Natuur- en milieueducatie in Breda

Natuur- en milieueducatie in Breda 2008-2012

Breda, juli 2008

Inhoudsopgave

>

1. Voorwoord......................................................................................................................... 3 2. Inleiding.............................................................................................................................. 5 3. Visie en missie van de afdeling Natuur- en Milieu-educatie.......................................... 7 4. Globale randvoorwaarden taken natuur- en milieueducatie......................................... 9 5. Thema’s............................................................................................................................. 11 6. Groepen burgers naar leeftijd........................................................................................ 13 7. Milieu Educatief Centrum................................................................................................ 15 7.1 Milieu Educatief Centrum (MEC) 7.2 Bezoekerscentrum Wolfslaar, informatie over natuur en milieu 7.3 Buitenpost Wolfslaar: de plek om te leren, te ontdekken en te recreëren

8. Activiteiten....................................................................................................................... 17

0873_07_beleidsnota_NME_v5


1


2

1

Voorwoord

Net als ik geniet u waarschijnlijk elke dag weer van de natuur om ons heen: de bomen in de straat, de vlinders in de tuin en de kwetterende mussen in de heg. Ondertussen maakt u zich misschien ook zorgen over de kwaliteit van de lucht die we inademen of de gevolgen van klimaatverandering die regelmatig in artikelen in de krant of op televisie langskomen. Via natuur- en milieueducatie zet de Gemeente Breda zich al ruim 20 jaar in om Bredanaars te informeren over natuur en milieu. Zo laten we op het Milieu Educatief Centrum (MEC) zien wat u en ik zelf kunnen doen om natuur een betere plek in ons leven te geven en de milieuproblemen te verminderen. Ik ben dan ook trots op de kinderboerderij en het MEC. In deze nota wordt voorgesteld om het MEC voortaan bezoekerscentrum Wolfslaar te noemen. Dit bezoekerscentrum is een belangrijk instrument om de milieudoelstellingen van de Gemeente Breda te verwezenlijken. Vele tientallen vrijwilligers ondersteunen het werk van het MEC. Deze vrijwilligers onderhouden

bijvoorbeeld

natuurtuin

Wolfslaar, begeleiden groepen leerlingen bij de brede scholen en helpen bij het verzorgen van de dieren. Hierdoor kunnen er jaarlijks veel projecten worden uitgevoerd. Ik ben ze daarvoor zeer dankbaar. Deze nota beschrijft de hoofdlijnen van wat we de komende jaren gaan doen op het gebied van natuur- en milieueducatie. Het is een ambitieus programma. Jaarlijks zullen doelstellingen geformuleerd worden in het milieujaarprogramma. Samenwerking met veel partijen is nodig om tot zichtbare resultaten te komen. Doel van dit plan is dat Foto: Christel Ooms

wij in 2012 met elkaar kunnen constateren dat er meer planten diersoorten in Breda te vinden zijn en het leefmilieu is verbeterd. De gemeente gaat hier hard aan werke n. Ik reken ook op uw bijdrage!

Wilbert Willems Wethouder Milieu, verkeer en cultuur


3


4

2

Inleiding

Educatie op het gebied van natuur, milieu en duurzaamheid ondersteunt de beleidsdoelstellingen van de Gemeente Breda. Het is bovendien een belangrijk beleidsinstrument ter versterking van het maatschappelijke draagvlak voor deze onderwerpen en de verankering van duurzame ontwikkeling in de maatschappij. Natuur- en milieueducatie (nme1) houdt een leven lang leren in, zowel binnen en buiten het onderwijs, als in bedrijven en maatschappelijke organisaties. Nme rust mensen toe om natuur en milieu bewust plaats te geven in hun afwegingen, als grondslag voor hun keuzes en gedrag. De gemeente heeft een mix van instrumenten om de onderwerpen natuur en milieu onder de aandacht te brengen: A. regelgeving en handhaving B. communicatie (informeren over onder andere regelgeving en handhavingsancties en -acties met betrekking tot natuur en milieu. Communicatie richt zich niet op het bieden van handelingsperspectief) C. natuur- en milieueducatie (draagvlak vergroting, verankering en gedragsverandering door interactie met groepen en organisaties (Weten, Willen, Kunnen)) D. financiële prikkels waaronder subsidies

Wet- en regelgeving

s,

inge

n

bs id ie

zien

Su

tie

a nic

Voo r

he ffi n

ge

u mm Co

n

F ec ina on n om cie isc el h

l

aa

ci So

Educatie

Voorlichting

Juridisch

Duurzaam gebruik van de leefomgeving

De positie van NME temidden van de instrumenten voor een duurzaam gebruik van de

leefomgeving.

