Naar een. nieuwe Orde

Naar een

nieuwe Orde Jaarverslag | Nederlandse Orde van Advocaten | 2009

Inhoud Voorwoord Naar een nieuwe Orde

3 4

interview: Nico Schipper, oud-advocaat en -rechter

10

Vakbekwaamheid & opleiding

12

interview: Willemijn Arends, hoofd Opleidingen van NautaDutilh

16

Toegang tot het recht

18

interview: Bregje Krijnen, Juridisch beleidsadviseur Consumentenbond

22

Toezicht, Tucht- en Klachtrecht

24

interview: Willem van Wijngaarden van de Vliegende Brigade

28

Communicatie

30

interview: Floris Pierik, advocaat bij Allen & Overy

34

interview: Jurjen Lemstra, partner bij Pels Rijcken en Droogleever Fortuijn

36

Regels en cijfers

38

Dienstenrichtlijn

39

Diversiteit

39

Uitvoering Wet- & Regelgeving

40

Klachten- en Geschillenregeling Advocatuur

41

Wetswijzigingen

42

De Orde in Europees en mondiaal verband

42

Beroepszaken en adviescommissie regelgeving

42

Adviescommissie regelgeving

44

Raad van Advies

45

Overzicht uitgebrachte wetgevingsadviezen 2009

46

De Balie in cijfers - Advocaten

48

De Balie in cijfers - Advocatenkantoren

50

De Balie in cijfers - Advocaat-stagiaires

52

Totaaloverzicht CCV 2007

53

Financiën

54

Accountantsverklaring

56

Samenstelling Algemene Raad en Raad van Advies

57

Samenstelling College van Afgevaardigden

58

Samenstelling Bureau van de Orde

61

Samenstelling Adviescommissies Wetgeving

62

Specialisatieverenigingen

63

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Voorw o o rd

Voorwoord De Orde is volop in beweging. In 2009 zijn drie adviezen gevraagd en wel over de structuur van de Orde, het toezicht op en de opleiding van de advocatuur. De uitkomsten van deze onderzoeken zullen in 2010 naar verwachting leidraad zijn voor ingrijpende hervormingen van de Nederlandse Orde van Advocaten. Naar een nieuwe Orde dus. Dat is dan ook de titel van dit jaarverslag. Dat zegt niet dat de Orde er anno 2010 beroerd voorstaat. Want er is veel om trots op te zijn. Maar de snel veranderende omstandigheden om ons heen nopen de Orde de eigen organisatie tegen het licht te houden met als doel onszelf te blijven verbeteren en bij de tijd te blijven. Rechtzoekenden moeten ook in de toekomst kunnen rekenen op een kwalitatief goede en toegankelijke advocatuur. Daar is niet alleen goede dienstverlening op individueel niveau voor nodig maar ook het vertrouwen van de maatschappij in de beroepsgroep als geheel. Voor dat laatste lijken onafhankelijk toezicht en goede communicatie vitale instrumenten.

>

Het jaar 2009 zal de Nederlandse

Maar als die toch nodig is, is het belang-

recht zal vereenvoudigen. Hierover meer

ge­schiedenis ingaan als het jaar

rijk dat burgers worden bijgestaan door

in dit jaarverslag.

waar­in de DSB-bank failliet werd ver-

iemand die partijdig en onafhankelijk

In 2010 zal de Algemene Raad vooral uit-

klaard, de viering van Koninginnedag na

tegelijk is. Iemand die deskundig, inte-

kijken naar de uitkomst van de gevraagde

een mislukte aanslag op Koningin Beatrix

ger en betrouwbaar is. De ongelukkige

adviezen. Daarmee zal de Orde belangrijke

in Apeldoorn werd afgelast en een vlieg-

ge-­beur­tenissen van het afgelopen jaar

stappen kunnen zetten naar een organisa-

tuig van Turkish Airlines vlakbij Schiphol

onder­strepen de noodzaak van een kwa-

tie die aan de – overigens niet altijd vrolijk

neerstortte. Afschuwelijke gebeurtenissen

litatief goede advocatuur die ook, waar

stemmende – eisen van deze en de nabije

die vanwege de massale claims die erop

nodig, innovatief is.

komende tijd voldoet. Kwaliteit, integri-

volgden samen met een reeks beleggings-

De Nederlandse Orde van Advocaten

teit en toegankelijkheid zijn hierbij de

schandalen, leidden tot bijzonder veel en

heeft zich in 200g ontvankelijk gemaakt

sleutelwoorden, zowel voor de individuele

ook heel specifiek werk voor de advoca-

voor analyse en voorstellen tot verande-

praktijkuitoefening als voor de Orde als

tuur. Werk dat juridisch, logistiek en ook

ring. Dat door op zoek te gaan naar de

organisatie. Het is een mooi streven om

acquisitief om een nieuwe aanpak vraagt.

zwakke plekken in de advocatuur. Wat

voor de zestigste verjaardag van de Orde

Het is al vaker gezegd: advocaten zijn pas

bijvoorbeeld zijn naast de kosten drem-

in 2012 hierin een substantiële voortgang

nodig als het mis is. Bij een geschil, een

pels die mensen ervaren om een advocaat

te hebben geboekt.

echtscheiding, een ontslag of bij letsel als

in te schakelen? Doel was de belemme-

gevolg van een ongeluk. Advocaten wor-

ringen in kaart te brengen en eventuele

den ervaren als een noodzakelijk kwaad

drempels zoveel mogelijk weg te nemen.

door mensen die zich benadeeld voelen

Dit heeft geleid tot maatregelen die de

Jan Loorbach

en hun recht willen halen. Bijna niemand

informatievoorziening voor rechtzoeken-

Deken van de Nederlandse Orde

schakelt een advocaat met vreugde in.

den zal verbeteren en de toegang tot het

van Advocaten

3

4

Naar een n ieu w e Orde | Jaarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv oc a t e n 2009

Pleitwedstrijden Jonge Balie Haarlem, 12 maart 2010

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | N a a r e e n ni e uwe O rd e

Naar een

5



nieuwe Orde > Werk in uitvoering

In 2009 zijn drie initiatieven genomen die de aanzet kunnen leveren voor

een nieuwe metamorfose van de Orde. Het betreft de instelling van de commissie bestuurlijke vernieuwing (commissie-Huydecoper), de instelling van de commissie hervorming beroepsopleiding en voortgezette stagiaire opleiding over de opleiding van de advocaat (commissie-Kortmann), en de adviesaanvraag aan mr. A.W.H. Docters van Leeuwen over het toezicht op de advocatuur. De rapporten en het advies zullen in 2010 verschijnen. Deze initiatieven zijn niet uit de lucht komen vallen. Alle hebben ze een ruime voorgeschiedenis van discussie, ook met het College van Afgevaardigden, en van rijping van opvattingen over deze onderwerpen. Geen wonder dat u er ook in vorige jaarverslagen over heeft kunnen lezen. De advocatuur is, wereldwijd, in de afgelopen decennia sterk gegroeid, veel diverser, professioneler en commerciëler geworden, en aanzienlijk internationaler georiënteerd. Deze korte beschrijving, die geen recht doet aan details, betreft de verandering van het beroep van advocaat zelf en die van zijn kantoororganisatie. De eerste metamorfose. De tweede is de onvermijdelijke invloed van deze ontwikkelingen op hun beurt op de organisatie van bestuur en toezicht van de advocatuur, dat wil zeggen op de Orde. Niet alleen op de landelijke maar ook op de negentien Ordes in de arrondissementen. Samen staan deze twintig openbare lichamen immers ingevolge de Advocatenwet voor de opdracht “de behoorlijke uitoefening der praktijk” >>>

6

Naar een n ieu w e Orde | Jaarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv oc a t e n 2009

De nieuwe Orde

te bevorderen. In gewoon Nederlands: te zorgen voor een goede, integere en bereikbare rechtshulp door advocaten. Een algemeen belang bij uitstek. De Orde staat er goed voor. Zij houdt de advocatuur ten behoeve van rechtzoekenden met de benodigde verordeningen bij de les, zonder een overvloed aan regelgeving over de beroepsgroep uit te storten. Ze weet de weg naar de politiek te vinden als zich in de praktijk knelpunten voordoen bij de rechtsgang in bepaalde rechtsgebieden. En via de Adviescommissies Wetgeving voorziet zij jaarlijks wetsvoorstellen op bijna ieder terrein van inhoudelijk en gedegen commentaar. Maar niemand zal de wenselijkheid ontkennen dat de Orde zichzelf na zestig jaar laat doorlichten. Met als rode draad door alles heen dat de samenleving vertrouwen moet kunnen hebben in de advocatuur als meest prominente én bevoorrechte rechtshulpverlener. Er zijn aanwijzingen dat dit niet vanzelfsprekend meer is, zelfs niet bij de rechterlijke macht. De samenleving stelt steeds indringender vragen. Wat koopt de rechtsconsument eigenlijk voor de slogan dat de advocaat als wet-

Martine van der Baars

‘Ik heb gekozen voor de advocatuur omdat het juridische diepgang combineert met de praktijk. Ik houd mij op het moment voornamelijk bezig met het ondernemingsrecht. Ik haal veel voldoening uit het schrijven van processtukken, maar ook het optreden in rechte zelf. Als je de verweren kunt vinden die maken dat je wint, het ene incident kunt opwerpen dat de wederpartij in problemen brengt, dan heb je het verschil gemaakt voor je cliënt. Het geeft een goed gevoel om je werk met een positieve uitspraak af te kunnen sluiten.’

telijk gereguleerde beroepsgroep per definitie betrouwbaar en goed is? Wat is in deze eeuw precies de positie van de advocaat in het rechtsbestel, gelet bijvoorbeeld op de heftige discussies over de “zesde kernwaarde” betreffende zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid? We moeten nagaan of ons toezichtstelsel nog wel toereikend en transparant is. Een onderwerp dat op dit moment in allerlei maatschappelijke sectoren hoge actualiteit heeft. Hetzelfde geldt voor het klachtrecht. Is dat afdoende geregeld? En is het bestuur door twintig openbare lichamen slagvaardig en maatschappelijk relevant genoeg? De stem van de advocatuur als geheel wordt zeker gehoord, maar het kan nadrukkelijker. En ook de vakbekwaamheid en de opleiding van de advocaat mogen best eens onder de loep worden genomen, zodat (particuliere) rechtzoekenden ervan verzekerd zijn dat ze ook in de 21e eeuw blindelings kunnen vertrouwen op de kwaliteit en (financiële) integriteit van hun advocaat. Het zijn voor de hand liggende thema’s die het verdienen nader bestudeerd te worden zodat er overtuigende antwoorden op komen. De Orde wil die antwoorden immers ook de komende decennia met overtuiging kunnen brengen. Antwoorden komen zodra de adviezen verschijnen. En dan komt het aan op de besluitvorming in onze eigen gelederen over de aanbevelingen. De Algemene Raad staat open voor een goede en stevige discussie op basis van een gemeenschappelijk gevoelde sense of urgency dat aanpassing van de Orde aan de eisen van deze tijd noodzakelijk is. Dat is een maatschappelijke verantwoordelijkheid van de advocatuur die wij nemen in het belang van de bescherming van de rechtsconsument. Die moeten wij nemen voordat anderen, zoals de formele wetgever, zich bijvoorbeeld naar aanleiding van incidenten afvragen of zij niet iets in ons bestuur en toezicht zouden moeten veranderen.

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | N a a r e e n ni e uwe O rd e

De noodzakelijke aanpassingen betekenen niet dat er niet veel goeds is bereikt. Integendeel. De Orde en de beroepsgroep als geheel hebben veel om trots op te zijn. Maar het is ook zaak voortdurend de ramen open te hebben en maatschappelijke ontwikkelingen op de voet te volgen. Kijk maar dichtbij wat er in de rechterlijke macht aan het veranderen is en niet alleen de zogenoemde gerechtelijke kaart, maar bijvoorbeeld ook een strak kwaliteitsbeleid. Tijden veranderen en we kunnen als advocatuur, zo min als andere vrije beroepen, volstaan met te wijzen op al het heilzaam werk van de twintig Ordes. Niet voor niets draagt het rapport van de commissie-advocatuur de titel “Een maatschappelijke Orde”. De advocatuur is wettelijk gereguleerd. De Orde zal haar besluitvorming aan de wetgever moeten presenteren opdat de Advocatenwet up-to-date kan worden gebracht. Maar dit betekent niet dat alle vernieuwing moet wachten op wetgeving. Veel is mogelijk zonder of vooruitlopend op formele wetgeving. Zo hebben wij de Raad van Advies kunnen instellen zonder dat dit in de wet Pleitwedstrijden Jonge Balie Haarlem, 12 maart 2010

moest worden vastgelegd. Zo zal de ook de openbare verantwoording over de tuchtrechtelijke afdoening alvast ter hand worden genomen door publicatie in 2010 van een jaarverslag. College van Afgevaardigden en Algemene Raad kunnen op informele manier heel goed een effectieve en efficiënte werkwijze ontwikkelen. Het toezicht kan door de dekens verder geprofessionaliseerd worden en kan de stageopleiding op een voor elk kantoor onbetwistbaar niveau worden gebracht. Allemaal zaken waarmee de Orde bezig is.

> Meer werk in het verschiet

Het werk in uitvoering vormt een zware last voor de beperkte – want

groten­deels op vrijwilligerswerk berustende – capaciteit van de bestuursorganen van de Orde. Wij moeten doseren. De besluitvorming over de hiervoor genoemde ontwikkelingen zal dus tijd kosten en dat moet ook. >>>

7

8

Naar een n ieu w e Orde | Jaarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv oc a t e n 2009

Democratische besluitvorming kost tijd. En wat ook uit de commissie-Huydecoper moge komen, de structuur van de Orde zal onversneden democratisch, onder meer met rechtstreeks verkozen afgevaardigden, moeten blijven. Anders is zij geen openbaar lichaam meer. Deze grondwettelijke figuur is nog steeds de beste vorm en garantie voor een goeddeels van de overheid onafhankelijke “overheid in advocatenland”.

De huidige regeling voor derdengeldbeheer zal kritisch tegen het licht worden gehouden

Met deze kluiven van het onderhanden werk is het moderniseringsproces nog niet voltooid. In 2009 is een tweetal andere onderwerpen aangevat die ook een lange doorlooptijd zullen hebben. In de eerste plaats moet het belemmeringenonderzoek – belemmeringen in de toegang tot de advocaat – worden genoemd dat de Groningse universiteit in opdracht van de Algemene Raad heeft uitgevoerd. Elders in dit jaarverslag is er meer over te lezen. Waar het in de kern over gaat is dat in de dienstverlening aan particulieren en kleine ondernemers nog veel te verbeteren valt, in het bijzonder in transparantie van werkzaamheden en honorering. Dit is vooreerst een verantwoordelijkheid van elke advocaat en elk kantoor zelf. Maar waar de Orde kan ondersteunen en stimuleren zal zij dit zeker doen. In 2010 zal de Orde in het land regionale bijeenkomsten organiseren om de consequenties van het rapport te bespreken. Een ander groot onderwerp is de doorlichting van de regelgeving van de Orde. Het is in ons beleidsplan genoemd. De Algemene Raad beraadt zich nog op de vraag hoe dit aan te pakken. Hij hoopt hierover het College van Afgevaardigden in 2010 een voorstel te doen. Een deel van onze regelgeving, niet alleen van de verordeningen, lijkt verouderd. Regelgeving moet in het belang van de rechtzoekende de kernwaarden van de advocatuur weerspiegelen en beschermen, zoals die in het voorstel gewijzigde Advocatenwet worden verankerd. Dat moet de essentie zijn. Ze moeten voorts effectief en goed handhaafbaar zijn. Deze nog te ondernemen doorlichting staat overigens niet in de weg aan noodzakelijke partiële wijzigingen of zelfs aan nieuwe regelgeving. Van de laatste is de Verordening op de vakbekwaamheid, in werking getreden op 1 januari 2010, een voorbeeld. Zo ook de op 1 juli 2009 in werking getreden Verordening op de administratie en financiële integriteit, weliswaar een nieuwe verordening, maar een samenvoeging van een aantal reeds bestaande en licht gewijzigde regels. Een geslaagde opruimactie, al heeft de Algemene Raad het voornemen de hele, belastende en weinig effectieve regeling inzake het derdengeldbeheer kritisch tegen het licht te houden, met een open blik naar hoe een aantal andere Europese landen dit hebben geregeld.

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | N a a r e e n ni e uwe O rd e

> Terugblik en vooruitblik

De nieuwe Orde

Een jaarverslag moet het accent op het verslagjaar leggen. De meeste aan-

dacht van de Algemene Raad is in 2009 aan de hierboven vermelde ontwikkelingen besteed. Er was echter veel meer te doen. U leze verder in dit verslag. Onder het vele dat op de agenda stond mogen wel in het bijzonder worden genoemd de nummerherkenning en de gevolgen van de Salduz-uitspraak. Nummerherkenning is een softwaresysteem dat voorkomt dat telefoongesprekken met geheimhouders worden opgenomen of vastgelegd. De ontwikkeling van dit systeem heeft veel praktisch lastige aspecten, vooral voor kantoren waar ook niet-geheimhouders werkzaam zijn, maar dit is in volle gang. De Algemene Raad meent dat de Orde hier een eigen verantwoordelijkheid heeft. Het is te simpel om te zeggen: dit is een probleem van het OM en dat moet het maar oplossen. De bescherming van de geheimhouding mag ook een inspanning van de Orde vragen. De Salduz-uitspraak van het Straatsburgse mensenrechtenhof betekent dat in de Nederlandse procedure voor bijstand van een aangehouden verdachte bij het politieverhoor verbeteringen moeten komen. De rechtsbescherming van de verdachte in die fase van het onderzoek wordt terecht versterkt. Ook de implementatie van de door het kabinet aanvaarde aanbevelingen van de commissie-Van Wijmen in de Advocatenwet had de aandacht van de Algemene Raad. Zo is in het verslagjaar een vruchtbare openbare discussie, in aanwezigheid van ambtenaren van het ministerie van Justitie, gehouden over de medeverantwoordelijkheid van de advocatuur voor het algemeen belang van een goede rechtspleging. Eind 2009 lag het ontwerp van een gewijzigde Advocatenwet voor advies bij de Raad van State. Pas bij de indiening bij de Tweede Kamer, verwacht voorjaar 2010, zal het met het advies van de Raad van State en de kabinets­ reactie daarop openbaar worden. Om deze reden laat de Algemene Raad verdere beschouwingen over het wetsvoorstel hier achterwege. Zo ging het de Orde in 2009 en zal het ook in de komende jaren gaan om inspanningen gericht op vernieuwing juist om de aloude kernwaarden intact te houden. Die zijn namelijk geen vanzelfsprekendheden, niet in de balie zelf en niet daarbuiten. Wat is echte vakbekwaamheid, morele professionaliteit, echte onafhankelijkheid (ook van de cliënt), partijdigheid? Stof te over voor debat. De definiëring en handhaving daarvan vereisen modern en voor politiek en samenleving zichtbaar bestuur van en toezicht op de advocatuur. De Orde nadert haar zestigste verjaardag, najaar 2012. “Klaar” zijn we nooit, maar de ambitie is op dat tijdstip merkbare vorderingen te hebben gemaakt. <<<

Jan Rube

‘Ik ben advocaat geworden om te pleiten. Tijdens je rechtenstudie word je vooral opgeleid om het systeem van “het recht” te begrijpen. De advocatuur is een van de beroepen waarin je die kennis direct in de praktijk kunt brengen. En het procederen is wat de advocaat onderscheidt van bijvoorbeeld een juridisch medewerker. Het geeft een kick als je een goed verhaal vertelt; een inhoudelijk goed verhaal, dat je ook op een goede manier overbrengt. Dat zie je als je merkt dat je de aandacht hebt van de voorzitter en de griffier, dat ze naar je luisteren, je toeknikken.’

9

10

Nico Sch ipper, o u d-adv ocaat en - rechter | Jaarv ersl ag Nederl a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009

Nico Schipper, oud-advocaat en -rechter, over nummerherkenning

‘Modder gooien is contraproductief’ Advocaat, rechter, lid van de Hoge Raad, president van het Amsterdamse gerechtshof – Nico Schipper was het allemaal, en hij kan alle petten die hij ooit droeg desgewenst weer opzetten. In gesprek over het systeem voor nummerherkenning, bedoeld om het opnemen van geheimhoudersgesprekken te voorkomen, schakelt hij schijnbaar achteloos tussen zijn vroegere rollen. ‘De officier van justitie als crimefighter? Niets op tegen, zolang hij zijn functie maar uitoefent met inachtneming van de grenzen van het recht.’

