Museaal en Financieel Jaarverslag 2012
Stichting Leiderdorps Museum Van Diepeningenlaan 110 D 2352 KA Leiderdorp
BTW-nr: NL009651445B01 Kamer van Koophandel: 41167836 Rabobank: 1191.42.406
Telefoon: 071 - 5820381
[email protected] www.leiderdorpsmuseum.nl Erkend ANBI
Museaal Jaarverslag 2012 Wie zijn wij Inleiding Het Leiderdorps Museum heeft als doel het verzamelen, beheren en bestuderen van de cultuurhistorie van Leiderdorp en de directe omgeving. Zij doet dit door het verzamelen van voorwerpen, afbeeldingen, door het inrichten van algemene en specifieke exposities en door het bestuderen van geselecteerde thema’s en daarover te publiceren. Het Leiderdorps Museum biedt de inwoners van Leiderdorp en omstreken de mogelijkheid meer over hun woonomgeving te weten te komen. Dit wordt extra gestimuleerd door het organiseren van educatieve projecten voor geselecteerde doelgroepen. In 2005 werd een initiatief gestart om de Oudheidkamer Leiderdorp te veranderen in Leiderdorps Museum. Enerzijds om een meer dynamische positionering te bewerkstelligen, anderzijds om aan te geven dat het museum op een andere wijze is gaan werken dan tot nu toe het geval was. Professionalisering en kwaliteit zijn hierbij de sleutelwoorden. Deze acties resulteerden in januari 2006 in een naamsverandering van Oudheidkamer Leiderdorp in Leiderdorps Museum. Het streven was erop gericht om uiteindelijk te komen tot een formele museumregistratie. Het jaar 2012 bracht drie nieuwe exposities. Bestuur Bestuurlijk was 2012 een jaar met een enkele wisselingen. Dies Noorman trad terug en werd opgevolgd door Beatriz v.d. Does en Anneke ten Dam verliet het bestuur. Beiden bleven wel actief voor het museum. Dat betekent dat het bestuur van de Stichting Leiderdorps Museum gedurende 2012 als volgt was samengesteld: Jos Gerrese Kees Griffioen Beatriz v.d. Does Myrna Dop Aad Vons Jan Snatersen Art Tuit
voorzitter penningmeester algemeen secretaris vrijwilligerszaken technische zaken en gebouw o.a. educatie
Niet in het bestuur maar als conservator: Nelleke Hovestreydt. Het bestuur vergadert maandelijks. Zij stelt jaarlijks een werkplan op dat waar nodig geactualiseerd en bijgesteld wordt. De verantwoordelijkheden van de bestuursleden zijn vastgelegd in een matrix en openbaar voor alle medewerkers. Het museum heeft een zogenaamd meewerkend bestuur, dat wil zeggen alle bestuursleden verrichten werkzaamheden in het museum samen met de andere medewerkers. Vrijwilligers Vrijwilligers vormen het kloppend hart van het Leiderdorps Museum. Inclusief het bestuur en de historische werkgroep zijn er ruim dertig mensen betrokken bij het werk van het museum. Zij verrichten een breed spectrum aan taken zoals gastvrouw/heer tijdens de openingsuren maar ook allerhande museale taken die worden uitgevoerd om het museum draaiende te houden en om te blijven voldoen aan de criteria voor het predicaat “geregistreerd museum”. In 2012 groeide het vrijwilligersbestand met enkele 2/11
mensen. De eerste periode tot de zomer werd afgesloten met een gezamenlijke borrel; het jaar werd traditioneel afgesloten met een feestelijke maaltijd met alle vrijwilligers en hun partners. De lijn om vrijwilligers de gelegenheid te geven doelgerichte opleidingen te volgen is voortgezet. De hiervoor toegekende gemeentelijke doelsubsidie werd hieraan volledig besteed. Dit zijn doorgaans cursussen die worden georganiseerd door of via het Erfgoedhuis Zuid-Holland. Historische Werkgroepen De historische werkgroep bestaat uit belangstellende vrijwilligers van per onderwerp wisselende samenstelling. Na de publicatie van het boek “Huizen als Kastelen” werd besloten de werkgroep te splitsen in twee groepen die elk een eigen onderwerp zouden uitdiepen. In de loop van 2012 werd duidelijk dat door diverse omstandigheden o.a. het plotseling overlijden van de voorzitter het werk moest worden stopgezet. Het onderzoeksmateriaal is beschikbaar