Mondriaan Fonds Naslagwerk jaarverslag 2012

Mondriaan Fonds Naslagwerk jaarverslag 2012

32 EAST 516 ARTS 60 LAYERS OF CAKE 98WEEKS RESEARCH PROJECT / SPACE LAURENCE AËGERTER STEVEN AALDERS AAMU MUSEUM VOOR HEDENDAAGSE ABORIGINAL KUNST CIRILIO JULIEN ABATH MILOU ABEL ABEL TASMAN MUSEUM EMMANUEL ADJEI JAN ADRIAANS BABAK

Inhoud Subsidiemogelijkheden voor beeldend kunstenaars en bemiddelaars Stimuleringssubsidies Internationalisering Bijzondere projecten Subsidiemogelijkheden voor instellingen beeldende kunst en cultureel erfgoed Afnamebevorderend Voorwaardenscheppend Internationalisering Internationaal

AFRASSIABI 3 6 7

11 15 16 17

Publieksgerichte activiteiten en communicatie Publieksmomenten Drukwerk en digitale media Advertenties, pers en voorlichting

23 24 25

Samenwerking Gezamenlijke regelingen Gezamenlijke activiteiten Afstemming

26 26 26

Werkwijze Advisering Bezwaar- en beroepsprocedures

27 27

Organisatie Raad van Toezicht en Bestuur Medewerkers Mondriaan Fonds

29 29

Toekenningen Instellingen Beeldend kunstenaars en bemiddelaars

32 75

Bijlage commissieleden

82

Jaarcijfers

85

AFRICA IN THE PICTURE AFRICAN ARCHITECTURE MATTERS AFRICAN ARTISTS FOUNDATION AFRIKA MUSEUM AFTERALL YANG AH HAM AICHI TRIENNALE ORGANIZING COMMITTEE GALERIE AKINCI MOUNIRA AL SOLH LAUREN ALEXANDER ALEXANDRIA CONTEMPORARY ARTS FORUM ACAF ALLARD

Het Mondriaan Fonds heeft in 2012 als laatste jaar van de cultuurplanperiode 2009-2012 het beleid van de twee voormalige fondsen uitgevoerd. Daardoor waren de regelingen voor individuele aanvragers en instellingen nog gescheiden.

Subsidiemogelijkheden voor beeldend kunstenaars en bemiddelaars Het Mondriaan Fonds heeft subsidiemogelijkheden voor beeldend kunstenaars en bemiddelaars. Naast stimuleringssubsidies voor starters en bewezen talenten, konden in 2012 aanvragen ingediend worden voor een bijdrage in de kosten van de uitvoering van een artistiek werkplan voor nieuw werk, onderzoek, reis- of werkperiode in binnen- of buitenland of een publicatiesubsidie. Deze bijdragen vielen in 2012 nog onder de regelingen van het voormalige Fonds BKVB.

Stimuleringssubsidies voor beeldend kunstenaars en bemiddelaars Het aantal aanvragen voor een stimuleringssubsidie - startstipendia, bijdragen werkbudget, basisstipendia en publicatiesubsidies - is in 2012 sterk toegenomen. Er werden 722 aanvragen meer ingediend dan in 2011: een toename van 65 %. Deze toename is te verklaren door de aangekondigde nieuwe subsidieregelingen van het Mondriaan Fonds die per 1 januari 2013 in werking treden. Onzekerheid over het toekomstige beleid heeft ongetwijfeld ook tot meer aanvragen geleid. Om alle aanvragen nog in 2012 te kunnen beoordelen was vanaf 4 juli tot 1 oktober 2012 een overgangsregeling voor het aanvragen van een stimuleringssubsidie van kracht. Na die datum konden geen aanvragen meer worden ingediend. Vlak voor 1 oktober werden nog 700 aanvragen ingediend. Het aantal toekenningen nam als gevolg van het grote aantal aanvragen toe, opvallend is echter dat het honoreringspercentage 1% lager uitviel dan het jaar er voor. Startstipendium Het aantal aanvragen voor een startstipendium is in 2012 meer dan verdubbeld ten opzichte van het jaar ervoor. Beeldend kunstenaars die gebruik maakten van een eerste startstipendium waarvan de einddatum voor 31 december 2012 valt, mochten in het kader van de overgangsregeling een aanvraag voor een tweede startstipendium indienen. Voorwaarde was dat de aanvrager voor 31 december 2012 nog niet vier jaar was afgestudeerd. Ook het afschaffen van de Wwik zal hebben bijgedragen aan de sterke toename van het aantal aanvragen. Het aantal

PIERSON MUSEUM LARA ALMARCEGUI ARIE ALTENA WOODY VAN AMEN AMERSFOORT IN C AMSTEL GALLERY AMSTERDAM MUSEUM AMSTERDAM SCHOOL OF CULTURAL ANALYSIS ANDERSOM ZOË ANDRÉ TACO ANEMA TIONG ANG ANNET GELINK GALLERY GALERIE ANNIE GENTILS (NV DE NOTELAAR) 3

honoreringen van een startstipendium hield gelijke tred met het aantal aanvragen: in 2012 werden maar liefst 92 startstipendia toegekend. Het honoreringspercentage steeg met 5% ten opzichte van vorig jaar, waarbij moet worden opgemerkt dat het percentage in dat jaar opvallend laag was. Basisstipendium Het aantal aanvragen voor een basisstipendium, een bijdrage waarmee aanvragers hun beroepspraktijk verder kunnen ontwikkelen, is in 2012 bijna verdubbeld ten opzichte van 2011. Het aantal toekenningen is meer dan verdubbeld. Veel kunstenaars die in 2008 een aanvraag hadden ingediend die positief beoordeeld was, konden pas in 2012 opnieuw een aanvraag indienen. Zoals te verwachten was, is dit massaal gebeurd. Bijdrage werkbudget De standaard en flexibele bijdrage werkbudget – subsidiëring op maat, al dan niet onderbouwd met een begroting en offertes – bleven in een grote behoefte voorzien. Met name het aantal aanvragen voor een standaard bijdrage werkbudget nam sterk toe. Het honoreringspercentage van de standaard bijdrage bleef gelijk, die van de flexibele bijdrage nam af in vergelijking met het jaar ervoor. Publicatiesubsidies De publicatiesubsidies lieten een sterke stijging zien van zowel het aantal aanvragen als het aantal toekenningen en het honoreringspercentage. De toename van het aantal aanvragen zal ook gevolg zijn geweest van het vooruitzicht dat de mogelijkheid voor het aanvragen van bijdragen voor publicaties vrijwel geheel zou verdwijnen in 2013. Studiebeurzen In 2012 werden geen nieuwe studiebeurzen toegekend – de regeling studiebeurzen werd al in 2011 afgeschaft. Wel werd in 2012 twee maal een verlenging van een studiebeurs toegekend. Aantal aanvragen: 2.092 Gehonoreerd: 715 Bijdragen: € 17.741.922

Toekenningen stimuleringssubsidies beeldende kunst

2012

aantal Startstipendia Positief Negatief Totaal

%

2010

aantal

%

20%

35 198 233

15%

68 213 281

24%

128 254 382

34%

125 219 344

36%

Flexibele bijdrage werkbudget Positief Negatief Totaal

278 37% 470 748 Totaal 172 193 365

47%

183 153 336

54%

270 206 476

57%

Standaard bijdrage werkbudget Positief Negatief Totaal

116 270 386

30%

88 207 295

30%

110 171 281

39%

2 1 3

67%

15 19 34

44%

13 7 20

65%

55 64 119

46%

28 62 90

31%

43 44 87

49%

715 1.377 2.092

34%

477 893 1.370

35%

651 873 1.524

42%

Basisstipendia Positief Negatief Totaal

Studiebeurzen Positief Negatief Totaal Publicatiesubsidies Positief Negatief Totaal Totaal Positief Negatief Totaal

92 379 471

2011

aantal

%

THE APPROACH AR/GE KUNST GALLERIA MUSEO ARCHEOLOGISCH MUSEUM ARUBA MUSÉE DE L’ART DE LA VIE ACTIVE ART CADE 4

Percentage van totaal aanvragen stimuleringssubsidies beeldende kunst

st 23 a r t s % tip

en

di

a

t iepublica ies subsid 6%

st a

nd

aa rd we bijd rk bu rage dg 18 et %

e rag bijd dget e l ibe kbu 17% f lex wer

p st i si s ba % 36 en d ia

ART INSTITUTE OF CHICAGO ARTELLEWA ART SPACE ARTES MUNDI ARTIUM LINDA ARTS 5

Internationalisering voor beeldend kunstenaars en bemiddelaars Buitenland ateliers In 2012 werden door het Mondriaan Fonds artists-in-residence plekken (AiR’s) beschikbaar gesteld in New York, Berlijn, Parijs, Banff (Canada), Istanbul, Stockholm, Rome, Caïro, Beijing, Tokio, Curaçao, Brussel, Rio de Janeiro/ São Paulo, Moengo (Suriname), Praag en Annandale-on-Hudson (NY). Deze residencies functioneren als een poort tot het internationale kunstcircuit. Tijdens een residency worden contacten opgebouwd die verder reiken dan vluchtige uitwisselingen tijdens een tentoonstelling of presentatie in het buitenland. Een werkperiode in een van deze ateliers stelt beeldend kunstenaars en bemiddelaars in staat zich te verdiepen of te vernieuwen, uitgedaagd door een andere omgeving en cultuur. Deze ateliers fungeren tegelijkertijd als uitvalsbasis voor het bouwen of versterken van internationale contacten en het ontwikkelen van nieuwe markten. Met het verblijf in een van deze ateliers wil het Mondriaan Fonds beeldend kunstenaars en bemiddelaars in de gelegenheid stellen om in een andere omgeving en/of cultuur hun werk te verdiepen en daarop te reflecteren. Door middel van blogs en andere sociale media laten de meeste residenten zien wat zij onderzoeken, wie zij ontmoeten en welke resultaten dit tot gevolg heeft. Het aantal aanvragen daalde in 2012 met 15%. De ateliers in Brussel, Berlijn, New York, Rio de Janeiro, Beijing en Tokio waren populair. De aanvragen voor Caïro bleven ook dit jaar achter. Gezien de politieke ontwikkelingen is dit begrijpelijk, hoewel het juist nu een belangrijk en interessant moment kan zijn om een periode in Caïro te werken. De komende tijd zal het Mondriaan Fonds extra aandacht besteden aan de (on)mogelijkheden van deze AiR. De AiR Capacete in Rio de Janeiro heeft wegens financiële problemen het programma ‘on hold’ gezet. Als gevolg van de ‘booming economy’ van Brazilië zijn de huurprijzen in Rio de Janeiro en São Paulo meer dan verdubbeld en ook de kosten voor levensonderhoud zijn sterk gestegen. Capacete overdenkt haar positie en zoekt een strategie voor de komende jaren. Het is op dit moment onzeker of de residenten die voor de periode 2013/2014 zijn geselecteerd hun plannen bij AiR Capacete kunnen uitvoeren. Als gevolg van de nieuwe subsidieregelingen die per 1 januari 2013 in werking treden, is de samenwerking met alle buitenland ateliers tegen het licht gehouden. Zo is besloten de residency van 12 maanden bij het Künstlerhaus Bethanien, na een samenwerking van meer dan 20 jaar, stop te zetten. Contacten worden in Berlijn snel gelegd en het is eenvoudig om na een kortere werkperiode de contacten vanuit Nederland goed te onderhouden. De samenwerking met het Künstlerhaus Bethanien blijft nog wel bestaan in

ARTSPACE NZ ARTWORLDS NICKY ASSMANN GIJS ASSMANN ATELIERS ‘89 MARTHA ATIENZA AUTOCENTER AVRO DAVID BADE JO BAER

de vorm van Projectstudio Berlijn waar jaarlijks 3 kunstenaars of bemiddelaars de mogelijkheid hebben om 4 maanden in Berlijn te werken of onderzoek te doen. Ook de samenwerking met IASPIS in Stockholm is beëindigd. Uit de jaarlijkse selectie bleek dat IASPIS een voorkeur heeft voor een type kunstenaar of bemiddelaar die niet altijd geselecteerd kon worden uit de kunstenaars die bij het Mondriaan Fonds een aanvraag indienden. Om budgettaire redenen is de samenwerking met het Banff Centre for the Arts in Canada opgezegd. Het Van Doesburghuis maakte sinds 2010 deel uit van het reguliere aanbod van buitenlandateliers van het Mondriaan Fonds dat de werkplek beschikbaar stelde voor beeldend kunstenaars en bemiddelaars. Daarnaast werd de atelierwoning in samenwerking met het Fonds Podiumkunsten ook beschikbaar gesteld aan musici, componisten, schrijvers en dichters. De samenwerking met de stichting het Van Doesburghuis is eind 2012 beëindigd omdat de doelstelling het atelier open te stellen voor kunstenaars uit verschillende disciplines niet haalbaar bleek. Alleen het Fonds Podiumkunsten bleek in een samenwerking geïnteresseerd. De kosten die met dit atelier gemoeid gaan waren te hoog om alleen door het Mondriaan Fonds gedragen te worden. Aantal aanvragen: 309 Gehonoreerd: 38 Bijdragen: € 1.142.714 Overzicht selectie 2013-2014

BAK SIMONE VAN BAKEL MICHIEL VAN BAKEL FUNDASHON BALANSA ATOUSA BANDEH GHIASABADI JAN BANNING KOSTANA 6

aanvragen

positief

Künstlerhaus Bethanien, Berlijn Projectstudio Berlijn PiST///, Istanbul ISCP, New York Banff Centre for the Arts, Canada IASPIS, Stockholm Atelier Holsboer, Parijs Townhouse Gallery, Cairo Projectstudio Rome Pojectstudio China, Beijing Capacete, Rio de Janeiro Instituto Buena Bista (IBB), Curaçao Arts Initiative Tokyo, Tokio Wiels, Brussel AIR Berlin Alexanderplatz Meet Factory, Praag Tembe Art Studio, Suriname CCS Bard, Annandale-on-Hudson Van Doesburghuis

25 20 18 27 15 16 13 9 16 20 21 11 19 43 22 11 7 8 8

1 3 3 1 1 2* 2 3* 1 3 3 4* 1 2 3 2 2 1 2

Totaal

309

* waarvan 1 duo

Tijdelijke buitenland ateliers Naast de vaste ateliers biedt het Mondriaan Fonds tijdelijke buitenland ateliers aan in samenwerking met Trans Artists. Deze tijdelijke ateliers worden in principe eenmalig aangeboden, maar bij veel belangstelling kan besloten worden de plek opnieuw aan te bieden of deel uit te laten maken van het reguliere aanbod. In 2012 vond de selectie voor de vijf tijdelijke buitenland ateliers plaats bij AiR’s in LatijnsAmerika. Uit onderzoek van Res Artis, de overkoepelende AiR-organisatie bleek een groeiende belangstelling van internationale kunstenaars voor Latijns-Amerika. Was de focus eerst vooral op Brazilië gericht, gezien de snel opkomende economieën van de andere landen in LatijnsAmerika, hoopt het Mondriaan Fonds met het aanbieden van meerdere AiRs in Latijns-Amerika kunstenaars en bemiddelaars te stimuleren hun horizon te verbreden, nieuwe netwerken aan te boren en onderzoek te doen dat hun werk verdiept en verbreedt. In deze AiRs werd een werkperiode van 2 tot 3 maanden aangeboden: El Puente-lab (EPL), Medellín (Colombia) Een kunstenaarsinitiatief dat het proces van stedelijke en sociale verandering wil stimuleren door het initiëren van projecten met internationale kunstenaars, vormgevers, architecten en curatoren. Laboratory of Investigation into Contemporary Art Practice (LiPAC) Buenos Aires (Argentinië) Een programma met als belangrijkste pijlers: discussie en kennisuitwisseling, waarin lokale en internationale kunstenaars, theoretici en studenten actief bijdragen aan een breed debat over cultuur, kunst en samenleving. TUPAC, Lima (Peru) Een kunstenaarsinitiatief met 13 studio’s voor internationale kunstenaars die tijdelijk deel uitmaken van de plaatselijke gemeenschap en lokale kunstenaars. SOMA, Mexico City (Mexico) Een non-profit platform voor hedendaagse kunst met een programma voor de professionalisering van kunstenaars, een forum voor lezingen, discussies en wekelijkse evenementen en een residency programma voor internationale kunstenaars, curatoren en theoretici. CRAC, Valparaíso (Chili) Een residencyprogramma in nauwe samenwerking met de faculteit kunst en cultuur van de Universiteit van Valparaíso met als doel het creëren van een platform waar internationale contacten worden gelegd tussen kunstenaars, wetenschappers en culturele instellingen. Aantal aanvragen: 45 Gehonoreerd: 7 (2 duo’s) Bijdragen: € 197.446

BANOVIC DE BARAK PETER BAREN THE BARSON FOUNDATION YAEL BARTANA CHRISTIAAN BASTIAANS EMILY BATES BATES COLLEGE MUSEUM OF ART FEIKO BECKERS JAMES BECKETT RUTH VAN BEEK ELENA BEELAERTS BEELDEN OP DE BERG BEELDVERHAAL NEDERLAND 7

Binnenlandatelier In aanvulling op het internationale beleid biedt het Mondriaan Fonds een binnenlandatelier aan waarvan beeldend kunstenaars en beschouwers gebruik kunnen maken en waar een (regionale) uitwisseling tot stand kan komen. Samen met de gemeente Den Helder heeft het Mondriaan Fonds in 2008 een monumentaal vroeg 20e eeuws waterpompgemaal in de duinen geschikt gemaakt als werk- en verblijfsruimte voor kunstenaars. Om het Pompgemaal tot een plek van betekenis te maken, is gekozen voor een continue programmering van kortere of langere werkperiodes, tijdelijke presentaties, openbare workshops of onderzoeksperiodes. Een periodieke openstelling van het gebouw en de presentatie van het hier gemaakte werk is onderdeel van het gebruik van het gastatelier. Aantal aanvragen: 23 Gehonoreerd: 6 Bijdragen: € 27.000 Tijdelijke binnenlandateliers Gezien de toenemende belangstelling van beeldend kunstenaars en bemiddelaars om een periode te werken in een tijdelijk atelier op locatie biedt het Mondriaan Fonds naast zijn ateliers in het buitenland en het atelier in Den Helder een aantal tijdelijke gastateliers aan in Nederland. Deze tijdelijke ateliers worden via een open oproep aangeboden in samenwerking met Trans Artists. Het Mondriaan Fonds selecteert de gastateliers op basis van de artistieke mogelijkheden, de belangstelling van kunstenaars voor bepaalde locaties en de connectie die wordt gemaakt met beeldende kunst en erfgoedinstellingen en andere partijen om de resultaten van de werkperiode voor een breed publiek zichtbaar te maken. Het fonds wil met de tijdelijke ateliers een bijdrage leveren aan een grotere binnenlandse mobiliteit en zichtbaarheid van kunstenaars. Dit vanuit de overweging dat niet alleen verre oorden kunstenaars inspireren of de mogelijkheid bieden hun werk te ontwikkelen of te verdiepen; ook het verblijf in eigen land kan veel opleveren, zowel voor de kunstenaar als voor de plek. Aantal aanvragen: 86 Gehonoreerd: 15 Bijdragen: € 74.230

Bijzondere projecten Met de bijzondere projecten kan het Mondriaan Fonds aandachtsgebieden benoemen, tijdelijke regelingen ontwikkelen en nieuwe samenwerkingen aangaan. Het gaat om ontwikkelingen die in het verlengde liggen van de reguliere activiteiten van het Mondriaan Fonds.

Tijdelijke regelingen/samenwerkingen In de periode 2008-2012 werd het programma Art Beyond Borders voor culturele diversiteit uitgevoerd door programmamanager Özkan Gölpinar. In 2012 werden de uitkomsten van dit project zowel intern als door een externe partij geëvalueerd. Hieruit kwam naar voren dat het project als impuls van betekenis is geweest. Het Mondriaan Fonds zal in zijn nieuwe beleidsplanperiode in het kader van de Code Culturele Diversiteit voortbouwen op een aantal van de resultaten uit het Art Beyond Borders traject, zoals het bij de beoordeling betrekken van de context van aanvragen. Regeling Kunstenaars en School Met de tijdelijke regeling Kunstenaars en School werden onderwijsinstellingen - van basisschool tot universiteit - in staat gesteld als opdrachtgever voor het vervaardigen van kunstwerken op te treden. Doel is de kwaliteit van de inrichting van Nederlandse onderwijsinstellingen te vergroten en daarmee een opgroeiend publiek vertrouwd te maken met de kwaliteit van de Nederlandse beeldende kunst. Deze regeling hield eind 2012 op te bestaan.

FRANS BEERENS BEHOUD STOOMSCHIP ROTTERDAM JASPER DE BEIJER BEIJING TODAY ART MUSEUM MAJA BEKAN

Aantal aanvragen: 8 Gehonoreerd: 4 Bijdragen: € 127.670

SEMA BEKIROVIC

Regeling masterclasses Deze tijdelijke regeling bood de mogelijkheid om bij te dragen aan masterclasses op het gebied van de beeldende kunst. Masterclasses zijn een ideaal middel om internationale uitwisseling te stimuleren, de omgang met en reflectie op artistieke ontwikkelingen te bevorderen en een groter publiek bekend te maken met de wijze waarop kunst haar vorm kan krijgen. De regeling masterclasses is eind 2012 beëindigd.

BELGRADE CULTURAL CENTER/ KULTURNI CENTAR BEOGRADA

Aantal aanvragen: 6 Gehonoreerd: 6 Bijdragen: 40.644 Pilotprojecten Via pilotprojecten kan het Mondriaan Fonds projecten ondersteunen die van belang zijn voor de ontwikkeling van het vakgebied, de zichtbaarheid en/of de inbedding van de beeldende kunst maar niet op een reguliere wijze bevorderd konden worden. Bijdragen: € 1.393.700 Promoveren in de kunsten Eind 2011 deden Mondriaan Fonds en het NWO een oproep voor de tweede ronde van ‘Promoveren in de Kunsten’, waarbij twee promotieplekken (PhD) ter beschikking worden gesteld die beeldend kunstenaars de gelegenheid biedt te promoveren op een zelf geformuleerd onderzoeksvoorstel. In 2012 werden Lonnie van Brummelen en Jonas Staal geselecteerd,

MUSEO NACIONAL DE BELLAS ARTES KRISTINA BENJOCKI JURRIAAN BENSCHOP SIMON BENSON HERMAN 8

in september begon voor beide kunstenaars hun promotietraject. Rietveld Research Residency De samenwerking met de Gerrit Rietveld Academie voor een gastatelier middenin de dynamiek van de kunstacademie werd gecontinueerd. In het verlengde van deze samenwerkingen werd het aanbod van binnenlandateliers verder uitgebreid en daarmee de investering in praktijkverdieping en een grotere binnenlandse mobiliteit en zichtbaarheid van kunstenaars. De residenten in 2012 waren het duo Sjaak Langenberg en Rosé de Beer. Deelerwoud In 2012 onderzocht het Mondriaan Fonds de mogelijkheden van een gastatelier voor beeldend kunstenaars op het grootste particuliere, en nooit publiek opengestelde landgoed van Nederland, het Deelerwoud op de Hoge Veluwe. Kunstbemiddelaar Jouke Kleerebezem onderzocht de specifieke kwaliteiten van het landgoed, in relatie tot het actuele discours met betrekking tot kunst en landschap, en de meerwaarde van een verblijf in het Deelerwoud voor zowel de kunstenaar als de plek. Hij heeft zowel de praktische als inhoudelijke mogelijkheden verkend, in nauw overleg met de eigenaar. Daarnaast is bekeken wat de mogelijkheden zijn voor een samenwerkingsverband tussen kunst en wetenschap en of voor de publieke presentatie van de resultaten aansluiting gevonden kan worden bij culturele instellingen in de regio of daarbuiten. Op basis van het onderzoek hebben Katja Mater en Jeroen Doorenweerd een periode op het landgoed gewoond en gewerkt. De resultaten van hun werkperiode werden ter plekke gepresenteerd en besproken tijdens een rondetafel bijeenkomst. De eigenaar van het landgoed heeft aangegeven graag een meer permanent gastatelier ter beschikking te stellen. Hij wil daarmee het bijzondere karakter van landgoed via de kunst ontsluiten voor een groter publiek. In 2013 zal de geschiktheid van de locatie verder worden bekeken. Followup Het Mondriaan Fonds biedt een praktijkgericht buitenlandatelier aan, specifiek voor jonge curatoren tot 35 jaar. Hiervoor wordt samengewerkt met Schloss Ringenberg in Duitsland. ‘followup’ is de titel van de voortzetting van het Nederlands-Duitse samenwerkingsproject ‘SMAX’ waarbij één Nederlandse en twee Duitse curatoren in de gelegenheid werden gesteld om een jaar lang en met een eigen budget een programma samen te stellen bij verschillende musea en kunstcentra in het grensgebied. Met dit atelier wil het fonds jonge curatoren de gelegenheid bieden in een andere omgeving hun werk te verdiepen en daarop te reflecteren. De werkperiode biedt een uitgelezen kans om werkervaring op te doen en nieuwe velden te ontdekken en internationale contacten op te

doen of uit te breiden. De Nederlandse kandidaten waren Kristine Dittelova (Kris Dittel) en Suzie Hermán. OCAT, Shenzhen (China) Op verzoek van de Nederlandse Ambassade in Beijing en SICA heeft het Mondriaan Fonds in 2011 en 2012 bijgedragen aan een werkperiode van 3 maanden bij OCAT in Shenzen. Deze residency is onderdeel van het Cultural Exchange programma China-Nederland, een samenwerkingsverband tussen de Nederlandse Ambassade en SICA. Van 24 september tot 1 december 2012 werkte Constant Dullaart als artist-in-residence in OCAT. Na een evaluatie met OCAT is in goed overleg besloten de samenwerking niet voort te zetten, want OCAT kiest voor een AiR model waarbij het zelf internationale kunstenaars en curators uitnodigt om als resident in Shenzhen te werken. Unreal Estate Agency Het Mondriaan Fonds heeft tussen 2010 en 2012 een aantal werkperiodes in Detroit mogelijk gemaakt voor Nederlandse kunstenaars. Dit was een praktijkonderzoek naar de mogelijkheden van een nieuw gastatelier binnen de sociaaleconomische en culturele context van Detroit. Doel van dit project is om een archetypisch Amerikaans ‘suburban’ arbeidershuis te transformeren tot gastatelier voor kunstenaars, met hergebruik van lokale materialen en in samenwerking met de lokale gemeenschap. Als laatste in een reeks is Christian Ernsten geselecteerd voor een werkperiode waarbij hij, aan de hand van de resultaten tot dusver en de ervaringen van de eerdere pre-residenten, onderzoek zal doen naar nieuwe vormen van artistieke produktie in relatie tot de stedelijke (her)ontwikkeling van Detroit, en de betekenis hiervan voor Nederlandse kunstpraktijk. De Verbeelding In een toenemend aantal films wordt het grensgebied tussen beeldende kunst en film verkend. In aansluiting op deze ontwikkeling prolongeerden het Mondriaan Fonds en het Nederlands Filmfonds in 2012 het samenwerkingsproject De Verbeelding. De Verbeelding biedt beeldend kunstenaars samen met filmproducenten de mogelijkheid een low budget film van speelfilmlengte te realiseren. De bijdrage van de fondsen is bedoeld voor films die hun oorsprong voornamelijk vinden in de beeldende kracht van het medium. Het gaat om films die de grenzen tussen beeldende kunst en film verkennen en die de artistieke potentie hebben op internationale filmfestivals geselecteerd te worden. Eind 2012 werd bekend dat de producenten van Erik van Lieshout, Gerald van der Kaap en Fiona Tan ieder een bijdrage van 300.000 euro ontvangen om hun filmplannen te realiseren. Erik van Lieshout kreeg een bijdrage voor de film Werk, Gerald van der Kaap voor Passing the Information en Fiona Tan voor de film

VAN BERGE JEROEN VAN BERGEN WOUT BERGER KORRIE BESEMS MORGAN BETZ PAUL BEUMER LOTTA DE BEUS BEYOND WRITING FOUNDATION ALICJA TERESA BIELAWSKA FUNDAÇÃO BIENAL DE SÀO PAULO MARC BIJL LIESBETH BIK IRINA BIRGER ROSSELLA 9

Future Histories. Het streven is de films in 2013/2014 te realiseren en uiterlijk eind 2014 in première te laten gaan, gevolgd door een roulatie in de Nederlandse bioscopen. Matching Grants Belangrijk aandachtsgebied waren de Matching Grants. Er werd bij wijze van co-financiering een bijdrage gegeven aan een aantal bijzondere projecten waarbij culturele instellingen, maatschappelijke organisaties en/of bedrijven een kunstenaar in de gelegenheid stelt een ambitieus nieuw werk te maken. Eind 2012 werd bovendien een open oproep gedaan om nieuwe kansen te bieden voor het vergroten van de productieen presentatiemogelijkheden van kunstenaars. Alle gehonoreerde projecten bieden de mogelijkheid aan beeldend kunstenaars om nieuw werk te produceren én te presenteren. In sommige gevallen wordt het werk tevens aangekocht door de opdrachtgever. De bijdrage van het Mondriaan Fonds aan de realisatiekosten is nooit meer dan 50%. Van de opdrachtgever wordt onder meer verwacht dat deze een reëel honorarium voor de kunstenaar beschikbaar stelt. De oproep eind 2012 was bedoeld als voorloper van de Bijdrage Opdrachtgeverschap, onderdeel van het nieuwe beleid. Negen projecten werden gehonoreerd (zie pagina 81). Skyfinanciering In het verlengde van de Matching Grants werden samen met derden ook andere vormen van financiering ontwikkeld. Materiaalfonds De samenwerking met het Materiaalfonds werd in 2012 voortgezet en geïntensiveerd. Het Materiaalfonds is een onafhankelijke stichting die talentvolle kunstenaars de mogelijkheid biedt een rentevrije lening af te sluiten en daarmee wil bijdragen aan de professionalisering en groei van de kunstsector. Door zelf te investeren vergroten kunstenaars hun economische en financiële zelfstandigheid en kan hun artistieke praktijk groeien. Een lening kan worden aangevraagd als voorfinanciering voor het ontwikkelen, maken en presenteren van nieuw werk. Het maximale bedrag van een lening is 8.000 euro, die in termijnen binnen 3 jaar afgelost moet zijn. Time/Bank Ook werd de samenwerking met Time/Bank voortgezet, een online platform waar kunstenaars en instellingen tijd, kennis en vaardigheden kunnen uitwisselen zonder gebruik te maken van geld. Om een extra bijdrage te leveren aan de totstandkoming van bijzondere projecten, heeft het Mondriaan Fonds in 2012 bij toekenningen een ‘Hour Note’ van Time/Bank beschikbaar gesteld aan kunstenaars en instellingen. Met de Hour Notes kan een kunstenaar of instelling zelf een dienst of tijd kopen. Time/Bank is een initiatief van de Amerikaanse kunstenaars Anton Vidokle en Julieta Aranda en werd door Stroom Den Haag

in Nederland geïntroduceerd. Het Mondriaan Fonds hoopt dat kunstenaars en instellingen door samen te werken met Time/Bank een extra mogelijkheid hebben – naast de toegekende subsidie – om bijzondere projecten te realiseren. voordekunst.nl In 2012 besloot het Mondriaan Fonds om als eerste landelijke cultuurfonds partner te worden van voordekunst.nl, het grootste crowdfunding platform voor kunstprojecten in Nederland. Doel van de samenwerking is crowdfunding binnen de beeldende kunst en het erfgoed een stimulans te geven. Door de bezuinigingen krijgt het Mondriaan Fonds te maken met kortingen op de besteedbare budgetten. De urgentie om aanvragers te wijzen op andere vormen van (mede)financiering is hierdoor groot. Een van deze alternatieve financieringsvormen kan crowdfunding zijn. Dit sluit aan bij de gedachte van het Mondriaan Fonds dat draagvlak voor projecten belangrijk is. De samenwerking betreft in eerste instantie een pilot van 1 jaar.

BISCOTTI BISDOM ROTTERDAM BISDOM WILLEMSTAD BISSCHOPPELIJK CENTRUM ROLDUC RONALD DE BLOEME

Meester-Gezelregeling Om tegemoet te komen aan de groeiende vraag van beginnende kunstenaars aan begeleiding door ervaren vakgenoten biedt het Mondriaan Fonds een Meester-Gezelregeling aan. In 2012 zijn twee pilotprojecten gestart om startende kunstenaars te koppelen aan meer ervaren collega’s voor inhoudelijke begeleiding, zowel artistiek als zakelijk. Dit zijn het project Mentoring in samenwerking met CultuurOndernemen en Leerling/Meester in samenwerking met Kunstpodium T.

DIANA BLOK

Mentoring In samenwerking met Cultuur-Ondernemen heeft het Mondriaan Fonds, bij wijze van proef, het initiatief genomen voor een programma-opmaat dat beginnende kunstenaars ondersteunt bij hun ondernemerschap en ontwikkeling op artistiek-inhoudelijk vlak. Doel van het project is de inhoudelijke expertise van kunstenaars, curatoren en cultureel ondernemers te koppelen aan jong talent. De know-how en de ervaring worden ingezet voor jonge, talentvolle kunstenaars die worden geholpen bij het realiseren van hun ambities en plannen, artistieke ontwikkeling en bij het professionaliseren en positioneren van hun werk. Zes kunstenaars die in 2012 een startstipendium ontvingen, zijn geselecteerd voor dit pilot project. Zij konden kiezen uit een mentorenteam dat was samengesteld door Cultuur-Ondernemen en het Mondriaan Fonds. Het gaat om de volgende kunstenaars en mentoren: Femke Dekkers en Krijn de Koning; Jan Willem Deiman en Bart Rutten; Robert Weide en Ronald Koop (gerlach en koop); Aldwin van de Ven en David Bade; Natalia Ossef en Roel Arkesteijn; Anama Ponce en Charlie Citron.

PIM BLOKKER

BLOK LOCAL BASE FOR CULTURE REFRESHMENT

SARA BLOKLAND BOB VAN ORSOUW GALLERY AYSEL BODUR GWENNETH BOELENS TON BOELHOUWER 10

Leerling/Meester Het Mondriaan Fonds is voor de periode 2012-2013 een samenwerking aangegaan met het project Leerling/Meester van Kunstpodium T in Tilburg. Dit project koppelt afstuderende kunstenaars van tien academies aan meer ervaren vakgenoten. Dit resulteert in een serie exposities in Kunstpodium T, waarbij telkens vier à vijf studenten van de deelnemende academies met elkaar en de meester-kunstenaar exposeren. Daarnaast wordt een serie ‘Meestergesprekken’ georganiseerd bij museum De Pont in Tilburg waarbij aan de hand van vijf thema’s die voor de jonge kunstenaar relevant zijn, inhoudelijk dieper wordt ingegaan op het creatief ondernemerschap, het kunstenaarschap en de wereld na de academie. De praktijkgerichte ervaringen worden op die manier gedeeld met andere kunstenaars en een breder geïnteresseerd publiek. Het uitgangspunt van de samenwerking tussen Mondriaan Fonds en Kunstpodium T is om een aantal kunstenaars die van het Mondriaan Fonds een basisstipendium hebben ontvangen als meester bij het programma te betrekken. De deelnemende meester-kunstenaars zijn: Koen Delaere, Frank Havermans, Thomas Bakker, Maria Roosen, Arjan Janssen en Matthijs Bosman.

Subsidiemogelijkheden voor instellingen beeldende kunst en cultureel erfgoed Het Mondriaan Fonds stimuleert projecten en andere activiteiten van instellingen die de belangstelling voor beeldende kunst en cultureel erfgoed in Nederland en daarbuiten bevorderen. Deze activiteiten onderscheiden zich door een opmerkelijke inhoud, innovatieve presentaties, nieuwe vormen van samenwerking of publieksbenadering. Deze bijdragen vielen in 2012 nog onder de regelingen van de voormalige Mondriaan Stichting.

Afnamebevorderend In 2012 droeg het Mondriaan Fonds bij aan de volgende projecten en activiteiten die de afname van beeldende kunst en cultureel erfgoed stimuleren en bevorderen: Projecten instellingen In 2012 werd ten opzichte van het voorgaande jaar meer bijgedragen aan bijzondere publieksprojecten beeldende kunst en cultureel erfgoed. Aanvragers besteedden veel aandacht aan de artistieke urgentie of maatschappelijke relevantie van hun project en wisten hun activiteiten beter te situeren in het (inter) nationale aanbod. Bijvoorbeeld door samenwerking met organisaties zowel binnen als buiten het culturele veld, waarbij nieuwe vormen van cultureel ondernemerschap vaker aan bod kwam. Opvallend was een aantal groots opgezette tentoonstellingen met internationale partners. Drie daarvan - Drents Museum, Bonnefantenmuseum en het Van Abbemuseum - werden georganiseerd in het kader van het Nederland/Ruslandjaar 2013. Een deel van het budget was bestemd voor projecten die uitgaan van culturele diversiteit of internationalisering. Een ander deel van het budget was bestemd voor niet-monografische en opiniërende publicaties die een bijdrage leveren aan de discussie en gedachtevorming over hedendaagse beeldende kunst. In 2012 werd voor het laatst bijgedragen aan geïllustreerde kinder- en jeugdliteratuur. Het Mondriaan Fonds werkte hier bij samen met het Nederlands Letterenfonds, dat verantwoordelijk was voor de uitvoering. Aantal aanvragen: 349 Gehonoreerd: 141 Bijdragen: € 4.773.760 Programma’s presentatie-instellingen en kunstenaarsinitiatieven Het Mondriaan Fonds draagt bij aan programma’s van presentatie-instellingen omdat deze van vitaal belang zijn voor ontwikkeling en

BAS DE BOER MAZE DE BOER GEORG BOHLE MUSEUM BOIJMANS VAN BEUNINGEN JAN BOKMA FRANZISKA BOLLEREY BON NOCHI BONAIRE ARCHEOLOGY INSTITUTE MUSEUM BONAIRE MELANIE BONAJO BONNEFANTEN MUSEUM RUDOLF BORGART KARIN BOS PHIL BOSCH 11

zichtbaarheid binnen de beeldende kunstsector. In 2012 vroegen 47 presentatie-instellingen voor in totaal ruim 6,1 miljoen euro aan. Wegens het grote aantal aanvragen en het beschikbare budget heeft het Mondriaan Fonds scherpe keuzes gemaakt op basis van de kwaliteit van de plannen. De programma’s met de meeste meerwaarde voor het kunstklimaat in Nederland en de Nederlandse Cariben werden gehonoreerd. De bijdragen variëren van 60.000 euro tot 200.000 euro op jaarbasis. Instellingen die rechtstreeks worden gefinancierd door het Rijk konden niet aanvragen. Het veld van presentatie-instellingen biedt een divers beeld. Sommige programma’s zijn opgebouwd rond evenementen, andere stellen presentaties centraal of combineren residencies met een presentatieprogramma. Verschillende aanvragers bevragen de positie van de presentatie-instelling door te experimenteren met de vorm of het organisatiemodel. Opvallend is dat steeds meer aanvragers nomadisch opereren zonder eigen ruimte of dat ze een substantieel deel van het programma op andere locaties presenteren. Meerdere presentatie-instellingen thematiseren cross-overs tussen kunst en andere disciplines zoals wetenschap, muziek, architectuur en vormgeving; andere richten zich op een subdiscipline binnen de beeldende kunst. Ook de invulling van de programma’s is uiteenlopend. Sommige organisaties stellen de kunstenaar en kunstpraktijk centraal. Talentontwikkeling van jonge, niet gevestigde makers en bemiddelaars komt hierbij veelvuldig aan bod. Andere instellingen focussen op hun publiek, vaak betreft het een bijzondere niche zoals jongeren of bepaalde subculturen. Aantal aanvragen: 47 Gehonoreerd: 21 Bijdrage: € 3.736.347 Erfgoedprogramma’s Erfgoedinstellingen en musea voor hedendaagse kunst kunnen een aanvraag indienen voor langer lopende activiteiten of programma’s die gericht zijn op vernieuwing, samenwerking, kennis en debat. Het aantal aanvragen was ten opzichte van 2011 meer dan verdubbeld. Dit had mogelijk te maken met de bezuinigingen op cultuur. De beperkte middelen maakt het voor aanvragers noodzakelijk om na te denken over de positie, functie en betekenis van de eigen instelling en haar collectie. Opvallend is daarbij het relatief groot aantal aanvragen met een internationaal karakter. Aantal aanvragen: 21 Gehonoreerd: 10 Bijdrage: € 1.265.000 Collecties Structurele aankopen 2013 Het Mondriaan Fonds draagt bij aan aankoopprogramma’s van musea voor moderne kunst en

vormgeving. Normaal gesproken kunnen deze musea voor twee jaar aanvragen. In 2012 was dit alleen voor 2013 mogelijk. De aanvragen werden zowel kwalitatief als kwantitatief beoordeeld. Ook is gelet op de samenhang tussen het verzamel- en het presentatiebeleid, het belang voor en de afstemming met de Collectie Nederland, de relatie tot de eigen collectie en de kwaliteit van de collectie- en aankoopplannen. Musea moeten een eigen aankoopbudget hebben van 50.000 euro (bijvoorbeeld van gemeente of provincie) en een soepel bruikleenbeleid hanteren. Hoewel vooraf was aangekondigd dat gezamenlijke aanvragen kans maken op een hogere honorering en musea meer dan ooit aandacht besteden aan het profileren van de eigen instelling ten opzichte van de Collectie Nederland, werden er geen gezamenlijke aanvragen ingediend. Uit de aanvragen blijkt echter wel een betere afstemming tussen verzamelbeleid en presentatiebeleid: nieuwe aankopen komen uit tentoonstellingen voort of geven daar juist aanleiding toe. Bijna alle aanvragen besteden aandacht aan een meer gestroomlijnde benadering van deze kerntaken van het museum, rekening houdend met de zichtbaarheid van de collectie en het algemene profiel van het museum. Trends zijn dat de presentatie van de collectie voorrang krijgt op wisseltentoonstellingen en dat steeds meer musea aandacht besteden aan het produceren van kunst en het verlenen van opdrachten aan kunstenaars om nieuw werk te maken. Samenhang tussen opdracht, presentatie en aankoop versterkt de relatie van musea met kunstenaars, maar verleent ook meer diepgang aan de collectie: de werken die daaruit voortkomen fungeren vaak ook als ankerpunten voor het beleid van een museum. Steeds meer musea denken na over de rol van musea in de 21e eeuw, waarbij de maatschappelijke inbedding steeds belangrijker wordt. Ten slotte wordt nauwelijks fundamenteel onderzoek naar collecties gedaan. Het is weliswaar steeds lastiger om onderzoek gefinancierd te krijgen, maar door samen te werken met universiteiten behoren geldstromen van bijvoorbeeld NWO tot de mogelijkheden. Het Mondriaan Fonds speelt hier op in door een nieuwe regeling in het leven te roepen waarbij internationale samenwerking en onderzoek tot de mogelijkheden behoort. Aantal aanvragen: 16 Gehonoreerd: 15 Bijdragen: € 1.045.500 Incidentele aankopen Het Mondriaan Fonds droeg ook in 2012 bij aan museale aankopen die van cruciaal belang zijn voor de Collectie Nederland. Deze aankopen kunnen op alle verzamelgebieden plaatsvinden en moeten minimaal 50.000 euro bedragen. Ze vullen belangrijke lacunes in de Collectie Nederland aan of brengen deze op een hoger niveau. Dit vergroot de kwaliteit en samenhang

WIM BOSCH KIM BOSKE MARIE ILSE BOURLANGES IRIS BOUWMEESTER MANON BOVENKERK BRAM BRAAM MARTIN BRANDSMA FONS BRASSER TUDOR BRATU BREDA PHOTO HAROLD DE BREE MITCHEL BREED ANNE CLAIRE DE BREIJ KOOS BREUKEL TIM BREUKERS 12

van de museale Collectie Nederland en verbetert de internationale positie van de Nederlandse musea. Publiek toegankelijke instellingen die belangrijke collecties beheren en presenteren konden aanvragen indienen. Van de instellingen wordt een soepel en actief bruikleenverkeer met andere Nederlandse erfgoedinstellingen verwacht. De besteding varieerde in de afgelopen vier jaar van 1,5 miljoen euro (2012) tot 1,7 miljoen (2011), 2,8 miljoen euro (2010) en 1,9 miljoen euro (2009). De verschillen worden veroorzaakt door enkele zeer kostbare aankopen. Het Mondriaan Fonds had in de cultuurplanperiode 2009-2012 op jaarbasis 2,7 miljoen euro beschikbaar. In 2012 werd eenmaal een gezamenlijke aanvraag ingediend door het Stedelijk Museum Amsterdam en het Frans Halsmuseum|De Hallen in Haarlem voor de aankoop van het videowerk The Krazy House van Rineke Dijkstra. Deze aanvraag werd gehonoreerd. Aantal aanvragen: 20 Gehonoreerd: 13 Bijdragen: € 1.569.143 Aankoopfonds volkenkundige musea Het Mondriaan Fonds beheert een gemeenschappelijk fonds voor aankopen door volkenkundige musea die van cruciaal belang zijn voor de Nederlandse volkenkundige collectie. Het Aankoopfonds is een samenwerkingsverband tussen belangrijke volkenkundige musea (SVCN) en het Mondriaan Fonds. Deze musea storten een vast deel van hun aankoopbudget in het fonds, waarna het Mondriaan Fonds dit bedrag verdubbelt. Per saldo wordt het fonds jaarlijks tot een maximaal bedrag van 136.134 euro aangevuld. De eisen zijn hoog: meestal passeren aanvragen eerst een eigen aankoopcommissie alvorens bij het Aankoopfonds te worden ingediend. De samenwerking met de SVCN wordt in de beleidsperiode 2013–2016 voortgezet. Aantal aanvragen: 1 Gehonoreerd: 1 Bijdragen: € 23.625 Wet tot behoud van cultuurbezit Het Mondriaan Fonds beheert een budget voor het conserveren van erfgoed dat is geplaatst op de lijst van de Wet tot Behoud van Cultuurbezit. De objecten zijn doorgaans in particulier bezit en zijn van zo’n groot belang voor Nederland, dat ze niet zonder toestemming van de overheid aan het buitenland mogen worden verkocht. Eigenaren kunnen in aanmerking komen voor een bijdrage van maximaal 60% in de kosten van conservering of restauratie. Aantal aanvragen: 2 Gehonoreerd: 2 Bijdragen: € 101.040

Collectiemobiliteit De afgelopen jaren werd extra aandacht besteed aan de afstemming tussen collecties en de collectieprofielen van instellingen. Dit gebeurde op meerdere verzamelgebieden. De modeconservatoren werken al geruime tijd samen en stemmen aankopen en presentaties op elkaar af. Het foto-overleg waaraan de meeste fotocollectiebeherende instellingen sinds 2009 deelnemen, kreeg in 2012 minder aandacht, hoewel de slechte economische situatie juist aanleiding gaf tot samenwerken. Om musea te stimuleren de collectie meer te profileren en collectiemobiliteit te faciliteren bood het Mondriaan Fonds hun de mogelijkheid een bijdrage aan te vragen om de kwaliteit van de collectie en het collectieprofiel te verbeteren. Aantal aanvragen: 1 Gehonoreerd: 1 Bijdrage: € 75.000 Mobiel Erfgoed Lening De belangstelling voor mobiel erfgoed is groot. Om de kwaliteit van dit bijzondere erfgoed te versterken en het operationeel te houden, bieden het Mondriaan Fonds en het Nationaal Restauratiefonds sinds 2011 leningen met een lage rente aan voor restauratie. De Mobiel Erfgoed Lening is bestemd voor het financieren van de restauratie van oude auto’s, treinen en vliegtuigen. Aan aanvragen voor varend erfgoed wordt niet bijgedragen. Daarvoor bestaat een Fonds voor Varend Erfgoed bij het VSBfonds en het Restauratiefonds. Aantal aanvragen: 1 Positief advies: 1 KunstKoop De KunstKoop stelt particulieren in staat kunst op afbetaling te kopen zonder rente te betalen. Het is de enige regeling in het kunstbeleid, specifiek voor de consument. Het Mondriaan Fonds wil met de KunstKoop de particuliere kunstmarkt versterken en de verkoop van hoogwaardige hedendaagse beeldende kunst bevorderen. Sinds 1997 maakten meer dan 43.000 kopers gebruik van deze regeling en kochten voor ruim 134 miljoen euro aan kunstwerken. In de tabel staan de resultaten van de KunstKoop over de periode 1997–2012. In 2012 werden opnieuw minder contracten afgesloten. Het gemiddelde aankoop- en het gemiddelde leenbedrag in 2012 geven een goede indicatie van de verkoopcijfers. Deze cijfers laten zien dat er aanzienlijk minder leningen worden afgesloten, maar dat klanten gemiddeld voor hogere bedragen gaan lenen. Deze cijfers weerspiegelen de steeds slechtere economische situatie van de afgelopen jaren. Galeries kunnen eenmaal in de twee jaar een aanvraag indienen voor deelname aan de KunstKoop. In 2012 vond de aanvraagronde 2013-2014 plaats: in 123 galeries kan de komende twee jaar

JASPER VAN DEN BRINK BRONSGIETERIJ CURAÇAO MARIANNE BROUWER VERMEULEN FRANK BRUGGEMAN MATTHIJS DE BRUIJNE MARIANNE BRUUN VIERO EGLE BUDVYTYTE KATHE BURKHART BUSAN BIENNALE ORGANIZING COMMITTEE RUTA BUTKUTE LARD BUURMAN C/O BERLIN. THE CULTURAL 13

met de KunstKoop kunst gekocht worden. Een adviescommissie heeft op basis van de kwaliteit van het tentoonstellingsprogramma en de professionaliteit van de galerie een selectie gemaakt. Bij de beoordeling is rekening gehouden met de pluriformiteit van het kunstaanbod en met de meer gemengde beroepspraktijk van kunstenaars en galeries. Daarmee is gereageerd op een door Gottschalk Cultureel Advies uitgevoerd onderzoek naar de KunstKoop en de daarin voorgestelde aanpassingen van de regeling. Uit dit onderzoek blijkt de effectiviteit van de regeling voor kunstkopers, galeries en kunstenaars. De KunstKoop speelt een doorslaggevende rol voor een groot deel van de kunstkopers, zonder welke zij niet, minder of later gekocht zouden hebben. Met een beschikbaar budget van 800.000 euro per jaar wordt zo een gemiddelde van 9,6 miljoen euro aan verkopen gegenereerd en een bijdrage aan het inkomen van kunstenaars geleverd van 4 tot 6 miljoen euro per jaar. Ook blijkt uit dit onderzoek dat privatisering van de KunstKoop in deze periode van laagconjunctuur geen optie is. Alternatieve regelingen zoals de Nationale Kunst Koop bieden een onvoldoende alternatief.