‘Politie en justitie gaan in de fout, en nu lijkt het net of de Balie in het verdachtenbankje zit’

Jaarve r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | N i c o S c hi p p e r, oud -a d v oc a a t e n -re c h t e r

Nico Schipper is een kind van de jaren zestig en zeventig. Begonnen als generalist – ‘dat was elke advocaat toen nog’ – bij het Haagse kantoor van de advocaten Kortman, Barendrecht, Duijnstee en Schipper, trok hij al snel naar het strafrecht. ‘Mond-tot-mondreclame, je mocht nog geen reclame maken toen. Ik deed strafzaken, grote ook, en van het een kwam het ander.’ In ’78 vroeg de Haagse rechtbank hem of hij rechter wilde worden. ‘Ik dacht: waarom niet; als het me niet zint, kan ik altijd weer terug naar de Balie.’ Een ontwikkeling die hij als rechter met zorg waarnam, was de toenemende juridisering van het strafproces. Niet-ontvankelijkheidsverweren en bewijsuitsluitings­ verweren – “juristerij” – namen een steeds prominentere plek in. ‘Daar heb ik me als rechter vaak over verbaasd. Kreeg je een technisch verweer waarvan je dacht: lukt niet, hou maar op. Terwijl het hoe en het waarom niet naar voren werd gebracht. Tegenwoordig lijkt het wel of je niet meer mag praten over de slechte jeugd van de verdachte, terwijl het wel een argument is met eeuwigheidswaarde. De juridisering is een rechtsontwikkeling waar je niet alleen negatief over hoeft te denken, maar het grote geheel verdwijnt buiten beeld.’

Teveel missers

Een motor achter die juridisering vormde de inzet van bijzondere opsporingsmethoden door politie en OM. En daarbinnen springt weer de telefoontap in het oog; een methode die in Nederland vaker wordt toegepast dan waar ook in West-Europa. Elke keer als hij er een bericht over leest, is Schipper weer een beetje verbaasd. ‘Als het zo vaak gebeurt, zorg er dan voor dat alles volgens de regels loopt. Kijk naar de discussie over het niet vernietigen van geheimhoudersgesprekken. Dat er op deze schaal dingen fout gaan, dat snap ik niet. Dat je die gesprekken afluistert om te kunnen vaststellen of het een geheimhoudersgesprek betreft, akkoord. Maar een integere overheidsfunctionaris hoort dat het een geheimhoudersgesprek is en zorgt dan dat het vernietigd wordt. U zult mij niet horen over een of twee vergissingen, maar het aantal missers is gewoon te hoog. Dat mag niet.’ Schipper is daarom voorstander van de pogingen om te komen tot een systeem van nummerherkenning, waarbij geheimhoudersgesprekken automatisch buiten de tap blijven. Maar hij schrok van politieke reacties als die van VVD-kamerlid Fred Teeven, die een motie indiende en daarin zijn vrees uitsprak voor digitale vrijplaatsen voor criminaliteit, en die van PvdA’er Ton Heerts, die stelde dat er strenge sancties moeten komen voor advocaten die het systeem misbruiken om cliënten ‘zakelijke’ gesprekken te laten voeren via hun nummers. ‘We hebben hier te maken met een kwestie waarbij

politie en justitie in de fout gaan, en nu lijkt het net of de Balie in het verdachtenbankje zit. Dat hoort niet. Je moet de advocatuur hoog houden. Voor een goede rechts­ pleging is de advocaat onontbeerlijk. Zonder hem klopt het systeem niet.’

Niets op tegen

De discussie over de nummerherkenning staat symbool voor polarisatie tussen advocatuur en OM, waarbij advocaten officieren verwijten het magistratelijke vlak te verlaten en teveel de positie van de boevenvanger te kiezen. Schipper is er kort over: ‘De officier van justitie als crimefighter? Niets op tegen, zolang hij zijn functie maar uitoefent met inachtneming van de grenzen van het recht. Dat is zijn taak. Je kunt het een officier niet kwalijk nemen dat hij binnen die grenzen alles probeert. Iemand als Koos Plooij lijkt me een uitstekend officier;

‘Crimefighter? Niets op tegen, zolang de officier maar binnen de grenzen van het recht blijft’ een doortastend, kundig man die ik nog niet op bewuste onregelmatigheden heb kunnen betrappen. Lastig misschien, maar een goede advocaat is ook lastig. Dat is zijn werk, binnen de grenzen van het betamelijke.’ Schipper noemt de boosheid binnen de advocatuur over het niet vernietigen van geheimhoudersgesprekken volkomen terecht. ‘Dat verschijnsel moet je aan de kaak stellen, in en buiten de rechtszaal. Maar advocaten moeten niet met modder gooien. Je scoort toch in de rechtszaal? Modder gooien is contraproductief. Als je je zo opstelt, word je alleen maar gezien als lastpak. Wat de Orde doet – in overleg met het College van procureursgeneraal en het ministerie tot een goed systeem komen – dat lijkt me veel effectiever.’ Tot slot nog een verzuchting over taps: ‘Ik word helemaal droevig als ik hoor dat er het voorstel ligt om mensen die eenmaal onherroepelijk zijn veroordeeld daarna ook te blijven afluisteren in het kader van de Plukze-wetgeving. Nòg meer taps. Nu goed, het is aan de wetgever om dat te besluiten. Maar laat men er dan ook voor zorgen dat in de uitvoering de regels heel strikt worden nageleefd.’ <<<

11

12

Vak bek w aam h eid en opl ei di ng | Jaarv ersl ag Nederl andse Orde v a n A d v oc a t e n 2009

Project advocaat in de klas, Haagse Tribune, 9 maart 2010, Den Haag

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Va kbe kwa a mhe i d e n op l e i d i n g

13

Vak

bekwaam

heid &

opleiding > Verordening op de vakbekwaamheid

Een van de door het kabinet overgenomen aanbevelingen van de commis-

sie Van Wijmen is de ontwikkeling van een vakbekwaamheidsysteem. De toekomstige Advocatenwet zal de Orde opdragen daartoe bij verordening voorwaarden te scheppen. De Orde was van de noodzaak hiervan zelf ook al overtuigd. In 2009 heeft het College van Afgevaardigden daarom al de Verordening op de vakbekwaamheid vastgesteld, die op 1 januari 2010 in werking is getreden. Dit is een eerste stap. Nog vele zullen volgen, met inbegrip van verbeteringen in de opleiding van de advocaat. Een van de actiepunten uit de Verordening op de vakbekwaamheid is het opzetten van een werkbaar en effectief stelsel van “gestructureerde feedback”, dat wil zeggen toetsing van je eigen vakbekwaamheid aan de ervaringen en kennis van beroepsgenoten (intervisie, peer review). Een en ander zal mogelijk onbegrip onder advocaten oproepen. Want vrijeberoepers willen met hun beroep bezig zijn en zo weinig mogelijk met als belemmerend ervaren regels te maken hebben. De Orde zal de evenredigheid tussen doel en middel >>>



14

Vak bek w aam h eid en opl ei di ng | Jaarv ersl ag Nederl andse Orde v a n A d v oc a t e n 2009

Project advocaat in de klas, Haagse Tribune, 9 maart 2010, Den Haag

De banden met de specialisatieverenigingen zullen worden aangehaald

bewaken en zich hoeden voor al te gedetailleerde regels. De advocaat heeft in de eerste plaats ook een eigen verantwoordelijkheid te zorgen dat zijn vakbekwaamheid op adequaat peil is. Anderzijds moeten we ons bewust zijn dat de meeste andere vrije beroepen al korter of langer een stevig ontwikkeld vakbekwaamheidsbeleid hebben om de kwaliteit te verhogen. De advocatuur komt in dit opzicht van ver.

> Verordening op de administratie en

financiële integriteit

Waar het gaat om de vooral financiële vakbekwaamheid is de Verordening op de administratie en financiële integriteit van groot belang. Deze verordening is eveneens in 2009 vastgesteld en op 1 juli 2009 in werking getreden. Zij is in hoofdzaak een aangepaste compilatie van enkele oude verordeningen en regelgeving, in het bijzonder de Boekhoudverordening en de richtlijnen ter voorkoming van betrokkenheid van de advocaat bij criminele handelingen. Aan de regels over het derdengeldbeheer is in essentie nog niets veranderd. De Algemene Raad is echter tot

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Va kbe kwa a mhe i d e n op l e i d i n g

het inzicht gekomen dat bij de effectiviteit daarvan, met name bij het tweehand­

De nieuwe Orde

tekeningenstelsel, vraagtekens zijn te plaatsen. De Algemene Raad hoopt in 2010 het College een minder belastend en effectiever alternatief te kunnen voorstellen. Meer ontwikkelingen zijn gaande. In 2010 zal het digitale kantoorhandboek over de kantoororganisatie uitkomen. Ditzelfde geldt voor enkele bestpractice-gidsen op verschillende rechtsterreinen. In 2009 verschenen die inzake de BOPZ, vreemdelingenbewaring, arbeidsrecht en familierecht. De Algemene Raad is voorts doende de banden met de specialisatieverenigingen aan te halen. Deze spelen een kernrol in de ontwikkeling van de vakbekwaamheid.

> De opleiding

Voorjaar 2010 komt de commissie-Kortmann met haar advies over de oplei-

ding van de advocaat. Dit zal grondig met het College van Afgevaardigden worden besproken. Dat veranderingen in het verschiet liggen, gericht op een voor elk kantoor aanvaardbaar niveau van de opleiding tijdens de stage, is wel duidelijk. Tegelijk is er ook overleg met de rechtenfaculteiten om te bezien hoe de mas­ tersopleidingen rechten een betere basis voor de togaberoepen kunnen bieden. Dit is vanzelfsprekend ook in het belang van de rechterlijke macht, waarmee de Algemene Raad in dit opzicht samenwerkt. De instelling van de commissie-Kortmann heeft als directe aanleiding de ontwikkeling dat verschillende kantoren het initiatief hebben genomen om eigen interne opleidingen te organiseren als aanvulling op de beroepsopleiding. Zo heeft een aantal internationaal werkende grote kantoren de Law Firm School opgericht. Met een beroep op de vrijstellingsregeling wordt thans ongeveer de helft van het onderwijs niet bij de reguliere beroepsopleiding van de Orde, maar intern gevolgd. Deze ontwikkeling houdt de gemoederen in de balie hevig bezig. In het College van Afgevaardigden zijn hierover dan ook felle discussies gevoerd. Een deel van de afgevaardigden is van oordeel dat elke jonge advocaat, op welk kantoor dan ook werkzaam, de Orde-beroepsopleiding dient te volgen, onder meer vanwege het belang van de confraternele contacten die daar worden opgedaan met collega’s van andere en andersoortige kantoren. Door initiatieven als de Law Firm School wordt deze ‘cohesie’, aldus deze afgevaardigden, ernstig ondermijnd. Anderen menen echter dat leidend moet zijn het uitgangspunt dat de beroepsopleiding van uitstekende kwaliteit behoort te zijn en dat de eisen per soort kantoor verschillen. Intussen vinden ook kleine verbeteringen plaats. Zo is over de toelating tot de advocatuur van herintreders overleg met de raden van toezicht, om te komen tot, waar nodig, aanvullende opleidingseisen voor herintreders. <<<

Sunita Bhagwandin

‘Tijdens mijn rechtenstudie werkte ik bij twee kantoren als secretaresse. Daar zag ik hoe het er in de advocatenpraktijk aan toe ging. Ik dacht: dit kan ik en dit wil ik. Het mooie van de advocatuur zit hem in de conflictsituatie, het partijdig zijn, het onderste uit de kan halen voor je cliënt. Het is een chique manier van ruzie maken, dat vind ik leuk. Procederen, dat is het heetst van de strijd, het gaat om gelijk hebben of gelijk krijgen. Onpartijdig zijn vind ik op dit moment te moeilijk: ik voel mij nu nog te gepassioneerd partijdig om rechter te kunnen worden.’

15

16

W illem ijn Aren ds , h o ofd Opl ei di ngen v an NautaDuti l h | Jaarv ers l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009

Willemijn Arends, hoofd Opleidingen van NautaDutilh over vakbekwaamheid

‘Een goed jurist niet altijd een succesvol advocaat’ Advocaten zijn heel eager om te leren, is de ervaring van Willemijn Arends, hoofd Opleidingen bij NautaDutilh. Zowel de jonkies, als de ervaren advocaten doen zonder morren juridisch inhoudelijke cursussen en vaardigheidstrainingen. Puntenjagers komt ze op haar kantoor zelden tegen. Iedereen die meedoet aan het reguliere aanbod heeft al snel meer punten dan de Orde minimaal eist. Toch doet ze standaard in oktober altijd even een herinneringsmailtje uit: Het eind van het jaar nadert, let op je puntentotaal.

‘Puntenjagers zie ik hier zelden’

Jaarv ersl ag Nede r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | W i l l e mi j n A re nd s , hoof d O p l e i d i ng e n v a n N a ut a D u t i l h

Ze vindt het absoluut niet vreemd dat de Orde van alle advocaten eist dat ze een minimum aantal punten per jaar moeten halen. ‘Helemaal niet. Ik vind het juist goed dat er regels zijn want cliënten moeten erop kunnen vertrouwen dat hun advocaat optimale kwaliteit levert. Nu denk ik niet dat advocaten vóór de Verordening op de Permanente Opleiding van 1996 helemaal niets deden aan bijscholing. Maar het gaat er nu wel veel gestructureerder aan toe. Je gaat als advocaat toch nadenken hoe je jezelf het best kunt scholen als je verplicht punten moet halen. Als individuele advocaten bij ons zien dat ze iets specifieks willen verbeteren aan zichzelf, dan zoek ik een passende externe cursus voor ze. Maar het komt ook regelmatig voor dat er meer tegelijk zijn die hetzelfde willen. En dan organiseer ik iets hier op kantoor. Dat werkt.’

Experts

De advocaten van Nauta zijn leergierig, meent Arends. Maar dat betekent niet dat ze lekker op haar handen kan gaan zitten omdat niemand aansporing of hulp nodig heeft. Iedereen moet zich scholen, heeft begeleiding nodig, moet zich verder ontwikkelen. Ook, zeker, de advocatuur. De blonde Arends glimlacht met de kalme berusting van een moeder die haar kinderen inmiddels goed kent. Leergierig zijn ze ja. Volleerd nee, dat nog niet. ‘Zoals je zo vaak ziet bij experts, richten advocaten zich eerst en vooral op de inhoud. Maar vooral die andere zaken, de niet-juridische inhoudelijke taken boeien mij. Vaardigheden ontwikkelen voor goede communicatie, een goede manager zijn, een goede ondernemer. Daar is voor mij als Opleidingshoofd bij de advocatuur het meest te halen. De juridische kennis hebben ze wel in huis, maar een training als leren delegeren of communiceren biedt de meeste toegevoegde waarde. Leren achterhalen wat de cliënt wil en hoe je optimaal kunt aansluiten bij de behoeften van die cliënt. Een advocaat wordt niet succesvol door alleen een goed jurist te zijn. Dat is één facet, één rol. Je moet je juridische kennis ook effectief kunnen inzetten. Daar zit de meerwaarde, de winst.’ Advocaat-stagiaires die bij Nauta Dutilh aan de slag gaan, begeleidt Arends persoonlijk. Als een coach spreekt ze met elk van hen over wat loopt en wat minder gaat. In vertrouwen kunnen de nieuwkomers hun hart bij haar luchten en Arends geeft advies. ‘Ik spreek met iedereen één op één. Dan zie je niet alleen de advocaat maar de hele persoon erachter. Je krijgt een completer beeld van al die mensen. Je hoort wat ze meemaken en waarmee ze worstelen. Dat is bijzonder. En soms hoor je dan later

ineens dat iemand associate is geworden en dan ben ik echt blij. Dan denk ik bij mezelf: goh wat gaaf! Die persoon is mij misschien allang vergeten, maar ik denk: Toen had hij nog die dip en nu heeft hij het toch maar voor elkaar gekregen.’

Microfoons

Een belangrijk verschil tussen de oude regels voor Permanente Opleiding en de nieuwe Verordening op de vakbekwaamheid is volgens Arends dat je nu ook met intervisie en gestructureerde feedback opleidingspunten kunt vergaren. Als iedereen elkaar actief om goede raad en feedback vraagt, helpt dat volgens Arends bij de ontwikkeling van een goede beroepshouding. De praktische vragen over een specifieke zaak kunnen wel in werkbesprekingen aan de orde worden gesteld. Maar daar is weinig ruimte voor die ietwat beschouwende vragen, kwesties die meer met ethiek te maken hebben, zegt Arends. Wat kan ik wel doen en wat niet? Hoever kan of moet ik gaan als advocaat? Daar gaat het dan om.

‘Advocaten richten zich eerst en vooral op de inhoud’ NautaDutilh heeft met LoopbaanOnderhoud al een methode ontwikkeld waarbij associates worden gekoppeld aan een mentor met ministens acht jaar ervaring. Zo kan een ambitieuze jongere minder ervaren advocaat een oudere ervaren advocaat om raad vragen over hoe hij het best partner kan worden of hoe hij zichtbaarder kan worden binnen het bedrijf of richting (toekomstige) cliënten. Maar ook eenvoudiger kwesties kunnen aan de orde komen zoals: Wat doe ik als ik uit de rechtbank kom en door een legertje journalisten met open microfoons wordt opgewacht? Wat kan ik dan wel en niet zeggen? Ook voor de meer ervaren partners is het leerproces nog niet klaar, stelt Arends. Zij richten zich bijvoorbeeld op het begeleiden en ondersteunen van jongere collega’s. ‘Zij vergaren hun opleidingspunten vaak op een andere manier. Ze publiceren artikelen of geven les. Jongeren volgen cursussen en lopen de vaardigheidstrainingen af. Ouderen delen en verspreiden hun kennis. En zo moet het ook. Dat maakt de cirkel rond.’ <<<

17

18

To eg an g t o t h et recht | Jaarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv oc a t e n 2009

Stichting Rechtswinkel Migranten Amsterdam, 18 maart 2010

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Toe g a ng t ot he t re c h t

Toegang tot het

recht

> Belemmeringenonderzoek Groningen

In opdracht van de Algemene Raad is onder verantwoordelijkheid van prof.

dr. O. Couwenberg, econoom verbonden aan de Universiteit Groningen, onderzoek gedaan naar belemmeringen bij particuliere rechtzoekenden en kleine ondernemers. Dit onderzoek heeft nog eens het grote belang aangetoond van helderheid over de wijze van werken en declareren door de advocaat. Ook is in deze studie nog eens onderstreept dat de cliënt behoefte heeft aan heldere communicatie, zonder jargon en liefst met een zo goed mogelijke uitleg over de te verwachten slagingskansen en kosten. In het algemeen is het belang van een goede informatievoorziening aan de cliënt of de rechtzoekende gebleken, met inbegrip van eenvoudige zoekfaciliteiten om een advocaat te vinden. >>>

19

20 To eg an g t o t h et recht | Jaarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv oc a t e n 2009

De nieuwe Orde Stichting Rechtswinkel Migranten Amsterdam, 18 maart 2010

Amy Lamme

‘Mensen weten niet wat het recht inhoudt. Er wordt wel gezegd dat iedereen wordt geacht de wet te kennen, maar bijna niemand kent de wet. Daarom is het goed dat je als advocaat mensen daarin kunt bijstaan. Je kunt ook bedrijfsjurist worden, maar dan is advocaat toch een sprankelender beroep. Als je een gunstige beschikking krijgt voor je cliënt, is dat een enorme kick.’

Het rapport van oktober 2009 is voor de Algemene Raad aanleiding geweest om te komen tot een groot aantal voorstellen, die voor een deel al in gang gezet waren. De dienstverlening en clientvriendelijkheid van de advocaat is primair de verantwoordelijkheid van de advocaat of diens kantoor zelf. Maar de Orde ziet het wel degelijk ook als haar verantwoordelijkheid om tegemoet te komen aan behoeften van rechtzoekenden, die uit het Groningenonderzoek naar voren zijn gekomen. Daarom zal de Algemene Raad komend jaar met een laagdrempelige publiekssite de informatievoorziening verder verbeteren. Ook zal het voor rechtzoekenden met een uitgebouwd advocatenregister een-

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Toe g a ng t ot he t re c h t

voudiger worden om met enkele trefwoorden de

De nieuwe Orde

meest passende en dichtstbijzijnde advocaat te vinden. Daarnaast zal de Algemene Raad het invoeren van gratis kennismakingsgesprekken bij de advocatuur stimuleren omdat dit de drempel die veel particulieren en ondernemers nu nog ondervinden bij het inschakelen van een advocaat kan verlagen. Tot slot zal naast de ruimere aandacht bij de beroepsopleiding voor dienstverlening door advocaten door de Orde nog worden gewerkt aan transparante voorbeelddeclaraties, zodat rechtzoekenden en advocaten bij de Orde terecht kunnen als ze willen weten hoe een heldere factuur eruit ziet. De voorbeelddeclaratie zal op de website worden geplaatst. Advocaten kunnen aan de hand van dit voorbeeld hun eigen declaraties inzichtelijker maken en rechtzoekenden kunnen het voorbeeld gebruiken om meer duidelijkheid over de ontvangen factuur van hun eigen advocaat te krijgen. De Algemene Raad is voornemens om in samenwerking met de Kamer van Koophandel de uitkomsten van dit rapport in een aantal bijeenkomsten in het land met de advocatuur te bespreken, niet alleen om advocaten te laten zien wat veel particuliere rechtzoekenden en ondernemers nu als belemmeringen ervaren, maar ook om mogelijke verbeteringen aan te dragen.

