Naar een lokale transitieagenda sociaal domein (2013-2015)
Projectleider
Gert-Jan Vreeke/ Karen Bloemen
Afdeling
Samenlevingszaken
Datum
Augustus 2013
Behandeling
Planstatus
Concept
Projectnummer Opdrachtgever Identificatie
College van B&W
3
3
Inhoudsopgave
1. 2.
3.
4.
INLEIDING INGREDIËNTEN VOOR DE LOKALE TRANSITIEAGENDA
Bladzijde 6 8
2.1.
WAAR STAAT BUSSUM NU?
8
2.2.
DE ROL VAN DE REGIO
9
2.3.
INWONERS, MAATSCHAPPELIJKE ORGANISATIES, REGIOGEMEENTEN
10
2.4.
VORMGEVING VAN DE LOKALE TRANSITIEAGENDA.
10
OVERKOEPELENDE VISIE OP DE DRIE TRANSITIES WMO –JEUGDPARTICIPATIEWET
11
3.1.
VISIE VAN BUSSUM
11
3.2.
GEMEENTELIJK DIENSTVERLENINGSCONCEPT
12
3.3.
ÉÉN TOEGANG TOT HET SOCIAAL DOMEIN
12
3.4.
INRICHTING HULP- EN ONDERSTEUNINGSSTELSEL
13
3.5.
BASISVOORZIENINGEN EN DE INCLUSIEVE SAMENLEVING
13
3.6.
KLANT CONTACT CENTRUM
14
3.7.
MODEL TOEGANG
15
OPGAVEN VOOR DE LOKALE TRANSITIE AGENDA: UITWERKING PER ONTWIKKELTAAK
17
4.1.
ONTWIKKELTAAK: BASISVOORZIENINGEN/ DE INCLUSIEVE SAMENLEVING
17
4.2.
ONTWIKKELTAAK: TOEGANG IN EEN INTEGRALE UITVOERINGSDIENST
22
4.3.
ONTWIKKELTAAK: AFSTEMMINGSOPGAVEN
24 5
BIJLAGE: AFKORTINGENLIJST
27 5
1. INLEIDING Gemeenten zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk
invoeren van de Wet passend onderwijs (Wpo) wordt
voor nagenoeg alle zorg binnen het sociaal domein.
beoogt dat zo veel mogelijk leerlingen regulier onderwijs
Deze zogenoemde transities binnen het sociaal domein
kunnen volgen, ook kinderen die (extra) ondersteuning
betreffen rijks- en provinciale taken die voortaan onder
nodig hebben. De nieuwe Wpo is niet zo zeer een
de verantwoordelijkheid van de gemeenten komen te
transitie (omdat er geen extra verantwoordelijkheden
vallen.
bijkomen voor de gemeente), maar raakt wel alle eerdergenoemde gemeentelijke taken. Op het gebied
De transities, waar gaat het over?
van de zorg (niet de onderwijszorg) zullen de gemeenten
Zorg en Welzijn De
en de scholen (nog) nauwer moeten gaan samenwerken.
gemeente
is
al
gezondheidsbeleid,
verantwoordelijk
voert
de Wet
voor
lokaal
maatschappelijke
Doelen transities
ondersteuning (Wmo) uit en zorgt voor Welzijn. Met de
Het rijk wil met de transities binnen het sociaal domein
transitie Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ),
het volgende bereiken:
wordt
•
de
gemeente
ook
verantwoordelijk
voor
begeleiding, persoonlijke verzorging en scheiden van wonen en zorg.
Het tegengaan van belemmerende schotten en versnippering;
•
Het organiseren van één plan, één klant (gezin), één regisseur1;
Werk en inkomen
•
De gemeente is al verantwoordelijk voor uitvoering van de Wet werk en bijstand (Wwb), uitvoering van de Wet sociale
werkvoorziening
schuldhulpverlening. verantwoordelijk
(Wsw),
De
voor
re-integratie
gemeente
de
is
inburgering
niet van
•
Het realiseren van een bezuiniging door efficiënter te gaan werken;
•
nieuwe
6
Het remmen van de volumegroei op de verschillende domeinen.
nieuwkomers. Met de Participatiewet (transitie werk en inkomen),
worden
een
aantal
bestaande
verant-
Opgaven voor Bussum
woordelijkheden samengevoegd. Ook komt een deel van
De transities binnen het sociaal domein vragen om een
de Wajong-gerechtigden onder de verantwoordelijkheid
omvangrijke inspanning van gemeenten. De gemeenten
van de gemeente.
in de regio Gooi en Vechtstreek werken nauw samen om deze opgave te volbrengen. Er is een gezamenlijke visie opgesteld en er worden gezamenlijk plannen gemaakt en
Jeugdhulp De
gemeente
is
al
verantwoordelijk
voor
jeugd-
afspraken
gemaakt
met
aanbieders
van
hulp
en
lichte
ondersteuning op alle onderdelen van de transities.
ambulante zorg en het Centrum voor Jeugd en Gezin
Daarbij vereisen de transities een specifieke lokale
(CJG). Met de nieuwe Jeugdwet (transitie Jeugd), wordt
inspanning. De gemeente wordt immers de organisatie
de
jeugdzorg,
waar inwoners moeten aankloppen voor nagenoeg alle
jeugdbescherming, jeugd-GGZ, jeugdreclassering en de
zorg op het sociale vlak. De gemeente Bussum moet per
zorg voor verstandelijk beperkten (jeugd VB, extra-
1 januari 2015 op de terreinen van werk en inkomen,
muraal).
maatschappelijk ondersteuning, opvoed-, opgroei- en
gezondheidszorg,
gemeente
preventief
jeugdbeleid,
verantwoordelijk
voor
gezinsproblemen
passende
ondersteuning
kunnen
Onderwijs
bieden, conform het principe één klant (gezin), één plan,
De gemeente is al verantwoordelijk voor het handhaven
één regisseur.
van
de
leerplicht,
voorkomen
van
voortijdig
schoolverlaten en begeleiden van VSV-ers (voortijdig schoolverlaters), onderwijshuisvesting, leerlingenvervoer en
onderwijs
achterstandenbeleid
(OAB).
Met
het
6
dichtbij de klant staat);
en meer
Het beter bieden van maatwerk (omdat de gemeente
1
Vanuit de verschillende domeinen wordt dit anders geduid,
daarnaast zit in de terminologie nog ontwikkeling. Het Rijk gebruikt vooralsnog de term ‘regisseur’.
College van B&W Het college van de gemeente Bussum heeft zich geheel in lijn met de regionale visie gecommitteerd aan het standpunt dat een ontschotte en integraal opererende uitvoeringsdienst moet bijdragen aan de transformatie. Het college benadrukt daarbij de doelstelling ‘meedoen’ en wijst erop dat vraaggerichte ondersteuning de aangewezen manier is om dit ‘meedoen’ daadwerkelijk te realiseren. In Hoofdstuk 3 is deze visie opgenomen, inclusief
de
algehele
visie
op
de
gemeentelijke
dienstverlening. De centrale opgave voor de gemeente Bussum is om in 2015 in ieder geval te beschikken over één toegang tot het ‘sociaal domein’. De gemeente zoekt hierbij samen met de klant naar de voor zijn situatie meest passende ondersteuning en legt dit vast in een resultaat gericht plan. Zo nodig neemt de gemeente de coördinatie van de uitvoering van het plan zelf ter hand.
7
Waar gemeenten de verantwoordelijkheid dragen voor het inrichten van de toegang en uitvoering, zal vanuit een regionale backoffice (of ondersteuningsstructuur) in nauwe samenspraak met de (lokale) toegang/uitvoering, zorg worden gedragen voor zaken als expertise, inkoop en contracten, toezicht en monitoring, ICT-infrastructuur en de standaardisatie van processen. De transities binnen het sociaal domein vragen van gemeenten niet alleen om de uitvoering voor te bereiden op een nieuwe manier van werken (en denken). Aan deze opgave is onlosmakelijk een tweede opgave verbonden.
Namelijk
het
zorg
dragen
voor
laag-
drempelige basisvoorzieningen en het stimuleren van een sterke civiele samenleving. Bussum streeft naar een inclusieve samenleving: Bussum voor iedereen.
7
2. INGREDIËNTEN VOOR DE LOKALE TRANSITIEAGENDA
ondersteuningsvragen op het gebied van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) binnenkomen) en bij het Wmo-team, wordt gewerkt aan ‘gekantelde’
Zorg dragen voor de toegang tot de hulpverlening en
werkprocessen, als onderdeel van het project ‘de
vorm geven aan de inclusieve samenleving zijn de
Kanteling’. Binnen de kolom jeugd wordt de pilot
centrale lokale opgaven voor de transities.
´kernteam Jeugd´ uitgevoerd. Daarnaast is in de organisatie het project Klant Contact Centrum (KCC)
Deze opgaven hangen nauw samen. In de eerste plaats
gestart dat onder meer de mogelijkheden verkent van
voorkomt een inclusieve samenleving dat individuen
één toegang voor alle gemeentelijke dienstverlening.
(snel)
een
beroep
(moeten)
doen
op
individuele
ondersteuning. In een samenleving met veel onderlinge
Ook op het vlak van de inclusieve samenleving zijn er
steun,
verschillende
kan
ondersteuning
door
professionals
en
initiatieven.