Ontwikkelingen KunstKoop 1997–2012

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

aankoopbedrag totaal in €

leenbedrag totaal in €

rente totaal in €

aantal contracten

aankoopbedrag gemiddeld in €

leenbedrag gemiddeld in €

3.241.835 5.954.498 6.915.593 8.877.725 10.491.767 10.699.069 10.458.673 10.650.093 10.812.131 10.244.093 11.077.805 10.848.329 8.670.544 8.240.135 7.418.595 5.878.111

2.483.246 4.643.529 5.571.446 7.270.265 8.540.572 9.170.238 9.397.063 9.545.930 9.533.672 8.620.895 9.225.549 9.103.585 7.320.196 6.698.074 6.108.844 4.563.519

260.558 463.814 479.526 709.594 830 .227 847.550 747.447 764.534 693.290 716.681 854.346 887.661 693.345 591.364 550.567 410.904

1.420 2.456 2.720 3.376 3.504 3.693 3.527 3.482 3.397 3.008 3.149 2.893 2.427 2.132 1.876 1.427

2.283 2.424 2.542 2.630 2.994 2.897 2.965 3.059 3.183 3.406 3.518 3.750 3.573 3.865 3.954 4.119

1.749 1.891 2.048 2.154 2.437 2.483 2.664 2.742 2.807 2.866 2.930 3.147 3.016 3.142 3.256 3.198

Gegevens op basis van verwerking door Mondriaan Fonds.

FORUM FOR PHOTOGRAPHY DAYA CAHEN SIGRID CALON GEERT VAN DE CAMP AD VAN CAMPENHOUT CARTESIUS MUSEUM CASCO CASCOLAND CASTELLO DI RIVOLI 14

Voorwaardenscheppend Het Mondriaan Fonds ondersteunt en initieert naast afnamebevorderende activiteiten ook voorwaardenscheppende activiteiten om zo bij te dragen aan een krachtige cultuursector met professionele organisaties. Ontwikkelkosten instellingen Om te bevorderen dat projecten zo goed mogelijk worden doordacht en voorbereid, droeg het Mondriaan Fonds ook in 2012 bij in de kosten van het opzetten van internationale samenwerkingsprojecten, het inhuren van expertise of het onderzoeken van best practices. De verhouding tussen gehonoreerde voorstellen op het gebied van beeldende kunst en cultureel erfgoed is ongeveer in balans. Om een integrale afweging mogelijk te maken, beoordeelde het Mondriaan Fonds de aanvragen in vier rondes. De maximale bijdrage werd vanwege de druk op het beschikbare budget verlaagd naar 10.000 euro. Een aanzienlijk aantal gehonoreerde aanvragen had als doel professionalisering van organisaties, waarbij kennisdeling of samenwerking tussen instellingen meerwaarde opleverde voor het bredere culturele veld. Ontwikkelkosten vormen hier een impuls om samenwerking te intensiveren en professioneel uit te breiden, of de internationale positie en het netwerk van instellingen te verstevigen. Meerdere aanvragers gingen internationale samenwerkingsrelaties aan met partners buiten de bekende westerse circuits, zoals in Kameroen, Colombia, Mozambique, Rusland en Zuid-Afrika. Bijdragen waren er ook om best practices van cultureel ondernemerschap en innovatie te verkennen. De meerwaarde bij deze aanvragen zit in kennisdeling, zowel binnen het culturele veld als met instellingen daarbuiten en met het publiek. In de beeldende kunst en het cultureel erfgoed kampen uiteenlopende organisaties met vergelijkbare vraagstukken rond nieuwe technologieën en publieksparticipatie. Kennisuitwisseling over praktijken en innovaties helpt de deskundigheid in het veld te bevorderen. Aantal aanvragen: 61 Gehonoreerd: 34 Bijdragen: € 312.344 Professionalisering instellingen Om kunst- en erfgoedinstellingen in staat te stellen hun deskundigheid op peil te houden en te vergroten zodat zij in staat zijn publiek voor langere tijd aan zich te binden, droeg het Mondriaan Fonds bij aan symposia, debatten of experimenten met bijvoorbeeld vernieuwend publiciteitsbeleid. Professionaliseringsactiviteiten werden binnen de regeling voor projecten beoordeeld om zo een integrale afweging te kunnen maken. Aantal aanvragen: 7 Gehonoreerd: 6 Bijdragen: € 260.000

CASTRUM PEREGRINI MUSEUM CATHARIJNECONVENT CCA DERRY LONDONDERRY CEC ARTSLINK CEIA CENTRO DE EXPERIMENTACAO E INFORMACAO DE ARTE CENTER FOR CONTEMPORARY ART TBILISI HET CENTRAAL BUREAU CENTRAAL MUSEUM CENTRE D’ART CONTEMPORAIN D’IVRY CENTRE FOR THE DOCUMENTATION OF 15

KulturA In de periode 2009-2012 beschikte het Mondriaan Fonds samen met het Fonds voor Cultuurparticipatie, het Fonds Podiumkunsten en het Nederlands Letterenfonds over een bijzondere ondersteuningsmogelijkheid om de culturele infrastructuur op de Nederlandse Cariben en de (internationale) uitwisseling daarmee te verbeteren. KulturA stond open voor projecten uit alle disciplines en was bedoeld als een aanvulling op de reguliere ondersteuningsmogelijkheden bij de deelnemende fondsen. De stijging van het aantal aanvragen ten opzichte van 2009 laat zien dat KulturA een rol van betekenis is gaan vervullen in het culturele veld op de Nederlandse Cariben en dat er een grote behoefte bestaat bij organisaties op de eilanden aan steun vanuit Nederland. Curaçao diende in 2012 de meeste aanvragen (47) in, gevolgd door Bonaire (15), Aruba (12) en Sint Maarten (10). Ook vanaf Saba (4) en Sint-Eustatius (3) werden aanvragen ontvangen. KulturA droeg bij aan grote materiële investeringen en aan specialistische kennis en duurzaamheid. Een belangrijk deel van het geld werd besteed aan projecten die de internationale positie van en de onderlinge samenwerking tussen de Nederlands-Caribische eilanden verstevigden. Tijdens een werkbezoek in 2012 door medewerkers van verschillende fondsen hadden tientallen lokale organisaties de gelegenheid hun projecten te presenteren en mogelijkheden voor bijdragen te bespreken. De resultaten van het bezoek waren te volgen via het goedbezochte KulturA-blog. De vertrouwensband tussen de fondsen en culturele instellingen op de eilanden is in de afgelopen periode sterk gegroeid, de kwaliteit van de projecten is verbeterd en de regeling stimuleerde organisaties een beroep te doen op de reguliere mogelijkheden van de fondsen. Vanaf 2013 is de regeling KulturA beëindigd, wel behoudt elk fonds een speciaal contactpersoon voor de Caribische eilanden. Ook worden experts bij de advisering betrokken zodat de specifieke context van de Nederlandse Cariben in de beoordeling kan worden meegewogen. Aantal aanvragen: 99 Gehonoreerd: 30 Bijdragen: € 648.324 Veiligheidszorg In 2011 werd de regeling Veiligheidszorg NietRijksmusea met twee jaar verlengd. Daarmee kan het Mondriaan Fonds bijdragen aan het laten uitvoeren van een risicoanalyse en het opzetten van regionale veiligheidsnetwerken. Extra aandacht ging in deze ronde uit naar de veiligheidszorg voor het cultureel erfgoed in Caribisch Nederland en de veiligheidszorg voor het roerend religieus erfgoed. Het budget werd inmiddels voor driekwart besteed aan verschillende initiatieven die de veiligheidszorg

versterken. Door het grote aantal gezamenlijke aanvragen bereikte de regeling meer dan honderd instellingen. Zeventig procent daarvan betreft de veiligheidszorg voor kerkelijke instellingen en vijftien procent de instellingen in de Nederlandse Cariben. Overige initiatieven richten zich op de verankering van bestaande regionale veiligheidsnetwerken of een verbetering van de veiligheidszorg in een aantal grote collectiebeherende erfgoedinstellingen die niet eerder van deze mogelijkheid gebruik maakten.

THE ART OF TADEUSZ KANTOR CRICOTEKA CENTRE POMPIDOU

Aantal aanvragen: 39 Gehonoreerd: 38 Bijdragen: € 402.427 Vrijwilligersregeling Omdat vrijwilligers onmisbaar zijn voor het behoud van (im)materieel erfgoed en volkscultuur heeft het Mondriaan Fonds in 2011 met het Fonds voor Cultuurparticipatie de Vrijwilligersregeling opgezet. Vrijwilligersorganisaties kunnen een bijdrage vragen om de communicatie te verbeteren, kennis te vergroten en te investeren in publiek, netwerken en ledenwerving. De bescheiden bijdragen (van 723 euro tot het maximum van 5.000 euro) maken verschil in het functioneren van de organisatie en zijn een erkenning van het belang van het werk. De voorstellen werden in drie rondes gezamenlijk beoordeeld. De meeste bijdragen gingen naar projecten die de kennis van vrijwilligers versterken om bijvoorbeeld meer publieksgericht te werken of de omgang met digitale en sociale media verbeteren. Daarnaast stonden enkele bijdragen in het teken van verbetering van de publiciteit van de organisatie. Het aantal aanvragen op het gebied van immaterieel erfgoed bleef achter bij de verwachting. De ratificatie van de UNESCO Conventie Immaterieel Erfgoed door Nederland en Curaçao in 2012 en alle activiteiten daaromheen zorgden weliswaar voor extra belangstelling voor het onderwerp, maar dit vertaalde zich nog niet naar concreet uitgewerkte projectvoorstellen. Vanaf 1 januari 2013 zal het Fonds voor Cultuurparticipatie de regeling in aangepaste vorm voortzetten. Aantal aanvragen: Mondriaan Fonds 27 | Fonds voor Cultuurparticipatie 77 Gehonoreerd: Mondriaan Fonds 12 | Fonds voor Cultuurparticipatie 17 Bijdragen: Mondriaan Fonds € 54.390 | Fonds voor Cultuurparticipatie € 70.070

Internationalisering De kunstwereld oriënteert zich steeds meer internationaal. Internationale reflectie en netwerkvorming zijn daarom belangrijk: ze dragen bij aan een beter begrip van het eigen functioneren, bieden inspiratie en resulteren in gezamenlijke oplossingen voor projecten en activiteiten.

CENTRE NATIONAL DES ARTS PLASTIQUES CENTRO ANDALUZ DE ARTE CON TEMPORANEO IN SEVILLA



CENTRO CULTURAL DE LA MEMORIA HAROLDO CONTI CENTRUM BEELDENDE KUNST DRENTHE

TAMUNA CHABASHVILI MUSÉE DE LA CHASSE ET DE LA NATURE CHINESE EUROPEAN 16

Internationale projecten instellingen in Nederland Projecten, programma’s en ontwikkelkosten werden als internationaal aangemerkt, als ze plaatsvonden binnen internationale netwerken of samenwerking met buitenlandse partijen aan de orde is. Het kon ook gaan om het uitnodigen van buitenlandse pers of het berichten over toonaangevende internationale activiteiten in een Nederlands tijdschrift Aantal aanvragen: 26 Gehonoreerd: 20 Bijdragen: € 974.648 Arts Collaboratory Arts Collaboratory is een flexibel netwerk van kunstenaarsinitiatieven in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. De organisaties in het netwerk worden door Hivos en Stichting DOEN ondersteund. Het Mondriaan Fonds droeg tot en met 2012 bij aan de samenwerking en uitwisseling tussen deze instellingen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika en de beeldende kunstsector in Nederland. Arts Collaboratory was geen afzonderlijk ondersteuningsprogramma maar een initiatief waarvoor binnen alle regelingen kon worden aangevraagd. Projecten, programma’s en reizen van journalisten en curatoren met of naar Arts Collaboratory-partners kwamen in aanmerking voor een bijdrage. In het promotionele beleid dat het fonds in het buitenland voerde ging het om presentaties van Nederlandse kunstenaars bij Arts Collaboratory-partners. Ook werden deelnemers uit het netwerk uitgenodigd voor het bezoekersprogramma van het Mondriaan Fonds en de jaarlijkse oriëntatiereizen. In 2012 is de deelname aan Arts Collaboratory beëindigd. Het programma blijft in aangepaste, meer toegespitste vorm deel van het aanbod van Hivos en Stichting DOEN. Aantal aanvragen: 5 Nederlandse aanvragers / 11 buitenlandse aanvragers Gehonoreerd: 16 Bijdragen: € 227.546 Oriëntatiereis 2012 Het Mondriaan Fonds organiseert jaarlijks een oriëntatiereis voor Nederlandse en buitenlandse professionals uit de beeldende kunst naar buitenlandse regio’s die in opkomst zijn en interessante ontdekkingskansen bieden. Het doel van de reizen is kennisvermeerdering, visieverbreding en netwerkvorming binnen de culturele sector. De reis is voor de deelnemers vaak het begin van een dialoog met langdurige relaties tot gevolg. In 2012 konden belangstellenden zich aanmelden via een openbare inschrijving. De aanmeldingen werden beoordeeld door een speciaal voor de oriëntatiereis samengestelde adviescommissie. Bij de selectie speelde de motivatie van de belangstellenden een belangrijke rol.

Dit jaar werd aan de reisdeelnemers voor de eerste keer een eigen bijdrage gevraagd. In 2012 werden de steden Hongkong, Shenzhen en Guangzhou in China en Jakarta en Yogyakarta in Indonesië bezocht. Deelnemers kregen in iedere stad een overzicht van de belangrijkste spelers (organisaties en individuen) op het gebied van hedendaagse beeldende kunst. Aan deze reis namen ook het Belgische BAM Instituut voor beeldende, audiovisuele en mediakunst, Danish Art Agency en het Zwitserse Pro Helvetia deel. Deelnemers Mondriaan Fonds: Petra Heck (NASA, Amsterdam), Nat Muller (freelance curator, Rotterdam), Francesco Stocchi (Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam), Paula van den Bosch (Bonnefanten Museum, Maastricht) en Kerstin Winking (Stedelijk Museum Bureau Amsterdam). Namens BAM: Michel Dewilde (Cultureel centrum Brugge) en Mai Abu Eldahab (freelance curator, Brussel). Deelnemers The Danish Art Agency: Henriëtte Bretton-Meyer (Overgaden – Institute for Contemporary Art, Kopenhagen) en Kristine Kern (Photographic Centre, Kopenhagen). En namens Pro Helvetia: Kathleen Bühler (Kunstmuseum, Bern). Annette Schönholzer (Art Basel) nam op eigen verzoek deel aan de reis. Een uitgebreid verslag van de reis staat op: http://orientationtrip2011.wordpress.com Intensivering culturele samenwerkingen De ministeries van OCW en Buitenlandse Zaken en de publieke cultuurfondsen hebben zich in hun beleidsplannen 2009-2012 uitgesproken voor intensivering van de culturele samenwerking met Brazilië. Brazilië heeft een dynamisch en bloeiend cultureel klimaat en er bestaat een historische relatie met Nederland. Bovendien is Brazilië een van de snelst groeiende economieën ter wereld. Het programma rondom Brazilië werd begin 2013 afgesloten. De fondsen hebben samen met SICA besloten voor de komende beleidsplanperiode middelen te reserveren voor een helpdesk die Nederlandse en Braziliaanse professionals met elkaar in contact kan brengen. In 2012 vond de viering plaats van 400 jaar diplomatieke relaties van Nederland met Turkije. Turkije geldt als belangrijke schakel tussen Europa en het Midden-Oosten en heeft ook een rijke en actieve culturele infrastructuur. Daarnaast is het land interessant vanuit publieksperspectief: er woont een relatief grote Turkse gemeenschap in Nederland. Het Mondriaan Fonds was vertegenwoordigd in een programmaraad van het SICA. Deze programmaraad zorgde voor afstemming van de culturele activiteiten en stimuleerde samenwerkingsprojecten tussen verschillende disciplines en de Turkse culturele sector. Het Mondriaan Fonds was ook vertegenwoordigd in de programmaraad van het NederlandRuslandjaar dat in 2013 plaats zal vinden en de

ART CENTRE CHISENHALE GALLERY ELSBETH CIESLUK CINEKID CINEMA PROJECT CINEMA ZUID GALERIE CIRCUS KRIEN CLEVIS COBRA MUSEUM VOOR MODERNE KUNST JAN COMMANDEUR JOOST CONIJN CONTACT CONTEMPORARY ART SERVICES TASMANIA CONTEMPORARY ISTANBUL 17

programmaraad voor intensivering van culturele samenwerking met China.

Internationaal Het Mondriaan Fonds draagt bij aan activiteiten die de buitenlandse belangstelling en waardering voor hedendaagse kunst uit Nederland stimuleren en de internationale positie van kunstenaars uit Nederland bevorderen. Presentaties in het buitenland Om de buitenlandse vraag naar kunst uit Nederland te stimuleren droeg het Mondriaan Fonds ook in 2012 bij aan buitenlandse presentaties met kunstenaars uit Nederland. Alleen buitenlandse organisaties konden aanvragen. Bij het beoordelen van een aanvraag werd voornamelijk gekeken naar de internationale uitstraling en reputatie van de aanvrager als platform voor hedendaagse kunst. Daarnaast werd het project beoordeeld op zijn urgentie en relevantie voor de hedendaagse kunst en voor de betrokken kunstenaars uit Nederland. Voordat een aanvraag aan de adviescommissie wordt voorgelegd, wint het Mondriaan Fonds advies in bij de Nederlandse ambassade of het Nederlandse consulaat in het land van aanvraag. Het Mondriaan Fonds droeg bij in de meerkosten van het tonen van een kunstenaar uit Nederland boven een kunstenaar uit het eigen land: de kosten van reis, verblijf en transport en een bijdrage aan de kosten van de catalogus. De gemiddelde bijdrage was ruim 9.000 euro tegenover 8.500 euro in 2011. In 2012 daalde het aantal aanvragen. Deze daling is waarschijnlijk een gevolg van de wereldwijde economische crisis, waardoor minder projecten werden opgezet. Het percentage gehonoreerde aanvragen steeg licht: 65%; tegenover 62% in 2011. De gehonoreerde projecten vonden in 46 landen plaats. Bijna 40% van projecten waaraan werd bijgedragen speelden zich buiten Europa af, waarvan het merendeel in de Verenigde Staten. Binnen Europa was het Verenigd Koninkrijk koploper, op de voet gevolgd door Duitsland en Frankrijk.

Presentaties buitenland

land Argentinië Australië België Benin Brazilië Canada Chili China Colombia Congo, Democratische Republiek Cuba Duitsland Egypte Finland Frankrijk Georgië IJsland Italië Japan Kameroen Kroatië Letland Libanon Luxemburg Mexico Nederland* Nieuw Zeeland Nigeria Noorwegen Oostenrijk Polen Portugal Rusland Senegal Servië Slovenië Spanje Taiwan Turkije Uganda Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten van Amerika Zimbabwe Zuid-Afrika Zuid-Korea Zweden Zwitserland

aantal

bijdrage

2 1 8 1 3 5 1 4 1

€ 15.075,00 € 10.000,00 € 55.538,00 € 2.845,00 € 67.940,00 € 33.747,00 € 30.000,00 € 38.428,00 € 4.990,00

1 1 21 3 1 14 1 2 7 2 1 2 1 1 1 1 7 1 2 2 4 1 1 4 1 1 1 8 2 1 1 22

€ 8.010,00 € 7.300,00 € 242.656,00 € 4.174,00 € 9.200,00 € 142.324,00 € 10.000,00 € 7.415,00 € 103.250,00 € 30.714,00 € 4.823,00 € 5.172,00 € 1.340,00 € 1.800,00 € 7.885,00 € 6.282,00 € 99.211,30 € 1.000,00 € 27.090,00 € 15.000,00 € 20.837,00 € 9.000,00 € 25.000,00 € 74.900,00 € 12.500,00 € 4.450,00 € 11.000,00 € 48.951,00 € 11.550,00 € 7.500,00 € 4.620,00 € 163.737,00

24 1 1 3 2 3 179

€ 208.994,25 € 3.354,00 € 5.000,00 € 48.220,00 € 24.000,00 € 27.615,00

* projecten van Nederlandse aanvragers die in Brazilië en Turkije plaatsvonden.

Aantal aanvragen: 255 Gehonoreerd: 167 Bijdragen: € 1.535.741 Kunstbeurzen Door de presentatie van kunst uit Nederland op gezaghebbende internationale kunstbeurzen te ondersteunen draagt het Mondriaan Fonds bij aan het versterken van de internationale positie van hedendaagse beeldende kunst uit Nederland en het intensiveren van internationale netwerken in het galeriecircuit. In 2011 werden de voorwaarden voor deze regeling aangescherpt nadat in voorgaande jaren het budget systematisch werd overschreden. Galeries konden nog slechts

AQUIL COPIER

40% van de standkosten vergoed krijgen, tot een maximumbijdrage van 3.500 euro. Dit, maar zeker ook het huidige financiële klimaat heeft geleid tot een afname van het aantal aanvragen.

JASPER COPPES

Galeries konden in 2012 een bijdrage aanvragen voor deelname aan ARCOmadrid, Art Basel, Liste Basel, Art Basel Miami Beach, Art Dubai, arteBA Buenos Aires, Fiac Parijs, Frieze Art Fair London, Hong Kong Art Fair, Johannesburg Art Fair, Paris Photo, SP Arte São Paulo, The Armory Show New York en Zona Maco Mexico-Stad. Eind 2012 voerde het Mondriaan Fonds een onderzoek uit naar de regeling kunstbeurzen. Op basis van de resultaten zal de regeling in 2013 worden herzien.

CORCORAN GALLERY OF ART ROBBIE CORNELISSEN RONALD CORNELISSEN ANKE COUMANS POPEL COUMOU LISA COUWENBERGH CREATIVE TIME, INC. MUSEUM DE CRUQUIUS CULTURAL ASSOCIATION MOTA CULTUURCOMPAGNIE NOORD HOLLAND MARIA 18

Aantal aanvragen: 54 Gehonoreerd: 48 Bijdragen: € 194.264 Lofts Tot eind 2012 beschikte het Mondriaan Fonds over twee lofts in New York, waar kunstenaars, vormgevers, curatoren en andere professionals uit de Nederlandse cultuur tegen een geringe vergoeding konden verblijven tijdens werkbezoeken of voorbereidingsbezoeken voor een presentatie. Het consulaat-generaal in New York adviseerde en ondersteunde kunstenaars bij het leggen van contacten met relevante personen en instellingen in New York. De lofts in New York zijn vanaf 1 januari 2013 opgezegd. Aantal aanvragen: 74 Gehonoreerd: 74 Bijdragen: € 109.562 Focus The Netherlands op ARCOmadrid 2012 In februari 2012 was Nederland gastland op de internationale kunstbeurs ARCOmadrid. In samenwerking met het Mondriaan Fonds en de Nederlandse ambassade in Madrid was een uitgebreid programma samengesteld bestaande uit galeriepresentaties, tentoonstellingen in de stad, debatten, performances en andere activiteiten met kunst uit Nederland. Focus The Netherlands, georganiseerd door het Mondriaan Fonds, heeft de hedendaagse kunst uit Nederland op de kaart gezet bij een groot, vooral Spaans en Latijns-Amerikaans publiek. Het programma bestond uit drie onderdelen die elkaar versterkten. Op uitnodiging van curator Xander Karskens, conservator hedendaagse kunst van De Hallen Haarlem, toonden veertien Nederlandse galeries presentaties van hoge kwaliteit. Doordat Karskens ook aandacht besteedde aan de legendarische galerie Art & Project (1968–2001) werd een link gelegd met de levendige Nederlandse kunstscene in de jaren zeventig en tachtig. In het door Jasper Niens ontworpen Nederlands paviljoen, een echte blikvanger, vond het doorlopend programma van The Dutch Assembly plaats, met meer dan dertig performances, debatten en presentaties van

Nederlandse musea en presentatie-instellingen. Curatoren Max Andrews en Mariana Cánepa Luna (Latitudes) waren verantwoordelijk voor het programma. Tijdens en na het sluiten van de beurs waren op meerdere locaties in de stad nog langere tijd tentoonstellingen te zien van hedendaagse Nederlandse kunst.

DABROWSKI

ARCOmadrid gaf de zichtbaarheid van Nederlandse hedendaagse kunst een onmiskenbare boost. Er was veel aandacht van de pers zowel uit Nederland (NOS Journaal en landelijke dagbladen) als van de internationale pers. Daarnaast besteedden de vakbladen Metropolis M (met een live muurkrant en een speciale webeditie) en Kunstbeeld (themanummer) uitgebreid aandacht aan de presentaties. ARCOmadrid 2012 trok 127.500 bezoekers.

CALIN DAN

Biënnale van Venetië Het Mondriaan Fonds is verantwoordelijk voor de Nederlandse inzending voor de Biënnale van Venetië. In 2012 is de selectieprocedure gewijzigd en werd voor de eerste keer gewerkt met een open oproep aan curatoren (persoon, collectief of organisatie) om een plan in te zenden voor de 55ste editie van de biënnale. 79 curatoren gaven met 82 plannen gehoor aan deze oproep. Alle plannen zijn voorgelegd aan een jury bestaande uit Hester Alberdingk Thijm (directeur AkzoNobel Art Foundation), Defne Ayas (directeur Witte de With, Rotterdam), Jan Debbaut (freelance curator en hoogleraar Universiteit Groningen), Rein Wolfs (directeur Kunsthalle Fridericianum, Kassel) en Birgit Donker (voorzitter zonder stemrecht), die onder de indruk was van de kwantiteit en de kwaliteit van de ingediende voorstellen. Het toont aan dat de open call een snaar heeft geraakt en laat de verbondenheid van de Nederlandse kunstwereld met het Nederlandse paviljoen zien, aldus de jury. De vier koppels van curatoren en kunstenaars die voor de shortlist werden geselecteerd, hadden een paar maanden de tijd om hun plannen verder uit te werken en deze aan de jury te presenteren. Bij wijze van extra transparantie deed een journalist van NRC Handelsblad verslag van deze presentaties. De geselecteerde voorstellen op de shortlist waren: Where the heart is van Sacha Bronwasser, Peter van Hoof en Guido van der Werve; Ourhouse Year Zero van Xander Karskens en Nathaniel Mellors; Room with Broken Sentence van Lorenzo Benedetti en Mark Manders en The Road to Serfdom, the Imperial Overstretch van Sue-an van der Zijpp, Mark Wilson en Folkert de Jong. Uiteindelijk werd de presentatie Room with Broken Sentence van curator Lorenzo Benedetti en beeldend kunstenaar Mark Manders door het Mondriaan Fonds uitgeroepen tot Nederlandse inzending. De keuze viel op het plan van Benedetti en Manders, in de eerste plaats omdat Manders een uitstekende en vooraanstaand kunstenaar is wiens consistente manier van

KARIN VAN DAM

DANCE & MORE FOUNDATION DANCE COMPANY TURNING POINT DINA DANISH DANSGROEP AMORRI VLADIMER DARAKHVELIDZE YAEL DAVIDS ANDRE DEKKER ANNET DEKKER FEMKE DEKKERS KOEN DELAERE DEN HAAG ONDER DE HEMEL 19

werken heeft geleid tot een indrukwekkend oeuvre dat ook in het internationale veld in Venetië op veel belangstelling zal kunnen rekenen. Bovendien is het plan van Benedetti en Manders visueel sterk, gelaagd en zal het veel bijzondere energie brengen in het Rietveld Paviljoen. De Biënnale vindt plaats van 1 juni tot 24 november 2013. CZ-werkbezoeken Het Mondriaan Fonds nam in 2012 deel aan een bijeenkomst voor cultureel attachees van Nederlandse ambassades over de hele wereld. SICA organiseerde deze bijeenkomst voor attachees, fondsen en sectorinstituten om van gedachten te wisselen over internationaal cultuurbeleid. Internationaal bezoekersprogramma Het Mondriaan Fonds nodigt buitenlandse gasten uit zich te oriënteren op de actuele ontwikkelingen in de kunst in Nederland. Op deze manier kan de internationale belangstelling worden gewekt voor hedendaagse kunst in Nederland en de positie daarvan in het buitenland versterkt worden. De gasten werken in musea en tentoonstellingsruimtes of zijn zelfstandig curator of criticus. Zij krijgen een programma aangeboden dat aansluit bij hun werkpraktijk en interesse. In de praktijk bezoeken de gasten vele instellingen, tentoonstellingen, festivals, kunstenaars, curators en andere professionals. Om deze programma’s op maat te kunnen verzorgen, beschikt het Mondriaan Fonds over een uitgebreid netwerk van personen en instellingen uit de culturele sector in binnen- en buitenland. Uit reacties en evaluatie blijkt dat het bezoekersprogramma, dat sinds 1996 actief is, een substantiële bijdrage levert aan de internationale bekendheid van kunstenaars en andere professionals uit Nederland. Dit resulteert in uitnodigingen voor tentoonstellingen in gerenommeerde buitenlandse instituten, publicaties in internationale tijdschriften en bekendheid met de kwaliteit van Nederlandse kunstenaars, vormgevers en instellingen. Bovendien helpt het programma mee het internationale netwerk van Nederland te verruimen. Inmiddels hebben ruim driehonderd personen aan het programma deelgenomen. In 2012 kwamen 22 bezoekers op uitnodiging van het Mondriaan Fonds naar Nederland. De selectie van gasten gebeurt op basis van suggesties van Nederlandse instellingen, ambassades en haakt in op de actualiteit, bijvoorbeeld ter voorbereiding van biënnales en andere internationale evenementen of als follow-up van oriëntatiereizen. Deelnemers 2012 Sunjung Kim, curator Gwangju Biënnale, Korea Naar aanleiding van dit bezoek zijn Dick Verdult, Hrair Sarkissian and Pages (Nasrin

Tabatabai and Babak Afrassiabi) uitgenodigd deel te nemen aan de Gwangju Biënnale 2012. De kunstenaars Aernout Mik en Yang Ah Ham en Fahrettin Örenli zijn gevraagd om in 2013 deel te nemen aan een onderzoeksproject in de Gedemilitariseerde Zone (DMZ) tussen Noord- en Zuid-Korea voor de productie van nieuw werk. Julia Aksenova, curator Garage, Rusland Joseph Backstein, directeur Moscow Biennale of Contemporary Art, Rusland Irina Gorlova, hoofd kunstprogramma’s, NCCA (National Centre for Contemporary Art), Rusland Polina Klenchisheva, partner G`allery Pop Off Art, Rusland Alisa Prudnikova, directeur NCCA, (National Centre for Contemporary Art) Ekaterinburg Branch en directeur Ural Industrial Biennale of Contemporary Art, Rusland Anya Zaitseva, directeur tentoonstellingsprogramma, Winzavod Centre for Contemporary Art, Rusland (in samenwerking met SICA) In 2013 besteden Nederland en Rusland aandacht aan de bijzondere relatie tussen de twee landen. Een breed programma moet de samenwerking op het gebied van economie, cultuur, sport, onderwijs en wetenschap en rond politiek-maatschappelijke thema’s versterken. Ter voorbereiding kregen een aantal Russische kunstprofessionals een bezoekersprogramma aangeboden om kennis te maken met actuele ontwikkelingen in Nederland. Zij bezochten verschillende musea en presentatie-instellingen. Luis Pérez-Oramas, curator Sao Paulo Biennale 2012, Brazilië Met de kunstenaars Hans Eijkelboom, Hreinn Fridfinnsson en Pablo Pijnappel werden afspraken gemaakt over deelname aan de Sao Paulo Biennale. Ook is onderzocht of het werk van Bas Jan Ader opgenomen kan worden in de Sao Paulo Biennale. Ariella Yedgar, freelance curator, Verenigd Koninkrijk (in samenwerking met BAM, België) Eventuele resultaten zijn nog niet bekend. Adam O’Reilly, coördinator en project developer Printed Matter, Verenigde Staten Naar aanleiding van dit bezoek kregen Onomatopee en Extrapool een uitnodiging om deel te nemen aan de LA Art Book Fair 2013, lanceerde Casco de publicatie The Grand Domestic Revolution Catalog op de 2012 NY Art Book Fair en werd door Printed Matter een boek met het werk van Charlotte Dumas gelanceerd. Ook heeft Printed Matter verschillende boeken in haar distributienetwerk opgenomen. Met PrintRoom is Printed Matter in gesprek over een tentoonstelling over Dutch Flipbooks tijdens het Tribeca Film Festival in New York.

AD VAN DENDEREN MUSÉE DÉPARTEMENTAL D’ART CONTEMPORAIN DE ROCHECHOUART PAUL DEVENS FRANCOIS DEY GALERIE DIANA STIGTER SEBASTIAN DIAZ MORALES AMIE DICKE ELSPETH DIEDERIX NATHANJA VAN DIJK ROOS VAN DIJK MARJOLIJN DIJKMAN FLORETTE DIJKSTRA 20

Tijana Stepanovic, curator Ludwig Museum Budapest, Hongarije Tijdens haar bezoek sprak zij o.a. met Margriet Schavemaker van het Stedelijk Museum Amsterdam die later werd uitgenodigd voor een bezoek aan Budapest. Zoe Butt, directeur en curator Sàn Art, Vietnam In samenwerking met Witte de With organiseerde het Mondriaan Fonds een lezing door Zoe Butt. Yuko Hasegawa curator Sharjah Biennale en curator Museum of Contemporary Art, Japan (in samenwerking met Danish Art Agency en BAM) Naar aanleiding van dit bezoek kregen Manon de Boer en Bartholomäus Traubeck een uitnodiging voor deelname aan de tentoonstelling Art & Music - Search for New Synesthesia, samengesteld door Yuko Hasegawa en de componist Ryuichi Sakamoto. Gill Park, directeur Pavilion, Verenigd Koninkrijk In samenwerking met If I Can’t Dance, organiseerde het Mondriaan Fonds een lezing door Gill Park. Als gevolg van dit bezoek kreeg de kunstenaar Melvin Moti een uitnodiging om deel te nemen aan het project Abandoned Projectors: A Pavilion Forum en Gert Jan Kocken voor het geven van een lezing in het voorjaar van 2013. Lihua Fang, Xu Yuntao, Li Yusha, curatoren OCAT, China In samenwerking met SICA werd een bijeenkomst georganiseerd in het Lloyd Hotel in Amsterdam waarbij bezoekers kennis konden maken met verschillende facetten van OCAT. Nancy Barr, curator Detroit Institute of Arts, Verenigde Staten Ariel Shanberg, directeur Center for Photography at Woodstock’s, Verenigde Staten (in samenwerking met het Nederlands Consulaat in New York) Als gevolg van dit bezoek wordt waarschijnlijk werk van Nederlandse fotografen opgenomen in een geplande tentoonstelling over Europese fotografie in het Detroit Institute of Arts. Ook is Barr in gesprek met de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag over een samenwerking met het College for Creative Studies in Detroit. Barnabás Bencsik, directeur Ludwig Museum Budapest, Hongarije Als gevolg van dit bezoek werd Lene ter Haar (curator Schunck) geselecteerd voor een pilot residency voor internationale curatoren bij het Ludwig Museum Budapest.

René Morales, curator Miami Art Museum, Verenigde Staten (in samenwerking met het Nederlands Consulaat in New York) Naar aanleiding van dit bezoek kreeg het kunstenaarsduo Bik Van der Pol de vraag om in 2014 een project te realiseren in het museum.

JAN VAN DEN DOBBELSTEEN

Sarah Rifky, directeur Beirut, Egypte Manuela Moscoso, directeur Capacete, Brazilië In samenwerking met Stroom Den Haag organiseerde het Mondriaan Fonds een bijeenkomst met Sarah Rifky en Manuela Moscoso.

DOCUMENTA UND MUSEUM FRIDERICIANUM

Wimo Bayuang, directeur MES56, Indonesië (in samenwerking met het Prins Claus Fonds) Eventuele resultaten zijn nog niet bekend.

FLEUR VAN DODEWAARD HET DOLHUYS MUSEUM HET DOMEIN DOMPLEIN 2013 JEROEN DOORENWEERD ANNEGIEN VAN DOORN BONNO VAN DOORN BOGOMIR DORINGER HARM VAN DEN DORPEL HELEN DOWLING 21

Toekenningen instellingen beeldende kunst en cultureel erfgoed

Afnamebevorderend Projecten Beeldende kunst en cultureel erfgoed Publicaties Kinderboekillustraties Overig Programma’s Presentatie-instellingen en kunstenaarsinitiatieven Erfgoed en hedendaagse kunstmusea Collecties Structurele aankopen Incidentele aankopen Volkenkundige aankopen Wet tot behoud cultuurbezit KunstKoop Voorwaardenscheppend Ontwikkelkosten Professionalisering KulturA Vrijwilligersregeling Veiligheidszorg Internationalisering Internationalisering Arts collaboratory (nederlandse aanvragers) Nederlandse aanvragers Buitenlandse aanvragers Oriëntatiereis Intensiveringen Internationaal Presentaties in het buitenland Kunstbeurzen Lofts Biënnale van Venetië Bezoekersprogramma

TOTAAL

aantal totaal toez

percentage gehonoreerd

gehonoreerd bijdrage

percentage bijdrage

295 6 41 7

96 3 41 1

33% 50% 100% 14%

4.541.785 96.596 69.109 66.270

25% 1% 0% 0%

47 21

21 10

45% 48%

3.736.347 1.265.000

21% 7%

16 20 1 2 129

15 13 1 2 126

94% 65% 100% 100%

1.045.500 1.569.143 23.625 101.040 463.587

6% 9% 0% 1% 3%

61 7 99 27 39

34 6 30 12 38

56% 86% 30% 44% 97%

312.344 260.000 648.324 54.390 402.427

2% 1% 4%

26 5 11

20 5 11

77% 100% 100%

7

7

100%

974.648 126.940 100.606 32.092 168.803

5% 1% 1% 0%

255 54 74 1

167 48 74 1

65% 89% 100% 100%

1.535.741 194.264 109.562 250.000 36.838

8% 1% 1% 1% 0%

1.251

782

63%

18.184.981

100%

DREAM DRENTS MUSEUM ERWIN DRIESSENS PAUL DRISSEN DROOG DESIGN 22

Publieksgerichte activiteiten en communicatie De publieksgerichte activiteiten van het Mondriaan Fonds hebben allereerst tot doel potentiële aanvragers te wijzen op de mogelijkheden die het fonds biedt. De doelgroep varieert van beeldend kunstenaars en bemiddelaars tot musea, presentatie-instellingen, erfgoedinstellingen en potentiële opdrachtgevers. Hoewel de focus ligt op aanvragers in Nederland, richt een deel van de publiciteit zich ook op het buitenland. Daarnaast ontwikkelt het Mondriaan Fonds activiteiten om beleidsmakers én het publiek inzicht te geven in de resultaten van de bijdragen die het Mondriaan Fonds verstrekt voor de realisatie van bijvoorbeeld tentoonstellingen, manifestaties, aankopen en nieuw werk. Ten slotte neemt het Mondriaan Fonds regelmatig deel aan actuele openbare debatten over beeldende kunst en erfgoed.

DRUKKERIJ MUSEUM SUZAN DRUMMEN DSPS/DE PLAYER CONSTANT DULLAART CHARLOTTE DUMAS

Publieksmomenten

DUTCH CARIBBEAN LIBRARY ASSOCIATION

In 2012 vonden verschillende activiteiten plaats die, al dan niet in samenwerking met derden, door het Mondriaan Fonds werden georganiseerd.

MARCO VAN DUYVENDIJK

Uitreiking Oeuvreprijzen Op 2 februari reikte het Mondriaan Fonds tijdens een feestelijk programma in de Stadsschouwburg Amsterdam voor de laatste keer vijf oeuvreprijzen uit aan Daan van Golden (Oeuvreprijs beeldende kunst), Paul Mijksenaar (Oeuvreprijs vormgeving), Adriaan Geuze (Oeuvreprijs bouwkunst), Rudi Fuchs (Prijs voor de Kunstkritiek) en Wim van Krimpen (Benno Premselaprijs). Rond de uitreiking organiseerden het Mondriaan Fonds en de Stadsschouwburg een programma met aandacht voor de belangwekkende oeuvres van de laureaten. Daarnaast werd stilgestaan bij het feit dat dit de laatste keer was dat deze prijzen werden uitgereikt. Focus the Netherlands tijdens ARCOmadrid Nederland was van 15 tot 19 februari gastland op de internationale kunstbeurs ARCOmadrid. In een samenwerking van het Mondriaan Fonds en de Nederlandse ambassade in Madrid was een uitgebreid programma samengesteld bestaande uit galeriepresentaties, tentoonstellingen in de stad, debatten, performances en andere activiteiten met kunst uit Nederland. Deze combinatie van galeriepresentaties met een inhoudelijk programma en tentoonstellingen elders in de stad gaf de internationale zichtbaarheid van Nederlandse hedendaagse

DICK DUYVES DWARF GALLERY EARN (EUROPEAN ARTISTIC RESEARCH NETWORK) MORITZ EBINGER OTTO EGBERTS HANS 23

kunst een onmiskenbare boost. Het Mondriaan Fonds wil deze succesformule daarom vaker toepassen. Debat Documentaire Fotografie Het Mondriaan Fonds en PhotoQ organiseerden op 8 maart een debat ter afsluiting van het intendantschap documentaire fotografie. Tijdens een avondvullend programma onder leiding van gespreksleider Frénk van der Linden gaven diverse sprekers en columnisten hun visie op ontwikkelingen in de afgelopen jaren en op de veranderende werkwijze van documentair fotografen door onder meer economische invloeden en nieuwe technische mogelijkheden. Het intendantschap documentaire fotografie werd in 2009 ingesteld om de Nederlandse documentaire fotografie gedurende twee jaar een extra impuls te geven. Projecten die in deze periode werden geïnitieerd zijn inmiddels door andere partijen geadopteerd (o.a. Dutch Doc Award, Dutch Doc Days en Photostories). Lunch Manifesta Genk Het Mondriaan Fonds verzorgde op 1 juni, samen met Art Rotterdam en de Nederlandse Ambassade in België, een lunch tijdens de preview van Manifesta 9 in de voormalige kolenmijn Waterschei in Genk. Voor de eerste keer in de geschiedenis van Manifesta werd niet alleen nieuw werk van hedendaagse kunstenaars getoond, maar ook kunsthistorische werken en erfgoedcollecties met betrekking tot de geschiedenis van de mijnindustrie. Deze combinatie van hedendaagse kunst en cultureel erfgoed was een uitgelezen kans om het terrein van het nieuwe Mondriaan Fonds onder de aandacht van een grote groep professionals te brengen. Lezingen bezoekersprogramma In 2012 gaven twee gasten van het internationaal bezoekersprogramma een lezing. Op 5 juni sprak Zoe Butt (directeur en curator van Sàn Art) in Witte de With over samenwerking en haar ervaring met het ontwikkelen van curatoriële en artistieke projecten met kunstenaars in Cambodja, China en Vietnam. Haar lezing How attitude becomes form: Collaborative practice in Asia? is te zien op YouTube. In samenwerking met If I Can’t Dance, I Don’t Want To Be Part Of Your Revolution organiseerde het Mondriaan Fonds op 10 juli een bijeenkomst waar Gill Park (programma producer Pavilion, Londen) sprak over de werkwijze van Pavilion en de opdrachten die het verstrekte aan diverse kunstenaars. Daarnaast vond op 3 december in samenwerking met Stroom Den Haag een gesprek plaats met Sarah Rifky (directeur Beirut, Caïro) en Manuela Moscoso (directeur Capacete, Brazilië) over institutionele werkvormen, publieksbereik en de relatie tussen lokaal en globaal, onderwerpen die aansluiten bij het programma Expanded Performance van Stroom.

AVRO Kunstuur In september begon de AVRO met de derde serie van 4 Art, een televisieserie over beeldende kunst. Tijdens elke aflevering staat het werk van een beeldend kunstenaar centraal. In 2012 verscheen ook de DVD van de tweede serie. Het programma maakt deel uit van AVRO Kunstuur en is een samenwerking van de AVRO en het Mondriaan Fonds. Om museale aankopen ook via televisie onder de aandacht van het grote publiek te brengen, droeg het Mondriaan Fonds met het VSBfonds en de Vereniging Rembrandt in 2012 bij aan een nieuwe AVRO Kunstuur serie Hollandse Nieuwe, die in 2013 wordt uitgezonden. Tien musea worden uitgedaagd hun aankoop zo goed mogelijk en in de context van hun collectie aan het publiek te presenteren. Het museum dat de kijker het best overtuigt van het belang van de aankoop voor de collectie en de aankoop op een inspirerende wijze weet te presenteren, wint de Hollandse Nieuwe 2013. Museumbezoekers en tv-kijkers kunnen de winnaar aanwijzen door online te stemmen. Hollandse Meesters in de 21e eeuw Op 25 oktober organiseerden het Stedelijk Museum, Interakt, het Mediafonds en het Mondriaan Fonds een programma rond de presentatie van de tweede serie Hollandse Meesters in de 21e Eeuw. Volgend op de eerste reeks hebben gerenommeerde regisseurs portretten gemaakt van twintig Nederlandse hedendaagse kunstenaars. Na een besloten programma volgde een drukbezocht avondprogramma waarbij alle nieuwe films verspreid door het museum vertoond werden en er optredens waren van muzikanten en componisten die meewerkten aan de soundtracks. Verspreid over het hele jaar coördineerde het Mondriaan Fonds de roulatie van speciale minibioscoopjes waarin de kunstenaarsportretten te zien zijn. De bioscoopjes werden in 2012 o.a. geplaatst in het Bijlmerpark Theater, het Lloyd Hotel, bij het ministerie van OCW en tijdens het IDFA en het Rotterdamse festival Pleinbioscoop. Prijs voor de Jonge Kunstkritiek Op 29 november werd in het Stedelijk Museum voor de derde maal de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek uitgereikt. Juryvoorzitter Peter Verhelst reikte de hoofd- en basisprijzen uit in de categorieën essay (7.500 euro), recensie (5.000 euro) en internetkritiek (1.500 euro). De hoofprijzen gingen naar Roos van der Lint, Joke de Wolf en Marieke Ladru. De Prijs voor de Jonge Kunstkritiek is een initiatief van de Appel arts centre, Mondriaan Fonds en Witte de With, Center for Contemporary Art in samenwerking met Vlaams-Nederlands Huis deBuren. Zie ook www.jongekunstkritiek.net.

