tstad
klimaa
Natuur- en MilieuEducatie in Gent
2014 › 2015
KLIMAAT
GROEN
Beste leerkracht Dankzij de massale steun van Gentenaars eindigde onze stad op een welverdiende vijfde plaats in de ‘Global Earth Hour City Challenge’ georganiseerd door WWF. Het bewijst dat onze stad inspirerende en geloofwaardige plannen heeft om een klimaatvriendelijke samenleving uit te bouwen en dat de Gentenaars zich betrokken voelen bij de ambitie van onze stad om tegen 2050 klimaatneutraal te worden. In zo’n stad is er ook veel groen en natuur. Bomen, geveltuintjes, parken, tuinen en ander groen helpen niet enkel tegen de hitte en wateroverlast maar zorgen ook voor meer biodiversiteit en een betere leefkwaliteit. Aan de betrokkenheid van de Gentenaars voor een klimaatvriendelijke en groene stad werken we elke dag, en dit van jongsaf aan. Daarom biedt de Milieudienst scholen een waaier van educatieve activiteiten aan over de thema’s ‘groen’ en ‘klimaat’. Naast het kiezen voor een activiteit kan je natuurlijk als leerkracht ook zelf aan de slag. In het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen kan je educatief materiaal lenen en informatie krijgen over natuur, milieu en klimaat. Werkblaadjes kan je downloaden op www.nme.gent.be. De Milieudienst werkt samen met het Departement Onderwijs en Opvoeding, de Educatieve Diensten en de Pedagogische Begeleidingsdienst. Samen gaan we voor ‘Gent: een groene, kindvriendelijke en klimaatneutrale stad’. Tine Heyse schepen van Milieu, Klimaat, Energie en Noord-Zuid
Elke Decruynaere schepen van Onderwijs en Jeugd
Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen Kom eens langs in het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen! Dit passiefhuis is een bezoekers- en informatiecentrum aan de rand van het Stedelijk Natuurreservaat Bourgoyen-Ossemeersen. Alles draait er rond een doordacht gebruik van energie, water en grondstoffen. Het is de startplek voor verschillende activiteiten. Je kan er ook een biodrankje drinken! Nog meer vragen? Ons educatief team helpt je graag verder. www.gent.be/leven/leefomgeving/natuur en recreatie/natuurcentrum
Gents groen: Voor elk wat wil(d)s Een stad heeft groen nodig. Dat houdt een stad leefbaar voor mensen, dieren en planten. Daarom ontwikkelde Gent het Groenstructuurplan. Voor elke Gentenaar een klein stukje groen dichtbij huis, een wijkpark op wandelafstand en iets verder één van de 4 groenpolen. De groenpolen zijn in volle ontwikkeling. Het worden grote recreatie- en natuurgebieden. Op zoek naar groen? Neem een kijkje op www.gent.be/parken.
1
Educatief aanbod reserveREn schooljaar 2014-2015 Begeleide activiteiten
- seizoensactiviteiten met gids - maximum 30 leerlingen per groep - werkbladen op www.nmegent.be - gratis voor Gentse scholen - aangepast aanbod voor buitengewoon onderwijs
Niet begeleide activiteiten
- locatie naar keuze - de leerkracht gaat zelf aan de slag - educatief uitleenmateriaal reserveren in het NMC De Bourgoyen - werkbladen op www.nmegent.be
Educatief uitleenmateriaal
- lenen is gratis, waarborg 50 euro - termijn maximum 2 weken - afhalen en terugbrengen op werkdagen van 9 tot 12 uur en van 14 tot 16 uur, niet op vrijdag - aanbod en ontlenen op www.nmegent.be
Boek je bezoek op www.nmegent.be
Stad Gent - Milieudienst
Driepikkelstraat 32 - 9030 Mariakerke 09 226 15 01 - 09 236 35 67
[email protected] www.nmegent.be Open elke werkdag van 9 tot 12 uur - 13 tot 17 uur
2
Inhoud KLIMAAT L1-6
Workshop Eetpaspoort Demo + Workshop Veggie Lunchbox
8
L3-4
Energie is watt!?