> Taakstelling

Na de bekendmaking in 2009 van de voorstel-

len voor de 50 miljoen-taakstelling op de gefinancierde rechtshulp is het vrij rustig gebleven. De volgende voorstellen zijn inmiddels uitgevoerd of in regelgeving verwerkt: proactieve geschiloplossing en proceskostenveroordeling van bestuursorganen. Een aantal voorstellen moet nog worden uitgewerkt en uitgevoerd.

> Bewerkelijke zaken

In samenspraak met de Raad voor rechtsbijstand is afgelopen jaar een ge-

wijzigde leidraad bewerkelijke zaken tot stand gekomen. Deze bevat een duidelijker uitleg van de leidraad zodat aanvragen beter gemotiveerd kunnen worden. <<<

Romy Hartman

‘Mijn specialisaties zijn insolventie­ recht en intellectuele eigendom. Bij faillissementen maak je het soms mee dat men probeert een loopje met je te nemen als curator. Daar heb ik een hekel aan. Je probeert toch het beste te bereiken voor de crediteuren. Ik kan slecht tegen onrechtvaardig­heid. Ik vind dat je zoveel mogelijk met open vizier moet strijden. Als advocaat behartig je natuurlijk de belangen van je cliënt, en soms wringt dat; je kunt niet altijd alles open en eerlijk op tafel leggen ten opzichte van de wederpartij. Dat je zelf partijdig moet zijn is niet altijd even makkelijk. Door sturing van je patroon en de ervaring die je opdoet, lukt dat. Ervaring die maakt dat je erachter komt dat jouw ideaalbeeld niet bestaat.’

21

22

B reg je Kr ijn en , J u r idi sch bel ei dsadv i seur Consumentenbond | Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009

Bregje Krijnen, Juridisch beleidsadviseur Consumentenbond over de toegang tot het recht

Een toegankelijke advocatuur? In opdracht van de Orde voerde de Rijksuniversiteit Groningen in oktober 2009 een onderzoek uit naar de toegang tot advocaten. Het onderzoek ondersteunt eerdere geluiden over de belemmeringen die particulieren en ondernemers ervaren bij het inschakelen van een advocaat. Juridisch beleidsadviseur bij de Consumentenbond, Bregje Krijnen, was lid van de begeleidingscommissie van het onderzoek. ‘De onderzoeksresultaten had ik bij wijze van spreken kunnen voorspellen.’

‘De bevindingen van de onderzoekers waren een feest van herkenning.’

Jaarv ersl ag Nederl andse O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Bre g j e K r i j ne n, Jur i d i s c h be l e i d s a d v i s e ur Cons ume nt e n b o n d

Particulieren hebben moeite om een advocaat te vinden en diens deskundigheid in te schatten, ze vinden het uurtarief te hoog en de declaraties niet inzichtelijk. Ook worden er vraagtekens geplaatst of advocaten het belang van cliënten wel voorop stellen. Dit zijn de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek ‘Toegang tot advocaten’. Volgens Bregje Krijnen is het een goed initiatief dat de Orde naar de obstakels kijkt die consumenten ervan weerhouden om naar een advocaat te stappen. Vanuit haar expertise keek zij kritisch mee naar de opzet van het onderzoek en de tussentijdse resultaten. ‘De bevindingen van de onderzoekers waren een feest van herkenning: ik had de onderzoeksresultaten bij wijze van spreken kunnen voorspellen. Consumenten bellen ons dagelijks om hun ervaringen met advocaten te delen. Ze zijn vaak bang, omdat de tarieven niet transparant zijn en indicaties die ze vooraf krijgen niet kloppen. Uit angst weer een fortuin kwijt te zijn, informeren ze niet naar de status van hun zaak.’ Krijnen stelt dat advocaten meer kunnen meedenken met de klant door vooraf met een kostenindicatie te komen en duidelijk aan te geven hoeveel bepaalde werkzaamheden gaan kosten. ‘Het is voor de consument nu vaak onmogelijk om te kijken of de rekening klopt. Advocaten zouden er ook goed aan doen om met de klant te overleggen als het onverhoopt meer gaat kosten. De klant moet kunnen beslissen of dat wel of niet gaat gebeuren.’ Tevens merkt Krijnen op dat klanten zelf iets bij kunnen dragen om kosten te besparen. ‘Er zijn genoeg mensen slim genoeg om zelf een brief op te stellen, maar dat soort creatieve oplossingen zie ik niet veel. Elke stap die de advocaat zet, wordt omgezet naar een harde factuur. Er heerst een continu gevoel van ‘hier staat de teller’.’

Creatief factureren

Volgens Krijnen biedt een vaste aanneemsom uitkomst, omdat consumenten dan op een eenvoudige manier advocaten onderling kunnen vergelijken. ‘Nu is er sprake van een vast uurtarief waarbij het aantal uren wordt doorberekend. De ene advocaat rekent 400 euro per uur en de ander 250 euro, maar de laatste declareert wél veel meer uren. Daardoor is het voor een consument onmogelijk om een advocaat op tarief te selecteren. Door een vaste aanneemsom af te spreken, kan ik dat veel makkelijker en krijgt de consument een stevigere positie op de markt’, meent Krijnen. Ze denkt dat er binnen de wettelijke beperking meer kan dan nu wordt geboden. ‘Consumenten willen duidelijkheid en zekerheid: dit gaan we doen en dat kost het. Advocaten missen nog de creativiteit om in dat gat van de markt te springen.’

Geschillencommissie en algemene voorwaarden

Krijnen heeft duidelijke ideeën over de wijze waarop de Orde een brug zou kunnen slaan naar consumenten. ‘Ik zou het mooi vinden als er een bredere toegang is voor particulieren tot de geschillencommissie. Dat als er geschillen zijn deze niet alleen via het tuchtrecht hoeven te lopen, maar dat consumenten met klachten over hun advocaat dit op een laagdrempelige manier bij de geschillencommissie kunnen insteken.’ Algemene voorwaarden, die van kracht gaan als een advocaat een tweezijdige overeenkomst met de consument aangaat, lijkt Krijnen ook wel wat. Hoe zou dit er uit kunnen zien? ‘Vermeld in de algemene voorwaarden wat er zoal in een offerte hoort en aan welke eisen die moet voldoen. Dat is nu vrijblijvend. Advocaten die minder gevoelig zijn voor deze problematiek negeren dit, omdat ze tot niets verplicht zijn’, aldus Krijnen. Ze geeft aan dat de Consumentenbond niet bij machte is om iets op te leggen en de Orde een lastige dubbelrol heeft. ‘Een stevige brancheorganisatie die kwaliteitsmeerwaarde biedt,

‘Advocaten missen nog de creativiteit om in dat gat van de markt te springen’ missen we. Voor consumenten zou het een uitkomst zijn, omdat ze zeker weten dat ze worden doorverwezen naar advocaten die de algemene voorwaarden hanteren. De consument kan op die manier enige controle uitoefenen op de werkzaamheden van een advocaat.’

Geen gaten in onderzoek

Op de vraag of het onderzoek van de Orde volledig is, antwoordt Krijnen: ‘Ik heb niets gemist’. Dat het een kwalitatief onderzoek betreft en uitkomsten niet met harde cijfers gestaafd kunnen worden, is volgens haar geen bezwaar. ‘Ik denk dat dit voldoende is. Het onderzoek onderstreept mijn ervaringen en ik hoop dat er niet meer onderbouwing nodig is om advocaten erop te wijzen dat ze mensen steun moeten geven.’ <<<

23

24

To ezich t , Tu ch t - en K l achtrecht | Jaarv ersl ag Nederl andse Orde v a n A d v oc a t e n 2009

De heer mr. A.W.H. Docters van Leeuwen, tijdens symposium ter gelegenheid van dekenoverdracht van Willem Bekkers naar Jan Loorbach, 22 maart 2010, Den Haag

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Toe z i c ht , Tuc ht - e n K l a c ht re c h t

Toezicht

25

Tucht- en Klachtrecht > Analyse gevraagd van het toezicht

op de advocatuur

Vakbekwaamheid in de ruimste zin des woords en toezicht zijn de speerpunten in het beleid van de Algemene Raad. De Algemene Raad heeft in 2009 aan oud-AFM voorzitter mr. A.W.H. Docters van Leeuwen gevraagd ons toezicht, met inbegrip van de klachtbehandeling, te analyseren, te toetsen aan eigentijdse inzichten van adequaat toezicht en hierover te adviseren. Het advies wordt in het voorjaar van 2010 verwacht. De Algemene Raad heeft deze stap niet gezet omdat dekens, bij wie het toezicht ligt, zich niet zouden inspannen zo goed mogelijk toezicht te houden. Geen twijfel over hun inzet. Ook hun “stille” bemiddelende rol ruimt een hoop conflicten op. Maar is dit alles zichtbaar genoeg voor de buitenwacht? Loopt het toezichtbeleid niet te zeer uiteen? En vooral: zijn de dekens voldoende geëquipeerd om naar de huidige verwachtingen toezicht op de advocatuur te houden? Het is de vraag of het hele toezichtstelsel nog voldoet aan de eigentijdse criteria. Is het voldoende openbaar en wordt er ook voldoende in het openbaar verantwoording over afgelegd, zodat ook politiek en samenleving inzicht in de werking ervan kunnen krijgen? Beschikken de dekens nu over voldoende kennis, ondersteuning en bevoegdheden om hun belangrijke taak, ook proactief, te kunnen uitoefenen? Deze overwegingen zijn voor de Algemene Raad aanleiding geweest extern advies te vragen. >>>

26

To ezich t , Tu ch t - en K l achtrecht | Jaarv ersl ag Nederl andse Orde v a n A d v oc a t e n 2009

De nieuwe Orde

> Verwevenheid boven- en onderwereld

In 2009 was er parlementaire aandacht voor de verwevenheid van boven-

en onderwereld en de mogelijke rol die sommige advocaten daarbij al dan niet bewust zouden spelen. De werkgroep-Joldersma uit de Justitiecommissie van de Tweede Kamer heeft hiernaar onderzoek ingesteld en een rapport uitgebracht, voornamelijk naar aanleiding van onroerend goed fraudes. De werkgroep wees op mogelijk misbruik van het beroepsgeheim. In mei 2009 organiseerde de Kamercommissie een hoorzitting over het beroepsgeheim en het verschoningsrecht van advocaten. De werkgroep zou met nadere rapportage komen. Zomer 2009 verschenen het evaluatierapport over het Bureau Financieel Toezicht (commissie-Kuijl) en een rapport van de Maastrichtse universiteit over de tuchtrechtelijke handhaving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme en haar voorgangers de Wid en de Wet mot. De staatssecretaris van Justitie bereidt, mede op basis van deze rapporten, een standpunt voor over het toezicht op de juridische beroepen. Het advies van Docters van Leeuwen over toezicht zal hierbij worden betrokken.

Aline van Katwijk

‘Ik doe voornamelijk familierecht. Ik heb vroeger gewerkt bij het Centrum Internationale Kinder­ ontvoering. Daar had ik te maken met de problemen van ouders en hun kinderen, maar ik verwees de mensen daar voornamelijk door. Toen bedacht ik dat ik die mensen wilde bijstaan. Als advocaat combineer je het juridische met het maatschap­ pelijke. De mensen kunnen het niet alleen, ze hebben een advocaat nodig om hen bij te staan. En het mooiste aan dit vak is dat je probeert om de rechter te overtuigen en zo het beste te bereiken voor je cliënt.’

> Wet ter voorkoming van witwassen en

financieren van terrorisme

Ook in 2009 controleerde het bureau van de Orde in mandaat van de dekens de naleving van de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme). Ongeveer een derde deel van de balie verleent diensten die onder de definitie van de Wwft vallen. Deze advocaten zijn dus verplicht een cliëntenonderzoek uit te voeren en eventuele ongebruikelijke transacties bij de FIU-Nederland te melden. De resultaten van de controles maken duidelijk dat niet alle advocaten op de hoogte zijn van de verplichtingen van de Wwft. Mede hierom heeft de Algemene Raad in samenspraak met de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB) in 2009 een e-learningcursus Wwft ontwikkeld.

> Vliegende brigades

In 2009 is de “vliegende brigade” van start gegaan en vier keer door ver-

scheidene dekens ingeschakeld. Deze teams bestaan uit een advocaat en een accountant die op verzoek van een deken onder meer onderzoek doen naar de financiële praktijkvoering van de advocaat en naar de stichting derdengelden. Dekens en Algemene Raad zijn op grond van de tot nu toe opgedane ervaringen van oordeel dat deze brigade zeer effectief en slagvaardig opereert, in een behoefte voorziet en niet alleen door onderzoek maar ook door advisering van de deken heilzaam werk verricht. Mede daarom is besloten tot de instelling van een extra vliegende brigade om de dekens bij te staan in hun toezichtstaken.

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Toe z i c ht , Tuc ht - e n K l a c ht re c h t

De discussie over de toekomstige organisatie in de Vaste Commissie voor Justitie van de Tweede Kamer heeft in 2009 stil gelegen. Wel is een door het ministerie van justitie opgezette openbare website www.tuchtrecht.nl na­jaar 2009 de lucht ingegaan, naar analogie van www.rechtspraak.nl. Deze bevat geanonimiseerde uitspraken. De Algemene Raad juicht dit initiatief toe. In 2010 zal een gezamenlijk openbaar jaarverslag van het Hof en de Raden van Discipline het licht zien. Ook dit is een uitstekend initiatief. In 2009 heeft het College van Afgevaardigden op voorstel van de Algemene Raad zich uitgesproken voor het De heer dr. E.M.H. Hirsch Ballin verschijnt in de Tweede Kamer

opbouwen van een openbare website waarop in niet geanonimiseerde vorm uitspraken met de maatregelen van schorsing en schrapping

Schorsingen en schrap­ ping­en ongeanonimiseerd op de website

gepubliceerd zouden moeten worden. Dit in het belang van de bescherming van de vooral particuliere rechtzoekende. Voor een register dat alleen is gericht op publicatie van schorsingen en schrappingen (“naming and shaming”) is waarschijnlijk een wettelijke grondslag noodzakelijk. Aantekening van tuchtrechtelijk opgelegde schorsingen op een publieke website met als functie het zoeken naar een passende advocaat (www.alleadvocaten.nl) kan en gebeurt echter al. De Algemene Raad werkt aan een conceptverordening over het klachtrecht. De vraag is of niet te veel klachten (moeten) worden doorgezonden naar de Raad van Discipline die niet in een eerder stadium – te beginnen bij de advocaat zelf over wie geklaagd wordt – of via de weg van een geschillenregeling kunnen worden opgelost. Hierdoor ontvangt de tuchtrechter te veel zaken die niet van principieel-tuchtrechtelijke aard zijn en wordt de klager doorgaans niet of onvoldoende geholpen. De Algemene Raad anticipeert aldus op de verwachte wettelijke opdracht om alle advocatenkantoren te verplichten zich bij een klachten- of geschillenregeling aan te sluiten. Bij de afhandeling van klachten tegen advocaten schort het vooralsnog aan duidelijk cijfermatig inzicht. Het gaat dan vooral om de klachten die niet aan de tuchtrechter zijn voorgelegd, omdat zij bijvoorbeeld door bemiddeling van de deken zijn opgelost. De Algemene Raad werkt nu samen met de Raden van Toezicht aan een heldere, eenduidige klachtenregistratie, mede ten behoeve van het jaarverslag van de tuchtcolleges. <<<

27

28

W illem van W ijn g aarden v an de v l i egende bri gade | Jaarv ersl a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009

Willem Van Wijngaarden over de vliegende brigade

‘Het is een softe manier om tot correctie te komen’ Willem van Wijngaarden, accountant, vormt samen met advocaat Hans van Veggel het eerste team van de vliegende brigade in de advocatuur. Het onderzoeksteam is in 2009 ingesteld door de Algemene Raad om de dekens op verzoek te ondersteunen bij hun controletaken. Wat zijn de ervaringen tot nu toe?

‘Als je weet dat er regelmatig geflitst wordt, pas je eerder je snelheid aan’

Jaarv ersl ag Ne d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | W i l l e m v a n W i j ng a a rd e n v a n d e v l i e g e nd e bri g a d e

Lokale dekens hebben de taak te controleren of de advocaten in hun werkgebied zich houden aan de wet en de verordeningen. Als een deken een nader onderzoek bij een kantoor wil instellen, kan hij of zij gebruik maken van de diensten van Van Wijngaarden en medebrigadelid Van Veggel. ‘De vier gevallen waarin wij tot nu toe zijn ingeschakeld waren heel divers,’ vertelt Van Wijngaarden, ‘maar in alle gevallen was er sprake van een complexe probleemsituatie.’ Voordat het team aan de slag gaat, wordt de probleemstelling met de deken en het kantoor in kwestie besproken. ‘Het is de bedoeling dat we met het kantoor vooraf overeenstemming bereiken over de opdracht’, zegt Van Wijngaarden, ‘maar dat is soms lastig, temeer daar de kantoren het onderzoek zelf moeten betalen.’ Alleen als bij het onderzoek blijkt dat het kantoor de zaken op orde heeft neemt de Algemene Raad de kosten voor zijn rekening. ‘Tot nu toe is het gelukt in goede harmonie met de kantoren tot afspraken te komen, maar deze aanpak werkt wel vertragend. We moeten oppassen dat niet daar het gejuridiseer al begint. Wat mij betreft wordt deze aanpak bij een volgende evaluatie heroverwogen.’

Ogen de kost geven

Van Wijngaarden en Van Veggel gaan bij het kantoor aan de slag op basis van de overeengekomen opdracht, maar geven intussen hun ogen de kost. Professional judgement noemt van Wijngaarden dat. ‘We werken niet op basis van een onderzoeksplan; het onderzoek ontwikkelt zich aan de hand van wat je aantreft. Dat is een typische accountantsmethode. Heel risicogericht en veel maatwerk.’ Het onderzoek kan zich over allerlei onderwerpen uitstrekken: hoe is het kantoor georganiseerd? Vraagt men bij nieuwe cliënten naar hun achtergrond en worden er duidelijke tariefafspraken gemaakt? Krijgen cliënten eerlijke informatie over de kansen en risico’s van hun zaak? Is men afdoende verzekerd? ‘Een kwetsbaar onderwerp is de derdengeldrekening,’ zegt Van Wijngaarden. ‘Je ziet dat daar nogal eens misbruik van wordt gemaakt. En bij kleine kantoren met een diversiteit aan werkzaamheden speelt ook de vraag of men wel in staat is op de hoogte te blijven van alle wet- en regel­ geving, of dat men zich beter kan gaan specialiseren.’ Een specifieke taakverdeling hanteren de onderzoekers niet; ze trekken samen op. ‘Hans van Veggel weet veel over financiële administratie, en ik ben best in staat om de ordening in dossiers te zien en de communicatie met klanten te beoordelen. Advocaten en accountants zijn in dat opzicht vergelijkbaar: het zijn zakelijke dienstverleners die op uurbasis werken.’ Als het onderzoek is afgerond, gaat het onderzoeksteam eerst om de tafel met het advocatenkantoor. ‘Vaak erkent men wel wat er zou moeten verbeteren, maar dat wil nog

niet zeggen dat men onze adviezen opvolgt.’ Het kantoor krijgt een concept-rapport en mag daarop reageren. Vervolgens gaat het rapport met eventuele aanpassingen naar de deken. ‘Onze aanbevelingen kunnen heel divers zijn: regel financiering, schaf actuele literatuur aan, zoek samenwerking of verhoog je verzekering. Het is ook voorgekomen dat we zeiden: ‘Je zou je praktijk moeten neerleggen’. Maar de deken bepaalt wat hij met onze bevindingen doet.’ Van Wijngaarden hoopt dat de vliegende brigade preventief werkt. ‘Het is een softe manier om tot correctie te komen. Daarmee kan soms een tuchtzaak voorkomen worden. En als die tuchtzaak toch nodig blijkt, komt de deken met ons rapport beter beslagen ten ijs. Je moet voorkomen dat de deken bij de tuchtrechter onderuit gaat, dat werkt niet corrigerend. Dan wordt dat door de betrokkene als een overwinning gevierd.’