EIJKELBOOM BOB EIKELBOOM ALFRED EIKELENBOOM UTA EISENREICH EL MUSEO DEL BARRIO THE ELIZABETH FOUNDATION FOR THE ARTS ELLEN DE BRUIJNE PROJECTS GHALIA ELSRAKBI HADASSAH EMMERICH PAM EMMERIK WILLIAM ENGELEN ALEXANDRA ENGELFRIET ERFGOED DELFT EN 24

Betrokkenheid bij publieksmomenten van derden: In 2012 werden tal van presentaties, debatten en andere bijeenkomsten door derden georganiseerd waar het Mondriaan Fonds een rol in speelde. Dit varieerde van de uitreiking van de Volkskrant beeldende kunstprijs aan Tala Madani tijdens een uitzending van Kunststof TV tot een openbaar gesprek met Birgit Donker, dat Platform BK en de Zaak NU organiseerden naar aanleiding van het nieuwe beleid voor beeldend kunstenaars en presentatie-instellingen tijdens de Kunstvlaai 2012. Ook sprak Birgit Donker op 12 september tijdens de conferentie Nieuwe manieren van publiceren over kunst en cultuur bij de Rijksakademie. Haar lezing Nachtwacht en Avonddienst ging over de praktijk van cultuurverslaggeving en over het belang van cultuurjournalistiek voor beeldende kunst en erfgoed, hoe die cultuurjournalistiek zich kan ontwikkelen en welke rol het Mondriaan Fonds daar bij kan spelen. Verder startte in 2012 de voorbereiding van grote publieksactiviteiten die in 2013 plaats zullen vinden, zoals de tentoonstelling van startende kunstenaars, de Biënnale van Venetië en de Prix de Rome.

Drukwerk en digitale media Huisstijl Op 1 januari lanceerde het Mondriaan Fonds de nieuwe huisstijl van het Mondriaan Fonds. Ontwerpbureau 75b was verantwoordelijk voor het ontwerp. Digitale media Begin januari werd een tijdelijke website gelanceerd, vooral gericht op de actuele ontwikkelingen en de nieuwe mogelijkheden voor aanvragers. Omdat de regelingen van de voormalige fondsen nog actief waren, werden aanvragers hiervoor nog naar de oude websites doorverwezen. Vanaf de tweede helft van 2012 is gewerkt aan de voorbereiding van de nieuwe website die vanaf 1 januari 2013 online ging. Het Mondriaan Fonds stuurde in 2012 21 digitale nieuwsbrieven uit aan een mailingbestand van 6000 adressen. Hiermee werden actuele ontwikkelingen en mogelijkheden direct bij een brede doelgroep aangekondigd. Tevens was het Mondriaan Fonds actief op Facebook en Twitter, met eind 2012 respectievelijk 1.820 en 3.472 volgers. Zonder titel In het Haags Gemeentemuseum werd in juni de publicatie Zonder Titel gepresenteerd, een essaybundel waarin vanuit het perspectief van maker, kunstopleiding, criticus, museum en markt inzicht wordt gegeven in de veranderende relatie tussen de amateur en de professional in de beeldende kunst. Door op zoek te gaan naar de kansen en de bedreigingen van de veranderende

relatie tussen de amateur en de professional wilden het Fonds voor Cultuurparticipatie en het Mondriaan Fonds het debat op gang brengen over de vitaliteit van de hedendaagse kunstpraktijk. Zonder titel is het vijfde boek in een reeks die is uitgegeven door NAi Publishers i.s.m. de betrokken cultuurfondsen. Essayreeks In 2012 verscheen de Engelse vertaling van Jeroen Boomgaards essay Wild Park, het zesde deel in een reeks die door het voormalig Fonds BKVB was geïnitieerd om bij te dragen aan het actuele debat over beeldende kunst. Een aantal andere essays werd voorbereid voor verschijning in 2013. Cahiers deelnemers studiereis Op 15 mei zijn de vier cahiers, die voortvloeien uit de interdisciplinaire studiereis 2010 van het voormalig Fonds BKVB, gepresenteerd met een symposium. Negen Europese ‘secondary cities’ waren het doel van de studiereis die werd georganiseerd om stedelijke transformatie te onderzoeken. De cahiers die hier in het natraject uit voortkwamen zijn: Balkan in de Polder. Naar organische gebiedsontwikkeling in Nederland? Lelysteden – een associatieve reisgids Claiming Visibility. The Politics of Public Art Scramble City - doorsnede van een fictieve secundaire stad An offer you can’t refuse Deze publicatie geeft inzicht in de resultaten en effecten van de Stimuleringsprijs voor culturele diversiteit van de voormalige Mondriaan Stichting. De prijs was ingesteld om musea voor moderne kunst in Nederland te stimuleren hun beleid voor culturele diversiteit verder vorm te geven. Publicist Erwin Jans volgde het bekroonde project Be(com)ing Dutch in the Age of Global Democracy van het Van Abbemuseum. De resultaten uit An offer you can’t refuse laten zien dat een prijs op een positieve manier kan agenderen en experimenten mogelijk maakt.

Advertenties, pers en voorlichting Advertenties In 2012 plaatste het Mondriaan Fonds 20 advertenties en banners met aankondigingen van deadlines voor verschillende atelierrondes, de overgangsregeling voor beeldend kunstenaars en bemiddelaars en de open oproep voor een curator voor de Biënnale van Venetië. Pers In 2012 publiceerde het Mondriaan Fonds 10 persberichten over de volgende onderwerpen: 1 januari: Nieuw Mondriaan Fonds van start 2 februari: ARCOmadrid: een van de grootste presentaties Nederlandse kunst in buitenland 13 maart: Experiment en eeuwigheid – Beleidsplan Mondriaan Fonds 2013-2016

OMSTREKEN ERFGOEDLAB ESIRI ERHERIENE ESSI ELIANE ESTHER BOTS MUSEUM ELISABETH WEESHUIS FUNDACION ENCUENTRO PROME BIENAL DI ARUBA EUROPEAN MEDIA ART FESTIVAL ROSA EVERTS TITIA EX EXCEL ARTS ACADEMY GALERIE DE EXPEDITIE EXPLOITATIE CATALINA PBY EXTRA CITY CENTER FOR CONTEMPORARY ART 25

1 juni: Birgit Donker directeur van het Mondriaan Fonds 6 juni: Shortlist inzending Biënnale Venetië bekend 4 juli: Deadline 1 oktober voor startstipendia, bijdragen werkbudget, basisstipendia en publicatiesubsidies 5 september: Lorenzo Benedetti en Mark Manders naar de Biënnale van Venetië 25 september: Zichtbaarheid, samenwerking en opdrachtgeverschap accenten nieuw beleid Mondriaan Fonds 10 oktober: Prix de Rome vanaf 2013 voortgezet door het Mondriaan Fonds 11 oktober: Mondriaan Fonds nieuwe partner voordekunst.nl Als gevolg van deze persberichten en door bij te dragen aan uiteenlopende projecten en activiteiten werd free publicity verkregen in landelijke- en regionale dagbladen, opinieen vakbladen en op radio en tv. Voorlichting Aangezien het beleid voor de komende cultuurplanperiode nog vorm moest krijgen, is alleen in het begin van het jaar op een aantal academies voorlichting gegeven. Alle studenten die een relevante kunstopleiding verlieten, ontvingen in de zomer schriftelijke informatie waarin globaal op de toekomstige mogelijkheden van het Mondriaan Fonds werd gewezen. Op 28 januari en 9 februari werden bijeenkomsten georganiseerd waar gebruikers en geïnteresseerden meer te weten konden komen over de werking van Time/Bank. Eind 2012 startte de voorbereiding van een serie informatiebijeenkomsten die het Mondriaan Fonds begin 2013 organiseert om het beleid toe te lichten: Mondriaan Fonds op locatie.

Samenwerking Gezamenlijke regelingen — Arts Collaboratory: met Hivos en Stichting DOEN — Tijdelijke Buitenland- en binnenlandateliers: met Trans Artists — Gemeenschappelijk aankoopfonds: met Stichting Volkenkundige Collectie Nederland — Kinderboekillustraties: met Nederlands Letterenfonds — KulturA: met het Fonds voor Cultuur participatie, het Fonds Podiumkunsten en het Nederlands Letterenfonds — KunstKoop: met ABN/Amro — Mobiel Erfgoed Lening: met Nationaal restauratiefonds — Vrijwilligersregeling: met Fonds voor Cultuurparticipatie

Gezamenlijke activiteiten — 4 Art: met AVRO — Charter Talent naar de Top: stimuleert overheid, bedrijfsleven en vrouwen zelf op structurele basis meer vrouwelijk talent aan de top te krijgen. Het Mondriaan Fonds heeft het Charter Talent naar de Top ondertekend. — De Prijs voor de Jonge Kunstkritiek: met de Appel arts centre, Witte de With, Center for Contemporary Art en Vlaams Nederlands Huis deBuren — Focus the Netherlands tijdens ARCOmadrid: met de Nederlandse ambassade in Madrid — De Verbeelding: met het Nederlands Filmfonds — Hollandse Nieuwe: met AVRO, VSBfonds, Vereniging Rembrandt — Hollandse Meesters in de 21e eeuw: met Interakt en het Mediafonds — Oriëntatiereis: met BAM (België), Danish Arts Agency (Denemarken), Prohelvetia (Zwitserland) — Materiaalfonds: bij de verstrekking van leningen — Promoveren in de kunsten: met de Nederlandse Organisatie voor Wetenschap- pelijk Onderzoek — Time/Bank: met Stroom en Time/Bank New York — Uitwisselingsprogramma’s met Brazilië, Turkije, Rusland: met SICA en het ministerie van Buitenlandse Zaken — Visual Arts Platform: een initiatief van het Mondriaan Fonds en BAM voor het uit wisselen van kennis en het stimuleren van internationale uitwisseling binnen en buiten Europa met een aantal Europese fondsen. Met BAM (België), Danish Arts Agency (Denemarken), Prohelvetia (Zwitserland)

EXTRAPOOL EYE FILM INSTITUUT NEDERLAND FAEEH NOUS FAES ALEX FARRAR SANDRA FAUCONIER WAPKE FEENSTRA PETER FENGLER PRISCILA FERNANDES GEIRTHRUDUR FINNBOGADOTTIR HJORVAR FIRST FLOOR GALLERY HARARE FLAT FLATLAND GALLERY MAARTJE FLIERVOET 26

en Arts Council England (Verenigd Koninkrijk). — Volkskrant Beeldende Kunstprijs: met de Volkskrant, Stedelijk Museum Schiedam en NTR — Voordekunst.nl: vanaf 2013 is het Mondriaan Fonds partner van dit crowd fundingplatform voor kunstprojecten

Afstemming — met particuliere fondsen zoals het Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting DOEN, Vereniging Rembrandt, VSBfonds en SNS REAAL Fonds bij gezamenlijk ondersteunde projecten. — met sectorinstituten en brancheorganisaties in binnen- en buitenland bij het inter nationaal bezoekersprogramma en de oriëntatiereizen. Het cultureel erfgoedveld kent een hoge organisatiegraad en het Mondriaan Fonds zoekt dan ook nadruk kelijk samenwerking en afstemming met organisaties als de Nederlandse Museum- vereniging, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Erfgoedinspectie en Stichting Volkenkundige Collectie Nederland.

Werkwijze Het Mondriaan Fonds heeft in 2012 als laatste jaar van de cultuurplanperiode het oude beleid van de twee voormalige fondsen uitgevoerd. Dit betekent dat er het afgelopen jaar nog accentverschillen waren in de werkwijze omdat de verschillende doelstellingen van de beide fondsen om verschillende instrumenten vroegen. Bij beide fondsen stond een zorgvuldige, snelle en onbevooroordeelde behandeling van aanvragen voorop. De besluitvorming over aanvragen is snel: binnen maximaal drie maanden ontvangen aanvragers het besluit van het Mondriaan Fonds over hun aanvraag, maar in de praktijk is dit vaak vlugger. Het Mondriaan Fonds hanteert de Code Cultuurfondsen. Deze code is in 2007 door de cultuurfondsen opgesteld en bevat een reeks waarborgen voor de onafhankelijkheid van handelingen van fondsen. De Code Cultuurfondsen is in 2008 door de minister aan de Tweede Kamer gestuurd en wordt door de fondsen gehanteerd onder het motto ‘pas-toeof-leg-uit’. Dit waarborgt transparantie van beleid, zorgvuldige samenstelling van commissies en vermijding van belangenverstrengeling. Het Mondriaan Fonds past de Code Cultuurfondsen geheel toe. Bij beeldend kunstenaars en bemiddelaars staat de motivering van de subsidiebesluiten beknopt in de beschikkingen; op verzoek van aanvragers kan de gehele motivering opgevraagd en toegestuurd worden. In samenwerking met de andere landelijke publieke cultuurfondsen is gewerkt aan modernisering van de Code Cultuurfondsen. Deze treedt in 2013 in werking. Voor de nieuwe cultuurplanperiode 2013-2016 is in 2012 een nieuw gemeenschappelijk beleidsplan opgesteld, aangescherpt met een addendum waarin de regelingen van de 2 voormalige fondsen samenkomen. Tegelijkertijd is gewerkt aan een nieuwe werkwijze passend bij het nieuwe beleid. Er wordt daarbij overgestapt op een nieuw datasysteem (Aims) om de procedure te vereenvoudigen en efficiënter te maken voor zowel fondsmedewerkers, commissieleden als aanvragers.

Advisering Gezien het grote aantal beschikbare commissieleden is het in 2012 niet nodig gebleken nieuwe commissieleden te werven. Per 1 januari 2013 treden de nieuwe subsidieregelingen van het Mondriaan Fonds in werking en worden de commissieleden van de regelingen van de voormalige fondsen ondergebracht in

FLUX S FOAM FOTOGRAFIEMUSEUM AMSTERDAM PIETSJANKE FOKKEMA THIJS FOKKENS MAARTJE FOLKERINGA FONDAZIONE MAXXI FONDAZIONE STELLINE GALERIE FONS WELTERS FOOD FILM FESTIVAL ZACHARY FORMWALT FORUM STADTPARK GRAZ FOTODEPARTAMENT FOUNDATION FOTODOK 27

één grote poule en worden, waar mogelijk, benoemingen verlengd. Een overzicht van de adviseurs is te vinden in de bijlage op pagina 82-84.

Bezwaar- en beroepsprocedures Als een aanvraag voor een bijdrage niet wordt gehonoreerd, kan een aanvrager een bezwaarschrift indienen bij het bestuur van het Mondriaan Fonds. Ook is bezwaar mogelijk als het Mondriaan Fonds een ander bedrag toekent dan was aangevraagd of als er bij het vaststellen van de definitieve bijdrage wordt afgeweken van de toezegging. De aanvrager kan het bezwaarschrift eventueel mondeling toelichten tijdens een hoorzitting. Als het bezwaarschrift niet wordt gehonoreerd, of als de commissie na herbeoordeling weer negatief over de aanvraag adviseert, kan de aanvrager in beroep gaan bij de Arrondissementsrechtbank. Als dit beroep door de rechtbank wordt verworpen staat hoger beroep open bij de Raad van State. Ook het Mondriaan Fonds kan bij de Raad van State in hoger beroep gaan als de rechtbank een beroepschrift gegrond heeft verklaard. Van de in 2012 ingediende bezwaarschriften waren er begin 2013 nog enkele in behandeling. Een aantal van de in 2012 behandelde bezwaarschriften en beroepschriften is in 2011 ingediend. Ook zijn in 2012 nog bezwaarschriften ingediend en behandeld op het gebied van vormgeving en bouwkunst.

Bezwaarschriften stimuleringssubsidies beeldende kunst Ingediende bezwaarschriften Ingetrokken bezwaarschriften Behandelde bezwaarschriften Niet ontvankelijk verklaarde bezwaarschriften Herbeoordelingen na bezwaarschrift Positief advies na herbeoordeling Gehonoreerd bezwaar op formele grond Ongegrond verklaarde bezwaarschriften

64 5 60 3 20 5 6 41

* inclusief formele afwijzingen en exclusief herbeoordelingen.

Beroepszaken stimuleringssubsidies beeldende kunst Ingediende beroepschriften Behandelde beroepschriften Beroep ongegrond

1 1 1

Bezwaarschriften stimuleringssubsidies vormgeving en bouwkunst Ingediende bezwaarschriften Behandelde bezwaarschriften Niet ontvankelijk verklaarde bezwaarschriften Herbeoordelingen na bezwaarschrift Positief advies na herbeoordeling Ongegrond verklaarde bezwaarschriften

12 17 1 9 5 11

Bezwaarschriften buiten en binnenlandateliers Ingediende bezwaarschriften Behandelde bezwaarschriften

0 0

Bezwaarschriften op financiële grond Ingediende bezwaarschriften Behandelde bezwaarschriften Gehonoreerde bezwaarschriften Ongegrond verklaarde bezwaarschriften

3 2 1 1

Bezwaarschriften instellingen beeldende kunst en cultureel erfgoed Bezwaarschriften* Herzien Beroep rechtbank Beroep Raad van State * inclusief bezwaren tegen niet-behandelde aanvragen en definitieve vaststellingen en intrekkingen van eerder gehonoreerde aanvragen.

31 10 0 0

FOTOFESTIVAL NAARDEN FOUNDATION FOR ART & CREATIVE TECHNOLOGY FACT FRAMER FRAMED ALICIA FRAMIS FRANS FRANCISCUS PEGGY FRANCK UWE FRANK LAYSIEPEN FRANS HALS MUSEUM / DE HALLEN ANDREA FRECKMANN FREEDOM FIGHTERS MUSICAL AND CULTURAL FOUNDATION CHRISTIAN FRIEDRICH 28

Organisatie Raad van Toezicht Mevr. A.E. van der Pauw, voorzitter Mevr. A.M. Vreugdenhil, penningmeester Dhr. G.C. Frieling, lid Dhr. K.W.G. van Hasselt, lid

Fondsbestuur Mevr. J.B.M. Donker

Medewerkers Mondriaan Fonds Het aantal medewerkers per 31 december 2012 bedroeg 34,67 fte. Sebastiaen Artz medewerker financiën (95%) Mohammed Azzouz medewerker huishoudelijke dienst (86%) Mada Bakarbessy medewerker administratie (100%) Mirjam Beerman hoofd communicatie (84%) Alexander van Campen interne en huishoudelijke dienst (95%) Joost Cras hoofd bedrijfsvoering (95%) Liesbeth Enzer senior administratief medewerker (100%) Suzette de Ferrante medewerker projectadministratie (89%) Liesbeth Filius medewerker automatisering, interne en huishoudelijke dienst (100%) Laia Frijhoff secretaris stimuleringssubsidies (95%) Bart Fuijkschot medewerker financiën (100%) Lotte Hemelrijk projectmedewerker (van 1 oktober 2012 t/m 15 februari 2013, i.v.m. zwangerschapsverlof) (40%) Douke IJsselstein secretaris stimuleringssubsidies (63%) Sanne Jansen projectmedewerker (100%) Mayke Jongsma hoofd internationaal (89%) Wouter Koelman coördinator stimuleringssubsidies (84%) Roos Lenders medewerker projectadministratie (89%) Madeleine van Lennep adjunct-directeur (100%) Christine Lindo adjunct-directeur (100%) Sarah Malko projectmedewerker (89%)

FRIES MUSEUM BERT FRINGS DARKO FRITZ MICHAELA FRÜHWIRTH G.A.N.G. JONATHAN GAARTHUIS GALERIE GABRIEL ROLT KSENIA GALIAEVA DAVID GALJAARD GALLER’A LUIS ADELANTADO GASWORKS MUSEUM GEELVINCK HINLOPEN HUIS GEERT GROOTE HUIS DAN GEESIN LOTTE GEEVEN 29

Ingrid Mokiem medewerker administratie (100%) Arsine Nazarian secretaris stimuleringssubsidies (100%) Sandra Nicolai secretaris stimuleringssubsidies/medewerker bezwaarprocedure (84%) Krystof Noteboom medewerker administratie (100%) Judith Öfner directiesecretaris (89%) Marineke van der Reijden senior projectmedewerker (89%) Coby Reitsma projectmedewerker internationaal (100%) Haco de Ridder medewerker bezoekersprogramma (100%) Florence Riel medewerker administratie (84%) Caroline Soons medewerker communicatie (89%) Marleen Stuivenberg medewerker communicatie (84%) Steven van Teeseling coördinator pilotprojecten / bijzondere projecten (84%) Edgar Tepe hoofd financiën (100%) Marijn Veenhuijzen medewerker projectadministratie (89%) Bas Visser medewerker secretariaat (100%) John de Vos editor (50%) Joost Vrieler senior projectmedewerker (100%) Moniek Wijnberg medewerker informatie en financiën (100%)

KIRSTEN GEISLER OUART GALERIE VAN GELDER LOTTE VAN GELDER MARIEKE GELISSEN GEMEENTE AMSTERDAM GEMEENTE DEVENTER GEMEENTEMUSEUM DEN HAAG GEORGE EASTMAN HOUSE THE GLASGOW SCHOOL OF ART GLASMOOG GOLDSMITHS COLLEGE MARIA GONDEK CATHELIJN VAN GOOR 30

Toekenningen

JOSEPH GOWER TEUN DE GRAAF GRID GRIMM FINE ART SAGI GRONER MUSEUMHUIS GRONINGEN GRONINGER MUSEUM NAN GROOT ANTINK LOEK GROOTJANS JULIEN GROSSMANN VOEBE DE GRUYTER GUGGENHEIM MUSEUM GWANGJU BIENNALE FOUNDATION HENRI DE HAAS

Toekenningen instellingen beeldende kunst en cultureel erfgoed Projecten instellingen Beeldende kunst en cultureel erfgoed 1e bedrag verwijst naar toekenning door Mondriaan Fonds 2e bedrag naar totaalbegroting 60 layers of cake, Amsterdam Tijdelijk Museum Amsterdam € 50.000 - € 158.000 juni - september 2012 De voormalige Shell-toren aan de IJ-oever van AmsterdamNoord werd getransformeerd tot Tijdelijk Museum. In een tentoonstelling voor kinderen vanaf vier jaar presenteerden kunstenaars en vormgevers duurzaam werk, zo veel mogelijk van bestaande materialen gemaakt. AAMU Museum voor hedendaagse Aboriginal kunst, Utrecht Outsider € 15.000 - € 125.485 juni - december 2012 Het AAMU presenteerde een overzichtstentoonstelling met schilderijen, videoperformances en een installatie van Gordon Bennett. Als kind van een Aboriginal moeder en een Anglo-Australische vader onderzoekt Bennett in hoeverre identiteit wordt beïnvloed door stereotypen, en in ruimere zin hoe de Westerse samenleving aankijkt tegen de exotische ‘ander’ en hoe dominant taal en beelden zijn in de beeldvorming. Africa in the Picture, Amsterdam Africa in the Picture € 40.000 - € 365.000 oktober 2012 Aan het filmfestival Africa in the picture (AITP) werd met het IS-programma hedendaagse Afrikaanse beeldende kunst toegevoegd. IS keek terug op verschillende tijdperken van migratie en legde verhalen van weerstand en berusting bloot in film, dialoog en beeldende kunst. De betrokken kunstenaars Oumar Mbengue, Remy Jungerman en Martin Waalboer onderzochten met hun werk verschillende aspecten van migratie. Afrika Museum, Berg en Dal Herinrichting Afrika Museum € 75.000 - € 517.500 januari - mei 2013 Het Afrika Museum heeft de semi-permanente tentoonstelling heringericht door stukken uit de historische collectie te verbinden met de eigentijdse collectie. Met de nieuwe indeling wil het museum inzicht geven in het beoordelen en waarderen van objecten. Het publiek heeft bij de herinrichting kunnen meebeslissen welke onderdelen deel zullen uitmaken van de nieuwe presentatie. Amsterdam Museum, Amsterdam Van Oostsanen (1470-1533) - De Ware Jacob € 75.000 - € 1.211.100 maart - juni 2014 Het Amsterdam Museum realiseert samen met het Stedelijk Museum Alkmaar en de Grote Kerk te Alkmaar een project over Jacob Cornelisz van Oostsanen. Het Stedelijk Museum Alkmaar richt zich op het kunsthistorische kader aan de hand van schilderijen, houtsneden en tekeningen. Het Amsterdam Museum concentreert zich op de sociaalmaatschappelijk context van Oostsanen en toont met beeld, geluid, decor en multimediale simulaties hoe Amsterdammers rond 1500 leefden.

KIM HABERS LAMBERTUS HACK BABS HAENEN JASPER HAGENAAR HANNE HAGENAARS RUMIKO HAGIWARA NI HAIFENG DAVID HAINES RANA HAMADEH AB VAN HANEGEM YOLANDE HARRIS THE HARRY L. JOHNSON MEMORIAL FOUNDATION NICOLINE VAN HARSKAMP SYLVAIN HARTENBERG 32

Andersom, Bergen BETER, de kunst van gezondheid. € 40.000 - € 299.000 november - december 2012 BETER was een interactieve onderzoeksexpositie waarin op wetenschappelijke wijze werd onderzocht of kunst expliciet goed is voor de gezondheid en hoe kunst een rol kan spelen in de kwaliteit van de zorg. Kunstwerken die als meest ‘helend’ uit het onderzoek naar voren kwamen, zouden door het ziekenhuis worden aangekocht. Artworlds, Rotterdam ZomerExpo 2013 Aarde € 60.000 - € 397.000 oktober 2012 - augustus 2013 De derde editie van de zomertentoonstelling kreeg als thema Aarde! Het culturele veld bestaat uit veel soorten van betrokkenheid bij beeldende kunst. Mensen zijn actief/ passief, veel/weinig met beeldende kunst bezig. Dit project doet daar recht aan. Het maakt het draagvlak voor beeldende kunst in de samenleving zichtbaar en zal een breed publiek voor hedendaagse beeldende kunst kunnen interesseren. Beelden op de Berg, Wageningen (Re)source: authenticiteit en manipulatie € 50.000 - € 393.000 december 2012 - september 2013 Deze tentoonstelling verkent hoe authenticiteit en manipulatie een rol spelen zowel in de hedendaagse beeldcultuur als in het veld van de biotechnologie. De tentoonstelling gaat samen met een onderzoekstraject waarin kunstenaars en vormgevers samenwerken met wetenschappers van de Universiteit Wageningen. Beeldverhaal Nederland, Haarlem Stripdagen Haarlem 2012 € 45.000 - € 132.500 juni 2012 Het thema van de elfde editie van de Stripdagen Haarlem was Arabische strips en cartoons. Daarmee zocht het festival, dat een breed publiek weet te bereiken, ook aansluiting bij een veranderend publiek. Met zijn vele lokale samenwerkingsverbanden heeft het evenement een stevige plaats in de samenleving. Bonnefanten Museum, Maastricht De grote verandering. Revoluties in de Russische kunst 1885-1917 € 85.000 - € 800.000 maart - juli 2013 In het Nederland-Rusland jaar maakte het museum een tentoonstelling over de Russische avantgarde tussen 1885 en 1917. De tentoonstelling is samen met het Tretyakov Museum (Moskou) en het Russisch Museum (Sint-Petersburg) ontwikkeld en toont de werkvreugde, dynamiek en experimenteerdrift van de Russen. Educatieve programma’s geven inzicht in de veranderende Russische samenleving en hoe de Russische artistieke scene zich verhield tot de Parijse dominantie. Breda Photo, Breda Breda Photo 2012 € 75.000 - € 722.500 september - oktober 2012 De vijfde editie van Breda Photo had als centraal thema Homo empathicus. Het festival bood grootschalige buitenexposities in het stadscentrum en in parken en had een uitgebreid educatief programma met lezingen, rondleidingen, meet en greet met de fotografen, een academieproject, een amateurproject en een thematische publicatie. Castrum Peregrini, Amsterdam My Friend, My Enemy, My Society € 75.000 - € 384.000 april - juni 2013 Deze manifestatie maakte de verstrekkende maatschappelijke relevantie van vriendschap duidelijk: hoe vriendschapsconcepten de maatschappij bepalen en hoe maatschappelijke concepten vriendschap bepalen.

Dat gebeurde in een tentoonstelling van curatoren Danila Cahen en Maria Barnas, met onder meer Sanja Ivekovic, Aernout Mik en Willem de Rooij, maar ook in een omvangrijk randprogramma. Castrum Peregrini, Amsterdam Vrijheid? Weet waarvoor je staat! € 50.000 - € 291.800 april - juni 2012 Deze manifestatie besteedde gevarieerd aandacht aan vrijheid in relatie tot de dodenherdenking op 4 mei en de bevrijdingsviering op 5 mei. Het programma kwam tot stand met vele samenwerkingspartners en omvatte onder meer een beeldende kunsttentoonstelling, een debatavond en een radioprogramma. Centrum Beeldende Kunst Drenthe, Assen Woest en Maakbaar € 29.000 - € 72.500 september 2012 - januari 2013 Het CBK wilde met de openingstentoonstelling onderzoeken welke standpunten in te nemen zijn in het spanningsveld tussen het wapenen tegen de natuur en het beheersen en manipuleren ervan, zonder hier een oordeel over te vellen. De tentoonstelling bevatte werk van kunstenaars die het thema vanuit verschillende invalshoeken benaderden, onder meer Erik Odijk, Jeroen Eisinga, Ivan Henriques, Reinier Lagendijk, Persijn Broersen en Margit Lukacs en Claudy Jongstra. Curator was Lennard Dost. Cinekid, Amsterdam (Urban) Jungle: buiten spelen met nieuwe media € 63.597 - € 159.622 oktober 2012 (Urban) Jungle was het Nieuwe Media programma van het Cinekid Festival 2012. De thematiek en de vertaling naar de tien gepresenteerde kunstwerken was toegespitst op de beleving van jongeren tussen vier en veertien. Cinema Zuid, Amsterdam Modern Times: zes visies op leven in de overdrive € 40.000 - € 206.600 juli 2012 - september 2013 In samenwerking met EYE, het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en The One Minutes presenteerde Cinema Zuid zes programma’s met zeer korte films: Modern Times. Ieder programma werd geïntroduceerd in EYE en vervolgens in bedrijven, musea en andere instellingen getoond die zich voor deze serie hadden aangemeld. Cobra Museum voor Moderne Kunst, Amstelveen Michael Tedja: SNAKE € 40.000 - € 100.000 januari - mei 2013 Bijzonder onderdeel van de solotentoonstelling van schilder, schrijver/dichter, uitgever en curator Michael Tedja was een interactieve installatie waarbij het publiek elke drie weken een nieuwe selectie maakte van 210 tekeningen uit een totaal van 1418 tekeningen. Verder waren er screenings, poëzievoordrachten, kunstenaarsgesprekken en een educatieve samenwerking met het Department of Culture (Paramaribo) gericht op jongeren in Suriname. Domplein 2013, Utrecht Schatkamer Domplein II € 75.000 - € 800.000 Het ondergronds publiekscentrum wil archeologisch erfgoed beleefbaar maken voor een breed publiek en draagt zorg voor behoud van dit erfgoed. Bezoekers dalen op het Domplein af tot in middeleeuwse kelders, waar zij restanten van een Romeins castellum zien. De geschiedenis van deze locatie wordt met archeologische wandprofielen, fundamenten en interactieve media, app’s en een gps-route in beeld gebracht.

HANS DEN HARTOG JAGER CLAIRE HARVEY TAF HASSAM HAUS DER KULTUREN DER WELT FRANK HAVERMANS RISK HAZEKAMP HEDEN JOAN HEEMSKERK JACQUELINE HEEREMA JEANNE VAN HEESWIJK EDWIN VAN DER HEIDE SARA VAN DER HEIDE CECILE VAN DER HEIDEN MATHILDE TER HEIJNE 33

Erfgoed Delft en omstreken, Delft Delfts Blauw: kunst of kitsch € 20.000 - € 120.000 oktober 2012 - september 2013 Museum Het Prinsenhof organiseerde met Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden de tentoonstelling Blauw, om een groot en breed publiek te laten kennismaken met dit aardewerk. De tentoonstelling is het begin van een langdurige samenwerking tussen beide musea, waarbij zij hun kennis en collecties in tentoonstellingen samenbrengen. Eye Film Instituut Nederland, Amsterdam Found Footage: Cinema Exposed € 50.000 - € 378.793 maart - juni 2012 Found Footage: Cinema Exposed liet zien hoe beeldend kunstenaars en filmers nieuwe betekenis geven aan filmbeelden door ze te hergebruiken. Met deze tentoonstelling voor een breed en ook jong publiek wist EYE een relatie te leggen met de samenleving en een eigen plaats in te nemen in de Nederlandse filmwereld. FLAT, Amsterdam Being Present € 40.000 - € 120.000 juli - september 2012 FATFORM en Beeld Hal Werk realiseerden wederom een presentatie in een in onbruik geraakte parkeergarage in Amsterdam Zuidoost. Zeventig beeldend kunstenaars, waaronder René Daniëls, Marlene Dumas, Ger van Elk en Ina van Zyl, toonden hun visie op de toekomst. Daarnaast werd de creatieve industrie uit de omgeving bij de presentatie betrokken, zoals reclameschilders uit de Bijlmer die de buitenkant van de garage in Surinaamse traditie beschilderden. Fotofestival Naarden, Westzaan Foto Festival Naarden 2013 € 50.000 - € 398.565 mei - juni 2013 De dertiende editie van het festival thematiseert de visie van de Nederlandse fotograaf op het buitenland en bestaat uit binnen- en buitententoonstellingen en een randprogrammering met portfolioviewings, masterclasses, een educatief programma voor het basisonderwijs en voortgezet onderwijs en prijsuitreikingen. Fries Museum, Leeuwarden Ferhaal fan Fryslân € 100.000 - € 743.000 september 2013 De openingstentoonstelling van het nieuwe Fries Museum is een kennismaking met Friesland en de Friezen. Hoe is Friesland ontstaan, wat is typisch Fries en hoe zagen en zien reizigers, dichters en andere kunstenaars Friesland en de Friezen? Er worden educatieve programma’s ontwikkeld en het museum gaat ‘on tour’ langs festivals en evenementen. Fries Museum, Leeuwarden Horizonnen € 50.000 - € 333.400 september 2013 - september 2016 De tentoonstelling Horizonnen toont hoe mensen steeds op zoek zijn naar nieuwe horizonten. Het toont de maatschappelijke ontwikkeling in Friesland en heeft een directe relatie met Friesland, door het onderwerp of het getoonde werk. De presentatie is er expliciet op gericht om de bezoekers op een andere wijze naar Friesland en de Friezen te laten kijken. Fundacion Encuentro Prome Bienal di Aruba, Aruba Biënnale Aruba 2012 € 58.000 - € 437.664 juli - augustus 2012 De eerste internationale kunstbiënnale op Aruba had als thema ‘Happy Islands’. Een uitgebreide selectie Caribische kunstenaars reflecteerde op de identiteit en het imago van

Caribische eilanden. Daaromheen werd een uitgebreid programma van events, conferenties en educatie ontwikkeld. Fundashon Historiko Kultural Boneriano, Bonaire Erfgoed voor Bonaire’s toekomst € 75.000 - € 199.390 januari 2013 - maart 2014 Het project over de professionalisering van het Bonairiaanse erfgoedveld richt zich op collectiemanagement, toegankelijkheid van erfgoed en onderzoek naar erfgoed. Het Tropenmuseum zorgt voor de opzet en uitvoering van de trainingen aan onder meer het Mangazina di Rei, de SKAL en andere stakeholders op het eiland. G.A.N.G., Arnhem Verboden Landschap € 50.000 - € 304.000 maart - december 2013 Als onderdeel van het herontwikkelingstraject van een voormalige militair terrein is GANG ingeschakeld als ‘cultureel kwartiermaker’. In 2013 moet het project het terrein ontsluiten en ideeën genereren voor een culturele programmering. Onderdeel van het project is een artist-inresidence, een tentoonstelling, een Atlas van het verboden landschap en verschillende excursies en expedities. Geert Groote Huis, Deventer Monument van maatschappelijke relevantie € 75.000 - € 516.000 januari - december 2013 De inrichting van het Monument van Maatschappelijke relevantie bestond uit het zichtbaar maken van de crypte van Geert Groote waarboven een glazen bouwwerk verrees. Geert Groote (1340-1384) in zijn tijd een groot inspirator was voor veel mensen een voorbeeld voor het streven naar een betere samenleving. Gemeente Amsterdam, Amsterdam Red het portret € 75.000 - € 388.850 mei 2012 - mei 2014 Het Stadsarchief ontwikkelde een website waarop bezoekers kunnen bijdragen aan het digitaliseren en identificeren van tienduizenden portretten van Fotostudio Merkelbach uit de periode 1913-1969. Het publiek kan via de website ‘een portret redden’, onbekende portretten identificeren, eigen afbeeldingen uploaden, producten kopen. Met dit project moet een grote collectie kwetsbare glasnegatieven voor de toekomst behouden worden. Hunebedcentrum Borger, Borger Revitalisering Hunebedcentrum 2012 - 2015: CSI Borger € 100.000 - € 1.840.000 januari 2012 - december 2015 CSI Borger (‘archeoloog als detective’) is een module uit het vernieuwingsplan van het Hunebedcentrum, dat zal resulteren in een nieuwe permanente expositie, digitale applicaties en een aangepaste publieksbenadering. Het centrum wil de actuele betekenis van archeologie inzichtelijk maken voor een breed publiek en werkt samen met uiteenlopende maatschappelijke partners. Imagine IC, Amsterdam Panna’s & Akka’s € 65.000 - € 227.500 april - november 2013 In dit erfgoedproject worden verhalen verzameld over straatvoetbal en gepresenteerd als uitbreiding van ons collectieve geheugen en van onze gezamenlijke identiteit. Het is ook de première van de vaste samenwerking voor afname, publieksbereik en productie van het eigentijds erfgoed met het Stadsarchief Amsterdam en Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

CHANTAL HEIJNEN MUSEA HEILIGERLEE ROSALIND HEINRICH ROSEMIN HENDRIKS MARTIJN HENDRIKS SJIM HENDRIX HENIE ONSTAD ART CENTRE IVAN HENRIQUES HENRY GALLERY LIET HERINGA SARAH MEI HERMAN HIDDE VAN SEGGELEN GALLERY MICHIEL HILBRINK 34

In Search Of, Groningen In search of.... € 36.000 - € 148.000 september - oktober 2012 Op drie locaties in de provincie Groningen stelden kunstenaars tentoon die beïnvloed zijn door Bas Jan Ader, de kunstenaar die in 1942 in Groningen werd geboren en in 1975 tijdens het uitvoeren van zijn laatste werk (In Search of the Miraculous) op zee verdween. Een tentoonstellingskrant fungeerde als catalogus. Incubate Tilburg, Tilburg You Are Incubate € 45.000 - € 145.190 september 2012 Het multidisciplinaire festival Incubate stond in het teken van participatie. Ging het in 2011 vooral om individuele participatie, nu ook om participatie van collectieven. Incubate combineerde dit thema met een gevarieerd programma, waaraan ruim driehonderd kunstenaars uit binnen- en buitenland meewerkten, verspreid over meer dan 25 Tilburgse podia. International Documentary Filmfestival Amsterdam (IDFA), Amsterdam Jubileumprogramma van IDFA Doc Lab € 20.320 - € 50.800 november 2012 IDFA DocLab biedt een internationaal platform aan multidisciplinaire documentairemakers en mediakunstenaars die werken op het grensvlak van documentairekunst en nieuwe media. Het jubileumprogramma bestond uit een expositie bij de Brakke Grond, een conferentie over ‘The Art of Interactive Storytelling’, live cinema events en een website. Het toonde de ontwikkeling van digitale documentaire mediakunst en schetste scenario’s voor de toekomst. Joods Historisch Museum, Amsterdam William Kentridge (Black Box/Chambre Noire) € 50.000 - € 234.625 juli - november 2012 Met de Deutsche Bank en de Solomon R. Guggenheim Foundation presenteerde het Joods Historisch Museum een multimedia-installatie van de Zuid-Afrikaanse kunstenaar William Kentridge: Black Box/Chambre Noire. Kentridges werk raakt aan de, vaak gewelddadige, gevolgen van scheve machtsverhoudingen. Bij de tentoonstelling ontwikkelde het JHM met het Stedelijk Museum Amsterdam een evenementenprogramma. Kunst in het Stationsgebied, Amsterdam Call of the Mall € 95.000 - € 1.592.400 juni - september 2013 Tijdens een internationale kunstmanifestatie in en rond Hoog Catharijne presenteren dertig kunstenaars voornamelijk nieuw werk. Uitgangspunt is een artistieke zoektocht naar nieuwe vormen van het eigentijdse winkelcentrum. Bij deze manifestatie zijn veel maatschappelijke, academische en culturele partners betrokken zoals ProRail, NS, Gemeente Utrecht en het Centraal Museum. Kunstfort bij Vijfhuizen, Vijfhuizen Luid land. De klank van het landschap € 18.000 - € 53.000 april - juli 2012 Luid Land was een tentoonstelling van Mark Bain, Andrea Bozic, Jacco Olivier, Sarah van Sonsbeeck, Robert Pravda en Julia Willms in en rond het Kunstfort, die het geluid van het landschap in de Haarlemmermeer, vlak bij Schiphol, als uitgangspunt nam. Het randprogramma bestond uit geluidswandelingen en discussies over geluidsoverlast.

Kunsthal KadE, Amersfoort Who More Sci-Fi Than Us, hedendaagse kunst uit de Cariben € 22.000 - € 188.000 mei - augustus 2012 Deze tentoonstelling bracht vanuit een integrale visie op de Cariben een representatieve selectie van hedendaagse kunst uit dit gebied. Zij was van grote betekenis voor de Antilliaanse, Arubaanse en Surinaamse gemeenschappen in Nederland en stond bovendien in een breder internationaal perspectief doordat ook andere ‘moederlanden’ er een rol in vervulden. Maritiem Museum Rotterdam, Rotterdam Professor Plons weer als nieuw € 75.000 - € 980.000 juli 2012 Het Maritiem Museum Rotterdam heeft de kinderexpositie Professor Plons vernieuwd en verbeterd. De expositie introduceert nieuwe personages die allerlei kanten van de maritieme wereld verbeelden en kan verschillende typen kinderen van vier tot tien jaar aanspreken en bewustmaken van de invloed van de maritieme wereld op het leven van alledag. Metro54, Amsterdam Mash - Up € 55.000 - € 435.728 september 2012 In Amsterdam Zuidoost vond de tweede editie van het Metro54 Festival plaats, een multidisciplinair initiatief rondom urban arts. Mash - Up liet een totaalbeeld zien van de verschillende uitingen van stedelijke jongeren-cultuur en zocht naar crossovers tussen genres en stijlen. Er vond samenwerking plaats met o.a. Imagine IC, Jongeren cultuur Zuidoost, CBK Zuidoost, Bijlmer Style en Productiehuis MC. MOTI, Museum of the Image, Breda Couture Graphique € 50.000 - € 439.535 december 2012 - augustus 2013 Gastcurator José Teunissen maakte een tentoonstelling over mode, grafisch ontwerp en het lichaam langs drie thematische lijnen: ‘From label tot total look’ over de ontwikkeling van het label als handtekening van de ontwerper, ‘Het lichaam beschrijven’ over beschreven t-shirts, en ‘Mode als grafisch ontwerp’ over futuristisch ontwerpen, avantgarde en comic. Het project onderzocht de kaders voor collectionering van dit mode-erfgoed. MOTI, Museum of the Image, Breda Rollercoaster € 40.000 - € 218.900 april - september 2012 MOTI vroeg ruim honderd bekende Nederlanders een beeld te kiezen dat volgens hen model staat voor de 21ste eeuw. Door deze beelden samen te brengen in een tentoonstelling wilde het een indruk geven van de stortvloed aan beelden waaraan we dagelijks worden blootgesteld en betekenis geven aan de heersende beeldcultuur. MUSEON, Den Haag Buitenkampers, de kleur van overleven. € 75.000 - € 209.384 mei - september 2013 Dit multimediale project gaat over Nederlanders die tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië probeerden te overleven buiten de concentratiekampen. Het bevat uitgebreide interviews met overlevenden over de verhouding met de opstandige Indonesiërs, de repatriëring en andere onderwerpen. Het project beslaat een bioscoopfilm, een televisie-uitzending, een oral history website, een tentoonstelling en een lespakket.

HIRSHHORN MUSEUM AND SCULPTURE GARDEN FUNDASHON HISTORIKO KULTURAL BONERIANO HMKV HARTWARE MEDIEN KUNST VEREIN GEERT JAN HOBIJN STEFAN HOFFMANN DANIEL HOFSTEDE CARL JOHAN HÖGBERG HET HOLLANDS KAASMUSEUM ADI HOLLANDER PAUL DEN HOLLANDER HOLLYBUSH GARDENS 35

Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam Hand Made, Lang leve het Ambacht € 75.000 - € 350.000 maart - mei 2013 De tentoonstelling Hand Made, Lang leve het Ambacht bevatte meer dan vijfhonderd objecten uit verschillende tijdperken. Het omvangrijke publieksprogramma met demonstraties door vaklieden, workshops en lezingen lieten de bezoeker het ambacht beleven en onderzoeken. Het publiek werd op een actieve manier bij het Nederlandse vormgevingserfgoed en eigentijdse ontwerpen betrokken. Museum Elisabeth Weeshuis, Culemborg Naar een nieuw museum € 50.000 - € 2.315.500 Bij de herinrichting van Museum Elisabeth Weeshuis ligt de nadruk op de geschiedenis van het weeshuis en de wezen. Er is aandacht voor het heden, er zijn contacten gelegd met SOS-kinderdorpen, wezen en kinderen in tehuizen in Nederland en in het buitenland. Boeken, films en musicals vormen een inhoudelijke link met de bibliotheek. Museum Geelvinck Hinlopen Huis, Amsterdam Swart op de Gracht - Slavernij en de Grachtengordel € 10.000 - € 64.825 februari - augustus 2013 Swart op de Gracht sluit aan bij de herdenking 150 jaar afschaffing slavernij op 1 juli 2013. Deze tentoonstelling toont samen met een website en een uitgebreid randprogramma een gedeeld verleden en heden, dat de herdenking van de afschaffing van de slavernij in Suriname en de Antillen met de viering van 400 jaar Amsterdamse grachtengordel combineert. Museum Het Valkhof, Nijmegen Pop Art in West-Europa € 50.000 - € 523.500 september 2012 - januari 2013 Stichting Museum Het Valkhof presenteerde een tentoonstelling over Pop Art in West-Europa met belangrijke werken uit West-Europese collecties. De werken werden getoond tegen de achtergrond van de maatschappelijke ontwikkelingen die ze beïnvloed hebben (de koude oorlog, de maanlanding, de Vietnamoorlog en de Berlijnse muur). Ook werd een introductiefilm gemaakt met zes diepteinterviews van kunstenaars uit de Pop Art-periode. Musea Heiligerlee, Scheemda Slag, boem, klink! Het museum bij de les € 40.000 - € 186.000 januari 2013 Het Klokkengieterijmuseum en het Museum Slag bij Heiligerlee maakten een educatief programma, met een bijbehorende presentatie, dat de geschiedenis van klokken en carillons in Nederland en de Slag bij Heiligerlee combineert. Het moest aantrekkelijk en interessant zijn voor scholieren en ander publiek, en het mogelijk maken eigen inkomsten te realiseren. Museum voor Moderne Kunst Arnhem, Arnhem Female Power/Reconnecting Energies € 30.000 - € 130.700 maart - juni 2013 Twintig vrouwelijke kunstenaars worden getoond vanuit drie invalshoeken: kunstenaars die zich interesseren voor een matrilineaire samenleving; die zich verdiepen in geloofssystemen, spiritualiteit, esoterie; die een belangrijke rol speelden binnen de ‘Goddess’ kunstbeweging. In een multidisciplinair randprogramma wordt samengewerkt met o.a. FemArt Museum, Radboud Universiteit Nijmegen, Dutch Art Institute, Schouwburg Arnhem, Allard Pierson Museum en het Bijbels Museum.