1 Als het gaat over het vakgebied natuur- en milieueducatie wordt de afkorting nme gebruikt.


5

Deze nota beschrijft hoe de Gemeente Breda nme in de komende jaren (2008-2012) verder vorm gaat geven. “Educatie is niet alleen informatieoverdracht maar ook een lange-termijn-leerproces, gericht op het individu, op mensen in sociale verbanden (familie, buurt) en in institutionele rollen (werk, positie en functie). Betrekken bij de leefomgeving betekent inspireren tot verantwoorde lijkheid voor de kwaliteit van de samenleving.” Jurr van Dalen, Algemeen directeur IVN Nederland


6

Visie en missie van de afdeling Natuur- en Milieu-educatie

3

De visie is waarvoor we gaan, een missie is waarvoor we staan. Een visie geeft aan: hoe gaan wij de wereld van morgen beïnvloeden? De missie heeft te maken met waarden en identiteit. Wie zijn we, wat zijn onze waarden, hoe willen we met onze samenwerkingspartners, klanten en medewerkers omgaan? “In de natuur- en milieueducatie zal meer ruimte moeten zijn voor de verschillende manieren waarop burgerconsumenten beelden of ervaringen van natuur en milieu in hun dagelijkse bezigheden betrekken. In het kleinere verband van de alledaagse leefwereld liggen tal van aanknopingspunten om natuur, landschap en milieu op een veel actievere manier te verbinden met wat mensen in hun dagelijkse bestaan bezig houdt.” Dhr. H. Mommaas, directeur Telos, Brabants Centrum voor duurzaamheidvraagstukken De afdeling Natuur- en Milieu-educatie2 (NME) heeft de volgende visie en missie geformuleerd: Visie De afdeling NME van de Gemeente Breda is een belangrijke schakel tussen de leerprocessen op het gebied van duurzaamheid en de onderwerpen natuur, milieu en samenleving. Deze leerprocessen versterken het maatschappelijke draagvlak voor natuur- en milieubeleid en de verankering van duurzame ontwikkeling binnen Breda/de Bredase samenleving. De afdeling NME creëert door interactie betrokkenheid van iedere Bredanaar bij de onderwerpen natuur en milieu. Met het thema natuur- en milieueducatie is de afdeling het visitekaartje voor de duurzame gemeente Breda. Missie De afdeling NME versterkt de kennis over, de waardering voor en de binding van Bredanaars met de eigen leefomgeving. Natuur en milieu, cultuurhistorie en landschap en werkt hierbij van buiten naar binnen. Dat wil zeggen dat de blik meer naar buiten gericht is om burgers consequenter bij het beleid te betrekken en samen te werken aan de onderwerpen natuur en milieu. De afdeling NME biedt een algemene basis van kennis en vaardigheden die bijdragen aan: • Weten: inzicht verkrijgen in de interactie tussen de mens en het ecologisch systeem; • Willen: verantwoordelijkheid nemen voor natuur en milieu als gevolg van een versterkt

omgevingsbewustzijn (onder andere kennis van het landschap, belangrijke milieuproblemen,

toegankelijke leeromgeving);

• Kunnen: beschikken over de competenties om natuur en milieu een plaats te geven in

afwegingen, keuzes en gedrag.

De afdeling NME werkt bedrijfsmatig, met actiegerichte en gemotiveerde medewerkers die samenwerking zien als hun tweede natuur. Bij het realiseren van de missie zal de afdeling NME nauw samenwerken met partners: • Binnen de gemeente onder andere met de directies Ruimtelijke Ontwikkeling (Milieu

programmering, Milieu leefomgeving, Erfgoed), Buitenruimte, Publiekszaken (Milieubeheer) en Stadsbedrijven (Parkeerbedrijf en Afvalservice);

2 Als het gaat over de afdeling Natuur- en Milieu-educatie van de Gemeente Breda staat er afdeling NME.


7

• Binnen Breda onder andere met Waterschap Brabantse Delta, Staatsbosbeheer, basis- en

middelbare scholen, MBO- een HBO-opleidingen, Breda-Actief, Stichting Amarant,

bedrijven, kinderboerderijen, natuur- en milieugroepen, De Kleine Hoeve en andere

organisaties die in hun doelstellingen en activiteiten aansluiten bij de geformuleerde

doelstellingen van deze nota.

• Regionaal onder andere met waterschappen, Natuurmuseum Brabant, Vogelrevalidatie

centrum Zundert, MEK Oosterhout, COS (Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking),

MARB gemeenten, vereniging Natuurmonumenten.

• Provinciaal onder andere met het IVN Consulentschap Noord-Brabant, provincie Noord

Brabant (directie Ecologie) en MEC Eindhoven en;

• Landelijk onder andere met de Vereniging lokale natuur- en milieucommunicatie, ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Stichting Kinderboerderijen Nederland, Stads

werk Vakgroep Medewerkers Kinderboerderijen en de Stichting Zeldzame Huisdierrassen.