Jaarlijks monitoren

Van Wijngaarden was in de jaren 2006 en 2007 voorzitter van de NIVRA en hij zit in de reviewcommissie van de SRA, waarbij veel kleine en middelgrote accountants­kantoren zijn aangesloten. Ziet hij grote verschillen tussen de advocatuur en de accountancy? ‘Je merkt dat het toezicht bij de accountants veel eerder is ingezet. Accountants moeten sinds 1994 jaarlijks een monitoringlijst invullen.

‘Vooraf overeen­ stemming bereiken over de opdracht is soms lastig’ Minimaal één keer in de vier jaar komt er een reviewer langs. En als je weet dat er regelmatig geflitst wordt, pas je eerder je snelheid aan.’ Maar het verschil zit ook in de aard van het beestje. ‘We hebben allemaal de neiging ons op onze primaire vaardigheden te richten. Accountants zijn boekhouders, gewend om te documenteren. De vaardigheden van de advocaat zijn meer op de materie geënt: hoe krijg ik mijn cliënt uit de gevangenis? Maar als je je niet aan de algemene regels houdt, schaad je de goede naam van de advocatuur. Wij willen dat helpen voorkomen. Ons doel is niet om mensen te pakken, maar om te zorgen dat het advocatenwezen niet in diskrediet wordt gebracht.’ <<<

29

30 Co m m u n icat ie | J aar v ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocaten 2009

Gerbrandydebat, 3 november 2009, Den Haag

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Commun i c a t i e

31

Commu- nicatie >

Het bureau van de Orde heeft in 2009 een eigen communicatieafdeling opgezet. Dit is uitvloeisel van een besluit van de Algemene Raad. Drie doe-

len worden hiermee gediend. Ten eerste wil de Algemene Raad nadrukkelijker de publiciteit zoeken en een pro-actiever mediabeleid voeren. Zo zal de Orde – en daarmee de positie van de advocatuur – zichtbaarder worden en een zelfbewust en evenwichtig beeld overbrengen. Ten tweede moeten naast de contacten met de media ook de banden met de eigen beroepsgroep worden aangehaald. Dit is uitdrukkelijk onderdeel van het communicatieplan dat eind 2009 is uitgewerkt. Denk aan verbetering van de website (realisatie 2010), het “aanbieden” aan de media van op verschillende rechtsgebieden gespecialieerde advocaten, meer transparantie in de tuchtrechtelijke uitspraken, vernieuwing van het Advocatenblad, en meer informatieve mailings naar alle advocaten. Speciaal voor de dekens en de Raden van Toezicht zal de Algemene Raad de nieuwsvoorziening verbeteren door een “knipselkrant”nieuwe stijl. Het bedrijf HowardsHome dat alle nieuwsuitingen op een bepaald gebied (voor ons dus: de advocatuur) digitaal verzamelt en distribueert, neemt deze taak op zich. Ten derde wil de Orde ook tot een betere dienstverlening voor het publiek in het algemeen en de (particuliere) rechtzoekende in het bijzonder komen. De publieke website dient daarom te worden verbeterd, vooral de zoekfunctie naar een advocaat maar ook bijvoorbeeld informatie over de vraag hoe je een klacht indient en andere vragen over de advocatuur. >>>

32

Co m m u n icat ie | J aar v ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocaten 2009

De nieuwe Orde

John Singh

‘Dat ik advocaat ben geworden, komt mede door mijn vader. Die is ook advocaat. De mensen die bij hem langs kwamen om hulp, dat trok me. De waardering die je krijgt van je cliënten en de uitdagingen waar je voor staat, maken het vak mooi. De mensen die bij je komen, zitten soms erg in de knoop. Als je ze dan binnen tien minuten met een glimlach weer naar buiten kunt sturen, geeft dat een enorme voldoening. Mijn specialisaties zijn arbeidsrecht en vreemdelingenrecht. Onze familie komt uit India. Ik adviseer veel Indiase bedrijven die naar Nederland komen en gebruik ma­ken van de regeling voor kennismigranten. Er is een wereld­ wijde battle of the brains gaande. Die wereldwijde verschuivingen op de arbeidsmarkt, daar ligt een stuk van mijn passie.’

Gerbrandydebat, 3 november 2009, Den Haag

Het contract met Reed Business is per 1 januari 2010 verruild voor een overeenkomst met Sdu. Sdu zal de komende jaren dus de uitgave van alle Orde-media, schriftelijke en electronische, verzorgen. Er is op het landelijk bureau van de Orde een redactiekamer ingericht van waar uit het Advocatenblad, de digitale nieuwsbrief Orde van de Dag en actualiteiten op de website worden geschreven. Het jaarcongres op 25 september in Papendal, Arnhem, stond afgelopen jaar met ‘Nood breekt wet? Recht in crisistijd’ in het teken van de gevolgen van de kredietcrisis. FNV-voorzitter Agnes Jongerius was de belangrijkste spreker. Verder was er een expositie van fotografiestudenten van diverse kunstacademies die op creatieve wijze advocaten in beeld hebben gebracht die met hun werk bezig waren. De foto’s zijn gebundeld in het boekje ‘Nooit Wijken’.

33

De nieuwe Orde

Noortje Bakker

Workshops in de middag belichtten onder meer discussies over Sport en Recht. En in een extra paneldiscussie is stilgestaan bij de manieren binnen en buiten de rechtszaal, naar aanleiding van hevige aanvaringen tussen officieren en advocaten in de publiciteit. De waardering voor het congres was hoog: gemiddeld een 7,7 waar het gemiddelde van de afgelopen jaren op een 7,3 ligt. Volgend op de extra vergadering van het College van Afgevaardigden in Den Haag, gewijd aan de “algemene beschouwingen”, is afgelopen jaar voor het eerst het zogenoemde Gerbrandydebat gehouden. Een debat tussen parlementariërs en advocaten, in de oude zaal van de Tweede Kamer en ingeleid door de staatssecretaris van Justitie. Het is de bedoeling dit debat een traditie te laten worden. De naam herinnert aan de oorlogsminister-president en langjarig advocaat Pieter Gerbrandy. <<<

‘Ik was een jaar of twaalf toen ik een documentaire zag over asiel­zoe­kers. Ik vond dat die mensen heel weinig rechten hadden. Dat heb ik altijd in het achterhoofd gehouden. Het heeft ervoor gezorgd dat ik rechten ben gaan studeren en de advocatuur ben ingegaan. Ik heb als advocaat alleen verder nooit iets gedaan op het gebied van vreemde­lingen­­recht. Wel verricht ik werk­zaam­heden binnen het bestuurs­recht, personenen familierecht en arbeidsrecht. Ik vind het mooi om werknemers bij te staan in proce­dures. Meestal is het de werk­gever die wil dat de werknemer vertrekt. Zo’n werknemer voelt zich slacht­offer en bevindt zich in een onder­drukte positie. Als je uit zo’n proce­dure het onderste uit de kan weet te halen -meestal een goede regeling- zie je de cliënt opbloeien. Zo’n goed resultaat geeft ze de oppepper die ze nodig hebben om weer verder te gaan.’

34

F lo r is Pier ik , advo ca at Al l en & Ov ery | Jaarv ersl ag Nederl ands e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009

Floris Pierik, advocaat bij Allen & Overy, over de crisis

‘Het is een tijd van overleven’ Floris Pierik, advocaat in de fusie- en overnamepraktijk van Allen & Overy in Amsterdam, heeft de Faillissementswet weer op zijn bureau staan. Surcéanceverzoeken, faillissementsdagvaardingen, acht jaar lang had hij ze niet meer gezien, maar sinds het uitbreken van de financiële crisis zijn de accenten in zijn praktijk flink verlegd. ’Je moet weer leren omgaan met de druk van bijltjesdag.‘

‘Tot voor kort ging het om ambities en veel geld verdienen, nu om de schade beperken’

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | F l or i s Pi e r i k, a d v oc a a t A l l e n & O ve ry

Crisis, jazeker, maar een slecht jaar heeft Pierik niet gedraaid. ‘Vorig jaar haalde ik mijn targets ruim’, zegt hij, achterover leunend in een van de vergaderkamers in het kantoor van Allen & Overy, de voormalige Sociale Verzekeringsbank. ‘En dit jaar gaat het ook goed.’ Zelf heeft hij bijvoorbeeld een grote emissie van aandelen in het biotechnologiebedrijf Crucell achter de rug aan het Amerikaanse Johnson & Johnson, voor een totale waarde van 300 miljoen. Collega’s in zijn team adviseerden in grote overnames zoals die van Saab door Spyker en Super de Boer door Jumbo; de beursgang van Delta Lloyd werd eveneens door advocaten van Allen & Overy begeleid. ‘Het gaat misschien niet zo uitzonderlijk goed als een paar jaar geleden, maar toch: door zo’n omvangrijke deal als bijvoorbeeld Jumbo zitten de collega’s gewoon weer zeven dagen per week op kantoor.’

Drastisch

Nadat in september 2008 zakenbank Lehman Brothers omviel en daarmee de crisis inluidde, veranderde de markt voor Pierik en zijn collega’s drastisch. ‘Vanaf dat moment was het krijgen van financiering voor trans­ acties niet langer zonder meer een gegeven. En dat gold echt niet alleen voor honderden miljoenen; ook bedrijven die vijf of tien miljoen nodig hadden, kregen hun projecten niet meer van de grond.’ Private equity-partijen – belangrijke spelers in de fusie- en overnamemarkt – stelden investeringen uit en in plaats van hun belangen in bedrijven te verkopen, concentreerden zich op het beheer van wat ze hadden: kostenbesparingen, efficiency en waardevermeerdering werden de nieuwe toverwoorden, de markt verschoof van handel naar herstructurering. Voor sommige advocaten in de fusie- en overnamemarkt had die verandering een grote weerslag op hun werk. ‘Tot de crisis waren ze alleen bezig met deals. De financiering was zelden een probleem. Nu adviseren ze steeds vaker bedrijven waar het erop of eronder is. Typisch voorbeeld: een bedrijf dat de financiering van een bepaald project niet rond krijgt en dat besluit een deel van zijn portfolio af te stoten om daarmee het geld te genereren om de rest overeind te houden. Het overnametraject moet dan zo snel mogelijk rond komen, anders kun je misschien nog eens een brugfinanciering krijgen, maar daarna valt het huisje om. Dat is onderhandelen met het zwaard van Damocles boven je hoofd.’

Onderste uit de kan

Het heeft de stress in het werk vergroot. ‘Je kunt in zulke onderhandelingen wel doen of het probleem niet bestaat, maar je zit in een kopersmarkt. Beggars are no choosers. Toch ga je zulke onderhandelingen hard in,

35

misschien wel harder dan vroeger. Omdat je weet dat je cliënt onder druk staat, wil je toch proberen het onderste uit de kan te halen.’ Die veranderde marktverhoudingen veranderen niet alleen de zaken, ze veranderen ook de sfeer. ‘Je moet leren leven met de druk van bijltjesdag. Er komen meer emoties kijken bij het werk, vooral ook bij de cliënt. Je merkt dat het persoonlijk lot van mensen in het geding is. Tot voor kort ging het om ambities en veel geld verdienen, nu om de schade beperken. Het is een tijd van overleven.’ Ook Allen & Overy kwam de crisis niet ongeschonden door. In 2009 vertrokken zo’n dertig medewerkers; voor een deel stagiairs die na hun drie jaar niet werden aangenomen, maar ook ervaren medewerkers die te horen kregen dat een partnerschap er niet in zat. Pierik, onderkoeld: ‘Dat bevordert de sfeer op kantoor niet, maar gelukkig laten we die tijd nu achter ons.’

Relativeren

Binnen de advocatuur rijst af en toe de vraag over medeverantwoordelijkheid voor de crisis. Pierik: ‘Ik heb niet het idee dat ik betrokken ben geweest bij het soort deals of constructies dat aan de crisis ten grondslag lag. De crisis leert je wel om dat mooie grijze pakkenwereldje

‘Super-dealmakers die miljoenen verdienden, blijken gewoon mensen die fouten maken’ te relativeren. Die gevierde super-dealmakers die miljoenen verdienden, blijken gewoon mensen die fouten maken. Als een jaar later zo’n bedrijf op zijn gat ligt, relativeert dat de zaak ten top. Tegenwoordig gaat het niet meer alleen om spannend en stoer, het gaat eens te meer om heel precies je werk doen.’ Over een paar jaar, als de markt weer is aangetrokken, zal dat weer anders zijn, denkt Pierik. ‘Dan krijg je een nieuwe generatie van advocaten die de crisis niet heeft meegemaakt. Die zullen een minder scherpe focus hebben op vragen als: is mijn wederpartij wel solvabel, krijg ik geen schijnzekerheid als ik van deze partij garantie vraag? Wie de crisis heeft meegemaakt, zal denken: eerst maar eens vijf jaar afwachten, dan zien we wel of het nog steeds een goeie deal is.’<<<

36

J u jen Lem s t r a, par t ner bi j Pel s R i j cken en Droogl eev er For tui jn | Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009

Jurjen Lemstra wil professionalisering massaschade-industrie

‘Aantal claimstichtingen is onvoldoende capabel’ Sommige ondernemers volgen de markt, anderen vormen hem. Jurjen Lemstra, partner bij Pels Rijcken en Droogleever Fortuijn, hoort bij die laatste categorie. Samen met Rob Okhuijsen nam Lemstra het initiatief voor een claimcode: een soort keurmerk voor stichtingen die zich opwerpen als belangenbehartiger in massaschade-zaken. Daarmee loopt hij vooruit op de politiek en de markt. Dat geldt ook voor zijn ideeën over de financiering van dat soort zaken. ‘De overheid zou haar verantwoordelijkheid moeten nemen en een mogelijkheid voor collectieve financiering creëren.’

‘Amerika ligt lichtjaren op ons voor’

Jaarv ersl ag Nederl andse Orde v a n A d v oc a t e n 2009 | Jur j e n L e ms t r a , p a r t ne r bi j Pe l s Ri j c ke n e n D roog l e e v e r F o r t u i j n

Voor Jurjen Lemstra was 2009 het jaar van de woekerpolissen. Samen met advocaat William Schonewille was hij betrokken bij vijf schikkingen met Nationale Nederlanden, Delta Lloyd, ASR, SNS Reaal en Aegon voor een totaal bedrag van 2,5 miljard euro. Maanden lang dook hij onder in de wereld van de verzekeringen, letterlijk. ‘We hebben bedongen dat we eerst het vak wilden leren. Om tot een verantwoorde schikking te komen, moet je het product begrijpen.’ Een paar maal per week zat hij, samen met Schonewille en bestuurders van de stichting Verliespolis, op de kantoren van de verzekeraars om de deskundigen het hemd van het lijf te vragen. Weekendsessies waren er, avonden doorhalen die uitliepen tot diep in de nacht, niet zelden met vertegenwoordigers van het ministerie van Financiën erbij. ‘Het belang van de minister is gelegen in handhaving of herstel van het vertrouwen in de financiële sector; het algemeen belang is dus groot. En de aanwezigheid van het ministerie is een paar keer heel belangrijk geweest voor de onderhandelingen.’

Schrikbeelden

De schrikbeelden rond de claimcultuur zijn stuk voor stuk gebouwd op de Amerikaanse praktijk, constateert Lemstra. ‘Het overheersende beeld is dat van de greedy advocaat die een groot percentage van de poet opstrijkt. Maar de andere kant van de medaille is dat Amerika met zijn juridische infrastructuur voor massaclaims lichtjaren op ons voorligt en dat er een heel effectief juridisch systeem is ontstaan. Terwijl de Nederlandse praktijk is dat er heel veel zaken blijven liggen, omdat niemand ze oppakt bij gebrek aan financieringsmogelijkheden en wettelijke instrumenten.’ Als aanvulling op de bestaande Wet Collectieve Afdoening Massaschade zou Lemstra graag zien dat er de wettelijke mogelijkheid komt om collectief een schadevergoeding te eisen, en dat de overheid het systeem van gefinancierde rechtshulp uitbreidt naar collectieve toepassingen. ‘De overheid moet haar verantwoordelijkheid nemen en een collectieve financieringsmogelijkheid creëren voor zaken waar grote maatschappelijke belangen op het spel staan – zoals het faillissement van een bank, de woekerpolissen en straks misschien de pensioenen. Waarom mogen wel duizend mensen individuele financiering aanvragen, maar mag dat niet als die duizend mensen zich efficiënt in een stichting of vereniging organiseren?’

Pionier

Lemstra heeft in de markt van de massaschadezaken altijd een positie als pionier gekozen. In 1999 pakte hij zijn eerste zaak aan: het Koersplan van verzekeraar

Aegon, waarin een verborgen risicoverzekering zat verpakt. Maar inmiddels zijn ze niet meer alleen, de pioniers van de collectieve massaschade. Er melden zich steeds meer nieuwkomers op de markt. Recent sprongen vooral de taferelen in het oog rond het faillissement van de DSB-bank. Lemstra is ervan overtuigd dat die ontwikkeling vraagt om regulering. ‘In het DSB-faillissement zie je een wildgroei. De consument is helemaal de weg kwijt. Het predikaat onvoldoende capabel kun je op een aantal claimstichtingen wel leggen. Op zich is het legitiem dat er zich andere partijen melden die denken dat ze hier ook een boterham aan kunnen verdienen, maar de checks and balances ontbreken. Er zijn geen wegen om stichtingen aan te pakken die er een potje van maken.’ Lemstra pleit daarom voor een claimcode die minimale waarborgen biedt voor een deskundige en transparante vorm van belangenbehartiging zonder winstoogmerk. Enkele voorwaarden: een goede, kritische raad van toe-

‘Er zijn geen wegen om stichtingen aan te pakken die er een potje van maken’ zicht, een bestuur dat bestaat uit meer dan een persoon, met voldoende kennis en zonder belangenverstrengeling, en een adequaat financieel beheer. Ook Lemstra leerde werkende weg. In de Dexia-zaak zat Lemstra zelf nog in het bestuur van de stichting Leaseverlies die de belangen van de gedupeerden behartigde; een constructie die volgens zijn eigen code aan strenge voorwaarden zal worden gebonden. ‘Op die manier kan de schijn van belangenverstrengeling ontstaan, dus ik heb besloten dat niet meer te doen. Dat komt nu ook als aanbeveling in de claimcode. Als een advocaat zitting neemt in zo’n bestuur, moet als voorwaarde gelden dat zijn kantoor geen financieel belang heeft bij het wel of niet slagen van de zaak.’ Zelfregulering is volgens Lemstra een goede opstap naar wetgeving. ‘Misschien dat de politiek over vier jaar aan regulering toe zal zijn, maar dan zijn we wellicht tien debacles en een failliete stichting verder. We willen hier graag een professionele tak van sport van maken.’<<<

37

38

Reg els en cijf er s | J aarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocat e n 2009

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Re g e l s e n c i j f e rs

39

Regels en cijfers Dienstenrichtlijn

In 2009 is de Europese Dienstenrichtlijn (2006/123/EG) in de Nederlandse wetgeving geïmplementeerd (Dienstenwet). Deze strekt ertoe het dienstenverkeer binnen de Unie soepeler en met minder administratieve lasten te laten verlopen. De Richtlijn en de nationale implementatie zijn niet in alle onderdelen op de advocatuur van toepassing. Advocaten vallen immers al onder de sectorale Richtlijnen, zoals de oudere Dienstenrichtlijn (77/249/EEG), de Vestigingsrichtlijn (98/5/EG) en de Beroepskwalificatierichtlijn (2005/36/EG). De nieuwe Dienstenrichtlijn introduceert per 1 januari 2010 voor de advocatuur het vereiste van eloquent en het Interne Markt Informatiesysteem (IMI). Zie nader www.dienstenrichtlijn.ez.nl en voor de formulieren www.advocatenorde.nl. Diverse beslissingen van de Orde en van de raden van toezicht zijn vergunningen in de zin van de Dienstenrichtlijn. Hierop is in beginsel de lex silencio positivo van toepassing (bij niet tijdig beslissen op de aanvraag wordt deze geacht te zijn ingewilligd), maar in de meeste gevallen van beslissingen over advocaten is deze uitgesloten. Dit betekent onder meer aanpassing van een aantal regels. De landelijke en plaatselijke Ordes zijn aangesloten op de Berichtenbox. Vergunningen kunnen digitaal worden aangevraagd en verleend. Hiertoe zijn digitale formulieren ontwikkeld. Als er vragen zijn over EU-advocaten die zich in Nederland willen vestigen of als Nederlandse advocaten zich in een andere EU-lidstaat willen vestigen, moeten deze via het IMI worden gesteld. De beoordeling over de registratie van EU-advocaten vindt daarop sinds 1 oktober 2009 centraal plaats door de Algemene Raad, zodat de plaatselijke Ordes niet op het IMI hoeven te worden aangesloten.

