Naar een krachtige coalitie tussen Economische Zaken en Sociale Zaken
Jacob ten Bosch (VNG) Joost van Hoorn (Platform31) Roy Willems (Tilburg) 19 november 2015
Introductie Jacob ten Bosch
Joost van Hoorn
Inhoud 1. VNG-programma Economie & Arbeidsmarkt – Jacob ten Bosch 2. Opgave: Naar een krachtige coalitie tussen EZ en SZ (en onderwijs!) – Joost van Hoorn 3. Strategie en praktische voorbeelden Tilburg – Roy Willems 4. Discussie en aanbevelingen
Waarom een programma economie en arbeidsmarkt? Vrijwel alle collegeprogramma’s: voornemens over stimuleren van de economie en een effectieve en efficiënte aanpak van arbeidsmarktbeleid. Mede tegen achtergrond van de decentralisaties. Vragen die dan opkomen: welke handelingsperspectieven hebben gemeenten op dit gebied? Waar zit de lokale beleidsruimte, waar zit de regionale beleidsruimte, tegen de achtergrond van nationaal en Europees beleid? Het programma REOA gaat op zoek naar antwoorden. 1. In de belangwekkende studies en rapporten
2. In de beleidspraktijk van gemeenten
Studies en rapporten
•
Analyses en aanbevelingen – met bijdragen van vele wetenschappers, nationaal en internationaal – leveren inzichten op over de Nederlandsche economie, de ruimtelijk structuur en de handelingsperspectieven die dat voor gemeenten oplevert.
•
En daarin lezen we onder andere dat
Studies en rapporten •
de economische strategie van steden en het nationaal beleid voor de regio’s te wensen overlaat. Anders gezegd: er is sprake van een gebrek aan strategisch denken
•
Nederland als één van de weinige OESO landen geen regionaal economisch beleid voert. Niet investeert in het sterke punt van de goed verbonden middelgrote steden. In jargon: ‘de polycentrische structuur’
•
Nederland meer werk moet maken van het versterken van de onderliggende economische structuur en van nationaal beleid voor de regio’s
•
Het MKB minder afhankelijk dient te worden van banken en toegang moet krijgen tot innovatiesubsidies
Collegeprogramma’s
In veel collegeprogramma’s: de ambitie bij te dragen aan stimuleren van de economie en een efficiënte aanpak van arbeidsmarktbeleid. Mede tegen de achtergrond van de decentralisaties
Besef: economische groei en innovatie is voorwaarde voor behoud van welvaart en voor behoud en groei van werkgelegenheid
Aanjagen van samenwerking, ondersteunen, ruimte geven aan initiatieven zien steeds meer gemeenten als bescheiden maar belangrijke bijdrage aan regionale economische ontwikkeling
Het gaat om taken en grote financiële belangen, alleen in samenwerking met andere publieke en private partners te realiseren
Thema’s Thema’s hoog op agenda: •
Verbeteren van het vestigingsklimaat voor bedrijven
•
Verbeteren van dienstverlening aan het bedrijfsleven
•
Bevorderen en behoud ondernemerschap
•
Verbindingen maken met bedrijfsleven en onderwijspartijen
•
Verminderen van onnodige regeldruk
•
Regionaal arbeidsmarktbeleid
Vragen die dan o.a. opkomen zijn: welke handelingsperspectieven hebben gemeenten op het gebied van economie en arbeidsmarkt, waar zit de lokale en regionale beleidsruimte tegen de achtergrond van Europees –en nationaal economisch beleid ?