8

Globale randvoorwaarden taken natuur- en milieueducatie

4

De taken op het gebied van nme zijn een uitvloeisel van Europees, landelijk, provinciaal en lokaal vastgesteld beleid. In het kort hieronder de raakvlakken voor de afdeling NME. Europa Europa doet een beroep op de actieve betrokkenheid en verantwoordelijkheid van alle sectoren van de maatschappij in de zoektocht naar innovatieve, haalbare en duurzame oplossingen voor de milieuproblemen. Rijksoverheid De ministeries van VROM, LNV en OC&W hebben de contouren opgesteld voor een rijksnota over nme. Deze rijksnota is een aanzet voor een geactualiseerde aanpak van nme. Doelstelling van deze nota is: ‘Natuur- en milieueducatie rust mensen toe om natuur en milieu bewust plaats te geven in hun afwegingen, als grondslag voor hun keuzes en gedrag’. Verwacht wordt dat het kabinet de nota in het eerste kwartaal van 2008 aanbiedt aan de Tweede Kamer. Provinciaal De provincie streeft naar een duurzame ontwikkeling van Brabant. Het realiseren van een maatschappelijk gewenste leefomgeving op de langere termijn is alleen mogelijk als economische, ecologische, sociale en culturele ontwikkelingen in onderlinge samenhang gezien worden. De betrokkenheid van de Brabanders bij hun eigen omgeving is een belangrijke voorwaarde om milieubeleid effectief te laten zijn. Tevens wil de provincie de natuur dichter bij de mens brengen door voorlichting en educatie. Op die manier moeten draagvlak en zorg voor natuur en landschap vergroot worden, onder het motto ‘meer natuur voor mensen en meer mensen voor natuur’. Lokaal De Milieuvisie Breda 2015, die Breda in 2005 heeft vastgesteld, geeft een visie voor het toekomstige milieu van de stad en haar inwoners. Aspecten als duurzaamheid en leefbaarheid spelen daarin een belangrijke rol, Breda wil een stad zijn, waar mensen graag wonen, werken en recreëren. Speerpunten in de Milieuvisie zijn onder andere kennisuitwisseling, communicatie en het bevorderen van bewustwording, het versterken van de voorbeeldfunctie van de gemeente en het ontwikkelen van lokaal ecotoerisme en duurzame recreatie en educatie. Milieuthema’s zijn: Afval, Bodem, Energie, Externe veiligheid, Geluid, Lucht, Geur, Natuur en Water. Het Milieu Educatief Centrum en kinderboerderij Wolfslaar bevinden zich in het gebied Wolfslaar. Voor dit gebied is de toekomstvisie Wolfslaar Plus vastgesteld. Hoofddoelstelling van deze visie is het terugbrengen van de samenhang en de herkenbaarheid in het landschap. Maar ook om recreatieve functies in goede banen te leiden en te komen tot een duurzame instandhouding en verdere ontwikkeling van de aanwezige natuur- en landschapswaarden. Verdere ontwikkeling van educatie over de aanwezige natuur- en landschapswaarden in het gebied ondersteunt deze doelstellingen. Het toeristisch-recreatief actieplan 2008-2010 van de Gemeente Breda stimuleert het welzijn en de leefbaarheid en kwaliteit van leven voor de eigen inwoners door te streven naar een hoogwaardig vrijetijdsvoorzieningenniveau. De vraag naar vrijetijdsproducten breidt zich uit met een toenemende behoefte aan belevenissen, waarvoor de consument bereid is te betalen. Het is belangrijk dat deze belevingseconomie gestimuleerd wordt, zodat de stad aantrekkelijker wordt voor bewoners en bezoekers.


9

Evaluatie beleidsplan NME 2002 -2006 Naast deze beleidsontwikkelingen heeft de afdeling NME haar eigen beleidsplan Natuur- en Milieu-educatie 2002-2006 geëvalueerd en de kansen en bedreigingen voor de afdeling NME op een rij gezet. Uit de evaluatie blijkt dat de gebruikers (waaronder vrijwilligers, natuur- en milieugroepen, scholen) de producten, diensten en activiteiten van de afdeling NME positief beoordelen. De afdeling NME heeft op verschillende manieren invulling gegeven aan de uitvoering van het beleidsplan en de daarin aangegeven speerpunten. Op basis van de positieve resultaten uit de evaluatie wil de afdeling NME voortborduren op de ingeslagen weg. Het beleid van de afdeling NME wordt hierop afgestemd en op een opvallende en uitdagende manier aangevuld. Dit gebeurt samen met alle partijen die (in)direct betrokken zijn bij de afdeling NME.

SWOT- analyse De analyse van de kansen en bedreigingen (SWOT-analyse) laat zien dat de afdeling NME rekening moet houden met demografische ontwikkelingen als vergrijzing, relatie groen en gezondheid, luchtkwaliteit, schaarse natuur, identiteitskeuze van scholen. Sterke kant van de afdeling NME is het brede aanbod van educatieve producten, zoals de kinderboerderij, het beheer van het gebied Wolfslaar, leskisten voor de basisscholen, speciale projecten en tentoonstellingen. Maar ook de goede aansluiting bij gemeentelijke projecten, waarbij de belangen van partners worden meegewogen en in samenwerkingsprojecten worden vertaald. Om als afdeling NME een bijdrage te kunnen blijven leveren aan de leefomgeving is het noodzakelijk dat, naast de constatering dat de weg die in 2002 is gezet de juiste is, ook rekening wordt gehouden met een veranderende omgeving en daarmee veranderende vraag naar nme. Jaarlijks bezoeken circa 6000 basisschoolleerlingen het Milieu Educatief Centrum/kinderboerderij Wolfslaar voor lessen met behulp van leskisten. Bezoekers waarderen het Milieu Educatief Centrum/kinderboerderij Wolfslaar in 2007 met een 8.1. (gegevens afdeling NME).