Diversiteit

De Orde kent sinds drie jaar een commissie-diversiteit onder voorzitterschap van oud-landelijk deken Els Unger, die ook de initiatiefneemster voor het oprichten van deze commissie is geweest. De commissie coördineert de activiteiten binnen de balie met betrekking tot het diversiteitbeleid. Hierbij richt de commissie zich op gender-diversiteit, het doorstromen van vrouwen naar de top van grote kantoren, en op de instroom en behoud van multicultureel talent in de balie. In 2009 heeft de commissie verscheidene evenementen georganiseerd, zoals een workshop bij de beurs Diversity Works, een Tour d’Advocatuur langs kantoren voor studenten met een multiculturele achtergrond, gesprekken met universiteiten, een verdiepingsbijeenkomst voor grote kantoren over de effectiviteit van het diversiteitsbeleid, en het uitreiken tijdens het Jaarcongres van de Sonja Boekmanprijs. In 2010 zal de commissie zich nog meer richten op de rechtenstudenten en advocaten met een multiculturele achtergrond.

40 Reg els en cijf er s | J aarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocat e n 2009

Onderzoek naar de advocatuur in de Tweede Wereldoorlog Op 1 juli 2006 startte dr. Joggli Meihuizen van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumen­ tatie in opdracht van de Orde het onderzoek naar de rol en positie van de Nederlandse advocatuur in de Tweede Wereldoorlog. Bijzondere aandacht gaat uit naar de lotgevallen van de Joodse advocaten. Deze zeer uitvoerige studie zal resulteren in een boek dat in de zomer van 2010 uitkomt.

Uitvoering Wet- & Regelgeving Onder de afdeling Uitvoering Regelgeving vallen de volgende activiteiten van het Bureau van de Orde. • Audit/kwaliteitszorg • BalieNet-certificaten • BAR ( “de ledenadministratie”) • CCV • Helpdesk • Klachten- en geschillenregeling • Primaire beslissingen • Projectmanagement • VSO-PO Vanaf maart 2009 is BAR ondergebracht bij de afdeling. Ook de Helpdesk maakt inmiddels hiervan onderdeel uit. Deze uitbreiding van de afdeling heeft een kwaliteitsimpuls geleverd. Immers de Basisregistratie Advocatuur, de spil van de hele registratie van de Orde, is nu ingebed in een deel van de bureauorganisatie waar veel aandacht is voor een goede en efficiënte uitvoering van de administratieve processen en voor samenwerking. Zo is de wisselwerking tussen de BARregistratie en de medewerkers BalieNetcertificaten als vanzelf tot stand gekomen. Daar waar men voorheen onvoldoende van elkaars werkzaamheden wist en de onderlinge afhankelijkheid niet kon benoemen,

werkt men nu nauw samen. Het probleemoplossend vermogen van beide groepen is toegenomen. De Helpdesk concentreert zich vanaf 2002 op serviceverlening en advisering aan advocaten met betrekking tot de verordeningen van de Orde. Een bijkomende taak van de medewerkers Helpdesk is de rechtzoekende wegwijs maken in het doolhof van het klacht- en tuchtrecht. Enkele zaken die in het oog gesprongen zijn in 2009: Medewerkers zijn nauw betrokken met het oog op de verordening op de vakbekwaamheid. In 2009 diende de vertaalslag van beleid naar uitvoering gemaakt te worden. Zo was duidelijk dat: • de traditionele audits conform kwaliteit­ standaard m.i.v. 1 januari 2010 zouden komen te vervallen; • advocaten gefaciliteerd zouden moeten worden bij onderdelen van de verordening op de vakbekwaamheid; • het met de verordening samenhangende vernieuwde toezicht vraagt om andere, nieuwe instrumenten (entreetoets, 100% digitale CCV en ondersteuning Raden van Toezicht);

• de relatie met de opleidingsinstellingen een nieuwe dimensie zou krijgen. In 2009 is op de afdeling deels going concern gewerkt maar ook met veel inzet en enthousiasme gewerkt aan de ontwikkeling van de nieuwe producten en diensten. Met het oog op de toekomst zijn enkele organisatorische wijzigingen doorgevoerd. Zo beschikt de afdeling sinds 1 september 2009 over een projectmanager voor de ondersteuning van de raden van toezicht en is het aantal functiebenamingen op de afdeling drastisch teruggebracht. Dit laatste vooral met het oog op een grote flexibiliteit van de medewerkers. In het kader van het vernieuwde toezicht is een aantal projecten in 2009 van start gegaan. De dekens hebben in een bijeenkomst van 5 november 2009 het akkoord gegeven voor het project Professionalisering van de Raden van Toezicht en in de slipstream daarvan de invoering van de entreetoets voor startende kantoren en de verdere ontwikkeling van het uniforme registratie­systeem voor de 20 Ordes.

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Re g e l s e n c i j f e rs

41

4 . 15 5

10 jaar Geschillencommissie Advocatuur

3 .707

Sinds de start van de driejarige pilot Klachten- en Geschillenregeling Advocatuur op 1 juni 1999 beschikt de advocatuur over een geschillencommissie die bevoegd is om prijs- kwaliteitsklachten en schadeclaims (thans maximaal 10.000 euro) in behandeling te nemen. Ook onbetaalde advocatendeclaraties (zonder plafond) kunnen aan de Commissie worden voorgelegd. Laatstgenoemde procedure is bedoeld als alternatief voor de begrotingsprocedure bij de raden van toezicht (ex Wtbz). De Commissie ressorteert onder de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken (SGC) ingeval van bindend advies en onder de Stichting Geschillencommissies voor Beroep en Bedrijf (SGB) ingeval van arbitrage. Belangwekkende uitspraken verschijnen samengevat en vaak voorzien van een annotatie in het Advocatenblad.

2009 SGC

4.000

4.000

3.000

3.000

2.000

2.000

1.102

901

1.016

3 . 177 624

2. 628 528

2.13 1 413

1. 406 263

947 174

732

607 78

114

566 70

1.000

1.000

dec 09

dec 08

dec 07

0

kantoren

nengekomen geschillen. In 2005 vond de definitieve ontvlechting van de SGC en de SGB plaats en daarmee ging gepaard een volledige scheiding in de dossierstromen voor beide stichtingen.

Advocatenwet en de Wet tarieven in burgerlijke zaken. Aan het eind van 2009 hebben 1102 kantoren (4496 advocaten) zich vrijwillig bij de Commissie aangesloten. De stijging vanaf het pilotjaar van aantallen advocaten(kantoren) die aan de regeling deelnemen wordt hierboven grafisch weergegeven.

Uitspraken worden doorgestuurd naar de dekens van het betreffende arrondissement. Samenvattingen van belangwekkende uitspraken verschenen, vaak voorzien van een annotatie, in het Advocatenblad.

Hieronder volgt een overzicht van de in de jaren 2004 tot en met 2009 nieuw bin-

2008

dec 06

dec 05

dec 04

dec 03

dec 02

dec 01

dec 00

jun 99

advocaten

Na een succesvol verlopen pilot is op 9 december 2002 de Richtlijn Klachten- en Geschillenregeling in werking getreden. Daarbij heeft de Algemene Raad overwogen dat in het belang van een goede praktijkuitoefening klachten van cliënten adequaat moeten worden afgehandeld en advocaten aanbevolen te zorgen voor een interne klachtenopvang (klachtenregeling). De Raad overwoog verder te zullen bevorderen dat de procedure bij de geschillencommissie (geschillenregeling) een wettelijke grondslag krijgt door aanpassing van de



5.000

5.000

0

De Richtlijn



4 . 496

Klachten- en Geschillenregeling Advocatuur

2007

2006

SGB

SGC

SGB

SGC

SGB

SGC

2005

SGB

Nieuwe geschillen

177

152

159

144

172

133

149

79

Verzonden uitspraken

72

139

73

90

56

64

51

48

SGC

2004

SGB

SGC

199 45

53

SGB 230

39

18

42

Reg els en cijf er s | J aarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocat e n 2009

Wetswijzigingen Op dit moment staat een tweetal wetswijzigingen op stapel die het landschap voor klachtbehandeling in de advocatuur grondig zullen veranderen. Met het op 31 oktober 2008 ingediende wetsvoorstel tot invoering van een nieuw griffierechtenstelsel in burgerlijke zaken (Wet griffierechten burgerlijke zaken; kamerstuk 31758) zal de Wtbz op een nader te bepalen tijdstip worden ingetrokken. Het verdwijnen van de wettelijke basis voor de begrotingsprocedure zal ongetwijfeld groter belang geven aan de mogelijkheid van declaratie-incasso bij de Geschillencommissie Advocatuur.

De voorziene wijziging van de Advocaten­ wet naar aanleiding van het advies van de Commissie Advocatuur, nog als wetsvoorstel in te dienen, zal aan het College van Afgevaardigden de opdracht geven om “bij of krachtens verordening regels te stellen betreffende de verplichte aansluiting bij een klachten- en geschillenregeling” (bedoeld wordt hier uitsluitend een interne klachtenopvang). Beide wetswijzigingen zijn nu zodanig ingericht dat bij inwerkingtreding van de verplichting een verordening vast te stellen, de begrotingsprocedure gelijktijdig komt te

Jaaroverzicht 2009 bezwaar & beroep Curatorium: 12 3 gegrond 4 ongegrond 1 ingetrokken 1 doorgezonden ex artikel 6:15 Awb 3 lopende zaken BAAO: 7 2 gegrond 4 ongegrond 1 kennelijk niet-ontvankelijk

vervallen. Er is voorzien in overgangsrecht.

De Orde in Europees en mondiaal verband Via de delegatie van de Orde bij de Raad van Europese balies (CCBE) worden in Brussel de belangen van de Nederlandse advocatuur op Europees niveau behartigd. Zo neemt de CCBE stelling inzake voorgenomen regelgeving of de aanpassing daarvan, voor zover die regelgeving van invloed is op de praktijkvoering van advocaten in Europa. Te denken valt aan de Vestigingsrichtlijn, het juridisch kader ten aanzien van consumer collective redress of de politieke beleidsvisie voor de komende jaren die toeziet op creatie van ‘an area of freedom, security and justice serving the citizen’, bekend als het Stockholm programma. Thema’s daarbinnen zijn onder meer handhaving van geheimhouding en verschoningsrecht, de positie van mensenrechten in het kader van Europese anti-terrorisme wetgeving, procedurele waarborgen in

Beroepszaken en a

strafzaken, cross-border gebruik van juridische documenten en wederzijdse erkenning van rechtssystemen (in burgerlijke en strafzaken). Verder worden ontwikkelingen in andere lidstaten nauwlettend gevolgd, zoals de verregaande liberalisering van juridische dienstverlening in Engeland en Wales. De Algemene Raad was ook in 2009 vertegenwoordigd bij congressen en “bar leaders”-bijeenkomsten, o.a. in het verband met de International Bar Association. Ook de bilaterale contacten met de ons omringende advocatenorganisaties zoals de Orde van Vlaamse Balies, de Bundes Rechtsanwaltkammer, de Deutscher Anwalt Verein, en de Law Society, worden gekoesterd.

Toelichting cijfermatig overzicht Geteld zijn de zaken die in het lopende kalenderjaar zijn binnengekomen, echter met uitzondering van Rechtbank en Raad van State daar de doorloop van die zaken langer is. Waar “gegrond” staat, is eisers vordering toegewezen. Bezwaren voortvloeiend uit de VPO zullen in verband met het vervallen van artikel 5 VPO (ontheffingsmogelijkheid) per 1 januari 2009 in 2010 niet meer aan de orde zijn. Bezwaren naar aanleiding van BAAO kunnen in 2010 nog worden verwacht als gevolg van de afwijzing van puntentoekenning in 2009. Met de inwerkingtreding van de Verordening op de vakbekwaamheid per 1 januari 2010 is het BAAO vervallen. Overigens is in het verslagjaar slechts één keer beroep bij de rechtbank aangetekend tegen een afwijzende beslissing op bezwaar in een VPO-zaak, welk beroep alsnog is ingetrokken. Diverse Opleidingszaken ziet met name

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Re g e l s e n c i j f e rs

dviescommissie regelgeving VPO: 3 1 gegrond 1 ongegrond 1 gedeeltelijk gegrond / ongegrond Klachtenregeling: 1 1 kennelijk niet-ontvankelijk (hfdst. 9 Awb) Administratief beroep: 11 1 gegrond 3 ongegrond 3 ingetrokken 2 niet-ontvankelijk 1 doorgezonden ex artikel 6:15 Awb 1 lopende zaak

op het niet dan wel gedeeltelijk toekennen van punten aan cursussen van door de Orde erkende opleidingsinstellingen. In administratief beroep betrof het voornamelijk de weigering van de Raad van Toezicht tot afgifte van de stageverklaring. Tegen geen van de in 2009 genomen beslissingen van de Algemene Raad is beroep bij de rechtbank ingesteld. Met betrekking tot de bij de rechtbank ingestelde beroepen is opmerkelijk dat er drie advocaten zijn die geregeld bij de rechtbank beroep instellen. Bijzondere vermelding verdient een aantal tegen beslissingen van het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) ingediende beroepen waarbij de Orde als derdebelanghebbende is aangemerkt. Het betreft het verstrekken van antecedentenlijsten door Raden van Toezicht aan de tuchtrechter op basis van een door het CBP verleende ontheffing aan de Algemene

Rechtbank: 26 2 gegrond 5 ongegrond 5 ingetrokken, waarvan 1 tevens afwijzing proceskostenveroordeling 3 niet-ontvankelijk 1 doorgezonden ex artikel 6:15 Awb 10 lopende zaken Raad van State: 7 1 ongegrond 2 ingetrokken 4 lopende zaken

Raad, welke ontheffing namens alle Raden van Toezicht is verzocht. Ten slotte zijn vermeldenswaard de zaken Ponnet-De Rocker en AKZO. Ponnet-De Rocker Eiser houdt de Algemene Raad en de Raad van Toezicht wegens tekort schieten in de uitoefening van hun toezichthoudende en controlerende taken in het kader van de Centrale Controle Verordeningen hoofdelijk aansprakelijk voor de schade die betrekking heeft op het door eiser gestorte bedrag op de derdenrekening van een advocaat. De vordering is op 16 september 2009 door de Haagse rechtbank toegewezen. Tegen het vonnis is hoger beroep ingesteld door de Algemene Raad en de Raad van Toezicht. AKZO Professional legal privilege staat centraal in deze zaak, meer in het bijzonder de vraag

Diverse Opleidingszaken: 9 2 gegrond 4 ongegrond 2 ingetrokken 1 lopende zaak Diverse zaken: 7 4 Wob-zaken: afgewezen 1 Cbb-NMa: eiser niet-ontvankelijk 1 Ponnet-De Rocker: loopt 1 Akzo: loopt

of een advocaat in dienstbetrekking hierop een beroep kan doen. Volgens de Nederlandse advocatuurlijke regelgeving en de Mededingingswet heeft een advocaat in dienstbetrekking dezelfde rechten en plichten als elke andere advocaat. Het Gerecht in Eerste Aanleg in Luxemburg oordeelde in september 2007 echter anders. Geoordeeld werd dat de advocaat in dienstbetrekking wegens de hiërarchie die bestaat tussen de advocaat en diens werkgever, tevens diens enige cliënt, en daarmee niet die onafhankelijkheid heeft zoals de advocaat niet in dienstbetrekking. AKZO heeft hoger beroep aangetekend tegen bedoeld vonnis, daarin gesteund door de Algemene Raad. De hoorzitting in dit hoger beroep bij het Europese Hof van Justitie vindt plaats op 9 februari 2010. Tegen het eind van 2010 dan wel begin 2011 wordt een vonnis verwacht in dit hoger beroep.

43

44 Reg els en cijf er s | J aarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocat e n 2009

Adviescommissie Regelgeving De Commissie is in het verslagjaar drie keer bijeen geweest en heeft drie adviezen aan de Algemene Raad uitgebracht ter zake van:

Regelgeving op het gebied van de vakbekwaamheid

Het advies bevatte onder meer de volgende punten: • Zorg over het nog te formuleren toezicht; • Verschuiving van de verantwoordelijkheid voor kwaliteit naar de kantoren leidt niet noodzakelijkerwijs tot een betere borging van de vakbekwaamheid van de individuele advocaat dan via de systematiek van de Verordening op de Permanente Opleiding 2000; • Aan kantoren als minimumeis opleggen het vaststellen van een kwaliteitsbeleid.

Richtlijn nummerherkenning geheimhoudersgesprekken

Het advies bevatte de navolgende conclusies: 1. Regeling op laten gaan in Richtlijn met aanpassing considerans; 2. Richtlijn heeft algemene toepassing en wordt door de tuchtrechter in diens beschouwingen meegenomen; 3. Advocaat die de richtlijn niet naleeft, dient zich bewust te zijn van de consequenties daarvan, meer in het bijzonder waar het betreft zijn beroepsaansprakelijkheid; 4. Regels 4 en 5 te formuleren als zorgplicht; 5. Aan gedragsregel 6 een algemene bepaling toevoegen betreffende misbruik in het algemeen met in de toelichting een nadere uitwerking betreffende nummerherkenning geheimhoudersgesprekken; 6. Aandacht voor het aantal telefoon/faxnummers, uitgaande en binnenkomende telefoongesprekken, telefonische conferenties, Skype en doorgeschakelde gesprekken.

Beperking beroepsaansprakelijkheid van advocaten ex artikel 6: 110 BW De Commissie kwam tot de navolgende conclusie: Gehoord de KNB en het NIVRA en gezien het advies van de Adviescommissie Verzekeringsrecht bestaat er op dit moment voor de Algemene Raad geen aanleiding om bij de minister van Justitie aan te dringen op de totstandkoming van een AMvB ter limitering van de beroepsaansprakelijkheid in de advocatuur. De Commissie komt op 4 februari 2010 bijeen ter voorbereiding van een aan de Algemene Raad uit te brengen advies betreffende de Verordening op de praktijkrechtspersoon, meer in het bijzonder de wijziging van de bepalingen inzake de samenstelling van het bestuur.

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Re g e l s e n c i j f e rs

Raad van Advies Twee keer is de Raad van Advies bijeengekomen. Hij bracht in de verslagperiode drie adviezen uit. Het betreft de volgende adviezen:

het Project bestuurlijke vernieuwing, strategische vernieuwing en organisatie-ontwikkeling bij de Nederlandse Orde van Advocaten 2008 Het projectvoorstel zag op een aantal onderwerpen, waaronder • de organisatie van de beroepsgroep • de Algemene Raad en het dekenaat • het bureau van de Orde • de uitvoering van de besluiten.

Samenvattend adviseerde de Raad: Ter zake van het voorliggende project bestaat er bij de Raad van Advies aarzeling over de voorgestane ingrijpende, allesomvattende aanpak. De organisatie van de beroepsgroep is van een andere- fundamentelere- orde dan de organisatie van het bureau van de Orde; ook

vanuit volgtijdelijk oogpunt bezien. In verband met de bestuurlijke en personele consequenties die inherent zijn aan een dergelijk project is het aan te bevelen dat niet de Algemene Raad het voortouw neemt, doch daartoe externe expertise aantrekt. Voor de know how, het vertrouwen en het draagvlak – van belang voor het vervolgproces- is het verstandig de contouren van het project nader te laten schetsen door een breed samengestelde, in hoofdzaak uit gezaghebbende professionals bestaande groep en deze groep de opdracht te geven die aanvankelijk voorzien was voor de stuurgroep.

de Vrijstellingsregeling Beroepsopleiding

De adviesaanvraag betreft de problematiek rond de vrijstellingsregeling voor de Beroepsopleiding, meer in het bijzonder het organiseren door een aantal grote kantoren van het onderwijs in de procesrechtelijke vakken voor de bij deze kantoren in dienst zijnde advocaat-stagiaires.