Binnen
het
project
‘de
gemeente een gepast niveau aannemen2. In de tweede
Kanteling’ is er aandacht voor signalering en samen
plaats kan het - in een nader te bepalen aantal gevallen -
werking binnen de wijk. Het project steunpunt LFB draait:
wenselijk zijn om algemene voorzieningen zo in te richten
dit is een project waarbij mensen met een verstandelijke
en toegankelijk te maken dat ook kwetsbare inwoners er
beperking
gebruik van kunnen maken. Ook hierdoor kan de omvang
beperking begeleiden om een passende rol in de
van individuele ondersteuning afnemen3. In de derde
Bussumse samenleving te spelen. LFB staat voor
plaats is er een relatie tussen ‘toegang’ en de inclusieve
Landelijke Federatie Belangenbehartiging voor en door
samenleving / basisvoorzieningen. Professionals die voor
mensen met een verstandelijke beperking. Vanuit het
organisaties werken die (gemeentelijk gefinancierde)
CJG
basisvoorzieningen
filmavonden en een opvoedcafé georganiseerd. Deze
bieden
-zoals
maatschappelijk
andere
mensen
Naarden-Bussum
met
worden
een
verstandelijke
o.a.
thematische
werkers, jeugdartsen, jeugdverpleegkundigen of leer-
activiteiten
plichtambtenaren- signaleren soms dat gezinnen of
ontmoeten, thema’s bespreken en de gelegenheid
individuen ‘uit de boot dreigen te vallen’. Professionals
hebben ervaringen, kennis en diensten te wisselen. Dit
hebben hier vanuit hun preventieve opdracht een eigen
zijn enkele van de vele initiatieven die er zijn in Bussum.
dragen
er aan
bij dat
ouders elkaar
taak in, maar als de gesignaleerde problematiek vraagt om nadere actie, zullen zij moeten verwijzen naar de
Zowel voor de initiatieven rondom toegang als voor de
toegang, zodat de ondersteuning eenduidig vanuit één
projecten en activiteiten gerelateerd aan de inclusieve
punt kan worden vormgegeven.
samenleving geldt dat ze elkaar weliswaar raken, maar ook dat ze nog relatief op zichzelf staan. Het is nu tijd om
2.1. WAAR STAAT BUSSUM NU? De opgave die verbonden is met het realiseren van één toegang, wordt in Bussum op verschillende manieren opgepakt. Vanuit de afdeling Sociale zaken zijn nieuwe werkprocessen ingevoerd. Binnen loket Wijzer (waar 2
Wat onder ‘gepast’ wordt verstaan, zal in beleidsplannen en verordeningen worden uitgewerkt. 3 In het Wmo-beleidsplan 2012-2015 staat: De gemeente wil algemene voorzieningen in Bussum zoveel mogelijk toegankelijk maken voor inwoners met en zonder beperkingen. Goed toegankelijke algemene voorzieningen vergroten de mogelijkheden voor inwoners om hun talenten en vaardigheden in te zetten voor zichzelf en hun omgeving. Goed toegankelijke algemene voorzieningen voorkomen een beroep op specifiek individuele voorzieningen. Het uitgangspunt is algemene voorzieningen waar het kan, specifieke voorzieningen waar dat nodig is.
deze initiatieven te verbinden en te koppelen aan een gezamenlijk doel: de realisatie van een integrale toegang tot diensten en hulpverlening binnen het sociale domein en een versterking van de civil society en basisvoorzieningen
in
de
richting
van
een
inclusieve
samenleving. Dit is, kortom, de opgave voor de lokale transitieagenda.
8
8
2.2. DE ROL VAN DE REGIO De gemeenten in de regio Gooi en Vechtstreek werken, zoals al aangegeven, nauw samen bij het realiseren van de transitieopgaven. Hieronder is in schema gebracht op welke wijze lokale inspanningen zich verhouden tot de producten van regionale samenwerking:
9
9
Iedere gemeente in de regio Gooi en Vechtstreek is
drempels
verantwoordelijk voor laagdrempelige (dat wil zeggen vrij
participeren,
toegankelijke)
maatschappelijk
verantwoordelijkheden
te die
voorzieningen strekken zich uit over alle levensgebieden
laagdrempelige basisvoorzieningen. In Bussum duiden
en omvatten diensten en voorzieningen die door
we deze voorzieningen aan met het gezamenlijk doel dat
gemeenten gesubsidieerde organisaties bieden, zoals
ze dienen: de inclusieve samenleving.
zaken,
cliëntondersteuning,
inwoners.
lokale
om
geschaard kunnen worden onder de noemer van
jongerenwerk,
voor
zijn
inwoners
Deze
welzijnswerk,
voorzieningen
4
voor
ouderenwerk, sport,
cultuur,
leerling jeugd-
Ook de inrichting van een klantendienstencentrum
gezondheidszorg etc. Ook het faciliteren en stimuleren
sociaal domein dat toegang biedt tot diensten en
van initiatieven van inwoners en het wegnemen van
voorzieningen op het terrein van jeugd, maatschappelijke
4
ondersteuning en werk en inkomen, is een lokale
Hierbij geldt wel dat er regionale afstemming nodig is, want als een gemeente geen laagdrempelige basisvoorzieningen realiseert kan dit ertoe leiden dat ofwel gebruik wordt gemaakt van de voorzieningen van een naburige gemeente, ofwel dat er vanuit die gemeenten een onevenredige grote druk ontstaat op (regionaal gefinancierde) individuele voorzieningen
verantwoordelijkheid. Bussum is een van de gemeenten in de regio met een uitvoeringsorganisatie op het terrein van Wmo, werk en inkomen en jeugd. Omdat Bussum de
uitvoering ook voor Naarden en Muiden voor haar
lopen. Door vergaande standaardisatie van processen
rekening neemt, geldt de inrichting van een (integraal)
kunnen ook makkelijker en op een ruimere schaal grootte
klantendienstencentrum sociaal domein als een lokale
ICT-systemen, kennis, inkoop en inzet van expertise
opgave die Bussum, Muiden en Naarden samen moeten
gerealiseerd worden.
vormgeven.
Omdat Bussum de uitvoering van diensten op het vlak van Wmo, Jeugd en werk en inkomen ook voor Muiden
Tenslotte
de
regionale
samenwerking:
Bussum
participeert in alle regionale gremia die de transities voorbereiden:
Stuurgroep
directieoverleg, directieberaad
Sociaal
beleidsoverleg, herstructurering
Wsw
en Naarden uitvoert, zal ook met deze gemeenten (bestuurlijke) afstemming plaats moeten vinden.
domein,
transitieteams, en
2.4. VORMGEVING VAN DE LOKALE
kerngroep
TRANSITIEAGENDA.
communicatie.
We willen de lokale transitieagenda vormgeven rondom 2.3. INWONERS, MAATSCHAPPELIJKE
de twee centrale ontwikkeltaken:
ORGANISATIES, REGIOGEMEENTEN Gemeenten hebben de opgave hun beleid te toetsen aan
1. Basis voorzieningen op orde/de inclusieve samenleving realiseren
de behoeften en wensen van inwoners. Inwoners hebben
10
een officiële rol in de beleidsontwikkeling. Deze is in de concept Jeugdwet op gelijke wijze verwoord als binnen de Wmo en zal naar verwachting op vergelijkbare wijze in
2. Toegang tot zorg integraal vormgeven in een integraal werkende uitvoeringsdienst 10
de Participatiewet gestalte krijgen. Beleidsplannen op deze terreinen moeten aan participatieorganen worden voorgelegd. Het Beraad Naarden-Bussum (Muiden) is op
We onderscheiden daarnaast een drietal afstemmings-
dit moment het officiële participatieorgaan op het terrein
en samenwerkingsopgaven die ook een plek moeten
van de Wmo. Op het terrein van werk en inkomen,
krijgen in de agenda, omdat het nadrukkelijk gaat om
bestaat hiervoor de Cliëntenraad SoZa. Op het terrein
opgaven die actie vragen van de gemeente:
van jeugd is er nog geen participatieorgaan, maar wel een klankbordgroep CJG. Behalve
dat
de
gemeenten
haar
inwoners
moet
3. a
Beleidsparticipatie/communicatie inwoners
3. b
Afstemming realiseren met maatschappelijke organisaties (inclusief onderwijs, arbeidsmarkt)
3. c
Afstemming en samenwerking met gemeenten in de regio
betrekken bij het beleid, zal de gemeente in een vroegtijdig stadium inwoners moeten informeren over het nieuwe stelsel en wat dit voor hen betekent. Gemeenten moeten hun beleidsplannen voorleggen aan en/of afstemmen met maatschappelijke partners, zoals
In Hoofdstuk 4 worden de opgaven en vragen uitgewerkt
het onderwijs en partners op het terrein van zorg, arbeid
die met de twee centrale ontwikkeltaken samenhangen
en inkomen.
en wordt nader ingegaan op de afstemmingsopgaven .
Tenslotte zal de gemeente Bussum, gegeven de regionale
samenwerking,
de
lokale
transitieagenda
naadloos moeten laten aansluiten op de regionale sociale agenda. Vanuit de regio zal een vergaande standaardisatie van processen worden nagestreefd, zodat de uitvoering in de regio niet te veel uit elkaar gaat
3. OVERKOEPELENDE VISIE OP DE DRIE TRANSITIES WMO –JEUGDPARTICIPATIEWET
Bussum stuurt op basis van de gestelde wettelijke kaders (Wmo, Wet op de jeugdzorg, Participatiewet), die ‘meedoen’ als kern hebben. De rolverdeling tussen de landelijke en lokale overheid laten een terugtrekkende
In dit hoofdstuk wordt de visie van het bestuur van de
rijksoverheid zien en een herijkende lokale overheid. De
gemeente Bussum op de inrichting van het sociaal
gemeente wordt meer faciliterend.
domein beschreven. We besteden aandacht aan de uitgangspunten en visie en verwoorden het integrale
Om de inwoner zoveel mogelijk centraal te kunnen
inrichtingsmodel dat voortvloeit uit deze visie.
stellen zal Bussum systematisch aan vraagverheldering doen; gemeente en inwoner gaan samen op zoek naar
3.1. VISIE VAN BUSSUM Op basis van een aantal bijeenkomsten met betrokken portefeuillehouders, beleidsadviseurs en directie en management is onderstaande visie opgesteld: Het basisprincipe van Bussum is dat iedereen meedoet. Bussum stelt daarbij de vraag centraal en benut zoveel mogelijk de eigen kracht van mensen.
de voor de inwoner meest passende vorm van meedoen. De gemeente zal hiertoe steeds op zoek gaan naar zorg, scholing of werkaanbod dat de inwoner in staat stelt passend deel te nemen aan de samenleving en gaat hierbij uit van de vraag/behoefte van de inwoner. In het proces van vraagverheldering zal de gemeente steeds uitgaan van de mogelijkheden van de inwoner, niet van de beperkingen. Zij sluit zoveel als mogelijk aan bij de oplossingen die de inwoner zelf aandraagt. De gemeente
11
stimuleert aldus de inzet en het benutten van eigen kracht.