Nationaal Archief, Den Haag Het geheugenpaleis - dwalen door de archieven € 75.000 - € 773.294 oktober 2013 - oktober 2015 In de nieuwe tentoonstellingsruimte, het learning centre en de studiezalen presenteert het archief elf verhalen die bezoekers een indruk moeten geven van de rijkdom en inhoud van de collectie. Belangrijke aandacht gaat uit naar educatie en het archief werkt samen met ProDemos, Huis voor Democratie en Rechtstaat dat een succesvol educatief programma ontwikkelde voor het voortgezet onderwijs. Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden, Amsterdam Art in Public € 19.200 - € 48.000 juli 2012 Tijdens het Keti Koti Festival maakte curator Felix de Rooy een expositie over de invloed van de trans-Atlantische slavenhandel en de daarmee gepaard gaande migratie op hedendaagse beeldend kunstenaars met een cultureel diverse achtergrond. De tentoonstelling bestond uit billboards van opgeblazen oudere werken, een expositie van authentiek hedendaags werk en een selectie uit het foto-archief van het KIT. Nationaal Keramiekmuseum Het Princessehof, Leeuwarden Het mysterie Ming € 50.000 - € 155.000 maart - november 2013 De tentoonstelling vertelt het verhaal van de Chinese Mingdynastie en het serviesgoed dat voor de opeenvolgende keizers werd gemaakt. De expositie raakt daarnaast thema’s als internationale export en de start van het verzamelen van Mingporselein in het Westen vanaf de 19e eeuw. Een audiotour en een wetenschappelijke publicatie vullen de tentoonstelling aan. Naturalis, Leiden Determinatiesleutels € 50.000 - € 167.709 april 2013 Samen met EIS-Nederland, Stichting ANEMOON en de NJN wil Naturalis de determinatie van Nederlandse diersoorten naar een hoger plan tillen vanwege toenemende interesse voor het waarnemen en determineren van diersoorten bij (amateur-)fotografen, kinderen en vrijwilligers. Het project maakt via digitale determinatiesleutels mogelijk dat de kennis en deskundigheid bij publiek en instellingen wordt vergroot. Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Hilversum Amateurfilmplatform € 50.000 - € 241.610 mei 2012 - mei 2014 Op een digitaal platform voor amateurfilmmateriaal maakt Beeld en Geluid zijn smalfilm- en internetvideocollectie toegankelijk, amateurfilmcollecties van het Gronings AudioVisueel Archief, het Gemeentearchief Rotterdam en het Limburgs Museum en nieuw te verzamelen filmmateriaal. Het platform wordt een onderdeel van de website van Beeld en Geluid. Nederlands Openluchtmuseum, Arnhem Wie ben jij? Wie zijn wij? Wie wonen er in Nederland en waarom? € 35.000 - € 175.000 januari 2013 - april 2014 Het Nederlands Openluchtmuseum ontwikkelde een educatieve game gericht op het thema migratie, voor leerlingen van het voortgezet onderwijs. De jongeren keken vanuit hun eigen situatie naar de geschiedenis van migratie in Nederland aan de hand van interactieve opdrachten op school en in het Openluchtmuseum. Voor het ontwikkelen werd samengewerkt met de Waag Society en Erfgoed Digitaal.

PIETER HOLSTEIN BORIS VAN HOOF SCARLETT HOOFT GRAAFLAND HARMEN DE HOOP ALLARD VAN HOORN ELSE MADELON HOOYKAAS ELS HOPMANS ROB HORNSTRA WAYNE HORSE TOINE HORVERS HOTEL MARIAKAPEL HEDWIG HOUBEN ANNABEL HOWLAND ANITA HRNIC 36

NEMO, Amsterdam Physique Amusante € 40.000 - € 111.900 juni - oktober 2013 NEMO realiseert een semipermanente presentatie waarin historische objecten uit de collectie van Museum Boerhaave worden geïntegreerd in de dynamische en interactieve tentoonstellingsaanpak van het museum. De tentoonstelling wordt opgebouwd rond zes experimenten uit de stroming van de Physique Amusante (17e – 19e eeuw): vacuüm, telescoop, elektriciteit, toverlantaarn, zoötroop en de centrifugaalmachine. NGN Produkties, Amsterdam Joop Geesink en Marten Toonder € 40.000 - € 284.638 september 2012 Het project over Joop Geesink en Marten Toonder bestond uit een documentaire en een cross-mediaal programma. De film werd geprogrammeerd door EYE bij het Nederlands Film Festival 2012 in Utrecht, bij het Holland Animatie Film Festival en uitgezonden via Andere Tijden NTR. Noordbrabants Museum, Den Bosch Persoonlijke ontmoetingen en het Toekomstpaviljoen € 100.000 - € 287.000 maart 2013 Persoonlijke ontmoetingen en het Toekomstpaviljoen maken deel uit van de herinrichting van het Noordbrabants Museum. Bij Persoonlijke ontmoetingen vormt de collectie het uitgangspunt; bezoekers krijgen aan de hand van verhalen bij objecten steeds een nieuwe invalshoek aangeboden. Bij het Toekomstpaviljoen wordt het cultuurhistorisch verhaal over Brabant vanaf de Middeleeuwen tot nu verteld, dat in veel gevallen vertaald kan worden naar het Brabant van de toekomst. O.K. Lab, Arnhem Facing Pages 2012 € 20.000 - € 140.000 april 2012 Het driedaagse tijdschriftenfestival Facing Pages, dat om de twee jaar in Arnhem wordt gehouden, stond ditmaal in het teken van nieuwe technologieën en vormen van curatorschap en de betekenis daarvan voor de toekomst van onafhankelijke magazines. Naast een tijdschriftententoonstelling waren er bijeenkomsten met presentaties, lezingen en discussies. Onterfd Goed, Eindhoven Onterftd GOED gemonitord € 16.700 - € 46.750 oktober 2012 - december 2013 Stichting Onterfd Goed is opgericht om op een verantwoorde manier te ontzamelen, bewustwording en kennis rond dit onderwerp te creëren bij erfgoedprofessionals, politiek en publiek en het realiseren van publicaties met richtlijnen en aanbevelingen rond het afstoten van museale collecties. Het eerste project concentreerde zich op de collectie van het gesloten museum Scryption in Tilburg. OpTrek, Den Haag Autonië - De cultuur van de auto als motor voor (stedelijke) ontwikkeling € 50.000 - € 261.386 maart 2013 - maart 2015 Autonië gaat over de transformatie van de Binckhorst, een binnenstedelijk bedrijventerrein in Den Haag waarvan de radicale afbraak en herbouw door de crisis stil is komen te liggen. OpTrek wil met een langlopend programma vol kunstenaars en vormgevers aan die ontwikkeling bijdragen en vertrekt daarbij vanuit de auto als identiteitsdrager van de huidige wijk.

Plein Air Curaçao, Willmestad Plein Air Curacao Art Festival 2e editie € 20.000 - € 58.485 oktober - november 2012 Tijdens dit festival in de openbare ruimte van Willemstad maakten lokale en internationale schilders werk dat reflecteerde op het eiland. Het evenement besloeg een grote verkoopexpositie, (semi)permanente murals, portretsessies op uiteenlopende plekken en workshops van Amerikaanse kunstenaars. Pro Monumento, Willemstad Monumento Habri ‘12 € 32.000 - € 75.544 november 2012 Pro Monumento wijdde deze open monumentendag aan het Caracasbaai-schiereiland en zijn gebouwen. Door het bewustzijn van het historische belang van monumenten te vergroten, stimuleert ProMo de belangstelling voor het cultureel erfgoed op Curaçao en biedt zij tegenwicht aan de neiging oude gebouwen snel te slopen voor nieuwbouw. Rembrandt op Reis, Hoorn Rembrandt in z/w € 25.000 - € 311.000 maart 2013 - september 2014 Vijf middelgrote musea organiseerden het tentoonstellingsproject Rembrandt in z/w: een overzicht van Rembrandts grafische oeuvre aan de hand van meer dan honderd van zijn etsen uit de collectie van één particuliere verzamelaar. Doel is het publiek kennis te laten maken met Rembrandts grafische oeuvre. De musea zijn het Westfries Museum in Hoorn, Museum Het Markiezenhof in Bergen op Zoom, Stedelijk Museum Zutphen, Museum Het Hannemahuis in Harlingen en het Museum Gouda.

HUIS VOOR DE KUNSTEN LIMBURG MEREL VAN ‘T HULLENAAR WITTE VAN HULZEN HUNEBEDCENTRUM BORGER HENDRIK JAN HUNNEMAN

Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam Rijksmuseum, ons museum (documentaire) € 40.000 - € 151.600 januari - mei 2013 Samen met de AVRO maakt het Rijksmuseum ter gelegenheid van de heropening een documentaire waarin de collectie centraal staat vanuit een kunsthistorisch perspectief. De film kan, in combinatie met de vertoningen en debatten in het land, de zichtbaarheid van de collectie bij een breed publiek vergroten.

BAS VAN DEN HURK

Rijksmuseum Twenthe, Enschede Paden naar het paradijs € 90.000 - € 251.000 september 2013 - juni 2015 Met dit project verkent Rijksmuseum Twenthe een nieuwe strategie voor museale presentatie, waarin de collectie op een ongebruikelijke manier wordt getoond en de museumbezoeker wordt gestimuleerd ongewone vragen te stellen en na te denken over onverwachte zaken.

IF I CAN’T DANCE

Rijksmuseum van Oudheden, Leiden Het Egypte van Hollywood € 64.000 - € 534.500 oktober 2012 - maart 2013 Het RMO liet zien hoe het oude Egypte in films wordt uitgebeeld. Door een groot aantal filmfragmenten en authentieke objecten uit de eigen collectie naast elkaar te presenteren bood het bezoekers de mogelijkheid te ervaren hoe beeldvorming ontstaat en in te zien dat die niet altijd overeenkomt met de werkelijkheid. Rijksmuseum van Oudheden, Leiden Herinrichting afdeling Nabije Oosten € 50.000 - € 290.000 april 2013 - april 2016 Het RMO laat in de nieuwe opstelling van de vaste presentatie Archeologie van het Nabije Oosten de dialoog en interactie tussen Nederland en de landen van het Midden-Oosten zien; op het gebied van handel, landbouw en irrigatie, wetenschappelijk onderzoek, diplomatieke contacten en erfgoedbescherming. Dagboeken en reis-

ICU ART PROJECTS

IKON GALLERY IMAGINE IC IMPAKT IN SEARCH OF IN SITU STICHTING INCUBATE 37

verslagen van verzamelaars en ontdekkers geven een beeld van de totstandkoming van de collectie. Rijksmuseum van Oudheden, Leiden Gouden Middeleeuwen. Verhalen over Merovingisch Nederland € 25.000 - € 291.000 oktober 2013 De Vroege Middeleeuwen staan bekend als chaotisch, donker en vol ronddolende volkeren en een achteruitgang in materiële cultuur. De expositie neemt de bezoeker mee naar het dagelijks leven in Nederland in die tijd en toont objecten uit die periode uit eigen en internationale collecties die de rijke kant en de schoonheid van die periode belichten. Romeinenfestival, Nijmegen Romeinenfestival en Weekend van de Archeologie € 30.000 - € 232.500 juni 2012 Het Romeinenfestival was een educatief festival, dat werd georganiseerd met de Archeologische Werkgemeenschap voor Nederland en viel samen met het Weekend van de Archeologie. Voor een groot publiek deden ruim honderdvijftig deelnemers uit binnen- en buitenland een re-enactment van het leven in een Romeins tentenkamp. Ook werd een archeologische markt gehouden. Secret Postcards, Maastricht Secret Postcards € 20.000 - € 119.000 november 2012 Kunstenaars konden twee kunstwerkjes ter grootte van een briefkaart doneren die anoniem, gedurende een week tentoongesteld werden in de Jan van Eyck Academie in Maastricht. Iedereen kon voor € 55 een werk kopen zonder te weten van welke kunstenaar het werk was. Het publiek koos de beste kunstenaar die met de opbrengst een werk in opdracht maakte wat bij een volgende editie geveild zou worden om een startkapitaal te realiseren. Sieboldhuis, Leiden Hooykaas/Sato € 10.900 - € 54.810 september - oktober 2012 Het Sieboldhuis nodigde in de personen van Madelon Hooykaas en Keiko Sato voor het eerst een Japanse en Nederlandse hedendaagse kunstenaar uit om gezamenlijk een tentoonstelling te maken. Hierin reageren de kunstenaars op de eeuwenoude relatie tussen Nederland en Japan door nieuw en bestaand werk te combineren met de collectie. Sonic Acts, Amsterdam Sonic Acts 2013 - The Dark Universe € 75.000 - € 388.900 februari 2013 Het festival presenteerde film, muziek, installaties en performances die het onbekende onderzoeken, zichtbaar of voorstelbaar maken. Het programma omvatte voorstellingen, workshops, optredens en performances, een meerdaagse internationale conferentie, een filmprogramma en een expositie bij onder meer Paradiso, De Balie en het Stedelijk Museum Amsterdam. Stadsmuseum Zoetermeer, Zoetermeer Zoetermeer Utopia € 15.000 - € 65.900 mei - november 2013 Zoetermeer Utopia is een tentoonstelling over New Town Zoetermeer. Het Stadsmuseum gaf zes kunstenaars de opdracht om panoramatekeningen te maken die de utopische ideeën waarop de stad gebaseerd is in kaart brachten. De betrokken kunstenaars en ontwerpers zijn: Georg Bohle, Rick Smits, Robbie Cornelissen, Jeroen Kramer, Albo Helm en Joost Swarte. Wouter Osterholt en Elke Uitenhuis ontwikkelden samen met de bewoners een alternatieve citymarketing.

Stedelijk Museum Alkmaar, Alkmaar Victorie! Het beleg van Alkmaar in 1573 € 70.000 - € 692.275 oktober 2012 Victorie! Het beleg van Alkmaar in 1573 is een project waarbij het publiek via verhalen bij de geschiedenis van de eigen regio wordt betrokken. Het gaat om een duurzame herinrichting. Stedelijk Museum Coevorden, Coevorden Herinrichting Stedelijk Museum Coevorden € 25.000 - € 137.750 juni 2013 Deze herinrichting richt zich op de beleving van de vestingsgeschiedenis van de stad en is onderdeel van een brede aanpak van Coevorden om te komen tot een sterkere cultuurhistorische profilering. De inrichting bestaat uit een dertig meter lange ontdekkingskast en een grote theatrale maquette. Er komt een educatief traject dat aansluit bij het onderwijsprogramma Erfgoededucatie. Stedelijk Museum De Lakenhal, Leiden UTOPIA. Expressionisme en Constructivisme 1900-1940 € 75.000 - € 668.000 september 2013 - januari 2014 Deze grootschalige tentoonstelling toont internationale topstukken, onder meer van de Duitse expressionisten en van Stijl-kunstenaars, in een toegankelijke presentatie voor een breed publiek. UTOPIA legt daarnaast ook een nieuwe kunsthistorische visie bloot over de verhouding tussen expresssionisme en constructivisme als utopische bewegingen aan het begin van de 20e eeuw. Stedelijk Museum Zwolle, Zwolle Geschiedenis van Zwolle, de millenniumdoelstellingen € 40.000 - € 385.000 december 2012 - december 2014 De milleniumdoelstellingen van de VN richten zich op terugdringing van armoede, kindersterfte en ziekten, bevordering van gelijke kansen voor mannen en vrouwen, duurzaamheid en eerlijke handel. Het Stedelijk Museum Zwolle gebruikt ze om de lokale geschiedenis te beschrijven in de nieuwe vaste collectiepresentatie. Storm, Utrecht Kaap 2013 € 75.000 - € 337.845 mei - juli 2013 Kaap organiseerde een avontuurlijke expositie die kinderen zou uitdagen een directe wisselwerking met kunst aan te gaan. Zes kunstenaars werden gevraagd een zelfstandig werk te maken als een ideale woon- en/of werkplek; vijf kunstenaars maakten een werk voor het buitenterrein en één maakte gebruik van de bunkers op het fort. STRP, Eindhoven STRP Biënnale 2013 € 50.000 - € 1.643.523 maart 2013 De zesde editie van STRP behelste een programma met internationale concerten, exposities, interactieve kunst, lichtkunst, robotics, performances, experimentele muziek, film, lezingen en workshops. STRP legde zich nadrukkelijk toe op de productie van nieuw en innovatief werk in nauwe en directe samenwerking met internationale kunstenaars. Terschellings Oerol Festival, Terschelling midsland Sense of Place / Oerol 2013 € 25.000 - € 86.000 juni 2013 Met Sense of Place wil Oerol nieuwe landschapskunstprojecten realiseren en bijdragen aan het vergroten van de kennis en expertise van het vakpubliek op dit terrein. Daartoe worden projecten gerealiseerd met referenties aan kweldervorming, geluiden van het wad en verdronken geschiedenis.

INCUBATE TILBURG INSTITUT NÉERLANDAIS INSTITUTO BUENA BISTA INTERNATIONAAL INSTITUUT VOOR SOCIALE GESCHIEDENIS INTERNATIONAL DOCUMENTARY FILMFESTIVAL AMSTERDAM BERT JACOBS IRATXE JAIO SOPHIA JANATTI ESTHER JANSSEN JOLANDA JANSEN RENSKE JANSSEN SASKIA JANSSEN 38

Teylers Museum, Haarlem Rafael € 75.000 - € 1.344.000 september 2012 - januari 2013 Teylers Museum organiseerde een tentoonstelling over de Renaissancekunstenaar Rafaël samen met het Albertina in Wenen. De schilderijen werden gecombineerd met detailstudies. Ook werd de bezoeker geconfronteerd met de authenticiteitsvraag: Welke tekeningen zijn van Rafaël en welke niet? Tijdgeest, Bergen aan zee Huis van het Verleden € 50.000 - € 199.550 september 2012 - december 2013 Met Waag Society en het waterleidingbedrijf PWN realiseerde Tijdgeest de laatste fase van het Huis van het Verleden, een educatief project waarbij basisscholieren een historische gebeurtenis uit de eigen omgeving reconstrueerden via een ‘serious multi reality adventure game’. In deze fase werd de methodiek doorontwikkeld, twee laatste episodes opgezet, en het ontwikkelde model met behulp van lokale partijen uitgezet in Nederland. Turningpoint, Amsterdam Wat is het je waard? € 20.000 - € 151.305 september - december 2012 Stichting Turning Point in samenwerking met Bosch Film en de NTR maakten een televisieserie over de veelal tegenstrijdige belangen rondom hergebruik en herontwikkeling van monumentaal erfgoed en stedenbouwkundige vernieuwing. Iedere aflevering was gewijd aan een specifiek object, zoals een fabriekspand, kerk of voetbalstadion. TwentseWelle, Enschede 1-1, Elf idolen en Jan Mulder € 47.500 - € 135.245 september 2012 - maart 2013 In deze tentoonstelling over voetbal en samenleving stond niet het spel, maar de spelers, supporters en de tijdsgeest centraal. De presentatie belichtte de achtergronden bij het ontstaan van vrije tijd en sportbeoefening. Daarnaast werd de geschiedenis van voetbal belicht, interviewde ex-profvoetballer en schrijver Jan Mulder bekende Nederlanders over hun voetbalidool en voetbalbeleving en kon het publiek zijn eigen idolen opgeven. UMS-Pastoe bv, Utrecht Like Pastoe – 100 jaar vernieuwing in vormgeving € 40.000 - € 425.000 februari - juni 2013 Deze tentoonstelling rondom het honderdjarig bestaan van de Utrechtse Machinale Stoel- en Meubelfabriek Pastoe toonde de omvangrijke geschiedenis van het meubelmerk en gaf een overzicht van de unieke samenwerkingen tussen Pastoe en diverse kunstenaars, architecten en ontwerpers. Ter voorbereiding werden workshops georganiseerd over de rol van het ontwerpproces bij het denken over wonen, met de Pastoe-visie en historie als vertrekpunt. Verzetsmuseum Amsterdam, Amsterdam Naar de Boeren € 50.000 - € 395.500 november 2014 - maart 2015 Het Verzetsmuseum realiseert een documentaire en een tentoonstelling over de kinderevacuaties in WO II. Er wordt met maatschappelijke partijen, zoals War Child, samengewerkt en via die samenwerking wordt een relatie met de huidige samenleving gelegd doordat aandacht wordt gevraagd voor de internationale oorlogsproblematiek en de effecten daarvan op kinderen.

VHDG, Leeuwarden Social Sound € 25.000 - € 135.800 januari - februari 2013 Social Sound is een tentoonstelling over de sociale functie en de werking van muziek. VHDG werkte samen met poppodium Asteriks en de Academie voor Popcultuur uit Leeuwarden. Viewmaster, Maastricht Paraphrasing Babel € 25.000 - € 181.500 oktober - november 2012 Voor de derde keer realiseerde Viewmaster in samenwerking met veel andere partners een interdisciplinair videokunst- en korte filmproject in de Euregio, ditmaal in Heerlen en Maastricht. Het bestond uit 28 projecties vanuit leegstaande winkels, kantoren, bedrijven, cultuurinstellingen en de openbare ruimte, waarbij de connotaties van taal en de grenzen van communicatie het centrale thema vormden. Vrienden van de Bibliotheek van de UvA, Amsterdam 1001 Vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis € 35.000 - € 311.500 februari - mei 2013 De tentoonstelling toonde de levensverhalen van historische vrouwen in al hun verscheidenheid en bood daarmee een nieuw perspectief op verschillende terreinen (maatschappelijke bewegingen, politiek, wetenschap en beeldende kunst) binnen de Nederlandse geschiedenis. Uitgangspunt was het gelijknamige boek van historica Els Kloek, verbonden aan het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis. Waag Society, Amsterdam Do It NOt Yourself Bio € 33.436 - € 83.591 maart 2012 - maart 2013 DINYB maakte biotechnologische tools toegankelijk voor culturele en publieke doeleinden. Dat gebeurt in een laboratoriumachtige omgeving (fabrication laboratory), waar men met hightechapparatuur ideeën kan realiseren in een prototype of product: leren door te doen. Door deze ‘natte’ benadering in workshops toe te passen, zou dit project zich kunnen onderscheiden. What Design Can Do, Amsterdam What Design Can Do € 50.000 - € 364.500 mei 2012 WDCD vroeg gerenommeerde internationale sprekers uit verschillende ontwerpdisciplines voor een tweedaagse bijeenkomst over de sociale verantwoordelijkheid van ontwerpers: design als een manier van denken om maatschappelijke vraagstukken op te lossen. Tot de sprekers behoorden de Nederlandse landschapsarchitect Piet Oudolf en de Braziliaanse activistische interieurontwerper Marcelo Rosenbaum. Whatspace, Tilburg Comrades of Time € 15.500 - € 39.500 mei - juni 2012 Comrades of Time was een internationale groepstentoonstelling over hoe de canonieke kunstvormen (tekenen, schilderen, beeldhouwen) functioneren in de netwerksamenleving: door overgankelijk te zijn, zowel op zichzelf als naar buiten gericht. De tentoonstelling was te zien in Project Space Tilburg en reisde door naar andere steden in Nederland en het buitenland. WN2000, Velserbroek Red de Seehund € 35.632 - € 138.275 augustus - oktober 2012 Om de geconserveerde resten van een Seehund te presenteren in combinatie met persoonlijke verhalen, visuele toepassingen en films, liet het Bunker Museum IJmuiden een bunker verbouwen en herinrichten als expositieruimte

THIJS JANSEN JEANINE HOFLAND CONTEMPORARY ART JEUGDWERK JONG BONAIRE JEWISH CULTURAL HISTORICAL MUSEUM AD DE JONG ALLE DE JONG DAVID DE JONG FOLKERT DE JONG JEROEN JONGELEEN HEWALD JONGENELIS MARIE JOSE JONGERIUS JANTIEN JONGSMA JOODS HISTORISCH 39

en filmzaal. De Seehund, een tweepersoonsduikboot, was het laatste geheime wapen van de Duitsers in de strijd tegen de geallieerden. World Press Photo, Amsterdam Inspireren van Begrip door Fotografie in Context € 60.000 - € 373.260 oktober 2012 - december 2014 Het beschikbare archiefmateriaal van World Press Photo werd in een nieuwe digitale omgeving geplaatst waardoor alle tienduizend beelden in relatie tot elkaar, tot hun makers en tot relevant bronnenmateriaal gepresenteerd konden worden. Specifieke tools stellen het publiek in staat de site te verkennen en een eigen beeldgalerij samen te stellen. Zeeuws Museum, Middelburg Eenmaal, andermaal: de porseleinschatten van Willem Bal € 65.000 - € 169.500 juni 2012 - april 2013 Het Zeeuws Museum wil de porseleincollectie Bal vanuit historische en actuele perspectieven voor een breed publiek ontsluiten. Het onderzocht de actuele economische waarde van erfgoed, nu onder druk van de bezuinigingen steeds vaker naar alternatieve financieringsvormen voor musea wordt gezocht, zoals mogelijkheden om collectieonderdelen te verkopen.

Publicaties Fundacion Encuentro Prome Bienal di Aruba, Aruba Publicatie van Fundacion Encuentro Prome Bienal di Aruba € 13.476 - € 33.689 april 2013 De eerste internationale kunstbiënnale op Aruba met als thema ‘Happy Islands’ bracht een dialoog tot stand tussen kunstenaars uit de verschillende taalgebieden in het Caribisch gebied en de Caribische diaspora, en onderzocht en nuanceerde tegelijkertijd het imago van de Caribische eilanden als vrolijke vakantiebestemming. Deze publicatie bevat verslaglegging van de werken en activiteiten, naast ook een opiniërend deel met bijdragen van kunsthistorici en curatoren. NAi Uitgevers, Rotterdam Food for the City. A Future for the Metropolis € 13.840 - € 67.603 februari - maart 2012 Hoe kunnen we de steden van de toekomst voeden? Op deze uitdaging reageerden internationale vertegenwoordigers uit diverse disciplines, zoals een boer, chef-kok, vrouwenrechtenadvocaat, architecten, activisten, kunstenaars. In deze publicatie, die aansluit bij het Foodprintprogramma 2009 - 2012 van Stroom Den Haag, beantwoordden zij ieder een specifieke vraag voor een specifieke stad. Valiz, Amsterdam Boekenreeks Arts in Society € 69.280 - € 173.200 januari 2013 - april 2015 De publicatiereeks Arts in Society bestaat uit vier essaybundels onder redactie van Pascal Gielen, in samenwerking met het expertisecentrum Arts in Society van de Rijksuniversiteit Groningen. Naast de boekenreeks komt er een academisch e-journal met een internationale redactie.

Kinderboekillustraties Nederlands Letterenfonds, Amsterdam Aan de kant, ik ben je oma niet – Bette Westera € 4.602 - € 9.204 ABC van Tonke Dragt € 5.000 - € 10.000 Als iemand ooit mijn botjes vindt – Jaap Robben en Benjamin Leroy € 2.038 - € 4.075 Beer is op vlinder – Annemarie van Haeringen (Abu Dhabi, VAE) € 565 - € 1.130 Botjes – Midas Dekkers (Denemarken) € 825 - € 1.650 De avonturen van Pim en Pam – Fiep Westendorp (China) € 1.400 - € 2.800 De boomhut – Marije Tolman en Ronald Tolman (Qatar) € 500 - € 1.000 De Optocht – Tjalling Houkema € 2.950 - € 5.900 De wraak van Knor – Tosca Menten en Elly Hees (Zuid-Afrika) € 1.500 - € 3.000 Die dag in augustus – Rindert Kromhout € 2.622 - € 5.243 Er zit een feest in mij – poëziespektakel 5 € 2.500 - € 5.000 Hapje voor Kleine ezel – Rindert Kromhout en Annermarie van Haeringen (New Zeeland) € 750 - € 1.500 Het eiland – Marije Tolman en Ronald Tolman (Duitsland) € 1.400 - € 2.800 Het Eiland – Marije Tolman en Ronald Tolman € 2.500 - € 5.000 Het Muizenhuis – Karina Schaapman (Duitsland) € 1.400 - € 2.800 Het muizenhuis – Karina Schaapman (Hongarije) € 500 - € 1.000 Het muizenhuis – Karina Schaapman (Japan) € 1.400 - € 2.800 Het Muizenhuis – Karina Schaapman (Polen) € 870 - € 1.740 Het muizenhuis: Sam & Julia in het theater – Karina Schaapman (Japan) € 1.400 - € 2.800 Het raadsel van alles wat leeft – Jan Paul Schutten € 9.184 - € 18.368 Het snoepprinsesje – Gertie Jaquet (Spaans) € 750 - € 1.500 Hoe komt toch een olifant aan al die kilo’s grijs? – Erik van Os en Elle van Lieshout € 1.568 - € 3.135 Keepvogel - De uitvinding – Wouter van Reek (Japan) € 1.400 - € 2.800

MUSEUM STEVEN JOUWERSMA JUBILEE LIBRARY PHILIPSBURG HUGO KAAGMAN SANNE KABALT KADIST ART FOUNDATION PATRICIA KAERSENHOUT ELENI KAMMA NATASJA VAN KAMPEN THEUNIS KARELSE KASTEEL DE HAAR KAUFMANN REPETTO DANIEL KELLER MARC PHILIP VAN 40

Keepvogel: het diepste gat – Wouter van Reek (Abu Dhabi, VAE) € 565 - € 1.130 Keepvogel en Kijkvogel – Wouter van Reek (Japan) € 1.400 - € 2.800 Keepvogel en Kijkvogel – Wouter van Reek (Verenigde Staten van Amerika) € 750 - € 1.500 Keepvogel Series – Wouter van Reek (China) € 1.575 - € 3.150 Kip en ei – Sylvia Weve (Duitsland) € 750 - € 1.500 Kleine ezel en het zwarte schaapje – Rindert Kromhout (Zweden) € 500 - € 1.000 Kleine Ezel kan al tellen – Rindert Kromhout (New Zeeland) € 750 - € 1.500 Leven en werk van de kabouter – Rien Poortvliet en Wil Huygen (Bosnia en Herzegovina) € 1.400 - € 2.800 Mannetje jas, Sieb Posthuma (Italë) € 900 - € 1.800 Picknick met taart - Thé Tjong-Khing (Polen) € 700 - € 1.400 Prinses Arabella maakt kleuren – Mylo Freeman (Nigeria) € 550 - € 1.100 Prinses Arabella is jarig – Mylo Freeman (Nigeria) € 550 - € 1.100 Vader en dochter – Michael Dudok de Wit (China) € 700 - € 1.400 Van mij! – Mathilde Stein, O,o Octopus! – Elle van Lieshout en Erik van Os, Een slokje, Kikker! – Piet Grobler, Wasbeer en otter redden een rups – Mariken Jongman, Waar is mijn sok – Marijke ten Cate (China) € 4.000 - € 8.000 Verjaardag met taart – Thé Tjong-Khing (Nieuw Zeeland) € 1.400 - € 2.800 Vier kinderboeken, A & A Book (India) € 3.660 - € 7.320 Vos en haas - Sylvia Vanden Heede en Thé Tjong-Khing (Polen) € 685 - € 1.370 Wolf, Hond en Kat – Sylvia Vanden Heede en Marije Tolman (Zuid Afrika) € 650 - € 1.300

Overig AVRO, Hilversum Hollandse Nieuwe 2013 € 30.000 - € 183.255 2013 - 2014 Hollandse Nieuwe is een televisieprogramma over nieuwe aanwinsten van musea in de context van de collectie. In een tiendelige serie maakt de kijker kennis met tien aanwinsten van verschillende Nederlandse musea met een wedstrijdelement: welk museum wordt de winnaar van de Hollandse Nieuwe 2013. Het programma wordt uitgezonden tijdens het AVRO Kunstuur. Galerie Akinci, Amsterdam Contemporary Istanbul € 14.900 - € 28.980 november 2012 In het kader van de viering van 400 jaar handelsbetrekkingen tussen Nederland en Turkije werd bijgedragen aan de deelname van acht Nederlandse galeries aan de kunstbeurs Contemporary Istanbul. Het ging om het gezamenlijke transport van het te presenteren werk, de deelname van Nederlandse kunstprofessionals aan de CI Dialogues en een afsluitend ontvangst in het Nederlandse Consulaat in Istanbul.

KEMPEN PAUL KEMPERS IRIS KENSMIL STEPHAN KEPPEL KERKELIJK ERFGOED DELFT KRISTINA KERSA GEERT VAN KESTEREN WYTSKE VAN KEULEN HICHAM KHALIDI ELENA KHURTOVA KIASMA MARTIJN KIELSTRA FRANSJE KILLAARS ARNOUT KILLIAN KINDER41

Programma’s Presentatie-instellingen en kunstenaarsinitiatieven Casco, Utrecht Programma 2013 - 2014 € 37.500 - € 1.028.500 Casco kreeg wegens haar lange subsidierelatie met het Mondriaan Fonds een kleine bijdrage om aan de aangegane verplichtingen in het eerste kwartaal van 2013 te kunnen voldoen. De Vleeshal, Middelburg Programma 2013 - 2014 € 300.000 - € 1.396.400 De Vleeshal programmeert zowel beginnende als gevestigde kunstenaars en weet hen uit te dagen tot experiment en daarmee vroeg belangrijke ontwikkelingen binnen de beeldende kunst op te pikken. Het realiseert coproducties met een internationaal Europees netwerk van instellingen. Het programma bestaat uit solo- en groepsexposities, een interactieve tentoonstelling en een randprogramma met netwerkmomenten voor het bedrijfsleven; een kunstprijs; en een programma op andere locaties. DSPS/DE PLAYER, Rotterdam Programma 2013 - 2014 € 170.000 - € 342.000 DE PLAYER is een nomadisch productie- en presentatieplatform op het snijvlak van performance kunst, experimentele muziek en beeldende kunst. Centraal staan producties van nieuw werk: live performances en uitgaven van geluidsdragers en drukwerk met geluid. Ook cureert DE PLAYER programma’s voor anderen, worden de uitgaven in internationale tentoonstellingen opgenomen en de distributie van uitgaven op festivals en boekenbeurzen verzorgd. Extrapool, Nijmegen Programma 2013 € 125.440 - € 299.403 Extrapool is zowel presentatie-instelling als (grafisch) productiehuis met een lange geschiedenis en beschikt over een expositieruimte, opnamestudio, residency voor kunstenaars, winkel en een uitgeverij met grafische werkplaats. Het programma betreft een mix van performance kunst, geluidskunst en grafisch drukwerk, waarbij onderzoek, productie en presentatie gecombineerd worden. Fotodok, Utrecht Programma 2013 € 60.000 - € 326.000 Fotodok is een nomadische presentatie-instelling voor documentaire fotografie met een toegankelijk programma, educatieve activiteiten en een internationaal netwerk. Rode draad in 2013 is Verhalen vertellen en het programma beslaat tentoonstellingen met een randprogramma dat de praktijk van fotografen, alternatieve levensstijlen, en populistische ontwikkelingen in Europa belicht. Fotodok [multimedialab] richt zich op kennisontwikkeling op het gebied van de multi-mediale documentaire. Hotel Mariakapel, Hoorn Programma 2013 € 17.151 - € 173.649 Hotel Mariakapel kreeg wegens haar lange subsidierelatie met het Mondriaan Fonds een kleine bijdrage om aan de aangegane verplichtingen in het eerste kwartaal van 2013 te kunnen voldoen. If I can’t dance, Amsterdam Programma 2013 - 2014 € 320.000 - € 1.021.000 If I Can’t Dance opereert als internationaal nomadisch platform voor de ontwikkeling van performance. Thema is Toe-eigening en Toewijding. Het programma bestaat

uit opdrachten, onderzoeken, workshops, een leesgroep, lezingen, symposia en publicaties. Er worden coproducties gemaakt met een internationaal Consortium bestaande uit STUK (Leuven), CAC (Bretigny) en Tate Modern Live (Londen). Impakt, Utrecht Programma 2013 - 2014 € 280.000 - € 1.252.000 Impakt stelt de interactie tussen kunst, media en samenleving centraal. Het programma bestaat uit een festival, residencies, workshops, events, online producties en educatieve activiteiten. Jaarthema’s zijn: Capitalism Catch 22, over de kredietcrisis, duurzaamheid, experimenten met alternatieve economie en de werking van de media hierbij, en Soft Machines, the empathic singularity over het moment waarop computers intelligenter worden dan mensen. Instituto Buena Bista, Willemstad Programma 2013 € 125.000 - € 258.625 Het IBB programmeert op drie pijlers: gastateliers, educatie en uitwisseling. De ateliers kennen Nederlandse en internationale (Caribische) gasten die locatiespecifiek werk maken en participeren in educatie. De oriëntatiecursus bereidt getalenteerde jongeren voor op een creatieve opleiding. Nieuw element is de uitwisseling met residencies in het Caribisch gebied voor gasten en leerlingen. In ‘E Fabbrica’ helpt het IBB terugkerende leerlingen bij de start van hun creatieve beroepspraktijk. Kunsthuis Syb, Beetsterzwaag Programma 2013 € 60.000 - € 149.250 Syb biedt hedendaagse kunstenaars een werkplek in de luwte van de (kunst)wereld waar zij zich kunnen ontwikkelen door middel van experiment, onderzoek en nieuwe samenwerkingsverbanden. Het programma bestaat uit residencies van 6 weken, afgesloten met publieke presentaties. Nieuw zijn residencies voor instellingen en PhD-onderzoekers. Kunstvereniging Diepenheim, Diepenheim Programma 2013 € 125.000 - € 288.620 De Kunstvereniging Diepenheim heeft een speciale focus op tekenkunst. Ze beschikt naast twee eigen presentatieruimten met residencies over locaties in de buurt. Thema’s die richting geven aan het programma zijn isolement, outsider- en volkskunst en volkscultuur. In het randprogramma zit een residency programma rond tekenen met tekencentra in Londen, galeries in Berlijn en Irish Museum of Modern Art. Lost & Found, Amsterdam Programma 2013 - 2014 € 149.000 - € 250.000 Lost & Found organiseert avonden waarin kunstenaars work in progress laten zien, experimenteren of werk vertonen dat (nog) niet binnen hun oeuvre past. Deze avonden worden afgewisseld met thema-avonden en specials. Ook worden avonden geprogrammeerd in onder meer het Hammer Museum (Los Angeles), Nola Hatterman Instituut (Paramaribo), NASA (Amsterdam) en in een advocatenkantoor op de Amsterdamse Zuidas. Nest, Den Haag Programma 2013 - 2014 € 160.000 - € 577.000 Nest combineert aandacht voor productie en presentatie met het professioneel functioneren van de kunst en de kunstenaar in een maatschappelijke context. Het programma omvat tentoonstellingen, lezingen, diners, vriendenvereniging, (kinder)workshops en een sponsorclub. Nest is leidend in de herontwikkeling van het Haagse broedplaatsgebouw, werkt samen met lokale festivals en wil de ontwikkelde projecten ook in Engeland, België en Zweden tonen.

KUNSTHAL HUBERT MARCOLINO KIRINDONGO KONINKLIJK INSTITUUT VOOR DE TROPEN TOINE KLAASSEN WOUTER KLEIN VELDERMAN ANNICK KLEIZEN PAUL KLEMANN GEER VAN DER KLUGT MICHIEL KLUITERS SOFIE KNIJFF ROBERT KNOTH GERT JAN KOCKEN GERARD KODDE 42

NP3, Groningen Programma 2013 - 2014 € 21.250 - € 566.000 NP3 kreeg wegens haar lange subsidierelatie met het Mondriaan Fonds een kleine bijdrage om aan de aangegane verplichtingen in het eerste kwartaal van 2013 te kunnen voldoen. Paradox, Edam Programma 2013 - 2014 € 400.000 - € 876.000 Paradox produceert lens-based projecten in binnenen buitenland met documentaire fotografie als basis. Het programma bestaat uit projecten met diverse partners, met thema’s als herkenbaarheid en inwisselbaarheid van plaatsen, drugsproblematiek, bevolkingskrimp, voetbal en oorlog en genocide. In het onderdeel Ydoc wil Paradox optrekken met partijen uit de keten van de boek- en multimediaproductie om de mogelijkheden van apps voor fotografie te verkennen. Public Art Squad MAMA, Rotterdam Programma 2013 - 2014 € 300.000 - € 799.000 Als platform voor visuele cultuur onderzoekt MAMA hoe kunstenaars zich verhouden tot subculturele uitingen en populaire cultuur. Het programma omvat presentaties, tentoonstellingen, boeken, tijdschriften, performances, masterclasses, events en een uitgebreid trainingsprogramma voor jongeren. SMART Project Space, Amsterdam Programma 2013 - 2014 € 400.000 - € 2.405.000 New Arts Space Amsterdam komt voort uit de fusie van SMART Project Space en het NIMk. Het programma bestaat uit tentoonstellingen, performances, filmvertoningen, lezingen, workshops, hedendaagse experimentele muziek, geluidskunst en een residency programma samen met Temple Bar Gallery (Ierland) en HIAP (Finland). NASA werkt hierin met Statements: kunstenaars krijgen de vrije hand om gedurende twee maanden het hele pand naar hun hand te zetten. West, Den Haag Programma 2012 € 75.000 - € 400.000 West richt zich op syper-hybride kunst: kunst die niet terugverwijst naar één specifieke (culturele achtergrond) en onderhevig is aan uiteenlopende invloeden. Het programma bestaat uit solo’s met veel site-specific werk, installatiekunst, conceptuele kunst en performance kunst. West treedt tevens op als partner in de carrière van de kunstenaar en staat daarom op internationale beurzen. West, Den Haag Programma 2013 € 125.000 - € 495.000 Het programma in 2013 richt zich op de betekenis van het artefact langs vier lijnen: de veranderende rol van het artefact (historisch), het artefact in het interactieve tijdperk (filosofie), de dictatuur van het artefact (associatie) en het artefact in zijn omgeving (wetenschap). WORM, Rotterdam Programma 2013 - 2014 € 291.006 - € 1.387.789 WORM is uitgegroeid tot een instelling voor zogenaamde avantgardistische recreatie. Centraal staat een workshopprogramma onder de noemer Parallelle Universiteit. Het thema is Schaarste, dat wordt vertaald naar subthema’s als Kapitalistisch Realisme, Do It Yourself, De-Activisme en Share Success! De uitgangspunten hiervoor vindt WORM in de DIY cultuur en de underground- en hackercultuur.

Stroom Den Haag, Den Haag Programma 2013 - 2014 € 250.000 - € 1.458.886 Stroom werkt de interdisciplinaire focus op de stedelijke omgeving uit in langlopende themalijnen. Upcycling onderzoekt de relevantie van het cradle-to-cradle principe voor de beeldende kunst en vormgeving. See You in The Hague verwijst naar de rol van het internationale strafhof en anderzijds naar citybranding. De nieuwe Wereld stelt vragen over hoe te leven in de 21ste eeuw. Nieuw is een structurele samenwerking met Open!, het vernieuwde publicatieplatform van SKOR.

Erfgoedinstellingen en musea Cobra Museum voor Moderne Kunst, Amstelveen Cobra Open Collectie Programma 2013 - 2014 € 65.000 - € 162.220 Het Cobra Museum gaat een structurele samenwerking aan met twee kunstenaars (Michael Tedja en Maria Pask) voor een werkperiode van twee jaar. Doel is de ontwikkeling van nieuwe werken naar aanleiding van of in directe dialoog met het materiële en immateriële erfgoed van Cobra. Het museum wil zo onderzoeken wat de rol van een kunstenaar kan zijn als ‘activator’ van het programma-aanbod en de (publieks-) activiteiten. Kinderkunsthal, Villa Zebra, Rotterdam Het Doorlopende Kind 2012 - 2016 € 80.000 - € 171.000 Villa Zebra wil meer samenhang in haar tentoonstellingen, lesactiviteiten, binnen- en buitenschoolse educatie, talenttrajecten en panels van en voor kinderen brengen door een werkwijze te ontwikkelen en te beproeven waarbij het kind als lerend individu centraal staat, maar waarbij ouders en anderen zoals leraren en kunstenaars ook belangrijk zijn. Maritiem Museum Rotterdam, Rotterdam Trade, Ideas & Maritime Industry 2013 - 2014 € 90.000 - € 925.087 Het Maritiem Museum Rotterdam is een wetenschappelijke samenwerking aangegaan met het Corpus Christi College (University of Oxford) om maritieme geschiedenis te ontsluiten voor een groot publiek. Daarmee profileert het museum zich onderscheidend: door te kiezen voor wetenschap, die uiteindelijk weer ten goede komt van het tentoonstellings- en educatieve beleid. Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam ARTtube: WE <3 Art 2012 - 2014 € 150.000 - € 353.500 Voor ARTtube, online videokanaal voor films over kunst en design, maakten Stedelijk Museum Amsterdam, M HKA Antwerpen, Gemeentemuseum Den Haag, De Pont Tilburg en Museum Boijmans Van Beuningen WE <3ART (We Love Art). Dit programma wil laten zien wat kunst betekent in het leven van mensen met een uiteenlopende achtergrond. Museum Rotterdam, Rotterdam Erfgoed en nieuwe stedelijke ambachten 2013 € 55.000 - € 220.000 Museum Rotterdam zoekt aansluiting bij nieuwe ambachtsactiviteiten in de stad, zoals (stads)tuinieren, zelf kleding (ver)maken en koken. Het wil vakmanschap en het doorgeven daarvan via familie, etnische groep of buurt zichtbaar maken, met als resultaat een tentoonstelling van nieuwe ambachten tegen de achtergrond van de historische collectie van het museum. Museum Speelklok, Utrecht Klinkende verhalen in Museum Speelklok. Een muzikale belevenis! 2012 - 2014 € 150.000 - € 2.334.750 Tot nu toe konden instrumenten enkel tijdens een rondleiding beluisterd worden. Een herinrichting moet het mogelijk maken om ook zonder een rondleiding veel muziek te horen. Hierdoor komen de zelfspelende instrumenten in hun context tot leven. Daarnaast wordt aandacht

JEAN BERNARD KOEMAN TOM KOK WIM KOK AUKJE KOKS ALEKSANDER KOMAROV KINKE KOOI JEROEN KOOIJMANS PAUL KOOIKER RENEE KOOL RACHEL KOOLEN HANS VAN KOOLWIJK KOP IRENE KOPELMAN KATRIN KORFMANN GEORGE KORSMIT JAN KOSTER 43

besteedt aan de verhalen die de instrumenten vertellen over de eigenaren, de luisteraars en de tijd waarin ze zijn gemaakt. Natuurmuseum Brabant, Tilburg De Bron 2012 - 2014 € 150.000 - € 2.000.000 De natuur als bron moet leiden tot de realisatie van een nieuw Bioscience Centre over energie. Het museum kiest een interdisciplinaire benadering die de samenhang toont tussen ecologische, cultuurhistorische en natuurwetenschappelijke processen en problemen waar de wereld mee te kampen heeft. Begrippen als duurzaamheid, biodiversiteit en klimaatverandering worden zo van alle kanten benaderd. Stedelijk Museum Amsterdam, Amsterdam Global Collaborations 2013 - 2014 € 200.000 - € 965.000 Het Stedelijk Museum wil een nieuwe oriëntatie op kunst en kunstontwikkelingen uit regio’s die lange tijd geen prioriteit waren in het museumbeleid. Doel is het inzichtelijk maken dat kunstproductie een mondiale kwestie is geworden. Collection in global context bestaat uit tentoonstellingen rond specifieke collectie-onderdelen. Global Positions bevat tentoonstellingen geïnspireerd op het huidige samenwerkingsmodel tussen SMBA en de Nubuke foundation in Accra. Van Abbemuseum, Eindhoven Using Art 2012 - 2014 € 200.000 - € 555.000 Met Using Art wil het museum kunst en samenleving opnieuw met elkaar verbinden. Het bestaat uit twee projecten die elkaar versterken: 1848, The New Mechanics is een tweejarig onderzoeksprogramma dat de gebruikswaarde van kunst in een historische context plaatst. The Museum Of Useful Art, is de presentatie van een onderzoek naar bruikbare kunst (Arte Útil) door de Amerikaanse/ Cubaanse kunstenares Tania Brugera. Zeeuws Archief, Middelburg Communicatieplan Publieke bekendheid MCC Archief 2013 - 2015 € 125.000 - € 450.000 Het Zeeuws Archief ontwikkelde een publieksprogramma om het achttiende-eeuwse archief van de Middelburgse Commercie Compagnie (MCC) onder de aandacht te brengen van een breed publiek. Met een website, (reizende) tentoonstellingen, educatiemateriaal, lezingen, rondleidingen, een theatervoorstelling, een symposium, een publicatie en een virtuele vertaling van een trans-Atlantische slavenreis van het MCC schip ‘De Eenigheijdt’.