6
L5-6
Klimaatkids
5
L5-6
Bouw je eigen passief droomhuis
7
Workshop PlanEet
9
Gent 2050 Game
10
Gent 2050 Expeditie stad
11
S5-6
L1-6 + S1-6 MOS
12
GROEN L3-4
Grasshopper
14
L4-6
Bijen
15
Seizoenen in de Bourgoyen
16
Avontuurlijke parken
18
L1-6 + S1-2 Herder voor één dag
23
S1-6
Fauna-Flora-Beheer
20
S1
Biotoopstudies
20
S3-6
Biotoopstudies
21
S3-6
Natuurbeheerwerken
22
Nog meer NME in Gent
24
L5-6
3
KLIMAAT De wereldwijde opwarming heeft gevolgen, ook voor Gent. Als we met zijn allen meewerken om Gent klimaatneutraal te maken, zal de stad er in 2050 heel anders uitzien en veel leefbaarder zijn. Tegelijk kunnen we onze energieonafhankelijkheid verhogen. Het Gents Klimaatverbond bundelt en versterkt alle initiatieven voor een klimaatneutraal Gent. Doe mee en surf naar:
www.gentsklimaatverbond.be
4
Gent: klimaatneutraal 2050 Activiteit op school. Klimaatkids In 2050 is Gent klimaatneutraal. Wat betekent klimaatneutraal? Hoe leven we in een klimaatneutrale stad? Klimaatkids is een digitaal begeleid traject waarbij de leerkracht en leerlingen een beroep kunnen doen op een klimaatcoach. De leerlingen kiezen één van de thema’s: voeding, wonen, mobiliteit, energie of groen en onderzoeken hoe zij kunnen bijdragen om hun school en Gent klimaatneutraal te maken.
begeleid
L5-6
5
Energie is watt!? Activiteit op de school. Energie is watt! (januari-februari) Professor Watt trekt aan de alarmbel: we verbruiken te veel energie! Een assistent komt langs om het verbruik op school te checken. Waar zitten de energievreters? Leer de trucs en breng heel de school op de hoogte!
begeleid
L3-4
6
Passief Bouwen Activiteit in het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen. Bouw je eigen passief droomhuis (december-januari-februari) Als bouwbedrijf gaan de leerlingen op ontdekkingstocht in het passiefhuis en ontdekken waaraan een passiefhuis moet voldoen. Door het bouwen van hun eigen passief droomhuis komen ze meer te weten over de uitstoot van broeikasgassen en hoe ze de klimaatverandering kunnen tegengaan.
begeleid
L5-6
7
Donderdag Veggiedag Activiteit op school. Gent kiest voor Donderdag Veggiedag. Minder vlees eten, is gezonder én goed voor het klimaat. Om leerlingen, leerkrachten en ouders te informeren over Donderdag Veggiedag biedt de Milieudienst ism EVA vzw verschillende activiteiten aan.
Workshop Eetpaspoort (september t.e.m. juni) Leerlingen maken hun eetpaspoort tijdens een knutselactiviteit of testen hun kennis in een quiz. Zo staan ze even stil bij hun eigen eetgedrag en vergelijken het met een gezond voedingspatroon. Demo + Workshop Veggielunchbox (september t.e.m. juni)
Een smakelijke activiteit voor kinderen samen met (groot)ouders. Een chefkok demonstreert hoe je vegetarisch broodbeleg bereidt. Terwijl de volwassenen luisteren en kijken, kokkerellen de kinderen onder begeleiding van een EVA medewerker. Een leuke tip voor je schoolfeest of grootouderdag.
begeleid
begeleid
L1-6
8
Workshop PlanEet
Deze workshop gaat over meer dan Donderdag Veggiedag. EVA vzw zwengelt een brede discussie over duurzame voeding aan. Je boekt bovenstaande activiteiten rechtstreeks:
[email protected] - 09 329 68 51 Op de site van EVA vzw vind je verschillende lespakketten en een brochure met 20 suggesties voor lekker vegetarisch broodbeleg.
begeleid
S5-6
9
Gent: klimaatneutraal 2050 Activiteit op wisselende locaties in Gent.
Gent 2050 Game (oktober, februari, mei)
Dit serious urban game over klimaatsverandering, waarbij de stad het speelbord is, bevat alle elementen van een computergame. Met dit spel willen we jongeren uit de derde graad secundair onderwijs engageren voor een klimaatneutraal Gent. ‘Gent2050Game’ is echter meer dan een spel. Het is het resultaat van co-creatie. Meer dan 400 jongeren uit verschillende schoolnetten, onderwijsrichtingen en jeugdorganisaties hielpen bij de voorbereiding, ontwikkeling en het uittesten ervan. En met eigen woorden: ‘het is wreed wijs’. Bekijk het online filmpje op www.gentsklimaatverbond.be/onderwijs.
begeleid
S5-6
10
Wandeling langs de waterkant van Gent.