Regionale economie en arbeidsmarkt Samen met gemeenten wordt gezocht naar hun meest effectieve bijdrage aan economische groei door •
Succesvolle regio’s onder de loep te nemen
•
Succesfactoren te analyseren
•
Kennis te verspreiden
… en van daaruit gemeenten met elkaar en met andere partijen te verbinden –en de uitvoeringskracht van gemeenten te versterken Via het programma Regionale Economische Ontwikkeling en Arbeidsmarkt
Centrale vragen
samenwerken in economische netwerken
Hoe kom je tot het bepalen van de kracht van de regio? Met welke partners doe je dat samen en op welk schaalniveau? Hoe kom je tot gezamenlijke doelstellingen en wat is nodig om die te realiseren? Welke samenwerking tussen gemeenten onderling is nodig? samenhang economisch en arbeidsmarktbeleid
Hoe kan gemeentelijk beleid en uitvoering op het terrein van economische zaken, sociale zaken en onderwijs, worden verbonden tot integraal beleid? rode loper naar bedrijfsleven
Hoe kunt u de rode loper uitleggen c.q. een betere dienstverlening aan ondernemers organiseren?
Aanpak op hoofdlijn samenwerken in economische netwerken • Beste aanpak in een economische regio beschrijven met aandacht voor internationale en GROS/arbeidsmarktaspecten, zodanig dat de samenwerking in de betrokken regio tot stand komt en andere gemeenten in de provincie daarvan kunnen leren • Goede voorbeelden opzoeken en beschrijven samen met betrokken gemeenten • In samenwerking met o.a. IPO (landelijke bijeenkomsten) MKB en VNO/NCW goede praktijken verspreiden Samenhang economisch en arbeidsmarktbeleid – samenwerking Platform 31
• Dmv onderzoeksaanpak gemeenten laten zien, waar verbeteringen mogelijk zijn en begeleiden bij het oppakken ervan. In 2015 vier regio’s, in 2016 nog eens vier
Aanpak Rode loper naar bedrijfsleven
Project met alle gemeenten in Drenthe. Ambitie: versterken van concurrentie –en innovatiekracht van Drentse bedrijven door dienstverlening aan ondernemers te laten aansluiten op hun wensen en behoeften. Met opbrengst uit Drenthe in nog twee provincies of regio’s om bouwstenen voor alle andere gemeenten te leveren. Een estafette, die gemeenten hierna zelf kunnen voortzetten. Wethouders economie (VDG) en kenniscentrum DV. Toegankelijk maken van informatie
Via o.a. workshops VNG/KING congres, Raad op zaterdag, symposium Ondernemerschap, raadsledenbijeenkomsten, entameren van discussie via website, social media et cetera
Goede voorbeelden We voeren gesprekken, leggen werkbezoeken af, analyseren voorbeelden. De vraag daarbij steeds: waarom werkt een bepaalde aanpak, onder welke omstandigheden, wat zijn de succesfactoren, in hoeverre zijn die lokaal of regionaal verankerd.
Succesfactoren blijken niet altijd eenvoudig te kopiëren. Van eminent belang: te analyseren of een goed voorbeeld van elders past bij de structuur, de eigenheid en het DNA van de lokale en regionale economie. Zelf nadenken is essentieel! Dit gezegd hebbende: op basis van de literatuur en beleidspraktijk kunnen wel uitspraken worden gedaan over zaken die centraal zouden moeten staan in lokaal en regionaal beleid. Gemeenten kunnen een bescheiden, maar wel degelijk belangrijke rol spelen op het gebied van de lokale en regionale economie. Een ‘onderkoepelende’ rol
‘Altijd goed’ • Kennis van lokaal en regionaal sterke punten/het lokaal DNA • Weet wat er speelt bij het lokaal en regionaal bedrijfsleven • Weet wat er speelt bij lokale en regionale kennis- en onderwijsinstellingen • Kijk wat er wél kan, benut ruimte in wet- en regelgeving
• Vereenvoudig wet- en regelgeving • Verwerf inzicht in de lokale en regionale productiestructuur • Robuustheid, adaptiviteit en pro-actieve houding • Kenniscirculatie stimuleert innovatie: organiseer ontmoetingen • Ontwikkel een visie op de relatie stad en ommeland/stad en regio • Stem onderwijs en opleiding af op de regionale behoeften van bedrijven
Samenwerking
Samenwerking op diverse en steeds wisselende schaalniveaus is belangrijk om gewenste ontwikkelingen mogelijk te maken
De vraag is niet zo zeer ‘wie er over gaat’ maar ‘hoe maken we samen iets mogelijk?’