Collecties Structurele aankopen Bonnefanten Museum, Maastricht Aankopen 2013 € 90.000 - € 250.000 Centraal Museum, Utrecht Aankopen 2013 € 125.000 Frans Hals Museum / De Hallen, Haarlem Aankopen 2013 € 37.500 Fries Museum, Leeuwarden Aankopen 2013 € 50.000 Gemeentemuseum Den Haag, Den Haag Aankopen 2013 € 105.000 Groninger Museum, Groningen Aankopen 2013 € 90.000 Mommerskwartier, Tilburg Aankopen 2013 € 40.000 - € 50.000 Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam Aankopen 2013 € 125.000 Museum Het Domein, Sittard Aankopen 2013 € 50.000 Museum voor Moderne Kunst Arnhem, Arnhem Aankopen 2013 € 37.500 Schunck, Heerlen Aankopen 2013 € 15.000 SM’s - Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch, ’s-Hertogenbosch Aankopen 2013 € 37.500 Stedelijk Museum Amsterdam, Amsterdam Aankopen 2013 € 100.000 Stedelijk Museum Schiedam, Schiedam Aankopen 2013 € 25.000 Stedelijk Van Abbemuseum, Eindhoven Aankopen 2013 € 100.000 - € 100.000

EVA FIORE KOVACOVSKY JUUL KRAIJER ANNETTE KRAUSS MARIJN VAN KREIJ SUSANNE KRIEMANN JACOB DE KRIJGER KARIN KRIJGSMAN CEES KRIJNEN GERMAINE KRUIP ANOUK KRUITHOF ANDRE KRUYSEN KUAD GALLERY THOMAS KUIJPERS STAN KUIPERI MIRJAM 44

Incidentele aankopen Frans Hals Museum / De Hallen, Haarlem aankoop The Krazy House van Rineke Dijkstra € 32.000 - € 98.000 The Krazy House van Rineke Dijkstra is een gemeenschappelijke aankoop van Frans Hals Museum / De Hallen en het Stedelijk Museum Amsterdam. Dit werk is van cultuurhistorische waarde omdat het een tijdsbeeld geeft van de jongerencultuur. Door het gedeelde eigendom kan het werk nu vaker getoond worden en kunnen verschillende (jongere) doelgroepen er kennis mee maken. Gemeentemuseum Den Haag, Den Haag Zonder titel (Paul Thek, 1971) € 200.000 - € 750.000 Met deze aankoop kwam het eerste monumentale schilderij van Paul Thek (1933 - 1988), die vooral bekend is om zijn installaties, in de Collectie Nederland terecht. Daarin kan het fungeren als voorbeeld van de mythische, symbolisch getinte kunst van de jaren 70, die in openbare Nederlandse kunstverzamelingen nauwelijks vertegenwoordigd is. Groninger Museum, Groningen Grapes (Ai Weiwei, 2009) € 90.000 - € 225.000 Deze sculptuur van 27 krukjes uit de Qing-dynastie (16661912) is gemaakt door een kunstenaar die een prominente rol speelt in het mondiale kunstcircuit. Het is een waardevolle toevoeging aan de Collectie Nederland, en past in het Groninger Museum, dat al eerder een werk van Ai Weiwei heeft aangekocht. MAI, Amsterdam Collectiemobiliteit Maria Austria Instituut € 75.000 - € 546.775 januari 2013 - december 2014 Het Maria Austria Instituut beschikt over een belangrijke fotocollectie die is verzameld op auteur (de fotograaf). Het Stadsarchief Amsterdam verzamelt daarentegen topografisch. Vanuit de Collectie Nederland gedachte ligt plaatsing in Stadsarchief Amsterdam minder voor de hand. Er zijn echter vele andere doorslaggevende redenen waarom plaatsing in het Amsterdamse archief juist zeer gunstig kan uitpakken. Museum Catharijneconvent, Utrecht Willem Thielen en Maria de Fraeye (Cornelis Jonson van Ceulen, 1634) € 150.000 - € 375.000 Deze portretten tonen predikant Thielen en echtgenote, die waren verbonden aan Austin Friars (Londen), de eerste Nederlandstalige calvinistische gemeente ter wereld. In de Collectie Nederland zijn portretten van zeventiende-eeuwse predikanten zeldzaam; daarbij passen ze in de ambitie van Museum Catharijneconvent om meer aandacht te besteden aan het gehele christelijke erfgoed. Museum Het Valkhof, Nijmegen He, She & It van Joe Tilson € 55.200 - € 138.000 In He, She & It combineert Joe Tilson op een voor pop-art kenmerkende wijze populaire en eilitaire cultuur. Het Valkhof onderstreept met de aankoop de ambitie om de eigen Nederlandse pop-art collectie te presenteren in samenhang met internationaal belangrijke Europese voorbeelden. Museum voor Moderne Kunst Arnhem, Arnhem The Keyhole van Erwin Olaf € 40.000 - € 100.000 The Keyhole is de eerste ruimtelijke installatie van Erwin Olaf. Het verbeeldt beladen maatschappelijke situaties en misstanden, maar laat de kijker ook reflecteren op zijn eigen manier van kijken en interpreteren. Het werk past goed bij de kerncollectie van neorealisten en de collectie hedendaagse kunst van het museum.

Nederlands Fotomuseum, Rotterdam Bibliotheek Jan Wingender € 45.000 - € 130.000 Deze unieke collectie presenteert de canon van de Nederlandse fotoboeken. De collectie geeft inzicht in de beeldcultuur van verschillende cultuurhistorische fenomenen en de rol die diverse fotografen daarbij hebben gespeeld. De meerwaarde zit in de ensemblewaarde, de breedte van de collectie, de mogelijkheid om op fotograaf te zoeken en het feit dat de ontsluitingsinformatie met de aankoop mee komt. Stedelijk Museum Amsterdam, Amsterdam Untitled (Dan Flavin, 1986) € 210.000 - € 720.640 In 1986 ontwierp Dan Flavin voor het Stedelijk een lichtkunstwerk. Het sluit goed aan bij de collectie van dit museum, terwijl geen ander museum in Nederland een vergelijkbaar werk van deze Amerikaanse kunstenaar bezit. De recente verwerving van dit werk maakt een semipermanente presentatie ervan in het heropende museum mogelijk. Stichting Kasteel de Haar, Haarzuilens Aankoop Collectie Kasteel de Haar € 600.000 - € 2.050.000 Kasteel de Haar verwierf de volledige kunstcollectie van de Familie van Zuylen van Nyevelt van de Haar. De collectie vormt een uniek geheel: tapijten, schilderijen, meubelen, glas en zilverwerken zijn speciaal voor deze plek ontworpen. Interessant is de combinatie van de collectie Cuypers met de wereldse smaak van de barones uit het geslacht Rothschild. Moderniteit en traditie komen hier samen. Stichting Paard & Karos, Leek Inventarisatie Collectie € 9.135 - € 9.135 januari - april 2013 Stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN) heeft een inventarisatie, een cultuurhistorische waardestelling en registratie van de collectie rijtuigen en arrensleden uitgevoerd. Doel was een inventarisatie van de rijtuigen en arrensleden aanwezig in de Collectie Nederland en de opname van de objecten van de Stichting Paard & Karos en hun cultuurhistorische waarde in het Nationaal Register Mobiel Erfgoed. Teylers Museum, Haarlem Vier Engelen van Maerten van Heemskerck € 20.000 - € 52.000 In Nederlandse musea bevinden zich weinig werken van Van Heemskerck. Het Teylers Museum in Haarlem, de stad waar de kunstenaar zijn hele leven woonde, heeft slechts één tekening. De Vier Engelen is een schoolvoorbeeld van een cross over tussen de Italiaanse tekeningen en de Nederlandse tekeningen in de collectie van het Teylers Museum. Van Gogh Museum, Amsterdam Knotwilg (Vincent van Gogh, 1882) € 42.808 - € 1.528.860 In de museale Collectie Nederland ontbrak een aquarel uit Van Goghs begintijd. Samen met de twee brieven en de briefschets in het Van Gogh Museum die rechtstreeks naar deze tekening verwijzen is het nu beter mogelijk het verhaal van Van Goghs ontwikkeling als tekenaar te tonen en te vertellen.

KUITENBROUWER KULTURPROJEKTE BERLIN GMBH/ TRANSMEDIALE KUNST IN HET STATIONSGEBIED KUNSTBEELD KUNSTEDUCATIE WALCHEREN KUNSTFORT BIJ VIJFHUIZEN KUNSTHAL KADE KUNSTHALLE DÜSSELDORF KUNSTHAUS ZÜRICH KUNSTHUIS SYB KUNSTVERENIGING DIEPENHEIM KUNSTVLAAI 45

Volkenkundige aankopen KIT Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam Women to Go van Mathilde ter Heijne € 23.625 - € 46.125 De fotocollectie krijgt een meer prominente plek in de presentaties en publicaties van het museum. Doel is om op experimentele wijze de actuele betekenis van de historische fotocollectie te tonen. Deze aankoop illustreert bovendien de mogelijke rol van hedendaagse kunst voor een museum voor cultuur en volkenkunde.

Wet tot behoud cultuurbezit Frans Hals Museum / De Hallen, Haarlem Restauratie schilderij Frans Hals € 54.000 - € 90.000 Het groepsportret dat Frans Hals in 1641 schilderde van de regenten van het Sint Elisabeth’s Gasthuis in Haarlem werd gerestaureerd. Het schilderij staat op de lijst van voorwerpen onder bescherming van de Wet tot behoud cultuurbezit en de Erfgoedinspectie ging akkoord met het behandelingsvoorstel. Joods Historisch Museum, Amsterdam Restauratie van ceremoniele objecten van de Portugese Synagoge € 47.040 - € 85.835 Verschillende bijzondere ceremoniële objecten werden gerestaureerd. De objecten staan op de lijst van voorwerpen onder bescherming van de Wet tot behoud cultuurbezit en de Erfgoedinspectie ging akkoord met het behandelingsvoorstel.

KunstKoop 2013-2014 Alphen a/d Rijn Galerie Helga Hofman Amsterdam AdK Actuele Kunst Alex Daniëls - Reflex Annet Gelink Gallery Art Singel 100 ArtKitchen Gallery Artspace Witzenhausen Braggiotti Gallery Canvas International Art Eduard Planting Fine Art Photographs Ellen de Bruijne Projects Flatland Gallery Galerie Akinci Galerie Bart Galerie Brandt Galerie Carla Koch Galerie Clement Galerie de Expeditie Galerie De Witte Voet Galerie Diana Stigter Galerie Fons Welters Galerie Fontana Fortuna Galerie Gabriel Rolt Galerie Jos Art Galerie Josine Bokhoven Galerie Juliette Jongma Galerie Lieve Hemel Galerie Maria Chailloux Galerie Martin van Zomeren Galerie Mokum Galerie Onrust Galerie Paul Andriesse Galerie Petit Galerie Pien Rademakers Galerie Ra Galerie Rob Koudijs Galerie Roger Katwijk Galerie Serieuze Zaken Galerie Tegenboschvanvreden Galerie van Gelder Galerie Wouter van Leeuwen Gallery Nine Gerhard Hofland Grimm Fine Art Jaski Art Gallery Jeanine Hofland Contemporary Art Kahmann Gallery Kersgallery Lumen Travo Metis_nl Morren Galleries Reuten & Reuten RonMandos Slewe Gallery Smelik & Stokking Steendrukkerij Amsterdam Ten Haaf Projects Torch Gallery Upstream Gallery Vous Etes Ici Willem Baars - Art Consultancy Wim van Krimpen Witteveen visual art centre Arnhem Plaats Maken Delft Galerie de Zaal Galerie Lutz Galerie Terra Delft

KW INSTITUTE FOR CONTEMPORARY ART KÜNSTLERHAUS BREMEN L’ULL CEC, AMICS DE L’INAUDIT LA BIENNALE DI VENEZIA LABOR GALLERY S.A. DE C.V. REINIER LAGENDIJK ROBERT LAMBERMONT KIKI LAMERS KAREN LANCEL MUSEUM LAND VAN VALKENBURG CHARL LANDVREUGD WALTER LANGELAAR 46

Den Haag De Rijk Fine Art Galerie Maurits van de Laar Galerie Nouvelles Images Galerie Ramakers Galerie Van Kranendonk Galerie West LivingStone Gallery Seasons Galleries Smelik en Stokking Galleries Vonkel Galerie Dordrecht Galerie De Compagnie Eindhoven Contempo Collectie Galerie Pennings Galerie Willy Schoots Galerie Zand Goes Galerie Van den Berge Gorredijk Galerie Hoogenbosch Groningen Ann’s Art Haarlem Galerie Rob de Vries Galerie Tanya Rumpff Harlingen Galerie de Vis Heusden Priveekollektie ’s-Hertogenbosch Jan van Hoof Galerie Galerie Majke Hüsstege Horst Galerie Judy Straten IJsselstein Galerie de Boog Laag Keppel Espace Enny Laren Galerie Bianca Landgraaf Leeuwarden Galerie De Roos van Tudor Maastricht Galerie Post + Garcia Reuten & Reuten Galerie Nijmegen Bart Kunst in Huis Galerie Marzee Galerie Stills Oisterwijk Etienne Gallery Olterterp Galerie Lauswolt Plasmolen De Vierde Dimensie Roermond Galerie Wansink

Roosendaal Albus Lux Galerie Rotterdam Christian Ouwens Contempo Galerie Galerie Cokkie Snoei Galerie Frank Taal Phoebus Rotterdam RAM RonMandos Wilfried Lentz Zic Zerp Galerie Rucphen Galerie Dom’Arte Staphorst Galerie Hein Elferink Tilburg Galerie Resy Muysers Galerie van Dusseldorp Luycks Gallery Utrecht Flatland Gallery Galerie Jaap Sleper Galerie Quintessens Galerie Sanaa Morren Galleries Venlo Galerie Wilms Vorden Galerie A-quadraat Galerie Agnes Raben Vught Galerie Van Loon & Simons Wageningen Galerie Wit Wehe den Hoorn Galerie Jacoba Wijk

Ontwikkelkosten SJAAK LANGENBERG RAPHAEL LANGMAIR LATVIAN CENTRE FOR CONTEMPORARY ART LE CARTEL DE LA FRICHE BIRTHE LEEMEIJER ARJEN DE LEEUW JUDITH DE LEEUW RUTH LEGG RAYMOND LEMSTRA LINDA LENSSEN GABRIEL LESTER ALON LEVI NATASCHA LIBBERT GIUSEPPE LICARI 47

African Architecture Matters, Utrecht Tentoonstelling Baixa Maputo € 8.750 - € 98.000 november - december 2012 African Architecture Matters bereidde de internationale tentoonstelling Baixa Maputo voor, die zou reizen naar Mozambique (Fortaleza de Nossa Senhora da Conceição, Maputo), Zuid-Afrika (Contemporary Art Gallery, Pretoria) en Nederland (Afrika Museum, Berg en Dal). De ontwikkelingsfase bestond uit een bijeenkomst van betrokken partijen in Maputo en een bijeenkomst in Nederland. Archeologisch Museum Aruba, Oranjestad Think thank tentoonstellingsplan € 10.000 - € 30.000 oktober - november 2012 Het Nationaal Archeologisch Museum Aruba organiseerde een think tank op Aruba om een plan te ontwikkelen voor het maken van een internationale erfgoedtentoonstelling over de cultuur van de oorspronkelijke bevolkingsgroepen van de Nederlandse Cariben. De tentoonstelling zal plaatsvinden in Aruba, Bonaire, Colombia, Cuba, Curaçao, Nederland en Sint Maarten. Cartesius Museum, De Bilt Ontwikkeling werkplaats € 10.000 - € 29.000 september - oktober 2012 Het Cartesius Museum wil op het oude Werkspoorcomplex in Utrecht ruimte bieden aan een werkplaats voor professionals uit cultuur en markt. Vertegenwoordigers van onderwijs- en kennisinstellingen, bedrijven en maatschappelijke organisaties zouden een multidisciplinair project ontwikkelen, met eigen verantwoordelijkheid voor planning, deelnemers en kosten, en met inhoudelijke ondersteuning van het museum. Centraal Museum, Utrecht Joachim Wtewael, de grootste Noord-Nederlandse maniërist € 10.000 - € 11.653 Het Centraal Museum wil met een reeks monografische tentoonstellingen de belangrijkste Utrechtse kunstenaars voor het voetlicht brengen. Ter voorbereiding van de tentoonstelling over Joachim Wtewael (1566-1639) werd ontwikkelsubsidie aangevraagd voor reis- en verblijfkosten in de Verenigde Staten om het concept en de bruikleenlijst van de tentoonstelling te ontwikkelen. De Barak, Lelystad Cultuurstation Lelystad Zuid € 5.000 - € 10.000 mei 2012 - januari 2013 De Barak onderzocht de mogelijkheden om Station Lelystad Zuid te ontwikkelen als centrum voor culturele activiteiten. Het station bevindt zich midden in het plangebied van stadsdeel Warande in de Flevopolder en is nooit in gebruik genomen. Over de resultaten en aanbevelingen van het onderzoek zou een publicatie verschijnen. De Zaak Nu, Den Haag Toekomstscenario’s voor presentatie-instellingen € 10.000 - € 15.000 oktober 2012 - april 2013 De Zaak Nu stelde een overzicht van toekomstscenario’s voor presentatie-instellingen samen. Verkennend onderzoek in binnen- en buitenland, ontwikkeling van scenario’s in de vorm van een open acces toolkit voor de instellingen en presentatie van de resultaten op een website en een symposium maakten deel uit van deze ontwikkelingsfase.

Erfgoedlab, Hoevelaken Meerhierover € 10.000 - € 266.580 augustus - september 2012 Meerhierover is een landelijk pilotproject waarbij een QR code toegevoegd wordt aan bestaande markeringen of borden bij erfgoed. Het project wil het gebruik van monumentaal erfgoed stimuleren door het verhaal erachter zichtbaar te maken. FOAM_Fotografiemuseum Amsterdam, Amsterdam Samenwerken: major donors € 10.000 - € 16.800 september 2012 - januari 2013 Foam zocht strategieën om een efficiënt en langlopend programma voor grote donateurs op te zetten. Deze ontwikkelingsfase bestond uit een kennismakingsbijeenkomst en een seminar met zo’n dertig culturele collega-instellingen om vanuit verschillende disciplines kennis van het werven van kapitaalkrachtige gevers te delen. Betrokken experts waren Leenaers Verloop en David Dixon. Framer Framed, Amsterdam Europees platform € 10.000 - € 10.000 april - september 2012 Framer Framed onderzocht de mogelijkheden voor het ontwikkelen van een Europees netwerk van musea voor hedendaagse kunst, volkenkundige musea en cultureelerfgoedorganisaties. Om een breed zicht te krijgen op lokale discussies over culturele tendensen in de kunst, werkte Framer Framed samen met partners als MAS en MuHKA (België) en GAM (Duitsland). Grid, Den Haag Oriëntatiereis Gasworks en Residency Unlimited € 10.000 - € 7.545 september 2012 - oktober 2013 DCR organiseerde een oriëntatiereis naar Gasworks (Londen) en Residency Unlimited (New York): residency locaties met een bijzonder profiel die zich onderscheiden van het residency-aanbod in Nederland. De reis moest bijdragen aan het ontwikkelen van een eigen, onderscheidend profiel en aan het delen van opgedane kennis en ervaring met andere Nederlandse residency locaties. Heden, Den Haag Fusieonderzoek € 9.000 - € 12.000 augustus - oktober 2012 Kunstuitleen Heden onderzocht de mogelijkheden tot fusie met de kunstuitleen van het Centrum Beeldende Kunst in Rotterdam, met het oog op uitbreiding van de klantenkring. Berenschot Groep voerde het onderzoek uit. De resultaten zouden bekend worden gemaakt op een landelijke bijeenkomst voor alle kunstuitlenen uit Nederland. Het Nationale Park De Hoge Veluwe, Hoenderloo Herinrichting Museonder € 10.000 2012 - 2013 Met (inter)nationale partners werd een concept ontwikkeld voor de herinrichting van het Museonder. Het museum zou een nieuwe vaste expositie krijgen waarin gezinnen, schoolkinderen en andere bezoekers kennismaken met het landschap als ecosysteem. De conceptontwikkeling werd gericht op het vertalen van wetenschappelijke kennis over ecosystemen naar een aantrekkelijke, toegankelijke presentatie. Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Een waakzaam oog voor het religieus erfgoed in Limburg € 10.000 - € 18.670 januari - juli 2013 Het Huis voor de Kunsten Limburg ontwikkelt activiteiten rondom de risico’s en dreigingen met betrekking tot de veiligheid (zowel objecten als mensen), onderhoud en beheer van kerkgebouwen, kunstobjecten en interieurs. Met oa een

JOEP VAN LIEFLAND MATHIJS LIESHOUT DIRK VAN LIESHOUT ERIK VAN LIESHOUT JOEP VAN LIESHOUT LOTTE VAN LIESHOUT ANNICK LIGTERMOET JENNY LINDBLOM KLAAR VAN DER LIPPE LIVERPOOL BIENNIAL BART LODEWIJKS BERT LOERAKKER KADIR VAN LOHUIZEN KOEN LOMANS 48

pilot beheer en behoud van ensembles om te komen tot een duurzaam beheerssysteem voor parochies, kerkbesturen en Bisdom. Kunsteducatie Walcheren, Vlissingen Kinderkunstweek € 8.500 - € 79.929 december 2012 - juni 2013 Kunsteducatie Walcheren organiseerde voor kinderen van vier tot twaalf in Zeeland een kunstweek. Het proefproject was gericht op alle Zeeuwse basisscholen en scholen voor speciaal onderwijs. In deze fase werden een website voor het contact tussen lokale partners en een communicatie- en stappenplan voor het organiseren van toekomstige kinderkunstweken ontwikkeld. Kunsthal KadE, Amersfoort Ontwikkeling strategisch Europees circuit € 3.635 - € 3.635 september 2012 - oktober 2013 KadE wil als toekomststrategie een Europees circuit van gelijksoortige instellingen opzetten. In deze ontwikkelingsfase werden gesprekken gevoerd met organisaties in Engeland en Duitsland. De gesprekken waren gericht op kennismaking en op verkenning in hoeverre de programma’s bij elkaar passen. Ook werd nagegaan of er de komende jaren samenwerkingsprojecten mogelijk zijn. Metropolis M, Utrecht Digitalisering bij kleine Nederlandse Kunstuitgevers € 10.000 - € 17.000 Metropolis M zoekt naar mogelijkheden om de digitale media optimaal te benutten, zowel in inhoudelijke als in commerciële zin. Naast het ontwikkelen van nieuwe projecten op het gebied van digitalisering, richt het onderzoek zich op de mogelijkheden voor een gemeenschappelijk platform (website of app) waar meerdere specialistische redacties hun ‘content’ aanbieden. Muider Muizenfort Museum, Hoogmade Vrijwilligersopleiding Stelling- en Liniebreed € 10.000 Een platform voor alle Noord-Hollandse forten en stellingen voor training en gezamenlijke inkoop van diensten versterkt de ontwikkelingen van deze historische plekken als publieksinstellingen. Het project geldt als voorbeeldig binnen het Europese Interreg-programma en kan daardoor navolging krijgen in andere regio’s. Museum Catharijneconvent, Utrecht Europees netwerk voor roerend religieus erfgoed € 10.000 - € 10.000 Museum Catharijneconvent onderzoekt hoe een constructieve samenwerking met het Europese netwerk voor gebouwd kerkelijk erfgoed - Future for Religieus Heritage (FRH) kan worden opgezet en hoe een Europese infrastructuur voor kennisuitwisseling over herbestemming van roerend religieus erfgoed kan worden ingericht. Museum Geelvinck Hinlopen Huis, Amsterdam Sweelinck Collectie € 10.000 - € 12.550 april - oktober 2012 Museum Geelvinck onderzocht welke mogelijkheden de Sweelinck Collectie (achttiende- en negentiende-eeuwse muziekinstrumenten) biedt om een landelijk virtueel museum voor het muzikaal erfgoed op te zetten, in samenwerking met het Conservatorium van Amsterdam, het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, het Nederlands Muziek Instituut en musea in België, Engeland en Frankrijk. Myrrhe & Myth Foundation, Willemstad Museum of Modern Art & Culture Curaçao € 10.000 - € 38.280 januari - september 2013 In Huize Stroomzigt woonde tot zijn dood arts, schilder en schrijver Chris Engels en zijn vrouw Lucila. Het was een gastvrije plek voor de kunsten, met Charles Eyck,

Gerrit Rietveld en Willem Sandberg als geregelde gasten. De omvangrijke collectie beelden en schilderijen en originele toepassingen in het huis zijn intact. Een haalbaarheidsonderzoek, bouwkundig onderzoek, inventarisatie van de collectie en de ontwikkeling van een website moet voorafgaan aan de vestiging van het Museum of Modern Art & Culture Curaçao. Nederlands Instituut voor Mediakunst NIMk, Amsterdam VH MV € 10.000 - € 10.000 september - december 2012 Het NIMk wilde voorzien in een duurzame toegang tot mediakunst door een nieuw platform voor collectie, distributie, conservering en onderzoek te ontwikkelen. Een stichting in oprichting, VH MV: Voorheen Montevideo, onderzocht de haalbaarheid en werkbaarheid van een samenwerkingsmodel vanaf begin 2013, met voldoende draagvlak, zowel inhoudelijk als financieel. Paradox, Edam YdocFoundation € 10.000 - € 75.000 juli 2012 - maart 2013 Paradox richtte de YdocFoundation voor fotografische documentaire op: een internetportal om nieuwe verdienmodellen voor fotografen te ontwikkelen. Met betrokkenen uit de boek- en multimediaproductie als Dutch Doc, Fotodok, Nederlands Fotomuseum, NOOR, Noorderlicht, PhotoQ en World Press Foto worden mogelijkheden van apps en online distributie. Platform Beeldende Kunst, Amsterdam Platform Beeldende Kunst € 10.000 - € 46.100 2013 - 2014 Platform BK, een vereniging van kunstenaars, ontwerpers, curatoren en critici, ontwikkelt een nieuwe visie op de rol en het belang van kunst en cultuur in de samenleving. De twee doorlopende projecten: Art Matters (artikelen en essays die direct ingaan op het veranderende kunstlandschap in Nederland) en Almost Art Platform (het in kaart brengen van alle collectieven die zich inzetten voor de kunsten) geven een actueel overzicht van de acties en reacties binnen de kunstwereld. Podium en Kenniscentrum voor Hedendaagse Kunst, Marren Samenwerkingsverband MELK en Kunsthuis SYB € 10.000 - € 14.100 Dit onderzoek richt zich op verdere professionalisering van MELK, met name van de exploitatie van het pand ten behoeve van financiële verzelfstandiging. Tegelijkertijd wordt een netwerk van culturele centra gecreëerd via Friesland en Groningen met Duitsland, Scandinavië en Verenigd Koninkrijk. Netwerkversterking, specifiek gericht op de provincie Friesland, komt aan bod in de samenwerking met o.a. SYB, Beetsterzwaag. RAM, Rotterdam The Collective € 10.000 - € 11.470 augustus 2012 - juni 2013 Ram Foundation introduceerde een nieuwe manier van kunst verzamelen, naar het voorbeeld van het Engelse The Collective. Elke deelnemer legt een vast bedrag per maand in, waarvan gezamenlijk kunst wordt gekocht onder begeleiding van een mentor. Het proefproject werd opgezet in Rotterdam, om later te worden uitgebreid naar andere locaties. Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, Den Haag RK Dradar verkenning Register BK archieven € 10.000 - € 10.750 januari - mei 2013 Het RKD ontwikkelt een internationaal toegankelijke database als zoek- en verwijssysteem en register van (inter)

BERT VAN LOO MUSEUM VAN LOON ELVIS LOPEZ LOS ANGELES CONTEMPORARY EXHIBITIONS LOST & FOUND JAN LOUIS ZOETBROOD OSCAR LOURENS BAS LOUTER IEN LUCAS MUSEUM LUDWIG KÖLN LUIGI PECCI CENTRE FOR CONTEMPORARY ART PETER LUINING MARGIT LUKACS 49

nationaal belangrijke Nederlandse beeldende kunstarchieven van openbare en particuliere instellingen, bedrijven, kunsthandelaren, galeries en privé-collecties. In de pilotfase werden best practices onderzocht; kaders voor inhoudelijke ontsluiting, trefwoorden en selectiecriteria vastgesteld; en mogelijke samenwerkingspartners gezocht. SKOR, Amsterdam Open. Cahier over kunst en het publieke domein € 10.000 - € 10.050 juni - december 2012 SKOR onderzocht hoe haar cahier Open zelfstandig kan opereren en zich kan ontwikkelen tot een internationaal publicatie- en kennisplatform voor kunst, cultuur en het publieke domein. Zij organiseerde een expert meeting om alternatieve uitgeefstructuren te verkennen en na te gaan hoe culturele organisaties en publicaties hier gebruik van kunnen maken. Stichting tot behoud van Amsterdamse keurtuinen, Amsterdam Amsterdam Outside € 7.500 - € 30.500 september 2012 - januari 2013 Stichting tot behoud van Amsterdamse keurtuinen bereidde Amsterdam Outside voor, een internetcommunity van professionals en amateurexperts op het gebied van keurtuinen en buitenplaatsparken. De ontwikkelingsfase bestond uit het vormen van een meertalig webplatform met digitale nieuwsbrief, blogs en social media en deelname aan het European Garden Heritage Network. Trans Artists, Amsterdam Julie’s Bicycle € 10.000 - € 27.000 juni - oktober 2012 Het Britse Julie’s Bicycle doet onderzoek naar duurzaamheid in de culturele sector en adviseert over manieren om de ecologische voetafdruk van instellingen te verminderen. TransArtists neemt de methodiek voor het opstellen van adviesrapporten over, inventariseert welke instellingen in Nederland al kennis en ervaring op dit gebied bezitten en ontwikkelt aanbod van workshops. Trans Artists, Amsterdam Wederzijdse artist-in-residence-impuls Nederland Rusland € 9.800 - € 25.580 mei 2012 - november 2013 Trans Artists ontwikkelde een internationale residencyuitwisseling met het Russische artist-in-residencenetwerk ArtResideRUS. Dit gebeurde in drie fasen: workshops en informatiebijeenkomsten voor kunstenaars, expertmeetings met Russische residencelocaties en uitwisseling tussen aanbieders van Nederlandse en Russische residencies. Vi-taal, Den Haag Kunst-in-gebaren € 10.000 - € 46.000 april - juli 2012 Vi-taal produceerde tien videofilms die beeldende kunst en cultureel erfgoed toegankelijk maken voor doven. In elke film wordt een kunstwerk op vernieuwende wijze in gebarentaal besproken. Aan dit proefproject werkten tien Haagse instellingen mee, van De Mesdag Collectie tot Stroom Den Haag, die ieder een kunstwerk selecteerden. Vier Musketiers, Leiden CanonXXL € 10.000 - € 402.000 november 2012 - januari 2013 Canon XXL is een spel rondom de vijftig vensters van de canon van de Nederlandse geschiedenis. Het gaat rondreizen langs erfgoedinstellingen, scholen en bibliotheken en is bedoeld voor delen van Nederland waar het culturele aanbod gering is, te beginnen in Flevoland en Drenthe. Het spel kent drie routes waardoor kinderen spelenderwijs kennis met de Nederlandse geschiedenis maken.

Witte de With, Rotterdam Moderation(s) € 10.000 - € 40.000 september 2012 - juni 2013 Witte de With zette een uitwisselingsprogramma met Spring Workshop in Hongkong op, in samenwerking met moderator, curator en schrijver Herman Chong: tentoonstellingen, residencies, een publicatie. De ontwikkelingsfase bestond uit twee expertmeetings onder Chongs leiding: een bij Witte de With en een bij Spring Workshop. ZAM Africa Magazine, Amsterdam ZAM internationalisering € 159 - € 175.250 Om met een internationaal Engelstalig tijdschrift en een prominente online aanwezigheid zijn uitstraling en activiteiten een meer internationaal karakter te geven, werkte ZAM Africa Magazine een ondernemingsplan uit en ontwikkelde het een Engelstalig proefproject.

GALERIE LUMEN TRAVO LUCIA LUPTÁKOVÁ M MUSEUM LEUVEN HERMEN MAAT MACBA MADISON SQUARE PARK CONSERVANCY VESNA MADZOSKI MAI MAJOR OSMAR RALPH SIMMONS MUSEUM ELSA LOUISE MANCEAUX ALEXANDER MANGEL MANIFESTA 9 LIMBURG THOMAS 50

Professionalisering Gemeentemuseum Den Haag, Den Haag Wonderkamers 2.0 € 100.000 - € 1.750.000 december 2012 Met een interactieve presentatie wil het Gemeentemuseum de eigen collectie onder de aandacht van (groot)ouders en (klein)kinderen brengen. Deze versie verschilt van de eerste, uit 2005, door gebruik te maken van de nieuwste socialemediaontwikkelingen en een samenhangend spel te introduceren dat als een rode draad door de presentatie loopt. Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Hilversum Evaluate Online Succes € 10.000 - € 45.000 januari - oktober 2013 Nederlandse musea hebben de afgelopen jaren veel geld geïnvesteerd in online zichtbaarheid via websites, e-nieuwsbrieven en de inzet van social media. Beeld en geluid is aanspreekpunt voor een project dat het online succes van musea onderzoekt met als doel musea te overtuigen dat statistische kennis relevant is om meer kennis te verkrijgen van het online bezoek. Stichting Zaans Museum, Zaandam Het nieuwe Zaans Museum € 125.000 - € 435.450 juli 2012 - september 2013 Het Zaans Museum wil meer gaan fungeren als een platform, waarbij het museum een ontmoetingsplaats is waar sociale en culturele kwesties worden aangesneden. Bij de ontwikkeling van het industrieel landschap van de Zaanstreek worden Augmented Reality-toepassingen ingezet, bij de Zaankanters, ontmoeten bezoekers de Zaankanter in een soort Hall of Fame en het Zaans industrieel erfgoed wordt interactief gepresenteerd in de themapaviljoens. Tetem Kunstruimte, Enschede The Artery Show 2012 € 5.000 - € 26.500 april - juni 2012 The Artery Show plaatste de kunstverzamelaar als drijvende kracht van het kunstecosysteem in het middelpunt van de aandacht en stelde vragen over openbaarmaking van kunst en publieksparticipatie aan de orde. Dertig kunstverzamelaars uit Enschede lieten hun privécollectie zien, daarnaast vonden er drie parallelle tentoonstellingen en drie werkateliers plaats. Waag Society, Amsterdam The Future of Art Science Collaborations € 20.000 - € 82.758 oktober - november 2013 Bijeenkomsten waarbij (inter)nationale kunstenaars, wetenschappers, denkers en makers samenkomen om te spreken over de toekomst van interacties en samenwerking tussen kunsten en (natuur)wetenschappen. Partners in het project zijn onder meer het Lorentz Centre, Stichting Toekomstbeeld der Techniek, Leiden Institute of Advanced Computer Science en de Interfaculteit van de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten Den Haag.

KulturA Ateliers ‘89, Oranjestad Cultureel-educatieve ontplooiing jeugd San Nicolaas € 4.759 - € 4.759 februari - april 2012 Ateliers ’89 gaf jongerengroepen Young Disciples en Bonaire Club een bijdrage voor het vernieuwen van het openluchtfilmscherm en openluchttheaterachterdoek en het herstellen van de ruimte van de Bonaire Club waar workshops plaatsvinden. Beide organisaties verzorgen openluchtfilmvertoningen, presentaties en schilder- en theaterworkshops in twee wijken (bario’s) in San Nicolaas. Beyond Writing Foundation, Philipsburg Caribbean Living Statues Festival 2 2012-2013 € 35.000 - € 180.788 december 2012 Tijdens de tweede editie van het Caribbean Living Statues Festival werden verschillende activiteiten uitgevoerd rondom levende beelden: workshops, een parade, fototentoonstelling van de beelden, begeleiding door straatmuzikanten, jurybeoordeling en expertise uitwisseling. Het project stimuleerde cultureel en historisch bewustzijn en droeg bij aan de promotie van het eiland. Bon Nochi, Drumi Dushi, Oranjestad Leesproject Bon Nochi Drumi Dushi € 25.000 - € 49.545 oktober 2011 - december 2013 Bon Nochi Drumi Dushi richt zich op leesbevordering en -plezier door het voorlezen te stimuleren. De stichting kreeg een bijdrage voor scholing van de vrijwilligers, onderzoek naar de effecten van het lopende programma en voor de aanschaf van bijzonder materiaal ter ondersteuning van de activiteiten. Bonaire Archeology Institute, Sabana, Bonaire Open Air Museum at Tanki Maraka, World War II Heritage, Bonaire € 18.573 - € 26.039 april - augustus 2012 Om de kennis van en het begrip voor de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog op Bonaire te stimuleren ontwikkelde het BONAI een openluchtmuseum met park op een voormalige Amerikaanse legerbasis. Het maakte met eenmalige investeringen het park voor publiek toegankelijk. Bronsgieterij Curacao, Willemstad Investeringen bronsgieterij € 19.170 - € 25.559 juni 2012 - juni 2013 De bronsgieterij aan de Mattheywerf in de haven van Willemstad investeerde in verbeteringen: het bedrijfspand werd opgeknapt, de ovens werden gerenoveerd en vrijwilligers leerden brons te gieten en eigen grondstoffen te vervaardigen. Ook werden er cursussen ontwikkeld en een productielijn van bronzen beelden in beperkte oplage opgezet. Dance & More Foundation, Willemstad Kura di Arte € 6.000 - € 8.005 september - november 2012 Het opstellen van een businessplan gaf de Dance & More Foundation de benodigde professionele bedrijfsmatige expertise om het traject dat moet leiden tot een nieuw cultuur & jongerencentrum Kura di Arte in Willemstad te realiseren. Dance Company Turning Point, Saliña Dance Curaçao € 12.200 - € 16.275 oktober - november 2012 Drie dansdocenten met internationale ervaring gaven workshops in de dansdisciplines modern, hip-hop en jazz voor intermediate en gevorderde dansers en docenten van

MANNEKE KEETJE MANS MARIANNE BOESKY GALLERY MARITIEM MUSEUM ROTTERDAM CHARLOTT MARKUS DAVID MAROTO RENZO MARTENS TIRZO MARTHA GALERIE MARTIN VAN ZOMEREN FUNDACION MAS ARTE MAS ACCION MASS MOCA FOUNDATION KATJA MATER STICHTING MATERIAALFONDS 51

de verschillende eilanden. Turning Point werkt samen met dansscholen op Curaçao, Bonaire, Aruba en Sint Maarten om zo een impuls te geven aan de beoefening van moderne dans op de eilanden. Dutch Caribbean Library Association, Willemstad Opstart € 34.771 - € 57.591 april 2012 - maart 2013 De bibliotheken uit het Nederlands-Caribisch gebied hebben hun informele samenwerking bij deelname aan internationale congressen ondergebracht in de Dutch Caribbean Library Association. Dit nieuwe platform vergroot de slagkracht van de bibliotheken op de eilanden en biedt mogelijkheden om kennis uit te wisselen en gezamenlijke projecten op te zetten. Dutch Caribbean Library Association, Willemstad Gezamenlijke bibliotheekautomatisering DCLAbibliotheken € 27.444 - € 51.700 april - juni 2012 De DCLA liet de collecties van een aantal bibliotheken op Aruba, Curaçao, Sint Maarten en in Suriname gemeenschappelijk digitaliseren, automatiseren en toegankelijk maken via het internet. Uitgangspunt was een zo open mogelijk systeem, waarbij zich later ook andere bibliotheken zouden kunnen aansluiten. Excel Arts Academy, Willemstad Kwaliteitsverbetering van de Excel Arts Academy € 30.000 - € 81.646 mei - juli 2012 Excel Arts Academy richt zich op talentvolle jongeren die zich verder willen ontwikkelen binnen verschillende kunstdisciplines. De ortganisatie maakte een professionaliseringsslag om de vrijwilligers goed aan te sturen, ontwikkelde zich op artistiek-inhoudelijk gebied en schafte extra apparatuur aan. Freedom Fighters Musical and Cultural Foundation, Sint Maarten Get up, stand up! Eerbetoon Bob Marley € 5.815 - € 15.778 februari 2012 Tijdens dit reggaemuziekfestival werd Bob Marley als icoon van de rastafaribeweging geëerd. Het festival vindt jaarlijks plaats en vervult op Sint Maarten een culturele en maatschappelijke functie. Verder draagt het bij aan de muzikale uitwisseling tussen de Nederlands-Caribische eilanden door bands van deze eilanden in de programmering op te nemen. Fundacion Mi Cutisa, Noord De Vagina Monologen (Eve Ensler) € 24.521 - € 49.257 maart 2012 Een internationaal gezelschap van theaterartiesten droeg bij aan deze theatervoorstelling in drie talen (Papiaments, Spaans, Engels), die het probleem van huiselijk geweld aan de orde stelde en discussie daarover stimuleerde. De theatervoorstelling en een begeleidend educatief programma kwamen tot stand in samenwerking tussen de universiteit en sociaal-culturele organisaties op Aruba. Fundacion Museo Arubano, Oranjestad Upgrading faciliteiten € 27.748 - € 36.995 februari - mei 2012 Fundacion Museo Arubano verbeterde de faciliteiten voor bezoekers en personeel van het museum en voor het Bon Bini Festival dat wekelijks op de patio van het museum plaatsvindt. Het museum toont de geschiedenis van Fort Zoutman, waarin het is gehuisvest, naast een collectie gebruiksvoorwerpen uit de koloniale tijd.

Fundashon Balansa, Willemstad Teatro Mobil € 17.500 - € 102.918 juni - december 2012 Balansa verzorgt workshops poppentheater en wilde daarvoor een caravan ombouwen tot een multifunctionele mobiele kar. In deze pilot werden twee trajecten gerealiseerd: begeleiders van naschoolse opvang kregen een opleiding als instructeur poppen maken en bespelen en zetten deze gemaakte poppen vervolgens in om kinderen kennis te laten maken met het maken en ervaren van poppentheater. Fundashon Plataforma Kultural, Kralendijk, Bonaire Jeugdcultuurfonds € 7.500 - € 55.779 maart 2012 - december 2013 Plataforma Kultural onderzocht de mogelijkheden voor een jeugdcultuurfonds op Bonaire dat aandacht besteedt aan kinderen uit arme gezinnen die nauwelijks kunnen deelnemen aan culturele activiteiten. Het onderzoek omvatte het maken van een doelgroepen- en omgevingsanalyse, het opzetten van de organisatie, het creëren van samen-werkingsverbanden en het bekendmaken van het fonds. Fundashon Streanan di Boneira, Kralendijk, Bonaire Workshops en cursus theater € 167 - € 41.379 Op Bonaire namen vijftig jongeren aan theaterworkshops en twintig docenten aan een train-the-trainercursus deel. De jongeren zouden vervolgens zelf groepen oprichten en zich onder begeleiding van Streanan di Boneiru verder ontwikkelen. De docenten kregen scholing in dans, muziek en theater om de jongeren daarbij verder te kunnen begeleiden. Fundashon Streanan di Boneira, Kralendijk, Bonaire Muzieklessen € 16.244 - € 43.988 augustus 2012 Streanan di Boneiru wil beter muziekonderwijs creëren en het belang van deze lessen zichtbaar maken om zo de betrokkenheid en inzet van de lokale overheid te vergroten. Het project betrof de uitvoering van muzieklessen op zaterdagochtend gedurende een half jaar voor vijftig leerlingen. De cursussen werden afgesloten met een presentatie en een radio- en televisie spot. Fundashon Streanan di Boneira, Kralendijk, Bonaire Muziekinstrumenten, geluidsinstallatie, apparatuur € 313 - € 17.138 Streanan di Boneiru wil jongeren op Bonaire hun talent laten ontplooien. Zij schafte muziekinstrumenten, een geluidsinstallatie en andere apparatuur aan, om die te gebruiken voor activiteiten en talentontwikkelingstrajecten als workshops, festivals met optreden van jongeren en talentenjachten. Instituto Buena Bista, Willemstad Verbetering werkruimtes € 4.155 - € 5.582 april - augustus 2012 Instituto Buena Bista investeerde in opvang en begeleiding van bezoekers en deelnemers aan de activiteiten en verbeterde de faciliteiten in de werkruimtes, zoals gereedschap, ventilatie en stroomvoorziening in de ateliers, airco in de opnamestudio en een verrijdbare kookunit die de organisatie in staat stelt deelnemers van goedkope maaltijden te voorzien. Instituto Buena Bista, Willemstad Junior-senioruitwisseling € 4.187 - € 5.538 januari - mei 2012 Het IBB heeft een samenwerkingsverband opgezet met kunstenaars en docenten uit Barbados, Jamaica en Martinique. Het koppelde een kunstenaar uit zijn artistin-residenceprogramma aan een IBB-leerling. Meester en gezel bezochten een van de drie partnerlocaties

MATT’S GALLERY TON MATTON MAUREEN PALEY LTD GALERIE MAURITS VAN DE LAAR EILEEN MAXSON FRAN MEANA MEDIAARTLAB CENTRE FOR ARTS & CULTURE SANJA MEDIC HANS VAN DER MEER BAS MEERMAN JANA VAN MEERVELD CHRIS MEIGHAN LOT MEIJERS NATHANIEL MELLORS 52

en ontwikkelden er een site-specific project. Uit Jamaica, Barbados of Martinique kwam een kunstenaar-leerlingcombinatie naar Curaçao. Jeugdwerk Jong Bonaire, Bonaire Medialab Bonaire € 15.000 - € 33.233 september 2012 - september 2015 Jong Bonaire, een instelling voor naschoolse opvang met een programma voor kinderen en jong volwassenen, gaat een Medialab inrichten. Het project bestaat uit workshops in een volledig uitgerust lab, lesmateriaal en ontwikkeling van serieus online gaming, een mediaproject voor jongeren, een teach the teacher traject en productie van een documentairefilm en bronnenmateriaal. Jubilee Library Philipsburg, Philipsburg Digitalisering krantenartikelen € 27.416 - € 36.416 juli - september 2012 Een bijzondere en kwetsbare collectie knipsels uit lokale kranten kan door digitalisering beter bewaard, doorzocht en gebruikt worden, en het vergemakkelijkt de toekomstige online toegankelijkheid. Doordat het personeel tijdens het project geschoold werd in digitalisering, kan de bibliotheek deze taken in de toekomst zelf uitvoeren. National Archaeological Anthropological Memory Management, Willemstad Deelname congres volkscultuur en immaterieel erfgoed € 6.376 - € 8.501 februari 2012 In het Jaar van het Immaterieel Erfgoed 2012 en de ondertekening door Nederland en Curaçao van de UNESCO Conventie Immaterieel Erfgoed nam een delegatie van Caribische experts deel aan een congres in Deurne voor cultuurprofessionals over de implicaties daarvan. Zij kwamen van Aruba, Bonaire, Curaçao, Sint-Eustatius en Sint Maarten. National Archaeological Anthropological Memory Management, Willemstad Conferentie ACH € 14.000 - € 90.950 mei 2012 Het NAAM trad op als gastheer voor het jaarlijkse congres van de Association of Caribbean Historians. Internationale gasten namen deel aan werkgroepen, debatten en excursies die tot interessante uitwisseling en verknoping met het netwerk van erfgoedprofessionals op de Nederlandse Cariben leidden. Philipsburg Jubilee Library, Philipsburg Medialab St. Maarten € 31.943 - € 115.518 januari 2013 - december 2014 De Jubilee Library realiseert een Medialab waarin eilandbewoners van jong tot oud kunnen werken aan hun mediawijsheid. Het gaat om de inrichting van een volledig uitgerust Medialab in de voormalige studiezaal van de bibliotheek, workshops voor scholieren met speciaal ontwikkeld lesmateriaal, een teach the teachers programma, en het geschikt maken van bestaande bronnen voor lesmateriaal. Sea & Learn Foundation, Windwardside, saba Sea & Learn Foundation € 18.338 - € 60.525 oktober 2012 De Sea & Learn Foundation organiseert activiteiten die de belangstelling voor en de deskundigheid over natuur en milieu vergroten. Een bijdrage werd verstrekt voor een community art project van kunstenaar Joan Bourque en educatief begeleider Stacey Simmons waarin een muurschildering in de haven werd gemaakt en de aanstelling van een tijdelijke coördinator voor het educatieve programma en verbetering van de communicatie.