Gent 2050 Expeditie stad (maart-april-mei-juni)
De leerlingen krijgen een verhaal van het verrassend stedelijk groen en het belang daarvan voor het ecologisch evenwicht en de strijd tegen de klimaatverandering. Geveltuintjes, oude bomen, zeldzame varens, de biodiversiteit van braakliggend terrein en de herkomst van enkele middeleeuwse kruiden komen aan bod.
begeleid
S5-6
11
MOS Heel wat Gentse scholen nemen deel aan het project ‘Milieuzorg op school’. MOS (september t.e.m. juni) Een school die in het MOS-project stapt: - maakt kinderen, jongeren en volwassenen milieubewuster - werkt leergebied-, vak- en klasoverschrijdend - biedt leerlingen en leerkrachten de kans om op een andere manier samen te werken - biedt educatieve acties met de klas, met de school en daarbuiten - zet koude kennis om in enthousiasmerende leerprojecten - maakt de school milieuvriendelijker en avontuurlijker MOS wordt door de Vlaamse Gemeenschap samen met de provinciale overheid gecoördineerd. Willen jullie ook een MOS school worden, of heb je vragen over MOS? Dan kan je terecht bij de MOS-coördinator van de provincie Oost-Vlaanderen. Meer info: www.dekaaihoeve.be/projecten-en-ondersteuning/mos.
niet begeleid
L1-6 Buso 12
GROEN De stad van de toekomst is groen. Elke mens heeft nood aan groen: om te spelen, om te ontspannen, te sporten… Groen zorgt voor rustpunten in de stad, oefent een positieve invloed uit op het klimaat en draagt bij aan de biodiversiteit. De inwoners van de stad moeten dit groen kennen, er van houden en er voor zorgen. Het NME aanbod van de Gentse Milieudienst focust dan ook op:
13
Grasshopper De Grasshopper komt naar je toe in een groengebied dichtbij je school. Wriemels in het groen (september-oktober, mei-juni) Met loeppotjes, netjes en schopjes gaan we op zoek naar wriemelbeestjes. In wriemelstad delen we de diertjes in volgens lichaamsbouw en komen we te weten wat ze eten. Met een estafettespel leven we ons in de voortbeweging van enkele diertjes. Herfstgeritsel (september-oktober-november) De herfst heeft veel verborgen schatten. We versieren onszelf met een herfstjuweel, voelen en ruiken aan de bladeren en de bomen. Maken we een Trollendorp of een kunstwerk? Lentekriebels (maart-april) Vreemde voorwerpen zitten verstopt in de natuur. Wat hoort bij de lente en wat niet? In het poelspel ontwaken de kikkers en padden uit hun winterslaap. De zoektocht naar hun geboortepoel is niet zonder gevaar, maar onthult de geheimen van de lente.
begeleid
L3-4
14
Bijen Activiteit in het Stedelijk Natuurreservaat Bourgoyen-Ossemeersen of in een ander groengebied dicht bij je school. Wilde bijenwandeling (september, maart-april-mei) Welke soorten bijen bestaan er? We bekijken de bijenmuur, onderzoeken bloemrijke bermen en sluiten af met de Stuifmeelrace. De Stuifmeelrace (september t.e.m. juni) Reserveren en lenen in het NMC De Bourgoyen. Dit natuurspel is een estafette waarbij 2 groepen van 4 spelers tegen elkaar racen. De spelers proberen zoveel en zo snel mogelijk stuifmeel te verzamelen in hun nestplaats. Leerlingen leren zo het belang van bijen in de natuur inzien.
begeleid
L4-6
15
Seizoenen in de Bourgoyen Op stap met een natuurgids in het Stedelijk Natuurreservaat Bourgoyen-Ossemeersen. In dit unieke leerlandschap kronkelt elk seizoen een boeiend natuurpad speciaal voor jou en je leerlingen! Drie wandelroutes en twee kijkhutten nodigen jullie uit om van dit indrukwekkend Gents natuurgebied te genieten. Trakteer jezelf en je leerlingen op een geweldige ervaring. Eén ding staat vast: het zal deugd doen. Herfst in de Bourgoyen (september-oktober-november) Ontdek de wondere wereld van de vogeltrek, de spinnen, de paddenstoelen en de gallen. Verzamel vruchten en zaden en vergelijk verschillende bladeren. Winter in de Bourgoyen (januari-februari-maart) Observeer met de neus in de wind en met een verrekijker talrijke vogels in de overstroomde meersen. Wie zijn ze, waar komen ze vandaan en wat eten ze? L5-6 Lente in de Bourgoyen (maart-april-mei-juni) In de lente zijn er twee activiteiten mogelijk. Tip: zorg er als leerkracht voor dat leerlingen tijdens hun lagere schoolcarrière niet tweemaal dezelfde wandeling doen. • Bermen en Graslanden wandel langs wegen en weiden en verken de verschillende graslanden met hun bewoners. • Sloten en Plassen met schepnetten en zoekkaarten opent een heldere waterwereld zijn deuren. De sloten van het natuurreservaat herbergen een rijke fauna en flora.