Maatschappelijke opgave 1. Hoe kan de lokale en regionale economie zich de komende decennia zo ontwikkelen dat er sprake is van een significante groei in bedrijvigheid en werkgelegenheid, terwijl de maakbaarheid daarvan verder weg lijkt dan ooit (door de dominante trends op het gebied van globalisering, demografische ontwikkeling en ict)? 2. Hoe kan een groeiende en meer diverse wordende groep werklozen nog werk en inkomen vinden en kunnen participeren in de samenleving van morgen?
Commissie Derksen Als de stedelijke agenda al een doel centraal zou moeten stellen dan zou het de sociaaleconomische vitaliteit moeten zijn Opgave: stimuleren van de regionale economie en een arbeidsmarkt die perspectief biedt voor alle mensen ongeacht hun afstand tot de arbeidsmarkt
Investerings- en kennisperspectief •
Kansrijke hoogopgeleiden: de motor voor kennis en innovatie en allerhande spillovers (trickle down effecten) die de stedelijke economie ten goede komen
•
Focus op investeringen in de kenniseconomie en in topsectoren: scienceparks, incubators, economic boards en netwerken van grote bedrijven
•
Human capital: a. het verbeteren van de kwantitatieve en kwalitatieve aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven ten behoeve van de topsectoren b. het vergroten van de aantrekkingskracht van de sector door verbetering van het beroepsperspectief
•
Lange termijn economische agenda voor werkgelegenheid en economische groei staat centraal
Schadelast- en compensatieperspectief •
Nadruk ligt op werklozen en personen met een arbeidsbeperking: •
eenvoudige arbeid is te duur geworden voor de productiviteit die zij kunnen leveren
•
verdringing door hoger geschoolden
•
Focus op de armoede, zorg en schadelast die compensatie via sociale zekerheidswetgeving met zich meebrengt
•
Groeiende groep
•
Door bezuinigingen minder middelen voor re-integratie
•
Financiële risico’s Participatiewet dwingen gemeentebesturen zich te richten op de korte termijn
Dilemma Dilemma: 1. de economische agenda waarin werkgelegenheid en economische groei centraal staat richt zich vanzelfsprekend op de lange(re) termijn 2. de sociale agenda waarin compensatie en re-integratie van mensen die aan de kant staan centraal staat richt zich op de korte(re) termijn Bovendien: Door een op termijn dalende beroepsbevolking en forse veranderingen in de economische structuur verandert de vraag naar arbeid. Het belang van een goed opgeleide bevolking neemt toe en dus ook de rol van onderwijs.
Verschillende werelden Economische Zaken
Sociale Zaken
- Kennis en investeringsperspectief
- Schadelast- en compensatieperspectief
- Lange termijn: versterking van de economische structuur - Hoogopgeleide kenniswerker - Kansgedreven - Ondernemers en bedrijfsleven stimuleren en ondersteunen - Acquireren van nieuwe bedrijven - Incubators, science parks, clusters
- Korte termijn: z.s.m. aan het werk helpen van mensen - Laagopgeleide werkloze - Probleemgedreven: armoede, schulden, zorg - Voortdurende dynamiek door nieuwe wetgeving
Naar een krachtige coalitie tussen EZ en SZ (en onderwijs!) Opgave: Breng synergie aan in de belangrijkste arbeidsmarktoverstijgende agenda’s van economie, onderwijs en sociale zaken Van langs elkaar werken naar met elkaar werken en elkaar versterken
Hoe verbind je die werelden?
