Koersen naar Een nieuwe

Koersen naar Een nieuwe toekomst jaarverslag 2011 / 2012

Inhoudsopgave 1.

Het notariaat en de KNB

1.1

Inleiding . ........................................................................................................................... 5

1.1.1

Algemene ontwikkelingen ............................................................................................. 5

1.1.2

Algemene juridische ontwikkelingen .......................................................................... 6

1.1.3

Algemene brancheontwikkelingen

1.2

Wet- en regelgeving ..................................................................................................... 12

1.2.1

Wetgevingstrajecten .................................................................................................... 12

...........................................................................

10

1.2.1.1 Familiepraktijk . ............................................................................................................. 12 1.2.1.2 Ondernemingspraktijk . ............................................................................................... 14 1.2.1.3 Vastgoedpraktijk .......................................................................................................... 17 1.2.1.4 Ambt .................. ............................................................................................................. 18 1.2.1.5 Europa ............................................................................................................................ 20

2

knb jaarverslag 2011 / 2012

1.2.2

Verordeningen ............................................................................................................... 21

1.2.3

Overige regelgeving ..................................................................................................... 22

1.3

Kwaliteitsaudits ............................................................................................................. 23

1.4

Toezicht en handhaving ............................................................................................... 24

1.4.1

Nieuwe rol Bureau Financieel Toezicht .................................................................... 24

1.4.2

Aanpassing regelgeving naar aanleiding van wijziging Wna .............................. 24

1.4.3

Handhaving KNB .......................................................................................................... 24

1.5

Onderwijs en kandidatenzaken . ................................................................................ 25

1.5.1

Herziening beroepsopleiding ..................................................................................... 25

1.5.2

Persoonstoets . . ............................................................................................................. 25

1.5.3

Verstevigen positie kandidaten . ................................................................................ 25

1.5.4

Zij-instroom .................................................................................................................... 26

1.6

Communicatie en belangenbehartiging ................................................................... 26

1.6.1

Externe Communicatie ................................................................................................. 26

1.6.2

Campagne huwelijksvermogensrecht ....................................................................... 29

1.6.3

Campagne nieuwe bv-recht . ...................................................................................... 29

1.6.4

Vernieuwing NotarisNet . ............................................................................................. 30

1.6.5

Sociale media ... ............................................................................................................. 30

1.6.6

Notariaat Magazine . ..................................................................................................... 30

1.6.7

Notaristelefoon .............................................................................................................. 31

1.6.8

Uitgeverij . .......... ............................................................................................................. 31

2. De (kandidaat-)notaris en de KNB 2.1

Algemene ontwikkelingen ................... ........................................................................ 32

2.2 Rechts- en praktijkvragen ........................................................................................... 32 2.3

Cursussen .............................................. ........................................................................ 35

2.4

Klachtenbemiddeling en nieuwe geschillenregeling ............................................. 35

2.5

Modellen ......................................................................................................................... 36

3.

Feiten en cijfers

3.1

Ontwikkeling ledenaantal ............................................................................................ 37

3.2

Ontwikkeling werkzaamheden . .................................................................................. 40

3.3

Diensten prijs indexcijfers . ................... ........................................................................ 41

3.4 Rekening van baten en lasten ............ ........................................................................ 42 3.4.1 Inkomstenverdeling KNB 2011/2012 ...................................................................... 43 3.4.2 Besteding KNB 2011/2012 ............... ........................................................................ 43 3.5

Organisatie . ................................................................................................................... 44

3.5.1

Samenstelling bestuur ................................................................................................. 44

3.5.2 Organogram KNB bureau per 1 oktober 2012 . .................................................... 44

Koersen naar een nieuwe toekomst

3

Een sterkere lobby in Den Haag maakt de rol van de notaris in het rechtsverkeer beter zichtbaar

v.l.n.r.: inkomend voorzitter Franc Wilmink, Tweede Kamerlid Jacques Monasch (PvdA) en notaris Alfons Demaret


H et notar iaat e n de KNB

1.

Het notariaat en de KNB

1.1 Inleiding 1.1.1 Algemene ontwikkelingen

Ontwikkelingen in de markt noopten het notariaat er dit jaar toe zich te beraden op haar maatschappelijke functie. Na ruim een decennium marktwerking was de tijd rijp voor een pas op de plaats en herbezinning op de rol van de notaris als hoeder van rechtsbescherming en een soepel rechtsverkeer. Waar in voorgaande jaren het accent lag op het ondernemerschap en de ontwikkeling van de adviserende rol van de notaris, leidde deze herbezinning tot het besef dat de notaris vooral een vastleggings(=registratie)functie heeft middels het opmaken van authentieke akten met volledige bewijskracht. Met deze vaststellingsfunctie wordt het grote maatschappelijke belang van rechtszekerheid gediend. De twee andere pijlers van het notariaat blijven voorlichting en deskundig advies. Deze dienende functies conflicteren niet met het ondernemerschap, maar moet – sterker dan voorheen – onder de aandacht van politiek en publiek worden gebracht. Dit meenden een aantal notarissen en hoogleraren binnen het notariaat, verenigd in de groep ‘Notarissen voor rechtszekerheid.’ Zij stelden dat de KNB meer dan voorheen de belangen van het notariaat moet behartigen door de rol van de notaris in het rechtsverkeer inzichtelijker te maken en een sterkere lobby in Den Haag te voeren. Daarmee is zowel het notariaat, als de samenleving gediend. De groep ‘Notarissen voor rechtszekerheid’ vond veel steun in de achterban, wat halverwege het ordejaar leidde tot een bestuurswisseling. In het visiestuk ‘Met recht vooruit’ presenteerde het bestuur vervolgens de nieuwe koers: het bevorderen van solidariteit binnen het notariaat en het benadrukken van de maat schappelijke functie van de notaris en het vergroten van de zichtbaarheid bij publiek, politiek en stakeholders. Het nieuwe bestuur nam ook de KNB zelf onder de loep. Een extern organisatieadvies bureau werd aangetrokken om te onderzoeken of de structuur en de organisatie van de KNB nog voldoen aan de eisen van de tijd. In zijn eindrapport concludeerde het externe organisatieadviesbureau dat het democratische gehalte van de KNB te wensen overlaat, evenals het vertrouwen van de leden in de KNB. De organisatie is te weinig marktgericht en het beleid is onduidelijk en diffuus. Het bureau vormt hiervan organisatorisch een afspiegeling: de managementstructuur is niet duidelijk genoeg, verantwoordelijkheden zijn onvoldoende duidelijk afgebakend en de lijnen moeten strakker. Ook is het notariaat en de KNB te weinig zichtbaar in het publieke debat: er moet steviger gelobbyd worden in Den Haag. Daartoe heeft de KNB al in het voorjaar een professioneel lobbybureau in de arm genomen. Een woordvoerder voor het notariaat die de rol van de notaris in de media over het voetlicht zal brengen was een belangrijke wens van het nieuwe bestuur, en werd gevonden in de persoon van hoogleraar Notarieel recht, mevrouw prof. dr. mr. N. van Oostrom-Streep.


5


1.1.2 Algemene juridische ontwikkelingen

Project Wijziging Uitvoering Registratiewet 1970

Het proces van registratie van notariële akten wordt op nieuwe leest geschoeid. De wet schrijft voor dat de notaris zijn akten ter registratie aanbiedt aan de Belastingdienst. Dit geeft de fiscale autoriteiten een bron van informatie, heeft als functie de aangifte voor de overdrachtsbelasting en dient daarnaast ook het toezicht op het notariaat. Het huidige, handmatige proces geldt al jaren als achterhaald en wordt thans omgezet in een digitale werkwijze. Waar het toezicht ziet op de naleving van de formele voorschriften die de Wet op het notarisambt (Wna) aan akten stelt, zal de taak van de Belastingdienst vervallen. Het nieuwe digitale proces van registratie zal een centraal digitaal repertorium kennen, dat iedere notaris voor zijn eigen deel bijhoudt en een digitale centrale administratie van akten. Het nieuwe digitale systeem wordt beheerd door de KNB en de Belastingdienst krijgt van beide bestanden een replica. De aangifte overdrachtsbelasting vindt niet langer plaats door een naschrift op de akte van overdracht. Er komt een digitaal aangifteproces, gekoppeld aan het digitaal repertorium. Het nieuwe proces van registratie zal in 2014 worden ingevoerd. Erfpacht

Particulieren die hun huis wilden verkopen, stuitten tot vorig jaar op het probleem dat banken huiverig waren om woningen te financieren die op particuliere erfpacht waren gevestigd. Door een werkgroep, gevormd uit de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), een aantal aangesloten banken, de makelaardij, gedupeerde erfpachters en de KNB werden in oktober 2011 vijf criteria opgesteld waaraan particuliere erfpachtrechten moeten voldoen om financierbaar te zijn. Door onder andere KNB en NVB zijn deze criteria vertaald naar een model erfpachtopinie. Sinds 16 april 2012 kan een particuliere verkoper, koper of grondeigenaar de notaris vragen om op een erfpachtrecht dat voor 1 januari 2013 is ontstaan een erfpachtopinie af te geven. De notaris legt zijn bevindingen vast in een ‘groene’, ‘oranje’ of ‘rode’ erfpachtopinie. De bank gebruikt de erfpachtopinie vervolgens om te beoordelen of het erfpachtrecht in kwestie kan worden gefinancierd. Een ‘groen’ erfpachtrecht wordt in beginsel gefinancierd. In augustus 2012 heeft de NVB op haar website de Bancaire Richtlijn voor financierbaarheid van na 1 januari 2013 te vestigen erfpachtrechten gepubliceerd. Deze richtlijn kan door banken worden gebruikt als leidraad bij de beoordeling van de financierbaarheid van na 2012 in het leven geroepen erfpachtrechten. De KNB heeft het initiatief genomen de Bancaire Richtlijn te vertalen naar een model erfpachtvoorwaarden. De KNB zal dit model in december 2012 presenteren.