en op termijn wordt bezien op welke wijze de resultaten kunnen worden gepubliceerd. De werkgroep onderzocht de periode 1750 – 1850. In deze periode vinden veel politieke en demografische ontwikkelingen plaats die van invloed waren op Leiderdorp. Donateurs Het aantal donateurs is in 2012 licht gegroeid tot rond circa 300. De donateurs leveren een deel van de niet-variabele inkomsten. Donateurs ontvangen de nieuwsbrieven, hebben de mogelijkheid om deel te nemen aan speciaal georganiseerde lezingen en zij worden uitgenodigd bij speciale gelegenheden zoals de opening van exposities. Sponsoren Het Leiderdorps Museum heeft een exploitatiesubsidie van de Gemeente Leiderdorp waarmee de huur, verwarming en het schoonmaken etc. worden gedekt. Daarnaast leveren enkele bedrijven diensten om niet of tegen gereduceerde prijzen. Het streven om te komen tot bedrijfssponsoren lukt mondjesmaat. De Leiderdorpse ondernemingen krijgen van veel kanten verzoeken om sponsoring en in de hyuidige economische tijden is de spoeling ietwat dun. In 2012 waren Apotheek Boehmer, Van Haasteren Motors en Brasserie Park sponsoren en verzorgde De Groep het drukken van affiches en de nieuwsbrieven. Bezoekers Het museum ontving in 2012 ongeveer 1000 bezoekers bestaande uit donateurs, betalende bezoekers, groepen uit het onderwijs (leerlingen), Senioren ( Pluspunt) en groepen die voor een speciale gelegenheid het museum bezoeken. Een speciale groep bezoekers bestaat uit de deelnemende groepen 7 van het basisonderwijs aan het project Erfgoedspoor. Dit leverde 330 bezoekende kinderen op in elf groepen. In het algemeen kan worden gesteld dat het reguliere bezoek een fractie hoger is dan bij Doesmeer doch lager dan verwacht. Dat de openingstijden deels samenvallen met de bibliotheek en het Milieu Educatief centrum ( MEC ) werkt in positieve zin. Een van de oorzaken is dat het gebouw Sterrentuin aan de buitenkant op geen manier aangeeft welke organisaties zich binnen het gebouw bevinden. Nieuwe bezoekers zoeken nog steeds naar de ingang van het gebouw, met dank aan de architect. De langdurige leegstand aan de voorzijde van het gebouw maakt het gebouw onaantrekkelijk als verschijning en daar hebben de gebruikers binnen last van. Het is opvallend hoeveel mensen in Leiderdorp nog niet van het bestaan van het Museum afweten ondanks de vele publiciteit die wij genereren.
3/11
Wat doen wij Exposities Roelandse verhuist Bij de verhuizing van het Gemeentehuis kon slechts een beperkt deel van de schilderijencollectie van o.a. de Leiderdorpse schilder Roelandse worden opgehangen. De overige circa 20 schilderijen werden overgedragen aan het Leiderdorps Museum. Tijdens de eerste helft van 2012 werd daarmee een zeer succesvolle expositie gemaakt die bezoekers trok van ver buiten Leiderdorp. Tijdens de expositie werd een soort Kunst en Kitsch sessie gehouden met een gerenommeerd expert. Ruim dertig mensen kwamen langs met meer dan negentig schilderijen. De meeste bleken echte Roelandse te zijn, slecht een enkeling moest teleurgesteld naar huis. De expositie liep tot aan de zomersluiting. Meten is Weten In het kader van het beleid om af en toe een Leiderdorpse verzamelaar gelegenheid te geven om zijn/haar verzameling voor een breder publiek toegankelijk te maken werd in september gestart met de expositie van een scala van oude meetinstrumenten, die vooral te maken hadden met gewicht tijd en positie. Een van de opmerkelijke stukken was de Nederlandse Standaardkilo die wij in bruikleen kregen van Museum Boerhaave. De opening vond plaats tijdens de z.g. Cultuurstart van de Sterrentuin en leverde bij de opening het recordbezoekersaantal van ruim 280 bezoekers op. Dit had als nadelig gevolg dat de periode daarna wel erg stil werd omdat iedereen al was geweest. Gedurende het gehele jaar was de vaste expositie “Weet Waar Je Woont”; grepen uit de geschiedenis van Leiderdorp voor bezoekers beschikbaar.
