MONITOR WERK Meting maart 2014 34993 Maart 2014 Francette Broekman © GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
1
Inleiding
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
2
Inleiding Achtergrond en doelstelling De Achmea Volgens Nederland Monitor is een terugkerend onderzoek en heeft als doel de mening van Nederland over verschillende maatschappelijke onderwerpen uit te diepen. Dit rapport over de Achmea Volgens Nederland Monitor van maart 2014 geeft een beeld van de maatschappelijke opvattingen over werk in Nederland. Resultaten in PowerPoint rapport en uitsplitsingen naar doelgroepen beschikbaar Dit rapport bevat de resultaten van de metingen van maart 2014. Naast dit PowerPoint rapport, is een zeer uitgebreid tabellenboek beschikbaar met tal van uitsplitsingen naar doelgroepen, zoals geslacht, leeftijdsgroepen, opleidingsniveaus, provincies, et cetera.
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
3
Management summary
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
4
Belangrijkste bevindingen (1) Oudere werknemers zijn waardevol Volgens Nederland zijn oudere werknemers waardevol. Zij zouden moeten worden ingezet als mentoren van jongere werknemers (86%) en zouden volgens 8 op de 10 Nederlanders worden gemist vanwege kennis en ervaring als zij plaats zouden maken voor jongeren. Er is slechts een kwart die vindt dat ouderen wel plaats moeten maken voor jongere werknemers. Maar volgens het grootste deel is dit geen oplossing voor de jeugdwerkloosheid. Wel moeten ouderen hun (vak)kennis up-to-date houden (86%). Een ruime meerderheid (61%) is van mening dat jongeren hierin een rol zouden kunnen spelen. Als het gaat om 60plussers is Nederland wel van mening (81%) dat zij gedeeltelijk kunnen stoppen met werken om de jongere generatie meer kans te geven. Tegelijkertijd vindt 88% dat de overheid het aantrekkelijker moet maken voor werkgevers om 45-plussers aan te nemen.
Jeugdwerkloosheid: tekort aan banen en slechte aansluiting onderwijs op arbeidsmarkt Volgens een ruime meerderheid (67%) is de jeugdwerkloosheid te wijden aan het tekort aan banen en een slechte aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt (55%). Het is nu zelfs zo dat de helft van Nederland vindt dat jongeren zich verplicht moeten omscholen als zij langer dan een jaar zonder werk zitten. De overheid zou er volgens de ruime meerderheid voor moeten zorgen dat het onderwijs een betere aansluiting heeft op de arbeidsmarkt.
Jongeren moeten zelf actiever moeten zijn Ruim een derde van Nederland vindt dat jongeren niet gemotiveerd genoeg zijn om een baan te vinden. Een ruime meerderheid van Nederland denkt zelfs dat criminaliteit het gevolg is van toenemende jeugdwerkloosheid. Driekwart van de bevolking is ook van mening dat jongeren zelf actiever moeten zijn om interessant te zijn op de arbeidsmarkt. Zij zouden een baan onder hun niveau ook moeten accepteren (82%). Een meerderheid vindt zelfs dat dit wettelijk verplicht zou moeten zijn (54%). © GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
5
Belangrijkste bevindingen (2) Werknemer door werkgever onder druk vanwege crisis Volgens Nederland staat de werknemer onder druk vanwege de crisis. Ruim twee derde van Nederland wordt wel gelukkig van zijn werk. Toch moeten 8 op de 10 Nederlanders er niet aan denken om door te moeten werken na hun 70ste. Er is 20% die zegt liever een ander beroep uit te oefenen. Toch zegt de helft van Nederland dat de crisis hen belemmerd om te wisselen van baan. Een ruime meerderheid (69%) zou alleen van baan veranderen als ze een vast contract zouden krijgen. Slechts 19% zou ZZP’er willen worden, maar een ruime meerderheid vindt dat dit teveel onzekerheid biedt (63%).
Salarissen moeten stijgen De helft van de Nederlanders vindt dat de lonen weer omhoog kunnen omdat het beter gaat met de economie. Toch zegt 55% dat leeftijd geen reden hoeft te zijn voor een loonsverhoging. Een salarisstijging of –daling moet gekoppeld zijn aan de geleverde prestaties, vindt 68%. Ook is een ruime meerderheid het ermee eens dat de lonen omhoog moeten om de economie te stimuleren.