10

5

Thema’s

Voor het bepalen van de thema’s waarbinnen de afdeling NME de komende jaren gaat werken is gekeken naar de visie en de missie en de randvoorwaarden. De afdeling NME kiest voor de volgende zes thema’s omdat ze zowel landelijk als lokaal actueel zijn. Maar ook omdat gedrag(sverandering) bij Bredanaars op deze vlakken veel invloed zal hebben. De thema’s sluiten tevens aan bij de thema’s uit de Milieuvisie Breda 2015. Het ontwikkelen van lokaal ecotoerisme en duurzame recreatie is een speerpunt uit de Milieuvisie waar de afdeling NME makkelijk inhoudelijke thema’s aan kan koppelen. Belangrijk is dat Bredanaars actief mee kunnen denken en doen door onder andere vrijwilligerswerk, speciale acties en bewustwording. De thema’s voor de afdeling NME voor de periode 2008 – 2012 zijn: 1. Ecologische basisvorming Het leren kennen en waarderen van de levende en niet-levende omgeving en de plaats van

het eigen handelen daarin. Oftewel betekenis geven aan het begrip biodiversiteit; de totale verscheidenheid van alle levende planten en dieren op aarde. Ecologische basisvorming

vergroot c.q. verandert de kennis, vaardigheden en de houding van mensen ten aanzien

van natuur, milieu en landschap. De betrokkenheid van de mensen wordt vergroot, waardoor

burgers beter in staat zijn de kwaliteit van de leefomgeving te waarderen en te beïnvloeden.

“De kinderen van vandaag de dag zijn zich maar al te goed bewust van de wereldwijde dreiging van het milieu. Ze kunnen je vertellen over de regenwouden in de Amazone, maar niet over de laatste keer dat ze in het gras lagen te luisteren naar de wind. Zelf komen ze niet meer met natuur in aanraking. Hun dagelijkse vertrouwdheid ermee is weg.” R. Louv, auteur van ‘Het laatste kind in het bos; hoe we onze kinderen weer in contact brengen met de natuur’ 2. Klimaat(verandering) en duurzame energie Klimaatverandering door het gebruik van fossiele brandstoffen is hét thema van deze tijd.

De belangrijkste oorzaak van de huidige klimaatveranderingen is de mens. De mens brengt

extra broeikasgassen in de atmosfeer door de verbranding van fossiele brandstof voor de opwekking van energie (industrie, verkeer en huishouden) en door ontbossing, landbouw

en veeteelt. De oplossingen liggen naast economische factoren in gedragsverandering van

mensen met betrekking tot mobiliteit en bewust energiegebruik/energiebesparing en duur-

zaam koopgedrag.

3. (Zwerf)afval Afvalscheiding is voor Breda een belangrijk (financieel) milieuthema. Zwerfafval staat in de

top drie van zaken waar de Bredanaars zich aan ergeren. De afdeling NME laat mensen

zien wat de gevolgen van het zwerfafval voor het milieu zijn en welke keuzes iedereen kan

maken om (zwerf)afval te voorkomen.

4. Water Water is voor Breda een belangrijk thema. Breda heeft als streven een natuurlijker water

systeem, omdat dit de basis is voor schoon drinkwater, natuurontwikkeling, biodiversiteit,

recreatie en een hogere kwaliteit van de woon- en leefomgeving. Denk hierbij aan water

besparende maatregelen, bewust gebruik van drinkwater, herstel en vergroting water-

opvang en voorkomen van vervuiling.

De afdeling NME laat mensen zien wat de gevolgen zijn van hun handelen en welke keuzes


11

men kan maken met betrekking tot waterbesparing, tegengaan van watervervuiling en het

herstel van natuurlijke watersystemen.

5. Duurzame recreatie Eco- of duurzame recreatie is een vorm van recreatie, waarbij de natuur zo min mogelijk

belast wordt en waar wordt gestreefd naar de verbetering van de levensomstandigheden

en economische vooruitzichten van de lokale bevolking. Wandelen en fietsen zijn daar

voorbeelden van. Belangrijk aspect hierbij is dat Breda een groot, mooi en divers buiten-

gebied heeft. Duurzame recreatie is voor de afdeling NME geen doel op zich maar een

mogelijkheid om informatie te geven over ecologische basisvorming (biodiversiteit), zwerf-

afval, duurzame energie en water en om deze thema’s aan elkaar te koppelen.