Teatro Kadaken, Willemstad Workshops voor Regie & Spel en Regie Coach € 7.500 - € 159.730 april - november 2013 Teatro Kadaken maakt maatschappelijk betrokken theater dat urgente thema´s op een artistiek hoogwaardige manier presenteert. Bij de totstandkoming van nieuwe producties in 2013 zal regisseur Sylvia Andringa lokale regisseurs coachen en workshops teksttheater geven voor lokale acteurs. Teatro Luna Blou, Otrobanda Verbetering infrastructuur Electra Blou (Teatro Luna Blou/La Tentaschon) € 100.000 - € 192.388 juni 2012 - augustus 2014 Teatro Luna Blou renoveerde de tribune in het theater en schafte microfoonsystemen en nieuwe verlichting aan om zo de kwaliteit van de (internationale) voorstellingen in het programma te kunnen waarborgen. Teatro Luna Blou, Otrobanda Tambú, a freedom song € 15.990 - € 32.390 maart - mei 2012 Met deze voorstelling gaven Luna Blou en Het Volksoperahuis Amsterdam meer bekendheid aan de tambú: trommel waarvan het geluid ten grondslag ligt aan een muziek- en dansgenre maar ook aan maatschappijkritiek. Deze samenwerking zou bijdragen aan professioneel theatermaken op Curaçao en aan een wederkerige relatie tussen Caribische en Nederlandse theatermakers. Teatro Luna Blou, Otrobanda DCYArt € 100.000 - € 168.641 januari - juli 2013 DCYArt is een project van organisaties op alle zes de Nederlands-Caribische eilanden om een goede infrastructuur voor de talentontwikkeling van jongeren in verschillende disciplines te realiseren, gebaseerd op het concept van de Kunstbende. Het project beslaat trainthe-trainer programma’s, specifieke programma’s voor de toptalenten, en een festival op Curaçao waarbij de winnaars van de verschillende eilanden en Nederland met elkaar in korte tijd een productie maken. The Barson Foundation, Sint Eustatius Digitalisering archief € 1.447 - € 49.511 Voor verder onderzoek, vertoning en ontwikkeling van educatief materiaal digitaliseerde de Barson Foundation onderdelen uit zijn omvangrijk audiovisueel archief van belangwekkende gebeurtenissen op het gebied van politiek, cultuur en sport op de Nederlandse Bovenwindse eilanden. Dit gebeurde in samenwerking met de lokale bibliotheek en die op Sint Maarten. The Pancake Gallery Foundation, Oranjestad Art Rules Aruba 2012 € 10.000 - € 116.360 juli 2012 Tijdens de derde editie van ARA, een intensief workshopprogramma op Aruba, kwamen jonge kunstenaars uit de Verenigde Staten, Europa en van elders workshops in uiteenlopende kunstdisciplines geven aan ongeveer 250 jongeren tussen de 13 en 25 jaar. De KulturA-bijdrage was bestemd voor verdere verzelfstandiging en lokale verankering van ARA.

SEFER MEMISOGLU MENDES WOOD YAEL MESSER METRO54 METROPOLIS M SJOUKJE VAN DER MEULEN WICHER MEURSING DOROTHEE MEYER TILMANN MEYER FAJE FUNDACION MI CUTISA ALBERTO DE MICHELE GALERIE MICHELINE SZWAJCER MIGRANT WORKERS HOME AERNOUT MIK 53

Vrijwilligersregeling Abel Tasman Museum, Lutjegast uitbreiding en verbetering vrijwilligerswerk € 5.000 - € 5.000 januari - december 2013 Ontdekkingsreiziger Abel Tasman uit het Groningse Lutjegast vergaarde bekendheid als ontdekker van NieuwZeeland en Australië. Het Abel Tasman Kabinet krijgt als gevolg van nieuwbouw de beschikking over een nieuwe ruimte voor een nieuwe museale presentatie. Een professionele kracht richt zich op het ontwikkelen van een vrijwilligersnetwerk en schoolt het stichtingsbestuur in het coördineren van een vrijwilligersnetwerk via de zogenaamde procesregie. Drukkerij Museum, Maastricht Een communicatieplan, aanpassing website en een nieuwe folder € 4.510 - € 10.000 september - oktober 2012 Het museum toont de geschiedenis van de druk- en prentkunst in een reconstructie van een negentiende-eeuwse drukkerij met historische drukpersen, gereedschappen en materialen, en een prentencollectie. Het museum kreeg een bijdrage om een marketingplan te ontwerpen, de website te vernieuwen en een programma op te zetten om vrijwilligers te werven en te behouden. Het Hollands Kaasmuseum, Alkmaar Bijscholing vrijwilligers € 765 - € 1.530 juni - oktober 2012 Het Kaasmuseum liet vrijwilligers een cursus gastheerschap volgen om hun capaciteiten te vergroten en bezoekers een prettiger omgeving te bieden. Het museum trekt jaarlijks dertigduizend bezoekers die een overzicht krijgen van kaas, zuivelbereiding en veehouderij. Dat gebeurt in een vaste presentatie die geheel door vrijwilligers wordt beheerd en onderhouden. Het Schooltje van Dik Trom, Kwadijk Vrijwilligers Dik Trom Museum € 3.425 - € 6.825 januari - april 2013 Het Dik Trom Museum wil na de restauratie van de dorpsschool waar kinderboekenauteur C.Joh. Kieveit schoolmeester was een professionele historische presentatie over jeugdliteratuur en onderwijs realiseren. Er wordt samengewerkt met het Letterkundig Museum en het Onderwijsmuseum. In een meerjarenplan worden vrijwilligers geworven en opgeleid om bezoekers goed te kunnen begeleiden. Molenstichting Weerterland, Weert Werving vrijwillige molenaars en molenambassadeurs € 5.000 - € 11.310 juni 2012 - april 2013 Om vrijwilligers te werven die windmolens laten draaien en bezoekers ontvangen voerde de Molenstichting Weerterland campagne door regionale dagbladen te benaderen, flyers te verspreiden, voor elke molen banners te maken en een open dag te organiseren voor belangstellenden. De vrijwilligers kregen een cursus en werden van passende kleding voorzien. Museum De Cruquius, Cruquius Aanschaf computers € 723 - € 1.721 maart - juni 2012 Met deze aanschaf wilde Museum De Cruquius de administratieve en archiveringswerkzaamheden vergemakkelijken. De Cruquius is een monumentaal stoomgemaal uit 1849, dat industrieel erfgoed inzichtelijk maakt voor een respectabel aantal bezoekers per jaar. De vrijwilligers vervullen een cruciale rol bij het onderhoud van het gemaal en de uitvoering van publieksprogramma’s.

Museum Land van Valkenburg, Valkenburg Aanschaf kassasysteem € 3.075 - € 6.155 april - december 2012 Museum Land van Valkenburg nam een ander kassasysteem in gebruik. Het museum heeft een kleine staf en maakt gebruik van veel vrijwilligers die als gastheer- en vrouw optreden. Het nieuwe kassasysteem zou de werkzaamheden aan de balie vereenvoudigen en vergemakkelijken, zodat de vrijwilligers meer aandacht kunnen besteden aan publieksbegeleiding. Sinterklaasstad Helmond, Helmond ICT Ready € 2.400 - € 4.800 september 2012 - september 2014 Bijzonder aan de Sinterklaasviering in Helmond is dat Sinterklaas daar drie weken in een kasteel verblijft dat toegankelijk is voor het gelovige publiek en hun (groot) ouders. Een automatiseringstraject moet ertoe leiden dat de vrijwilligers webbased kunnen werken en dat essentiële onderdelen van het werk geautomatiseerd worden, zoals inschrijving van vrijwilligers en kinderen, planning bezoek scholen, centrale opslag van documenten, webinformatie voor vrijwilligers en sponsors. Stichting Behoud Stoomschip Rotterdam, Heemstede Realisatie van een web-based kunstbeheerplan € 1.506 - € 4.519 september 2012 - februari 2013 Onderdeel van de monumentale inrichting van het schip is een kunstcollectie met werken van Wally Elenbaas, Gisèle d’Ailly en Geurt Brinkgreve. Om het beheer van de kunstcollectie aan boord te vergemakkelijken, is een waardestellend rapport en een kunstbeheersplan opgesteld met gegevens over de kunstwerken, hun conditie en inhoudelijke informatie. Stichting Oud Harlingen, Harlingen Oud Harlingen a bit more modern € 4.556 - € 9.112 april 2012 - maart 2013 Om een groter, en jonger, publiek aan te spreken en meer leden te werven wilde Oud Harlingen nieuw aanbod ontwikkelen en moderner communiceren. De vereniging investeerde in een verbeterde website die helder kan berichten over geschiedenis en achtergrond van Harlingen, maar ook het laatste nieuws en actuele evenementen kan doorgeven. Varend Erfgoed Hoorn, Zwaag/Hoorn Oostereiland € 5.000 - € 30.000 maart - december 2012 Stichting Varend Erfgoed wierf nieuwe vrijwilligers die kunnen bijdragen aan het vergroten van het aanbod op het Oostereiland. Op dit eiland wil de stichting met de gemeente Hoorn een nieuw centrum realiseren, een museale omgeving met steigers en een scheepshelling waar het varend erfgoed zichtbaar is en gedemonstreerd wordt. Vrienden van het Drents Archief, Assen Scholing vrijwilligers € 2.750 - € 10.500 juni 2012 - februari 2013 Om binnen AnnoDrenthe.nu te voorzien in een adequate begeleiding van bezoekers, investeerden de Vrienden van het Drents Archief in scholing van nieuwe vrijwilligers. AnnoDrenthe.nu maakt het mogelijk authentieke bronnen aan te bieden op digitale en historische kaarten, routes te presenteren op smartphones en bezoekers te laten navigeren in het archiefmateriaal.

MIRTA DEMARE GALLERY MISTER MOTLEY VIKTORIA MITRICHENKO SACHI MIYACHI MUSEUM FÜR MODERNE KUNST FRANKFURT MUSEUM VOOR MODERNE KUNST ARNHEM KAWEH MODIRI MOLEN WEERTERLAND AWOISKA VAN DER MOLEN MOMMERSKWARTIER MAGNUS MONFELDT 54

Veiligheidszorg Amersfoort in C, Amersfoort Risicoanalyse Armando Museum € 3.149 Archeologisch Museum Aruba, Oranjestad Archeologisch Museum Aruba € 6.320 Bisdom Rotterdam, Rotterdam Veiligheidszorg Rotterdam II € 46.529 - € 54.181 Bisdom Rotterdam, Rotterdam Risicoanalyse Rotterdam € 68.187 - € 82.836 Bisdom Willemstad, Willemstad Risicoanalyse vier kerken Bisdom Willemstad € 11.360 Bisschoppelijk Centrum Rolduc, Kerkrade Risicoanalyse Bisschoppelijk Centrum Rolduc € 12.000 Cultuurcompagnie Noord-Holland, Alkmaar Veiligheidszorg kerken Noord-Holland € 40.675 - € 54.829 Fundacion Museo Arubano, Oranjestad Risicoanalyse Museo Historico Arubano € 4.900 Gemeente Deventer, Deventer Veiligheidszorg Bergkerk Deventer € 8.317 - € 8.317 Jewish Cultural Historical Museum, Willemstad Risicoanalyse Jewish Cultural Historical Museum en Snoa € 6.320 Jubilee Library Philipsburg, Philipsburg Risicoanalyse Jubilee Museum and Library, Philipsburg € 4.120 KIT Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam Risicoanalyse Het Tropenmuseum € 5.000 - € 6.050 Major Osmar Ralph Simmons Museum, Saba, The bottom Risicoanlyse Major Osmar Ralph Simmons Museum € 3.340 Museum aan het Vrijthof, Maastricht Risicoanalyse Museum aan het Vrijthof € 4.933 Museum Bonaire, Kralendijk, Bonaire Risicoanalyse Museum Bonaire € 4.900 Museumhuis Groningen, Groningen Veiligheidszorg erfgoedinstellingen Groningen € 15.680 - € 39.200 Museumhuis Groningen, Groningen Veiligheidszorg kerkelijke gebouwen Groningen € 8.700 - € 21.750 Nederlands Fotomuseum, Rotterdam Risicoanalyse Nederlands Fotomuseum € 4.500 Parochie H. Bartholomeus Meerssen, Meerssen Risiocanalyse Sint-Bartholomeusbasiliek Meerssen € 8.000

Parochie HH. Twaalf Apostelen, Zutphen Risicoanalyse € 13.941 - € 9.294 Parochie HH. Twaalf Apostelen, Zutphen Risicoanalyse € 235 - € 9.294 R.K. H. Bonifatiusparochie, Wehe den Hoorn Risicoanalyse Bonifatiusparochie € 3.823 - € 3.160 R.K. Parochie H. Lambertus, Horst Risicoanalyse Sint.-Lambertuskerk Horst € 1.235 - € 6.500 R.K. Parochie H. Lambertus, Horst Risicoanalyse Sint.-Lambertuskerk Horst € 6.500 Regionaal Archief Nijmegen, Nijmegen Risicoanalyse Regionaal Archief Nijmegen € 4.880 RK Parochie O.L.Vrouw Terhemelopneming, Maastricht Risicoanalyse Basiliek OLV Terhemelopneming € 11.495 - € 9.500 S.A.L. Mongui Maduro Museum, Willemstad Risicoanalyse Landhuis Rooi Catootje € 4.900 Sint Eustatius Center for Archaeology Research (SECAR), Oranjestad Veiligheidsanalyse € 4.120 Sint Maarten National Heritage Foundation, Philipsburg Risicoanalyse Sint Maarten Museum € 4.120 Stichting Amersfoort in C, Amersfoort Risicoanalyse Mondriaanhuis € 6.116 Stichting Kerkelijk Erfgoed Delft, Delft Veiligheidszorg kerken Delft en omgeving € 23.586 - € 40.781 Stichting Kerkelijk Erfgoed Delft, Delft Veiligheidzorg Het Allerheiligst Sacrament en De Nicolaas en Gezellen € 2.550 - € 5.736 Stichting Museum Schatkamer Walburgisbasiliek, Arnhem Veiligheidszorg Museum Schatkamer Sint Walburgsbasiliek € 4.647 Stichting Schatkamer Sint Servaas, Maastricht Risicoanalyse Basiliek van Sint Servaas € 11.305 The Harry L. Johnson Memorial Foundation, Saba Risicoanalyse Harry Luke Johnson Museum € 4.120 Universiteit van de Nederlandse Antillen, Willemstad Risicoanalyse Universiteit van de Nederlandse Antillen € 6.320 Verenigde Protestantse Gemeente van Curaçao, Willemstad Museum Fortkerk Willemstad € 6.320 Zandvoorts Museum, Zandvoort Risicoanalyse Zandvoorts Museum € 2.850

DANAË MOONS EMMELINE DE MOOY KIANOOSH MOTALLEBI MELVIN MOTI MOTI, MUSEUM OF THE IMAGE MOTIVE GALLERY MUSEUM OF THE MOVING IMAGE MUDAM LUXEMBOURG MUIDER MUIZENFORT MUSEUM JANPETER MUILWIJK MARLIE MUL MATTHIJS MUNNIK PJOTR MÜLLER FUNDACION 55

Internationale projecten in Nederland AAMU Museum voor hedendaagse Aboriginal kunst, Utrecht BOMB € 18.000 - € 126.808 juni 2013 - januari 2014 Ter gelegenheid van de viering van de ondertekening van de Vrede van Utrecht besteedt het AAMU aandacht aan de koloniale oorlogen die op andere werelddelen speelden. Kunstenaars Adam Geczy en Adam Hill ontwikkelen een omvangrijk project over de negatieve effecten van extreem nationalisme op de Aboriginals, de dominantie van de westerse cultuur en racisme. Allard Pierson Museum, Amsterdam Troje, Homerus en Turkije € 75.000 - € 327.000 oktober 2012 - maart 2013 Deze tentoonstelling, onderdeel van de viering van 400 jaar diplomatieke Nederlands-Turkse betrekkingen, ging over de Turkse houding tegenover cultureel erfgoed dat aan de basis ligt van de Europese cultuur. Het museum kon stukken in bruikleen krijgen die nog nooit in Nederland tentoongesteld waren en gewoonlijk Turkije niet mogen verlaten. BAK, Utrecht Former West 2012-2013 € 100.000 - € 1.336.322 maart 2012 - december 2013 Former West duidt veranderingen in Europa vanuit een artistiek en cultureel standpunt. Onderwerpen zijn afbrokkeling van het vertrouwen in het westerse kapitalistische systeem, de veranderende verhouding tussen Oost- en West-Europa alsmede een nieuwe theoretische context om vanuit de hedendaagse beeldende kunst op maatschappelijke ontwikkelingen te reflecteren. Het kent een onderzoeksfase, een publicatiefase en een internationale slotmanifestatie. Den Haag onder de hemel, Den Haag The Rainbow Nation € 25.000 - € 855.000 juli - september 2012 Den Haag Sculptuur en Museum Beelden aan Zee organiseerden in samenwerking met het Sculptuur Instituut een tentoonstelling die de ontwikkeling van de Zuid-Afrikaanse beeldhouwkunst in de afgelopen zestig jaar liet zien: The Rainbow Nation. De beelden werden gepresenteerd op het Lange Voorhout en in Museum Beelden aan Zee. Drents Museum, Assen De Sovjet Mythe. Socialistisch Realisme 1932-1960 € 75.000 - € 436.700 november 2012 - maart 2013 Met schilderijen uit het Russisch Staatsmuseum in SintPetersburg liet het Drents Museum de nauwe samenhang tussen kunst en samenleving in Stalins Sovjet-Unie zien. Tegelijkertijd bood het onderdak aan een tentoonstelling van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis over het dagelijks leven in Rusland sinds 1900 en aan een bijbehorend publieksactiviteitenprogramma. Drents Museum, Assen De Dode Zeerollen. Woorden die de wereld veranderen € 100.000 - € 1.825.450 juli 2013 - januari 2014 De Dode Zeerollen zijn één van de grootste archeologische ontdekkingen van de 20ste eeuw en bevatten teksten uit de Hebreeuwse bijbel en sektarische teksten. De tentoonstelling belicht de introductie, historische, culturele en religieuze context, de ontdekking en reconstructie van het onderzoek en De Dode Zeerollen nu. De tentoonstelling reist verder naar Europese partners in België, Oostenrijk en Zweden.

FAEEH, Amersfoort Mi casa es su casa € 30.000 - € 255.000 september 2012 Het project omvat een reizende tentoonstelling, een website en een documentaire over vijftig jaar Spaanse migranten in Nederland. Er werd privémateriaal onderzocht en verzameld, dat een plek kreeg in het Historisch Beeldarchief Migranten van het IISG. Het project werd gelanceerd in het Huis van Europa en was te zien in de Twentse Welle, het MUSEON in Den Haag en in de Fundacíon Carlos de Amberes in Madrid. Fundacion Encuentro Prome Bienal di Aruba, Aruba Biennale Aruba 2012 € 42.000 - € 437.664 juli - augustus 2012 De eerste internationale kunstbiënnale op Aruba had als thema ‘Happy Islands’. In de centrale expositie reflecteerde een uitgebreide selectie Caribische kunstenaars op de identiteit en het imago van Caribische eilanden. Daaromheen werd een uitgebreid programma van events, conferenties en educatie ontwikkeld. Het Dolhuys, Haarlem Verborgen schoonheid uit Rusland € 20.000 - € 90.000 maart - september 2013 De tweede aflevering in de serie Verborgen schoonheid uit... over internationale outsider art staat het werk van vier Russische kunstenaars centraal: Vasilij Romanenkov, Alexander Lobanov, Rosa Zharkikh en Pavel Leonov. Het museum besteedt met ruim 50 bruiklenen uit internationaal vooraanstaande collecties ook aandacht aan de soms problematische positie van geestelijke gezondheidszorg in Rusland. Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Amsterdam Samen en Alleen: Leven in Rusland van 1900 tot nu € 16.000 - € 410.822 november 2012 - maart 2013 Deze tentoonstelling over het dagelijks leven in Rusland sinds 1900 was te zien in het Drents Museum, naast de tentoonstelling De Sovjet Mythe, en zou vervolgens doorreizen naar het Sjtsjoesjev Architectuur Museum in Moskou en het Staatsmuseum van de Geschiedenis in Sint-Petersburg en verder toegankelijk worden gemaakt in een webpresentatie. KIT, Amsterdam MixMax Brasil € 150.000 - € 1.150.000 oktober 2012 - februari 2015 Het Tropenmuseum Junior (TMU) maakte een kindertentoonstelling over Brazilië, waarin ‘Nix is wat het lijkt en Mix is wat het is’. Het thema is de cultuur van mixen en transformeren, combineren en improviseren en er wordt aandacht besteed aan het verleden dat Nederland en Brazilië met elkaar gemeen hebben. Hergebruik, en daarmee ook recycling en mixed design, is inhoudelijk uitgangspunt voor de vormgeving. De tentoonstelling wordt ook getoond in Brazilië en in Paramaribo. Kunstbeeld, Diemen Reis- en verblijfskosten China € 0 - € 2.000 april 2012 Voor een interview met kunstenaar Ai Weiwei in China kreeg Kunstbeeld een bijdrage in de reis- en verblijfskosten.

MUSEO ARUBANO MUSEON HELENA MUSKENS MYRRHE & MYTH FOUNDATION GIL NADER GALERIE NADJA VILENNE NIR NADLER NAI UITGEVERS PAUL NASSENSTEIN NATIONAAL ARCHIEF NATIONAAL INSTITUUT NEDERLANDS SLAVERNIJVERLEDEN NATIONAAL KERAMIEKMUSEUM HET PRINCESSEHOF 56

Kunstbeeld, Diemen Reis- en verblijfskosten buitenlandse evenementen 2012 € 700 - € 24.700 Om artikelen te laten schrijven over een groot aantal internationale kunstevenementen, van de Abu Dhabi Art Fair en de Busan Biennale tot de Biënnale van São Paulo en de Western China International Art Biennale, kreeg Kunstbeeld een bijdrage in de reis- en verblijfskosten van scribenten. Kunsthal KadE, Amersfoort Who More Sci-Fi Than Us, hedendaagse kunst uit de Cariben € 25.000 - € 188.000 mei - augustus 2012 Deze tentoonstelling bracht vanuit een integrale visie op de Cariben een representatieve selectie van hedendaagse kunst uit dit gebied. Zij was van grote betekenis voor de Antilliaanse, Arubaanse en Surinaamse gemeenschappen in Nederland en stond bovendien in een breder internationaal perspectief doordat ook andere ‘moederlanden’ er een rol in vervulden. Mister Motley, Amsterdam Studiereizen Kochi-Muziris Biënnale/Gwanchi Biënnale € 4.200 - € 8.400 oktober 2012 - februari 2013 Mister Motley kreeg een een bijdrage voor reis- en verblijfskosten voor de Kochi-Muziris Biënnale en de Gwanchi Biënnale. Museon, Den Haag Polen, onze buren € 40.000 - € 150.000 april - oktober 2012 Inspelend op de belangstelling die Polen kreeg door het EK voetbal, wilde deze tentoonstelling over Polen aandacht vragen voor het perspectief van Poolse migranten, om eenzijdige beeldvorming tegen te gaan. Aan de tentoonstelling werkten het Nationaal Museum van Krakau, Poolse belangen- en uitzendorganisaties en de Universiteit Leiden mee. Museum van Loon, Amsterdam Suspended Histories € 71.740 - € 179.350 september 2012 - januari 2014 Museum Van Loon organiseerde een symposium als begin van Suspended Histories. Dit grote tentoonstellingsproject gaat over de relatie van het museum met Azië, die vooral in de nauwe betrokkenheid van de adellijke regentenfamilie Van Loon bij de Verenigde Oost-Indische Compagnie in de zeventiende en achttiende eeuw ligt. Robodock, Amsterdam Robonights: From Dusk till Dawn € 45.000 - € 541.550 juni 2012 Tijdens dit festival kwamen (industriële) installatiekunst, beeldhouwkunst, performance, locatietheater en muziek samen op het ADM-terrein in Amsterdam waarin toeschouwers een reis door de ziel van de onderwereld maakten. Robodock maakte tevens tijdens het Burning Man Festival in de VS een Robodock Theme Camp met de hoogtepunten van het Nederlandse festival. Stedelijk Museum Amsterdam, Amsterdam Reis en verblijfkosten buitenlandse pers € 4.000 - € 10.400 december 2012 Het Stedelijk Museum Amsterdam en EYE haalden ter gelegenheid van twee belangrijke openingen tien vooraanstaande internationale journalisten naar Amsterdam.

Stichting Scherpte Diepte, Leiden ScherpteDiepte/Depth of Field € 44.000 - € 112.000 mei - november 2012 Depth of Field betrof de vertaling van artikelen van het voormalige Fotolexicon voor het nieuwe digitale tijdschrift Depth of Field. Dit digitale tijdschrift vervult een lacune in het veld door met een internationaal platform aandacht te schenken aan theorie en geschiedenis van fotografie op academisch niveau. Stroom Den Haag, Den Haag Uitnodigen journalisten € 2.750 - € 2.750 januari - april 2013 Stroom en het Stedelijk Museum Amsterdam nodigden een aantal buitenlandse journalisten uit om verslag te doen van verschillende events met performancekunst. Van Abbemuseum, Eindhoven Lissitzky - Kabakov: utopie en werkelijkheid € 85.000 - € 690.000 december 2012 - april 2013 Ilja en Emilia Kabakov maakten een tentoonstelling met werk van El Lissitzky en zichzelf. De presentatie belichtte het maatschappelijk engagement van deze kunstenaars en zette aan tot nadenken over functies die kunstenaars worden toebedacht: als nar die ons een spiegel voorhoudt bijvoorbeeld, of als ziener die een nieuwe wereld toont. ZAM Africa Magazine, Amsterdam Reis- en verblijfskosten journalisten ZAM € 1.159 - € 10.014 ZAM Africa Magazine kreeg een bijdrage in de reis- en verblijfskosten van journalisten die verslag deden van internationale culturele evenementen buiten het bekende circuit, in Adis Abeba/Ouagadougou, Dakar en Johannesburg.

Intensiveringen NATIONAL ARCHAEOCascoland, Amsterdam LOGICAL Cascoland Rio 2012 € 24.900 - € 24.900 ANTHROnovember - december 2012 voerde in Rio de Janiero een onderzoeksproject POLOGICAL Cascoland uit dat moet leiden tot een aantal projecten in de openbare ruimte tijdens het WK in 2014. In samenwerking met lokale MEMORY kunstenaars en organisaties worden een interventies in de MANAGMENT publieke ruimte gerealiseerd. Dit project maakt deel uit van het intensiveringsprogramma Central de Cultura.

NATIONAL CENTRE FOR CONTEMPORARY ARTS MOSKOU HET NATIONALE PARK DE HOGE VELUWE NATURALIS NATUURMUSEUM BRABANT ALEXANDRA NAVRATIL NEDERLANDS FOTOMUSEUM NEDERLANDS INSTITUUT VOOR BEELD EN GELUID NEDERLANDS INSTITUUT VOOR 57

Droog Design, Amsterdam Benches from Brazil: In praise of diversity € 15.000 - € 30.000 september - oktober 2012 De Braziliaanse curator Adélia Borges realiseerde een tentoonstelling in Amsterdam met Nederlands en Braziliaans design. Randactiviteiten zoals een symposium gaven een impuls aan de verbinding van Nederlandse en Braziliaanse professionals. Food Film Festival, Amsterdam Into the Green deel II € 7.772 - € 78.789 oktober 2012 Een groep Nederlandse fooddesigners bezocht verschillende plaatsen in Brazilië om de kennismaking tijdens een eerder project in Nederland te verdiepen en het netwerk uit te breiden. De relatie tussen gastronomie, design en duurzaamheid stond centraal, met zowel aandacht voor traditie als innovatie. Het Centraal Bureau, Amsterdam A temporary open school at the core of Rio de Janeiro € 24.299 - € 51.897 oktober 2012 In het Centro Carioca de Design in Rio de Janeiro werd een Escola Aberta georganiseerd voor professionals en studenten op het gebied van (grafisch) design. Het programma moet leiden tot wederzijdse inspiratie en duurzame uitwisseling tussen Nederlandse en Braziliaanse designprofessionals. Imagine IC, Amsterdam Nationale en en internationale uitwisseling € 23.250 - € 25.250 maart - december 2012 Imagine IC zette met Kosmopolis (Rotterdam) en Museu da Maré (Rio de Janeiro) een uitwisseling op om hun kennis te vermeerderen en hun netwerken uit te breiden. Alle drie instellingen leggen zich toe op het verzamelen en ontsluiten van eigentijds erfgoed dat zich in het dagelijkse grootstedelijke leven manifesteert. Sintonison SL (Rojo Nova), Barcelona Koen Delaere, Rosa Menkman ea (Rojo Nova 2012) € 18.710 - € 374.500 april - mei 2012 Kunstenaars uit Nederland namen deel aan de vijfde editie van Rojo Nova, het internationaal mediafestival dat in São Paulo, Rio de Janeiro, Bela Horizonte en Barcelona plaatsvond. Aan hun deelname werd bijgedragen binnen het Central de Cultura-programma dat de culturele uitwisseling tussen Nederland en Brazilië wilde intensiveren. Stichting de Oude Kerk, Amsterdam Full Brazilian and Other Rituals, Flam 2012, Verbo € 5.000 - € 35.000 In de Amsterdamse Museumnacht gaven Braziliaanse en Nederlandse kunstenaars performances op het thema spiritualiteit en religie. Dit eenmalige evenement werd gerelateerd aan twee performancefestivals in Amsterdam en São Paulo, om verder te kunnen werken met de opgedane ervaring. De bijdrage aan dit project werd verleend binnen het Central de Cultura-programma.

Teto Projects, Amsterdam Anarcademia € 19.060 - € 38.010 november - december 2012 Anarcademia ging over vernieuwende uitwisseling tussen Braziliaanse en Nederlandse kunstenaars binnen de muren van het Amsterdamse W139. Het betrof hoofdzakelijk nieuwe en jonge makers die ook na afloop van het project kunnen bijdragen aan meer duurzame verbindingen tussen beide landen.

MEDIAKUNST Arts Collaboratory NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM NEMO NEST NGN PRODUKTIES MARNIX DE NIJS ASTRID NOBEL ARNO NOLLEN SASKIA NOOR VAN IMHOFF RUCHAMA NOORDA NOORDBRABANTS MUSEUM PETRA NOORDKAMP NORTHERN VISIONS INDEPENDENT FILM AND VIDEO ASSOCIATION 58

Nederland Fotodok, Utrecht Attitudes and Approaches in Documentary, Lens-based practices € 20.000 - € 55.520 januari 2013 - april 2014 Fotodok organiseerde samen met de Colombiaanse Arts Collaboratory-partner Casa Tres Patios een open forum, een uitwisseling en presentaties. Kunstenaars en fotografen reflecteerden over de grenzen tussen artistieke- en documentaire fotografie in internaionale context. Onze bijdrage betrof de deelname van Jaap Scheeren en Anna Dasovic uit Nederland, en van Daniel Santiago Salguero en Maria Isabel Rueda uit Colombia. Hotel Mariakapel, Hoorn Elopement € 19.650 - € 32.750 oktober - december 2012 Elopement is een samenwerkingproject met Arts Collaboratory-partner Lugar a Dudas uit Colombia. Vier kunstenaars en twee curatoren nemen deel: vanuit Nederland Bas Hendrikx, Maze de Boer en Wouter Sibum, vanuit Colombia Angelica Castro, Adrian Gaitán en Sebastian Ramírez. ICU art projects, Rotterdam Pavillon Urbain Bonanjo € 10.000 - € 25.010 april 2012 - maart 2013 Dit onderzoek droeg bij aan de internationale positionering en professionalisering van Arts Collaboratory-partner Doul’Art in Kameroen. Het werd ontwikkeld in workshops, demonstraties en interventies met architecten, beeldend kunstenaars, ontwerpers en lokale ondernemers en inwoners. PUB zou deel uitmaken van SUD Salon Urbain de Doula 2013, georganiseerd door Doul’Art. Impakt, Utrecht Ya-Fei Perspectives € 10.840 - € 33.250 oktober 2012 Impakt nodigt voor het Impakt festival twee Arts Collaboratory-partners uit: Town House Gallery uit Egypte en Ruangrupa uit Indonesië. Kunstvlaai, Amsterdam Kunstvlaai 2012 - Festival of Independents € 26.450 - € 301.034 november - december 2012 De kunstvlaai nodigde een aantal internationale deelnemers uit om de uitwisseling met Nederlandse initiatieven te stimuleren. Vijf deelnemers maakten deel uit van het Arts Collaboratory-netwerk: Taleb Cherche Midi uit Marokko, First Floor Gallery uit Zimbabwe, Mas Arte Mas Accion uit Colombia, CEIA uit Brazilië en Britto Arts Trust uit Bangladesh. Daarnaast nemen ook JAAGA uit India, 98Weeks uit Libanon, The Book Society uit Zuid-Korea, Green Papaya uit de Filippijnen, AIT uit Japan en Arrow Factory uit China deel.

Benin Musée de l’Art de la Vie Active, Cotonou MAVA € 2.845 - € 118.605 januari - maart 2013 Hermann Pitz werd uitgenodigd door Arts Collaboratorypartner MAVA, een internationaal residencyprogramma in Cotonou in Benin.

Brazilië CEIA Centro de Experimentacao e informacao de Arte, Santo Antonio, Belo Horizonte Permeabilities € 24.000 april 2012 - maart 2013 Arts Collaboratory-partner CEIA nodigde Femmy Otten, Harald Schole, Maarten Sleeuwits en Xue Mu uit voor Permeabilities, een internationaal project over onderlinge doordringbaarheid van en integratie tussen verschillende artistieke praktijken. Het project wilde ruimte bieden aan experiment en uitwisseling, en bestond uit workshops, tentoonstellingen, debatten, een residency en een publicatie.

Colombia Fundacion Mas Arte Mas Accion, Sta Barbara, Bogota Max Bruinsma: Space to reflect € 4.990 - € 6.490 september - oktober 2012 Mas Arte Mas Accion nodigde Max Bruinsma van designblad Items uit zich een mening te vormen over het programma van Mas Arte Mas en het artist-in-residenceplatform waar hij verbleef: Chocó Base, ontworpen door Joep van Lieshout. Mas Arte Mas Accion neemt deel aan het Arts Collaboratory-netwerk.

Congo Picha ASBL, Lumbumbashi Picha Rencontres Lumbumbashi Biennale 2013 € 8.010 - € 219.292 maart - oktober 2013 Arts Collaboratory-partner Picha nodigde Lard Buurman and Andrea Stultiens uit voor de Lumbumbashi Biennale 2013. Met dit initiatief bood de organisatie ruimte voor experiment en uitwisseling.

Egypte Artellewa Art Space, Ard el Lewa, Giza Mo Reda (I am the Other) € 874 - € 12.545 september - december 2012 Artellewa Art Space, Arts Collaboratory-partner uit Egypte, nodigde Mo Reda uit voor het project I am the Other.

Kameroen Les Palettes du Kamer, Yaoundé Ingrid Jeijna (Ravy Festival 2012) € 4.823 - € 40.491 april 2012 Ingrid Jeijna trad op als discussieleider in een vierdaagse workshop tijdens de derde editie van Ravy. Dit festival voor installatie-, video- en performancekunst wil de uitwisseling tussen kunstenaars uit Kameroen en daarbuiten stimuleren. Het werd georganiseerd door Les Palettes du Kamer, een Kameroens kunstenaarsinitatief dat deelneemt aan het Arts Collaboratory-netwerk.

KATJA NOVITSKOVA MARK NOZEMAN NP3 REBECCA NUNES CARDOZO SAKOUN NOOR NUYTEN CHRISTIAN NYAMPETA NYLISTASAFNID / THE LIVING ART MUSEUM O.K. LAB HESTER OERLEMANS OFFPRINT PARIS AHMET OGÜT ANNA OKRASKO WENDELIEN VAN OLDENBORGH 59

Nigeria African Artists Foundation, Lagos FOTObook (Teun van der Heijden, Hans Wilschut and Juul Hondius) € 11.910 - € 19.850 april - mei 2013 LagosPhoto is het jaarlijkse fotografiefestival in Lagos. Arts Collaboratory-partner African Artists Foundation ontving een bijdrage voor een uitwisseling met Nederlandse fotografiespecialisten en uitgevers over bookdesign en e-publishing van fotografieboeken. Deelnemers waren Teun van der Heijden, Hans Wilschut en Juul Hondius. African Artists Foundation, Lagos Lagos Photo 2012 Festival € 15.180 - € 183.382 oktober - november 2012 African Artists Foundation, Arts Collaboratory-partner uit Nigera, nodigde kunstenaars Chantal Heijnen, Kadir van Lohuizen, Andrea Stultiens, Vivian Sassen, Judith Quax en Hans Wilschut uit voor Lagos Photo Festival.

Uganda 32 East, Kansanga, kampala David Bade (Caribbean and the Netherlands) and 32 East, Uganda € 4.620 - € 6.420 september 2013 Met dit project werd een internationale uitwisseling gerealiseerd tussen de Arts Collaboratory-partner 32 East, Ugandan Arts Trust en de Nederlandse kunstenaar David Bade.

Zimbabwe First Floor Gallery Harare, Harare Koert van Beukel (Toy Memories) € 3.354 - € 6.000 november - december 2012 Arts collaboratory-partner First Floor Gallery uit Zimbabwe nodigde Koert van Beukel uit voor de tentoonstelling Toy Memories.

Presentaties in het buitenland Argentinië Centro Cultural de la Memoria Haroldo Conti, Buenos Aires Sebastian Diaz Morales (MIRRORS. The rocky Road to Wonderland) € 2.575 - € 21.825 juni - augustus 2012 Sebastian Diaz Morales nam deel aan de groepstentoonstelling in het Centro Cultural de la Memoria Haroldo Conti, een herinneringcentrum in het voormalige concentratiekamp van de Marine in Buenos Aires. Het centrum richt zich op de promotie en de verdediging van de mensrechten en heeft Haroldo Conti als boegbeeld gekozen. Fundación Proa, Buenos Aires Marlene Dumas, Michel Huisman (Aire de Lyon) € 12.500 - € 61.745 maart - juni 2012 Marlene Dumas en Michel Huisman waren met werk vertegenwoordigd in Air de Lyon. Deze compacte versie van de Biënnale de Lyon 2011, samengesteld door Victoria Noorthoorn, was te zien bij Fundación Proa, een particulier intiatief dat zich sinds zijn oprichting in 1996 heeft ontwikkeld tot een belangrijk hedendaags kunstcentrum.

Australië Contemporary Art Services Tasmania (CAST), Hobart FLorian Cramer, Josephine Bosma, Rosa Menkman, Constant Dullaart (NAF: TMFC) € 10.000 - € 33.420 mei - juni 2013 CAST presenteerde in de randprogrammering van ISEA2013 het samenwerkingsproject Networked Art Forms and Tactical Magick Faerie Circuits NAF: TMFC in Miss Despoina’s Critical Engineering Lab, een kunstenaarsinitiatief van Nancy Mauro-Flude.

België Extra City Center for Contemporary Art, Antwerpen Cross-Examinations #2: How much Fascism? € 3.880 - € 21.780 oktober - november 2012 Remco van Bladel, Gert Jan Kocken en Vincent W.J. van Gerven Oei werkten mee aan deze internationale groepstentoonstelling over het spanningsveld tussen democratie en fascisme. Deze tentoonstelling werd samengesteld door curatorencollectief WHW uit Zagreb binnen het langlopend Former West-project van BAK, basis voor actuele kunst in Utrecht. M - Museum Leuven, Leuven Playground € 1.825 - € 20.000 november 2012 M-Museum en STUK zijn verantwoordelijk voor het Playground festival, dat zich richt op ontmoetingen tussen beeldende kunst en de podiumkunsten. In 2012 ging Playground zijn 6de editie in, waarin werd samengewerkt met 0090, een kunstenfestival die zich direct en indirect op Turkije richt. Uit Nederland namen Yael Davids (hier tevens in een curatorsrol), André van Bergen en Wendelien van Oldenborgh deel.

JACCO OLIVIER ERIK OLOFSEN JONAS OLSSON PAULINE OLTHETEN EVA OLTHOF SERGE ONNEN ONTERFD GOED MARC OOSTING OPEN SPACE, OPEN SYSTEMS RONALD OPHUIS OPTREK FAHRETTIN ÖRENLI NATALIA OSSEF FEMMY OTTEN 
 CHARLES VAN 60

M - Museum Leuven, Leuven Saskia Olde Wolbers € 2.460 - € 23.160 februari - mei 2013 M-Museum Leuven organiseerde een solotentoonstelling met Saskia Olde Wolbers, die voor het laatst in 2004 in België exposeerde. Zowel nieuw werk, dat voor Maureen Paley Londen en Wiener Secession werd gerealiseerd, als oudere installaties (Pareidolia Autmaton, Trailer, Deadline) werden getoond. M - Museum Leuven, Leuven Yael Davids € 1.500 - € 22.539 september 2012 - januari 2013 Yael Davids kreeg een tentoonstelling in M-Museum. Dit Leuvense Museum is de opvolger van het Vander Kelen-Mertens Museum, met een collectie oude en hedendaagse kunst en een grote prenten- en tekeningencollectie. Het museum won in 2011 de Vlaamse museumen publieksprijs. Motive Gallery Belgium, Brussel Martine Stig € 2.873 - € 13.425 november 2012 - januari 2013 Motive Gallery vestigde zich in 2012 in Brussel, mede om haar internationaal bereik te vergroten. De galerie vertegenwoordigt belangrijke kunstenaars en presenteert zich op de beste internatinale kunstbeurzen. Een bijdrage werd verstrekt voor een solopresentatie van Martine Stig, haar eerste tentoonstelling in België. Stichting Manifesta 9 Limburg, Genk Rossella Biscotti, Irma Boom en anderen (Manifesta 9) € 25.000 - € 3.840.000 juni - september 2012 Uit Nederland werden diverse kunstenaars geselecteerd voor Manifesta 9: The Deep of the Modern. Deze Europese biënnale van hedendaagse kunst is een Nederlands initiatief en de enige nomadische biënnale ter wereld. Iedere editie vindt elders in Europese plaats, ditmaal in de voormalige mijn in Waterschei, Genk. STUK Kunstencentrum VZW, Leuven Jeanne van Heeswijk € 3.000 - € 118.798 februari 2012 Jeanne van Heeswijk nam deel aan de 2012 editie van Artefact, een kunst- en mediafestival dat in 2012 tien jaar bestond en waarvoor STUK in Leuven verantwoordelijk is. Thema was The Social Contract, met hedendaagse visies op sociale contracten en democratie. Het festival heeft een eigen website, duurt 10 dagen en wordt bezocht door ongeveer 10.000 mensen. TRACK, Gent TRACK € 15.000 - € 3.493.000 mei - september 2012 Eenenveertig kunstenaars, onder wie Erik van Lieshout, Mark Manders en anderen uit Nederland, namen deel aan deze tentoonstelling en maakten werk op locatie in Gent. TRACK plaatste zich in de traditie van Chambres d’Amis (Gent, 1986) en Over the Edges (Gent, 2000): tentoonstellingen buiten de muren van het museum.

Brazilië Fundação Bienal de São Paulo, São Paulo 30th Bienal de São Paulo € 40.000 - € 8.700.000 september - december 2012 Hans Eijkelboom, Hreinn Fridfinnsson en Pablo Pijnappel namen deel aan de 30ste biennale de São Paulo met als thema The Imminence of Poetics. 100 kunstenaars toonden werk dat veelal specifiek voor de biënnale werd gemaakt.

Na afloop werden delen van de biënnale in andere delen van Brazilië getoond, waardoor meer dan een miljoen mensen met de biënnale kennis konden maken.

OTTERDIJK

Mendes Wood, São Paulo Maaike Schoorel (0.23s) € 3.940 - € 41.420 september - oktober 2012 Gelijktijdig met de 30ste Biënnale van São Paulo organiseerde Mendes Wood, één van de meest prominente hedendaagse kunstgaleries in São Paulo, de internationale groepstentoonstelling 0.23s. Het kost het menselijk oog 0.23 seconden om zich weer scherp te stellen. Kunstenaars werden uitgenodigd in licht/donker tegenstellingen dit gegeven te onderzoeken.

OUD HARLINGEN

Canada Contact, Toronto Erik Kessels (Contact 2013: Field of Vision) € 9.000 - € 40.182 mei - juni 2013 Contact Photography Festival in Toronto kreeg een bijdrage voor de presentatie van Erik Kessels met het project Photographs in Abundance. De installatie was eerder in FOAM te zien, en in Kunsthalle Kiel. De presentatie op het festival betekent de première van dit project in Noord Amerika. Contact trekt jaarlijks 1,5 miljoen bezoekers en is daarmee één van de grootste fotofestivals ter wereld. Northern Visions Independent Film and Video Association, Toronto Maaike Gouwenberg (Images Festival) € 2.775 - € 21.000 april 2012 Maaike Gouwenberg nam als curator van een nieuwe performance van Keren Cytter deel aan het Images Festival. Dit jaarlijkse evenement voor film, video en mediakunst is mede door de aandacht uit internationale professionele kringen een uitstekend platform voor de ontwikkeling en uitbreiding van netwerken en contacten van de deelnemers. Subtle Technologies, Hamilton Sam Nemeth, Ine Poppe (Norman White, Them F*ckin Robots) € 5.650 - € 6.940 maart - april 2012 De documentairefilm Those f*ckin Robots van Ine Poppe en Sam Nemeth, over Norman White, ‘A Canadian Legend of Electronic Art’, toerde door Canada. De tournee werd geregeld door Subtle Technologies. Deze organisatie is gespecialiseerd in mediakunst en bevordert de uitwisseling tussen beeldende kunst en technologie. Toronto International Film Festival, Toronto Jeroen Eisinga (Future Projections) € 6.322 - € 115.277 september 2012 Springtime van Jeroen Eisinga werd gepresenteerd in Future Projections. In dit programmaonderdeel van het Toronto International Film Festival kon het publiek kennismaken met beeldende kunst. Het TIFF vertoont jaarlijks meer dan driehonderd films uit meer dan zestig landen en behoort met Cannes tot de belangrijkste filmfestivals. Zoom Photo Festival Saguenay Est, Ville Saguenay, Québec Dirk-Jan Visser (Zoom Photo Festival 2012) € 5.272 - € 30.536 november 2012 Dirk-Jan Visser presenteerde zijn project Offside: Football in Exile op het Zoom Photo Festival Saguenay. Deze internationale manifestatie voor fotojournalistiek vindt sinds 2010 jaarlijks plaats en trekt honderdduizend bezoekers. In 2012 was het thema The Man and the Environment: hoe wordt de mens beïnvloed door zijn natuurlijke en culturele omgeving.

DE OUDE KERK OUTPOST MARK VAN OVEREEM MARLEEN ÖZGÜR DAAN PAANS PAARD & KAROS DIRK PAESMANS PALAIS DE TOKYO LES PALETTES DU KAMER THE PANCAKE GALLERY FOUNDATION MARCO PANDO PARADOX PARASOL UNIT, 61

Chili Museo Nacional de Bellas Artes, Santiago Kadir van Lohuizen (Via PanAm) € 30.000 - € 87.417 januari - maart 2013 Het project Via PanAm van Kadir van Lohuizen werd gerealiseerd tijdens een tocht van het uiterste Zuiden van Zuid Amerika naar het noordelijkste puntje van Alaska. Er werd bijgedragen aan het ‘reis-fähig’ maken van het project, opdat het gemakkelijk en goedkoop getoond kon worden. De toer begon in het Museo Nacional de Bellas Artes in Santiago.