Meedoen is actief deelnemen aan ‘de samenleving’: een opleiding volgen, werken, vrijwillige inzet leveren, zorgen
De rol van gemeente en middenveld veranderen door de
voor anderen. Bussum gaat ervan uit dat meedoen niet
factoren complexiteit van de vraag en de mate van eigen
alleen iets oplevert voor de samenleving, maar ook
kracht. Voor kwetsbare inwoners en inwoners
bijdraagt aan de eigenwaarde van inwoners.
zogenaamde multi probleem situaties is het cruciaal dat
‘Meedoen’ is een opgave en een kans voor iedere
de
inwoner. Maar om inwoners zo goed mogelijk mee te
onderwijs en begeleiding, niet belemmerend werken.
laten doen, dient rekening gehouden te worden met de
Juist voor deze inwoners wil Bussum het mogelijk maken
vraag/de behoefte van diezelfde inwoners.
dat er maatwerk kan worden ingezet en moet de
schotten
tussen
domeinen,
zoals
zorg,
in
werk,
dienstverlening niet stagneren vanwege een veelvoud De vraag centraal stellen is hierbij het uitgangspunt van
van afzonderlijk schijven, loketten en toegangspoorten tot
de gemeente. Wat hebben inwoners nodig om mee te
zorg en ondersteuning.
doen? Op welke wijze kunnen zij een bijdrage leveren aan de samenleving? Wat schenkt deze inwoners
Om deze visie te kunnen realiseren en goed om te zetten
voldoening? Door in de ondersteuning van inwoners de
in praktisch handelen, zal Bussum:
vraag centraal te stellen, voelen inwoners zich gesterkt
•
en wordt de eigen kracht van inwoners aangesproken. • De eigen kracht van inwoners aanspreken wil zeggen dat inwoners de ruimte hebben om zelf oplossingen te
Het beleid op de transities ontwikkelen op basis van bovenstaande visie; Op basis van dit beleid een dienstverleningsconcept uitwerken;
•
Aandacht hebben voor communicatie: inwoners
vinden, om zelf de regie op het eigen bestaan te houden.
moeten op de hoogte zijn wat de gemeente van hen
De gemeente ondersteunt bij voorkeur de oplossingen
verwacht en wat inwoners van gemeenten mogen
die inwoners - met medewerking van hun sociale netwerk
verwachten;
– zelf ontwikkelen en laat inwoners hier ook zelf de verantwoordelijkheid voor dragen.
•
Het zelforganiserend vermogen en de signaalfunctie vanuit de maatschappij en binnen netwerken bevorderen en faciliteren;
11
•
Een centrale positie hebben in de uitvoering en
klantdienstencentrum en de relatie tot het sociaal
regie op de samenhang.
domein. Als Bussum de vraag van inwoners centraal wil stellen en
3.2. GEMEENTELIJK
de vraag bestrijkt meerdere levensdomeinen, dan is het
DIENSTVERLENINGSCONCEPT
onontkoombaar dat het proces van vraagverheldering en toegangsverlening tot diverse vormen van zorg op één
Op basis van de bovenstaande visie zijn in diverse
plek wordt georganiseerd. Zonder een dergelijke plek in
gremia stappen gezet in het ontwikkelen van een
de gemeentelijke organisatie is het niet goed mogelijk
gemeentelijk
een passend antwoord te geven op de vraag van de
dienstverleningsconcept.
De
huidige
gedachten over toekomstige dienstverlening is als volgt:
inwoner, met als gevolg: versnippering, overlap, van het kastje naar de muur; alle tekortkomingen van het huidige
De gemeente Bussum is transparant en betrouwbaar. In
stelsel worden dan in het nieuwe stelsel binnengebracht.
onze dienstverlening staat de vraag en behoefte van de
De noodzaak van een integrale benadering van de vraag
inwoner centraal. Wij richten onze dienstverlening zo
van inwoners, blijkt ook als we de levensgebieden in
efficiënt mogelijk in en sluiten aan bij de verschillende
ogenschouw
leefstijlen van onze inwoners. Wij reageren adequaat en
bijbehorende transities bestrijken:
nemen
die
de
diverse
wetten
en
consistent. Wij willen onze inwoners zo goed mogelijk van dienst zijn en doen dat zoveel mogelijk digitaal en
6
12
integraal. Wij zoeken de samenwerking op en zetten mensen in hun kracht met als doel dat iedereen mee kan doen.
1 12
5
De ontwikkeling van een gemeentelijk dienstverleningsconcept omvat niet alleen het sociale domein, maar omvat alle diensten. De gemeente Bussum heeft als vergezicht een klantendienstencentrum te ontwikkelen dat behalve het sociale domein ook burgerzaken,
2
vergunningen en andere diensten omvat. Bussum wil in haar dienstverlening als één gemeente opereren, als
4
eenheid aanspreekbaar zijn en één toegang bieden voor de gehele gemeente. Inwoners die bij gemeenten voor een dienst aankloppen, hoeven niet zelf de weg te vinden
3
binnen de interne taakverdeling. De dienstverlening is voor iedereen toegankelijk en bereikbaar. De antwoorden van de gemeente zijn consistent en juist. De gemeente
Globaal gezien bestrijken zowel de Wmo als Jeugd de
beschikt
levensgebieden 1, 2, 3 en 4. Met betrekking tot Sociale
over
een
dienstverlening
aan
informatiesysteem individuele
waarin
inwoners
alle
worden
Zaken gaat het ook om de levensgebieden 5, en 65.
bijgehouden.
3.3. ÉÉN TOEGANG TOT HET SOCIAAL DOMEIN De toegang tot het sociaal domein, zal via het klantendienstencentrum sociaal domein gestalte krijgen. In paragraaf 3.6 wordt nader ingegaan op het generieke
5
Groen: activiteiten op de levensgebieden. Oranje: doelen op de
levensgebieden.
De vraag centraal zonder belemmerende schotten vraagt
3.4. INRICHTING HULP- EN ONDERSTEUNINGSSTELSEL
kortom om een integrale aanpak van het sociaal domein. Dit betekent niet per se een totale ontschotting van de betrokken domeinen maar wel ontschotting waar dit
De visie op de transities, en de daarin beschreven
nodig is. Dus in ieder geval een integrale aanpak in
gemeentelijke rolopvatting, leidt tot de keuze voor een
toegang. Bussum moet een plek creëren waar vragen
hulp en ondersteuningsstelsel met een centrale rol voor
van
zal
de gemeente. De gemeente organiseert de toegang tot
vraagverheldering plaats moeten vinden. Vervolgens zal,
hulp- en ondersteuning en kiest nadrukkelijk voor
samen met de klant, bepaald moeten worden welke
integrale (ontschotte) dienstverlening.
inwoners
‘binnenkomen’.
Op
die
plek
(aanvullende) ondersteuning vanuit de overheid nodig is om de vraag te beantwoorden. Vanuit die plek zal
Wanneer een inwoner op het brede sociale domein hulp
vervolgens weer geregeld worden dat de zorg er komt.
of ondersteuning nodig heeft, bepaalt de gemeente
Daarbij is het wenselijk dat vanuit die plek de monitoring
samen met de inwoner welk hulp- en ondersteunings-
plaatsvindt en zorgcoördinatie vorm krijgt.
aanbod het meest passend is. Daarbij wordt eerst gekeken wat de inwoner zelf kan, wat het netwerk kan
Gemeentelijke dienstverlening sociaal domein
doen of welke mogelijkheden basisvoorzieningen bieden.
Gemeentelijke Toegang Producten en diensten
gemeentelijke toegang producten en diensten op het
Eén gezin, één plan, zorgcoördinatie,
Als aanvullende ondersteuning nodig is, ontsluit de
sociaal domein
terrein van jeugd, Wmo en werk en inkomen.
Jeugd – Wmo – werk
Door een centrale positie in te nemen in het proces van
en inkomen
13
vraag naar passend aanbod kan de gemeente zowel
monitoring
sturen op de toestroom tot het hulpaanbod, als sturen op
Vraagverheldering,
de beschikbaarheid van een passend en effectief
info en advies,
zorgaanbod. Deze sturingsmogelijkheden zijn cruciaal
producten
voor de opbouw van een stelsel dat vanaf 2015 met (veel) minder middelen moet kunnen werken.
In bovenstaand plaatje is de toegang beperkt tot het
De toegang tot vrijwillige hulpverlening kunnen en mogen
sociaal domein. De toegang zou op termijn breder
gemeenten lokaal organiseren. Gemeenten krijgen ook
ingevuld kunnen worden, zodat de (integrale) toegang tot
een rol in de toeleiding naar gedwongen hulpverlening.
gemeentelijke
De specifieke toegang tot gedwongen hulpverlening voor
dienstverlening
ook
vergunningen en andere vormen van
burgerzaken, dienstverlening
kan omvatten. Gegeven de tijdsdruk van de transities
(ernstige)
jeugdproblematiek,
moeten
gemeenten
bovenlokaal vormgeven.
sociaal domein is het echter niet verstandig direct een toegang tot alle diensten te realiseren. Vooralsnog zijn er geen professionals die zo breed georiënteerd zijn dat ze
3.5. BASISVOORZIENINGEN EN DE INCLUSIEVE SAMENLEVING
cliënten snel naar de juiste gemeentelijke diensten kunnen toeleiden en ook bepaalde diensten direct vanuit het loket kunnen leveren.
In het vastgestelde Wmo-beleidsplan 2012-2015 heeft Bussum zich gecommitteerd aan het streven een inclusieve samenleving in te richten. De samenleving is medeverantwoordelijk voor het omgaan met en het opheffen van beperkingen die inwoners kunnen ervaren bij het meedoen. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid
van
de
gemeente,
haar
inwoners,
13
ondernemers, organisaties en (zorg)aanbieders om
voorzieningen en diensten, de inrichting van wijken etc.),
mogelijkheden om mee te kunnen doen te verbreden.
als
Hierbij geldt onverminderd dat inwoners in eerste
maatschappelijke organisaties).
daarbuiten
(bij
ondernemers,
inwoners
en
instantie zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen keuzes en vormgeving van hun bestaan. Echter, zelfredzaam
In de tweede plaats zal Bussum inwoners met (lichte)
zijn,
ondersteuningsvragen moeten bedienen. Bussum zal
initiatief
nemen
en
eigen
keuzes
maken
veronderstelt het hebben van invloed op de eigen
moeten
beschikken
over
sterke
vrij
toegankelijke
situatie. Bij maatschappelijke ondersteuning zal de
basisvoorzieningen die ondersteuning kunnen bieden.
behoefte van inwoners en hun omgeving centraal moeten
Voor een belangrijk deel worden deze voorzieningen
staan.
reeds geboden door gesubsidieerde organisaties, zoals Versa welzijn en regionale uitvoeringsorganisaties zoals
Tegelijk geldt dat de basisvoorzieningen waar inwoners
de JGZ en RBL. De transities brengen met zich mee dat
van Bussum vrij gebruik van kunnen maken (en die de
gemeenten zich de vraag moeten stellen of het huidige
gemeente Bussum subsidieert), hen voldoende moeten
voorzieningenpeil voldoende is en of de uitvoerende
ondersteunen als het gaat om meedoen.
organisaties zich wel voldoende richten op de vraag van de cliënt.