6



e-Court

Internetsite e-Court biedt partijen de mogelijkheid een geschil te beslechten via een online procedure. Die procedure kan volgens de voorwaarden van e-Court uitmonden in een arbitraal vonnis of in een bindend advies dat wordt neergelegd in een notariële proces-verbaalakte. Bij de eerste variant is de notaris niet betrokken. Bij de laatste variant claimt e-Court dat deze notariële proces-verbaalakte een executoriale titel oplevert. De KNB had van meet af aan bedenkingen bij deze constructie. De staatssecretaris had eerder al (bij brief aan de voorzitter van de Tweede Kamer van 23 juni 2011) laten weten dat naar zijn mening aldus geen executoriale titel kan worden verkregen. In zijn brief van 21 maart 2012 schrijft de staatssecretaris aan de Tweede Kamer dat hij nogmaals bij e-Court heeft aangedrongen op aanpassing van de reglementen van e-Court op dit punt. Vervolgens nam ook de notariële tuchtrechter de procedure van e-Court en de rol van de notaris daarin onder de loep. De notariële akte waarin e-Court de uitkomst van het geschil vastlegt, is zoals gezegd een notariële akte van proces-verbaal. Zo’n akte is in feite niets anders dan de constatering van de notaris dat hij iets heeft gezien, bijvoorbeeld dat iemand een lot in de loterij heeft getrokken. De procesverbaalakte verschilt daarmee wezenlijk van de zogeheten partijakte. Daarin legt de notaris een overeenkomst tussen twee partijen vast, nadat hij zich ervan heeft vergewist dat partijen niet alleen begrijpen wat er wordt vastgelegd, maar ook dat de verplichtingen die in de akte zijn neergelegd bij niet-nakoming zonder tussenkomst van de rechter kunnen worden afgedwongen door het leggen van beslag door een deurwaarder. Door mee te werken aan het passeren van een proces-verbaalakte en daar vervolgens een grosse van af te geven aan de deurwaarder was de notaris in kwestie buiten zijn boekje gegaan, zo oordeelde de kamer van toezicht in Maastricht in zijn beslissing van 27 april 2012. De notaris had verzuimd zelf de wil van partijen vast te stellen en partijen over de rechts gevolgen van hun keuze te informeren. Bovendien had hij moeten voorkomen dat een van de partijen misbruik maakte van feitelijk overwicht. De KNB zag haar zorgen en twijfels over de door e-court gevolgde procedure hiermee door de tuchtrechter bevestigd. Wwft

De Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft) zal met ingang van 1 januari 2013 worden gewijzigd. Doel van de wetswijziging is om de recente aanbevelingen van de Financial Action Task Force in de Nederlandse wetgeving te implementeren. Het wetsvoorstel maakt deel uit van het derde FM-pakket (wetgeving tot herziening van de wetgeving op het gebied van de financiële markten). Het cliëntenonderzoek door de notaris zal worden aangescherpt en de meldingsplicht

De wetgever heeft het wetsvoorstel wijziging Wwft op advies van de KNB op enkele punten aangepast

voor ongebruikelijke transacties zal worden uitgebreid. Hiertegen heeft de KNB bezwaar gemaakt: de notaris is weliswaar poortwachter, maar geen opsporingsambtenaar en de vertrouwensfunctie van de notaris moet voorop blijven staan. Daarnaast moet het transactiebegrip duidelijk worden omschreven, vindt de KNB. Dat is voor de notaris van belang: als niet precies vaststaat welke transacties hij moet melden, loopt hij het risico zijn ambtsgeheim te overtreden en kan hij daarop worden aangesproken. De KNB heeft erop aangedrongen dat de grens van de meldingsplicht duidelijk wordt omschreven. De wetgever heeft het voorstel nog aangepast. Koersen naar een nieuwe toekomst

7


Verhoging griffierechten

Het plan van minister Opstelten van Veiligheid en Justitie om de griffierechten kostendekkend te maken, riep grote maatschappelijke weerstand op. Ook de KNB keerde zich tegen de plannen. KNB-voorzitter Sarneel was een van de sprekers tijdens een druk bezochte, gezamenlijke protestactie van de advocatuur, de gerechtsdeurwaarders, de rechtelijke macht en de KNB op het Plein in Den Haag. Periodieke giften

Eind 2011 kwam de staatssecretaris van Financiën in reactie op Kamervragen met een voorstel voor een alternatief van de notariële akte voor periodieke giften. Gedacht wordt aan een standaardakte die van de website van de Belastingdienst te downloaden is.

De notariële akte is met veel waarborgen omkleed

Volgens de KNB vormen de notariële kosten voor het opmaken van een dergelijke akte in de praktijk geen probleem. Veel notarissen beschouwen dit als een invulling van hun maatschappelijke betrokkenheid en zij brengen daarvoor vaak weinig of zelfs niets in rekening. Wel leidt het voorstel tot rechtsonzekerheid en mogelijk misbruik: een notariële akte is, anders dan een onderhandse akte, met veel waarborgen omkleed. Bovendien is de eis van een notariële akte in 1984 ingevoerd om fraude met inkomstenbelasting te voorkomen. De staatssecretaris onderschrijft deze punten, maar houdt desondanks vast aan zijn streven de eis van een notariële akte te laten vervallen. Dit zal naar verwachting in 2014 of 2015 gebeuren. Verklaring van erfrecht

Op 1 januari 2012 is de eis afgeschaft om een verklaring van erfrecht te overleggen als sprake is van een huwelijk of geregistreerd partnerschap, er geen testament is gemaakt en het saldo op de rekening niet hoger is dan 100.000 euro. Daarvoor in de plaats moeten erfgenamen een bankverklaring invullen, waarmee zij de bank vrijwaren van alle gevolgen die uit het gebruik van de bankrekening van de overledene voortvloeien. Een onverantwoorde maatregel, vindt de KNB, omdat het opnemen van banktegoeden wordt beschouwd als een zuivere aanvaarding van de erfenis. Erfgenamen die de erfenis willen verwerpen of beneficiair aanvaarden (bijvoorbeeld omdat er schulden zijn), kunnen die keuze dan niet meer maken. Ook zijn problemen te verwachten in situaties waarbij sprake is van een tweede echtgenoot, kinderen uit een eerder huwelijk, of mensen met een dubbele of buitenlandse identiteit of een buitenlands testament. De KNB vindt bovendien dat de nieuwe bankverklaring de bank niet ontslaat van haar zorgplicht ten opzichte van de cliënt. Hoewel deze maatregel niet werd teruggedraaid, hebben de banken besloten – na Kamervragen van het lid Recourt (PvdA) aan staatssecretaris Teeven en op aandringen van de KNB – de bankverklaring zodanig aan te passen dat duidelijk wordt dat onder tekening van deze verklaring leidt tot zuivere aanvaarding van de nalatenschap.

8



Beneficiair aanvaarden

In april 2012 bleek uit een onderzoek van Netwerk Notarissen dat erfgenamen steeds vaker financieel in de problemen komen doordat zij een geërfd huis niet verkocht krijgen. Door toename van deze ‘negatieve erfenissen’ steeg het aantal erfenissen dat om die reden werd verworpen of beneficiair werd aanvaard met 10 procent. CDA-Kamerleden Omtzigt en Van Bochove trokken bij staatssecretaris Weekers van Financiën aan de bel. Zij wilden dat beneficiaire aanvaarding de standaard zou worden, zodat erfgenamen niet onverwachts met schulden worden geconfronteerd. Weekers zag weinig in dit plan. De afwikkeling van erfenissen wordt er nodeloos ingewikkeld door en bovendien kunnen erfgenamen dan pas over de goederen beschikken nadat alle schulden van de nalatenschap zijn vereffend. Daarnaast draai je het probleem alleen maar om, want de langstlevende echtgenoot die beneficiair aanvaardt, maar niet tot vereffening van de nalatenschap wil overgaan, zal altijd een verklaring van zuivere aanvaarding moeten

Staatssecretaris Weekers vindt dat nabestaanden naar de notaris moeten voor advies over het verwerpen of bene ficiair aanvaarden van een erfenis

afleggen. Als een nabestaande wil weten of hij er verstandig aan doet de erfenis te verwerpen of beneficiair te aanvaarden, kan hij het beste naar de notaris om advies, aldus de staatssecretaris. Evenmin bleek de staatssecretaris bereid uitstel te verlenen voor de aangifte erfbelasting aan erfgenamen die een geërfd huis niet binnen de gestelde termijn van een jaar hadden verkocht. Ook daar hadden de CDA-Kamerleden om gevraagd. Bedrijfsopvolgingsregeling Successiewet discriminerend?

Mensen die (aandelen in) een onderneming erven, hoeven weinig tot geen erfbelasting te betalen, in tegenstelling tot mensen die ‘gewoon’ vermogen erven. De verkrijger van ondernemingsvermogen kan namelijk aanspraak maken op de royale bedrijfsopvolgings regeling van de Successiewet. Die regeling voorziet in een vrijstelling van ruim een miljoen euro. Daarmee maakt de Successiewet uit 1956 een onaanvaardbaar groot onderscheid in behandeling tussen privévermogen en ondernemingsvermogen, stelde de rechtbank Breda in een uitspraak van 13 juli 2012. Verkrijgers van privévermogen zouden dezelfde gunstige fiscale behandeling moeten krijgen als verkrijgers van ondernemingsvermogen, vond de rechter. Als gevolg van de uitspraak tekenden veel mensen alvast bezwaar aan tegen de aanslag erfbelasting voor privévermogen. Deze bezwaren worden voorlopig aangehouden. De staatssecretaris van Financiën voelde vooralsnog niets voor versoepeling van de regels en ging in hoger beroep. De zaak zal worden uitgeprocedeerd tot de Hoge Raad. Europees Testamentenregister

Testamenten die door de Nederlandse notaris worden opgemaakt, staan geregistreerd in het Centraal Testamentenregister (CTR). Per 1 april 2012 wordt het mogelijk om via het CTR digitaal inlichtingenverzoeken te doen in testamentenregisters van een aantal andere Europese landen. Hiertoe tekende de KNB en de European Network of Registers of Wills Association (ENRWA) tijdens het congres van de Europese koepelorganisatie CNUE in het Estlandse Tallin een contract. Momenteel zijn alleen nog België, Frankrijk en het gebied rond Sint-Petersburg in Rusland aangesloten op het Europese Netwerk voor Testamentenregisters. Op korte termijn sluiten

Per 1 april 2012 kunnen via het CTR digitaal inlichtingenverzoeken gedaan worden in testamentenr egisters van een aantal andere Europese landen

ook andere landen zich aan. De verwachting is, dat het belang van het netwerk in de toekomst, gezien de toenemende mobiliteit van inwoners van de Europese Unie, zal toenemen.


9


1.1.3 Algemene brancheontwikkelingen

Door de aanhoudende economische crisis en het uitblijven van groei op de vastgoedmarkt raakten veel notariskantoren dit jaar in zwaar weer. In voorgaande jaren hebben

Bij een groot aantal kantoren is de rek eruit

de meeste notarissen al flink moeten snijden in de organisatie en voor een groot aantal kantoren is de rek eruit. In 2011 werden zeventig notarissen door het Bureau Financieel Toezicht onder verscherpt toezicht geplaatst. Daarbuiten staat de functie van de notaris in tal van situaties onder druk. De oprichting van een eenvoudige bv, de benoeming van een voogd, of het schenken via lijfrentes aan goede doelen – het kan straks misschien allemaal zonder notariële tussenkomst. De KNB maakt zich ernstige zorgen over deze ontwikkelingen. Het nieuwe bestuur, dat in april aantrad na breed gevoelde onvrede binnen het notariaat over de tot dan toe gevoerde koers van de KNB, probeert het tij te keren. Door de toegevoegde waarde van de notaris als onafhankelijk, juridisch specialist beter uit te leggen aan de samenleving en door kwaliteit, specialisatie en samenwerking binnen het notariaat te bevorderen. Vestigingsbeleid

Als gevolg van de crisis was het aantal aanvragen voor nieuwe vestigingsplaatsen dit jaar gering; kandidaat-notarissen die voor zichzelf beginnen, sluiten zich liever aan bij bestaande kantoren. Daarnaast is een aantal vestigingsplaatsen dat vrijkwam door defungeren van notarissen, niet opgevuld. Al met al kwamen er slechts 8 nieuwe vestigings plaatsen bij, terwijl er 43 protocollen werden toegewezen. Het aantal vestigingsplaatsen is daarmee per saldo en conform de ontwikkelingen op de markt gekrompen. Staats secretaris Teeven ziet daarin vooralsnog geen reden om het vestigingsbeleid aan te passen, bijvoorbeeld door beperkingen aan de marktwerking te stellen.