China Beijing Today Art Museum, Beijing FACE 2 FACE € 15.000 - € 101.670 maart 2013 FACE 2 FACE, Portraits and Interiors, Chinese-Dutch painting exhibition was een initiatief van Cees Hendrikse in samenwerking met Sabine Wang. Uit China werden Chen Danqing en Mao Yan uitgenodigd, uit Nederland Jan Worst en Philip Akkerman. Het project toonde overeenkomsten en verschillen tussen beide culturen. Chinese European Art Centre, Xiamen Rolling Snowball 3 € 10.000 - € 40.305 november - december 2012 Bij de viering van veertig jaar diplomatieke betrekkingen tussen de Volksrepubliek China en Nederland organiseerde CEAC Rolling Snowball 3. Deze tentoonstelling met kunstenaars uit Nederland en andere landen die in Xiamen werkzaam waren vond plaats in Redtory in Guangzhou, als een vervolg op twee drukbezochte tentoonstellingen in Shanghai en Guangzhou. Migrant Workers Home, Beijing Matthijs de Bruijne (The Culture and Art Festival for Migrant Workers) € 6.388 - € 37.500 september - december 2012 Tijdens het Culture and Art Festival for Migrant Workers toonde Matthijs de Bruijne 1000dreams.org: Chinese arbeiders die hun dromen vertellen. De Migrant Worker Home is een culturele thuisbasis voor arbeiders van het Chinese platteland en heeft als doel het promoten van een arbeiderscultuur en het verkrijgen van rechten voor migrantenarbeiders. Tsinghua University, Beijing (3rd Art and Science International Exhibition and Symposium) € 6.000 - € 12.819 november 2012 Vanuit Nederland namen Daan Roosegaarde, Karen Lancel & Herman Maat en Driessens & Verstappen deel. Dit evenement dat eens in vijf jaar wordt gehouden is onderdeel van de officiële Chinese ontwikkelingsstrategie met als doel de opbouw van een ecologische beschaving. Er werden 200 installaties getoond, afkomstig van 60 universiteiten en technologische centra uit 21 landen.

Cuba Wifredo Lam Contemporary Art Center, Biennal de Havana, Havana David Maroto, Inti Hernandez (Havana Biennale 2012) € 3.650 - € 6.735 mei - juni 2012 Vanuit Nederland namen David Maroto en Inti Hernandez deel aan de 11de Havana Biennale. Voor beide kunstenaars was de deelname waardevol: Maroto werkte voor het eerst met publieksparticipatie en ontving vervolguitnodigingen van Cobra Museum, EFA NY en W139. Hernandez’ werk

werd gerecenseerd in o.a. BBC News - Latin America and the Caribbean en Art Experience NYC. Utopiart 27 (België), Art Museum Miami en stadsdeel Amsterdam Zuid/WTC toonden interesse in zijn werk.

Duitsland Autocenter, Berlijn Koen Delaere, Bas van den Hurk, Marijn van Kreij € 5.500 - € 19.600 juni 2012 Koen Delaere, Bas van den Hurk en Marijn van Kreij kregen een tentoonstelling in Autocenter: Picasso Grid. Autocenter werd als kunstenaarsinitiatief in 2001 opgericht en is om zijn uitstekende banden met zowel Duitse als Nederlandse kunstnetwerken een prima Berlijns platform voor kunstenaars die zich internationaal willen oriënteren. C/O Berlin. The Cultural Forum for Photography, Berlin Willem Popelier, Florian van Roekel (Talents) € 4.000 - € 30.000 mei - november 2012 Florian van Roekel en Willem Popelier werden geselecteerd voor C/O Talents. In dit programma krijgen vier aankomende fotografen ieder een eigen reizende tentoonstelling aangeboden, in combinatie met een publicatie met teksten van beroemde fotografiedeskundigen. Documenta und Museum Fridericianum, Kassel DOCUMENTA 13 € 45.000 - € 450.405 juni - september 2012 Curator Carolyn Christov-Bakargiev van dOCUMENTA13 in Kassel selecteerde uit Nederland Rosella Biscotti, Manon de Boer, Mariana Castillo Deball en Gabriel Lester voor deelname. European Media Art Festival, Osnabrück EMAF 2012 € 7.170 - € 424.000 april - mei 2012 Ivan Henriques, Paul Klotz, Matteo Marangoni, Marnix de Nijs, Joris Strijbos en Julia Willems namen deel aan de vijfentwintigste editie van het European Media Art Festival, een van de grootste Europese mediakunstpodia waar kunst, wetenschap en industrie elkaar ontmoeten. Het festival werkt samen met instellingen als Impakt, NIMk en V2_. Galerie für Zeitgenössische Kunst Leipzig, Leipzig Yolande Harris (Opening Spaces for Action) € 2.645 - € 12.320 juli - september 2012 In deze groepstentoonstelling toonde Yolande Harris haar project Sun Run Sun, dat zij met het Nederlands Instituut voor Mediakunst NIMk en de studio voor elektroinstrumentale muziek STEIM heeft ontwikkeld. De tentoonstelling vond plaats tijdens het muziekprogramma CAGE100 van Forum of Contemporary Music Leipzig. Glasmoog, Keulen Melvin Moti € 3.230 - € 22.704 september - oktober 2012 Glasmoog werd in 2009 opgericht als expositieruimte van de Kunsthochschule für Medien KHM in Keulen. In samenwerking met de European Kunsthalle toonde KHM de films Eigengrau (2011) en Eigenlicht (2012) van Melvin Moti. Voor het eerst werden de films, die als diptiek zijn geconcipieerd, samen getoond. Haus der Kulturen der Welt, Berlijn 4th Former West Research Congress € 25.000 - € 875.000 maart 2013 Former West is een grootschalig internationaal kunstproject geïnitieerd door BAK, Utrecht. Het duidt de veranderingen die in Europa hebben plaatsgevonden vanuit een artistiek en cultureel standpunt. Het 4de Former West

FOUNDATION FOR CONTEMPORARY ART PARC SAINT LÉGER VENTRE D’ART CONTEMPORAIN PAROCHIE H. BARTHOLOMEUS MEERSSEN PAROCHIE HH. TWAALF APOSTELEN ROMA PAS MARIA PASK MICHA PATINIOTT GALERIE PAUL ANDRIESSE SANNE PEPER PERFORMA 9 PERFORMANCE PROJECT, LISTE 17 THE YOUNG ART FAIR 62

congres vond in Berlijn plaats in Haus der Kulturen der Welt. Onderdeel van de presentatie was een performance van Aernout Mik, die ongeveer 150 willekeurige mensen uitnodigde deel te nemen aan het congres. HMKV Hartware Medien Kunst Verein, Dortmund Manon de Boer (Sounds like Silence) € 1.400 - € 209.634 augustus 2012 - januari 2013 HMKV selecteerde Manon de Boer voor de internationale groepstentoonstelling Sounds Like Silence, die plaatsvond bij de honderdste geboortedag van John Cage en de zestigste verjaardag van de eerste uitvoering van diens compositie 4’33”. Als platform voor het produceren en presenteren van experimentele mediakunst is HMKV zowel regionaal als internationaal actief. Kulturprojekte Berlin GmbH/Transmediale, Berlijn Transmediale 2013 (BWPWAP- Back When Pluto Was a Planet) € 5.406 - € 23.656 januari - februari 2013 Transmediale in Berlijn is het grootste nieuwe media platform in Duitsland dat 20.000 bezoekers trekt. Thema van de 2013 editie was Back when Pluto was a Planet. Uit Nederland waren Marleen Stikker en Geert Lovink uitgenodigd als sprekers bij de conferentie, Babak Afrassiabi voor de film en video programmering en Karl Anton Klomp, Tom Verbruggen, Peter Edwards & Gijs Gieskes en Rui Guerra (INTK) voor de tentoonstelling. Kunsthalle Düsseldorf, Düsseldorf Marijke van Warmerdam € 15.000 - € 136.900 maart - mei 2013 Kunsthalle Düsseldorf wordt gezien als één van de leidende Duitse instellingen op het gebied van hedendaagse en experimentele kunst. Begin 2013 toonde de Kunsthalle de door Museum Boijmans Van Beuningen ontwikkelde overzichtstentoonstelling van Marijke van Warmerdam. De tentoonstelling was daarvoor in Museu Serralves in Portugal te zien. Künstlerhaus Bremen, Bremen Pilvi Takala € 1.965 - € 9.865 juni - augustus 2012 Pilvi Takala kreeg een tentoonstelling binnen het jubileumprogramma van het twintigjarig bestaan van Künstlerhaus Bremen. Het Künstlerhaus beheert expositieruimtes en studio’s, waaronder een gaststudio voor uitwisselingsprogramma’s, en maakt jaarlijks drie tot vijf internationale tentoonstellingen, gecombineerd met nevenprogramma’s, vaak in samenwerking met de Hochschule für Künste Bremen. KW Institute for Contemporary Art, Berlijn Yael Bartana, Renzo Martens en Jonas Staal (7th Berlin Biennale for Contemporary Art) € 15.000 april - juli 2012 Voor de 7de editie van de Berlin Biennale was Artur Zmijewski curator, bijgestaan door de Voina Group (Rusland) en Joanna Warsza (Warschau) als co-curatoren. Deze editie had een sterk politiek-maatschappelijke focus. De Berlin Biennale trekt doorgaans 100.000 bezoekers en wordt wereldwijd gerecenseerd. MMK Museum für Moderne Kunst, Frankfurt Rineke Dijkstra € 20.000 - € 382.000 februari - mei 2013 Het Museum für Moderne Kunst Frankfurt organiseerde een overzichtstentoonstelling met Rineke Dijkstra, waarbij haar werk in relatie werd gebracht met belangrijke ontwikkelingen in de moderne en hedendaagse kunst aan de hand van voorbeelden uit de collectie. De tentoonstelling in Frankfurt bood een meerwaarde door het contextualiseren van het werk van de kunstenaar.

Museum Ludwig Köln, Keulen Jo Baer: beyond abstraction € 20.000 - € 205.500 mei - augustus 2013 Museum Ludwig organiseerde een overzichtstentoonstelling van Jo Baer. Parallel hieraan toonde het Stedelijk Museum Amsterdam de nieuwste serie werken van deze kunstenaar. PR en marketing van beide projecten werden afgestemd. Een samenwerkingsproject met een nationale uitstraling in twee landen.

MALIN PERSSON

Pictoplasma, Berlin Pictoplasma € 3.100 - € 110.000 april 2012 Femke Hiemstra, Florentijn Hofman, Raymond Lemstra en Sauerkids (Mark Moget, Taco Sipma) werden uitgenodigd voor het Pictoplasma Conference and Animation Festival. Pictoplasma is een internationaal netwerk voor het ontwerp en gebruik van tekens. In een jaarlijks terugkerend festival besteedt het aandacht aan de nieuwste trends in grafisch ontwerp, illustratie, animatie.

EVA PFANNES

Savvy Contemporary, Berlijn Jacques van Poppel, Ieke Trinks (CO-LAB editions 10) € 1.690 - € 4.025 augustus 2012 Ieke Trinks en Jacques van Poppel werden uitgenodigd voor Co-Lab Editions, een serie van uitwisselingen tussen performancekunstenaars. Om de dialoog tussen westerse en niet-westerse kunst te bevorderen maakt Savvy Contemporary tentoonstellingen en publicaties met telkens een kunstenaar uit Europa of Noord-Afrika en een kunstenaar uit Afrika, Zuid-Amerika, Azië of Australië. Temporary Gallery, Keulen Roll over. Reflections on Documentary, after Richard Leacock € 5.000 - € 34.000 februari - april 2013 Temporary Gallery in Keulen toonde een project van Bianca Visser over documentaire filmmaker Richard Leacock (1921-2011), dat met een onderzoeksbijdrage van Fonds BKVB tot stand was gekomen. Temporary Gallery, Keulen Gwenneth Boelens, Piet Dieleman ea (Autumn of Modernism II) € 10.500 - € 42.000 september - oktober 2012 Temporary Gallery presenteerde een variant op de tentoonstelling Herfsttij van het modernisme uit de Middelburgse De Vleeshal, waarin kunstenaars en een uitgever reageerden op sociale veranderingen door terug te grijpen op het verleden. Temporary werd in 2008 opgericht om hedendaagse kunst te bevorderen in (inter)nationale samenwerking. Vitra Design Stiftung gGmbH, Weil am Rhein 2012 Architecten, Catalogtree ea (Confrontations. Contemporary Dutch Design) € 40.200 - € 778.000 juni - september 2012 Vijf ontwerpers(collectieven) werkten samen met partners ter plaatse (pottenbakkerij, timmerwerkplaats, wetenschappelijk laboratorium) aan ontwerpen voor Confrontations. Contemporary Dutch Design. Deze tentoonstelling in de galerie van het Vitra Design Museum werd ingericht door Catalogtree en sloot aan bij het grote Gerrit Rietveldretrospectief dat in het museum te zien was.

JOSJE PETERS

PHILADELPHIA MUSEUM OF ART PHILIPSBURG JUBILEE LIBRARY MUSEUM OF PHOTOGRAPHIC ARTS PICHA ASBL PICTOPLASMA PABLO PIJNAPPEL ELSPETH PIKAAR RORY PILGRIM PING PONG ART SPACE FALKE PISANO 63

Werkleitz Gesellschaft e.V., Halle .move forward festival € 2.850 - € 190.550 oktober 2012 Werkleitz Gesellschaft, een media laboratorium, is sinds 1996 verantwoordelijk voor het Werkleitz Festival, één van de belangrijkste kunstevenementen in het voormalige Oost Duitsland. De 2012 editie van het festival toonde installaties van recente residency-kandidaten, waaronder uit Nederland Martha Colburn. Westfälischer Kunstverein, Münster David Jablonowski € 8.000 - € 41.000 september - november 2012 David Jablonowski maakte een site-specific werk en een tentoonstelling voor de Westfälischer Kunstverein. De vereniging is al enige tijd dakloos door een ingrijpende renovatie van de oorspronkelijke behuizing. Projecten worden op locatie en in samenwerking met andere instellingen gerealiseerd. Bij het project werd een digitale catalogus voor de iPad ontwikkeld.

Egypte Alexandria Contemporary Arts Forum ACAF, Alexandria Gabriel Lester (I am not a Studio Artist) € 3.300 - € 4.500 oktober 2012 Gabriel Lester hield lezingen, workshops en filmvertoningen in Alexandria Contemporary Arts Forum. Dit kunstenaarsinitiatief besteedt sinds 2005 aandacht aan hedendaagse kunst, nieuwe media en discursieve praktijken in een brede sociale context en legt het accent op een vrije circulatie van informatie en ervaring. Finland KIASMA, Helsinki Silvia B., Idiots (Camouflage) € 9.200 - € 85.000 juni - oktober 2012 Silvia B. en Idiots (Floris Bakker, Afke Golsteijn) werkten mee aan het interdisciplinaire groepsproject Camouflage, dat traditionele definities van beeldende kunst en vormgeving ter discussie stelde. De tentoonstelling stond op het programma van World Design Capital Helsinki 2012 en zou naar verwachting zestigduizend bezoekers trekken.

Frankrijk Art Cade, Marseille Andrea Stultiens (Shuffling Cards) € 2.360 - € 13.600 november 2012 - januari 2013 Andrea Stultiens werkte mee aan de groepstentoonstelling Shuffling Cards, over het gebrek aan archieven en het verlies van geheugen in vele Afrikaanse landen. Art Cade biedt kunstenaars, ontwerpers en stedenbouwers ruimte om tussen het voltooien van de opleiding en het betreden van de professionele wereld te experimenteren met verschillende publieksgroepen. Centre d ‘art contemporain d’ Ivry - le Crédac, Ivry-sur-Seine Lara Almarcegui € 7.500 - € 38.695 april - juni 2013 Le Crédac, een hedendaags kunstcentrum is onlangs heropend op de bovenste, volledig glazen ommuurde verdieping van een oud fabriekscomplex. Relevante internationale kunstenaars werden uitgenodigd te reageren op deze ruimte. Een bijdrage werd verstrekt voor een project met Lara Almarcegui.

Centre national des arts plastiques, Parijs La Triennale 2012 (Intense Proximity) € 20.000 - € 3.320.000 april - augustus 2012 La Triennale werd in 2012 voor de derde keer gehouden en vormde het heropenings-evenement van het gerenoveerde en uitgebreide Palais de Tokyo in Parijs. Curator was Okwui Enwezor en het thema Intense Proximity, een onderzoek naar plekken waarin kunst en etnografie samenkomen. 116 internationale kunstenaars werden uitgenodigd, waaronder Joost Conijn, Meschac Gaba, Bojan Fajfric en Ellen Gallagher uit Nederland. Centre Pompidou, Parijs Pieke Bergman, LUSTlab (Multiversités créatives) € 2.914 - € 50.000 mei - augustus 2012 LUSTlab (Jeroen Barendse, Thomas Castro, Dimitri Nieuwenhuizen) en Pieke Bergmans namen deel aan de groepstentoonstelling over geavanceerde toepassingen van onderzoeksresultaten uit architectuur, vormgeving, nieuwe technologie en sociale innovatie. Zij presenteerden interactieve bureaulampen die zowel op elkaar als op het publiek reageerden op basis van digitale internetinformatie. Institut Néerlandais, Parijs Charlotte Dumas (Anima) € 15.000 - € 58.000 november 2012 - januari 2013 Het Institut Néerlandais in Parijs is vaste partner van het door het Maison Européenne de la Photographie georganiseerde fotofestival en van de VIP programmering van Paris Photo. In dit kader werd een solotentoonstelling georganiseerd met Charlotte Dumas, waarbij de series Retrieved en Anima werden getoond. Le Cartel de la Friche, Marseille Atelier van Lieshout € 35.000 - € 142.575 juli - september 2012 Atelier van Lieshout stond centraal in het gebouwencomplex La Friche La Belle de Mai, dat was gerestaureerd met het oog op Marseille als culturele hoofdstad van Europa in 2013. Een samenwerkingsverband van zes kunstorganisaties in het complex besloot tot een solotentoonstelling van AVL en twee groepstentoonstellingen in het verlengde daarvan. Musee de la Chasse et de la Nature, Parijs Berend Hoekstra, Hilarius Hofstede (Dormir avec les Ancetres) € 10.000 - € 142.000 september - december 2012 Musée de la Chasse et de la Nature presenteerde nieuw werk van Hilarius Hofstede en Berend Hoekstra: Dormir avec les Ancêtres. Het museum toont en verzamelt hedendaagse kunst die een relatie aangaat met zijn collectie Franse achttiende-eeuwse jachttaferelen, jachtartikelen, opgezette dieren en stijlinterieurs. De tentoonstellingen trekken gemiddeld vijfentwintigduizend bezoekers. Musée Départemental d’art contemporain de Rochechouart, Rochechouart Lonnie van Brummelen, Siebren de Haan (Livret IV) € 3.500 - € 30.000 maart - juni 2012 Lonnie van Brummelen en Siebren de Haan werkten mee aan de internationale groepstentoonstelling Livret IV in Musée Rochechouart, dat relaties tussen hedendaagse kunst en artistiek erfgoed onderzoekt. Livret IV werd samengesteld door Irmavep Club uit Parijs, als afscheidstentoonstelling van conservator-directeur Olivier Michelon, die directeur werd van de Frac Midi-Pyrénées. Offprint Paris, Parijs Offprint Paris 2012 € 8.050 - € 60.525 november 2012 Nicolas Bourillaud van Les Beaux Arts de Paris was curator van de derde editie van Offprint Paris, met speciale

ANTONIS PITTAS

aandacht voor het Nederlandse kunstboek. De beurs is een initiatief van Offprint Projects, die een internatinaal platform biedt voor vooruitstrevende kunstpraktijken die zich in publicaties of online manifesteren.

THE PITTSBURGH CULTURAL TRUST

Palais de Tokyo, Parijs Anne de Vries (The Dark Cube) € 2.300 - € 4.615 oktober 2012 In de onderaardse ruimtes van het pas gerenoveerde Palais de Tokyo in Parijs werd de groepstentoonstelling The Dark Cube gehouden met kunstwerken die uitsluitend met ‘dark light’ bekeken konden worden. Uit Nederland deed Anne de Vries mee.

GALERIA PLAN B FUNDASHON PLATAFORMA KULTURAL PLATFORM BEELDENDE KUNST PLEIN AIR CURAÇAO JAN VAN DER PLOEG PODIUM EN KENNISCENTRUM VOOR HEDENDAAGSE KUNST SASCHA POHLE JAN VAN DER POL JOS VAN DER POL 64

Parc Saint Léger - Ventre D’Art Contemporain, Pougues-les-Eaux Irene Kopelman (Les Amas d’Hercule) € 4.700 - € 20.000 november 2012 - februari 2013 Parc St. Léger - Centre d’Art Contemporain werd in 1998 opgericht in een oude mineraalwaterfabriek. Irene Kopelman nam deel aan de groepstentoonstelling Les Amas d’Hercule, die een repertoire bood van natuurlijke fenomenen. Kopelman toonde Levy’s Flight en Puzzle Piece, werk dat geïnspireerd is op de vulkaangebieden op Hawaii. roARaTorio, Parijs Rencontres Internationales 2012 € 6.000 - € 368.000 december 2012 Roaratorio nodigde kunstenaars en kunstprofessionals uit Nederland uit voor het Europees transdisciplinair platform voor film, video, beeldende kunsten en multimedia. Met o.a. Barbara Visser, Jan de Bruin, Marcel Wesdorp, Su Tomesen, JODI, Circus Family, Alex Adriaansens (V2_), Theus Zwakhals (NIMk), Ann Demeester (De Appel) en Erwin van ’t Hart (Shortfilm, Filmfestival Rotterdam). Ville de Marseille, Marseille Le Pont € 25.000 - € 1.620.000 mei - oktober 2013 In het kader van Marseille Europees Culturele Hoofdstad in 2013 werd het groepsproject Le Pont georganiseerd, met een groot aantal internationale kunstenaars van beide zijden van de Middelandse Zee. Uit Nederland o.a. Ad van Denderen, Marlène Dumas, Lonnie van Brummelen & Siebren de Haan, Meschac Gaba, Erik van Lieshout, Aernout Mik, Fiona Tan en Guido van der Werve.

Georgië Center for Contemporary Art - Tbilisi, Tbilisi Tiong Ang, Annette Krauss, Henk Slager (Offside Effect) € 10.000 - € 203.000 oktober - november 2012 Henk Slager was als curator samen met CCA Tbilisidirecteur Wato Tsereteli verantwoordelijk voor de eerste Triënnale: Offside Effect. Uit Nederland selecteerde hij Tiong Ang en Annette Krauss. CCA-Tbilisi bestaat sinds 2010 en legt zich vooral toe op internationale uitwisseling en samenwerking.

IJsland Dwarf Gallery, Reykjavik Susanna Brenner en Felix Ritter € 1.985 - € 6.000 augustus 2012 Bij het tienjarig bestaan van Dwarf Gallery toonde Susanna Brenner de video-installatie Mapping 10 Minutes, waarin zij een relatie legt tussen het Amsterdamse Mercatorplein en de zestiende-eeuwse Vlaamse cartograaf Gerardus Mercator. Dwarf is een internationaal georiënteerd kunstenaarsinitiatief, opgericht door Birta Gudjonsdottir, dat zich toelegt op time-related en site-specific projecten.

Nylistasafnid / The Living Art Museum, Reykjavik The Judgment is the Mirror € 5.430 - € 37.130 januari - april 2013 Henk Slager cureerde een groepstentoonstelling met o.a. Tiong Ang voor The Living Art Museum in Reykjavik. Het museum wordt door kunstenaars geleid. The Living Art Museum is het belangrijkste hedendaagse kunstpodium op IJsland en onderhoudt uitstekende internationale netwerken.

Italië ar/ge kunst Galleria Museo, Bolzano Marianne Flotron and Pilvi Takala € 6.000 - € 17.864 februari - maart 2013 Ar/ge Kunst Galleria Museo in Bolzano werd in 1985 als Kunstverein opgericht, en richt zich in projecten op de culturele en linguïstische pluraliteit van de regio. Er werd bijgedragen aan een dubbeltentoonstelling met Marianne Flotron en Pilvi Takala, met voormalig Ar/ge directeur Luigi Fassi als curator. Een catalogus werd verzorgd in samenwerking met Mousse Publishing. Castello di Rivoli, Turijn Mark Manders € 15.000 - € 61.865 december 2012 - februari 2013 Castello di Rivoli bij Turijn is een laat 18de eeuws kasteel dat in 1984 als hedendaags kunstmuseum voor het publiek werd geopend, met Rudi Fuchs als eerste directeur. Een bijdrage wordt gevraagd voor een solotentoonstelling met Mark Manders, zijn eerste in Italië, met Marianna Vecellio als curator. Fondazione MAXXI, Rome Fiona Tan € 10.000 - € 130.000 maart - september 2013 MAXXI in Rome organiseerde een solotentoonstelling met werk van Fiona Tan. In opdracht van het museum maakte Tan een nieuw videowerk dat werd opgenomen in het Soane Museum in Londen, het voormalige woonhuis van de beroemde 18e eeuwse Britse klassicist en collectioneur van oudheden Sir John Soane. Fondazione Stelline, Milaan Marlene Dumas € 9.750 - € 210.500 maart - juni 2012 In het historische Palazzo delle Stelline in Milaan tegenover de Santa Maria delle Grazie met Het Laatste Avondmaal van Leonardo da Vinci en vlakbij Castello Sforzesco met de Rondanini Pietà van Michelangelo werd nieuw werk van Marlene Dumas getoond, met de christelijke devotie als uitgangspunt. Kaufmann Repetto, Milaan Lily van der Stokker € 2.500 - € 20.580 april - mei 2012 Lily van der Stokker toonde nieuw werk bij Kaufmann Repetto. De galerie van Francesca Kaufmann vertegenwoordigt internationaal gerespecteerde kunstenaars en neemt deel aan vooraanstaande internationale kunstbeurzen met opvallende installaties die hun weg vinden naar gerenommeerde instellingen. La Biennale di Venezia, Venezia Rossella Biscotti and Erik van Lieshout (The Encyclopedic Palace) € 40.000 - € 186.100 juni - november 2013 Massimiliano Gioni, curator van de internationale kunsttentoonstelling bij de 55ste Biënnale van Venetië, koos als thema The Encyclopedic Palace. Met de huidige overvloed aan informatie zijn pogingen om een allesomvattend

ESTHER POLAK AHMET POLAT PALOMA POLO ANAMA PONCE MOTI PORAT ESPER POSTMA GERARD PRENT GERT JAN PRINS PRINTED MATTER PRO MONUMENTO FUNDACION PROA PAVEL PROKOPCHIK PUBLIC ART SQUAD MAMA QUAD LORENZO QUINTANILLA 65

systeem te bedenken voor het structureren van kennis even noodzakelijk als wanhopig. Uit Nederland worden Rosella Biscotti en Erik van Lieshout uitgenodigd. Luigi Pecci Centre for Contemporary Art, Prato Triggering Reality € 20.000 - € 157.200 december 2012 - februari 2013 Het Luigi Pecci Centre for Contemporary Art was het eerste museum in Italië dat uitsluitend gericht was op grensverleggende ontwikkelingen in de beeldende kunst. Het museum wordt thans uitgebreid naar ontwerp van Nio Architecten Rotterdam. Uit Nederland namen Wouter Klein Velderman, Haas & Hahn, Atelier van Lieshout, Nicoline van Harskamp en Krijn de Koning deel aan de laatste tentoonstelling in het oude gebouw.

Japan Aichi Triennale Organizing Committee, Nagoya Tomoko Mukaiyama and Aernout Mik (Aichi Triennale 2013) € 15.000 - € 12.065.840 augustus - oktober 2013 De tweede editie van de Aichi Triënnale in Nagoya richt zich op hedendaagse kunst, film, theater en opera. Thema van de tweede editie is Awakening – Where Are We Standing? – Earth, Memory and Resurrection, hetgeen verwijst naar de aardbeving in 2011 die Japan teisterde. Zowel Aernout Mik als Tomoko Mukaiyama ontwikkelde nieuw werk. Sfera, Kyoto Thonik € 15.714 - € 67.297 maart - april 2012 Sfera, een designgalerie in het historische centrum van Kyoto, wijdde een tentoonstelling aan Thonik. Thonik is in Japan bekend geworden met de re-styling van het Spiral Art Center in Tokyo in 2009.

Kroatië BLOK - Local Base for Culture Refreshment, Zagreb Stefanos Tsivopolous (Between Worlds) € 672 - € 65.000 oktober 2012 Stefanos Tsivopolous deed met Lost Monument mee aan de 12de editie van het Urban Festival, een initiatief van BLOK. Dit collectief richt zich met projecten, publicaties en onderzoek op het snijvlak van kunst, stedelijke ontwikkeling en activisme en weet relevante internationale kunstenaars voor zijn activiteiten te interesseren. What, How & for Whom/WHW, Zagreb Gert Jan Kocken (Beginning as Well as We Can, how do we talk about Fascism?) € 4.500 - € 30.500 februari - maart 2013 Gert Jan Kocken werd uitgenodigd voor de groepstentoonstelling Beginning as Well as We Can (How Do We Talk about Fascism?), dat later bij BAK Utrecht en Extra City Antwerpen te zien was. Het project onderzoekt de mogelijkheden voor kritisch en collectief verzet tegen de opkomende intolerantie door middel van artistieke en culturele productie.

Letland Latvian Centre for Contemporary Art, Riga Ginta Tinte Vasermane (Survival Kit 4) € 1.340 - € 56.730 september 2012 Ginta Tinte Vasermane nam deel aan de vierde editie van het jaarlijkse internationale festival Survival Kit: Slow Living, waarin kunstenaars, architecten en andere experts

overlevingsstrategieën ontwikkelden en toepasten. Verantwoordelijk voor de organisatie was het Latvian Center for Contemporary Art, dat actief relaties legt tussen kunst en maatschappij. Libanon 98weeks research project / space, Beiroet Printroom, Pages Magazine: An independent Art Book Fair in Beirut € 1.800 februari 2012 98weeks is een projectruimte in de Mar Mkhael wijk en werd in 2007 opgericht. De focus ligt op artistiek onderzoek. De projecten kunnen vele vormen aannemen met als gemeenschappelijk factor dat het onderwerp om de 98 weken verandert. Op initiatief van 98weeks namen Printroom en Pages Magazine deel aan Why do you Publish, de eerste onafhankelijke kunstboekenbeurs in de regio.

Luxemburg Mudam Luxembourg, Luxemburg Emily Bates € 7.885 - € 35.000 juni - september 2012 Emily Bates maakte in opdracht van Mudam nieuw werk voor haar tentoonstelling The Sky is Glowing With the Setting Sun. Mudam trekt internationaal de aandacht met mooie tentoonstellingen, die vaak met interessante samenwerkingspartners tot stand komen, en geldt als het meest vooraanstaande platform in Luxemburg voor hedendaagse kunst.

Mexico Universidad Nacional Autonoma de Mexico, Centro Cultural Universitario, Mexico Nicoline van Harskamp (Moving Forwards, Counting Backwards) € 6.282 - € 143.549 februari - mei 2012 Museo Universitario Arte Contemporáneo werd in 2008 opgericht ter bevordering van hedendaagse kunst in Mexico en Latijns Amerika. Nicoline van Harskamp deed mee aan het groepsproject, met als curatoren Ivana Bago en Antonia Majaco. Het project trok 112.000 bezoekers en veel aandacht in de nationale pers.

Nederland EARN (European Artistic Research Network), Utrecht Lonnie van Brummelen, Jeremiah Day ea (Doing Research) € 2.580 - € 28.900 september 2012 EARN participeerde in het onderdeel Doing Research van het symposium On Artistic Research tijdens dOCUMENTA 13. Het European Artistic Research Network werd in 2004 opgericht door kunstenaars, onderzoekers, educatieve professionals en de instellingen waaraan ze verbonden zijn om artistiek onderzoek te bevorderen en de resultaten ervan bekend te maken. Los Angeles Contemporary Exhibitions, Los Angeles Staalplaat Soundsystem € 4.566 - € 34.986 februari - maart 2012 Tijdens een residency werd Staalplaat Soundsystem uitgenodigd een aantal voorstellingen, performances en workshops te verzorgen. LACE heeft een groot bereik in de regio, met name onder de jeugd en de digitale registraties van de activiteiten werden duizenden keren bezocht. LACE overweegt een opdracht aan Staalplaat Soundsystem voor een installatie op de Hollywood Walf of Fame.

R.K.H. BONIFATIUSPAROCHIE R.K. PAROCHIE H. LAMBERTUS ILYA RABINOVICH QUIRINE RACKÉ LIESBETH RAEVEN SARA RAJAEI RAM RAW MATERIAL COMPANY ADRIAAN REES DARAGH REEVES REGENTS OF THE UNIVERSITY OF CALIFORNIA REGIONAAL ARCHIEF NIJMEGEN ZEGER 66

Zacheta National Gallery of Art, Warschau Marlene Dumas € 15.000 - € 51.365 oktober - november 2012 Zacheta National Gallery of Art in Warschau kan beschouwd worden als het Stedelijk Museum van Polen, en was verantwoordelijk voor de introductie van o.a. Louise Bourgeois, Bill Viola, Luc Tuymans, Neo Rauch en Wolfgang Tillmans in Polen. Zacheta toonde vroeg werk van Marlene Dumas, de eerste keer dat haar werk in Polen werd getoond.

Nieuw Zeeland Artspace NZ, Newton, Auckland Vincent Riebeek (Alienate, Demonstrate, Edit) € 1.000 - € 11.200 mei - juni 2012 Performancekunstenaar Vincent Riebeek nam deel aan de groepstentoonstelling in Artspace, een van de belangrijkste podia voor hedendaagse kunst in Nieuw-Zeeland. De tentoonstelling was onderdeel van het opleidingsprogramma voor curatoren waarvoor Artspace verantwoordelijk is.

Noorwegen Henie Onstad Art Centre, Hovikodden Oslo Learning for Life € 6.000 - € 135.556 november 2012 - februari 2013 Henie Onstad Art Centre is een initiatief uit 1968 van Sonja Henie (schaatster en actrice) en haar man Niels Onstad. Joost Conijn, Servet Kocyigit en Priscila Fernandes namen deel aan aan het project Learning for Life, onderdeel van het EU-project Europe (to the power of). Learning for Life was een artistiek debat over school, educatie en pedagogie. Stiftelsen Nasjonalmuseet for kunst, arkitektur og design, Oslo Tim Ayres, William Engelen (I Wish This Was a Song) € 9.000 - € 217.882 september 2012 - januari 2013 Tim Ayres en William Engelen namen deel aan een groepstentoonstelling met werk dat van doen heeft met muziek, de kunstvorm die volgens de tentoonstellingsmakers het meest in de hedendaagse kunst resoneert. Deze coproductie met de Hamburger Kunsthalle was later ook in Hamburg te zien.

Oostenrijk Forum Stadtpark Graz, Graz Marjolijn Dijkman (An Exhibition on a Study on Knowledge) € 1.487 - € 20.966 april - mei 2012 Marjolijn Dijkman werkte mee aan de groepstentoonstelling in Forum Stadtpark. Deze productie- en presentatieinstelling voor hedendaagse cultuur, van architectuur en beeldende kunst tot literatuur en theorie, is sinds 1959 actief; onder meer als grote drijfkracht achter het festival Steirischer Herbst. Open Space, Open Systems, Wenen Ivar van Bekkum, Esther Polak (Mapping Mobilities) € 2.350 - € 13.050 juni - juli 2012 Esther Polak en Ivar van Bekkum werkten mee aan Mapping Mobilities, over de ontoereikendheid van traditionele cartografie in een tijd van migratie. Deze organisatie besteedt aandacht aan hedendaagse kunstpraktijken die de uitbreiding van Europa ter discussie stellen.

Wiener Secession, Wenen Former West € 7.000 - € 62.000 april 2012 Former West is een internationaal kunstproject geïnitieerd door BAK uit Utrecht. Het project werd door middel van internationale congressen gepresenteerd. Het derde congres werd bij Wiener Secession in Wenen gehouden met Marion van Osten, hoogleraar bij de Academie der Bildenden Kunste, als co-curator. Samenwerking met de academie leidde tot een grote betrokkenheid in academische kringen. De live streaming video werd door 1.200 mensen gevolgd. Wiener Secession, Wenen Yael Bartana € 10.000 - € 70.000 december 2012 - februari 2013 Wiener Secession organiseerde een solotentoonstelling met Yael Bartana, met een nieuwe richting in het werk: Wenn Ihr willt, ist es kein Traum – Fragen an Freud und Herzl. Hierin wordt materiaal verwerkt dat werd verzameld tijdens het eerste congres van de door Bartana in 2007 opgerichte Jewish Renaisance Movement in Polen. Bij de tentoonstelling verscheen een catalogus.

Polen Centre for the Documentation of the Art of Tadeusz Kantor Cricoteka, Krakow Radical Languages € 9.000 - € 99.467 december 2012 Het Centre for the Documentation of the Art of Tadeusz Kantor Cricoteka werd in 1980 door Kantor zelf opgericht. In 2013 opende het centrum als eerste in Polen een museum gewijd aan een individuele kunstenaar. De openingstentoonstelling was Radical Languages, onder curatorschap van Joanna Zielinska en Maaike Gouwenberg. Een bijdrage werd verstrekt voor de deelname van Nathaniel Mellors, Nicole Beutler, Styrmir Örn Gudmundsson.

Portugal Fundaçào de Serralves, Porto Marijke van Warmerdam € 25.000 - € 158.200 juli - oktober 2012 Museum Serralves nam de overzichtstentoonstelling van Marijke van Warmerdam uit Museum Boijmans Van Beuningen over. Serralves heeft een uitstekende reputatie in het internationale kunstcircuit en trekt veel publiek.

Rusland CEC ArtsLink, St. Petersburg Cascoland (Art Prospect Public Art Festival) € 22.500 - € 97.420 september 2013 Cascoland werd door CEC ArtsLink uitgenodigd een bijdrage te leveren aan het Art Prospect Public Art Festival 2013. Het project is onderdeel van de culturele programmering rond de viering van 400 jaar handelsbetrekkingen tussen Rusland en Nederland. Uit Nederland namen daaraan deel: Fiona de Bell, Roel Schoenmakers, Jair Straschnow, Gitte Nygaard, Wouter Nieuwendijk, Bart Majoor, Kirsten Heshusius en curator Irina Leifer. FotoDepartament Foundation, St. Petersburg Dutch Photography Experience € 15.000 - € 192.791 oktober 2012 - juni 2013 Als aanloop naar het Rusland-Nederlandjaar 2013 organiseerde het FotoDepartament met het Nederlands Fotomuseum en bureau ProMu de Dutch Photography Experience, bestaande uit twee onderdelen: Quickscan NL#01, een overzicht van hedendaagse fotografie uit

REIJERS

Nederland dat in 2010 al in het Nederlands Fotomuseum te zien was, en Undercover, een overzicht van fotokunstenaarsboeken.

REMBRANDT OP REIS

MediaArtLab Centre for Arts & Culture, Moskou The Dutch Immersion € 12.400 - € 301.380 juni 2012 MediaArtLab was verantwoordelijk voor Media Forum 2012 met Boris Debackere (V2_), Olof van Winden, Eric Kluitenberg, Milos Vojtechowsky en Josephine Bosma. Hiermee werd de innovatieve mediacultuur uit Nederland geïntroduceerd als voorloper op de viering van 400 jaar Russisch-Nederlandse betrekkingen in 2013.

NICK RENSHAW SUZANNE VAN REST MAGALI REUS AXEL REUSCH RUDOLF REUTELINGSPERGER MISHA DE RIDDER RENÉE RIDGWAY RIJKSBUREAU VOOR KUNSTHISTORISCHE DOCUMENTATIE RIJKSMUSEUM AMSTERDAM RIJKSMUSEUM TWENTHE RIJKSMUSEUM 67

National Centre for Contemporary Arts Moskou, Moskou The Glorious Rise and Fall… (and so on) € 25.000 - € 234.785 september 2012 - oktober 2013 In het kader van 400 jaar Russisch-Nederlandse betrekkingen en als onderdeel van de Moskou Biënnale, werd de groepstentoonstelling The Glorious Rise and Fall ... (and so on) gehouden in NCCA Moskou, een samenwerkingsproject van NCCA en KW14 in ’s-Hertogenbosch, met Marjan Teeuwen als curator. Getoond werden 10 Russische en 10 Nederlandse kunstenaars.

Senegal Raw Material Company, Dakar Hollandaise (Wendelien van Oldenborgh & Willem de Rooij) € 12.500 - € 8.200 april - juni 2013 Het project Hollandaise, dat SMBA ontwikkelde met gastcurator Koyo Kouoh, onderzocht het koloniale verleden van Nederland aan de hand van werk van vijf kunstenaars die werken met textiel bedrukt volgens de wax-print methode, dat in Afrika voor kleding wordt gebruikt. Wendelien van Oldenborgh en Willem de Rooij werden uitgenodigd een aantal workshops te verzorgen met regionale kunstenaars.

Servië Belgrade Cultural Center/Kulturni Centar Beograda, Belgrado Expodium (53rd October Salon, Good Life) € 4.450 - € 295.913 september - november 2012 Expodium nam deel aan de Oktobersalon. De 53ste editie van deze jaarlijkse internationale tentoonstelling van hedendaagse kunst vond plaats in het Geodetski Zavodgebouw, waar op het thema van Good Life ruimtelijke installaties en objecten werden gerealiseerd. Het Expodiumcollectief maakte een ruimte voor sociale interactie tussen kunstenaars, plaatselijke bewoners en bezoekers.

Slovenië Cultural Association MoTA, Ljubljana Sonica 2012 € 11.000 - € 38.268 november 2012 MoTA, Museum of Transitory Art in Ljubljana wijdt zich aan kortstondige, experimentele en levende kunstvormen. Het Sonica Festival dient als presentatieplatform voor de projecten. Aan de 2012 editie deden uit Nederland mee: Floris Kaayk, Erik Hobijn, Bram Vreven, Daan Brinkman, Nicky Assman, Staalplaat Soundsystem, Mike Rijnierse & Willem Marijs met in het lezingenprogramma Todays Art, Impakt en Baltan Laboratories.

Spanje Artium, Vitoria-gasteiz Katarina Zdjelar (Of More than One Voice) € 15.000 - € 65.700 januari - april 2013 Katarina Zdjelar kreeg een solotentoonstelling in Artium. Dit museum werd in 2002 opgericht, in een periode van grote economische groei waarin elke autonome regio in Spanje van een eigen centrum voor hedendaagse kunst werd voorzien. De tentoonstelling van Zdjelar zou doorreizen naar andere Europese locaties. Centro Andaluz de Arte Contemporáneo in Sevilla, Sevilla Fiona Tan € 3.500 - € 70.000 maart - juni 2012 CAAC maakte een tentoonstelling met Fiona Tan, die zou doorreizen naar Koldo Mitxelena Kulturunea in San Sebastián. Het Centro werd in 1990 opgericht als centrum voor hedendaagse kunst en is gehuisvest in het Cartujaklooster, waar de kunstcollectie van Sevilla is ondergebracht. Met internationale partnerorganisaties ontwikkelt het Centro reizende tentoonstellingen. Galeria Selón, Madrid Egle Budvytyte and Karen Sargsyan (It’s in the Papers) € 4.300 - € 10.840 april - mei 2013 Jugada a 3 Bandas, een jaarlijkse festival van gecureerde galerie-tentoonstellingen in Madrid en Barcelona, beleefde in 2013 zijn derde editie. Het festival is een initiatief van Galerie José Robles in Madrid, die een bijdrage ontving voor de deelname van Egle Budvytye en Karen Sargsyan aan de door Nathalie Hartjes gecureerde groepstentoonstelling It’s in the Papers. Gallería Luis Adelantado, Valencia Iris van Dongen (Invisible Maps) € 3.458 - € 3.683 april - juni 2012 Iris van Dongen werd uitgenodigd voor de internationale groepstentoonstelling Invisible Maps in Gallery Luis Adelantado, een van de belangrijkste galeries in Spanje. Ook in Miami en Mexico-Stad heeft Luis Adelantado een vestiging. l’ull Cec, amics de l’inaudit, Barcelona Game of Life (Sound in Space seminar) € 4.707 - € 10.407 juni 2012 L’ull Cec maakte gebruik van de aanwezigheid van Arthur Sauer en Wouter Snoei (Game of Life) op het Sonarfestival in Barcelona om een symposium te wijden aan hun Wave Field Synthesis-systeem. De organisatie is een belangrijke speler in Spanje op het gebied van experimentele muziek en geluidskunst. MACBA, Barcelona Nasrin Tabatabai, Babak Afrassiabi (Naft) € 10.000 - € 85.000 september 2012 - januari 2013
MACBA maakte een solotentoonstelling met Pages (Nasrin Tabatabai, Babak Afrassiabi). Het duo ontwikkelde op basis van archiefmateriaal van British Petroleum, de eerste oliemaatschappij in Iran, het project Naft, met een symposium van kunstenaars en theoretici. Het project werd afgesloten met een drietalige editie (Farsi, Engels, Spaans) van het blad Pages. MACBA, Barcelona Game of Life Foundation (Public Tender) € 6.186 - € 16.816 juni 2012 In samenwerking met het Sonar Festival for Advanced Music ontwikkelde MACBA een project met Rita McBride, waarbij gebruik wordt gemaakt van een door The Game of Life Foundation uit Den Haag ontwikkelde Wave Field

VAN OUDHEDEN EWOUD VAN RIJN MIKE RIJNIERSE YAMILA LUCIA RIOS MANZANARES RK PAROCHIE O.L.VROUW TERHEMELOPNEMING ROARATORIO ROBERT MILLER GALLERY ROBODOCK MARTIN ROEMERS CORNELIUS ROGGE MARC ROIG BLESA ROMEINENFESTIVAL GALERIE RON 68

Synthesis WFS geluidssysteem. Dit werd later met veel bijval gepresenteerd in L’ull Cec aan een professineel publiek tijdens een seminar. Siglo para las Artes en Castilla y León / MUSAC, Valladolid Lara Almarcegui € 1.800 - € 60.000 september 2012 - januari 2013 Lara Almarcegui ontwikkelde een project met als uitgangspunt het MUSAC-gebouw, dat naar een ontwerp van Mansilla + Tuñón Architecten in 2005 werd geopend en verscheidene architectuurprijzen in de wacht heeft gesleept. Almarcegui maakte een expositieruimte na door een installatie te realiseren met de bouwmaterialen die voor deze ruimte nodig waren.

Taiwan Ping Pong Art Space, Taipei Lara Almarcegui (The Two Year Project, Taipei Biennial 2010) € 6.400 - € 32.800 oktober 2012 Lara Almarcegui werkte mee aan The Two Year Project. Met dit tweejarige project verzetten curatoren van de Biënnale van Tapei 2010 zich tegen de kortstondigheid en de op spektakel gerichte, onsamenhangende aard van de biënnale-industrie. Het eindresultaat was een groepspresentatie, tegelijkertijd met de Taipei Biennial 2012. Taipei Fine Arts Museum, Taipei Francisco Camacho, Natasha Ginwala, Tomo Savic-Gecan (Taipei Biennial 2012) € 5.150 - € 1.213.350 september 2012 - januari 2013 Natasha Ginwala selecteerde werk van Francisco Camacho en Tomo Savic-Gecan voor de deeltentoonstelling The Museum of Rhythm, die zij samenstelde tijdens de Taipei Biennial 2012. Deze tentoonstelling ging over de historische schijn en werkelijkheid en belichtte in een aaneenschakeling van soortgelijke afzonderlijke deeltentoonstellingen de functie van musea en biënnales.

Turkije Kuad Gallery, Istanbul Gerard Caris (A selection of ‘pentagonism’ series) € 7.500 - € 31.190 september - oktober 2012 Gerard Caris toonde als onderdeel van de viering van 400 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Nederland en Turkije vijfhoekig werk in Kuad. Deze galerie vormt een combinatie van commerciële galerie en projectruimte. Het werk van Caris sluit aan op lokale geometrische tradities in de kunst.

Verenigd Koninkrijk Afterall, Londen Willem de Rooij (Exhibition Histories: Artist as Curator) € 555 - € 8.448 november 2012 Willem de Rooij was een van de sprekers op het symposium Artist as Curator, georganiseerd door onderzoeksinstituut en uitgeverij Afterall binnen het langlopend onderzoek Exhibition Histories, waarin hedendaagse kunsttentoonstellingen uit de afgelopen vijftig jaar centraal staan. Het symposium werd online gedocumenteerd, de resultaten zouden in een boek verschijnen.