Steeds meer overlap Trend: beleidsafdelingen EZ, SZ en onderwijs bewegen naar elkaar toe Kennis hebben van elkaars uitdagingen en de daarbij behorende (mogelijke) oplossingsrichtingen is vaak de basis voor beter beleid (en beleidsuitvoering). Binnen sommige gemeenten zijn beleidsafdelingen EZ en SZ reeds samengevoegd, andere gemeenten staan op het punt dat te doen of zijn erover aan het nadenken. Bestuurlijke aansturing
Best practice Tilburg
Roy Willems
Economie en Arbeidsmarkt | Gemeente Tilburg
Aanbevelingen •
Slecht de muurtjes tussen economie, sociale zaken en onderwijs: dit zit hem vaak op regels en financiering, d.w.z. andere regels en er anders mee omgaan
•
Stem agenda’s van afdelingen op elkaar af: ken elkaars topprioriteiten
•
Trek samen op waar nodig, weet van elkaar hoe de contacten met bedrijven lopen
Naar een krachtige coalitie tussen Economische en Sociale Zaken
en
Verbinding Economie en Arbeidsmarkt 19 november 2015 Ede
e
ONDERWIJS
ARBEIDSM ARKT
enabling city
smart connectivity Loonse en Drunense Duinen
STADSREGIONAAL PARK NOORD
NATIONAAL LANDSCHAP HET GROENE WOUD
MOERENBURG-
STADSBOS
KONINGSHOEVEN
013 Kampina
Regte Heide
smart city
TILBURG Aantrekkelijk | Concurrerend | Bereikbaar
Modern industrieel cluster
green city
Oisterwijkse Vennen
creative city Innovatieve stedelijke economie
Stimuleringsagenda Economie en Arbeidsmarkt
Arbeidsmarktvernieuwing: werkenden
Mobiliteit en duurzame inzetbaarheid stimuleren •
Human Capital Agenda’s als vertrekpunt voor inrichting kennisinfrastructuur
•
Speciale aandacht voor Techniek
•
Een transfercentrum begeleidt mensen van werk naar werk
•
Leren en werken bevorderen bij burgers en bedrijven
•
Aandacht voor ambachtseconomie
Ondernemersakkoord OndernemersAkkoord: 2 jaar netwerken met resultaat – YouTube
- Bedrijven zelf aan het stuur - Eigen ambitie: komende twee jaar groeien naar 200 bedrijven en 1000 plaatsingen - Veel ruis door Baanafspraken - Stimuleringsfonds (% revolving)
Reshoring
Made in NL – YouTube
- Koek moet groter vwb werkgelegenheid onderkant arbeidsmarkt - Online tool ondersteuning bedrijven - Verbinding doelstelling bedrijven met doelstelling inclusieve arbeidsmarkt
Veel beeldvorming
- Bij economische groei lost het inclusieve vraagstuk zich vanzelf op: • Niks doen is geen optie • Bewustwording bij bedrijven belangrijk • Ouderen en jongeren profiteren landelijk onvoldoende van licht herstel • Toekomst gaat niet over vacatures invullen, maar baanopeningen creëren
Verbinding werkgeversdienstverlening - Verbinding werkgeversdienstverlening EZ en HRM: • Elkaar informeren over leads/werkbezoeken • Gezamenlijk jaarlijks voorbereiden van acquisitieplannen • Regelmatig gezamenlijk overleg om belangrijkste aandachtspunten in gesprekken te kunnen ‘pluggen’ • Gezamenlijk ‘bid book’ voorbereiden (regionaal)
Aandacht voor… - Eenduidigheid en eenvoud in communicatie naar bedrijven - Bedrijven zien door bomen het bos niet meer: • Loonwaardemeting |Baanafspraken, Indicatiestellingen | Werkbedrijf | Sociale Werkvoorziening | Menukaart | Voorziening Beschut - Zoek aansluiting bij bestaande communicatiekanalen