Weinig angst voor verlies van baan, ook weinig behoefte aan ander beroep Er heerst voor slechts een kwart van Nederland angst zijn baan te verliezen. Toch hebben Nederlanders er niet veel voor over om hun baan te behouden. Een kwart is bereid atv-dagen in te leveren, maar bijna de helft van Nederland zegt geen van deze maatregelen te willen treffen. Als we kijken binnen de provincies zien we niet veel verdeeldheid wat betreft maatregelen om het werk te behouden. We zien minimale verschillen in de top 3 meest genoemde arbeidsvoorwaarden.
Economische crisis hoofdoorzaak werkloosheid De economische crisis wordt (net als in de meting van vorig jaar) nog steeds als hoofdoorzaak van de stijgende werkloosheid gezien. De open grenzen in Europa en het tekort aan banen worden daarna genoemd. De minst genoemde oorzaak is de duurder wordende kinderopvang. © GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
6
Verschillen tussen provincies Weinig verschil in meningen tussen provincies Over het algemeen zijn er erg weinig verschillen tussen provincies wat betreft hun mening over werk(loosheid) in Nederland. We zien enkele verschillen als het gaat om 45-plussers en de kennis van oudere werknemers. •
Limburgers zijn het er het minst mee eens dat je na de 45ste een ander beroep kunt uitoefenen of om daarin te investeren.
•
Mensen uit Noord-Holland zijn negatiever over het up-to-date houden van (vak)kennis van oudere werknemers. Ook zijn zij negatiever over het inzetten van jongere werknemers om oudere werknemers hierin te helpen.
•
Limburgers zijn meer uitgesproken positief over het feit dat de overheid ervoor moet zorgen dat onderwijs beter aansluit op de arbeidsmarkt.
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
7
Weergave significante resultaten In het rapport zijn significante verschillen tussen mannen en vrouwen aangegeven met het volgende symbool: 88%
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
84%
8
Resultaten special: Werk
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
9
Volgens Nederland zijn oudere werknemers waardevol. Zij hoeven geen plaats te maken voor jongeren. Toch moeten zij geen voorrang krijgen bij een sollicitatie. Jongeren moeten een baan onder hun niveau accepteren. Top 10 positief
Top 10 negatief
Overheid aantrekkelijker maken om 45+'ers aan te nemen
88%
Oudere werknemers kennis upto-date om waardevol te blijven
86%
Oudere werknemers inzetten als mentoren jongere werknemers
86%
Werkgevers leggen meer druk op werknemers (economische crisis)
82%
Ik moet er niet aan denken om nog te werken na mijn 70ste
82%
Ik wil best ZZP’er worden, lekker veel vrijheid
64% 62%
85%
Jongeren moeten bereid zijn baan onder hun niveau te nemen
Oudere werknemers moeten plaats maken voor jongere
69%
60% 58%
Oudere moeten voorrang krijgen bij sollicitatie op jongere Werkloosheidsuitkering moeten worden teruggebracht tot 1 jaar De aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is goed
55%
Ben niet bang veranderen baan, ook al is dat een tijdelijk contract
Overheid moet zorgen onderwijs beter aansluit op arbeidsmarkt
81%
55%
Ik zou liever een ander beroep uitoefenen
60+’ers gedeeltelijk stoppen met werken -> jongere meer kans
81%
52%
De vakbond beschermt vooral belangen oudere werknemers
51%
Jongeren zijn niet gemotiveerd genoeg om een baan te vinden
49%
Ik leef voortdurend met de angst dat ik mijn baan kan verliezen
Oudere plaatsmaken jongere dan verdwijnt teveel kennis/ervaring
80%
Jongerenvakbond moet helpen verminderen jeugdwerkloosheid
77%
%
(Zeer) eens
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
%
(Zeer) oneens
n= 1096
10
Oudere werknemers zijn waardevol volgens Nederland vanwege kennis en ervaring. Hen plaats laten maken voor jongere werknemers is voor een ruime meerderheid geen oplossing voor de jeugdwerkloosheid Jongere en oudere werknemers
% Oudere werknemers moeten worden ingezet als mentoren van jongere werknemers
17%
Als oudere werknemers plaatsmaken voor jongere werknemers verdwijnt teveel kennis en ervaring
69%
25%
Jongeren moet zelf actiever zijn om interessant te zijn op de arbeidsmarkt
14%
Jeugdwerkloosheid komt vooral door het ontbreken van banen
13%
Oudere werknemers laten plaatsmaken voor jongere werknemers is geen oplossing voor jeugdwerkloosheid
13%
Jeugdwerkloosheid komt vooral doordat studenten een studie kiezen zonder veel kans op een baan
8%
55%
15% 2% 4%
62%
16% 1%8%
54%
22%
52% 39%
35%
20%
50%
Oudere werknemers moeten voorrang krijgen bij 5% een sollicitatie op jongere werknemers
19%
53%
0%
20%
40%
Eens
Oneens
B1a t/m B4b: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken?