10


De notaris is bij uitstek deskundig op rechtsgebieden waar scheidende partners mee te maken krijgen



1.2 Wet- en regelgeving 1.2.1 Wetgevingstrajecten 1.2.1.1 Familiepraktijk

Echtscheiding

Het wetsvoorstel ‘Echtscheidingsnotaris’ werd in december onverwacht verworpen door de Eerste Kamer. Volgens dit voorstel zou ook de notaris een gezamenlijk verzoek tot echtscheiding kunnen indienen bij de rechter, mits er geen minderjarige kinderen bij de scheiding zijn betrokken. Nu kan zo’n verzoek alleen door een advocaat worden ingediend, maar de echtelieden moeten nog steeds langs de rechter. Volgens de Senaat maakt het dan weinig uit of zo’n verzoek door de notaris of door de advocaat wordt ingediend. De KNB betreurt het dat het voorstel is verworpen en heeft altijd benadrukt dat zij voorkeur heeft voor een administratieve scheiding, waarbij de echtelieden hun huwelijk zonder tussenkomst van de rechter kunnen beëindigen door een overeenkomst die tot stand komt onder begeleiding van, en wordt vastgelegd door de notaris. De notaris is immers bij uitstek deskundig op rechtsgebieden waar scheidende partners mee te maken krijgen: erfrecht, huwelijksvermogensrecht en fiscaal recht. Het nieuwe kabinet heeft in het regeerakkoord de administratieve scheiding weer op de politieke agenda gezet. Bewindvoering

De toenemende vergrijzing noopt de wetgever om, mede op aandringen van de KNB, maatregelen te nemen ten aanzien van de wils(on)bekwaamheid van oudere mensen. De huidige regeling voor het meerderjarigenbewind is ontoereikend omdat zij, ter

De KNB dringt bij de wetgever aan op maatregelen ten aanzien van de wils(on) bekwaamheid van oudere mensen

bescherming van de privacy van degene die onder bewind staat, niet openbaar is. Dat maakt degene die onder bewind is gesteld ook kwetsbaar voor misbruik door zowel de bewindvoerder, als derden. De nu voorliggende wetswijziging betreffende curatele, onderbewindstelling ter bescherming van meerderjarigen, en mentorschap ten behoeve van meerderjarigen maakt het mogelijk de rechter te verzoeken om te bepalen dat een meerderjarigenbewind moet worden ingeschreven in het curateleregister. Binnen het notariaat heeft de Vereniging van Estate Planners in het Notariaat (EPN) zich beijverd voor het ‘Levenstestament’. Hiermee kunnen, in plaats van bewind of mentorschap, zaken bij notariële volmacht worden geregeld. Komend jaar staat de zorg voor kwetsbare ouderen in bredere zin op de KNB-agenda. Zo zijn er gesprekken gaande met het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport over een eventuele samenwerking bij een overheidscampagne ‘Ouderen in veilige handen’ en is het thema van het wetenschappelijk congres in 2013 ‘Notariaat en Vergrijzing’. Aansprakelijkheid executeur

Via de zogenoemde ‘Edelweissroute’ zouden vermogende Nederlanders zwart vermogen dat in Zwitserland of een ander land met een bankgeheim op een geheime bankrekening is gezet, buiten de heffing van Nederlandse erfbelasting kunnen houden. De ‘truc’ zou zijn om het vermogen na hun overlijden te laten beheren door een executeur met een beroepsgeheim (bijvoorbeeld een Zwitserse advocaat) tot de navorderingstermijn van twaalf jaar voor de erfbelasting is verstreken. Vervolgens zouden de erfgenamen het zwarte geld vrij van erfbelasting kunnen ontvangen.

12



De Kamerleden Bashir (SP) en Braakhuis (GroenLinks) dienden eind 2010 twee amendementen in om deze ‘Edelweissroute’ te blokkeren. Volgens het eerste amendement kwam voormelde navorderingstermijn in deze gevallen te vervallen. Volgens het tweede amendement moesten alle erfgenamen voortaan de aangifte erfbelasting mede onder tekenen. Daarvoor zou de notaris feitelijk moeten zorgen. De Vereniging van Estate Planners in het Notariaat (EPN) en de Nederlandse Organisatie Voor Executeurs (NOVEX) hadden bedenkingen. Het verzamelen van handtekeningen kan immers nog lastig worden als erfgenamen in het buitenland zitten. De amendementen zouden in werking treden op 1 januari 2012. Vanwege de kritiek uit de praktijk op het tweede amendement kwam

KNB en EPN kritisch over aanpak ‘Edelweissroute’

staatssecretaris Weekers van Financiën in het najaar van 2011 met een alternatief: de executeur wordt in alle gevallen verplicht de aangifte erfbelasting te doen en is hiermee hoofdelijk aansprakelijk voor de verschuldigde erfbelasting, ook wanneer de erfgenamen vermogen voor hem hebben verzwegen. Ook dit voorstel oogstte veel kritiek uit de praktijk. De KNB was van mening dat deze maatregel er vanwege de hoofdelijke aansprakelijkheid toe zou leiden dat benoemingen tot executeur niet meer worden aanvaard. Dat zou grote gevolgen hebben voor de afwikkeling van nalatenschappen. Deze kritiek leidde tot een amendement van Kamerlid Schouten (CU). Hierin is bepaald dat de executeur niet hoofdelijk aansprakelijk is voor zover hij aannemelijk maakt dat het niet aan hem te wijten is dat zwart vermogen niet is aangegeven. Met deze aanpassing is het wetsvoorstel op 1 januari 2012 in werking getreden. Volgens staatssecretaris Weekers zal hoofdelijke aansprakelijkstelling van notarissen die als executeurs optreden, met terughoudendheid gebeuren. Notarissen die te goeder trouw handelen en aannemelijk kunnen maken dat zij van niets wisten en ook niet hoefden te weten, hebben volgens de staatssecretaris niets te vrezen. Overig huwelijksvermogensrecht

Op 1 januari trad de Wet aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen in werking, waarmee de laatste fase van de modernisering van het huwelijksvermogensrecht werd afgerond. Het aan deze wet ten grondslag liggende wetsvoorstel beoogde de gemeen schap van goederen kleiner te maken. Waar voorheen alle bezittingen in de gemeenschap vielen, zou dit worden beperkt tot de bezittingen die partners tijdens het huwelijk verwerven. Het oorspronkelijke voorstel is onder meer door een amendement van Kamerlid Anker (CU) zodanig gewijzigd dat de aanvankelijk beoogde beperking van de wettelijke gemeenschap (geheel) is teruggenomen. Het amendement van Anker maakte bovendien technische aanpassingen noodzakelijk. De ook door de KNB noodzakelijk geachte reparatiewetgeving trad tegelijk met de nieuwe wet in werking. Nieuw is dat echtgenoten geen rechterlijke goedkeuring meer nodig hebben om huwelijkse voorwaarden tijdens het huwelijk te veranderen. Zij hoeven hiervoor alleen nog naar de notaris. De wet voorziet ook in de inrichting van een centraal gehouden huwelijksgoederenregister, waarin huwelijkse voorwaarden worden geregistreerd. Daarin kan ook de aanvraag tot echtscheiding worden ingeschreven. De KNB o rganiseerde ook een publiekscampagne rondom deze wetswijziging (zie 1.6.2 Campagne huwelijksvermogensrecht).


13


Erfbelasting

Met de invoering van de nieuwe Successiewet op 1 januari 2010 verviel de resolutie uit 1964. In die resolutie werd bepaald dat voor het vaststellen van de erfbelasting over een woning die bij leven al door de ouders aan de kinderen is verkocht, werd uitgegaan van de waarde van de woning ten tijde van de overdracht. Erfgenamen werden daardoor geconfronteerd met onvoorziene, soms torenhoge heffingen op grond van de actuele waarde van het pand. Hoewel er in eerste instantie geen was, kwam de staatssecretaris van Financiën in april 2012 – mede op aandringen van de KNB – alsnog met een overgangsregeling, die met terugwerkende kracht tot en met 1 januari 2010 ging gelden. Kinderen van wie de ouders op of na 1 januari 2010 zijn overleden, mogen alsnog uitgaan van de (lagere) waarde van de woning ten tijde van de overdracht hiervan. Zelfs als de aanslag erfbelasting al onherroepelijk vaststond, kon deze op verzoek ambtshalve worden verminderd. De waarde moet wel worden vermeerderd met de waardestijging van de woning in de periode van 1 januari 2010 tot de datum van overlijden. 1.2.1.2 Ondernemingspraktijk

Flex-bv

Het wetsvoorstel ter vereenvoudiging en flexibilisering van het bv-recht werd in juni door de Eerste Kamer als hamerstuk afgedaan, en trad op 1 oktober in werking. De KNB is zeer verheugd met de komst van de flex-bv. De nieuwe wetgeving maakt het eenvoudiger om een bv op te richten. Aandeelhouders hebben meer vrijheid gekregen bij de inrichting van de statuten en er is een expliciete regeling voor crediteurenbescherming in de wet opgenomen. Het minimumkapitaal van 18.000 euro wordt afgeschaft. Daarnaast is de verplichte blokkering van de overdraagbaarheid van aandelen vervallen en worden de mogelijkheden om besluitvorming buiten de algemene vergadering te laten plaatsvinden verruimd. Ook wordt het mogelijk om in de statuten te voorzien in stemrechtloze of winstrechtloze aandelen, of in een flexibele verdeling van stemrecht. Bestaande bv’s hoeven hun statuten niet onmiddellijk te wijzigen, maar ondernemers wordt wel aan geraden hun statuten op korte termijn opnieuw te laten beoordelen. De notaris kan daarbij maatwerk leveren. De KNB organiseerde ook een publiekscampagne rondom deze wetswijziging (zie 1.6.3 Campagne nieuwe bv-recht). Intrekking wetsvoorstellen personenvennootschap

Geheel onverwacht haalde de minister van Veiligheid en Justitie in december 2011 een streep door de wetsvoorstellen die beoogden de regels rond personenvennootschappen te moderniseren (titel 7:13 BW). Nut en noodzaak van de nieuwe regels zijn niet duidelijk, vond de minister. Ook VNO-NCW zou niet blij zijn met de nieuwe wetgeving: het bedrijfsleven zit niet te wachten op nieuwe regels en de daarmee gepaard gaande kosten. De KNB is een groot voorstander van modernisering van het personenvennootschapsrecht. De huidige wetgeving stamt uit 1838 en is sindsdien niet aangepast. Bovendien zijn de regels over verschillende wetboeken verspreid. Nieuwe maatregelen om de wetgeving rond de personenvennootschap te harmoniseren, zijn nog niet in zicht, maar de KNB zal blijven aandringen op aanpassing van de wet.