Samenvattend adviseerde de Raad: Voor ogen dient te staan dat de advocatuur een veeleisend vak is voor de uitoefening waarvan in het belang van de rechtsstaat een gedegen en kwalitatief zeer hoogstaande opleiding noodzakelijk is. Dit betekent dat de Orde een uitstekende kwaliteit van die opleiding als minimum dient te garanderen. Aan die kwaliteit dienen alle stagiaires bij afsluiting van hun stage te voldoen. Het is verder aan de onderscheiden kantoren in hoeverre zij nog nadere eisen stellen en daarin zelf willen voorzien. Voor de Algemene Raad is van belang te definiëren wat de minimum kwaliteit is waaraan stagiaires aan het einde van de stage dienen te voldoen en hoe het curriculum eruit komt te zien. Hoe dit te organiseren is een volgende vraag. Het cohesie-argument komt de RvA niet als doorslaggevend voor in deze discussie. Daartoe staan ook andere wegen open.

het concept-Beleidsplan 2010 De Raad kwam tot een positief advies.

45

46 Reg els en cijf er s | J aarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocat e n 2009

Overzicht uitgebrachte wetgevingsadviezen 2009 De wetgevingsadviezen zijn te vinden op de website van de Orde onder de hieronder vermelde adviesnummers.

Wetsvoorstellen en besluiten Identiteitsvaststelling verdachten en veroordeelden Advies aan de Minister van Justitie, 16 januari 2009, adviesnummer 563 Bronbescherming in strafzaken Advies aan de Minister van Justitie, 29 januari 2009, adviesnummer 564 Beperking taakstraffen bij ernstige zeden- en geweldsmisdrijven Advies aan de Minister van Justitie, 29 januari 2009, adviesnummer 565 Verplichte geestelijke gezondheidszorg Advies aan de Minister en Staatssecretaris van Justitie en aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 5 februari 2009, adviesnummer 566 Forensische zorg Advies aan de Minister en Staatssecretaris van Justitie en aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 18 februari 2009, adviesnummer 567 Technisch onderzoek/deskundigenonderzoek Advies aan het Parket-Generaal, 18 februari 2009, adviesnummer 568

Giraal effectenverkeer Advies aan de Vaste Commissie voor Justitie van de Tweede Kamer, 18 februari 2009, adviesnummer 569

Vrijstellingsbesluit overnamebiedingen Wet op het financieel toezicht (Wft) Advies aan het Ministerie van Financiën, 8 mei 2009, adviesnummer 576

Modernisering migratiebeleid Advies aan de Minister van Justitie, 11 maart 2009, adviesnummer 570

Aanwijzing technisch onderzoek/ deskundigenonderzoek Advies aan het College van procureursgeneraal, 8 mei 2009, adviesnummer 577

Vreemdelingenwet en -besluit in verband met het aanpassen van de asielprocedure Advies aan de Minister van Justitie, 11 maart 2009, adviesnummer 571 Uitspraken Salduz- en Panovitszaak (advocaat bij politieverhoor) Advies aan de Minister van Justitie, 19 maart 2009, adviesnummer 572 Spreekrecht Ondernemingsraad Advies aan de Vaste Commissie voor Justitie van de Tweede Kamer, 9 april 2009, adviesnummer 573 Voorwaardelijke veroordeling en voorwaardelijke invrijheidsstelling Advies aan de Minister van Justitie, 15 april 2009, adviesnummer 574 Vreemdelingenwet in verband met de voorgenomen uitbreiding van het gebruik van biometrische kenmerken in de vreemdelingenketen Advies aan de Minister van Justitie, 6 mei 2009, adviesnummer 575

Maximering ontslagvergunning Advies aan de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en aan de Vaste Commissie van SZW van de Tweede Kamer, 2 juli 2009, adviesnummer 578 Kaderbesluit nieuwe strafrechtprocedure rekening houden met veroordelingen binnen EU Advies aan de Staatssecretaris van Justitie, 20 augustus 2009, adviesnummer 579 Voorontwerp prejudiciële vragen Hoge Raad Advies aan de Minister van Justitie, 10 september 2009, adviesnummer 580 Invoering thuisdetentie en verruiming van de mogelijkheden van elektronisch toezicht Advies aan de Minister van Justitie, 16 september 2009, adviesnummer 581 Autoriteit Financiële Markten over de interpretatie van biedingsregels Advies aan de AFM, 21 september 2009, adviesnummer 582

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Re g e l s e n c i j f e rs

Rapport PIJ-verlenging Advies aan de Dienst Justitiële Inrichtingen van het Ministerie van Justitie, 1 oktober 2009, adviesnummer 583 Wijziging Wet financieel toezicht naar aanleiding van het advies van de Commissie Frijns Advies aan de Vaste Commissies voor Justitie en Financiën, 7 oktober 2009, adviesnummer 584 Internationale kinderontvoering en internationale kinderbescherming Advies aan Minister van Justitie, 15 oktober 2009, adviesnummer 585 Wet financieel toezicht ter uitbreiding meldingsplicht substantiële zeggenschapen kapitaalbelangen met economische long posities Advies aan het Ministerie van Financiën, 15 oktober 2009, adviesnummer 586 Modernisering migratiebeleid Advies aan Vaste Commissie voor Justitie van de Tweede Kamer, 29 oktober 2009, adviesnummer 587 Rechtsbijstand 2000 en rechtsbijstanden toevoegcriteria Advies aan de Staatssecretaris van Justitie, 30 oktober 2009, adviesnummer 588

Vreemdelingenwet 2000 in verband met verruiming van bevoegdheden in het kader van het vreemdelingentoezicht Advies aan de Minister van Justitie, 11 november 2009, adviesnummer 589 Stichting of instandhouding maatschappelijke onderneming Advies aan de Minister van Justitie, 11 november 2009, adviesnummer 590 Invoeringswet titel 7:13 BW Advies aan de Vaste Commissie voor Justitie van de Tweede Kamer, 16 november 2009, adviesnummer 591 Middelenvereiste in het Vreemdelingen­ besluit 2000 ter uitvoering van het moderne migratiebeleid Advies aan het Ministerie van Justitie, 26 november 2009, adviesnummer 592 Procesreglementen verzoekschriften kanton Advies aan de projectgroep procesreglementen van de rechtspraak, 2 december 2009, adviesnummer 593 Kaderbesluit over de bescherming van persoonsgegevens in het kader van de politiële en justitiële samenwerking in strafzaken Advies aan de Minister van Justitie, 4 december 2009, adviesnummer 594

47

48 Reg els en cijf er s | J aarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocat e n 2009

De Balie in cijfers - Advocaten Hoewel Nederlandse ondernemers in 2009 een harde klap te verwerken hebben gekregen als gevolg van de economische crisis is het totaal aantal advocaten afgelopen jaar toegenomen. Wel is de groei afgenomen (van 4,5% in 2008 naar 2,4% in 2009). De verwachting is dat het aantal advocaten begin 2010 stijgt tot boven de 16.000. Het totale aantal advocaten op 31 december 2009 was 15.938.

Binnen de advocatuur wordt het aantal vrouwen steeds groter. In 2007 waren er 5.964, een jaar later 6.336 en afgelopen jaar 6.585. Procentueel is het aantal vrouwen in de balie gegroeid: 40,08% in 2007; 40,75% in 2008 en 41,32% in 2009. Uit de leeftijdsopbouw van de Balie blijkt in Amsterdam en Rotterdam het aandeel 20-ers het grootste is. In Amsterdam werken 1.349 advocaten tussen de 20 en 30 jaar op een totaal van 4.627 en in Rotterdam zijn dit er 451 op een totaal van 1.664.

Opvallend is dat maar liefst 10 advocaten van 81 jaar of ouder ingeschreven staan op het tableau. 60 advocaten zijn na hun 71ste jaar nog aan het werk.

Totaal aantal advocaten 2009 15.938

+ 9.353

6.585

Aantallen advocaten per arrondissement n Totaal aantal advocaten 15.938

n aantal mannen 9.353

n aantal vrouwen 6.585

5000 5.000 4000 4.000 3000 3.000 2000 2.000 1000 1.000 Buitenland

Zwolle

Zutphen

Utrecht

Rotterdam

Roermond

Middelburg

Maastricht

Leeuwarden

‘s-Hertogenbosch

Haarlem

Groningen

Den Haag

Dordrecht

Breda

Assen

Arnhem

Amsterdam

Almelo

0 Alkmaar

0

5000 5.000

5

4000 4.000

4

3000 3.000

3

2000 2.000

2

1000

1.000

1

0

0 5,4% 6,0% 7,0% 4,1% 3,3% 3,3% 5,0% 3,7% 4,0% 4,5% 2,45%

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Jaarlijkse stijging in %

6,7%

1998

15.938

15.547

14.882

14.274

13.765

13.111

12.691

12.290

11.807

11.033

10.406

9.872

9.252

20.000 20000

Buitenland

Zwolle

Zutphen

Utrecht

Rotterdam

Roermond

Middelburg

5,7%

1997

8.757

15.000 15000

Maastricht

6,0%

1996

8.264

4,2%

0 1995

6.381

4.975

3.726

2.063

2500

Leeuwarden

‘s-Hertogenbosch

Haarlem

Groningen

Den Haag

Dordrecht

1990

1985

1980

1970

1.509

10.000 10000

Breda

Assen

Arnhem

Amsterdam

1947

877

50005.000

Almelo

0 1920

0

Alkmaar

3500

3000 Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Re g e l s e n c i j f e rs

49

2000

1500

1000

500

Groei van de balie

2

1

1

Leeftijdsopbouw in 2009, per arrondissement

n 21-30 jaar n 31-40 jaar n 41-50 jaar n 51-60 jaar n 61-70 jaar n 71-80 jaar n 81 jaar en ouder n leeftijd onbekend

50 Reg els en cijf er s | J aarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocat e n 2009

De Balie in cijfers - Advocatenkantoren Van het totaal aantal kantoren is vooral de groei van buitenlandse vestigingen opmerkelijk. In 2008 waren dat er 26 en afgelopen jaar maar liefst 80. Ook in de grote steden

groeit het aantal vestigingen gestaag. Zo is het aantal kantoren in Amsterdam van 800 toegenomen tot 844.

De opkomst van het aantal nieuwe kantoren zie je vooral terug in de grote steden: Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht.

Aantal vestigingen van kantoren per arrondissement



Alkmaar Almelo

Amsterdam Arnhem Assen Breda

Dordrecht Den Haag

Groningen Haarlem



Eenpitters

2-5

6-20

21-60

>60



41

37

10

1

1



Maastricht

Middelburg Roermond

Rotterdam Utrecht

Zutphen

418

296



39

30







Totaal Advocaten

133

99

6

70

16

20

13

9

0

0

26

33

9

8

3

0

251

152

56

10



94

65

17

3

24

16











38

44

138

118

82

73

26

32

34

29

60

41





53

2.024 2.024

7

46



53

16

164

136

173

31

13

210



8

32



58

25

1.531 4.509

0

97

87

18

0



Zwolle - Lelystad Buitenland

32



‘s-Hertogenbosch Leeuwarden

44

51

13

15

2

491 4.530



3

5

0

2

1

1

6

6

1

3

0

73 2.311



0

totaal

92

90

844

237

78

0

222

1

470

0

179

0

0

1

0

0

0

0

33

93

293

66

173

69

80

4

407

0

115

2

0

0

22 2.564

391

129

80

4.141 15.938

300 300

250 250

200 200

150 150

100 100

50 50

0

0 Utrecht Zutphen Zwolle

19. Dirkzwager

20. Banning

Rotterdam

Roermond

Middelburg

Maastricht

Leeuwarden

18. DLA Piper

17. Kennedy Van der Laan

16. Nysingh

15. Van Diepen Van der Kroef

Haarlem

Groningen

Den Haag

Dordrecht

Breda

Assen

Arnhem

Amsterdam

Almelo

‘s-Hertogenbosch

Top 20 grootste kantoren

14. Holland van Gijzen

0

13. Baker & McKenzie

0

12. Van Doorne

20

11. Boekel De Nerée

20

10. Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn

40

9. Clifford Chance

40

8. CMS Derks Star Busmann

60

7. Stibbe

60

6. AKD

80

5. Allen & Overy

80

4. Loyens & Loeff

100

3. Houthoff Buruma

100

2. NautaDutilh

120

Alkmaar

120

1. De Brauw Blackstone Westbroek

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Re g e l s e n c i j f e rs

Aantal nieuwe kantoren in 2009, per arrondissement, totaal 421

51

52

Reg els en cijf er s | J aarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocat e n 2009

De Balie in cijfers - Advocaat-stagiaires Het totaal aantal stagiaires is dan wel afgenomen, maar het aandeel vrouwen daarin is gestegen. In 2009 is 57,8% van de stagiaires vrouw, in 2008 was dat 53,6%. De meeste stagiaires zijn werkzaam op de middelgrote kantoren (6 tot 20 advocaten).

Het totaal aantal stagiaires is vergeleken met vorig jaar iets afgenomen (1.054 in 2008 en 999 in 2009). Het aantal stagiaires in Amsterdam, Rotterdam en Roermond is flink gedaald, hoewel het aantal licht is gestegen in Arnhem, Haarlem, Den Bosch en Maastricht. De afname van de stagiaires is verdeeld over alle universiteiten.

Aantallen stagiaires per arrondissement in getallen en procenten Arrondissement 1 Alkmaar 2 Almelo 3 Amsterdam 4 Arnhem

Stagiaires

Advocaten

%

14

269

5,49

18

329

5,79

309

4.746

6,96

63

812

8,41

5 Assen

5

181

2,84

6 Breda

45

749

6,39

7 Dordrecht

17

213

8,67

8 Den Haag

121

1.723

7,55

9 Groningen

13

334

4,05

10 Haarlem

34

507

7,19

11 ‘s-Hertogenbosch

64

992

6,90

12 Leeuwarden

15

269

5,91

13 Maastricht

29

471

6,56

14 Middelburg

12

190

6,74

15 Roermond

9

263

3,54

16 Rotterdam

108

1.660

6,96

17 Utrecht

78

1.355

6,11

18 Zutphen

23

336

7,35

19 Zwolle

22

435

5,33

Totaal

999

 

15.834

 

6,73

Verdeling naar geslacht

+ 421 42,14%1

578 57,86%

Verdeling naar kantoorgrootte 1-5 6-20 21-60 > 60 Totaal

230 326 215 228 999

23,02% 32,63% 21,52% 22,82% 100%

Deze universiteiten leverden de volgende nieuwe stagiaires

 

 

Erasmus Universiteit Rotterdam

122

Open Universiteit

117

Radboud Universiteit Nijmegen

9

Rijksuniversiteit Groningen

121

Universiteit Leiden

131

Universiteit Maastricht

154

Universiteit Utrecht

135

Universiteit van Amsterdam Universiteit van Tilburg Vrije Universiteit Onbekend

TOTAAL

70 82 53 5

999

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Re g e l s e n c i j f e rs

Totaaloverzicht CCV 2008 De Centrale Controle Verordeningen is afgelopen jaar door 84,4% van de advocaten ingevuld. Dit is een stijging ten opzichte van het jaar ervoor. Het percentage “niet gereageerd” is met 3,2% lager dan ooit tevoren. Hetzelfde geldt voor het percentage “niet voldaan” met 5,7%. Deze laatste categorie wordt nader gespecificeerd. Hieruit blijkt dat de meeste punten niet worden voldaan bij de Permanente Opleiding.

Status CCV 2008

Voldaan

*Niet voldaan gespecificeerd

84,4%

Niet gereageerd

3,2%

Beroepsaansprakelijkheid

Niet voldaan*

5,7%

Boekhoudverordening

Incompleet

6,7%

Praktijkuitoefening

In 2007 verzonden opgaven: 16.003

Status CCV 2007

Voldaan

Status CCV 2006

81,9%

Permanente Opleiding

2,4% 25,5% 0,1%

Status CCV 2005



Voldaan

72,0%

84,4%

Voldaan

78,8%

Niet gereageerd

3,7%

Niet gereageerd

4,6%

Niet gereageerd

5,2%

Niet voldaan*

6,6%

Niet voldaan

6,2%

Niet voldaan

8,1%

Incompleet

7,8%

Incompleet

4,8%

Incompleet

7,9%

In 2007 verzonden opgaven: 15.501

In 2006 verzonden opgaven: 14.700

*Niet voldaan gespecificeerd

*Niet voldaan gespecificeerd *Niet voldaan gespecificeerd



In 2005 verzonden opgaven: 14.167



Permanente Opleiding

71,5%

Permanente Opleiding

Beroepsaansprakelijkheid

2,6%

Beroepsaansprakelijkheid

Boekhoudverordening Praktijkuitoefening

25,5% 0,4%

Boekhoudverordening Praktijkuitoefening



71,3% 1,3% 25,3% 2,1%

Permanente Opleiding Beroepsaansprakelijkheid

59,7% 2,2%

Boekhoudverordening

19,5%

Praktijkuitoefening

18,6%

53

54

Reg els en cijf er s | J aarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocat e n 2009

Financiën De Balans en Staat van baten en lasten zijn ontleend aan het Financieel Verslag 2009 dat door het College van Afgevaardigden werd goedgekeurd op 25 maart 2010. Uit de Staat van baten en lasten blijkt dat de baten van de Orde in het afgelopen jaar 1,8 procent hoger en de lasten 1,9 procent

hoger uitkwamen dan begroot. Het resultaat over 2009 is aan het eigen vermogen toegevoegd waardoor het eigen vermogen per 31 december 2009, na aftrek van de in 2005 gevormde bestemmingsreserve (ultimo 2009: € 63.398) voor meerjarig historisch onderzoek, € 2.259.220

bedraagt. Het eigen vermogen is daarmee lager dan het berekende normvermogen groot € 2.579.264. Onder normvermogen wordt verstaan 40 procent van een deel van de voor 2010 begrote vaste kosten.

Balans per 31 december 2009 Bedragen x € 1.000



2009

2008

ACTIVA Vaste activa Materiële en immateriële vaste activa Financiële vaste activa

276



367

1.456

1.545



1.732



1.912

Vlottende activa Vorderingen en vooruitbetaalde bedragen



729

4.728



4.423



5.432



5.152

TOTAAL ACTIVA

7.164



7.064

Liquide middelen

704

PASSIVA Eigen vermogen

2.323

Fondsen en voorzieningen



2.369



1.334



1.272

Overige schulden en vooruitontvangen bedragen

3.507



3.423

TOTAAL PASSIVA

7.164



7.064

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Re g e l s e n c i j f e rs

Staat van baten en lasten over 2009 Bedragen x € 1.000 Begroting 2009 Uitkomst 2009 Uitkomst 2008 Baten





Financiële bijdrage

7.195



7.263



6.942

Bestuur/Jaarcongres

50



83



58

Helpdesk en service

148



270



167

Uitvoering Regelgeving



579



615



610

Inkomsten uit opleiding

4.473



4.738



5.009

Organisatie algemeen

1.067



921



949

Rente inkomsten

230



103



231

13.993



13.966

1.091



1.113

1.055

520



457

TOTAAL BATEN 13.742 Lasten 1. Bestuur 2. Beleidsontwikkeling



351

3. Uitvoering Wet- & Regelgeving 3.1

Helpdesk & Service

733



810



690

990



966



886

3.3 Bezwaar en beroep

100



22



3.4 Opleiding

3.426



3.2 Uitvoering regelgeving

Uitvoering Wet- & Regelgeving 5.249

3.629



5.427

99 3.857

5.532

4. Organisatie algemeen 2.1

Bureau

5.212



5.436



5.352

2.2

Algemeen en Buitenland

1.631



1.528



1.657

Organisatie algemeen 6.843

6.964



7.009

TOTAAL lasten 13.703

13.961



13.947



32



19

Resultaat uit gewone activiteiten

39

Buitengewone last: historisch onderzoek

-80



-78



-58

Resultaat

-41



-46



-39

Bestemmingsreserve: historisch onderzoek

-78



-58

Onttrekking/Toevoeging Algemene reserve

32



19



-46



-39

Resultaatbestemming

55

56

Reg els en cijf er s | J aarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocat e n 2009

Accountantsverklaring Opdracht

Wij hebben gecontroleerd of de in dit verslag onder pagina 54 en 55 opgenomen balans en de staat van baten en lasten van de Nederlandse Orde van Advocaten te Den Haag over 2009 op de juiste wijze zijn ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2009 van de Nederlandse Orde van Advocaten. Bij die jaarrekening hebben wij op 1 maart 2010 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. Het bestuur van de organisatie is verantwoordelijk voor het opstellen van de balans en de staat van baten en lasten in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2009 van de Nederlandse Orde van Advocaten. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de balans en de staat van baten en lasten te verstrekken.

Werkzaamheden

Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de balans en de staat van baten en lasten op de juiste wijze zijn ontleend aan de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

Oordeel

Naar ons oordeel zijn de balans en de staat van baten en lasten in alle van materieel belang zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening.

Toelichting

Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van de organisatie en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle de balans en de staat van baten en lasten dienen te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 1 maart 2010 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel.