Inclusief beleid en Agenda 22 De Verenigde Naties (VN) vinden dat ondersteuning voor
In de derde plaats is het van belang dat sommige door
gehandicapten één van de basale mensenrechten is.
de gemeente gesubsidieerde organisaties hun aanbod
Iedereen moet dezelfde kansen krijgen. De VN heeft in
dusdanig gaan hervormen dat inwoners die op dit
1994 een set standaardregels geformuleerd (gebaseerd
moment gebruik maken van een (dure) individuele
op het Universele Verdrag voor de Rechten van de
voorziening, meer gebruik kunnen maken van het
Mens, VN 1948) om de rechten van gehandicapten te
algemeen toegankelijk (gemeentelijk) aanbod. Hierbij kan
waarborgen. Gemeenten kunnen die 22 VN standaard-
worden gedacht aan vormen van dagbesteding en
regels gebruiken als hulpmiddel bij hun beleid. Deze
opvang, maar ook aan voorzieningen op het terrein van
regels zijn ook goed te passen op inwoners die ten
arbeid, wonen, sport en recreatie.
gevolge van psychosociale problematiek moeite hebben om maatschappelijk te participeren. Agenda 22 vormt
In de vierde plaats streeft Bussum naar een versterking
voor de gemeente Bussum de wegwijzer bij de invulling
en vergroting van de rol van de zogenaamde civiele
van haar inclusieve beleid. De 22 standaardregels
samenleving. Bussum wil dat inwoners ook op het
omvatten
samenleving.
sociale vlak meer zaken met en voor elkaar oppakken.
Integraliteit is een vereiste om tot een samenleving te
Dit kan de gemeenten niet afdwingen, omdat het
komen die in alle opzichten zoveel mogelijk toegankelijk
uiteindelijk om de eigen verantwoordelijkheid en keuzes
is voor iedereen.
van inwoners gaat. De gemeente kan dit echter wel
alle
aspecten
van
onze
stimuleren en die initiatieven faciliteren die bij de
Activiteiten op vier fronten Het realiseren van een inclusieve samenleving vraagt activiteiten
op
vier fronten.
In
de
eerste
plaats:
bewustwording van drempels en belemmeringen. De gemeente, haar inwoners, ondernemers, organisaties en aanbieders van zorg en diensten moeten zich scherp bewust zijn van het feit dat de samenleving voor
gemeentelijke doelstellingen passen, zoals bijvoorbeeld de
doelen
van
Agenda
22.
De
gemeente
kan
bijvoorbeeld ontmoetingen en contacten tussen inwoners met overeenkomstige belangen en interesses stimuleren of organiseren. Hieruit ontstaan vaak spontaan nieuwe initiatieven van inwoners.
inwoners met een handicap of beperking (inclusief mentale of sociale beperking) vaak ongewild drempels en
3.6. KLANT CONTACT CENTRUM
barrières opwerpt. De gemeente Bussum neemt het initiatief om bewustwording op dit vlak te vergroten,
In
zowel binnen de gemeente (bij de ontwikkeling van
gemeentelijk dienstverleningsconcept. Dit concept krijgt
paragraaf
3.2
is
aandacht
besteed
aan
het
14
14
nadere uitwerking in het gemeentelijk project KCC,
aangegeven: op termijn kan gedacht worden aan
waarvoor inmiddels een startnotitie is opgesteld en
integratie. Dit betekent wel dat het van belang is om bij
vastgesteld.
de
Het project KCC heeft zich tot (uiteindelijk) doel gesteld
mogelijkheid.
te
komen
tot
gemeentelijke
een
integrale
dienstverlening,
inrichting waarbij
van
de
behalve
op
inrichting
al
rekening
te
houden
met
deze
3.7. MODEL TOEGANG
integraliteit en toegankelijkheid ook aandacht is voor de efficiency van deze dienstverlening.
Bij het realiseren van de toegang staat de gemeente voor Het project KCC is een omvangrijk project met een
twee taken. De gemeente krijgt er nieuwe uitvoerende
bredere scope en tijdsframe dan de lokale transitie-
taken bij (zoals jeugdhulp en begeleiding). Nieuwe
agenda.
professionals, zoals een consulent jeugd, zullen hier
Het is daarom verstandig deze projecten niet te koppelen
uitvoering moeten geven. De gemeente moet anderzijds
in de zin dat het project KCC en de lokale transitie-
zorgen
agenda
klant/huishouden, één plan). De gemeenten moet kortom
onderdeel
worden
van
dezelfde
agenda.
Concreet betekent dit dat de uitgangspunten voor alle
voor
integrale
dienstverlening
(één
zorgen voor het verbinden van taken.
dienstverlening binnen de gemeente weliswaar gelijk zijn, maar dat de dienstverlening op het sociale domein
De model toegang dat overeenkomt met de hiervoor
vooralsnog separaat van de overige dienstverlening
benoemde
wordt georganiseerd. Het KCC, als eerste toegang van
specialistische kennis met een integrale benadering en
de burger tot de gemeentelijke dienstverlening zal
realiseert tevens één toegang tot het sociaal domein. Het
aanvankelijk gesplitst zijn in een onderdeel sociaal
model heeft de volgende vorm:
uitgangspunten
verenigt
de
inzet
van
15
domein en een onderdeel ‘overige diensten’. Zoals
Vraag inwoner/
Klant Contact
Enkelvoudige vraag:
professional
Centrum
Wmo
(sociaal domein)
(sociaal domein)
Werk en inkomen Jeugd
Meervoudige/ complexe vragen
--------------------------------------------Vraag inwoner/ professional (overig)
Klant Contact Centrum (overige diensten)
15
Uitvoerige vragen buiten het sociaal domein
Dit model geeft weliswaar een vereenvoudigd beeld van
gaan het gesprek aan met de cliënt en pogen samen met
de
gemeentelijke
de cliënt een passend (gezins)plan te maken, waarbij zij
dienstverlening wordt vormgeven, maar omvat de nodige
een beroep kunnen doen op de kennis en expertise van
richting en focus om als uitgangspunt te kiezen voor een
alle gemeentelijk diensten (of, wanneer deze tekort
nadere uitwerking van de lokale transitieagenda. Het
schiet,
model zal uiteindelijk complexer worden omdat ook
voorhanden zijnde expertise van bijvoorbeeld een
huisartsen
gedragswetenschapper, een psycholoog of psychiater).
wijze
waarop
direct
de
toegang
tot
kunnen doorverwijzen
naar door
een
beroep
kunnen
doen
op
regionaal
gemeenten te financieren zorg en omdat de wetgever heeft bepaald dat naast een gemeentelijke toegang tot
De invalshoek bij multiproblematiek is grotendeels
zorg, de toegang tot gedwongen hulpverlening op
dezelfde als bij enkelvoudige problematiek, zij het dat
regionaal niveau moeten worden vormgegeven. Op
multiproblematiek om meer coördinatie vraagt en om een
termijn kunnen het sociaal domein en de overige
nadrukkelijker lange termijn perspectief.
diensten in een integraal KCC worden ondergebracht. Het beschreven model vraagt van de gemeente Bussum Binnen
elk
‘blok’
spelen
zich
eigensoortige
om:
werkprocessen af. Deze zullen deels een continuering
1. Invulling te geven aan een KCC sociaal domein
zijn van de bestaande werkprocessen, maar voor een
(verbinden);
deel ook getransformeerd moeten worden in het licht van
2. Invulling te geven aan de functie ‘consulent jeugd’
de visie op integraal en vraaggericht werken (één
(nieuwe taken)’;
klant/huishouden, één plan, één regisseur).
3. invulling te geven aan de multidisciplinaire aanpak
16
(verbinden); Alle individuele vragen van inwoners op het terrein van
4. een integrale werkwijze te realiseren met behoud van
jeugd, werk en inkomen en Wmo, komen volgens dit
specialistische kennis.
model terecht bij het KCC sociaal domein. Daar wordt de vraag
verkend.
Er
vindt
vervolgens
een
snelle
doorverwijzing plaats naar een consulent op het terrein van Wmo, jeugd of werk en inkomen als het een min of meer eenduidige of enkelvoudige vraag betreft, of naar een multidisciplinair team of allround professional als de vraag zich uitstrekt over meerdere levensgebieden en vermoedelijk inzet vanuit meer domeinen vraagt (Wmo, jeugd en werk & inkomen (of nog meer)). Het KCC Sociaal Domein verwijst direct door of regelt een afspraak. Bij een enkelvoudige vraag komt de vraag bij de consulent terecht. Er vindt een vraag gestuurd gesprek plaats, waar zinvol bij de inwoner thuis (‘keukentafelgesprek’). Daarbij wordt de vraag van de inwoner verhelderd, er wordt beoordeeld wat de inwoner zelf kan doen en welke rol de sociale omgeving op zich kan nemen, welke basisvoorzieningen er zijn en welke rol de gemeente heeft om de vraag van de inwoner dusdanig te beantwoorden dat het meedoen wordt bevorderd. De resultaten zoals aangegeven in de te onderscheiden wetten zijn hierbij richtinggevend. Bij een meervoudige
vraag
mag
het
proces
van
vraagverheldering langer duren. Een of twee leden van het multidisciplinair team ofwel de allround professionals
16
4. OPGAVEN VOOR DE LOKALE TRANSITIE AGENDA: UITWERKING PER ONTWIKKELTAAK
betekent dat een groter beroep zal worden gedaan op de eigen kracht van inwoners en sociale netwerken, maar ook dat preventie aan belang toeneemt. Hiervoor hebben we onder de noemer ‘activiteiten op vier fronten’ aangegeven welke soorten acties mogelijk en nodig zijn
In dit hoofdstuk beschrijven we op basis van de
om de inclusieve samenleving dichterbij te brengen.
verwoorde visie en uitgangspunten, de opgaven waar de
Deze activiteiten moeten nadrukkelijk (ook) bijdragen aan
lokale transitieagenda een antwoord op moet geven.
het opvangen van de effecten van een verminderde bijdrage van de overheid aan individuele ondersteuning.
Het primaire doel van de lokale transitieagenda is dat
Het gaat om:
Bussum op 1 januari 2015 in staat is op alle individuele voorzieningen op het vlak van jeugd, Wmo en werk en inkomen vanuit een integraal opererende uitvoeringsorganisatie passende ondersteuning aan te bieden
A. Aandacht voor drempels die participatie in de weg staan B. Inzetten
op
preventie:
maatschappelijke
conform de visie uit Hoofdstuk 3. Het tweede doel van de
organisaties bieden inwoners laagdrempelige
lokale transitieagenda is de initiatieven rondom de
(preventieve) ondersteuning
inclusieve
samenleving
te
stroomlijnen
en
te
temporiseren. Het derde doel is invulling te geven aan de afstemmingsopgaven
die
met
de
transitieagenda
verbonden zijn.
C. Sociale
netwerken
activeren:
civil
society
versterken. D. Collectieve
basisvoorzieningen
hervormen/
17
herinrichten: individueel gerichte zorg vervangen door meer algemene collectieve arrangementen
De inclusieve samenleving kan min of meer zelfstandig
die bijdragen aan participatie 17
naast het project ‘toegang’ gepositioneerd worden. Echter vanuit het project toegang is er een nadrukkelijke
Het aantal mogelijke activiteiten en initiatieven op deze
opgave voor de inclusieve samenleving: de initiatieven
vlakken is echter vele malen groter dan de gemeente
die de gemeente steunt en faciliteert moeten nadrukkelijk
Bussum kan uitvoeren. De middelen die gemeenten
een
ontvangen om de zo gewenste transformatie naar een
maatschappelijke
aansluitend
op
meerwaarde
individuele
kunnen
bieden,
voorzieningen.