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
6% 8%
64%
5% 12%
47%
9% 60%
Zeer oneens
75% 67%
19%
80%
6% 14%
88% 84%
80%
2%9%
22%
Oudere werknemers moeten plaats maken voor jongere werknemers 4%
Zeer eens
8%1%6% 86%
(Zeer) eens
82% 69%
54% 42%
25% 24%
100%
Geen mening
n= 1096
11
Nederlanders vinden dat jongeren bereid moeten zijn onder hun niveau te werken. De helft vindt zelfs dat dit een wettelijke verplichting zou moeten zijn.
Jongere en oudere werknemers
% Jongeren moeten bereid zijn om een baan onder hun opleidingsniveau aan te nemen De jongerenvakbond moet helpen om jeugdwerkloosheid te verminderen
17%
65%
10%
12%1% 5%
67%
Jeugdwerkloosheid komt vooral doordat het onderwijs niet aansluit bij wat de arbeidsmarkt vraagt
9%
46%
29%
Jongeren moeten wettelijk verplicht worden om een baan onder hun opleidingsniveau aan te nemen
9%
44%
31%
Jeugdwerkloosheid is een groter probleem dan ouderenwerkloosheid
10%
33%
37%
Ouderenwerkloosheid is een groter probleem dan jeugdwerkloosheid
8%
34%
36%
Jongeren zijn niet gemotiveerd genoeg 6% om een baan te vinden
29%
De vakbond beschermt vooral de belangen van oudere werknemers 3% 19% 0% Zeer eens
44%
20%
40%
Eens
Oneens
B5a t/m B8b: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken?
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
8%
60% Zeer oneens
86% 78%
9% 2%12%
77%
3% 13%
55%
63% 47%
54%
64% 44%
13%
42%
47% 38%
7%
15%
42%
46% 39%
11%
13%
36%
40% 32%
7% 8% 8%
40%
82%
(Zeer) eens
26%
80%
22%
100%
Geen mening
n= 1096
12
Een ruime meerderheid van Nederland denkt dat criminaliteit het gevolg is van toenemende jeugdwerkloosheid
Jongere en oudere werknemers
% Oudere werknemers moeten hun (vak)kennis up to date houden om waardevol te blijven voor hun werkgever
13%
60+'ers gedeeltelijk stoppen met werken om de jongere generatie meer kans te geven op een baan Toenemende jeugdwerkloosheid betekent meer criminaliteit
73%
23% 49%
Jongere werknemers worden ingezet om oudere werknemers te helpen vakkennis up to date te houden 5%
56%
Ik ben bereid om na mijn 45e te investeren in een opleiding om een ander beroep uit te kunnen oefenen 6%
46%
Na je 45ste is het prima mogelijk om ander beroep uit te 5% oefenen als de arbeidsmarkt dat van je vraagt
40 uur per week werken moet de norm worden
12%1%6%
81%
83% 78%
22%
2% 15%
61%
66% 57%
23%
3%13%
61%
22%
53%
12% 10%
49%
19%
40%
5%
43%
20%
40%
Eens
Oneens
B9a t/m B12b: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken?
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
88% 84%
33%
29%
0%
86%
29%
34%
6%
Zeer eens
21%
45%
Er moet arbeidsduurverkorting worden ingevoerd 6% om de jeugdwerkloosheid te bestrijden
8% 6%
58%
12%
(Zeer) eens
60% Zeer oneens
7%
12% 80%
9%
36%
53% 46%
45% 26%
100%
Geen mening
n= 1096
13
Nederlanders vinden dat de overheid ervoor moet zorgen dat onderwijs beter aansluit op de arbeidsmarkt. Het is nu zelfs zo dat de helft van Nederland vindt dat jongeren zich verplicht moeten omscholen als zij langer dan een jaar zonder werk zitten Jongere en oudere werknemers
% De overheid moet er voor zorgen dat het onderwijs beter aansluit op de arbeidsmarkt
20%
Ik vind dat de vut tijdelijk opnieuw moet worden ingevoerd voor 60+'ers
19%
Ik zou alleen van baan en werkgever veranderen als ik daar ook een vast contract krijg
19%
61%
51%
33%
30%
33%
Ik ben niet bang om van baan te veranderen, 5% ook al is dat op een tijdelijk contract
23%
35%
De werkloosheidsuitkering moeten worden teruggebracht tot 1 jaar 4%
22%
39%
Aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is goed 1% 19% 0%
20%
40%
Eens
Oneens
B13a t/m B16b: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken?
