Basiscursus Natuur- en Milieueducatie NME in een wereld in verandering

Basiscursus Natuur- en Milieueducatie NME in een wereld in verandering

Maatschappelijke en beleidscontext van NME

Katrien Van Poeck

Opdracht Neem 10 minuten de tijd om, samen met je tafelgenoten, na te denken over je eigen beroepspraktijk. Welke belangrijke maatschappelijke tendensen hebben daarop een invloed? Op welke manier? Met welke ontwikkelingen moeten we rekening houden? Maak hiervan een poster


Katrien Van Poeck

Maatschappelijke context •NME is steeds ingebed in een evoluerende maatschappelijke context •5 belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen: 1. ecologische crisis 2. globalisering 3. individualisering 4. ecologische modernisering 5. politieke modernisering •= uitdaging voor NME  eigen visie ontwikkelen over hoe we als NME‟er kunnen/moeten/willen omgaan met die ontwikkelingen


Katrien Van Poeck

Ecologische crisis •Veranderende aard en toenemende omvang en urgentie van de ecologische problemen •Eerste generatie milieuproblemen: •lokale problemen •gevolgen voor lokale gemeenschappen •Tweede generatie milieuproblemen: •veel complexer •mondiale impact •bedreigen het voortbestaan van de menselijke beschaving als zodanig •nauw verbonden met sociale onrechtvaardigheid


Katrien Van Poeck

Ecologische crisis Rijkste 20% consumeert: 45 % van alle vlees en vis 58 % van alle energie 84 % van alle papier 87 % van alle auto‟s

Armste 20 % doet het met: 5 % van alle vlees en vis 4 % van de energie 1 % van het papier en de auto‟s

Jaarlijkse elektriciteitsconsumptie: Tsjaad: bijna 9 KWh/inwoner DR Congo: 10,5 KWh/inwoner België: 7.940 KWh/inwoner


Katrien Van Poeck

Ecologische crisis  854 miljoen mensen zijn chronisch ondervoed – 1,2 miljard mensen hebben last van overgewicht – 400 miljoen mensen lijden aan obesitas  Minimale waterbehoefte per persoon per dag = 20 liter – verbruik Europeanen = 250 liter – verbruik Amerikanen 575 liter – 1,1 miljard mensen: 5 liter per dag


Katrien Van Poeck

Ecologische crisis Lester Brown: “Zodra China per hoofd evenveel graan nodig heeft als vandaag de VS, zal het land 1.352 miljoen ton graan verbruiken per jaar tweederde van de mondiale graanoogst in 2004. Zouden de Chinezen gemiddeld evenveel olie verbruiken als de Amerikanen vandaag, dan zou China dagelijks 99 miljoen vaten olie nodig hebben – momenteel worden er wereldwijd 79 miljoen vaten olie geproduceerd. Vandaag verbruikt China per jaar slechts 27 kilo papier per persoon. Als dat stijgt naar het huidige Amerikaanse niveau van 210 kilo per persoon, zal China straks 303 miljoen ton papier per jaar nodig hebben – zowat het dubbele van de wereldproductie van 157 miljoen ton vandaag.” (MO-magazine nr.22, p. 21) Maatschappelijke en beleidscontext van NME

Katrien Van Poeck

Ecologische crisis  Totale wereldinkomen gelijk verdeeld: voor alle mensen op aarde 15€ per dag – voor elk gezin met 3 kinderen ongeveer 2.250€ per maand  Realiteit: bijna de helft van de wereldbevolking < dan 2€ per dag – een vijfde van de wereldbevolking < 1€ per dag  Bezit 1% rijkste mensen ter wereld = bezit 57% armsten  Gezamenlijke fortuin van 3 families (Bill Gates, sultan van Brunei, eigenaars Wal-Mart) = 135 miljard dollar = jaarlijkse inkomen van 600 miljoen inwoners van de armste landen  Bezit 20% rijksten uit het Noorden = 900 keer bezit 20% armsten uit het Zuiden  Fortuim 200 rijksten van de planeet groeit met 25€ per seconde Maatschappelijke en beleidscontext van NME

Katrien Van Poeck

Ecologische crisis Klimaatverandering: “worse-than-worst-case scenario”


Katrien Van Poeck

Ecologische crisis Gat in de ozonlaag: nu ook boven de Noordpool


Katrien Van Poeck

Ecologische crisis Biodiversiteitsverlies: uitsterven van soorten: pre-industriële maatschappij: 0,1 tot 1 per miljoen, de grens: 10 per miljoen, vandaag: 100 per miljoen


Katrien Van Poeck

Ecologische crisis Nucleair afval: in de Kempense kleilagen?


Katrien Van Poeck

Ecologische crisis Piekolie: diepwaterboringen, teerzandontginning, onconventionele gasontginning („fracking‟)


Katrien Van Poeck

Ecologische crisis Overbevolking: 1 kind meer… in Bangladesh of VS?


Katrien Van Poeck

Ecologische crisis

“If current trends continue, we will not” D. McGuire, 1998


Katrien Van Poeck

Ecologische crisis Uitdaging voor NME: •Hoe leren omgaan met zoveel onzekerheid en complexiteit? •Hoe verbanden leggen tussen ecologie en sociale rechtvaardigheid? •Hoe voorkomen dat mensen zicht machteloos gaan voelen? •Hoe mensen voorbereiden op het nemen van cruciale beslissingen?