6. Lucht en verkeer De luchtkwaliteit in Breda voldoet niet aan de normen. Het verkeer levert een grote bijdrage

aan de luchtkwaliteit. De afdeling NME ondersteunt op het gebied van educatie de afdeling

Verkeer en Vervoer bij de uitvoering van de Fietsnota. Inzet is om mensen te stimuleren

vaker de fiets te pakken voor recreatief gebruik en korte afstanden.


12

Groepen burgers naar leeftijd

6

De voorgaande zes thema’s zullen een vertaling krijgen naar de naar leeftijd gedefinieerde groepen burgers: • jongeren tot 12 jaar; • jongeren van 12 tot 18 jaar; • volwassenen. Jongeren tot 12 jaar zullen vooral via het onderwijs en buitenschoolse activiteiten worden bereikt. Hiervoor heeft de afdeling NME de afgelopen jaren een grote collectie kwalitatief goede lesmaterialen ontwikkeld en aangeschaft. Ook zijn er veel materialen ontwikkeld voor lessen op de kinderboerderij, in gebied Wolfslaar en andere kinderboerderijen en parken in Breda. Het Milieu Educatief Centrum (MEC) biedt een aantrekkelijke leeromgeving waar kinderen op een speelse manier worden geïnformeerd over natuur en milieu en leren om te gaan met de levende natuur. De thema’s Ecologische basisvorming, (Zwerf)afval en Water lenen zich bij uitstek om op een laagdrempelige manier gecommuniceerd te worden. “Er is nog veel dat we moeten leren over de relatie tussen de mens en de natuur. Als we werkelijk willen begrijpen hoe belangrijk het voor kinderen is om buiten te spelen, dan zouden we veilige gebieden moeten creëren, waar ze zelf de natuur kunnen ontdekken.” R. Louv, auteur van ‘Het laatste kind in het bos; hoe we onze kinderen weer in contact brengen met de natuur’ Jongeren van 12 tot 18 jaar zullen door de afdeling NME vooral via het onderwijs worden bereikt. Thema’s die aansluiten zijn ecologische basisvorming en afval (met name rondleidingen op het milieustation). Onderzocht wordt of en welke mogelijkheden er zijn voor het bereiken van deze doelgroep via andere groepsverbanden, zoals sportverenigingen. En via moderne, aansprekende ICT toepassingen zoals GPS-routes. Jongeren vanaf 12 jaar kunnen via hun school (onder begeleiding) vrijwilligerswerk doen. Op die manier nemen zij verantwoordelijkheid voor hun leefomgeving. Door deze maatschappelijke dienstverlening (72 uur) kunnen zij op een positieve manier een bijdrage te leveren voor een leefbaar Breda. De afdeling NME zal hiervoor samenwerken met Breda-Actief. De thema’s Klimaatverandering en duurzame energie; (Zwerf)afval en Lucht en verkeer kunnen hier aan bod komen. Volwassenen worden in de dorpen en wijken bereikt via: • het onderwijs (MBO en HBO); • werksituaties (onder andere collega beleidsambtenaren van de Gemeente Breda) en

medewerkers van bedrijven;

• in hun vrije tijd (sport en recreatie, als lid van een natuur- en milieuorganisatie, bezoeker

van het MEC/kinderboerderij) waarbij extra aandacht is voor natuurvriendelijke recreatie in

combinatie met voorlichting en educatie;

• wijken dorpsraden en initiatieven van bewonersgroepen. De afdeling NME kan/zal ook een rol spelen (in samenwerking met het Shared Service Center Communicatie) in de interactieve burgerparticipatie op het gebied van duurzame ontwikkeling. De afdeling NME kan/zal ook een adviesrol op zich nemen op het gebied van duurzame ontwikkelingen in grote gemeentelijke projecten (o.a. Duurzaam Inkopen en Via Breda). Thema’s die zich hiervoor lenen zijn: Ecologische basisvorming, Klimaat(verandering) en duurzame energie, (Zwerf)afval, Water, Duurzame recreatie en Lucht en Verkeer.


13

De zes thema’s en de drie naar leeftijd ingedeelde groepen burgers worden op verschillende manieren benaderd, al naar gelang de situatie.


14

Milieu Educatief Centrum

7.1

7

Milieu Educatief Centrum Het Milieu Educatief Centrum (MEC) is het centrale punt, van de afdeling NME. Het MEC biedt in Wolfslaar een aantrekkelijke leeromgeving waar kinderen op een speelse manier worden geïnformeerd over natuur en milieu en kunnen leren om te gaan met de levende natuur. Bredanaars kunnen hier terecht met natuur en milieu gerelateerde vragen en het MEC is bovendien de werkplek voor de medewerkers, vrijwilligers en stagiairs van de afdeling NME. Het MEC heeft zich in de 20 jaar dat het bestaat ontwikkeld tot een breed centrum met veel mogelijkheden om activiteiten te ontwikkelen en aan te bieden aan de doelgroepen. Vanuit het MEC worden ook initiatieven op het gebied van nme elders in de stad opgezet en ondersteund. En het MEC ondersteunt de realisatie en het in stand houden van aantrekkelijke leersituaties en leeromgevingen. Bij de afdeling NME werken 11 mensen, circa 55 vrijwilligers, 3 begeleiders en 14 cliënten van Stichting Amarant en wekelijks circa 5 stagiaires (afdeling NME). Het MEC bestaat uit: • het educatief centrum met informatiebalie, lesmaterialen, bibliotheek, tentoonstellings

ruimte en werkruimtes;