Educatie en bijzondere activiteiten Tijdens de exposities werden speciaal de doelgroepen Senioren (Pluspunt / Ouderenbonden) en de Junioren (scholen) apart benaderd. Voor groepen uit beide segmenten werden speciale rondleidingen georganiseerd De deelname aan het project Erfgoedspoor van het Erfgoedhuis werd voortgezet. Dit project houdt in een contract tussen basisscholen, het erfgoedhuis en cultuurleveranciers (zoals het museum). Het project loopt vier jaar en regelt dat gedurende die vier jaar elke cultuurleverancier voor een vaste groep van de basisscholen (voor het museum groep 7) een serie lessen ontwikkelt en gepresenteerd. Het lesmateriaal is door onze educatiewerkgroep onder leiding van Art Tuit ontwikkeld. In 2012 werd de derde groep scholen ontvangen. Tien groepen kwamen op bezoek met in totaal ruim 300 kinderen. De expositie Weet Waar Je Woont was het hoofdonderwerp van de lesbrief met een extra deel gewijd aan de Roelandse expositie. Het museumbezoek met de quiz en de excursie vormen het actieve deel. Tegen het eind van 2012 werd duidelijk dat de organisatie van het Erfgoedspoor haar contract voortijdig moest beëindigen door stopzetting van de financiering door de provincie. We zijn gestart met een onderzoek hoe we toch deze activiteit kunnen voortzetten op eigen kracht of mogelijk met een samenwerking met de museumgroep uit Leiden.
4/11
Rubriek Historie vlakbij huis in het Leiderdorps Weekblad. Deze maandelijkse rubriek waarbij een van de museummedewerkers een kort artikel plaatst in het Leiderdorps Weekblad over een stukje Leiderdorpse geschiedenis is ook in 2012 voortgezet. Gezien de reacties naar de krant als naar ons is dit een activiteit die goed aanslaat bij de lezers van de krant.
Historie Vlakbij Huis Leiderdorps Weekblad
2012 maand
schrijver
onderwerp
januari
Theo de Bruin
Roelandse verhuist
februari maart april mei juni juli
Sophie Molenaar Warner Veltman M. W. Heslernveld Sophie Molenaar Jan Albert Dop Edward Sodderland
Bollen blazen' door Leiderdorpse Bakker Het Koningshuis Geld op straat in Leiderdorp Van café naar duurzaam gemeentehuis De regt- en gemeentehuizen van Leiderdorp De Zijl, van kreek tot rivier
augustus
X
X
september
Jan Snatersen
Snelweg van de Gouden Eeuw (trekschuit)
oktober november december
M. W. Heslenfeld Jos Gerrese Warner Veltman
Leidse studenten moedig tijdens de 10-daagse veldtocht Meten is Weten Freek van Leeuwen en kerst
Museumregistratieproces De aanvraag welke in 2009 werd gedaan voor opname in het Nationale Museumregister werd in april 2010 gehonoreerd. De registratie was geldig voor vijf jaar en wordt daarna opnieuw bekeken. Intussen heeft de landelijke organisatie de spelregels fundamenteel veranderd. Er moet een jaarlijks zelfonderzoek plaatsvinden waarvan de resultaten worden voorgelegd ter beoordeling aan een nationale instantie die vervolgens beoordeelt of de registratie wordt voortgezet. Op termijn zullen hieraan ook niet verwaarloosbare kosten aan worden verbonden. Zodra daarover meer duidelijkheid ontstaat zulle wij overwegen of handhaving in het register nog zin heeft. Los van het register hebben wij inmiddels voldoende ervaring en inzicht om zelf ons kwaliteitspeil te bewaken en waar nodig te verbeteren.
5/11
Nieuwsbrieven In 2012 werden drie nieuwsbrieven aan Vrienden van het Museum, relaties en andere betrokkenen instanties uitgegeven. Daarnaast wordt elke maand na de bestuursvergadering een emailbrief (Mededelingen Museum Medewerkers) gezonden naar alle medewerkers om hen op de hoogte te houden van de laatste ontwikkelingen en plannen.
Opleidingen Een aantal van de medewerkers maakte gebruik van opleidingsmogelijkheden aangeboden door o.a. het Erfgoedhuid Z.H. Het betreft cursussen over onder andere registratie, beheermethoden, museale inrichting en ICT.