14


De notaris kan maatwerk leveren bij het adviseren van ondernemers over de flex-bv


In meer dan 20 procent van de aangebrachte zaken weet de notaris een executieveiling te voorkomen



Centraal aandeelhoudersregister

Op initiatief van de Kamerleden Recourt en Groot (PvdA) onderzoekt minister Opstelten van Veiligheid en Justitie de mogelijkheid om de gegevens van aandeelhouders in bv’s en niet-beursgenoteerde nv’s in een centraal, digitaal aandeelhoudersregister onder te brengen. Hij is hierover in beginsel positief. De KNB onderschrijft dat een centraal aandeelh oudersregister een bijdrage kan leveren aan het bestrijden van financieel-e conomische criminaliteit door middel van rechtspersonen. Zo’n register zal volgens de KNB ook leiden tot meer rechtszekerheid en kostenbesparing en administratieve lastenverlichting voor het bedrijfsleven. De KNB vindt wel dat het register

Centraal aandeel houdersr egister leidt tot meer rechts zekerheid en minder administratieve lasten

uit privacyoverwegingen niet openbaar moet zijn. Eind 2012 stuurt de minister zijn reactie op het initiatief naar de Tweede Kamer. 1.2.1.3 Vastgoedpraktijk

Executieveilingen

Als een huiseigenaar niet meer aan zijn financiële verplichtingen ten opzichte van de bank kan voldoen zal de bank het huis – uiteindelijk – door de notaris laten veilen op een executieveiling. Maar de veilingopbrengst ligt doorgaans ver onder de WOZ-waarde, mede omdat het voor particulieren onaantrekkelijk is om mee te bieden op de veiling. Daarom proberen ook notarissen een executieveiling zoveel mogelijk te voorkomen. In meer dan 20 procent van de aangebrachte zaken weet de notaris een executieveiling te voorkomen. In juni 2012 kwam het notariaat ongelukkig in het nieuws vanwege de kosten van executie veilingen (zie paragraaf 1.6.1 Externe communicatie). De aanschaf van een huis op een executieveiling is niet zonder risico: vaak is onzeker in welke staat het huis is achtergelaten en de risico’s zijn voor de koper. De KNB heeft mede geadviseerd over nieuwe wetgeving die deze risico’s voor particulieren zullen beperken. Zo worden bewoners verplicht hun huis open te stellen voor bezichtiging aan potentiële kopers en ligt het risico van schade tot de overdracht van het huis bij de bank. Ook zullen de veilingkosten evenwichtiger worden verdeeld tussen de hypotheekhouder (de bank) en de koper. Bovendien wordt het mogelijk een huis via een internetveiling te kopen. Wet voorkeursrechten gemeenten

Op gronden kan een voorkeursrecht rusten van de gemeente, de provincie of het Rijk. In de praktijk betreft het bijna steeds de gemeente. De gemeente heeft dan voorrang wanneer de eigenaar de grond te koop aanbiedt. De notaris controleert of het voorkeursrecht is nageleefd. De registratie van deze voorkeursrechten laat echter te wensen over. De KNB is voorstander van een regeling waarbij een voorkeursrecht pas geldt nadat het is ingeschreven bij het Kadaster. Net als voor overdracht van onroerend goed is een t ijdstipregistratie daarbij essentieel. De ChristenUnie heeft – na contact met de KNB – voor dit probleem aandacht gevraagd en de minister wil de nieuwe regeling voor registratie en inwerkingtreding van een gemeentelijk voorkeursrecht uitwerken in de voorgenomen Omgevingswet. De KNB is blij met de hernieuwde aandacht voor dit probleem.


17


Energielabel

Als gevolg van de Europese richtlijn energieprestatie gebouwen (EPBD) is de verkoper/ eigenaar van een huis verplicht een energielabel of energieprestatiecertificaat te laten opstellen. Zonder een energielabel mag het onroerend goed niet worden overgedragen. Om het gebruik van het energielabel af te dwingen, wilde minister Donner van Binnenlandse Zaken de notaris verbieden de leveringsakte te passeren waarbij geen energielabel was gevoegd. Kreeg de notaris zo’n transactie toch voorgelegd, dan zou hij zijn diensten moeten weigeren. De KNB zag weinig heil in dit plan en liet dat aan de Kamer weten. Volgens de KNB is dienstweigering een disproportionele sanctie die vooral de koper zou treffen. Daarnaast zijn er praktische bezwaren: een systeem waarin de notaris kan controleren

Dienstweigering bij ontbreken energielabel is disproportioneel

of en wanneer het vereiste certificaat is afgegeven, is er niet. Een ander probleem speelt bij de executoriale verkoop van huizen. De hypotheekhouder of beslaglegger is degene die de eigendom van de woning overdraagt, maar hij heeft zelden toegang tot de woning. Ook in de Kamer stuitte Donners wetsontwerp op scepsis: dienstweigering door de notaris bij de levering van een gebouw zonder energielabel lijkt niet de meest effectieve manier om het energiegebruik terug te dringen. De KNB wist enkele woordvoerders in de Tweede Kamer te overtuigen en mede dankzij die lobby werd het voorstel eind november dan ook verworpen. De minister beraadt zich nu op de vervolgstappen. Evaluatie Wet koop onroerende zaken

Bij de inwerkingtreding van de Wet koop onroerende zaken in 2003 werden onder meer de drie dagen bedenktijd en het schriftelijkheidsvereiste geïntroduceerd. De wet werd in 2009 door onderzoekers van het WODC geëvalueerd. Zij constateerden dat de drie dagen bedenktijd nauwelijks bijdraagt aan een betere bescherming van de consument. Die zou wel zijn gediend met een uitbreiding van het schriftelijkheidsvereiste tot alle koopovereenkomsten en bij inschakeling van de notaris in de obligatoire fase. De KNB pleit hier al langer voor, mede naar aanleiding van signalen uit de praktijk. Maar volgens minister Opstelten (Veiligheid en Justitie) leidt de drie dagen bedenktijd in de praktijk niet tot noemenswaardige problemen. Het geeft volgens de minister alleen administratieve lasten. De aanbevelingen zal hij dan ook niet overnemen. Volgens de KNB kan de keten van partijen die betrokken zijn bij de koop en de overdracht van vastgoed veel efficiënter worden ingericht en goedkoper. Om een beter beeld te krijgen van de totale kosten deed de KNB in juni 2012 onderzoek naar alle kosten bij de koop van een particuliere woning die via de afrekening van de notaris door verschillende partijen (makelaars, hypotheekadviseur, Kadaster etc.) aan koper en verkoper in rekening worden gebracht. 1.2.1.4 Ambt

Wijziging art. 25 Wna

Het wetsvoorstel ‘Informatieplicht derdengelden notariaat’ werd op 3 november door de Tweede, en op 22 november door de Eerste Kamer aangenomen. Sinds 1 januari 2012 heeft het de kracht van wet. De wet strekt tot inperking van de geheimhoudingsplicht van notarissen ten aanzien van het betalingsverkeer dat via de derdengeldenrekening

18



van de notaris verloopt. De notaris is verplicht om op verzoek van de Belastingdienst of het Openbaar Ministerie gegevens over betalingen via de derdengeldrekening te verstrekken. Het gaat om gegevens als de hoogte van de betalingen, rekeningnummers, rechtshandelingen die aan de betaling ten grondslag liggen, betrokken (rechts-)personen bij de betaling en het onderlinge verband. Doel van de wet is om malafide transacties in de vastgoedsector tegen te gaan. Voor de Belastingdienst geldt dat de inspecteur alleen een verzoek om informatie mag doen als daartoe een ‘gerede aanleiding’ bestaat. De beoordeling daarvan is in eerste instantie aan de inspecteur en in tweede instantie aan de minister van Financiën, die een machtiging moet verlenen voor het doen van een verzoek. Is de machtiging eenmaal afgegeven, dan kan de notaris er volgens de KNB van uitgaan dat aan de eis van een ‘gerede aanleiding’ is voldaan. Over een soortgelijke regeling voor politie en Justitie is het Openbaar Ministerie nog in overleg met de KNB. De eerste ervaringen leren dat officieren van Justitie veelvuldig gebruikmaken van deze nieuwe bevoegdheid. Nationaliteitsvereiste

Een notaris die in Nederland werkzaam is, hoeft niet langer ook de Nederlandse nationaliteit te hebben. Dat volgt uit een uitspraak van het Europese Hof van Justitie. De Europese Commissie stelde dat de notaris geen openbaar gezag uitoefent, aangezien hij in principe alleen opschrijft wat partijen zijn overeengekomen. Het beroep van de notaris valt daarom onder het recht op vrije vestiging en de toegang tot het beroep mag niet worden verhinderd op basis van een nationaliteitsvereiste. De KNB vindt net als de Nederlandse regering dat wanneer iemand goed Nederlands spreekt, zes jaar op een Nederlands notariskantoor heeft gewerkt, de beroepsopleiding heeft voltooid en aan de overige eisen voldoet, zijn nationaliteit niet ter zake doet. Maar aan de publieke status van het ambt mag geen afbreuk worden gedaan. Hieruit volgt dat het beroep – anders dan de Europese Commissie wil – niet onder de algemene Europese richtlijn voor vrije beroepen zou moeten vallen. Staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie is dat met de KNB eens. Een wetsvoorstel dat de nieuwe beroepsvereisten van de notaris regelt, werd begin juni behandeld in de Eerste Kamer. Deze drong erop aan het nationaliteitsvereiste niet helemaal te laten vervallen: alleen burgers uit de Europese Unie en de Europese Economische Ruimte, zoals Noorwegen en IJsland, kunnen toetreden tot het ambt. Daar kon de staatssecretaris zich in vinden en ook de KNB heeft zich verenigd met het wetsvoorstel.

Staatssecretaris Teeven en de KNB zijn het eens over het wetsvoorstel dat de nieuwe beroeps vereisten van de notaris regelt

Herziening gerechtelijke kaart

Met de herziening van de gerechtelijke kaart wordt het aantal arrondissementen teruggebracht van negentien naar tien, en het aantal ressorten van vijf naar vier. Doel van de herindeling is een efficiëntere rechtspraak die inspeelt op de eisen van de tijd, zoals specialistische kamers voor specifieke rechtsgebieden. De Eerste Kamer stemde op 10 juli in met deze grootscheepse reorganisatie.