De
inclusieve, zelfredzame (participatie) samenleving in te
afstemmingsopgaven vormen het rijgdraad en moeten
richten zijn beperkt. Een effectieve omgang met schaarse
zorgen voor organisatorische, bestuurlijke en inhoudelijke
middelen is kortom geboden. De lokale transitieagenda
verbindingen.
zal richting moeten geven in het prioriteren van initiatieven.
4.1. ONTWIKKELTAAK: BASISVOORZIENINGEN/ DE INCLUSIEVE SAMENLEVING Doel en opgaven De gemeente wil dat iedere inwoner ‘meedoet’, dat wil zeggen een opleiding volgt, werkt, vrijwillige inzet levert, zorgt voor anderen etc. Dit vraagt om een gezamenlijke inspanning van gemeente, inwoners en organisaties. In het toekomstige stelsel zal de individuele ondersteuning waarop inwoners een beroep kunnen doen, fors afnemen. Gemeenten hebben significant (tot 15%) minder middelen voor individuele ondersteuning. Dit
Hieronder gaan we nader in op de activiteiten op de vier ‘fronten’. We schetsen eerst het staande beleid en zoomen daarbij vooral in op overwegingen rondom effectiviteit en de rol van gemeente (Beleid). Vervolgens geven we aan wat Bussum (met Naarden en Muiden of met alle regiogemeenten) doet om de basisvoorzieningen in lijn te brengen met de eisen van de transities (Activiteiten/ontwikkelingen). Van daaruit geven we per cluster kort aan waar de opgave voor de komende jaren ligt (Agenda). In deze uitwerking worden nog geen concrete keuzes gemaakt, maar wel de ingrediënten aangeduid die hiervoor van belang zijn.
Aandacht voor drempels (A)
Wat werkt? Investeren in het sec wegnemen van
Beleid. Het realiseren van een inclusieve samenleving is
drempels is geen garantie voor meer participatie. Het
het expliciete doel van het Wmo-beleid van de gemeente
gaat erom díe drempels te slechten die inwoners feitelijk
Bussum en ligt ten grondslag aan het beleid op het
tegenhouden de activiteiten te ontplooien die zij willen, of
gehele sociaal domein.
waardoor hun zelfredzaamheid daadwerkelijk toeneemt.
Wat is een inclusieve samenleving? Een inclusieve
Het is wel de vraag of ‘het wegnemen van drempels’ het
samenleving werpt geen onnodige drempels op en maakt
meest effectief is als het als los aandachtspunt wordt
zich sterk voor het wegnemen van drempels. Het gaat
vormgegeven. Het uiteindelijke doel moet zijn dat
hierbij zowel om fysieke, als om sociaal maatschappelijke
aandacht voor drempels onderdeel is van de werkwijze
belemmeringen. Het doel is dat individuen zonder
van de gemeente en instellingen en deel uitmaakt van
intensieve persoonlijke steun en kostbare hulpmiddelen
het streven naar Bussum voor iedereen.
kunnen meedoen op het terrein van arbeid, wonen, welzijn, recreëren enz.
Wegnemen van drempels vraagt kortom om verhoogd bewustzijn van drempels, inzicht in wat voor individuele
Dit ideaal van een geheel drempelvrije gemeente is
inwoners feitelijk belemmeringen zijn en aandacht voor
echter slechts ten dele haalbaar al was het maar omdat
drempels als onderdeel van werkwijzen van zowel
wat voor de één het wegnemen van een drempel is, voor
gemeente als instellingen.
een ander juist weer een drempel opwerpt. Als individuen
18
iets als een drempel ervaren, betekent dit dat een
Activiteiten/ontwikkelingen. Bussum heeft vanuit haar
voorziening of activiteit iets vraagt wat de persoon in
Wmo-beleid sterk ingezet op het wegnemen van
kwestie niet kan of niet goed kan. Het bestaan van een
drempels. Daartoe is een waaier van activiteiten ingezet.
drempel duidt zowel op ‘overvragen’ (van de voorziening)
Bussum heeft hiertoe aansluiting gezocht met het
als op ‘onvermogens’ (van de persoon). In een inclusieve
programma
samenleving is er een balans tussen wat voorzieningen
Platform VG (koepelorganisatie belangen behartiging
en diensten ‘vragen’ van participanten en de ‘vermogens’
Verstandelijk gehandicapten) en de CG-raad (Chronisch
waarover zij beschikken. Deze balans wordt soms
zieken en Gehandicapten Raad Nederland).
gerealiseerd door de voorziening toegankelijker te maken
onderdeel uit de maken van dit programma is in de
en soms door de inwoner meer ondersteuning te bieden.
gemeentelijke organisatie gewerkt aan een verhoogd
VCP
(Versterking
Cliëntenpositie)
van
Door
bewustzijn voor drempels en verscherpt inzicht in het Gemeenten kunnen behoorlijk wat doen als het gaat om
passend omgaan met deze belemmeringen. Er zijn
drempels. Met Agenda 22 van de VN als inspiratiebron
verschillende bijeenkomsten gehouden rond dit thema.
heeft Bussum het onderwerp ‘toegankelijkheid’ breed
De gemeente heeft beleidsregels opgesteld met oog op
aangekaart bij organisaties en inwoners. De gemeente
toegankelijkheid, zowel van gebouwen, openbare ruimte
kijkt ook kritisch naar haar eigen werkwijzen, subsidie-
als van voorzieningen. Het Platform Wmo Naarden–
eisen,
Bussum heeft heel concreet gekeken naar fysieke
richtlijnen
en
voorzieningen
waar
zij
zelf
verantwoordelijk voor is.
drempels bij winkels en horeca.
Aandacht voor drempels is niet alleen een zaak van de
In de regio Gooi en Vechtstreek zijn en worden
gemeente. Het vereist een gezamenlijke inspanning van
gesprekken gevoerd met toekomstige cliënten van de
inwoners, gemeente, maatschappelijke organisaties en
gemeenten. De drempels die deze inwoners ervaren bij
de markt. Organisaties en inwoners moeten zich ook
deelname aan voorzieningen op het terrein van sport,
bewust worden van drempels en bereid zijn ze weg te
recreatie, politiek en vrijwilligerswerk worden verkend en
nemen, ook al levert dit soms ongemak op. Inwoners die
in kaart gebracht.
drempels ervaren hebben hierin een bijzondere positie. Hun ervaringen dienen de basis van acties te zijn.
Agenda. Zicht krijgen op de drempels die (nieuwe) doelgroepen ervaren en hen belemmeren deel te nemen.
18
Bij beleidsontwikkeling en uitvoering aandacht voor
andere (schulden leiden tot spanningen in het gezin,
drempels
deze bevorderen het gebruik van alcohol, wat kan leiden
consequent
meenemen.
Kortom:
een
tweeledige agenda:
tot huiselijk geweld etc.). Succesvolle preventie maakt
a. inzoomen op belemmeringen nieuwe doelgroepen;
gebruik van beproefde methodieken. Er is bij deze
b. aandacht voor deze belemmeringen in beleidsregels
methoden
en uitvoeringspraktijk.
daadwerkelijk bijdraagt aan het voorkomen van (meer)
bewijs
dat
inzet
van
de
methodiek
problemen en er is -bij voorkeur– zicht op de werkzame Inzetten op preventie (B)
processen die bijdragen aan het resultaat.
Beleid. Preventie is geen nieuwe gemeentelijke opgave. Preventieve activiteiten worden al in belangrijke mate
Aan preventie is ook steeds de taak van signaleren en
uitgevoerd
gemeenten
toeleiden verbonden. Deze taken zijn in het verleden
jeugdgezond-
vooral ingevuld door het inrichten van signalerings- en
heidszorg, RBL e.a. Ook sportverenigingen en -centra,
afstemmingsoverleggen. Deze werkwijze maakt plaats
kinderopvang en culturele instellingen bieden (soms)
voor handelingsgericht werken in scholen, wijken en
activiteiten met een preventief doel. Hoewel preventie
rondom
geen nieuwe opgave is, geldt wel dat het belang van
gekoppeld
werkzame preventie voor gemeenten door de transities
preventie. Professionals die actief zijn in de school, wijk
sterk is toegenomen. Gemeenten merken het effect van
en gezin zullen -als inwoners meer intensieve individuele
succesvolle of juist een falende preventie direct in hun
ondersteuning nodig hebben- passend moeten toeleiden
portemonnee.
naar de ‘toegang’.
door
gesubsidieerd
Door
organisaties
worden:
schulden,
die
door
welzijnswerk,
schooluitval,
huiselijk
gezinnen. aan
Signaleren
overleg
met
wordt
hierbij
betrokkenen
direct
en
aan
geweld,
Is preventie alleen een zaak van de gemeente en
delinquentie, e.d. te voorkomen wordt niet alleen leed
organisaties? Nee. Preventieve ondersteuning is ook een
bespaard, maar wordt ook voorkomen dat individuen
zaak van inwoners zelf. Sterke sociale netwerken kunnen
uiteindelijk een beroep moeten doen op uitkeringen,
eraan bijdragen dat individuen niet in een spiraal van al
jeugdhulp of vormen van maatschappelijke onder-
groter wordende problemen terechtkomen. Van sociale
steuning. Preventie dient dus het zelfstandig (blijven)
steun
meedoen van inwoners.
spandiensten) gaat een sterke preventieve werking uit.
(een
luisterend
oor,
praktische
hand-
en
Organisaties met een preventieve opgave zullen (meer) De behoefte aan extra (preventieve) ondersteuning
oog moeten krijgen voor de cruciale rol die sociale
ontstaat vaak bij ingrijpende gebeurtenissen. Dit geldt
netwerken kunnen spelen.
zowel voor verwachte gebeurtenissen (geboorte kind, nieuwe school, zelfstandig wonen, pensioen) als voor
In de regio wordt nagedacht over de preventieve opgave
onverwachte ingrijpende gebeurtenissen (echtscheiding,
van gesubsidieerde (regionaal) werkende instellingen en
verlies aan werk, ziekte, ongeval). De last die inwoners in
uitvoeringsorganisatie van de gemeenten. De samen-
die situaties moeten dragen, gaat hun draagkracht soms
werkende
te boven. Op dit moment zijn echtscheidingen en de
opdrachten voor de regionaal (preventief) werkende
gevolgen van de economische crisis de belangrijkste
organisaties (GGD/ JGZ en het RBL). Ook de posities
stressfactoren; ondersteuningenvragen hebben vaak een
van MEE en Tomin binnen het sociale domein worden
directe link met deze problematieken.
verkend, met als vraag in hoeverre deze organisaties een
gemeenten
werken
aan
toegespitste
onderdeel vormen van basisvoorzieningen. Ten behoeve Wat werkt? Succesvolle preventie is aangesloten op
van een toegespitste lokale opdrachtverlening wordt ook
ingrijpende
gewerkt aan een verkenning van de taken en opgaven
gebeurtenissen
van
beide
typen.