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
73% 68%
49%
56% 42%
18%
38%
41% 34%
17%
28%
31% 24%
26%
29% 23%
20%
23% 18%
21%
14%
12%
Zeer oneens
71%
5% 13%
12%
60%
85% 77%
69%
20%
47%
81%
2%11%
18%
42%
8%
Zeer eens
13% 2% 15%
50%
Jongeren die langer dan één jaar zonder werk zitten moeten zich verplicht laten omscholen 7% Als ik werkloos zou zijn, zou ik actiever solliciteren als werkloosheidsuitkering wordt teruggebracht naar 1 jaar
11%1%8%
(Zeer) eens
21%
80%
100%
Geen mening
n= 1096
14
Ruim twee derde van Nederland wordt gelukkig van zijn werk. Slechts 19% zou ZZP’er willen worden, maar een ruime meerderheid vindt dat dit teveel onzekerheid biedt. Jongere en oudere werknemers
% De overheid moet het voor werkgevers aantrekkelijker maken om 45-plussers aan te nemen
20%
Ik word gelukkig van mijn werk
Ik heb een goede privé-werk balans
De economische omstandigheden belemmeren mij om te wisselen van baan
53%
22%
12% 2%
41%
12%
40%
Ik vind het acceptabel dat ik naast kans op promotie 3% ook kans heb op het omgekeerde (demotie)
35%
Ik wil best ZZP’er worden; lekker veel vrijheid 3% 16%
41% 20%
40%
Eens
Oneens
B17a t/m B20b: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken?
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
63%
4% 17%
63%
25%
52%
9%
14%
17%
26%
23% 60%
Zeer oneens
69%
23%
2%
36%
40%
0%
16%
21%
Ik zou liever een ander beroep uitoefenen 4% 16%
Zeer eens
9% 1% 20%
55%
10%
Ik wil geen ZZP’er worden; veel te onzeker
7%1%5% 88%
68%
14%
(Zeer) eens
44% 33%
20%
17% 80%
38%
19%
100%
Geen mening
n= 1096
15
Volgens Nederland staat de werknemer onder druk vanwege de crisis. Ook moeten 8 op de 10 Nederlanders er niet aan denken om door te moeten werken na hun 70ste. Tevredenheid over baan
% Werkgevers leggen door de economische crisis meer druk op werknemers Ik moet er niet aan denken om nog te werken na mijn 70ste Ik vind dat een salarisstijging of –daling gekoppeld moet zijn aan de geleverde prestatie De lonen moeten omhoog om de groei van de economie te stimuleren Ik vind dat leeftijd geen reden mag zijn om automatisch meer te gaan verdienen Het gaat weer beter met de economie: de lonen kunnen weer omhoog Ik vind een nieuw vastgestelde maximum ontslagvergoeding van 75.000 euro voldoende Ik vind het logisch dat de pensioensgerechtigde leeftijd meestijgt met de levensverwachting Werknemers moeten een deel van hun ontslagvergoeding gebruiken voor (om)scholing Ik leef voortdurend met de angst dat ik mijn baan kan verliezen
25%
60% 53%
29%
11%
57%
13% 7%
35%
19%
36%
20%
40%
Eens
Oneens
B21a t/m B25b: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken?
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
82%
79% 85%
3% 8%
68%
73% 63%
3% 14%
60% 51%
3% 16%
51%
55% 47%
25%
50%
53% 46%
12% 7%
44%
50% 37%
41%
45% 38%
9% 12%
60% Zeer oneens
60% 55%
4%9%
8%
37%
37%
0% Zeer eens
17%
39%
4% 6%
30%
37%
5%
10%1%7%
31%
43%
13%
85%
24%
49%
8%
6% 9%
21%
47%
(Zeer) eens
15%
26% 80%
26%
100%
Geen mening
n= 1096
16
Nederlanders hebben er niet veel voor over om hun baan te behouden. Een kwart is bereid atv-dagen in te leveren, maar bijna de helft van Nederland zegt geen van deze maatregelen te willen treffen. Inleveren arbeidsvoorwaarden bij behouden werk
Ik ben bereid atv-dagen in te leveren
31% 21%
26%
Ik ben bereid seniorendagen in te leveren
28% 17%
22%
ik ben bereid een aantal vakantiedagen in te leveren
17%
ik ben bereid af te zien van toeslagen/feestdagen/uren buiten kantoortijd
17%
Ik ben bereid minder salaris te krijgen, bij minder verantwoordelijkheden
16%
Ik ben bereid af te zien van de 13e maand of mijn winstuitkering
15%
18% 15%
17% 13%
Geen van deze
45%
0%
10%
20%
30%
40%
42% 48%
50%
B26: Kunt u aangeven welke arbeidsvoorwaarden u bereid bent in te leveren om uw werk te behouden?