19


Omdat het notariaat de organisatie van de gerechtelijke indeling volgt, zal ook het aantal ringen (afdelingen) van het notariaat worden teruggebracht naar tien. De huidige ringbesturen zullen worden opgeheven, waarna nieuwe ringbesturen en een nieuwe ledenraad worden gekozen. Daarnaast wordt het aantal tuchtcolleges teruggebracht tot vier. De nieuwe indeling heeft ook tot gevolg dat alle notarissen opnieuw hun h andtekening zullen moeten deponeren. Toestemming eerste hypotheekhouder

Wie een tweede hypotheek op zijn huis wil vestigen, moet daarvoor toestemming vragen aan de bank bij wie de eerste hypotheek is afgesloten. Deze bepaling staat vrijwel standaard in iedere hypotheekakte. Als de aanvrager niet in staat is een schriftelijk bewijs van toestemming te overleggen, zou de notaris zijn diensten moeten weigeren. Dat volgt uit een vonnis van het Amsterdamse Gerechtshof van 27 december 2011 in een zaak waarbij een notaris zonder toestemming van de eerste hypotheekhouder een tweede hypotheek op een pand had gevestigd. De bank had een klacht ingediend tegen de notaris. Volgens de rechter had de notaris niet aan de vestiging van de tweede hypotheek mogen meewerken zonder dat de cliënt toestemming aan de eerste hypotheekhouder had gevraagd. Overigens ging het in deze zaak wel om een uitzonderlijke situatie, namelijk een bedrijfspand waarbij de eerste en de tweede hypotheek (voor 60 miljoen euro) op dezelfde dag door dezelfde notaris werden gevestigd. 1.2.1.5 Europa

Europese erfrechtverordening

Begin juli 2012 werd de Europese erfrechtverordening afgekondigd. Deze verordening geeft regels over de bevoegdheid van de rechter bij geschillen over nalatenschappen die gelden voor alle Europese landen (behalve Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk). De verordening bepaalt ook welk recht op de vererving en afwikkeling van de nalatenschap van toepassing is, en geeft regels voor de erkenning en tenuitvoerlegging van gerechtelijke beslissingen en authentieke aktes op het gebied van erfrecht. Voor de toegang van erfgenamen tot een internationale nalatenschap wordt een Europese verklaring van erfrecht geïntroduceerd. Hierdoor hoeven erfgenamen van een overledene met vermogen

De nieuwe Europese erfrechtverordening biedt burgers meer mogelijkheden in de regie over hun nalatenschap

in v erschillende EU-landen niet steeds opnieuw aan te tonen dat zij erfgenaam zijn. De KNB is blij met de nieuwe verordening, omdat de vererving en afwikkeling van intern ationale nalatenschappen aanzienlijk wordt vereenvoudigd. Bovendien biedt de verordening burgers meer mogelijkheden om de regie over hun nalatenschap (estate planning: het zo voordelig mogelijk overhevelen van familievermogen) in eigen hand te houden. In de loop van het komende ordejaar zal de KNB het publiek voorlichten over de nieuwe mogelijkheden. De verordening treedt op 17 augustus 2015 in werking.

20



Europees Notarieel Netwerk

Naast de al langer bestaande website over erfrecht (www.successions-europe.eu) en gids met notarisadressen (www.notaries-directory.eu) heeft het Europees Notarieel Netwerk (ENN) dit jaar de website www.couples-europe.eu gelanceerd. Hier kunnen Europese burgers basisinformatie vinden over het huwelijksvermogensrecht en geregistreerd partnerschapsrecht van alle 27 EU-landen in alle 22 verschillende EU-talen. Op de site worden de vermogensrechtelijke gevolgen van het sluiten van een huwelijk en een geregistreerd partnerschap in die landen uiteengezet. Ook is informatie te vinden over de registratie van huwelijkse voorwaarden en partnerschapsvoorwaarden. Aan de orde komen vragen over welk recht van toepassing is, of burgers daarin zelf kunnen kiezen, wat er gebeurt als één van de partners komt te overlijden, en bij welke instantie partners/ echtgenoten terechtkunnen als zij willen scheiden. Derde Europese antiwitwasrichtlijn

De huidige Nederlandse Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) is gebaseerd op de derde EU antiwitwasrichtlijn. Bij de Europese Commissie is (op aandringen van de intergouvernementele organisatie Financial Action Task Force) een vierde Europese richtlijn in de maak. Die beoogt de meldingsplicht van dienstverleners zoals de notaris uit te breiden. Thans geldt een vrijstelling van de meldingsplicht voor het verkennende gesprek dat de notaris voert met de cliënt, waarin de rechtspositie van de cliënt wordt bepaald (artikel 23, lid 2 van de richtlijn). Door deze vrijstelling wordt gewaarborgd dat elke cliënt onbezwaard alle informatie naar voren kan brengen die de notaris nodig heeft om te beoordelen of de diensten die de cliënt van hem

KNB pleit voor behoud vrijstelling meldingsplicht Wwft

verlangt onder de reikwijdte van de Wwft vallen. Deze vrijstelling is van essentieel belang voor het behoud van de vertrouwenspositie van de notaris. Het is niet de bedoeling dat instellingen of beroepsbeoefenaren die onder de Wwft vallen een verlengstuk van het opsporingsapparaat worden. Dit standpunt heeft de KNB onder de aandacht van de Europese Commissie gebracht. 1.2.2 Verordeningen

Excedentverzekering

De collectieve beroepsaansprakelijkheidsverzekering (excedentverzekering) van de KNB is al enige tijd onderwerp van discussie. Notarissen zijn verplicht hieraan deel te nemen en betalen daarvoor ongeveer 4.000 euro per jaar. Daarmee zijn schadeclaims tot 25 miljoen euro gedekt. Ongeveer twintig notarissen van kleinere kantoren verzetten zich tegen het verplichte karakter van de verzekering, de hoogte van de dekking en de verdeling van de premie. Zij weigerden de premie te betalen. Na een formeel bezwaar bij de KNB volgde in vijf gevallen een gang naar de bestuursrechter.


21


In twee zaken is nu een uitspraak gedaan. De Amsterdamse rechter oordeelde op 11 oktober 2011 dat de KNB bevoegd is haar leden een bijdrage voor de excedenten verzekering op te leggen, maar de rechtbank Leeuwarden oordeelde een maand later

KNB start onderzoek naar premiehoogte en dekking aansprakelijkheids verzekering

dat het niet tot de taken van de KNB behoort om een verplichte verzekering voor haar leden af te sluiten. De KNB heeft de twee tegengestelde uitspraken ter beoordeling voor gelegd in hoger beroep aan de Raad van State. De Raad van State zal naar verwachting begin 2013 over het beroep beslissen. De ledenraad heeft in februari 2012 aangegeven dat handhaving van de verplichte verzekering wenselijk is. Het bestuur heeft daarop een Verordening Beroepsaansprakelijkheidsverzekering voorgesteld die in december 2012 door de ledenraad is vastgesteld. Tegelijkertijd is op verzoek van de ledenraad een onderzoek gestart naar de mogelijkheden en risico’s van het verlagen of differentiëren van premie en dekking. 1.2.3 Overige regelgeving

Beleidsregel provisie

Het was notarissen vroeger verboden om, al dan niet via verwijzers, voor hun diensten te adverteren. Met de introductie van marktwerking in het notariaat mochten notarissen beperkt adverteren, maar bleef het verboden om provisie te betalen aan derden, bijvoorbeeld makelaars, omdat daarmee de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de notaris in gevaar zou kunnen komen. Tegelijkertijd werd de concurrentie tussen notarissen door het verbod onnodig belemmerd; wat bijzondere aandacht opleverde van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). In juni is daarom de ‘Beleidsregel adverteren via verwijzers’ vervangen door de ‘Beleidsregel provisie,’ en is het notarissen toegestaan wel via verwijzers te adverteren, mits er niet meer dan een marktconforme vergoeding wordt betaald. Kabels en leidingen

De grond zit vol kabels en leidingen: elektriciteit, olie, gas, water, of een andere stof worden via een netwerk van dergelijke kabels of leidingen getransporteerd. Sinds 2007 bepaalt de wet dat de eigendom van een net toebehoort aan de ‘bevoegde aanlegger’ ervan. Zo’n net is een onroerende zaak. Dit betekent dat de notaris eraan te pas komt als het net wordt overgedragen of er een hypotheekrecht op wordt gevestigd. Overdracht of bezwaring van het net is pas mogelijk nadat het net als zodanig is geregistreerd bij het Kadaster. Ook bij deze inschrijving is de notaris betrokken. Omdat van netwerken die vóór 2007 zijn aangelegd vaak niet meer te achterhalen is wie de ‘bevoegde aanlegger’ van het net was, is in 2010 een overgangsregeling ingevoerd. Kort gezegd houdt deze overgangsregeling in dat degene die zich op 1 februari 2007 ‘als eigenaar gedroeg’ van een net, dit net kan laten inschrijven bij het Kadaster. In de praktijk blijkt dat een lastig criterium. De KNB heeft daarom de ‘Handleiding inschrijving van netwerken’ opgesteld. Deze handleiding helpt de notaris om vast te stellen op wiens naam een net in de registers kan worden ingeschreven.

22



Een tweede prioriteit is het voorkomen van vastgoedfraude: notarissen die mee werken aan dubieuze vastgoedtransacties. Zij zijn, in het beste geval, verwijtbaar naïef. In de afgelopen jaren heeft de KNB een aantal klachten ingediend en zijn notarissen die betrokken waren bij vastgoedfraude uit het ambt gezet. Daarnaast is er een aantal langlopende onderzoeken. In het afgelopen ordejaar zijn deze onderzoeken – die soms meer dan vijf jaar hebben geduurd – eindelijk afgerond. De kamers van toezicht hebben de betrokken notarissen om een toelichting gevraagd. Daarna zullen de klachten inhoudelijk

Voor de KNB is het voorkomen van vastgoedfraude prioriteit

behandeld worden. De KNB hoopt dat deze zaken snel kunnen worden afgerond, zodat duidelijkheid ontstaat voor de betrokken notarissen en de beroepsgroep. De KNB volgt deze zaken nauwlettend en wijst betrokkenen – waar mogelijk – op de lange doorlooptijd. Bijzondere aandacht ging ook dit jaar uit naar het passeren van akten zonder authen ticiteit, oftewel: passeren zonder dat voldaan wordt aan de Belehrung. In één zaak heeft de KNB naar aanleiding van een ambtshalve bedenking hoger beroep ingesteld, omdat zij meent dat de opgelegde maatregel – een maand schorsing – te licht is, gezien de vastgestelde feiten. Zij meent dat notarissen die zich hieraan schuldig maken uit het ambt gezet moeten worden.

1.3

Kwaliteitsaudits

Bevordering van de vakinhoudelijke kwaliteit van de notaris ligt in handen van het auditbureau van de KNB. Dit auditbureau bestaat inmiddels vijf jaar. Dit verslagjaar werden in totaal 268 kantoren (gezamenlijk 300 vestigingen) bezocht. Hier waren 430 notarissen en 495 kandidaat-notarissen aan verbonden. Er werden 3.749 dossiers ingezien. De praktijkvoering in de ruime zin is op de kantoren ter sprake gekomen, waarbij het zwaartepunt steeds verder verschuift richting juridisch inhoudelijke kwesties. Aan nieuwe beleidsregels en -verordeningen werd extra aandacht geschonken. Doordat het toezicht op naleving van de Wwft is overgedragen aan het BFT is voor auditors meer ruimte om te kijken naar de inhoudelijke invulling van het werk, opleiding en ontwikkeling van medewerkers, of kwesties aangaande integriteit. Waar nodig of gewenst kan de auditor coachend optreden. Auditoren besteedden dit jaar veel aandacht aan de risico’s en valkuilen rond aandelentransacties, omdat deze – net als vastgoedtransacties – kunnen worden misbruikt voor witwaspraktijken. Daardoor is het bewustzijn van notarissen over mogelijke malversaties aanmerkelijk vergroot. Een ander thema was het opstellen van heldere offertes, die de klant duidelijk informeren over de te verwachten eindrekening. De auditoren benadrukken het belang van een gelijk speelveld waarbij het onacceptabel is om klanten te lokken met lage prijzen, en vervolgens de eindafrekening op te hogen met ‘aanvullende diensten’. Onderwerp van gesprek was ook de verscherpte regelgeving rond dienstweigering en de invulling van het begrip ‘redelijk vermoeden’ dat sinds de invoering van de aangepaste Wet op het notarisambt geldt als criterium om dienst te weigeren.