Preventiewerkers bieden informatie, voorlichting en
van Versa welzijn.
(lichte) hulp, geënt op de vragen en problemen die inwoners bij deze ingrijpende gebeurtenissen ervaren. Zo
Activiteiten/ontwikkelingen.
Bussum
wordt voorkomen dat het ene probleem leidt tot het
breed
toegankelijke
pakket
aan
vrij
subsidieert
een
preventieve
19
19
ondersteuning dat zich richt op kinderen, jongeren,
aandragen of ontwikkelen, maar wel dat juist zij zich een
volwassenen en ouderen. Het aanbod wordt met name
goed beeld vormen van de vraag van inwoners.
verzorgd door Versa welzijn. De GGD/ JGZ en RBL bieden voor de hele regio preventieve ondersteuning op
Wat de effectiviteit van het preventieve aanbod betreft,
het terrein van gezondheid en leren (leerplicht). Het CJG
geldt dat Bussum de zogenaamde BCF-methodiek
Naarden-Bussum biedt laagdrempelige vrij toegankelijke
hanteert (BCF staat voor Beleidsgestuurde Contract-
opvoedondersteuning. Daarnaast voert Bussum een
financiering), een methodiek die is ontwikkeld om
actief
ondersteunt
stapsgewijs te werken naar meer maatschappelijke
Bussum tieneropvang, en diverse andere organisaties
rendement van subsidies. De kern van deze methodiek is
die preventief werken.
dat de gemeente heldere en toetsbare afspraken maakt
onderwijsachterstandenbeleid,
met organisaties over te behalen prestaties. Naarmate Zoals aangegeven wordt vanuit de regio opnieuw
meer ervaring wordt opgedaan met producten, kunnen
gekeken naar de invulling van de preventieve opdracht
deze afspraken steeds meer de vorm aannemen van
van de JGZ, RBL en ook Versa welzijn. Uitgangspunten
door
daarbij zijn: vraaggericht werken (gericht zijn op de
uitkomsten. In de vormgeving van de prestatieafspraken
actuele vragen en participatieproblemen van inwoners),
met Versa welzijn en andere preventief werkende
toegankelijkheid, effectiviteit, maar ook de vormgeving
organisaties zal Bussum de gewenste uitkomsten in
van de relatie met de gemeentelijke toegang. Dit laatste
termen van het voorkomen van de noodzaak tot
vraagt ook om een investering in de toegang vanuit de
intensieve individuele ondersteuning opnemen.
de
gemeente
gewenste
(maatschappelijke)
20
gemeente. Bussum zal overigens ook lokaal een nadere invulling kunnen en moeten geven aan de regionaal
Agenda. Lokale invulling van opdrachtverlening aan JGZ,
vormgegeven opdracht.
RBL en eventueel in het verlengde hiervan aan andere partijen zoals MEE en Tomin. Door de transitiebril kijken
Zoals aangegeven vragen de transities meer van
naar de omvang van het aanbod en de effectiviteit van
preventie. We wijzen er nog maar eens op: effectieve
reguliere subsidies. Uitwerking geven aan de gewenste
preventie moet voorkomen dat het stelsel van individuele
uitkomsten van preventieactiviteiten met betrekking tot
voorzieningen overvraagt wordt. Het is daarom van
vormgeving en inhoud van basisvoorzieningen (bijv. door
belang dat Bussum door een transitiebril kijkt naar alle
vraaggericht werken).
producten en diensten die zij subsidieert. Daarbij draait het om twee vragen: is er een juist evenwicht tussen
Sociale netwerken activeren; de civil society versterken
vraag en aanbod? En ‘werken’ de voorzieningen die op
(C)
basis van de vraag wordt aangeboden?
Beleid. Het versterken van de eigen kracht in combinatie met het vergroten van de rol van sociale netwerken, is
De gemeente Bussum verzoekt, in samenspraak met de
een belangrijk onderdeel van het Wmo-beleid. Op
regiogemeenten,
hun
diverse manieren probeert Bussum de rol van netwerken
aanbod meer vraaggericht vorm te geven. Ze vraagt van
te vergroten. Dit loopt van aandacht voor ontmoe-
organisaties zich te richten op de groepen waar zij het
tingsmogelijkheden
meest frequent contact mee hebben. Van de JGZ wordt
zogenaamde gekantelde werkwijze waarbij de inzet van
bijvoorbeeld verwacht dat zij hun focus nadrukkelijk
het sociale netwerk een centraal onderdeel is. De insteek
leggen op vragen van ouders met kinderen in de leeftijd
van het versterken van sociale netwerken krijgt gestalte
van 0 tot 4 jaar. Onderwijs en RBL hebben het voortouw
door middel van een wijkaanpak.
maatschappelijke
organisaties
tot
het
vormgeven
van
een
bij 4- tot 21-jarigen en hun ouders. Organisaties rondom arbeid en inkomen, inclusief Versa welzijn, zijn leidend bij
De inwoners hebben een centrale rol als het gaat om het
voorzieningen rondom volwassenen. Ouderen, tenslotte,
vormen van een lokale gemeenschap, waarin inwoners
vallen binnen het aandachtsveld van Versa welzijn. Dit
zich op diverse manieren met elkaar kunnen verbinden
betekent overigens niet dat alleen deze organisaties voor
en initiatieven van velerlei vorm kunnen starten. Dit
genoemde groepen preventieve activiteiten kunnen
betekent dat inwoners een grotere rol moeten gaan
20
spelen in de zorg voor elkaar. Als deze versterking
Omdat het stimuleren en ondersteunen van initiatieven
slaagt, betekent dit dat de (samen)redzaamheid van
van inwoners op zeer veel vlakken mogelijk is, is het
inwoners groter wordt en de afhankelijkheid van de
gewenst dat de gemeente zich vooral een beeld vormt
overheid afneemt.
van welke initiatieven zij wil ondersteunen of faciliteren. Daarbij past dat de gemeente Bussum een (reëel) beeld
Datgene wat burgers met elkaar ondernemen (of juist
moet krijgen over de mate van verlichting die initiatieven
niet), maakt onderdeel uit van de vrije ruimte en vrije
van inwoners kunnen bieden als het gaat om de inzet
keuze van inwoners. Inwoners hoeven zich niet met
van individuele voorzieningen vanuit de overheid.
elkaar te verbinden. De gemeente kan dit ook niet afdwingen. De gemeente kan ‘slechts’ faciliteren en
Activiteiten/ontwikkelingen.
De
volgende
activiteiten,
stimuleren.
initiatieven en projecten worden uitgevoerd, of zijn in voorbereiding:
Het is wel raadzaam dat de gemeente bijzondere
•
Uitvoering
Wmo-beleidsplan
2012-2015:
naar
aandacht heeft voor gezinnen en individuen ‘zonder
behoefte van wijkbewoners ontmoetingsplaatsen
netwerk’. Sociale isolatie gaat vaak gepaard met
behouden en/of creëren; bij inrichting openbare
eenzaamheid en huiselijk geweld. De gemeente heeft op
ruimte
dit vlak een zorgplicht. Het is verstandig dit niet alleen in
ontmoetingsplaatsen realiseren; bevordering van
te vullen als problemen groot zijn geworden.
sociale
in
overleg
cohesie
met
opnemen
wijkactieplannen;
bewoners als
fysieke
onderdeel
subsidiemogelijkheden
van voor
Wat draagt bij aan een effectieve versterking van sociale
burgerinitiatieven onder de aandacht van inwoners
netwerken? Helaas is het ei van Columbus op dit vlak
brengen; het professionele ondersteuningsnetwerk
nog niet ontdekt. Wat in de ene gemeente werkt, werkt
inzetten om verbindingen tussen inwoners te leggen.
elders niet, zonder dat duidelijk is waarom. Er valt kortom
•
Duurzaamheidsproject uitbreiden naar het sociaal
niet goed te bepalen wanneer een initiatief kansrijk is. Er
domein (sociale duurzaamheid versterken) volgens
moeten
gerealiseerd
het volgende stramien: interviews met inwoners
worden en er moet een beroep gedaan worden op een
passende
houden om te ontdekken welke sociale thema’s
werkzaam
passende
leven; bijeenkomsten organiseren met als inzet
randvoorwaarden zijn en welke mechanismen werkzaam
verbindingen tot stand te brengen tussen inwoners
zijn, is niet steeds volledig duidelijk. We kunnen hier
met
slechts
stimuleren van passende bewonersinitiatieven.
een
randvoorwaarden
mechanisme.
aantal
Maar
wat
randvoorwaarden
noemen
en
mechanismen postuleren, waarvan tamelijk aannemelijk
•
complementaire
behoeften;
faciliteren,
Wijkschouw/bewonersverenigingen: inwoners gaan
is dat ze –in combinatie– bijdragen aan het vormen of
het gesprek aan over veiligheid en zoeken naar
versterken van sociale netwerken.
mogelijkheden deze te verbeteren; de gemeente faciliteert.