Katrien Van Poeck

Globalisering •Transformatie in de schaal waarop de samenleving georganiseerd is

•Verafgelegen gemeenschappen worden met elkaar verbonden •Impact op verafgelegen gebieden

•Impact op steeds verder afgelegen periodes in de toekomst •Globaliserende >< geglobaliseerde landen en groepen


Katrien Van Poeck

Globalisering


Katrien Van Poeck

Globalisering Luchtvaart als belangrijke oorzaak van klimaatverandering >< 5% van de wereldbevolking zat ooit in een vliegtuig


Katrien Van Poeck

Globalisering •Uitdaging voor NME: •„Materiële context‟ van leerprocessen in beeld brengen •Hoe verbanden leggen tussen hier en elders? •Hoe verbanden leggen tussen nu en later? •Hoe aandacht schenken aan ongelijkheid tussen globaliserende en geglobaliseerde landen en groepen? •Kunnen we X generaties verder (leren) denken?


Katrien Van Poeck

Individualisering •Individuen verantwoordelijk voor eigen levensloop, identiteit, zingeving >< traditionele bindingen (familie, klasse, geslacht) •MAAR: structurele randvoorwaarden! •NME-context: ecologische uitdaging als individuele leeropgave •Verantwoordelijkheid komt bij individuen terecht •Bijsturen van individueel gedrag •Mensen leren om als actieve burgers bij te dragen aan een duurzame samenleving


Katrien Van Poeck

Individualisering


Katrien Van Poeck

Individualisering


Katrien Van Poeck

Individualisering •Uitdaging voor NME: •Wat is de houdbaarheidstermijn van pasklare oplossingen in complexe en snel veranderende wereld? •Deelt iedereen dezelfde visie op oplossingen? •Kunnen de „juiste‟ leerprocessen individuen opleiden tot „goede‟ burgers i.f.v. een betere democratie? •Wat met wie niet over de „juiste‟ competenties beschikt of een andere mening heeft? •Of leiden net meer en betere democratische processen tot „betere‟ burgers? (Biesta)


Katrien Van Poeck

Ecologische modernisering •Evolutie in publieke opinie: ecologische uitdagingen als kwesties van goed management •Win-win-situaties: samenwerken aan een consensus waar iedereen beter van wordt •Participatie en samenwerking •Binnen bestaande politieke, economische en sociale structuren •Technologische en wetenschappelijke oplossingen •Ecologische duurzaamheid als motor voor technologische en economische vooruitgang


Katrien Van Poeck

Ecologische modernisering •Pragmatisme beïnvloedt NME-praktijk: •Niemand tegen de borst stoten, geen moralisme •Aanreiken van concrete, haalbare tips voor individuele gedragsverandering •Klemtoon op win-win-situaties •Geen fundamentele analyse van de manier waarop we onze samenleving organiseren


Katrien Van Poeck

Ecologische modernisering •“Consumanderen”


Katrien Van Poeck

Ecologische modernisering •Uitdagingen voor NME: •Focus op responsabiliseren van individuen of verbanden leggen met maatschappelijke structuren? •Pragmatische aanpak of bijdragen aan draagvlak voor radicale verandering? •Versterken van dominante waarden, normen en machtsverhoudingen of kritische reflectie daarop?


Katrien Van Poeck

Politieke modernisering •Nieuwe praktijken van beleidsvoering •Samenwerking •Nieuwe (machts)verhoudingen tussen staat, markt en civiele samenleving •Verticale verschuivingen van politieke macht •Horizontale transfer van publieke naar semi-publieke en private actoren: subpolitiek (Beck) •Geen duidelijke regels over wie verantwoordelijk is, autoriteit heeft, enz. •Duurzaamheid? •Rechtvaardigheid?


Katrien Van Poeck

Politieke modernisering Kredietbeoordelaars


Katrien Van Poeck

Politieke modernisering Geo-engineering


Katrien Van Poeck

Politieke modernisering GGO‟s


Katrien Van Poeck

Politieke modernisering •Uitdaging voor NME: •Hoe vullen we participatie in? •Continue evenwichtsoefening: streven naar betrokkenheid en inbreng van de doelgroep + bekommernis om ecologische risico‟s en duurzaamheidskwesties


Katrien Van Poeck

Rode draad •Onvermijdelijk spanningsveld: moeilijke relatie tussen democratische en ecologische bekommernissen (cf. „instrumentele‟ >< „participatieve‟ NME) •Spanning tussen het persoonlijke en het politieke: •Private beslissingen hebben publieke consequenties •Maatschappelijke factoren beïnvloeden individuen •Paradox: „sense of urgency‟ over de toestand van onze planeet >< weten dat het fout is om mensen te overtuigen van vooraf bepaalde denkwijzen en gedragingen

 Elke NME‟er begeeft zich – bewust of onbewust – in dit spanningsveld Maatschappelijke en beleidscontext van NME

Katrien Van Poeck

Maatschappelijke context

Vragen?


Katrien Van Poeck

Basiscursus Natuur- en Milieueducatie NME in een wereld in verandering

Recommend Documents