• kinderboerderij Wolfslaar met de bijzondere diercollectie (agro-biodiversiteit), praktische

voorbeelden van natuur- en milieuvriendelijk tuinieren en van alternatieve energie en infor-

matieborden met milieutips;

• Grote Akker en Ooievaarsbos als wandelgebied en plek voor educatieve en culturele activi

teiten en veldwerk voor scholen;

• Natuurtuin Wolfslaar met zijn drie pijlers: natuurontwikkeling, educatie en cultuur.


15

De afdeling NME gebruikt de bezoekmomenten aan de kinderboerderij en het educatief centrum om bezoekers te informeren over natuur en milieu. De boerderij is speciaal ingericht voor kinderen om kennis te maken en in contact te komen met merendeels lokale (landbouwhuis)dieren. Door de verstedelijking van Nederland en de verminderde toegankelijkheid van boerenbedrijven raken kinderen onbekend met de functie en het gedrag van landbouwhuisdieren. Bezoekers van het MEC ervaren natuur en milieu door ruiken, zien, horen, voelen en (proeven) en contactmogelijkheden. Daarnaast heeft Kinderboerderij Wolfslaar als eerste kinderboerderij in Nederland de status van Erkend Educatief Centrum voor Zeldzame Nederlandse Huisdierrassen. Hiermee draagt de kinderboerderij bij aan agro-biodiversiteit en de instandhouding van zeldzame Nederlandse huisdierrassen op een unieke locatie in Breda. Mensen meer kennis bijbrengen over natuur, milieu en landschap. Hen bewust maken van de eigen leefomgeving. De betrokkenheid bij een duurzame samenleving vergroten. Dat zijn de thema’s waar de afdeling NME Breda zich voor inzet. Dit resulteert in een breed aanbod aan producten die variëren van vrijwilligerswerk in Wolfslaar, educatieve waterprojecten, veldwerk tot producten voor de brede school en een Groendag voor de wijk Heuvel (afdeling NME).

Op het terrein van het MEC/kinderboerderij Wolfslaar zal een duurzaam leslokaal worden ontwikkeld en voor lessen voor schoolklassen en activiteiten van natuur- en milieugroepen. Daarnaast zal het verhuurd kunnen worden aan derden, zoals Stichting Amarant (die cliënten inzet ten behoeve van onderhoud op de terreinen van het MEC en gebied Wolfslaar) en andere (incidentele) huurders. 7.2

Bezoekerscentrum Wolfslaar, informatie over natuur en milieu

Om de drempel voor bezoekers te verkleinen om het MEC binnen te stappen, en gezien de ontwikkeling van Buitenpost Wolfslaar, wordt de naam van het MEC met ingang van 1 januari 2009 gewijzigd in “Bezoekerscentrum Wolfslaar, informatie over natuur en milieu”. Hiermee wordt de brede aanpak die de afdeling NME voorstaat beter zichtbaar. Het aanbod richting de doelgroepen jongeren tot 12 jaar blijft minimaal gelijk, maar verbetert substantieel richting de doelgroepen jongeren van tot 18 jaar en volwassenen. Nog meer dan nu al het geval is zal in het bezoekerscentrum aandacht zijn voor nme in de breedste zin van het woord. Er zal informatie te vinden zijn over natuur en milieu in zijn algemeenheid, informatie over en van natuur- en milieuorganisaties binnen Breda en omgeving en over actuele milieu- en natuur onderwerpen. 7.3

Buitenpost Wolfslaar: de plek om te leren, te ontdekken en te recreëren Buitenpost Wolfslaar is een gezamenlijk project van het MEC, Breda’s Museum en Staatsbosbeheer. Het richt zich op de recreatieve ontwikkeling van het gebied maar ook de wijdere omgeving wordt erbij betrokken. Naast cultuurhistorische elementen zullen biodiversiteit in de uit te werken educatieve programma’s een belangrijke plaats krijgen. Het plan van Staatsbosbeheer met betrekking tot recreatieve zonering van het Ulvenhoutse bos en Chaamse bossen geeft richting aan het gebruik van deze terreinen voor educatie en recreatie.