Den Haag, 30 maart 2010

Ernst & Young Accountants LLP w.g. H. Hollander RA

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Re g e l s e n c i j f e rs

Samenstelling Algemene Raad en Raad van Advies (per 1 april 2010)

Algemene Raad

• Mr. J.D. Loorbach (deken per 1 maart 2010) • Mw. mr. P.H.E. Voûte • Mr. J.D. Kleyn • Mw. mr. L.J. van der Veen • Mw. mr. D.J.B. de Wolff • Mr. J.T.C. Leliveld

Bureau van de Orde

• Mr. J.J.H. Suyver, Algemeen secretaris • Mw. drs. A.C.M.J. van Eekelen, Hoofd Beleidsontwikkeling • Prof. dr. R.C.H. van Otterlo, Hoofd Uitvoering Wet- & Regelgeving

Mr. J.D. Loorbach

Mw. mr. P.H.E. Voûte

Mr. J.D. Kleyn

Mw. mr. L.J. van der Veen

Mw. mr. D.J.B. de Wolff

Mr. J.T.C. Leliveld

Samenstelling Raad van Advies Voorzitter • Dr. A.H.G. Rinnooy Kan, voorzitter Sociaal Economische Raad Leden • Mw. mr. P.T.C. van Kampen, advocaat Simmons & Simmons • Mw. drs. S.J. Stuiveling, president Algemene Rekenkamer • Mw. mr. E.H. Swaab, advocaat Boekel De Nerée • Mw. prof. dr. M.J. Trappenburg, hoofddocent bestuurskunde (USBO, UU) en bijzonder hoogleraar verzorgingsstaat UvA • Mr. A.A. Westerlaken, lid Raad van Bestuur Erasmus MC Rotterdam • Vacature

57

58

Reg els en cijf er s | J aarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocat e n 2009

Samenstelling College van Afgevaardigden

(per 1 april 2010, leden en plaatsvervangende leden)

Arrondissement Alkmaar • Mr. F.J.J. Baars 01-10-1981, CvA Lid • Mr. A.W.J. Castelijns 24-10-1974, CvA Lid • Mw. mr. A.I. Lunshof 28-01-1993/18-05-2006, CvA Lid • Mw. mr. J.C. Brouwer 19-08-1999, CvA Plv Lid • Mw. mr. E.H. Copini 26-08-1993, CvA Plv Lid • Mr. G.C. Kruyswijk 06-09-1983, CvA Plv Lid

Arrondissement Almelo • Mr. A.C. Blankestijn 16-02-1994, CvA Lid • Mr. E.G. Blankestijn 13-8-1997, CvA Lid • Mr. A.J.C. van Gurp 12-08-1998, CvA Lid • Mr. J.A. Holsbrink 13-10-1982, CvA Lid • Mw. mr. R.H.H.G. Kroeze 29-05-1998, CvA Plv Lid • Mr. K.J.J. Kroeze 11-11-1998 , CvA Plv Lid • Mr. P.H.J. Nij Bijvank 26-08-1992, CvA Plv Lid • Mw mr. M. Rijs 15-2-2006, CvA Plv Lid

Arrondissement Amsterdam

• Mr. O.A.H. van Dalsum 09-06-1992, CvA Lid • Mw. mr. M.L. Daniels-Vetter 14-10-1980, CvA Lid • Mr. H.J.M. Harmeling 06-12-1983, CvA Lid • Mr. J.J.J. Janse de Jonge 10-12-1996, CvA Lid • Mr. G.J. Kemper 22-04-1975, CvA Lid • Mr. J.H. Oosterveen 17-04-1980, CvA Lid • Mw. mr. A.S. Reijnders-Sluis 23-03-1982/08-03-1988, CvA Lid • Mr. G. Beydals 03-04-1984, CvA Plv Lid • Mw mr. B. van Duren-Kloppert 21-6-1990, CvA Plv Lid • Mw. mr. M.J.V. van der List 04-01-1979, CvA Plv Lid • Mr. D.F. Lunsingh Scheurleer 03-05-1996, CvA Plv Lid • Mr. T.G. Martens 13-07-1999, CvA Plv Lid • Mr. M.W. Veldhuijsen 30-07-1991, CvA Lid • Mr. M.F. Wijngaarden 24-02-1989, CvA Plv Lid

Arrondissement Arnhem • Mr. E. Boerma

18-12-1991, CvA Lid • Mr. E.W.J. van Dijk 25-08-2000, CvA Lid • Mr. C.W. Houtman 30-08-1989/25-08-1999, CvA Lid • Mr. B.S. ten Kate 15-11-1989, CvA Lid • Mw. mr. A.M. van Rossum21-02-1980, CvA Lid • Mw. mr. W.P.G.M. Schellens-Stoks, 27-05-1987, CvA Lid • Mw. mr. A.A. Voets 03-07-1980, CvA Lid • Mr. R.J.A. Dil 27-10-1982, CvA Plv Lid • Mw. mr. E.W. Heijbroek 22-03-1973, CvA Plv Lid • Mw. mr. M.L.A.J. Hoppenbrouwers, 31-10-1978/22-11-1989, CvA Plv Lid • Mr. W.H.B.M. Litjens 28-9-1978, CvA Plv Lid • Mw. mr. M.A.E. Peters 31-07-1991/09-04-1997, CvA Plv Lid • Mw. mr. J. Steenbrink 24-11-2000, CvA Plv Lid • Mr. P.A.C. de Vries 23-08-1979, CvA Plv Lid

Arrondissement Assen

• Mw mr. C.M. Buisman - de Jonge 21-5-1985, CvA Lid • Mr. M.G. Doornbos 01-04-1980, CvA Lid • Mw. mr. H. Meijerink 26-11-1999, CvA Lid • Mr. R.A.A. Geene 04-04-1978, CvA Plv Lid • Mw. mr. M.J.J.M. van Roosmalen, 14-02-1984, CvA Plv Lid • Mr. L.G. Stiekema 10-08-1999, CvA Plv Lid

Arrondissement Breda • Mr. R. Bom

04-02-1986, CvA Lid • Mw. mr. M.J.E.M. Edelmann 13-06-1984, CvA Lid • Mw. mr. E. van Empel 17-01-1989, CvA Lid • Mr. drs. D.A.C. Janssen 27-08-1999/27-08-1999, CvA Lid • Mr. B.F. Louwerier 26-01-1999, CvA Lid • Mr. H.J.M. van Mierlo 20-01-1976, CvA Lid • Mr. D.K. Nijhuis 4-1-2000, CvA Lid • Mr. R.L.A. van Buul 4-2-2000/4-2-2000, CvA Plv Lid • Mr. G.S. de Haas 26-08-1997, CvA Plv Lid • Mw mr. A.M.W.A. van der Hoeven- Verhoef, 9-1-2008, CvA Plv Lid • Mr. W.J. Jurgers 24-01-1995, CvA Plv Lid

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Re g e l s e n c i j f e rs

• Mr. W.A. Lensink 28-11-1978, CvA PlvLid • Mw mr. M.A.M. Rademaker 6-11-1998, CvA PlvLid • Mw mr. C.M. van den Reek 27-8-2002, CvA PlvLid

Arrondissement Dordrecht • Mw. mr. A.J. de Jong

20-04-1977/30-05-1989, CvA Lid • Mr. P.J.E.M. Nuiten 23-02-1989, CvA Lid • Mr. W.M. van den Pol 23-05-1991, CvA Lid • Mr. P.A. van Lange 04-02-2000, CvA Lid • Mw mr. M.T.H. Steenberghe 13-6-1989/13-6-1989, CvA Plv Lid • Mw mr. C.K. Visser 9-2-1989, CvA Plv Lid

Arrondissement Den Haag

• Mr. A.Y. Kroll 05-11-1999, CvA Lid • Mr. E.C. van Lent 28-2-1997, CvA Lid • M w mr. A.B. Sluijs 11-6-1996, CvA Lid • Mr. L.Ph.J. Baron van Utenhove, 14-11-1977/10-11-1977, CvA Lid • Mw mr. C.M.H. van Vliet 2-7-2004, CvA Lid • Mr. W. de Vries 30-10-1978/26-10-1978, CvA Lid • Mr. E.A. van Win

19-05-1983, CvA Lid • Mr. A.B.B. Beelaard 31-08-1978, CvA Plv Lid • Mw. mr. L.M. Bruins 09-02-1979, CvA Plv Lid • Mr. M.C.L. Hattinga Verschure, 16-08-1973, CvA Plv Lid • Mr. J.L.G.M. van der Lans 29-08-1991, CvA Plv Lid • Mr. N. Roodenburg 10-07-1996/09-01-2004, CvA Plv Lid • Mr. J.A.M.A. Sluysmans 07-01-2000, CvA Plv Lid • Mw. mr. E.H.L. Vervuurt 11-02-1997, CvA Plv Lid

Arrondissement Groningen • Mr. P.T. Bakker

2-1-1990, CvA Lid • Mr. L.G. van Dijk 16-08-2002, CvA Lid • Mw. mr. H.G.E. Klatter 27-08-1993, CvA Lid • Mw mr. E. Leentjes 11-4-1997/30-7-2003, CvA Lid • Mr. H.B. Boogaart 18-2-1977, CvA Plv Lid • Mw. mr. M.H. Heeg 16-09-1994, CvA Plv Lid • Mr. J. Hielkema 22-4-1983/16-5-1997, CvA Plv Lid • Mr. A.H. Wijnberg 28-09-1984, CvA Plv Lid

Arrondissement Haarlem • Mr. H.P. Abma

12-07-1973, CvA Lid • Mr. E.M. van Hemert 13-01-1988, CvA Lid • Mr. drs. Th.C. van Schagen 23-02-1982, CvA Lid • Mr. J.H.P. Smeets 22-05-1979, CvA Lid • Mr. B.J. Sol 08-05-1979, CvA Lid • Mw mr. M.A.M. Ansink 26-1-1993, CvA Plv Lid • Mw mr. Th.M. Dams 7-2-1985/4-12-1990, CvA Plv Lid • Mr. P. Ingwersen 15-02-1983, CvA Plv Lid • Mr. S.H.J.M. Linthorst 18-04-1972, CvA Plv Lid • Mw. mr. E.P. Vroegh 29-08-2000, CvA Plv Lid

Arrondissement ‘s-Hertogenbosch • Mr. P.Th. van Alkemade 16-06-1992, CvA Lid • Mr. H.H.M. van Dijk 02-11-1977, CvA Lid • Mr. R.R. Freeman 26-02-1992, CvA Lid • Mw. mr. C.M. de Koolvan Eerdenburg, 22-12-2000, CvA Lid • Mr. J.C. Lang 25-04-1979, CvA Lid • Mr. E.A. Leeman

59

30-07-1991, CvA Lid • M.J.M. Schoonhoven 24-01-2003, CvA Lid • Mw. M.M.S. Beek-Ehren 30-09-2004, CvA Plv Lid • Mr. drs. F.P.G. Dix 24-10-2003, CvA Plv Lid • Mw. mr. P.E.F. Domevscek 07-12-2001, CvA Plv Lid • Mw. mr. H.A.M. Goijer-Janssen 14-08-1980/29-09-1993, CvA PlvLid • Mr. H.A.M.J. Loeffen 23-12-1981, CvA Plv Lid • Mw. mr. A.P. van Putten 31-08-1983/10-03-1992, CvA Plv Lid • Mw. mr. A.S. Sanders-Sijbom 29-07-1992, CvA Plv Lid

Arrondissement Leeuwarden • Mr. W.H.C. Bulthuis

31-10-1997/14-05-2003, CvA Lid • Mr. J.H. van der Meulen 16-12-1982, CvA Lid • Mw. mr. J.F. Rouwé-Danes 24-06-1982, CvA Lid • Mr. W.H.M. Cnossen 11-04-1984/17-10-2001, CvA Plv Lid • Mr. A.H. Lanting 21-10-1976, CvA Plv Lid • Mr. E.H. de Vries 13-01-1983, CvA Plv Lid

60 Reg els en cijf er s | J aarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocat e n 2009

Arrondissement Maastricht • H.C. Ingelse

23-12-1997, CvA Lid • Mr. drs. M.L.M. van de Laar, 22-10-1997, CvA Lid • Mr. G.J.F.M. Linders 27-03-1980, CvA Lid • Mr. M.M.F. Starmans 11-1-2000, CvA Lid • Mr. W. de Vilder 23-12-1997, CvA Lid • Mw mr. M.H.W. Clijsen 25-6-1998, CvA Plv Lid • Mw. mr. A.M.B.J. Derks-Höppener 19-08-1976, CvA Plv Lid • Mw. mr. M.A.H.A. Van den Hof, 16-04-1987, CvA Plv Lid • Mw. C.A.H. Lemmens 17-09-1987, CvA Plv Lid • Mr. E.H.M.H. Prickartz 16-09-1974/24-01-2007, CvA Plv Lid

Arrondissement Middelburg • Mr. U.T. Hoekstra

15-08-1984/27-07-1988, CvA Lid • Mr. J.M. de Jonge 24-09-1980, CvA Lid • Mr. J.A. de Waard 28-04-1999, CvA Lid • Mr. M.W. Dieleman 31-08-1983, CvA Plv Lid • Mr. J.C. van den Doel 12-05-1993, CvA Plv Lid • Mr. G. Veen 13-12-1995, CvA Plv Lid

Arrondissement Roermond

• Mw. mr. A. van den Eshoff 12-08-1998, CvA Lid • Mr. H.M.J. Offermans 23-02-1988, CvA Lid • Mr. A.J.T.M. Oudenhoven 08-01-2004, CvA Lid • Mr. C.M. Brouwers 14-5-1999/14-5-1999, CvA Plv Lid • Mr. R.M.I. Cornelissen 18-01-1999, CvA Plv Lid • Mr. drs. ing. T.P. Klaasen 29-11-1979, CVA CvA Plv Lid

Arrondissement Rotterdam • Mr. W.H. Claassen

29-09-1976, CvA Lid • Mr. J.T.C.M. Crepin 2-9-1981, CvA Lid • Mr. drs. R.R. Crince le Roy 12-02-1991, CvA Lid • Mr. B.F. Desloover 09-03-1988, CvA Lid • Mr. J. Slager 20-08-1982, CvA Lid • Mr. H.S. Snijders 25-10-1978, CvA Lid • Mr. B.J.R. van Tongeren 14-02-1990, CvA Lid • Mw mr. W.M. van Dijk 31-10-1990, CvA Plv Lid • Mr. drs. B.P.H. Leijnse 12-02-1992, CvA Plv Lid • Mw. mr. C.W.A. van der Stelt, 10-11-1976/03-05-1995, CvA Plv Lid • Mr. A. Stendahl 14-01-1987, CvA Plv Lid

• Mr. drs. C.J.M. Stubenrouch, 23-04-1986, CvA Plv Lid • Mw. mr. M.D. van Velthoven 04-02-2000, CvA Plv Lid • Mr. O.E. de Witt Wijnen 24-7-1996, CvA Plv Lid

Arrondissement Utrecht • Mw. mr. H. Cornelis 05-11-1986, CvA Lid • Mr. H. Dulack 21-09-1983, CvA Lid • Mr. H.C.M. Hendriks 25-02-1986, CvA Lid • Mw. mr. M.J.G.M. Lamers 05-10-1988, CvA Lid • Mr. D.M. van Lieshout 12-09-1979, CvA Lid • Mr. J.Ch. Verheijen 01-05-1986/03-07-1998, CvA Lid • Mr. M.Th.M. Zumpolle 24-11-1982, CvA Lid • Mw mr. I.M. Harms 25-8-2000/17-3-2006, CvA Plv Lid • Mw. mr. A.S. Noordzij 06-01-1982/26-03-1986, CvA Plv Lid • Mr. J.H. Peek 18-6-1986/18-6-1986, CvA Plv Lid • Mr. H.H. Tan 23-08-1989, CvA Plv Lid • Mw mr. R. de Vries 17-2-2006, CvA Plv Lid • Mr. M.J. de Witte 31-5-1988, CvA Plv Lid • Mw. mr. C.H. van der Zwet 12-10-1993/12-09-2000, CvA Plv Lid

Arrondissement Zutphen • Mr. J.A.J.M. van Aken 04-07-2002, CvA Lid • Mw. mr. D. van Haaften 22-04-1987, CvA Lid • Mr. V.F.M. Jongerius 18-07-1990, CvA Lid • Mr. P.P. Verdoorn 15-05-1986, CvA Lid • Mr. A.P.J.M. de Bruyn 06-06-1979/10-11-1986, CvA Plv Lid • Mw. mr. M.L.W.J.S. Knook 27-08-1998, CvA Plv Lid • Jonkheer mr. E.A.C. Sandberg 05-11-1987/14-07-2005, CvA Plv Lid • Mw. mr. A.M.T. Weersink 16-10-1985, CvA Plv Lid

Arrondissement Zwolle-Lelystad • Mr. J.P. van Dijk

19-08-1981, CvA Lid • Mr. J.H. van Meurs 11-11-1981, CvA Lid • Mw. mr. J.H. Rump 03-09-1997, CvA Plv Lid • Mr. P.F. Schepel 09-10-1986, CvA Plv Lid • Mr. J.J.D. de Leur 28-01-1998, CvA Plv Lid • Mw mr. F.L. Lischer 28-4-2004, CvA Plv Lid • Mr. P.A.M. Manning 12-5-1982, CvA Plv Lid • Mr. drs. A.S.K. Terng 14-12-1993/14-12-1993, CvA Plv Lid

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Re g e l s e n c i j f e rs

61

Samenstelling van het Bureau van de Orde (per 1 april 2010) Mr. J.J.H. (Jan) Suyver Algemeen secretaris • D.C. (Daniëlle) Ball

Senior secretaresse; secr. Algemeen Secretaris/ Algemene Raad • F.J.R.N. (Nancy) van Dam Secretaresse • A. (Anke) Verdegaal Secretaresse

Beleidsontwikkeling

drs. A.C.M.J. (Ank) van Eekelen Hoofd Beleidsontwikkeling • A.H. (Alexie) Rolf von den Baümen Senior secretaresse • Mr. F. (Fenneke) van der Grinten Beleidsadviseur • Mr. A.L.H. (Adrienne) Hoevers Beleidsadviseur • Drs. N. (Niels) Hupkes MSc Beleidsadviseur • Mr. M.J. (Marieke) van der Pijl Beleidsadviseur • Mr. R. (Robert) Sanders Beleidsadviseur

Uitvoering Wet- & Regelgeving

Prof. dr. R.C.H. (Rob) van Otterlo Hoofd Uitvoering Wet- & Regelgeving • W.M. (Maureen) Davis Senior secretaresse • P.J. (Yvonne) Weber Secretaresse

Opleiding mr. M. (Michelle) van Driel Manager Opleiding

• M.A.M. (Margot) Groenhuijsen Medewerker Beroepsopleiding • mr. H.E. (Ellen) Hiemstra Medewerker Beroepsopleiding • M. (Marijke) Noordermeer Medewerker Beroepsopleiding • D.J. (Debby) Philips Medewerker Beroepsopleiding • C.E.P. (Carola) van Rijn Medewerker Beroepsopleiding • M. (Marit) Roeloffs Medewerker Beroepsopleiding • E.E. (Engeline) Slager Medewerker Beroepsopleiding

Uitvoering Regelgeving & Helpdesk mr. E. (Elise) Bravenboer Manager Uitvoering Regelgeving & Helpdesk • R.J.D. (Roxanne) Akkal

Medewerker Toezicht & Uitvoering • S.L. (Sylvia) Barendregt Medewerker Helpdesk • J.E. (Joke) Dieters Juridisch medewerker • M.M. (Maarten) Goossensen Projectmanager • P.G.H.J. (Petra) Knoester Medewerker Toezicht & Uitvoering • J.G. (Suzanne) Knoester Medewerker Toezicht & Uitvoering • M.J. (Miranda) Kuiper Medewerker VSO/PO

• J. (Jacqueline) van Loenen Medewerker Toezicht & Uitvoering • mr. E.M. (Els) van der Meijden Senior medewerker Helpdesk • S. (Sabrina) den Otter Medewerker Kwaliteitszorg • D.G. (Daniëlle) Ouwehand Medewerker Balienet certificaten • S. (Sevim) Ozgu Medewerker CCV • mr. W. (Wilma) de Smit Senior medewerker Helpdesk • S. (Sanne) Spruit Medewerker Toezicht & Uitvoering • Mr. L.B. (Lucille) Vossenberg Senior juridisch medewerker • drs. H.C. (Heleen) Westdorp Medewerker Kwaliteitszorg • mr. M.E. (Marian) Veenboer Senior medewerker Bezwaar & Beroep