begeleid
L5-6
16
17
Avontuurlijke parken Voor twee van de meest avontuurlijke parken is er een pakket ter beschikking www.nmegent.be. Speurneuzen in de Groene Velden De Groene Velden is een gezellig landschapspark in Mariakerke, vlakbij de Planetenwijk. Speurneuzen doen een natuurwandeling met opdrachten. Vinden jullie de oplossingen? Kan je vlechten met tenen? Waar zou jij een nestje bouwen? Achteraf kan je naar hartenlust ravotten in het speelbos. Een handvol natuur in de Prettige Wildernis Midden tussen de woningen van Sint-Amandsberg ligt Sint-Baafskouter, een stukje ongerepte natuur. Een wild park waar je op stap gaat en opdrachten uitvoert. Kets keitjes op het water, brand geluiden op een cd. Schat eens de grootte van een boom. Ga op ontdekking, maar zorg dat je het noorden niet kwijt raakt.
niet begeleid
L5-6
18
Gentbrugse Meersen 240 ha Deze wilde brok natuur met voor elk wat ‘wilds’ ligt tussen Gentbrugge en de brede bocht van de Schelde. Je kan er wandelen, spelen, sporten en tuinieren.
se Meerse
Gen t
Dicht bij de bebouwing ligt de klemtoon van dit gebied op recreatie, naar de Schelde toe voeren moerassen, bloemrijke graslanden en veel nieuw bos de boventoon. Het Geboortebos en het Vredesmonument trokken al de aandacht van veel Gentenaars.
g ru
n
b
Leef je uit in de Gentbrugse Meersen r Voowat k el ilds w
Wanneer binnenkort een horde grazers in het gebied rondtrekken, wordt dit de ‘Nieuwe wildernis’ op Gentse schaal. Wil je op de hoogte blijven van de nieuwe ontwikkelingen in deze groenpool? Surf dan naar: www. gentbrugsemeersen.be
Feest mee op 18 mei boterkoekenrun • klimmen in bomen • safari kubb • ambiance • www.gent.be/gentbrugsemeersen
19
Fauna - Flora - Beheer Activiteit in het Stedelijk Natuurreservaat Bourgoyen-Ossemeersen. Natuurwandeling (september t.e.m. juni) We gaan op stap in het reservaat. We staan stil bij de ontstaansgeschiedenis, het landschap, de fauna & flora en het beheer. De wandelingen zijn aangepast aan de seizoenen en op maat van de doelgroep.
begeleid
S1-6
Biotoopstudies Activiteit in het Stedelijk Natuurreservaat Bourgoyen-Ossemeersen. Postentocht
(september-oktober, april-mei)
21 opdrachten dagen de leerlingen uit om een biotoop en haar biotische, abiotische en menselijke factoren te bestuderen. Biotoopwandeling (september-oktober, april-mei) De leerlingen werken als jonge onderzoekers en verwerken termen zoals biotoopstudie, biotische, abiotische en menselijke factoren.
begeleid
S1 20
Meer dan gras (september-oktober, april-mei) Liever zelf ontdekken? Geen probleem! Met dit veldwerk kunnen leerlingen in kleine groepjes aan de slag en is zelfwerkzaamheid verzekerd. Observeren, inventariseren, transect leggen, profiel schetsen... verrassende resultaten. Ook alles wat rondvliegt of kruipt, ontsnapt niet aan het onderzoek.
begeleid
S3-4
Water leeft 1 (september-oktober, april-mei-juni) Een natuurwandeling en wateronderzoek naar biotische factoren onder begeleiding van een natuurgids. Water leeft 2 (september-oktober, april-mei-juni) Een natuurwandeling en wateronderzoek naar biotische factoren onder begeleiding van een natuurgids. Jullie krijgen de kans om zelf een onderzoek naar abiotische factoren te voeren. Wij bieden alle materiaal en een lokaal aan.