Sociaal Cultureel Centrum (De Sterrentuin) De veel besproken en gewenste samenwerking tussen de diverse gebruikers van de Sterrentuin komt op een voortreffelijke, doch organische wijze tot stand. Voor het eerste werd een grote gemeenschappelijke happening De Cultuurstart georganiseerd begin september. Alle gebruikers van de Sterrentuin gaven acte de présence en we ontvingen tegen de negenhonderd bezoekers van de diverse activiteiten. De bijdrage van het museum was de opening van de expositie Meten is Weten. Een onderzoek is gestart op initiatief van de gemeente om de Sterrentuin een betere en aantrekkelijker exploitatie te geven. Wil dit überhaupt kunnen slagen dan moeten alle bezuinigingen op de inrichting die bij de bouw zijn toegepast er alsnog in worden geïnvesteerd.
Overige activiteiten •
• • • • •
•
• • • •
Het museum leverde een flink aantal begeleiders bij Open Monumentendag 2012 maar had dit jaar niet een specifieke rol. Hr. Aad Vons is de vertegenwoordiger van het museum in het comité. Deelname aan het 5 mei festijn Het museum had contact met zusterinstellingen uit de regio met als doel uitwisseling van ervaringen Deelname aan de gemeentelijke kennismakingsavonden voor nieuwe Leiderdorpers en raadsleden Deelname aan de diesviering van de Vereniging Oud Leiden. Deelname aan de jaarvergaderingen van Vereniging Van Musea in Zuid-Holland en bijeenkomsten van Erfgoedhuis Zuid-Holland en deelname aan bestuurlijke activiteiten. Jos Gerrese is penningmeester van de VMZH. Enkele malen werd in 2012door derden gebruik gemaakt van de mogelijkheid om in de ruimte van het museum een receptie te geven dan wel een activiteit te organiseren. Daarbij is eigen catering een voorwaarde. Deelname aan gemeentelijke voorlichtingsactiviteiten Jaarlijkse voorlichtings- en vrijwilligersdag van Leythenrode. Schrijven van de maandelijkse rubriek Geschiedenis dicht bij huis in het Leiderdorps Weekblad Geven van lezingen voor diverse instanties over een range van onderwerpen
6/11
Wat hebben wij Collectie De collectie heeft een cultuurhistorisch karakter en is, op een aantal gebruiksvoorwerpen na, voornamelijk verbonden met Leiderdorp. In 2012 was 95,8% eigendom van de stichting Leiderdorps Museum. Er zijn 167 objecten in langdurig bruikleen. Het totale aantal objecten bedroeg op 31 december 3993. In 2011 zijn tientallen objecten, voornamelijk aardewerkfragmenten, afgestoten. Hiervan was de vindplaats onbekend, de datering onmogelijk of het object niet te determineren. Het totaal aantal objecten is daardoor, ondanks nieuwe aanwinsten, ongeveer gelijk gebleven. De retrospectieve registratie van de collectie is bijna voltooid. Controle vindt nu plaats om de ontbrekende informatie toe te voegen. Het coderen van de collectie werd in december afgerond; zie het rapport “Collectiecodering en standplaats museale objecten”. Hieronder een impressie van de onderverdeling van de collectie.