16

8 Activiteiten Het Milieu Educatief Centrum (MEC) voert de vastgestelde zes thema’s uit met activiteiten en projecten en door ondersteuning van het onderwijs met kwalitatief goede materialen. Het MEC richt zich op de maatschappij door verankering van duurzame ontwikkeling. Vanuit een ecologische perspectief biedt en ondersteunt het MEC de realisatie en het in stand houden van aantrekkelijke leersituaties en -omgevingen. Bij de uitwerking per thema voor de periode 2008 - 2012 gaat het om nieuwe activiteiten en projecten. De volgende doelstellingen geven invulling aan bovenstaande uitgangspunten: • Leskisten en projecten voor het (basis)onderwijs. Vraaggericht en planmatig. Elke (basis)

school in Breda maakt tenminste één keer per jaar gebruik van de diensten van het MEC.

Het stimuleren van natuur- en milieueducatie in de buitenschoolse opvang krijgt verder

vorm. De basisschoolprogramma’s Troep en Rommel verrijken de lesstof. Bezoeken aan het

milieustation of een bezoek van een vuilniswagen aan school komen veel voor. Scholen

vragen regelmatig naar Soezebol de Rommeltrol als opwarmer voor een zwerfvuilschoon

maakactie. Naast het reguliere aanbod zijn er nauwe banden met de brede scholen.

• Bezoekers van kinderboerderij Wolfslaar, Grote Akker, Ooievaarsbos en natuurtuin Wolfs

laar krijgen informatie via de informatieborden of de speurtochten die zijn uitgezet. Het

nieuwe duurzame leslokaal en het samenwerkingsproject tussen Staatsbosbeheer, Breda’s

Museum en MEC, Buitenpost Wolfslaar, worden gerealiseerd. De kinderboerderij heeft een

dierbestand met vooral Brabantse rassen die het verhaal van soortenrijkdom (agro-bio-

diversiteit) en cultuurhistorie illustreren. In de educatieve moestuin worden ‘vergeten’

groenten en fruitrassen op biologische wijze geteeld.

• Bedrijven, voortgezet- en hoger onderwijs en andere groeperingen kunnen altijd aankloppen.

Het MEC werkt bedrijfsmatig en van buiten naar binnen.

• In 2008 zal een leerlijn Duurzame Ontwikkeling worden geschreven. Dit wordt in jaarschijven

verder ingevuld met de onderstaande thema’s:

Thema 1. Ecologische basisvorming Over onderwijs Het MEC ondersteunt (basis)scholen met materialen, activiteiten en projecten. Het MEC zet in op het uitlenen van lespakketten en materialen omdat het een efficiënte manier van ondersteuning is. Het MEC werkt hierin samen met andere afdelingen van de Gemeente Breda om scholen te ondersteunen en het lesmateriaal te verrijken, waarbij het gemeentelijke of landelijke beleidsthema door scholen wordt behandeld. Uitgangspunten zijn: vraaggericht, schoon, compleet, veilig, bruikbaar, gratis, makkelijk en tijdige vernieuwing en aansluiten bij thema’s. Het MEC werkt samen met andere educaties (onder andere cultuureducatie) om denkkaders bij doelgroepen te verbreden en aantrekkingskracht van de materialen te vergroten. Activiteiten, diensten en voorzieningen: • Klassen bezoeken MEC, kinderboerderij Wolfslaar, Grote Akker en natuurtuin Wolfslaar • Scholen bestellen (gratis) educatieve materialen met (gratis) bezorgfunctie • Schoolprojecten of -programma’s als Troep en Rommel • Samenwerken met brede scholen


17

Schema Thema 1. Ecologische basisvorming

Onderwijs

2008

2009

2010

2011

2012

• S amenwerking kinder

• Biodiversiteit verwerken

• Uitwerken thema

• Ontwikkelen buitenles/

• Afronden doorlopende

opvang versterken

in educatief materiaal

biodiversiteit in

veldwerk primair

• E ducatieve invulling

Buitenpost Wolfslaar

wandelingen

onderwijs (PO)

Bewaarde Land in Breda ondersteunen

meter • Schrijven plan Wolfslaar

Wolfslaar

als interessante leer omgeving, onder andere Buitenpost Wolfslaar • Biodiversiteitweekend/ dag met Biologische Proeverij ontwikkelen

omgeving scholen

natuurbelevingproject

project IVN Kwaliteits

Bezoekers

programma voor

• Initiatieven voor

Countdown 2010 •D eelnemer landelijk

leerlijn biodiversiteit • Fris en groen

• Realisatie Buitenpost

• Speurtocht 10-12 jaar maken

Wolfslaar • Winterversie Willem

• Vlinderdemonstratietuin

• S amenwerking gameopleiding voor

• Edutainment (digitaal) doelgroep 10-15 jaar

edutainment

realiseren

Wolfslaar • Ontwikkelen nieuwe kleurplaat met infor matie voor (groot)ouders

Stad en

• P roject Groen en Gezond

• Ondersteunen andere

streek

heid Buitenruimte met

kinderboerderijen en

een spelkist (laten)

dierenhoekjes bij

middel van

ontwikkelen

professionalisering

informatiefolders,

• Informatie voor jongeren

• Aanbod ontwikkelen op

(12 -18) op website

• Natuurlijk tuinieren (biodiversiteit) door

artikelen en workshops

gebied van (biologische) voeding en gezondheid zoals smaaklessen, biologische proeverij, spelvormen in de wijk. • Vijf wijkactiviteiten NME-project allochtonen • Folders en publiciteit biodiversiteit zoals natuurlijk tuinieren, stadsvogels