23


1.4 Toezicht en handhaving 1.4.1 Nieuwe rol Bureau Financieel Toezicht

De belangrijkste wijziging van de Wet op het notarisambt is de overgang van het

BFT en KNB hebben afspraken gemaakt over hun samenwerking

toezicht op het notariaat van de kamers van toezicht aan het Bureau Financieel Toezicht (BFT). De KNB en BFT sloten op 5 oktober 2012 een convenant, waarin de samenwerking met het BFT in haar nieuwe rol nader is uitgewerkt. De KNB blijft verantwoordelijk voor de intercollegiale kwaliteitstoetsing (audits) van de notariële praktijk. De resultaten daarvan zullen geanonimiseerd, worden gedeeld met het BFT. Ook is overeenstemming bereikt over het uitwisselen van bepaalde gegevens in individuele gevallen. De kwaliteitstoetsen van de KNB en de toezichtonderzoeken van het BFT worden op elkaar afgestemd en er zijn afspraken gemaakt over voorlichting en opleidingen voor auditoren en onderzoekers van het BFT. Ook zijn er plannen om in de toekomst gezamenlijke introductiebijeenkomsten of –gesprekken te houden met nieuwe notarissen. Ten slotte voorziet het convenant in een overlegcommissie die onder andere aandacht zal besteden aan signalen op het gebied van weten regelgeving, actualiteiten en probleemgevallen. Het convenant treedt in werking op 1 januari 2013 en zal na een jaar worden geëvalueerd. 1.4.2 Aanpassing regelgeving naar aanleiding van wijziging Wna

De wijziging van de Wet op het notarisambt (naar aanleiding van de evaluatie door de commissie Hammerstein) maakte verschillende nieuwe regelingen nodig. Zo wordt het voor grote notariskantoren per 1 januari 2013 verplicht om hun jaarrekening te voorzien van een beoordelingsverklaring van de accountant. De KNB heeft daarover met het BFT en het ministerie van Veiligheid en Justitie uitgebreid overleg gevoerd. Ook waren aanpassingen in de verordeningen nodig. Zo is de Verordening op de kwaliteit gewijzigd, doordat de geheimhouding ten opzichte van de auditoren van de KNB en de onderzoekers van het BFT nu in de wet zelf is geregeld. In november 2011 stelde de ledenraad een Verordening kamers voor het notariaat vast en een wijziging in de Stageverordening met het oog op de zij-instroom in het notariaat. Verder is in het verslagjaar gewerkt aan verordeningen over de administratie en financiën van de notaris en over dienstweigering. 1.4.3

Handhaving KNB

De KNB kan bij de tuchtrechter een klacht indienen over een notaris. Zij doet dat vooral als sprake is van handelen waarbij het klachtwaardig gedrag afstraalt op de eer en goede naam van de beroepsgroep. De KNB stelt daarin prioriteiten. Eén daarvan is het tegengaan van misbruik van derdengelden, dat wordt beschouwd als notariële doodzonde. Het absolute vertrouwen dat de consument in de notaris moet kunnen hebben, wordt erdoor ernstig geschaad. Eén notaris werd om deze reden in het vorige ordejaar uit het ambt gezet. Deze beslissing is door de notariskamer van het gerechtshof bevestigd. Overigens is het aantal klachten over misbruik van de derdengeldenrekening ten opzichte van een paar jaar geleden wederom gedaald.

24



1.5 Onderwijs en kandidatenzaken 1.5.1

Herziening beroepsopleiding

De beroepsopleiding ‘nieuwe stijl’ ging dit ordejaar van start. De Stichting Beroeps opleiding Notariaat heeft een programma opgesteld waarin de nadruk ligt op verdieping van kennis en vaardigheden. Anders dan voorheen wordt de op de universiteit opgedane kennis bekend verondersteld. Een digitale leeromgeving biedt deelnemers de mogelijkheid hun kennis voorafgaand aan een bijeenkomst te toetsen, en zo nodig op te frissen. Tijdens de bijeenkomsten staat het praktijkgericht leren centraal en wordt de theorie aan de hand van praktijkproducten en -situaties behandeld. Hierdoor wordt voortdurend de koppeling gemaakt tussen de theorie en de praktijk op het eigen kantoor. Daarnaast is er meer ruimte voor specialisatie. In het eerste jaar volgt de deelnemer vakken op alle rechtsgebieden. In het tweede jaar kiest de deelnemer twee van de drie rechtsgebieden, waarin hij zich verder gaat verdiepen. Nieuw is ook het vaardighedenprogramma. Hierin wordt veel aandacht besteed aan de communicatie met cliënten, collega’s en werkgever. Ook hier wordt voortdurend de koppeling gemaakt tussen theorie en praktijk op het eigen kantoor. Het vaardigheden programma start met een bijeenkomst over de kandidaat-notaris als professional en zijn toegevoegde waarde voor het kantoor. De deelnemers stellen een persoonlijk ontwikkel p lan op waarin zij aangegeven welke groei zij de komende jaren willen doormaken. Daarnaast gaan zij gedurende drie jaar aan de slag met een praktijkvraag van hun kantoor op het gebied van personeel & organisatie, marketing, strategie of andere niet vakinhoudelijke onderwerpen. 1.5.2 Persoonstoets

Juridische kennis alléén maakt iemand nog niet geschikt voor het ambt van notaris. Integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid zijn de kernwaarden van het notariaat. In de praktijk was behoefte om de toegang tot het beroep voor te behouden aan mensen die deze eigenschappen in zich dragen. Op advies van de evaluatiecommissie Hammerstein en in samenspraak met het ministerie van Veiligheid en Justitie is een persoonstoets ontwikkeld, naar analogie van de toetsing van aankomende rechters.

De persoonstoets voor de benoeming tot notaris toetst op integriteit, onaf hank elijkheid en onpartijd igh eid

Kandidaat-notarissen die in aanmerking willen komen voor een benoeming moeten vanaf 1 januari 2013 een persoonstoets afleggen waarbij ethische waarden als integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid worden getoetst. Deze persoonstoets wordt afgenomen door een onafhankelijk extern bureau. 1.5.3 Verstevigen positie kandidaten

Kandidaat-notarissen verrichten – anders dan de term ‘kandidaat’ aangeeft – vaak dezelfde werkzaamheden als de notaris. De Commissie Kandidaat-notarissen denkt mee over zaken als de hernieuwde beroepsopleiding en de persoonstoets en neemt deel aan verschillende overleggen. Zij heeft aangegeven meer betrokken te willen worden bij de besluitvormingsprocessen van de KNB. Het KNB-bestuur is daarover met de Commissie in gesprek. Koersen naar een nieuwe toekomst

25


1.5.4 Zij-instroom

De recente wijzigingen van de Wet op het notarisambt maken zij-instroom en herintreden gemakkelijker. Na inwerkingtreding van deze wijzigingen (1 januari 2013) kan bij de opbouw van de stage rekening worden gehouden met relevante werkervaring, die anders dan als kandidaat-notaris is verkregen. Hierdoor wordt het voor bijvoorbeeld rechters, advocaten, klerken en universitair docenten gemakkelijker om hun carrière voort te zetten in het notariaat. In voorbereiding op de inwerkingtreding is de Stageverordening reeds aangepast. Hierin is vastgelegd dat het bestuur van de KNB een commissie instelt die als taak heeft het bestuur te adviseren over verzoeken tot verkorting van de stage. Een notarieel hoogleraar (als voorzitter) een notaris en een kandidaat-notaris nemen zitting in deze commissie. In het afgelopen ordejaar is beleid inzake de waardering van de werkzaamheden, de procedure en de bekendmaking van het beleid vastgesteld.

1.6 Communicatie en belangenbehartiging 1.6.1 Externe Communicatie

De profilering van de KNB, enerzijds als publiekrechtelijke organisatie die zorgdraagt voor kwaliteit en rechtszekerheid in de maatschappij, anderzijds als belangenbehartiger van de mensen die werken in het notariaat, kwam volgens veel leden onder het vorige bestuur onvoldoende uit de verf. Het notariaat was te weinig zichtbaar, de KNB had geen grip op slechte publiciteit, en verweerde zich te weinig tegen het beeld van de notaris

Het nieuwe bestuur heeft een extern lobbybureau aangetrokken om samen met de KNB standpunten indringender bij politiek Den Haag onder de aandacht te brengen

als noodzakelijk kwaad, zo vonden veel leden. Eén van de eerste acties van het nieuwe bestuur was dan ook om het communicatiebeleid te herzien. Een extern lobbybureau is aangetrokken om de standpunten en belangen van het notariaat indringender bij politiek Den Haag onder de aandacht te brengen. Om beter voorbereid te zijn op media-aandacht werd extern advies ingewonnen bij een gespecialiseerde communicatieadviseur. Dat wierp direct vruchten af, onder andere door een slagvaardige reactie te formuleren op de negatieve publiciteit rondom executie veilingen in juni, waardoor ook het KNB-standpunt over het voetlicht kwam. Samen met het externe lobbybureau werd tevens een stevige lobby op touw gezet om betrokken Kamerleden via werkbezoeken beter kennis te laten nemen van de notariële kant van executieveilingen. Het bestuur heeft daarnaast een woordvoerder gezocht, en gevonden in professor Nora van Oostrom-Streep, hoogleraar Notarieel recht in Utrecht, adviseur bij NautaDutilh en raadsheer-plaatsvervanger bij het gerechtshof Arnhem. Zij zal optreden in de media als woordvoerder van het bestuur van de KNB.

26


In februari en maart 2012 is de test op de campagne website zozijnwenietgetrouwd.nl ruim 12.500 keer gemaakt


Tijdens een perspresentatie is symbolisch de eerste akte voor een flex-bv ondertekend

v.l.n.r.: KNB-voorzitter Ruud van Gerven, voorzitter MKB-Nederland Hans Biesheuvel en ondernemer Marc Buijs



1.6.2 Campagne huwelijksvermogensrecht

Begin 2012 is de KNB gestart met de campagne ‘Zó zijn we niet getrouwd!’ (www.zozijnwenietgetrouwd.nl). Aanleiding voor deze campagne was het gewijzigde huwelijksvermogensrecht per 1 januari 2012. Net als eerder bij www.koopakteonline.nl heeft de KNB ook voor de nieuwe campagnesite een bewustwordingstest ontwikkeld om mensen te laten nadenken over hun persoonlijke situatie. Uitgangspunt is dat mensen op die manier weer eens geconfronteerd worden met de voorwaarden waaronder zij getrouwd zijn of samenwonen. Vaak geven ontwikkelingen in hun persoonlijke leven, zoals de komst van kinderen of de start van een eigen bedrijf, voldoende aanleiding om die voorwaarden opnieuw te bespreken met elkaar en de notaris. In de campagne is voor het eerst ook geadverteerd op Facebook onder van tevoren gespecificeerde doelgroepen, vooral vrouwen tussen de 25 en 45 jaar. Het doel was zoveel mogelijk mensen de online test te laten maken. Facebook maakte onderdeel uit van de online marketingcampagne van 1 februari tot 1 april 2012. Tijdens de online campagne is de website ongeveer 27.500 keer bezocht, waarvan ruim 7.500 keer via Facebook. Ongeveer 50 procent van alle bezoekers maakten de online test. Topscorer was de banner met het gebroken hartje met kop ‘Ongelukkig in de liefde’ de dag na Valentijnsdag: 708 clicks op één dag. 1.6.3 Campagne nieuwe bv-recht