begeleid
S4-6
21
Natuurbeheerwerken Activiteit in het Stedelijk Natuurreservaat Bourgoyen-Ossemeersen. Actie in de natuur (september t.e.m. maart) We steken de handen uit de mouwen en helpen mee bij de natuurbeheerwerken. Deze belevingsgerichte werkvorm bevordert het contact met de natuur en draagt bij tot teambuilding.
begeleid
S3-6
22
Herder voor een dag De Stad Gent zet schapen in als ‘levende grasmachines’. Herder voor een dag (september-oktober, mei-juni) De herder, de hond en de schapen gaan elke dag aan de slag. Tijdens deze tocht komen we meer te weten over het hoe en het waarom van het herderen, de schapen, de vegetatie enz. Info of reservatie via Groendienst Stad Gent: 09 225 68 59 of B 0498 65 10 88.
begeleid
K3 L1-6 S1-4 23
Nog meer
NME in Gent De Wereld van Kina www.dewereldvankina.be het Huis Sint-Pietersplein 14 - 9000 Gent 09 244 73 73 - 09 244 73 74 -
[email protected] de Tuin Berouw 55 - 9000 Gent 09 225 05 42 - 09 234 30 56 -
[email protected] Pandora In het Huis vertelt Pandora de leerlingen over de mysteries in de natuur. Ze leert hen hoe soorten ontstaan en verdwijnen. Ze legt uit hoe dieren en planten zich aanpassen aan de opwarming en vervuiling, maar ook hoe ze eraan ten onder kunnen gaan. De leerlingen duiken in zes thema’s: zee, energie, zoogdieren, microben, mimicry en nestelen. Een gids leidt de klas daarna rond in het museum. Als afsluiter geven de leerlingen hun visie op de toekomst op 'de wand van de hoop'. Doelgroep: 5de en 6de leerjaar. Tinkeltuin In de Tuin gaan jonge kinderen op verkenning in een zintuigentuin. De Tinkeltuin is opgebouwd uit vijf verschillende subtuintjes met een pergola als centraal vertrekpunt. Elke tuin heeft een aparte stijl, zet één zintuig centraal en wordt verzorgd door een ander elfje. Maar de Tinkeltuin is helaas betoverd. Helpen jouw kleuters de elfjes om de betovering te verbreken? De Honingbij In de Tuin ontdekken de leerlingen de fascinerende wereld van de honingbij. Ze komen te weten wat haar plaats is in het dierenrijk, hoe ze bloemen bestuift en hoe ze praat met haar zussen. Maar ze leren ook hoe een imker lekkere honing oogst. De leerlingen bespieden in een glazen observatiekast levende bijen. Vinden ze de koningin? Doelgroep: lager onderwijs.
24
Schoolhoeve De Campagne www.schoolhoeve.gent.be Gijzelstraat 14 - 9031 Drongen 09 227 60 24 -
[email protected] Moestuinproject In de warme serre van De wereld van Kina zaaien de kinderen groenten. Deze zaailingen verhuizen nadien naar De Campagne. Als echte groenteboeren verzorgen de leerlingen hun groentjes. Tot slot mixen ze hun oogst in een lekkere soep. Kinderen leren de volledige cyclus van zaadje tot plant en ontdekken hoe planten leven en welke factoren hun groei beïnvloeden. Doelgroep is 3de en 4de leerjaar. Dit project is een samenwerking tussen De wereld van Kina: de Tuin en Schoolhoeve De Campagne.
COLOFON Deze brochure 'NME in Gent' is gerealiseerd door de Milieudienst - Stad Gent. Het aanbod wordt jaarlijks aangepast en uitgebreid. In het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen worden regelmatig tijdelijke expo's opgezet. Scholen met interesse zijn altijd welkom. www.nmegent.be - www.gent.be/ Driepikkelstraat 32 - 9030 Mariakerke 09 226 15 01 - bourgoyen.educatie@gent.
25 21
tips om kinderen dichter bij de natuur te brengen en OM samen met hen te doen 1 In een boom klimmen 2 Van een heuvel rollen 3 Wildkamperen
4 Een hutje bouwen in het bos
5 Een steen over het water ketsen
6 Onder een boom een appel rapen en opeten 7 Vliegeren
8 Vissen met een net
9 Rennen in de regen
10 Spelen met kastanjes 11 ...
voor een mooie, gezonde stad nu, straks, later en voor altijd...
v.u. Stadssecretaris Paul Teerlinck - Stadhuis, Botermarkt 1 - 9000 Gent - 2014