18

Schema Thema 2. Klimaat(verandering) en duurzame energie

Onderwijs

2008

2009

2010

• K limaatles/pakketje voor

• Themanummer

- Ontwikkelen klimaatles

scholen en Kober Bezoekers Wolfslaar

• Speelgoed op basis zonne-energie in winkel

Nieuwsbrief PO -• Energielabel MEC-

2011

2012

• Afronden doorlopende leerlijn • Afronden realisatie

• Folder en informatieaan

Milieuplein

bod afstemmen en

gebouw

aanpassen in overleg

• Fairtrade-assortiment

met Milieu

winkel • Schrijven plan voor Milieuplein (werktitel) op terrein MEC, onder andere demonstratiedak en vegetatie/ helofytenfilter Stad en streek

• Congres Gebakken

• Kennisuitwisseling

Groen over

duurzame stedenbouw,

vegetatiedaken

mogelijke herhaling

• Organiseren Europese uitwisseling Enpire,

• Artikelenreeks

• Informatie op website

energie(besparing)

project met Avans • Cursus klimaat

energie in ruimtelijke

verandering in je

plannen

achtertuin organiseren

• Ondersteunen MARBcampagne energie


19

Schema Thema 3. (Zwerf)afval

Onderwijs

2008

2009

•O ntwikkelen

• Themanummer

lesprogramma Kunst uit

2010

2011

2012

Nieuwsbrief PO

Afval voor voortgezet onderwijs (VO) • Trommelteam brede school • Z werfafvalprojecten middelbare scholen • ‘Onbeperkt houdbaar’ voor Onze Lieve Vrouwe Lyceum • Aanpassen lesmateriaal Troep & Troep2 Bezoekers

-• Schrijven van

Wolfslaar

• Uitvoeren van

• Ontwerpen en realiseren

Afvalbakkenplan terrein

Afvalbakkenplan terrein

educatief speelobject

MEC

MEC

in samenwerking met

• Gerecycelde producten in winkel

Afvalservice voor terrein MEC en andere plekken in Breda

Stad en streek

•M ARB gemeenten ondersteunen • Z werfvuilcampagne gemeente • Aansluiten bij leefbaarheidsinitiatieven onder andere IJpelaar, Heuvel en Noord-Oost


20

Schema Thema 4. Water 2008 Onderwijs

2009

2010

2011

• Themanummer

• Ontwikkelen waterles

• Afronden doorlopende

Nieuwsbrief PO Bezoekers Wolfslaar

• Schrijven plan voor educatief speelobject op Milieuplein

2012

leerlijn water • Waterdag MEC

• Realisatie Educatief speelobject op Milieuplein

Stad en

• Biodiversiteit en natuur-

streek

afstappunten in Breda

• Informatie op website

Schema Thema 5. Duurzame recreatie 2008 Onderwijs

2009 en verder

2010

2011

2012

• Afronding plan

• Realisatie Wolfslaar als

• Themanummer

•O nderzoek naar

Nieuwsbrief PO

mogelijkheden omgevingstheater in onderwijsaanbod Bezoekers

• E rfgoededucatie

Wolfslaar

•O pen monumentendag

Wolfslaar als interes-

• P lan voor Wolfslaar als

sante leeromgeving

interessante leeromgeving schrijven • Voorstelling Wachters van Wolfslaar Stad en

• Erfgoededucatie

streek

• Workshop Wisselwerk dag verzorgen

• Start realisatie Plan voor

• Start uitvoering natuurtuin

spannende natuurtuin

interessante leeromgeving • Klanttevredenheids-

• Maken plan voor

onderzoek

spannende natuurtuin • Klanttevredenheids onderzoek • Plan informatie natuur en milieu voor

• Realisatie informatie voor recreanten

• Boerderijkrant en activiteiten

recreanten Breda


21

Schema Thema 6. Lucht en verkeer 2008 Onderwijs

2009

2010

2011

2012

• Artikelen handelingsper

• Vernieuwing Groene

• Themanummer

• ‘Onbeperkt houdbaar’

Nieuwsbrief PO

voor het Onze Lieve Vrouwe Lyceum Bezoekers Wolfslaar Stad en streek

• Wolfslaar als interessante leeromgeving • Pilot digitale Groene

• Website Groene Kaart

Kaart opstarten

onderhoud en

• Afvaardiging in

toevoegingen

fietswerkgroep van de afdeling Verkeer en Vervoer: bijdrage aan de plannen

• Vernieuwing Groene Kaart

spectieven luchtkwaliteit

Kaart

• Aansluiten bij week van de vooruitgang • Ondersteunen fietsactiviteiten met name richting onderwijs


22

Natuur- en milieueducatie in Breda

Recommend Documents