E. (Elsbeth Bodde) Manager Organisatie- & informatietechnologie

Communicatie

drs. Y. (Yvonne) Wiggers Manager Communicatie • J. (Jessica) Havinga

Medewerker Communicatie • M. (Miranda) van Loenhout Documentalist • R.M. (Robert) Veldhoen Medewerker Public Affairs en Public Relations

Financiële administratie J.E. (Joost) Smits Controller/Manager Financiële Administratie • E.W.T. (Erik) Oltmans

Coördinator Financiële Administratie • D. (Dirk) Geers Senior medewerker Financiële Administratie • F. (Freek) Hessing Salarisadministrateur • H.J. (Hester) Kooijmans Medewerker Financiële Administratie • M. (Marja) van der Linde Medewerker Financiële Administratie

HRM & Interne Zaken mr. L.L. (Laurence) van Gelderen Manager HRM & Interne Zaken • E.W. (Elly) Langelaan Senior-secretaresse; Medewerker HRM

Huishoudelijke dienst • P.J. (Nellie) Eikelenboom

Medewerker interne dienst • P.S. (Sofia) Mascarenhas Senior medewerker interne dienst

Receptie/telefoon • J.R. (Ria) de Joode

Medewerker telefoon/receptie • D.M. (Dominique) de Vries Medewerker telefoon/receptie • A.A. (Anneke) van Wingerden Medewerker telefoon/receptie

BaliePlus

• Mr. A.J. (Onno) Messing BaliePlus

62

Reg els en cijf er s | J aarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocat e n 2009

Samenstelling Advies­commissies Wetgeving (per 1 april 2010) Arbeidsrecht

Voorzitter

Plaats

Mr. R.A.A. Duk

Burgerlijk recht

Mr. T.F.W. Overdijk

Amsterdam

Mr. J.H. Spoor

Amsterdam

Prof. mr. D.J.G. Visser

Amsterdam

Mr. H.W. Wefers Bettink

Amsterdam

Mw. mr. H.W. de Weijs

Arnhem

Plaats

Mr. Severin de Wit

Rotterdam

Den Haag

Mededinging

Voorzitter

Plaats

Mr. J.A.M.P. Keijser

Nijmegen

Mr. P.V.F. Bos

Den Haag

Voorzitter

Plaats

Amsterdam

Mr. R.S. Meijer

Den Haag

Mw. mr. K.W.M. Bodewes

Amsterdam

Mw. mr. M.A.F. Overdijk

Maastricht

Familie- en jeugdrecht

Mr. W.A. van Veen

Utrecht

Mw. mr. M.G.F. van

Mr. L.G. Verburg

Amsterdam

Voorst tot Voorst

Leden

Belastingrecht

Voorzitter

Leden

Voorzitter

Plaats

Mw. mr. F.M.J.A. Lohuis

Rotterdam

Mr. F.M.M. Duynstee

Amsterdam

Mw. mr. A.K. Oostlander-Vos

Haarlem

Mw. mr. C.L.M. Smeets

Rotterdam

Leden Prof. dr. G.J.M.E. de Bont

Amsterdam

Mr. J.A. Booij

Amsterdam

Mr. B.J.G.L. Jaeger

Amsterdam

Mr. A.E.H. van der

Huurrecht

Amsterdam

Mr. H.J. ter Meulen

Best

Mw. mr. W. Raas-de Lange

Amsterdam

Voorzitter

Plaats

Mr. A.S. Rueb

Amsterdam

Mr. S.W. Knoop

Zwolle

Mr. H.J. van Smaalen

Rotterdam

Mr. H.E.M. Vrolijk

Rotterdam

Mw. mr. N.H. van den Biggelaar Amsterdam

Insolventierecht

Mw. mr. M.B. de Witte-van den Haak

Burgerlijk procesrecht

Den Haag

Plaats

Mr. drs. R.M. Hermans

Amsterdam

Leden Mr. L.J. Böhmer

Utrecht

Mr. R.B. Gerretsen

Rotterdam

Mr. R.F. Thunnissen

Den Haag

Plaats

Mw. prof. dr. T.N.B.M. Spronken

Maastricht

Secretaris Mw. mr. R. Croes-Hoogendoorn Rotterdam Leden Leeuwarden

Mr. M.J.M. Franken

Breda

Dr. mr. D.V.A. Brouwer

Utrecht

Mr. R.J. van Galen

Amsterdam

Prof. mr. A.A. Franken

Amsterdam

Mr. G.H. Gispen

Amsterdam

Mr. R. van der Hoeven

Rotterdam

Mr. A. van Hees

Amsterdam

Mr. M.J. Ubbens

Groningen

Intellectuele eigendom

Voorzitter

Voorzitter

Rotterdam

Leden

Den Haag

Strafrecht

Prof. mr. J. Boksem

Amsterdam

Mr. B.J.M. Veldhoven

België

Mw. mr. M. Bakker

Prof. mr. N.S.J. Koeman

Breda

Brussel -



Utrecht

Mr. W.J.M. van Andel

Mr. B.J.P.G. Roozendaal

België

Plaats

Rotterdam Nijmegen

Brussel -



Voorzitter

Mr. B.F. Desloover Mr. T.E.P.A. Lam

Amsterdam

Mr. G. van der Wal

Mr. H.M. Hielkema

Leden

Amsterdam

Mr. P. Glazener Mr. M.M. Slotboom

Amsterdam

Groningen

Leiden

Mr. O.W. Brouwer Amsterdam

Mr. R.A. Wolf

Mr. R. Snel

Mr. A.J. Braakman

Mw. mr. J.K. Six-Hummel Leden

Amsterdam

Leden

Plaats

Den Haag

Secretaris

C.E. Schillemans

Voorzitter

Voort Maarschalk

Bestuursrecht

Adjunct-secretaris

Voorzitter

Plaats

Prof. mr. W.A. Hoyng

Amsterdam

Leden S.C. Dack, barrister

Amsterdam

Mr. R.E. Ebbink

Amsterdam

Mr. F.W. Grosheide

Amsterdam

Mw. mr. M.H.J. van den Horst

Den Haag

Mr. J.I.M.G. Jahae Mr. P.W. van der Kruijs

Amsterdam

Den Bosch

Mw. mr. J. Kuijper

Amsterdam

Mr. E. van Liere

Rotterdam

Prof. mr. Th. de Roos

Amsterdam

Mr. J.M. Sjöcrona

Den Haag

Mw. dr. mr. C. Waling

Den Haag

Ja a r v e r s l a g N e d e r l a nd s e O rd e v a n A d v oc a t e n 2009 | Re g e l s e n c i j f e rs

Specialisatieverenigingen Vennootschapsrecht

(gecombineerd advocaten en notarissen) Voorzitter

Plaats

Mr. M.W. Josephus Jitta

Amsterdam

Secretaris Mw. mr. C. Heck-Vink

Den Haag

Advocaat - leden Mr. W.J.M. Gitmans

Nijmegen

Mr. R.H. Hooghoudt

Amsterdam

Mr. J.H. Lemstra

Den Haag

Mw. mr. C.W.M. Lieverse

Amsterdam

Mr. V.P.G. de Serière

Amsterdam

Notaris - leden Mw. mr. B. Bier

Amsterdam

Mw. mr. M.Y.H.J. den Boer

Amsterdam

Mr. R.J.C. van Helden

Amsterdam

Prof. mr. M. van Olffen

Amsterdam

Mr. A.H.G. Wilod Versprille

Veenendaal

Mr. P.J.N.T. Zeestraten

Heerlen

Verzekeringsrecht Voorzitter

Plaats

Mr. R.Ph. Elzas

Arnhem

Secretaris Mr. T.J. Dorhout Mees

Zwolle

Leden Mr. A.Ch.H. Franken

Amsterdam

Mw. mr. C.W.M. Lieverse

Amsterdam

Mr. R.S. Meijer

Den Haag

Mr. F. Stadermann

Rotterdam

Mw. mr. G.M. van Wassenaer

Amsterdam

Vreemdelingenrecht Voorzitter

Plaats

Mr. J.A. Kroes

Amsterdam

Leden Mw. mr. I.J.M. Oomen

Amsterdam

Mw. mr. T. Pondaag

Wageningen

Mw. mr. T.H.G. Schuringa

Groningen

Mw. mr. L.M. Straver

Utrecht

Mr. W.H.J.M. Verberk

Utrecht

Mr. C.F. Wassenaar

Rotterdam

NEDERLANDSE VERENIGING VAN ADVOCATENBELASTINGKUNDIGEN Prof. mr. K.L.H. van Mens, voorzitter Mr. R. de Vos, secretaris Postbus 2911 1000 CX Amsterdam Tel. 020 - 301 66 32 Fax 020 - 301 66 22 E-mail: [email protected] Website: www.nvab.net

ARNHEM Vereniging Arbeidsrecht Advocaten Ressort Arnhem (VAARA) Mr. D.J. Bender, voorzitter Mr. C.B. Gaaf, secretaris Postbus 236 7200 AE Zutphen Tel. 0575 - 585 709 Fax 0575 - 510 176 E-mail: [email protected] Website: www.vaara.nl

VERENIGING ADVOCATEN AGRARISCH RECHT (VAAR) Mr. D.M.H.M. van Dijk, voorzitter Mr. R.K.E. Buysrogge, secretaris Postbus 1036 8001 BA Zwolle Tel. 038 - 428 00 77 Fax 038 - 421 85 73

ASSEN, GRONINGEN EN LEEUWARDEN Vereniging Noordelijke Arbeidsrecht Advocaten (VNAA) Mr. J.A.M. Bijlholt, secretaris Postbus 120 8500 AC Joure Tel. 0513 - 41 56 55

VERENIGING ARBEIDSRECHT ADVOCATEN NEDERLAND (VAAN) Mr. M.J.M.Th. Keulaerds, voorzitter Mr. P.F. van den Brink, penningmeester Mw. M.E. Adank, adjunct-secretaris Secretariaat VAAN Postbus 163 3940 AD Doorn Tel. 0343 - 43 06 00 Fax 0343 - 42 01 42 Website: www.vaan-arbeidsrecht.nl

BREDA EN ‘s-HERTOGENBOSCH Vereniging Arbeidsrecht Advocaten Breda en ‘s-Hertogenbosch Mw. mr. Y.M.Th.L. Verheggende Loo, secretaris Postbus 1714 5200 BT Den Bosch Tel. 073 - 692 77 18 Fax 073 - 692 77 99

AMSTERDAM Vereniging Arbeidsrecht Advocaten Amsterdam e.o. Mr. I.J. de Laat, secretaris Postbus 20550 1001 NN Amsterdam

DEN HAAG Vereniging Haagse Arbeidsrecht Advocaten Mr. M.J.M.Th. Keulaerds, secretaris Postbus 30457 2500 GL Den Haag Tel. 070 - 376 06 06 MAASTRICHT EN ROERMOND Vereniging Arbeidsrecht Advocaten arr. Maastricht en Roermond Mw. mr. M.A.F. Overdijk, voorzitter Mw. mr. C. Lemmens, secretaris Postbus 1750 6201 BT Maastricht Tel. 043 - 362 66 55 Fax 043 - 362 65 62 E-mail: [email protected]

ROTTERDAM Vereniging Rotterdamse Arbeidsrecht Advocaten Mw. mr. H.E. Meerman, secretaris Postbus 476 3300 AL Dordrecht Tel. 078 - 633 11 11 Fax 078 - 613 01 71 VERENIGING ASIELADVOCATEN EN -JURISTEN NEDERLAND (VAJN) Mw. mr. L.B. Vellenga, Alkmaar, voorzitter Mr. W. Hompe, Amsterdam, secretaris Mr. J.J. Wedemeijer, penningmeester Mr. M.J.A. Leijen, bestuurslid Secretariaat: Varnebroek 17 1815 HA Alkmaar Tel. 072 - 515 47 17 Fax 072 - 511 10 22 E-mail secretariaat: [email protected] Website: www.vajn.org VERENIGING VOOR BOUWRECHT-ADVOCATEN (VBRA) Mr. ing. J.J. van de Vijver, Baarn, voorzitter/penningmeester Mr. R.W.M. Kluitenberg, Den Haag, secretaris Mr. J.H.B. Averdijk, Enschede, bestuurslid Mr. W.M.J.M. Heijltjes, Nijmegen, bestuurslid Secretariaat: Postbus 85851 2508 CN Den Haag Tel. 070 - 324 55 44 Fax 070 - 328 20 74 Website: www.vbra.nl

63

64 Reg els en cijf er s | J aarv ersl ag Nederl andse Orde v an Adv ocat e n 2009

VERENIGING VAN FAMILIERECHT ADVOCATEN SCHEIDINGSMEDIATORS (vFAS) Mw. mr. A.R.J. Mulder, voorzitter Mw. mr. A.M.M. Hompus, vice-voorzitter/secretaris Secretariaat verenigingFAS Postbus 65707 2506 EA Den Haag Tel. 070 - 362 62 15 Fax 070 - 427 32 63 E-mail: [email protected] Website: www.verenigingFAS.nl VERENIGING HUURRECHT ADVOCATEN (VHA) Mr. H.J. ter Meulen, Best, voorzitter Mr. T.H.G. Steenmetser, Amsterdam, secretaris Mr. J.W. Koekebakker, Ede, penningmeester Mr. H. Hielkema, Amsterdam Mr. M.J.M. ten Voorde, Utrecht Secretariaat: Mw. mr. M.E. Smidt-Adank Postbus 259 3940 AG Doorn Tel. 0343 - 42 04 12 (tijdelijk) Fax 0343 - 42 01 42 E-mail: [email protected] Website: www.huurrechtadvocaten.nl VERENIGING VAN INCASSOen procesADVOCATEN (VIA) Mr. M.R. van Zanten, Amsterdam, voorzitter Mw. mr. A.M. Koopman, Alkmaar, secretaris Mr. W.L.H. Janssens, Veghel, penningmeester Mr. A.S. van Gaalen, Aalsmeer Mr. B.T. van Onna, Veghel Postbus 1128 1810 KC Alkmaar Tel. 072 - 54 11 070 Fax 072 - 54 11 071 Website: www.via-incasso.nl

VERENIGING INFORMATICARECHT ADVOCATEN (VIRA) Mr. P.G. van der Putt, voorzitter Mw. mr. W.E.L. van Kerkvoorden, secretaris Postbus 75538 1070 AM Amsterdam Tel. 020 - 530 01 60 Fax 020 - 530 01 70 Website: www.vira.nl VERENIGING INSOLVENTIERECHT ADVOCATEN (INSOLAD) Mr. drs. R. Mulder, Haarlem, voorzitter Mr. J.E. Stadig, ‘s-Hertogenbosch, secretaris Mw. mr. A. van der Schee, Utrecht, penningmeester Mr. M. Windt, Rotterdam Secretariaat: Mw. M.E. Smidt-Adank Postbus 21 3940 AA Doorn Tel. 0343 - 42 04 19 Fax 0343 - 42 01 42 E-mail: [email protected] Website: www.insolad.nl VERENIGING VAN NEDERLANDSE JEUGDRECHTADVOCATEN Mw. mr. H. Hooijer, Utrecht, voorzitter Mw. mr. J.M.C. van Gorkum, Uden, secretaris Mw. mr. S. Salvador, Maastricht, penningmeester Overige leden: Mw. mr. K. Coenders, Den Bosch Mr. L.W.M. Hendriks, Maastricht Mw. mr. L.M.J. Leerkes, Deventer Mw. mr. N.M. Weteling, Rosmalen Website: www.vnja.nl VERENIGING VAN LETSELSCHADE ADVOCATEN (LSA) Mr. P.N. Langstraat, Rotterdam, voorzitter Mr. D.J. van der Kolk, Rotterdam, vice-voorzitter Mr. Chr.H. van Dijk, Amsterdam, secretaris Mw. mr. M.J. Snijder, Alphen a/d Rijn,

penningmeester Mw. mr. M.A. Pasma, Groningen, bestuurslid Mw. M.E. Adank, Doorn, adjunct-secretaris Secretariaat: Postbus 21 3940 AA Doorn Tel. 0343 - 42 04 12 Fax 0343 - 42 01 42 E-mail: [email protected] Website: www.lsa.nl NEDERLANDSE VERENIGING VAN MEDIATION ADVOCATEN (NVvMA) Mr. J.A.Th.M. de Waart, voorzitter Hobbemastraat 38-40 3817 PS Amersfoort Tel. 033 - 465 60 60 Fax 033 - 465 66 61 E-mail: [email protected] Website: www.nvvma.nl SPECIALISTENVERENIGING VAN MIGRATIERECHTADVOCATEN (SVMA) Mr. J.C.E. Hoftijzer, Zaandam, voorzitter Mr. J.M. Walther, Utrecht, secretaris/penningmeester Mr. J.A. Kroes, Amsterdam Mr. S.D. Lugt, Amsterdam Mr. H. Postma, Groningen Mr. B.W.M. Toemen, Boxtel Secretariaat: De heer mr. J.M. Walther p/a Zumpolle Advocaten Postbus 13336 3507 LH Utrecht Tel. 030 - 233 32 48 Fax 030 - 234 39 65 E-mail: [email protected] Website: www.svma-web.nl VERENIGING VAN MILIEURECHTADVOCATEN (VMA) Mw. mr. E.C.M. Schippers, Den Haag, voorzitter Mr. W.G.B. van de Ven, ’s-Hertogenbosch, secretaris Postbus 11756 2502 AT Den Haag Tel. 070 - 515 39 15 Fax 070 - 515 31 13 E-mail: [email protected] Website: www.vma-adv.nl

VERENIGING DE MILITAIRE BALIE Mr. P. Reitsma, voorzitter Mr. V. Dolderman, secretaris Postbus 1104 3860 BC Nijkerk Tel. 033 - 245 85 44 Fax 033 - 246 13 87 E-mail: vincentdolderman@ omvradvocaten.nl VERENIGING VAN ONTEIGENINGS-ADVOCATEN Mr. J. Berkvens, voorzitter Mr. E.W.J. de Groot, secretaris Postbus 4714 4803 ES Breda Tel. 088 - 253 59 87 E-mail: [email protected] Website: www.onteigeningsadvocaten.nl VERENIGING VAN ADVOCATEN VOOR SLACHTOFFERS VAN PERSONENSCHADE (ASP) Mr. A.J.F. van Dok, Venray, voorzitter Mw. mr. C.M. Keuning, Leeuwarden, secretaris Mw. mr. M.A. Smits, Nijmegen, penningmeester overige leden: Mw. mr. C.E. Jeekel, Zwolle Mw. mr. L.A.M.G. Wellen, Den Haag Postbus 650 8901 BL Leeuwarden Tel. 058 - 213 15 55 Fax 058 - 213 00 66 E-mail: secretariaat@ asp-advocaten.nl Website: www.asp-advocaten.nl NEDERLANDSE VERENIGING VOOR PROCESRECHT (NVvP) Mw. prof. mr. C.J.M. Klaassen, voorzitter Mr. R.B. Gerretsen, secretaris Postbus 1110 3000 BC ROTTERDAM Tel. 010 - 224 06 14 Fax 010 - 224 00 06 E-mail: [email protected]

ROTTERDAMSE VERENIGING BOPZ ADVOCATEN (RVBA) Mr. H. Vrijhof, voorzitter Heemraadsingel 109 3022 CB Rotterdam Tel. 010 - 425 70 66 Fax 010 - 425 74 53 E-mail: [email protected] SPECIALISATIEVERENIGING SOCIAAL ZEKERHEIDSRECHT ADVOCATEN (SSZ) Mr. A.E.L.Th. Balkema, voorzitter Mr. B.J.M. de Leest, secretaris Postbus 13336 3507 LH Utrecht Tel. 030 - 233 32 48 Fax 030 - 234 39 65 Website: www.ssz-advocaten.nl NEDERLANDSE VERENIGING VAN STRAFRECHTADVOCATEN (NVSA) Mr. P.W. van der Kruijs, voorzitter Mr. G.J. van Oosten, secretaris p/a Van Oosten Advocaten Overtoom 296 1054 JC Amsterdam Tel. 020 - 606 06 80 Fax 020 - 606 06 81 E-mail: [email protected] Website: www.nvsa.nl NEDERLANDSE VERENIGING VAN JONGE STRAFRECHTADVOCATEN (NVJSA) Mr. K. Canatan, voorzitter Mw. mr. M. Jeltes, secretaris Prinsengracht 668 1017 KW Amsterdam Tel. 020 - 626 31 38 Fax 020 - 626 16 58 E-mail: [email protected] Website: www.nvjsa.nl NEDERLANDSE VERENIGING VAN VERVOERRECHT ADVOCATEN Mr. R.W.J.M. te Pas, voorzitter Postbus 22321 3003 DH Rotterdam Tel. 010 - 411 68 33 Fax 010 - 404 69 61 Fax 010 - 217 09 90 E-mail: [email protected]