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
n= 2199
17
Over het algemeen is Nederland niet erg verdeeld wat betreft maatregelen om werk te behouden. Toch zien we kleine verschillen in de top 3 meest genoemde 23% arbeidsvoorwaarden. 23% 23% 45%
32% 22% 18% 46%
26% 25% 18% 43%
25% 18% 18%
21% 21% 20% 25% 44% 25% inleveren atv-dagen 23% 17% 46%
26% 18% 17% 45%
23% 21% 15% 49%
50%
29% 21% 21% 39%
inleveren atv-dagen inleveren seniorendagen minder salaris, minder verantwoordelijkheden
inleveren seniorendagen 25% 23% 20% 20% 26% 47% minder salaris, minder 25% 23% verantwoordelijkheden 18% 40% afzien van 13e maand/winstuitkering
16%
afzien van 13e maand/winstuitkering afzien van toeslagen
29% 20% 16% 45%
afzien van toeslagen B26: Kunt u aangeven welke arbeidsvoorwaarden u bereid bent in te20% leveren om uw werk te behouden? inleveren vakantiedagen © GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
18%
inleveren vakantiedagen geen van deze
n= 2200
18
Nederlanders geven de economische crisis als hoofdoorzaak voor de stijgende werkloosheid. De hogere kosten voor kinderopvang zijn volgens Nederland de kleinste oorzaak. Oorzaken van stijgende werkeloosheid naar belang
7,0
Economische crisis
6,0
Open grenzen Europa
5,0 4,0
4,8 Te weinig banen 3,7 3,3 2,8
3,0
Minder animo voor eenvoudig werk
2,7 2,0
2,0
1,7
Opleiding sluit niet goed aan op arbeidsmarkt Vergrijzing
1,0 Duurdere kinderopvang
0,0
Gemiddelde per statement 7 = grootste oorzaak 1 = kleinste oorzaak
B27: Kunt u aangeven in hoeverre de volgende oorzaken een rol spelen in de stijging van de werkeloosheid door een rangschikking te maken? De stijging van de werkloosheid komt vooral door: © GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
n= 2200
19
Onderzoeksverantwoording
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
20
Onderzoeksverantwoording externe meting Methode
Het onderzoek is online uitgevoerd op het Online GfK panel. Respondenten uit het Online GfK panel ontvingen via een e-mail een uitnodiging met daarin een link naar de online vragenlijst.
Veldwerkperiode
Het veldwerk voor dit onderzoek werd uitgevoerd in maart 2014. De gemiddelde invulduur van de vragenlijst bedroeg 10 minuten.
Doelgroep & steekproef De doelgroep voor dit onderzoek bestaat uit consumenten in de leeftijd 18 jaar en ouder, representatief voor Nederland. De representatieve steekproef bestaat uit n=2200 Nederlanders. Rapportage
Naast deze PowerPoint rapportage is er eveneens een uitgebreid tabellenboek beschikbaar met uitsplitsingen van de resultaten naar relevante achtergrondkenmerken zoals geslacht, leeftijd, opleiding, sector, links-rechts zelfplaatsing, aantal uur betaalde arbeid, bedrijfsomvang, branche, gezinssamenstelling, levensfase en regio. Belangrijke verschillen tussen groepen worden ook in dit rapport aangestipt.
Certificering
Het onderzoek is uitgevoerd in overeenstemming met het kwaliteitssysteem van Intomart GfK dat is gecertificeerd volgens de normen van NEN-EN-ISO 9001, ISO 20252 en ISO 26362. Intomart GfK onderschrijft de gedragsregels van E.S.O.M.A.R. (European Society for Opinion and Market Research) en is lid van de brancheorganisatie MOA (zie http://www.moaweb.nl). Het is toegestaan de uitkomsten van onderzoek extern te publiceren. Wel dient in dat geval bij de onderzoeksresultaten als bron "Intomart GfK
" te worden vermeld. Exclusiviteit van verzamelde gegevens is gebaseerd op de Gedragscode van de MOA, art. 5 (zie http://www.moaweb.nl)
© GfK Intomart 2014 | 34993 Achmea Volgens Nederland Werk | Maart 2014
21