Onderverdeling verzamelde objecten in de periode 1986 - 2012 vroege tijd
3% 7%
klooster en kastelen 19%
28%
6%
boerenbedrijf middenstand en industrie
12%
25%
locaal bestuur … onderwijs, cultuur … bezetting en bevrijding (1940-'45)
De verzameldoelstelling van het museum is het verzamelen van voorwerpen, documenten, boeken en verhalen die iets kunnen vertellen over de cultuurgeschiedenis van Leiderdorp en haar directe omgeving. In 2006 zijn richtlijnen voor schenkingen en acceptatie/weigering vastgesteld, rekening houdend met de mogelijkheid om te exposeren. De objecten moeten handzaam, exposeerbaar en niet geïnfecteerd zijn. Collectievorming vindt passief plaats door schenkingen, en van een klein budget worden actief objecten aangekocht. De aanwinsten worden vermeld in de nieuwsbrief. Primair worden objecten en beeldmateriaal gebruikt voor exposities. Schoolkinderen maken gebruik van boeken en documenten voor werkstukken. In de expositieruimte is een kleine bibliotheek voor bezoekers ingericht. Deze publicaties worden niet uitgeleend. Kwetsbare of zeldzame publicaties worden in het depot bewaard en zijn alleen op aanvraag beschikbaar. De collectie wordt geconserveerd en beheerd in een museaal depot. Het is daar donker, met een temperatuur en relatieve vochtigheidsgraad (RH) die zijn ingesteld voor een gemengde collectie, te weten een RH van 50% +/- 3% en een temperatuur van 18˚C +/- 2˚. De klimaatapparatuur werkt naar behoren, met de 7/11
kanttekening dat er een grote storingsgevoeligheid blijft bestaan en er regelmatig technici nodig zijn om de apparatuur bij te stellen of te herstellen. Dit jaar werden ongeveer 40 maal objecten aangeboden. De meesten werden geaccepteerd en diverse keren bestonden de aanbiedingen uit meerdere voorwerpen en/of afbeeldingen. Aangeschaft werden twee kleine gravures van A. Rademaker en een luchtfoto uit 1962, allen van Leiderdorp. De meest opvallende aanwinsten waren: enkele etsen en een etsplaat van Rien van der Nat; twee foto’s van de pastorie bij de Dorpskerk uit 1900; diverse gebruiksvoorwerpen van bakkerij Deegenaars uit de periode 1925-1974; zes aardewerk kogels uit de 15e-16e eeuw; processen verbaal, een verzetskruis en enkele foto’s van oud-wethouder C. Hobo; een vaas gemaakt bij aardewerkfabriek Cedo Nulli en de publicatie “Op de stoep van de Hoge Rijndijk” door Rita Pieterse. Het bestuur is alle schenkers erkentelijk voor hun bijdragen. Aanwinsten 2012 Aardewerk fragmenten Diverse folders en knipsels L’dorp Documentatie grenswijzigingen Leiderdorp Documentatie over J.C. Roelandse Documenten wijkprotest Kastanjelaanschool Dokter Adriaan, deel 1 Draaiboek Oranjever. afscheid burgemeester ten Have Draaiboek Oranjevereniging 1200 jaar L’dorp Etsen Rien v.d. Nat Etsplaat Rien v.d. Nat Foto allegorische groep L’dorp 1898 Foto visclub Verto Foto’s (2) pastorie Dorpskerk ca. 1900 Fotoboek uit kindertehuis Voordorp Gebruiksvoorwerpen bakkerij Deegenaars Gedichtenbundel, F. van Leeuwen Gids voor Leiderdorp (1934) Gravures Gezicht op L’dorp (2) A. Rdamaker ca. 1725 Groeten uit Koudekerk; drie eeuwen postbezorging Herinneringspenning 25 jr. regeringsjubileum Het simpel hart, F. van Leeuwen Ik ben, blijf en overwin. S. Roest Kogels 6 stuks (15e -16e eeuw) Leiderdorps Volkslied , Compact Disc Luchtfoto’s L’dorp 1962 Op de stoep van de Hoge Rijndijk, R. Pieterse Opgroeien tussen drielingen en lilliputters. Over wonen op steenbakkerij Ouderzorg Penning prestatieloop 1972 Processen verbaal C. Hobo Schets, houtskool J.C. Roelandse Topografische kaarten L’dorp Toverslag, laatste editie clubblad Toverlei Vaas, gemaakt bij Cedo Nulli Van Hoogmade naar Arnhem, 1600 – 2004 L. Boot, et al. Verzetskruis en vier fotos C. Hobo Waterhoeveelheidsmeter Winterhulpspeldjes, Brouwers Aardewerk 8/11
Samenvatting. 1. Het Leiderdorps Museum heeft in 2012 op museum-inhoudelijk vlak flinke stappen gemaakt in de verdere professionalisering. 2. Het bezoekersaantal is iets teruggelopen en laat dus nog steeds te wensen over. 3. Het Museum heeft zich gemanifesteerd op een groot aantal externe activiteiten. Dat levert vrijwel altijd nieuwe vrienden op, verkoop van onze boekjes en de onontbeerlijke vergroting van de naamsbekendheid. 4. In totaal drie exposities waren te bezoeken. 5. Het aantal vrijwillige medewerkers is uitgebreid en heeft waar nodig gebruik gemaakt van de aangeboden opleidingsmogelijkheden.
9/11
Financieel Overzicht 2012.
10/11
Mei 2012 Namens de Stichting Leiderdorps Museum Ir. Jos Gerrese, Voorzitter 11/11