De mechanismen die meedoen aan sociale netwerken
•
Wijkmonitor: inwoners geven aan wat ze vinden van
bevorderen lijken een combinatie te zijn van verbinding
de wijk en de voorzieningen, gaan het gesprek aan
en belang. Verbinding duidt daarbij op het contact en/of
met elkaar en met de gemeente en dragen punten
het besef deel te uitmaken van een groter geheel (gezin,
aan ter verbetering.
club, groep, buurt, wijk, gemeente). Belang duidt daarbij
•
Project
Steunpunt
LFB:
met
verstandelijke
oplevert voor degene die de bijdrage levert. Mensen die
mensen met een verstandelijke beperking in de
vrijwilligerswerk doen, levert dit contacten op en het
gemeenten bij het vinden van bijvoorbeeld passend
gevoel iets voor anderen te kunnen betekenen. De kans
werk, vrijetijdsbesteding, contacten e.d. •
ondersteunen
een
op het gegeven dat bijdragen aan het geheel, ook iets
dat mensen zich willen inzetten voor hun buurt of wijk, is
beperking
mensen
andere
Bijeenkomsten CJG: het CJG organiseert periodiek
navenant groter naarmate inwoners zich meer betrokken
op eigen initiatief, maar ook op verzoek van inwoners
voelen bij de wijk en dat inzet voor de wijk hen ook iets
of organisaties themabijeenkomsten over onder-
oplevert.
werpen rondom opvoeding en ontwikkeling. Het CJG
21
21
ondersteunt • •
eventuele
initiatieven
die
hieruit
van dagbesteding en (beschut) werk. Voor diverse
voorkomen.
individueel vormgegeven voorzieningen, zoals vormen
Vormgeving pedagogische civil society (onderdeel
van opvang, dagbesteding en ambulante hulp, is een
jeugdnota).
meer collectief arrangement een goed alternatief, dat
Faciliteren jongeren
jongereninitiatieven: ondersteunen
die
projecten contacten
van
goed kan bijdragen aan de participatie. Ook voor de
tussen
nieuwe doelgroepen van gemeenten, zoals mensen met
jongeren en buurtbewoners bevorderen.
een
verstandelijke
beperking
of
een
psychiatrisch
probleem, geldt dat zij op terreinen als sporten, Agenda. Ordenen en verbinden van de initiatieven en
ontspannen, dagbesteding en werk zouden kunnen
voornemens van de gemeente Bussum en onderdeel
profiteren van een dergelijk aanbod.
maken van een plan. Daarbij bepalen of differentiatie naar wijken, dan wel toespitsing op bepaalde wijken,
De uitdaging voor de gemeente is om de huidige
zinvol is. Wanneer aan de orde: kiezen voor stimuleren
voorzieningenstructuur
en faciliteren van initiatieven die van invloed zijn op
consultatiebureau, CJG, vrijwilligerscentrale, arbeids-
belangen en die kansrijk zijn als het gaat om het leggen
voorzieningen, sportservice), maar ook beschikbare
van verbindingen.
middelen en regelingen (participatiebudget, bijzondere
(buurthuizen,
opbouwwerk,
bijstand, Wmo, jeugdhulp) te benutten om de zo Collectieve basisvoorzieningen hervormen (D) Beleid.
De
hervorming
van
collectieve
gewenste basis-
hervormingen
van
de
basis
sociale
infrastructuur door te voeren.
22
voorzieningen door ze geschikt te maken voor mensen met een beperking of specifieke behoeften en vragen, is
Activiteiten/ontwikkelingen.
een centraal onderdeel van het Wmo-beleid. Deze
gemeenten zijn op dit punt hooggespannen, maar de
insteek wordt ook steeds belangrijker op het vlak van
inspanningen zijn nog gering. Met uitzondering van een
werk en inkomen en jeugd, omdat hier in feite dezelfde
enkel project, zoals het geheugenhuis (Huizen) en het
mogelijkheden en kansen liggen. Aldus is de hervorming
opvoedcafé (Bussum), wordt in de regio Gooi en
van collectieve basisvoorzieningen misschien wel het
Vechtstreek weinig werk gemaakt van de omvorming van
meest perspectiefvolle middel dat gemeenten kunnen
het collectieve aanbod. Het voortvarend werk maken van
inzetten om een mouw te passen aan de teruglopende
gewenste hervorming is eigenlijk pas goed mogelijk
midden voor jeugdhulp, hulp bij werk en inkomen en
wanneer nieuwe regelingen van kracht zijn. Het is tijd
maatschappelijk ondersteuning. Immers, bij deze inzet
voor
wordt nog steeds de benodigde ondersteuning geboden,
verkenning van de kansen voor een collectief aanbod dat
maar op een nieuwe manier, in een andere setting, die
een
ook nog eens goed lijkt voor de sociale integratie.
voorzieningen.
De nieuwe vormgeving van collectieve voorzieningen kan
Agenda. Starten project verkenning nieuw collectief.
een
gedegen,
goede
vervanging
De
verwachtingen
projectmatig kan
zijn
van
vormgegeven van
individuele
diverse vormen aannemen. Het kan worden ingevuld als specimen van wederkerige dienstenverlening, dat wil zeggen dienstverlening voor en door burgers, met
4.2. ONTWIKKELTAAK: TOEGANG IN EEN
ondersteuning vanuit organisaties. Het participatiehuis is
INTEGRALE UITVOERINGSDIENST
hiervan een voorbeeld. Het kan ook ingevuld worden als een expliciet openstellen van een bestaande voorziening
Opgave en doel
voor een bijzondere doelgroep. Denk bijvoorbeeld aan
De opgave met betrekking tot de toegang is niets minder
een sportclub waarbij ook mensen met een beperking
dan de dienstverlening binnen het sociaal domein voor
kunnen aansluiten. Een derde mogelijke invulling bestaat
inwoners integraal en vraaggericht te ontsluiten. Hierbij
eruit
werden
rekening houdend met eisen vanuit het rijk en cruciale
aangeboden nu collectief worden aangeboden in een
randvoorwaarden zoals geld en tijd. Deze opgave is op te
dat
diensten
die
eerst
individueel
meer integrale setting. Denk bijvoorbeeld aan vormen
22
delen in een zevental min of meer chronologisch uit te
Ontwikkelingen en initiatieven
voeren deelopgaven:
Op het vlak van de toegang en integrale aanpak zijn er de volgende initiatieven:
1.
Komen tot: a. resultaatbepaling bij enkelvoudige vragen
per
inkomen);
domein b.
werk
en
A.
resultaatbepaling
bij
•
(Wmo,
integrale
Jeugd,
team
dat
model van een sociaal wijkteam. Teamleden
met inwoners moeten bereiken. Deze doelen zijn
werken in de wijk en hebben hun contacten bij
richtpunt
een
organisaties (scholen, opvang e.d.) en zijn goed
aanwijzing voor het inrichten van werkprocessen en
bekend met het geïndiceerd zorgaanbod, zodat
een organisatorisch model. Ten behoeve van
zij samen met het gezin goed kunnen nagaan
voor
verordeningen
vragen
van
en
bieden
inwoners,
vragen
die
welke ondersteuning past. •
Voorbereiden
(2013)
uitvoeren
afweging. Dit betekent dat ook hiervoor richtlijnen
samenwerking met de provincie Noord-Holland
moeten worden ontwikkeld. Van belang is ook dat
en BJZ (werkwijzen jeugd uitwerken binnen
het werken met nieuwe vormen van resultaat-
gemeentelijk domein). Bij deze pilot kan gebruikt
bepaling, planmatig wordt ingevoerd. Er is kortom
gemaakt worden van het kernteam. Met de
een ontwikkelingstraject nodig naar het werken
provincie Noord-Holland en BJZ zijn afspraken
conform nieuwe resultaatbepalingen.
gemaakt over de invulling. De provincie draagt
en
model
toegang B.
principes/uitgangspunten voor de dienstverlening.
•
termijn
perspectief;
zorg
1)
toegang
in
23
Wmo Project de Kanteling: •
Herinrichten interne werkwijze: de huidige
voor
werkwijze moet gewijzigd worden van een
veiligheid. Deze principes geven aan vanuit welk
aanbodgestuurd model naar een vraag-
generieke idee dienstverlening binnen het sociaal
gestuurd model. Er hebben
domein wordt ingevuld.
plaatsgevonden. De nieuwe vorm van werken
Knelpunten huidige uitvoering en kansen voor
wordt momenteel in praktijk gebracht.
integraal werken. Een nieuw integraal werkende
•
uitvoeringsorganisatie wordt geacht winst op te leveren
ten
opzichte
van
de
oude
23
financieel bij.
uitwerken. Concepten uit de visie vertalen naar
lange
(pilot
(2014)
regionale
Dienstverleningsconcept
‘pilot’
en
uitvoering ruimte gemaakt voor een integrale
netwerk;
De
toeleiding
naar
trainingen
ondersteuning
regelen/communiceren.
situatie.
•
Samenwerking
partners.
Toeleiding
en
Uitvoerende professionals moeten de gelegenheid
samenwerking wordt samengenomen in één
hebben huidige knelpunten in relatie tot de nieuwe
plan. Doel is de activiteiten van partners te
manier van werken aan te geven en ideeën bij een
verbinden met de visie en organisatie vanuit
herinrichting naar voren te brengen.
5.
multidisciplinair
Participatiewet) formuleert de doelen die gemeenten
Het gaat hier om: meedoen; eigen kracht; sociaal
4.
jeugd:
toegang tot jeugdhulp voorbereidt volgens het
meerdere levensdomeinen beslaan, wordt in de
3.
Kernteam
meervoudige vragen. De wet (Wmo, Jeugdwet,
complexe
2.
Rondom jeugd
de Kanteling.
Organisatiemodel en werkprocessen ontwerpen en
•
Pilot
Mantelzorg:
inrichten (inclusief ICT- en ontwikkelingstraject).
mantelzorg
In het kader van de uitvoering moet ook onderzoek
vanuit Loket Wijzer.
gedaan worden naar de mogelijke samenwerking
•
ondersteuning
persoonsvolgend
Communicatie:
intern
van
financieren
ondersteunende
met andere gemeenten/ regio.
projectcommunicatie gedurende de duur van
6.
Trainingen, voorbereiden voor de uitvoering.
het project en externe communicatie naar
7.
Proefdraaien/ontwikkelen.
inwoners.
8.
Evalueren/bijstellen.
•
Regionale pilot AWBZ (pilot 2) met medewerking van het zorgkantoor (werkwijze rondom voormalige
AWBZ
klanten
uitwerken
binnen
4.3. ONTWIKKELTAAK:
gemeentelijk domein). Dit project is vanuit de
AFSTEMMINGSOPGAVEN
regio ontwikkeld, maar moet nader uitgewerkt worden en goed gekoppeld worden aan de pilot
C.
jeugd, zodat een integrale pilot gedraaid kan
Afstemmen met inwoners: beleidsparticipatie en
worden.
communicatie Inwoners moeten op de hoogte zijn van de transities die
Sociale Zaken
• •
Doe-budget: minima krijgen een budget dat zij
zich gaan voltrekken binnen het sociaal domein en wat
kunnen inzetten om beter te kunnen participeren.
deze voor hen kunnen betekenen. Dit geldt voor de
Opstap naar werk: stapsgewijze intensieve
praktische aspecten, zoals waar inwoners terecht kunnen
begeleiding/toeleiding naar werk. Inwoners die
voor
werk
hun
ondersteuning te krijgen om in aanmerking te komen
mogelijkheden, een traject dat hen toerust en
voor jeugdhulp. Al deze zaken veranderen immers per
stimuleert passend werk te vinden.
2015. Het is ook van belang dat inwoners weten wat het
zoeken
volgen,
afhankelijk
uitkering,
wat
ze
moeten
doen
om
moeten
nieuwe stelsel voor hen betekent als zij hulp of zorg
gemeenten inwoners met schulden integraal
nodig (dreigen te) hebben op de vlakken waar de
ondersteunen. De gemeente Bussum kijkt bij
gemeente
schulden
en
Ondersteuning zal steeds meer een samenspel worden
verwijst ook naar hulp voor die achterliggende
van inzet van eigen kracht, het sociale netwerk en
problematiek. Er is aandacht voor preventie en
professionele ondersteuning. Ondersteuning wordt alleen
nazorg. Integrale schuldhulpverlening kan gezien
geboden als de eigen middelen en de kracht van het
worden als een eerste opstap naar een integrale
sociale netwerk te kort schiet.