Op 2 juli 2012 is de KNB gestart met de campagne ‘Bepaalt het lot uw bedrijfsvorm?’ (www.mijnbedrijfsvorm.nl). De campagne is bedoeld om ondernemers bewust te maken van het nieuwe bv-recht, dat per 1 oktober 2012 is ingegaan. Ook hier is gekozen voor een bewustwordingstest, om ondernemers na te laten denken over de gekozen rechtsvorm en of deze in de huidige situatie nog wel zo optimaal is. De mogelijkheden van de (flex-)bv komen uiteraard aan de orde. Nieuw is de samenwerking met de Kamer van Koophandel en MKB Nederland bij diverse voorlichtingsactiviteiten. Vanaf 1 juli is gestart met Google Adwords waardoor de website te vinden is in de eerste zoekresultaten via zoekmachine Google. De online marketingcampagne loopt van 1 oktober tot 1 december 2012. Doel is zoveel mogelijk bezoekers naar de online test en de actie voor de statutenscan te trekken. In de campagne wordt voor het eerst geadverteerd via LinkedIn onder geselecteerde onder nemersprofielen uit Nederland. De banners zijn getoond op de LinkedIn-pagina’s van ruim 350.000 ondernemers. In het bijzijn van voorzitter Biesheuvel van MKB-Nederland passeerde KNB-voorzitter Van Gerven op 1 oktober symbolisch de akte voor de eerste flex-bv. Deze is gebaseerd op een nieuw model dat de KNB voor de flex-bv opstelde en dat aan de MKB-voorman is aangeboden tijdens de algemene ledenvergadering op 24 april, waarvoor hij als spreker was uitgenodigd. De perspresentatie op 1 oktober was tevens het eerste publieke optreden van de woordvoerder van het KNB-bestuur, Nora van Oostrom.


29


1.6.4 Vernieuwing NotarisNet

NotarisNet, het intranet van het notariaat, is vernieuwd. Uitgangspunt daarbij is om de leden zo compleet en zo snel mogelijk te informeren over de activiteiten van de KNB en het bestuur, bijvoorbeeld door het plaatsen van lobbydossiers op de site. Ook worden er vaker nieuwsberichten op de site gezet, die veelal in bewerkte vorm worden doorgeplaatst naar de openbare site van de KNB (www.knb.nl). Naast een aantrekkelijker vormgeving zal komend ordejaar ook worden bekeken hoe de indeling van NotarisNet kan worden verbeterd, bijvoorbeeld door de kwaliteit van de zoekfunctie te verhogen. Ook wordt gedacht aan een chatfunctie. Aan NotarisNet is een nieuwsbrief gekoppeld. Eerder verscheen die tweewekelijks, nu elke week. Daarnaast verzorgt de afdeling Communicatie de nieuwsbrief ‘Op Koers,’ om leden op de hoogte te houden van de ontwikkelingen en acties van het nieuwe bestuur. Nieuw is ook de Cursusnieuwsbrief van het Cursusbureau, die eens per kwartaal verschijnt. Sinds het begin van het afgelopen ordejaar wordt alle berichtgeving op de internetsites, in de nieuwsbrieven, sociale media en in Notariaat Magazine aangestuurd vanuit een centrale redactie. Dit bevordert de eenheid van de boodschap en de efficiëntie van werken. 1.6.5 Sociale media

De KNB heeft sinds begin 2012 een Twitteraccount (@bureauknb), waarmee wordt verwezen naar nieuw verschenen nieuwsberichten op de site www.knb.nl. KNB-voorzitter

Met de KNB-groep op LinkedIn wil de KNB discussies entameren en stimuleren over allerlei notariële onderwerpen

Van Gerven twittert ook (@ruudvangerven, ‘voorzitter van de KNB en Harleyrijder’). Er is sinds 1 januari 2012 ook een KNB-groep op LinkedIn, die alleen toegankelijk is voor notarissen, kandidaat-notarissen en medewerkers van notariskantoren en de KNB. De KNB wil in deze groep graag discussies entameren en stimuleren over allerlei notariële onderwerpen. Op 1 oktober telde deze LinkedIn-groep bijna 900 leden. 1.6.6 Notariaat Magazine

Het Notariaat Magazine is een informatie- en opinievormend blad voor en over het notariaat. Met dit magazine informeert de KNB zowel stakeholders als het notariaat zelf over belangrijke ontwikkelingen die het notariaat raken. Dat kunnen interviews, beschouwingen of reportages zijn, onderbouwd door onderzoek dat door de KNB is uitgevoerd of gevoed door peilingen of stellingen in de besloten LinkedIn-groep. De redactionele koers van het blad wordt in samenspraak met een redactieraad – bestaande uit KNB-leden en extern betrokkenen bij het notariaat – bepaald, en voor de praktische uitvoering wordt samengewerkt met gespecialiseerde freelance journalisten. Regelmatig levert dat spraakmakende verhalen op. Notariaat Magazine verschijnt eenmaal per maand, met uitzondering van de maand augustus.

30



1.6.7 Notaristelefoon

De Notaristelefoon vierde vorig jaar zijn zilveren jubileum en is een door het publiek zeer gewaardeerd instituut. Van de bellers kreeg de Notaristelefoon vorig jaar in een onderzoek een 4,4 bij een maximale score van 5. Deze eerstelijns vraagbaak voor het publiek wordt elke werkdag bemand door twee (kandidaat-)notarissen en/of oudnotarissen. Het doel van de bemanners is – behalve bellers informeren – zoveel en zo snel mogelijk door te verwijzen naar een notariskantoor. De notaristelefoon werd dit jaar 10.803 keer gebeld, een lichte daling ten opzichte van de 12.000 telefoontjes van vorig jaar. Aan bellers is te merken dat zij zich eerst hebben ingelezen op internet, waardoor

Notaristelefoon: zoveel en zo snel mogelijk doorverwijzen naar notariskantoor

zij gerichtere vragen stellen. De meeste vragen (71 procent) gaan over personen- en familierecht, en dan vooral het erfrecht: het aantal vragen over beneficiair aanvaarden steeg dit jaar explosief. Overige vragen gingen over registergoederen (9 procent), belastingen (7 procent), contractenrecht (3 procent) en rechtspersonen (2 procent). Aan de meest gestelde vragen wordt extra aandacht besteed op www.notaris.nl. Omgekeerd krijgen bemanners de instructie vragen zoveel mogelijk te beantwoorden aan de hand van informatie die beschikbaar is op deze sites of NotarisNet. Deze werkwijze bevordert de eenheid in de informatieverstrekking. 1.6.8 Uitgeverij

De KNB geeft een aantal verschillende publicaties uit. Voor hun klanten kunnen notariskantoren kiezen uit een zestal KNB-publieksbrochures. Deze brochures, die tegen kostprijs te bestellen zijn bij een externe drukker, zijn in dit ordejaar ook kosteloos digitaal beschikbaar gekomen. Daarnaast is er ook in 2012 op verzoek van het notariaat weer een Fikkert’s uitgebracht, dé almanak voor notarieel Nederland.


31

De (kan di daat-) notar i s e n de KNB

2. De (kandidaat-)notaris en de KNB 2.1 Algemene ontwikkelingen

Implementatie wijzigingen Wna

De wijziging van de Wet op het notarisambt naar aanleiding van de evaluatie van de commissie-Hammerstein, die grotendeels samenvalt met de nieuwe indeling van de gerechtelijke organisaties, heeft een aantal praktische implicaties. Zo moeten de handt ekeningen van alle notarissen opnieuw worden geregistreerd en opgeslagen bij de KNB. In dit nieuwe Register voor het Notariaat zullen gegevens van alle notarissen en kandidaat-notarissen worden opgenomen, inclusief eventuele tuchtrechtuitspraken. Sinds september 2012 is het portaal mijnKNB.nl, dat toegang biedt tot het register, beschikbaar voor de leden. De eisen om te mogen waarnemen zijn door de wetswijziging versoepeld: de kandidaatnotaris moet in drie aaneengesloten jaren minstens twee jaar in het notariaat hebben gewerkt. De gegevens rond waarneming zullen ook in het Register voor het Notariaat worden geregistreerd. Kandidaat-notarissen die benoemd willen worden moeten een ondernemingsplan schrijven en een assessment afleggen. Vervolgens moet men langs de nieuw in te stellen Commissie Toegang Notariaat. De door de minister te benoemen Commissieleden gaan op 1 januari 2013 aan de slag. Nieuw is ook de mogelijkheid tot stille bewindvoering. Als de continuïteit van de praktijk van een notaris vanwege de wijze van praktijkvoering in gevaar dreigt te komen, kan de kamer voor het notariaat een stille bewindvoerder benoemen. Deze geeft de notaris advies en begeleiding bij zijn bedrijfsvoering en kan zelfs bindende aanwijzingen geven aan de notaris. De bewindvoering kan maximaal een jaar duren. 2.2 Rechts- en praktijkvragen

Notarissen kunnen bellen met de afdeling Praktijkuitoefening of het Notarieel Juridisch Bureau van de KNB. Rechtsvragen betreffende Wwft, of over dilemma’s rond geheimhouding en dienstweigering, zijn gratis. Daarnaast worden ook vele praktijkvragen beantwoord over algemene zaken als het beleid van de KNB, of verordeningen. Voor deze vragen worden geen kosten in rekening gebracht en zij worden niet geregistreerd. De afdeling Praktijkuitoefening beantwoordde afgelopen ordejaar een kleine 1.000 vragen. Tientallen van deze vragen staan met de antwoorden op het NotarisNet. Voor antwoorden op andere rechtsvragen kunnen leden terecht bij het Notarieel Juridisch Bureau. Hiervoor betalen zij een tarief van 150 euro per uur, dat per 1 januari werd verhoogd tot 154 euro. Dit jaar beantwoordde de afdeling 2.112 vragen, met een omzet van 136.305 euro.

32


In het nieuwe register voor het Notariaat zullen gegevens van alle (kandidaat-)notarissen worden opgenomen


Er is veel aandacht besteed aan trainingen op het gebied van commerciële vaardigheden

De (kan di daat-)notar i s e n de KNB

2.3 Cursussen

In het boekjaar 2011–2012 organiseerde het cursusbureau van de KNB 83 cursussen voor groepen variërend van 8 tot 100 deelnemers. Dit jaar is veel aandacht besteed aan trainingen op het gebied van commerciële vaardigheden. Nieuw was de training ‘De toegevoegde waarde van de notaris’, waarin (kandidaat-)notarissen leren de toegevoegde waarde die zij hebben voor cliënten helder over het voetlicht te brengen in een korte pitch. Ook de training ‘Managen van verwachtingen’ werd voor het eerst georganiseerd. Voor de notariële medewerkers was er een drukbezochte studiedag. Op de nieuwe wetgeving die volgend jaar in werking treedt, is ingesprongen met hoor- en werkcolleges over het nieuwe huwelijksvermogensrecht, een cursus over de wijzigingen van de Wna en cursussen over Modellen met de flex-bv. Samen met de Vereniging van Mediators en Scheidingsbemiddelaars in het Notariaat (VMSN) organiseerde de KNB in het voor- en najaar de specialistenopleiding tot VMSN-mediator.

KNB en VMSN organiseren samen cursus mediation

Ook was de KNB medeorganisator van een congres over erfpacht. Samen met het Molengraaff Instituut organiseerde de KNB een symposium over de stichting.

2.4

Klachtenbemiddeling en nieuwe geschillenregeling

Als cliënten ontevreden zijn of een geschil met de notaris is ontstaan, biedt de KNB hulp aan bij het oplossen van het geschil in de vorm van ‘uitwisseling van standpunten’. In het jaar 2010–2011 is begonnen met het maken van onderscheid tussen bemiddelingsverzoeken en correspondentie waarin cliënten aangeven ontevreden te zijn. Deze cliënten biedt de KNB dan de mogelijkheid van een bemiddeling aan. Als cliënten daar niet op ingaan, worden ze niet in het klachtensysteem geregistreerd, tenzij ze alsnog gebruikmaken van het aanbod tot bemiddeling. Hierdoor lijkt het aantal bemiddelingsverzoeken in vergelijking tot voorgaande jaren te zijn afgenomen. Deze afname zette dit jaar door: werd in het jaar 2010–2011 nog in 279 geschillen bemiddeld, in het jaar 2011–2012 zakte dat aantal tot 252. Klachten gaan vrijwel altijd over de dienstverlening, dit jaar 213 keer. Verreweg de meeste klachten (52) gaan over slechte communicatie, op de tweede plaats staan klachten over de zorgvuldigheid van de notaris (46), gevolgd door ‘trage afwikkeling’ door de notaris (43). Voor de meeste klachten is een schriftelijke bemiddeling van de KNB tussen cliënt en (kandidaat-) notaris afdoende. Bij andere geschillen wordt na één informatieve brief niets meer vernomen, wordt de klacht ingetrokken, of is die intussen opgelost. In enkele gevallen wordt de klacht door de cliënt ter verdere behandeling naar de kamer van toezicht gestuurd. Van de geschillen in het ordejaar 2011–2012 betroffen 156 het personen- en familierecht, 70 het registergoederenrecht en 8 het ondernemingsrecht. De resterende 18 klachten behelsden andere onderwerpen.


35

De (kan di daat-) notar i s e n de KNB

Met de wijziging van de Wet op het notarisambt wordt ook de procedure waarbij ringvoorzitters over declaratiegeschillen beslissen, afgeschaft. Deze regeling wordt vervangen door een klachten- en geschillenregeling en notariskantoren worden verplicht in hun Algemene Voorwaarden op te nemen dat zij zijn aangesloten bij de nieuw te vormen Geschillencommissie Notariaat. De advocatuur heeft al langer ervaring met zo’n commissie; de KNB heeft de regeling van de advocatuur overgenomen. In de Geschillencommissie zullen een rechter, een notaris en een vertegenwoordiger van een consumentenorganisatie zitting nemen. In november 2011 stelde de ledenraad de hiervoor vereiste Verordening Klachten- en geschillenregeling vast. Op 1 januari 2013 moet de Geschillenregeling notariaat van start gaan.

2.5 Modellen

De KNB ontwikkelt, onder meer samen met notarissen, modellen die in de praktijk kunnen worden gebruikt. Bij wetswijzigingen worden de modellen geactualiseerd. Modellen voor hypotheekakten maakt de KNB niet zelf, die worden door de banken aangeleverd. In het kader van de vereenvoudiging en flexibilisering van het bv-recht is een eenvoudig en een uitgebreid model voor de flex-bv ontwikkeld en voor de nv een model one tier board. In verband met de invoering van het nieuwe artikel 1:87 BW op 1 januari 2012 zijn de modellen Huwelijkse Voorwaarden aangepast.

36


Fe ite n e n cij fe rs

3.

Feiten en cijfers

3.1 Ontwikkeling ledenaantal Aantal notarissen in functie Bron: KNB

1500 1450 1400 1350 1300 1250 1200 1150 1100

2009

2010

2011

2012

Aantal mannelijke en vrouwelijke

Percentage

notarissen in functie

vrouwelijke notarissen

Bron: KNB

Bron: KNB

0,20

1400 Aantal mannen

1200

0,19

1000 0,18

800 600

0,17

400

Aantal vrouwen

0,16

200 0

0,15

2009

2010

2011

2012

2009

2010

2011

2012

Het aantal mannelijke notarissen daalt en het aantal vrouwelijke notarissen stijgt. De trend is dat het aandeel vrouwelijke notarissen toeneemt.


37


Aantal kandidaat-notarissen in dienstbetrekking Bron: KNB

2200 2150 2100 2050 2000 1950 1900 1850 1800 1750 1700 1650

2009

2010

2011

2012

Aantal mannelijke en vrouwelijke

Percentage vrouwelijke kandidaat-

kandidaat-notarissen in dienstbetrekking

notarissen in dienstbetrekking

Bron: KNB

Bron: KNB

0,66

1600 1400

Aantal vrouwen

0,65

1200 1000 800

0,64

Aantal mannen

600 0,63

400 200

0,62

0

2009

2010

2011

2012

2009

Na een periode van stabiliteit neemt het aantal kandidaat-notarissen in dienstbetrekking vanaf 2012 weer af.

38


2010

2011

2012


Aantal kandidaat-notarissen in maatschap Bron: KNB

70 60 50 40 30 20 10 0

2009

2010

2011

2012

Aantal vrouwelijke en mannelijke

Percentage vrouwelijke kandidaat-

kandidaat-notarissen in maatschap

notarissen in maatschap

Bron: KNB

Bron: KNB

0,50

70 60 50 Aantal mannen

40

0,40

30 0,30

20 Aantal vrouwen

10 0

0,20

2009

2010

2011

2012

2009

2010

2011

2012

Het aantal mannelijke en vrouwelijke kandidaat-notarissen in maatschap blijft stabiel. Het aantal vrouwelijke kandidaat-notarissen in maatschap neemt vanaf 2012 toe.


39


3.2 Ontwikkeling werkzaamheden Aantal akten op basis van CTR registraties per maand Bron: CTR, bewerking KNB

60 000

2009

50 000

2010 2011

40 000

2012

30 000 20 000 10 000 0

jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

Aantal inschrijvingen hypotheekakten per maand Bron: Kadaster, bewerking KNB

60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0

jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

Aantal inschrijvingen transportakten per maand Bron: Kadaster, bewerking KNB

60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0

40


jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec


3.3 Diensten prijs indexcijfers Bron: CBS (dienstenprijzen; commerciële dienstverlening index 2010 = 100) N.B.: derde kwartaal 2012 is op basis van voorlopige cijfers

Notariële diensten

Rechtskundige diensten (advocaten)

115

115

110

110

105

105

100

100

95

95

90

90

2009

2010

2011

2012

Onroerend goed bemiddeling en

2009

2010

2011

2012

Accountants, boekhouders en belastingconsulenten

beheer (makelaars en taxateurs) 115

115

110

110

105

105

100

100

95

95

90

90

2009

2010

2011

2012

2009

2010

2011

2012


41


3.4 Rekening van baten en lasten

gerealiseerd gerealiseerd 2011/2012 2010/2011 Baten Bijdragen leden 3.576.417 3.606.637 Financiële baten en lasten 101.220 44.423 Totaal baten 3.677.637 3.651.060 Lasten Personeelskosten 1.757.119 1.572.046 Afschrijvingskosten 130.996 77.647 Overige bedrijfskosten 1.720.620 1.719.962 Totaal lasten 3.608.735 3.369.656 Resultaat KNB bureau 68.902 281.404 KNB diensten gerealiseerd gerealiseerd 2011/2012 2010/2011 Baten Onderwijs en Kandidatenzaken 1.206.075 1.015.294 Elektronische Media 4.462.080 4.365.133 Uitgeverij 714.233 796.249 Rechtsvragen 601.766 621.566 CTR 2.782.526 3.009.998 Kwaliteitstoetsing 834.227 840.357 Public relations 562.804 571.080 CLTR 157.675 25.000 Onderzoek- en Ontwikkelingsfonds - 301.617 Ondersteuningsfonds 10.266 4.737 Totaal baten 11.331.653 11.551.031 Lasten Directe kosten 5.263.278 5.118.263 Personeelskosten 3.129.821 2.998.581 Afschrijvingskosten 558.851 996.208 Overige bedrijfskosten 748.186 779.340 Totaal lasten 9.700.136 9.892.391 Resultaat KNB diensten 1.631.517 1.658.639 Totalen gerealiseerd gerealiseerd 2011/2012 2010/2011 Resultaat KNB bureau 68.902 281.404 Resultaat KNB diensten 1.631.517 1.658.639 Totaal resultaat KNB 1.700.419 1.940.043 KNB bureau

42


begroting 2013/2014 3.416.760 57.424 3.474.184

1.737.368 165.656 1.806.861 3.709.885 235.701begroting 2013/2014 1.007.029 3.751.274 630.786 582.542 2.474.407 789.250 527.384 180.000 5.649 5.386 9.953.707

5.412.888 3.302.066 570.296 652.807 9.938.057 15.650 begroting 2013/2014 235.70115.650 220.051-


3.4.1 Inkomstenverdeling KNB 2011/2012

Onderzoek- en Ontwikkelingsfonds 0%

KNB bureau 24%

Ondersteuningsfonds 0% CLTR 1%

Onderwijs en Kandidatenzaken 8%

Public relations 4% Kwaliteitstoetsing 6%

CTR 18%

Elektronische media 30%

Rechtsvragen 4% Uitgeverij 5%

3.4.2 Besteding KNB 2011/2012

CLTR 0% Onderzoek- en ntwikkelingsfonds 0% O

KNB bureau 27%

Ondersteuningsfonds 0% Public relations 4%

Onderwijs en Kandidatenzaken 9%

Kwaliteitstoetsing 6%

CTR 16% Elektronische media 30% Rechtsvragen 4% Uitgeverij 4%


43


3.5 Organisatie 3.5.1 Samenstelling bestuur

Per 1 oktober 2011

Per 1 oktober 2012

• mw. mr. M.Th. Blocks-Goetheer

• mr. H.M.I.Th. Breedveld

• mr. F.W. Oldenburg

• mr. T. van Dijk

• mr. G.L.F. Sarneel, voorzitter

• mr. R.P.K.J. van Gerven, voorzitter

• mr. S.A.H. Smits

• mr. J.H. Oomen

• mr. H.J. van Weeghel

• mw. mr. D.M. Oudhof

• mr. J.H.F. Wilmink, penningmeester/

• mr. S.A.H. Smits • mr. J.H.F. Wilmink, penningmeester/

inkomend voorzitter

inkomend voorzitter

3.5.2 Organogram KNB bureau per 1 oktober 2012

Directie

Directiestaf

Financiën & Administraties

ICT

Personeel & organisatie

WPNR

Praktijkuitoefening

44


Notarieel Juridisch Bureau

Communicatie, Documentatie & Bibliotheek

Uitgave

Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie

Ontwerp Okapi. Corporate identity atelier, Rotterdam Fotografie

p 1 (water), p4, p9, p15, p16, p24, p31, p34 p1 (stuurwiel) p28

Truus van Gog, Amsterdam

Anton Sokolov / Shutterstock

Tigges, Voorburg

Spui 184 2511 BW Den Haag www.knb.nl

Koersen naar Een nieuwe

Recommend Documents