Schuldhulpverlening:
•
van
een
sinds
2012
naar achterliggende
oorzaken
verant-woordelijkheid
voor
draagt.
24
werkwijze. D.
De communicatie met inwoners zal, met de keuze voor
Integraal (tussen de drie domeinen) gemeentelijk
een integrale uitvoeringsorganisatie sociaal domein,
dienstverlening vanuit de één-loket-gedachte en
nieuwe vormen moeten aannemen. De aanzet hiertoe
een vernieuwd dienstverleningsconcept. De één-
wordt in de regio gegeven. Er wordt een regionaal
loket-gedachte impliceert dat ook het sociaal
communicatieplan
domein via dat ene loket ontsloten moet worden.
Bussum een eigen integraal communicatieplan moeten
Echter 2015 is hiervoor te vroeg. Het KCC-
ontwikkelen. Daarbij kan worden aangesloten bij het
project richt zich daarom vooralsnog niet binnen
regionaal plan, maar ook bij de communicatievormen die
het sociaal domein.
in het kader van de Wmo zijn ontwikkeld. Het project de
Regionale ‘proeftuin’: Deze regionale ‘proeftuin’
Kanteling (Wmo) kent al een eigen communicatieplan.
bestaat uit de hierboven eerder beschreven ‘pilot
Een communicatietraject zal onderdeel worden van de
1’ en ‘pilot 2’. Vervroegde toegang jeugd/
lokale transitieagenda.
KCC:
•
•
herschikking
van
de
opgesteld.
Maar
uiteindelijk
zal
regionaal project AWBZ (integrale resultaat vervroegde
Beleidsparticipatie is een verplicht onderdeel van het
toegang jeugd en het project AWBZ kan worden
beleid op het terrein van Wmo, werk en inkomen en
samengevoegd tot een (integrale) pilot.
jeugdhulp. Inwoners moeten geraadpleegd worden bij de
bepaling
uitwerken).
De
pilot
ontwikkeling van beleid op deze vlakken. Bussum en Agenda De
Naarden beschikken over een Wmo-raad (het Beraad
genoemde
uitvoeringsplan
Naarden-Bussum) en een Cliëntenraad Sociale Zaken.
onderbrengen dat de periode september 2013 tot januari
Voor jeugd is geen officieel participatieorgaan, maar wel
2015
omvat.
rondom
opgaven
Hierbij
toegang
in
een
ontwikkelingen
onderbrengen.
In
en
initiatieven
een klankbordgroep CJG, die Bussum en Naarden
de
uitwerking
adviseert rondom jeugdzaken. Nu Bussum het beleid op
meenemen: de personele, financiële en aanverwante
de
consequenties.
vormgeven, ligt het voor de hand om beleidsparticipatie
genoemde
vlakken
steeds
meer
integraal
wil
ook integraal in te richten. Er heeft een eerste verkenning
24
plaatsgevonden door leden van de klankbordgroep CJG
gemeenten
op te nemen in het Beraad Naarden-Bussum. Die laat
Gemeenten, werkgevers en vertegenwoordiging van
een
omvangrijke
afstemmingsopgave.
zien dat het werken in een integraal participatieorgaan
werknemers moeten afspraken maken over de wijze
een grote opgave is voor betrokkenen. De diverse
waarop zij zich inspannen om voor deze werknemers
participatiegroepen kennen een eigen werkwijze en
passend werk te bieden. Dat kan bijvoorbeeld via
cultuur, die niet altijd even goed op elkaar aansluiten.
werkbedrijven (Tomin), maar ook door een reguliere
Daarbij vraagt de verbreding van de participatieopgave
werkplek met ondersteuning van een jobcoach of door
het nodige van de participanten. Ze moeten zich nu niet
aanpassing van de werkplek te regelen. Afspraken met
alleen verdiepen in beleid op één terrein, maar adviseren
onderwijsbesturen en sociale partners worden regionaal
op drie omvangrijke beleidsterreinen. Wellicht is het
vormgegeven en zijn geen direct onderdeel van de lokale
verstandig om de afzonderlijke participatieorganen in
transitieagenda. Besluitvorming over de inhoud van deze
stand te houden en daarnaast een participatieberaad in
afspraken vindt uiteindelijk wel lokaal plaats. Dit krijgt een
te stellen dat zich richt op integrale plannen. Dit beraad
plek binnen de plannen die de gemeenten rondom
zou dan kunnen bestaan uit vertegenwoordigers van de
jeugdhulp en de participatiewet moeten voorleggen aan
afzonderlijk beraden. Op het vlak van jeugd is inmiddels
de raad.
een regionale klankbordgroep gestart. Hierbij is de klankbordgroep CJG Naarden-Bussum ook aangehaakt.
Afstemmen met gemeenten Bussum is uitvoeringsorganisatie voor de individuele
Afstemmen met maatschappelijke organisaties
voorzieningen op het terrein van maatschappelijke
De vormgeving van de transities vraagt om nauw overleg
ondersteuning en werk en inkomen. Vanaf 1 januari 2015
met maatschappelijke organisaties om de doelen van de
zal Bussum ook individuele voorzieningen jeugdhulp
transities daadwerkelijk te kunnen realiseren. Zowel de
moeten bieden. Bussum voert deze diensten ook uit voor
vormgeving van de toegang, als het (her)inrichten van
de
basisvoorzieningen
en
afstemming met juist deze gemeenten over met name de
medewerking van organisaties. Voor projecten rondom
toegang onontbeerlijk. Hiervoor is een bestuurlijk overleg
de Wmo is hiervoor een lokaal overleg in het leven
in het leven geroepen tussen Bussum, Naarden en
geroepen: het zogenaamde Operationeel Sectoroverleg.
Muiden.
vragen
om
betrokkenheid
gemeenten
Naarden
en
Muiden.
Daarom
is
Binnen dit overleg toetst de gemeente haar beleid aan organisaties en wordt invulling gegeven aan (lokale)
De transities op het terrein van jeugd, Wmo en werk en
projectplannen.
inkomen
De overleggen met partners op het
worden
gezamenlijk
opgepakt
door
de
terrein van jeugd en werk en inkomen zijn regionaal
gemeenten in de regio Gooi en Vechtstreek. De
georganiseerd en kennen niet een dergelijke lokale
gemeenten
pendant.
programma sociaal domein opgesteld, dat beoogt de
hebben
gezamenlijk
een
uitvoerings-
transities in samenhang te realiseren. Op elk deelterrein Gemeenten moeten ten behoeve van de transities
is een ambtelijk transitieteam actief, dat plannen maakt,
verplicht afstemmen met onderwijs en sociale partners.
maar ook zorgt voor een goede samenhang met de
Vanaf 1 augustus 2014 zijn scholen verplicht een
andere transities. Bestuurlijke afstemming vindt plaats in
passende onderwijsplek te bieden aan leerlingen die
het regionaal wethoudersoverleg sociaal domein. Dit
extra
passend
wethoudersoverleg bereidt de gemeentelijke besluit-
onderwijs). Deze ondersteuning kan deels de vorm
vorming voor. Gemeenten (college en raad) zijn en
aannemen van jeugdhulp, waarvoor gemeenten vanaf 1
blijven eindverantwoordelijk en voorzien in besluitvorming
januari 2015
ondersteuning
nodig
hebben
(Wet
en
over alle plannen binnen het sociaal domein. Het
schoolbesturen moeten daarom hun plannen rondom het
wethoudersoverleg sociaal domein wordt gevoed door de
bieden van ondersteuning aan kwetsbare leerlingen
stuurgroepen Wmo, Participatiewet en Jeugdwet. Deze
verplicht op elkaar afstemmen. Ook in het kader van het
stuurgroepen zorgen voor de voorbereiding van de
bevorderen van deelname aan de arbeidsmarkt van
besluitvorming op de transitie specifieke onderdelen. De
personen
stuurgroepen zijn, naast de ambtelijke teams, ook het
met
verantwoordelijk zijn. Gemeenten
een
arbeidsbeperking
ligt
er
voor
25
25
gremium voor uitwisseling van lokale ideeën, plannen en voornemens. Agenda Wmo-communicatiestrategie
uitbreiden
tot
lokaal
communicatieplan over alle transities binnen het sociaal domein. Beleidsparticipatie
vanuit
afzonderlijke
organen
en
beraden blijven organiseren, daarbij werken aan officieel participatieorgaan jeugd, al dan niet regionaal opgezet. Onderzoeken
of
vertegenwoordigers
uit
deze
afzonderlijke gremia een integraal participatieorgaan sociaal domein kunnen gaan vormen . Onderzoeken of het Operationeel Sectoroverleg ingezet en zonodig uitgebreid kan worden ten behoeve van uitvoering van de lokale transitieagenda. Daarbij nagaan of deze investering tegen de baten kan opwegen. 26
Bestaande overlegvormen met gemeenten benutten voor bestuurlijke afstemming rondom de lokale transitieagenda. Onderwerpen waarover bestuurlijke afstemming en besluitvorming nodig is, nadrukkelijk opnemen in de lokale transitieagenda.
26
BIJLAGE
AFKORTINGENLIJST
AMW
Algemeen Maatschappelijk Werk
AWBZ
Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
BCF
Beleidsgestuurde Contract Financiering
BJZ
Bureau Jeugdzorg
BNB
Wmo-raad Beraad Naarden-Bussum
CJG
Centrum voor Jeugd en Gezin
JGZ
Jeugdgezondheidszorg
KCC
Klant Contact Centrum
LFB
Landelijke Federatie Belangenbehartiging voor en door mensen met een verstandelijke beperking
MEE
Ondersteuningsorganisatie voor mensen met een beperking (MEE staat voor ‘meedoen’)
OAB
Onderwijs Achterstandenbeleid
OGGZ
Openbare geestelijke gezondheidszorg
Pgb
Persoonsgebonden budget
RBL
Regionaal Bureau Leerlingzaken
VB
Verstandelijk beperkten
VCP
Versterking Cliëntenpositie
VN
Verenigde Naties
VSV
Voortijdig schoolverlaten
Wajong
Wet arbeidsongeschiktheidsvoorzieningen voor jonggehandicapten
Wmo
Wet maatschappelijke ondersteuning
Wpo
Wet passend onderwijs
Wsw
Wet sociale werkvoorziening
Wwb
Wet werk en bijstand
WWZ
Wonen, welzijn en zorg
Zvw
Zorgverzekeringswet
27
27