Artes Mundi, Cardiff Artes Mundi 5 € 7.500 - € 1.346.506 oktober 2012 - januari 2013 Artes Mundi, een prijs verbonden aan een internationale Biënnale voor hedendaagse kunst in het National Museum Wales in Cardiff, had in 2012 zijn vijfde editie. Apolonija Sustersic behoorde tot de shortlist van zes. Men hoopt Sustersic na afloop van Artes Mundi te kunnen blijven betrekken bij een lange termijn ontwikkelingsproject voor bepaalde wijken en objecten in Cardiff. CCA Derry Londonderry, Derry Londonderry The Grand Domestic Revolution Goes On € 10.000 - € 39.018 januari - maart 2013 Casco presenteerde The Grand Domestic Revolution als onderdeel van de eerste UK City of Culture 2013. Organisatie is in handen van CCA Derry Londonderry. De UK City of Culture bood plaats aan The Turner Prize, the All-Ireland Fleadh, the Man-Booker Prize, the Stirling Prize, Brit Awards en andere initiatieven. Thema is arbeid en vrije tijd in de post-industriële maatschappij. Chisenhale Gallery, Londen Nasrin Tabatabai and Babak Afrassiabi € 8.874 - € 35.498 april - mei 2013 Chisendale Gallery in Londen presenteerde het British Petroleum archiefproject van Pages. Chisendale richt zich op solotentoonstellingen met kunstenaars in een ‘formatief’ stadium van hun ontwikkeling, veelal met nieuw werk in opdracht. Bij de ontwikkeling van projecten wordt over het algemeen met internationale partnerorganisaties samengewerkt. Dit project was al te zien in Badischer Kunsterein, de 12de Istanbul Biennale, Tensta Konsthall Stockholm en MACBA. Dream, Londen Exhibition Road Show Festival 2012 € 6.575 - € 1.373.372 juli - augustus 2012 Tomas Libertiny was een van de drie kunstenaars die in het cultureel programma van de Olympische Spelen werden uitgenodigd een kunstwerk te vervaardigen voor het festival langs Exhibition Road in Londen. Hij maakte een bijenkorfsculptuur, die van een zwerm Londense bijen werd voorzien door de imker van Chelsea Physic Garden. Foundation for Art & Creative Technology FACT, Liverpool Winter Sparks € 7.500 - € 52.000 december 2012 - februari 2013 Foundation for Art & Creative Technology is één van de meest vooraanstaande media instituten in de UK. Edwin van der Heide en Bosch&Simons deden met Alexandre Burton uit Canada mee aan Winter Sparks, een tentoonstelling met grootschalige interactieve installaties die de verbindingen tussen kunst en wetenschap onderzoeken. Gasworks, Londen Irene Kopelman € 5.716 - € 22.868 februari - april 2012 Gasworks Londen beheert 12 studio’s en richt zich met tentoonstellingen, residencies, workshops en andere evenementen op kunstenaars die onvoldoende vertegenwoordigd zijn in de UK. Irene Kopelman werd uitgenodigd voor een solotentoonstelling, haar eerste optreden in het verenigd Koninkrijk.

MANDOS RONGWRONG MARIA ROOSEN FELIX DE ROOY ALEXANDRA ROOZEN BENJAMIN ROTH MUSEUM ROTTERDAM JULIKA RUDELIUS IAN PAUL DE RUITER S.A.L. MONGUI MADURO MUSEUM JULIA SADÉE SAN FRANCISCO MUSEUM OF MODERN ART KAREN SARGSYAN KEIKO SATO SAVVY 69

Goldsmiths College, Londen The Game of Life (Sound and Movement: an Encounter) € 9.000 - € 29.685 juli 2013 De Unit for Sound Practice and Research van Goldsmiths University organiseert in samenwerking met Trinity Laban conservatoire of Music and Dance de eerste International Conference on Sound and Movement Practices in juli 2013. Hidde van Seggelen Gallery, London Porta Nigra- Black Gate € 7.000 - € 23.871 december 2012 - februari 2013 Hidde van Seggelen Gallery ontving een bijdrage voor de groepstentoonstelling Porta Nigra met gastcurator Mark Kremer. Van de 14 internationale kunstenaars was bijna de helft afkomstig uit Nederland: Ansuya Blom, Harmen Brethouwer, Klaas Kloosterboer, Pieter Laurens Mol, Roland Schimmel en Taf Hassam. De groepsshow trok veel aandacht. Ikon Gallery, Birmingham Yael Bartana € 6.000 - € 41.620 september - november 2012 Ikon bood onderdak aan And Europe Will Be Stunned van Yael Bartana. Bij deze driedelige video-installatie, eerder te zien op de Biënnale van Venetië en in het Van Abbemuseum, verscheen een catalogus geproduceerd met Artangel (Londen), Louisiana Museum of Modern Art (Humlebæk), Museum of Modern Art (Warschau) en het Van Abbemuseum. Liverpool Biennial, Liverpool Libia Castro-Ólafur Ólafsson, Ahmet Ögüt, Pamela Rosenkranz (Liverpool Bi) € 20.383 - € 77.068 september - november 2012 Ahmet Ögüt, Pamela Rosenkranz, Libia Castro en Ólafur Ólafsson werden geselecteerd voor de groepstentoonstelling The Unexpected Guest tijdens de Biënnale van Liverpool. Deze zevende editie stond in het teken van gastvrijheid: 242 kunstenaars toonden werk op 27 locaties, die alle vrij toegankelijk waren, aangevuld met bijeenkomsten, filmvertoningen en andere activiteiten. Matt’s Gallery, London Nathaniel Mellors € 3.200 - € 19.928 april - mei 2012 Nathaniel Mellors toonde zijn werk in Matt’s Gallery. Deze niet-commerciële instelling begeleidt jonge kunstenaars intensief, en niet zonder succes. Velen kwamen op de shortlist voor de Turner Prize terecht, werden uitgenodigd voor belangrijke kunstmanifestaties, of hun werk werd opgenomen in belangrijke kunstcollecties. Maureen Paley Ltd, Londen Maaike Schoorel € 4.000 september 2012 Maaike Schoorel presenteerde nieuwe schilderijen bij Maureen Paley. Paley begon in 1984 als een van de eerste galeries voor hedendaagse kunst in het Londense East End en heeft een internationale reputatie opgebouwd. De presentatie van Maaike Schoorel zou daarna ook te zien zijn in De Hallen in Haarlem. Outpost, Norwich Peggy Franck € 3.690 - € 7.728 februari 2013 Outpost is een kunstenaarsinitiatief dat 8 jaar geleden werd opgericht en sinds 2010 grootschalige off-site projecten realiseert. Dit maakt Outpost tot een interessant podium voor kunstenaars uit Nederland. Peggy Franck, die daar een residency doorliep, kreeg een bijdrage voor een tentoonstelling.

Parasol Unit, Foundation for Contemporary Art, London Navid Nuur: Phantom Fuel € 10.000 - € 99.610 maart - mei 2013 Parasol Unit, Foundation for Contemporary Art ontving een bijdrage voor een solo-expositie met Navid Nuur, de eerste keer dat werk van Nuur in de UK te zien was. Parasol Unit introduceert vaak internationale kunstenaars in de UK en wordt mede daarom in professionele kringen goed gevolgd. De Navid Nuur tentoonstelling zal waarschijnlijk reizen.

CONTEMPORARY

Quad, Derby Erik Kessels € 7.500 - € 35.970 maart - mei 2013 Erik Kessels nam met het project Album Beauty deel aan het internationale fotografiefestival Format in Quad Derby. Het festival trok ongeveer 80.000 bezoekers uit 30 landen. Het project is in samenwerking met FOAM tot stand gekomen, en aldoor getoond. Quad zelf ontvangt 250.000 bezoekers per jaar en de activiteiten worden goed gevolgd in de regionale en nationale pers.

SCHATKAMER SINT SERVAAS

Southbank Centre, Londen Wide Open School € 1.906 juni - juli 2012 Als onderdeel van het culturele programma rond de Olympische Spelen werd het project Wide Open School opgezet als ‘summer school’. Het ging om een experiment: 100 kunstenaars uit 40 landen verzorgden de lessen waardoor een curiculum ontstond op basis van de verbeelding van kunstenaars. Uit Nederland deden Yael Bartana, Sema Bekirovic, Rineke Dijkstra, Marlène Dumas, Meschac Gaba, Jeanne van Heeswijk, Erik van Lieshout, Steve McQueen en Navid Nuur mee. Tate Modern, London Solo exhibition Ellen Gallagher € 20.000 - € 750.000 mei - september 2013 Tate Modern wijdde een solotentoonstelling aan Ellen Gallagher, de eerste grote overzichtstentoonstelling van haar werk in de UK sinds haar presentatie in Tate Liverpool in 2008. De catalogus werd vormgegeven door Irma Boom. The Glasgow School of Art, Glasgow Folkert de Jong € 7.098 - € 22.832 april - mei 2012 Het Mackintosh Museum is onderdeel van The Glasgow School of Art. In het kader van de Glasgow International Festival of Visual Art maakte Folkert de Jong The Immortals, gebaseerd op archieffoto’s van Charles Rennie Mackintosh, ontwerper van het museum. De installatie trok veel publiek en reisde door naar Galerie Dukan Hourdequin in Parijs. The Showroom, Londen Falke Pisano € 4.345 - € 13.663 april - juni 2013 The Showroom in Londen ondernam een solotentoonstelling met Falke Pisano: The Body In Crisis: Distance, Repetition and Representation. Het project werd eerder getoond in De Vleeshal in Middelburg. The showroom besteedt relatief veel aandacht aan kunstenaars uit Nederland. Directeur Emily Pethick was voorheen directeur van Casco in Utrecht. The Showroom, Londen The Grand Domestic Revolution € 10.000 - € 44.537 september - oktober 2012 The Showroom presenteerde The Grand Domestic Revolution: User’s Manual. Bij dit project van Casco waren de kunstenaars Matthijs de Bruijne, Annette Krauss en Maria Pask en de curatoren Binna Choi, Yolande van der Heide en Maiko Tanaka betrokken.

FEMKE SCHAAP

MUSEUM SCHATKAMER WALBURGISBASILIEK JAAP SCHEEREN DIANA SCHERER SCHERPTE DIEPTE ROLAND SCHIMMEL KATHRIN SCHLEGEL CHARLOTTE SCHLEIFFERT INA MARIE SCHMIDT ELLEMIEKE SCHOENMAKER HET 70

Wilkinson Gallery, London Harm van den Dorpel € 2.895 - € 12.427 maart - april 2012 Wilkinson Art Gallery London organiseerde een tentoonstelling met Harm van den Dorpel, met werk dat hij in samenwerking met het NIMk ontwikkelde. De galerie heeft een internationaal hoogwaardige programmering, neemt deel aan de beste internationale kunstbeurzen en weet kunstenaars uit de programmering op interessante internationale podia af te zetten.

Verenigde Staten van Amerika 516 Arts, Albuquerque Robbert de Goede, Renée Ridgway, Sander Veenhof (ISEA 2012) € 4.580 - € 977.576 september 2012 Robbert de Goede, Renée Ridgway en Sander Veenhof werden door 516 Arts uitgenodigd voor het achttiende International Symposium on Electronic Art, een combinatie van symposium en tentoonstelling die professionals op het raakvlak tussen kunst, wetenschap en technologie bij elkaar brengt. ISEA wordt jaarlijks op steeds weer een andere locatie georganiseerd. Art Institute of Chicago, Chicago Darko Fritz (Conversations at the Edge) € 1.270 februari - maart 2013 Darko Fritz werd uitgenodigd in het kader van het prijswinnende Conversations at the Edge (CATE)programma van de Art Institute of Chicago, gericht op bewegend beeld. CATE is een initiatief van de Afdeling Film, Video, Nieuwe Media en Animatie van de School of the Art Institute of Chicago. Art Institute of Chicago, Chicago Jan Dibbets, Ger van Elk (Conceptual Art and the Photograph, 1964-1977) € 1.248 - € 918.660 december 2011 - maart 2012 Jan Dibbets en Ger van Elk werden opgenomen in Light Years: Conceptual Art and the Photograph, 1964-1977. Deze overzichtstentoonstelling was het resultaat van een onderzoek van Matthew S. Witkovsky naar conceptuele kunst en fotografie, en werd begeleid door een al even omvattende catalogus. Bates College Museum of Art, Lewiston, Maine Fransje Killaars: Colors at the Center € 12.500 - € 124.084 januari - maart 2013 Bates College Museum of Arts programmeert vroegmodern, modern en hedendaags werk, waarbij het bekendheid geniet vanwege de betrokkenheid met hedendaagse kunst uit China. MoA ontwikkelde een solotentoonstelling met Fransje Killaars, dat doorreisde naar verschillende andere locaties in de Verenigde Staten. Cinema Project, Portland, Oregon Lonnie van Brummelen, Siebren de Haan (Monument to Another Man’s Fatherland) € 985 - € 4.118 september 2012 Cinema Project, een kunstenaarscollectief, is partner in het jaarlijkse Time-Based. Tijdens TBA: 12, de tiende editie van het jaarlijkse Time-Based Art Festival van het Portland Institute for Contemporary Art, toonden Lonnie van Brummelen en Siebren de Haan hun installatie Monument to Another Man’s Fatherland bij Cinema Project. Dit kunstenaarscollectief heeft curatoren voortgebracht die vooraanstaande functies bekleden in het filmcircuit wereldwijd.

Corcoran Gallery of Art, Washington Charlotte Dumas € 17.750 - € 76.532 juli - oktober 2012 Charlotte Dumas liet haar fotoportretten van begrafenispaarden van het Arlington National Cemetery in Washington zien in de Corcoran Gallery of Art. De tentoonstelling vond plaats binnen de NOW at the Corcoran-serie, die nieuw werk toont dat te maken heeft met Washington en aansluit bij de collectie van de Corcoran Gallery. Creative Time, Inc., New York Bik van der Pol (Living as Form) € 333 - € 375.125 september - oktober 2011 Op uitnodiging van Creative Time werkten Bik Van der Pol mee aan Living as Form. Creative Time organiseert al meer dan dertig jaar experimentele kunstprojecten in de openbare ruimte van New York. In Living as Form werd de Lower East Side getransformeerd tot een laboratorium voor maatschappelijk geëngageerde, duurzame kunst. El Museo del Barrio, New York Davide Bade, Tirzo Martha (Carribean: Crossroads of the World) € 8.000 - € 987.637 juni 2012 - januari 2013 David Bade en Tirzo Martha namen deel aan Caribbean: Crossroads of the World. Deze internationale groepstentoonstelling in El Museo del Barrio, het Queens Museum of Art en The Studio Museum in Harlem was het resultaat van een jarenlang onderzoek naar beeldende kunst en esthetische ontwikkeling in het Caribisch gebied. George Eastman House, Rochester Bas Vroege (Panel discussion: 2063) € 1.600 - € 6.117 november 2012 Bas Vroege nam deel aan de paneldiscussie 2063 – What will the field of photography look like in another 50 years? De bijeenkomst werd met de Visual Studies Workshop in het George Eastman House georganiseerd door de Society for Photographic Education, die docenten fotografie op universitair niveau verenigt. George Eastman House, Rochester Theo Baart, Cary Markerink, Andrea Stultiens (Transitions) € 1.396 - € 88.640 januari - april 2012 Theo Baart, Cary Markerink en Andrea Stultiens namen deel aan Transitions, een fotografisch onderzoek naar industriesteden die krimpen door voortschrijdende technologie, uitplaatsing van productie of economische crises. Het is een langdurend uitwisselingsproject tussen Nederlandse en Amerikaanse fotografen onder leiding van het George Eastman House en Fotodok Utrecht. Guggenheim Museum, New York Rineke Dijkstra € 1.924 - € 1.198.864 juni 2011 - oktober 2012 Het Guggenheim New York en het San Francisco Museum of Modern Art maakten een overzichtstentoonstelling met Rineke Dijkstra. Er verscheen een monografie bij, die een duurzame en definitieve bron voor onderzoek moest vormen. De tentoonstelling was op beide locaties te zien en trok ruim driehonderdduizend mensen. Henry Gallery Association, Inc. (Henry Art Gallery), Seattle Carel Balth (The gift of Perception: Carel Balth’s Videowatercolors) € 943 - € 54.781 oktober 2011 - januari 2012 Henry Art Gallery maakte de tentoonstelling Videowatercolors: Carel Balth Among His Contemporaries. Henry Art Gallery richt zich op hedendaagse kunst, onderzoek

SCHOOLTJE VAN DIK TROM LYDIA SCHOUTEN SCHUNCK TON SCHUTTELAAR ERIK JAN VAN DER SCHUUR MARIKE SCHUURMAN JOHANNES SCHWARTZ ANIKA SCHWARZLOSE SEA & LEARN FOUNDATION GALERIA SELÓN SEOUL MUSEUM OF ART (MEDIA CITY SEOUL) ANGELA SERINO FUNDAÇÀO DE 71

en experiment, met speciale aandacht voor fotografie en nieuwe media. De tentoonstelling van Carel Balth werd opgenomen in het studieprogramma kunstgeschiedenis van de University of Washington. Hirshhorn Museum and Sculpture Garden, Washington Jeroen Eisinga (Black Box) € 8.000 - € 39.728 juni - oktober 2012 De Smithsonian’s Hirshhorn Museum and Sculpture Garden maakte een solotentoonstelling met het werk Springtime van Jeroen Eisinga, waarbij de kunstenaar bedolven raakt onder bijen. De tentoonstelling maakte deel uit van de Black Box Series, die aandacht besteedt aan videowerk van internationale kunstenaars, vaak hun debuut in de Verenigde Staten. Madison Square Park Conservancy, New York Jacco Olivier € 1.277 - € 32.989 december 2011 - maart 2012 Jacco Olivier projecteerde schilderkunstige animaties op grote schermen in Madison Square Park, op uitnodiging van de gelijknamige organisatie die in 2004 werd opgericht om het indertijd verwaarloosde park weer tot bloei te brengen. Sindsdien zijn er ruim twintig kunstprojecten gerealiseerd, die werden ervaren door een dagelijkse stroom van vijftigduizend mensen. Marianne Boesky Gallery, New York Specific Collisions (Marlene Dumas and Willem Oorebeek) € 4.000 - € 16.829 januari - februari 2013 Melissa Gordon stelde in opdracht van Marianne Boesky Gallery een groepstentoonstelling samen met uit Nederland: René Daniels, Marlène Dumas, Willem Oorebeek en Bas Jan Ader. De catalogus werd door Will Holder ontworpen. De tentoonstelling is onderdeel van een serie gecureerde groepstentoonstellingen, met als doel een verdiepte historische context te bieden voor de door de galerie vertegenwoordigde kunstenaars. MASS MoCa Foundation, North Adams Claire Harvey (Making Room) € 1.142 - € 15.500 februari 2012 - maart 2013 Massachusetts Museum of Contemporary Art opende deels als werkgelegenheidsproject en toeristisch trekpleister - in 1999 op het terrein van een oude elektriciteitscentrale en trekt inmiddels jaarlijks 130.000 bezoekers. Door zijn ruime ligging kunnen grootschalige en complexe projecten gemaakt en getoond worden. Claire Harvey nam deel aan de groepstentoonstelling met kunstenaars die in hun werk zowel 2- als 3-dimensionale elementen verwerken. MASS MoCa Foundation, North Adams Constant Dullaart, Martijn Hendriks (Memery) € 42 - € 2.988 april - augustus 2011 Constant Dullaart en Martijn Hendriks namen deel aan Memery: Imitation, Memory, and Internet Culture. Deze tentoonstelling demonstreerde relaties tussen memen (zichzelf vermeerderende eenheden) en geheugen in een cultuur die zich online ontwikkelt. Memery was een samenwerking tussen MASS MoCA en het Williams College Graduate Program in the History of Art. Museum of Photographic Arts, San Diego Ruud van Empel (Strange Beauty) € 20.000 - € 157.561 oktober 2012 - februari 2013 Ruud van Empel kreeg een overzichtstentoonstelling in het Museum of Photographic Art. De tentoonstelling werd begeleid door de catalogus die eerder door PhotoWorks International werd uitgegeven in samenwerking met MOPA en het Groninger Museum, en zou verder reizen naar diverse locaties.

Museum of the Moving Image, Astoria Jodi € 6.143 - € 37.023 maart - mei 2012 Curator Michael Connor maakte de tentoonstelling Street Digital met werk van Jodi (Joan Heemskerk, Dirk Paesmans) in het Museum of the Moving Image. Dit werd in 1988 opgericht en in januari 2011, na een ingrijpende verbouwing en uitbreiding, opnieuw geopend. In het eerste jaar ontving het museum ruim tweehonderdduizend bezoekers. Performa 09, New York Nicoline van Harskamp (Any Other Business) € 274 - € 24.562 november 2011 Nicoline van Harskamp werkte mee aan Performa 2011. Deze performancebiënnale is een initiatief van RosaLee Goldberg uit 2004 en geldt als een van de grootste non-commerciële hedendaagse kunstevenementen in de Verenigde Staten. Het vindt op prominente locaties plaats, zoals het Guggenheim Museum, MoMA en The Kitchen. Philadelphia Museum of Art, Philadelphia Manon de Boer (Resonating Surfaces -A Trilogy) € 4.000 - € 30.484 november 2012 - februari 2013 Resonating Surfaces - A Trilogy van Manon de Boer werd vertoond in het Live Cinema-programma van het Philadelphia Museum of Art, een van de meest eminente instellingen in de Verenigde Staten voor oude, moderne en hedendaagse kunst. Het Live Cinema-programma is gewijd aan film en video in hedendaagse kunst. Printed Matter, New York Misha de Ridder € 16 - € 1.680 oktober - november 2011 Misha de Ridder presenteerde zijn boek Dune in Printed Matter, een van de grootste non-profituitgeverijen en presentatielocaties van kunstenaarsboeken ter wereld. Printed Matter werd in 1976 opgericht en heeft de laatste jaren met veel succes aandacht besteed aan boeken van Nederlandse kunstenaars of ontwerpers. Regents of the University of California, Irvine Yael Bartana € 322 - € 24.000 september - december 2011 De University Art Gallery-Room Gallery wijdde een tentoonstelling aan Yael Bartana, met drie films die niet eerder in de Verenigde Staten te zien waren. UAG-RG bevordert de dialoog tussen neo-avantgardistische kunst uit de jaren zestig en zeventig en hedendaagse mixed media, zowel in presentaties als in wetenschappelijke publicaties. Robert Miller Gallery, New York Willem Oorebeek € 217 - € 84.901 september - oktober 2011 Willem Oorebeek kreeg een tentoonstelling in de Robert Miller Gallery, de grootste in New York, en met zijn uitgebreide staf vergelijkbaar met een museum. De galerie vertegenwoordigt een hedendaagse topkunstenaar als Ai Weiwei, maar beheert ook de nalatenschap van beroemde kunstenaars als Diane Arbus en Lee Krasner. San Francisco Museum of Modern Art, San Francisco Parra € 3.980 - € 24.008 maart - juli 2012 Het San Francisco Museum of Modern Art maakte een eenmanstentoonstelling met Parra (Pieter Janssen): Weirded Out. Onderdeel van het project was een ‘expansive mural’, een muurschildering van twintig bij vier meter.

SERRALVES SANDRO SETOLA SFERA UROK SHIRHAN THE SHOWROOM SIEBOLDHUIS SIGLO PARA LAS ARTES EN CASTILLA Y LE—N / MUSA SINT EUSTATIUS CENTER FOR ARCHAEOLOGY RESEARCH (SECAR) SINT MAARTEN NATIONAL HERITAGE FOUNDATION SINTERKLAASSTAD HELMOND SINTONISON SL (ROJO NOVA) 72

San Francisco Museum of Modern Art, San Francisco Rineke Dijkstra: A retrospective € 38.074 - € 252.606 februari - mei 2012 San Francisco Museum of Modern Art organiseerde samen met het Solomon R. Guggenheim Museum in New York de eerste mid-career retrospectief van Rineke Dijkstra in de Verenigde Staten. De catalogus werd opgezet als duurzaam en definitief bron voor onderzoek naar Rineke Dijkstra. De tentoonstelling trok ruim 140.000 bezoekers. Southeastern Center for Contemporary Art, Winston-Salem Karen Sargsyan ( Paperless) € 4.000 - € 95.000 april - september 2012 Terwijl papier steeds onbelangrijker wordt als informatiedrager, lijkt de waardering voor het materiaal bij kunstenaars toe te nemen. Het werk van Karen Sargsyan figureerde prominent in de groepstentoonstelling Paperless in het SECCA, dat een belangrijke rol vervult in het plaatsen van regionale thema’s op een (inter)nationale agenda. Storefront for Art and Architecture, New York Allard van Hoorn (Architecture Sounds: Instrumentalizing Storefront) € 96 - € 40.090 januari - februari 2012 Allard van Hoorn maakte een geluidsinstallatie gebaseerd op de bewegende panelen in de Storefront-façade, getiteld 007_Urban_Songline. Storefront (sinds 1982) is een kleine, invloedrijke organisatie die innovatieve stellingnames in kunst, architectuur en design toont. Van Hoorn maakte met zijn installatie de ruimtelijke verschuivingen in de galerie hoorbaar. The Elizabeth Foundation for the Arts, New York Katja Mater (Resonance 2 (TBD) € 3.200 - € 11.820 november - december 2012 Katja Mater werkte mee aan een groepstentoonstelling in EFA, die in mid-town Manhattan ateliers, drukfaciliteiten en expositieruimte beschikbaar stelt voor kunstenaars en curatoren. De tentoonstelling werd samengesteld door curatoreninitiatief Rivet, in samenwerking met het Vera List Center for Art and Politics, en gecombineerd met een project in het Goethe Institute. The Elizabeth Foundation for the Arts, New York David Maroto (The Book Lovers) € 3.300 - € 21.080 januari - maart 2013 David Maroto nam deel aan een groepstentoonstelling The Book Lovers, waarin de kunstenaarsroman wordt onderzocht. In dit project werkte de Elizabeth Foundation for the Arts samen met de Appel Amsterdam, waar de tentoonstelling later ook te zien was, Cricoteka Krakau, M HKA Antwerpen en het Museum of Modern Art Warschau. The Pittsburgh Cultural Trust, Pittsburgh Peter Bogers, Mark Boulos ea (The Distinctively Dutch Festival) € 20.000 - € 109.019 april - juni 2012 Negen kunstenaars uit Nederland namen deel aan de tentoonstelling Global Navigators in The Pittsburgh Cultural Trust-Wood Street Galleries. De tentoonstelling maakte deel uit van The Distinctively Dutch Festival, dat in samenwerking met de Nederlandse ambassade en consulaten in de Verenigde Staten werd georganiseerd door The Pittsburgh Cultural Trust. The Wooster Group, New York Folkert de Jong (Troilus & Cressida) € 11.270 - € 732.633 augustus 2012 - maart 2013 Beeldend werk van Folkert de Jong speelde een rol in de voorstelling Troilus & Cressida. Deze productie van

The Wooster Group maakte deel uit van een serie Shakespeareuitvoeringen in het World Shakespeare Festival, dat het hoogtepunt vormde van de Culturele Olympiade van de Olympische Spelen in Londen. University of California, Santa Barbara Lara Almarcegui, Rob Voerman (The Stumbling Present) € 13.000 - € 160.481 oktober 2012 - januari 2013 Lara Almarcegui en Rob Voerman namen deel aan de internationale groepstentoonstelling The Stumbling Present: Ruins in Contemporary Art. Het Art, Design & Architecture Museum behoort tot de meest eminente opleidingsinstituten van de Verenigde Staten, het vervult een centrumfunctie voor de regio en neemt deel aan internationale uitwisselingsprogramma’s. Utah Museum of Contemporary Art, Salt Lake City Constant Dullaart € 1.142 - € 2.659 maart 2012 Directeur Aaron Moulton van het Utah Museum of Contemporary Art (voorheen Salt Lake Art Center) lastte als eerste alternatief onderdeel van de programmering het project Onomatopoeia van Constant Dullaart in, aangevuld met een werk dat Dullaart voor deze gelegenheid maakte. Walker Art Center, Minneapolis Lust, Metahaven ea (Graphic Design: Now In Production) € 527 - € 346.709 oktober 2011 - januari 2012 Het Walker Art Center selecteerde uit Nederland ontwerpers als Metahaven (Vinca Kruk, Daniel van der Velden), Lust (Jeroen Barendse, Thomas Castro, Dimitri Nieuwenhuizen), Jonathan Puckey en Roel Wouters voor Graphic Design: Now in Production. Deze grote internationale groepstentoonstelling reisde door naar Smithsonian Cooper-Hewitt en andere musea in de Verenigde Staten. Westreich Wagner Publications, New York James Beckett € 5.000 - € 49.530 maart - juni 2013 Thea Westreich Art Advisory Services is een adviesbureau die collectioneurs begeleidt, beeldende kunstprojecten produceert en samen met Westreich Wagner Publications New York publiceert. Er werd bijgedragen aan de reiskosten van James Beckett voor een presentatie van een publicatie ten tijde van de Independent, waar Beckett vertegenwoordigd werd door Wilfried Lentz. World Chess Hall of Fame and Museum, Saint Louis Guido van der Werve (Out of the Box: Artists Play Chess) € 654 - € 41.766 september 2011 - februari 2012 De opening van de WCHOF werd opgeluisterd door een opvoering van The King’s Gambit van Guido van der Werve. Deze opvoering viel samen met de vertoning van Nummer Twaalf in het nabijgelegen Contemporary Art Museum St Louis, het voornaamste instituut voor hedendaagse kunst in het Midwesten van de Verenigde Staten. Yancey Richardson Gallery, New York Bertien van Maanen (Let’s sit down before we go) € 39 - € 11.574 januari - februari 2012 Yancey Richardson maakte een tentoonstelling met foto’s van Bertien van Manen: Let’s sit down before we go. De galerie besteedt aandacht aan gevestigde en aankomende fotografen en is aanwezig op toonaangevende internationale fotografiebeurzen. ZERO1, San Jose Persjin Broersen, Margit Lukacs (2012 ZERO1 Biennial) € 6.500 - € 1.200.000 september - december 2012 Persijn Broersen en Margit Lukacs namen deel aan ZERO1, biënnale voor kunst en technologie. Thema was Seeking Silicon Valley. Silicon Valley staat bekend om zijn onder-

BERT SISSINGH SKOR

nemerschap en innovatie, maar laat zich niet makkelijk beleven. De biënnale wilde de regio veranderen in een middelpunt van vernieuwende kunstproductie en openbare kunstbeleving.

Zuid-Afrika

MARLEEN SLEEUWITS SM’S STEDELIJK MUSEUM ‘S HERTOGENBOSCH SMART PROJECT SPACE TANJA SMEETS BRAM SNIJDERS MUSEUM SPEELKLOK ROLAND SOHIER PRANEET SOI KATJA SOKOLOVA MACHTELD SOLINGER AAM SOLLEVELD DEBRA SOLOMON 73

Stevenson, Kaapstad James Beckett, Yvonne Dröge Wendel, Antonis Pittas (Trade Routes Project) € 5.000 - € 30.000 juli - augustus 2012 Voor de groepstentoonstelling If a Tree ... selecteerde Michael Stevenson Gallery uit Nederland James Beckett, Yvonne Dröge Wendel en Antonis Pittas. Stevenson legt zich toe op het presenteren van hedendaagse kunst uit Afrika en zijn diaspora.

Zuid-Korea Busan Biennale Organizing Committee, Busan Jo Baer, Lidwien van de Ven (Busan Biennale 2012) € 20.000 - € 2.603.355 september - november 2012 Jo Baer en Lidwien van der Ven werden geselecteerd voor de Busan Biënnale 2012: Garden of Learning. Deze stond in het teken van samenwerking tussen kunstenaar en bezoeker. In ‘learning councils’ konden vrijwilligers zich het werk van een kunstenaar eigen maken en als mediator tussen deze en het publiek optreden. Gwangju Biennale Foundation, Gwangju 9th Gwangju Biennale 2012 (Roundtable: Dick Verdult and Hrair Sarkissian) € 13.220 - € 2.800.000 september - november 2012 De 9de Gwangju Biennale met als thema Roundtable, werd samengesteld door 6 curatoren (allen vrouwelijk en op één na Aziatisch) en inhoudelijk voorbereid in een serie ‘workstations’ op diverse locaties in de wereld, met wisselende internationale professionals. Vanuit Nederland deden Pages en Dick Verdult mee, de laatste met nieuw werk gemaakt met ondersteuning van het Mondriaan Fonds. Seoul Museum of Art (Media City Seoul), Seoul Media City Seoul 2012 € 15.000 - € 880.000 september - november 2012 Voor de zevende Seoul International Media Art Biennale werden uit Nederland Floris Kaayk, Nathaniel Mellors, Marnix de Nijs, Edwin van der Heijde en Robert Overweg geselecteerd. Het festival vindt gelijktijdig plaats met de biënnales van Gwangju en Busan, en krijgt mede daardoor internationale professionele aandacht.

Zweden Supermarket Art Fair ek för, Gnesta Supermarket 2012 € 13.500 - € 163.389 februari 2012 Supermarkt, een alternatieve kunstbeurs voor kunstenaarsinitiatieven in Stockholm vergelijkbaar met de Kunstvlaai, werd in 2012 bijgewoond door Argument Vertoningsruimte, Greylight Projects, Kunsthuis SYB, Nest, Plan B, ZET Foundation, Zolder Museum, Tupajumi Foundation, IS Projects en De Service Garage. Er deden 82 projectruimtes mee uit 31 landen, een toename van ongeveer 30%. De catalogus werd via Dropbox samengesteld. Supermarket Art Fair ek för, Gnesta Supermarket 2013 € 10.500 - € 500.000 februari 2013 IS-projects, Tupajumi Foundation, JCA DE KOK, pietmondriaan.com, Heavy Merry Finland Foundation

en HMK deden mee aan de 2013 editie van Supermarket in Stockholm. Deze alternatieve kunstbeurs is een tegenhanger van de commerciële Market, zoals indertijd in Nederland de Kunstvlaai een pendant van de KunstRAI was. Supermarket bestaat sinds 2007 en is een internationale ontmoetingsplaats van kunstenaarsinitiatieven.

Zwitserland Bob van Orsouw Gallery, Zürich Ger van Elk, Gijs van Tuyl € 10.000 - € 31.600 juni - juli 2012 Bob van Orsouw wijdde met Gijs van Tuyl als curator de eerste tentoonstelling in de verbouwde en uitgebreide galerie in de gerenoveerde historische wijk Löwenbrau aan Ger van Elk: On appearing and disappearing. Van Orsouw is een van de meest gerenommeerde galeries in Zwitserland, die geregeld kunstenaars uit Nederland presenteert. Kunsthaus Zürich, Zürich Lonnie van Brummelen & Siebren de Haan € 15.000 - € 100.000 september - november 2013 Kunsthaus Zürich ontwikkelde samen met S.M.A.K. in Gent een tentoonstelling met Lonnie van Brummelen en Siebren de Haan. Curator was Mirjam Varadinis, die projecten ontwikeld heeft met Bob van Lieshout en Mark Manders. Bij de tentoonstelling verscheen een monografie. Performance-Project, LISTE 17, The Young Art Fair, Basel Jasiek Mischke, Rebecca Stephany (Performance-Project, LISTE 17) € 2.615 - € 54.590 juni 2012 Jasiek Mischke en Rebecca Stephany werden geselecteerd voor de achtste editie van het Performance Project: Gibst Du mir Steine, geb ich Dir Sand. Omdat performance zelden op kunstbeurzen gepresenteerd wordt en in de kunstmarkt ondervertegenwoordigd is, initieerde LISTE, The Young Art Fair, complementair aan Art Basel, een non-commercieel performanceplatform.

ELIAN SOMERS

Kunstbeurzen €3500 per deelname

STICHTING SONIC ACTS SARAH VAN SONSBEECK SOUTHBANK CENTRE SOUTHEASTERN CENTER FOR CONTEMPORARY ART DIEUWKE SPAANS JEAN MARC SPAANS PETER SPAANS WILLIAM SPEAKMAN ERWIN SPRINGVELD JONAS STAAL STADSMUSEUM ZOETERMEER PETRA STAVAST 74

ARCOmadrid 2012 Galerie Nadja Vilenne, Liége Mirta Demare Gallery, Rotterdam Art Basel 2012 Annet Gelink Gallery, Amsterdam Galeria Plan B, Berlin In Situ, Parijs Upstream Gallery, Amsterdam Art Basel Art Unlimited The Approach, London Art Basel Miami Beach 2012 Labor Gallery S.A. De C.V., Mexico ArteBA 2012 Mirta Demare Gallery, Rotterdam Contemporary Istanbul 2012 Amstel Gallery, Amsterdam Galerie Akinci, Amsterdam Galerie De Expeditie, Amsterdam Galerie Gabriel Rolt, Amsterdam Galerie Maurits van de Laar, Den Haag Galerie Ron Mandos, Amsterdam Galerie West, Den Haag Grimm Fine Art, Amsterdam Fiac 2012 Ellen de Bruijne Projects, Amsterdam Galerie Diana Stigter, Amsterdam Galerie Micheline Szwajcer, Antwerpen Motive Gallery, Brussel (€ 2.083) Frieze 2012 Annet Gelink Gallery, Amsterdam Frieze Art Fair 2012 Galerie Fons Welters, Amsterdam Galerie Micheline Szwajcer, Antwerpen Hong Kong International Art Fair Galerie Annie Gentils (NV De Notelaar), Antwerpen Liste 2012 Ellen de Bruijne Projects, Amsterdam Galerie Circus, Berlin Galerie Martin van Zomeren, Amsterdam Jeanine Hofland Contemporary Art, Amsterdam Paris Photo 2012 Flatland Gallery, Utrecht Galerie Paul Andriesse, Amsterdam Wilfried Lentz, Rotterdam The Armory Show 2012 Galerie Ron Mandos, Amsterdam Upstream Gallery, Amsterdam

Lofts Philip M. Akkerman Babak Andishmand Anne van As Pedro Bakker Jasper de Beijer Justin Bennett Farrahnoe Benschop Nel Berger Marc Bijl Sara Blokland Manon de Boer Hans Bos Rixt Bosma Mark Boulos Jeannette Dekeukeleire Annet Dekker Constant Dullaart Charlotte Dumas William Engelen Hedy van Erp Hedwig Feijen Frans Franciscus Tabo Goudswaard Dylan Graham Joyce Guley Antonio Jose Guzman Jaramillo Claire Harvey Joan Heemskerk Sibyl Heijnen Hugo van Heijningen Teun Hocks Allard van Hoorn Martin Hoorweg Theo Jansen Eline de Jonge Jaap de Jonge Susanne Klemm Sofie Knijff Toon Kuijpers Bertien van Manen Karel Martens Renzo Martens Katja Mater Raquel Maulwurf Noor Mertens Melvin Moti Marcel Musters Melissa Rebecca Nieveld Gert-Jan Prins Ernst Reijseger Tejo Remy Misha de Ridder Suzan van de Roemer Silvia Russel Laura Schön Peter Roland Spaans Tjalf Sparnaay Willemijn Stokvis Marieke Stolk Pilvi Takala Petra Vaessen Jacob ter Veldhuis Jeroen Verhoeven Rob Voerman Philippe Vogelenzang Sophie Walraven Erik van der Weijde Guido van der Werve Henk Wolvers

Toekenningen STEDELIJK beeldend kunstenaars MUSEUM DE LAKENHAL en bemiddelaars STEDELIJK MUSEUM ALKMAAR STEDELIJK MUSEUM AMSTERDAM STEDELIJK MUSEUM COEVORDEN STEDELIJK MUSEUM SCHIEDAM STEDELIJK MUSEUM ZWOLLE STEDELIJK VAN ABBEMUSEUM RENÉE STEENBERGEN ANOEK STEKETEE REBECCA STEPHANY STEVENSON, KAAPSTAD STIFTELSEN 75

Stimuleringssubsidies Startstipendia € 18000 voor 12 maanden Milou Abel, Utrecht Emmanuel Adjei, Gent Nicky Assmann, Rotterdam Kristina Benjocki, Amsterdam Paul Beumer, Amsterdam (€ 9000) Alicja Teresa Bielawska, Amsterdam Rudolf Borgart, Arnhem Phil Bosch, Utrecht Martin Brandsma, Noordwolde Mitchel Breed, Montfoort Ruta Butkute, Amsterdam Elsbeth Ciesluk, Roosendaal Maria Dabrowski, Nijmegen Jan Willem Deiman, Utrecht Femke Dekkers, Breda Roos van Dijk, Arnhem Fleur van Dodewaard, Amsterdam Bob Eikelboom, Rijswijk Alex Farrar, Amsterdam Andrea Freckmann, Den Haag Jonathan Gaarthuis, Rotterdam Marieke Gelissen, Amsterdam Maria Gondek, Amsterdam Teun de Graaf, Rotterdam Julien Grossmann, Rotterdam Kim Habers, Zwolle Rana Hamadeh, Rotterdam Taf Hassam, Amsterdam Rosalind Heinrich, Amsterdam Michiel Hilbrink, Amsterdam Anita Hrnic, Rotterdam Witte van Hulzen, Amsterdam Thijs Jansen, Groningen Alle de Jong, Groningen Sanne Kabalt, Amsterdam Daniel Keller, Amsterdam Tom Kok, Utrecht Thomas Kuijpers, Eindhoven Charl Landvreugd, Rotterdam Raphael Langmair, Amsterdam Judith de Leeuw, Amsterdam Linda Lenssen, Horst Natascha Libbert, Amsterdam Annick Ligtermoet, Putten Elsa-Louise Manceaux, Amsterdam Alexander Mangel, Nuenen Fran Meana, Rotterdam Lot Meijers, Amsterdam Sachi Miyachi, Amsterdam Kaweh Modiri, Amsterdam Danaë Moons, Amsterdam Kianoosh Motallebi, Delft Nir Nadler, Amsterdam Katja Novitskova, Amsterdam Noor Nuyten, Groningen Priscila Fernandes, Rotterdam Eva Olthof, Rotterdam (€ 13500) Natalia Ossef, Utrecht Marleen Özgür, Gent Josje Peters, Velsen Zuid Rory Pilgrim, Den Helder Anama Ponce, Amsterdam Esper Postma, Amsterdam Pavel Prokopchik, Amsterdam Lorenzo Quintanilla, Amsterdam Marc Roig Blesa, Amsterdam Ian Paul de Ruiter, Amsterdam

Erik-Jan van der Schuur, Vriezenveen Anika Schwarzlose, Amsterdam Urok Shirhan, Nieuwegein Bram Snijders, Utrecht Malthe Stigaard, Amsterdam Katarzyna Szugajew, Amsterdam Koen Taselaar, Rotterdam Omid Tirandaz, Den Haag Remco Torenbosch, Assen Daniil Vassiliev, Rotterdam Aldwin van de Ven, Amsterdam Dieke Venema, Kampen Wouter Venema, Rotterdam Vincent Verhoef, Amsterdam Puck Verkade, Den Haag Jop Vissers, Den Dolder Teun Vonk, Den Haag Bas van der Wal, Utrecht Jan Wattjes, Voorburg Robbert Weide, Amstelveen Lydia Weijers, Rotterdam Isabelle Wenzel, Amsterdam Laura Wiedijk, Amsterdam Annie Wu, Amsterdam Thijs Zweers, Amsterdam Basisstipendia € 36000 voor minimaal 24 maanden Steven Aalders, Amsterdam Jan Adriaans, Rotterdam Babak Afrassiabi, Rotterdam Tiong Ang, Amsterdam Linda Arts, Tilburg Gijs Assmann, Amsterdam Simone van Bakel, Gemonde Michiel van Bakel, Rotterdam Peter Baren, Amsterdam James Beckett, Amsterdam Elena Beelaerts, Amsterdam Simon Benson, Eindhoven Jeroen van Bergen, Maastricht Korrie Besems, Amsterdam Morgan Betz, Amsterdam Lotta de Beus, Amsterdam Marc Bijl, Berlijn Irina Birger, Amsterdam Rossella Biscotti, Amsterdam Ronald de Bloeme, Berlijn Pim Blokker, Amsterdam Sara Blokland, Amsterdam Gwenneth Boelens, Amsterdam Ton Boelhouwer, Maastricht Maze de Boer, Amstelveen Jan Bokma, Rotterdam Melanie Bonajo, Amsterdam Karin Bos, Amsterdam Wim Bosch, Groningen Iris Bouwmeester, Breda Fons Brasser, Haarlem Tudor Bratu, Amsterdam Harold de Bree, Den Haag Jasper van den Brink, Amsterdam Frank Bruggeman, Rotterdam Kathe Burkhart, Amsterdam Lard Buurman, Amsterdam Sigrid Calon, Tilburg Geert van de Camp, Rotterdam Ad van Campenhout, Tilburg Tamuna Chabashvili, Amsterdam Krien Clevis, Amsterdam Jan Commandeur, Amsterdam Joost Conijn, Weesp Aquil Copier, Amsterdam Popel Coumou, Amsterdam Lisa Couwenbergh, Amsterdam Calin Dan, Amsterdam Alberto de Michele, Amsterdam Andre Dekker, Rotterdam Paul Devens, Maastricht

NASJONALMUSEET FOR KUNST, ARKITEKTUR OG DESIGN MARTINE STIG MALTHE STIGAARD STOREFRONT FOR ART AND ARCHITECTURE STORM FUNDASHON STREANAN DI BONEIRA STROOM DEN HAAG STRP AAIKE STUART BART STUART STUK KUNSTENCENTRUM VZW ANDREA STULTIENS SUBTLE 76

Elspeth Diederix, Amsterdam Marjolijn Dijkman, Rotterdam Florette Dijkstra, Den Bosch Jeroen Doorenweerd, Tilburg Erwin Driessens, Amsterdam Paul Drissen, Maastricht Suzan Drummen, Amsterdam Constant Dullaart, Amsterdam Charlotte Dumas, Amsterdam Marco van Duyvendijk, Rotterdam Moritz Ebinger, Egmond aan den Hoef Otto Egberts, Rotterdam Alfred Eikelenboom, Dordrecht Pam Emmerik, Rotterdam William Engelen, Berlijn Alexandra Engelfriet, Amsterdam Peter Fengler, Rotterdam Geirthrudur Finnbogadottir Hjorvar, Amsterdam Pietsjanke Fokkema, Bovenkarspel Thijs Fokkens, Den Haag Frans Franciscus, Amsterdam Peggy Franck, Amsterdam Bert Frings, Rotterdam Michaela Frühwirth, Amsterdam Dan Geesin, Amsterdam Kirsten Geisler Ouart, Haarlem Sagi Groner, Amsterdam Nan Groot Antink, Eindhoven Loek Grootjans, Breda Henri de Haas, Amsterdam Lambertus Hack, Rotterdam Babs Haenen, Amsterdam Jasper Hagenaar, Utrecht Rumiko Hagiwara, Amsterdam Ni Haifeng, Amsterdam David Haines, Amsterdam Ab van Hanegem, Amsterdam Yolande Harris, Amsterdam Claire Harvey, Amsterdam Frank Havermans, Heeswijk Risk Hazekamp, Den Haag Joan Heemskerk, Dordrecht Cecile van der Heiden, Amsterdam Mathilde ter Heijne, Amsterdam Rosemin Hendriks, Arnhem Martijn Hendriks, Amsterdam Liet Heringa, Amsterdam Paul den Hollander, Breda Adi Hollander, Amsterdam Scarlett Hooft Graafland, Amsterdam Harmen de Hoop, Rotterdam Else Madelon Hooykaas, Amsterdam Rob Hornstra, Utrecht Annabel Howland, Amsterdam Hendrik Jan Hunneman, Rotterdam Esther Janssen, Den Haag Folkert de Jong, Amsterdam Ad de Jong, Amsterdam Jeroen Jongeleen, Rotterdam Hewald Jongenelis, Amsterdam Marie-Jose Jongerius, Helvoirt Jantien Jongsma, Amsterdam Patricia Kaersenhout, Amsterdam Eleni Kamma, Maastricht Theunis Karelse, Amsterdam Marc Philip van Kempen, Amsterdam Stephan Keppel, Amsterdam Fransje Killaars, Almere Arnout Killian, Amsterdam Toine Klaassen, Rotterdam Paul Klemann, Tiel Michiel Kluiters, Amsterdam Sofie Knijff, Amsterdam Robert Knoth, Amsterdam Gerard Kodde, Goes Jean Bernard Koeman, Amsterdam Wim Kok, Amsterdam Aleksander Komarov, Rotterdam Kinke Kooi, Arnhem

Jeroen Kooijmans, Amsterdam Paul Kooiker, Amsterdam Renee Kool, Amsterdam Rachel Koolen, Enschede Hans van Koolwijk, Amsterdam Irene Kopelman, Amsterdam Katrin Korfmann, Amsterdam George Korsmit, Amsterdam Jan Koster, Zaandam Juul Kraijer, Rotterdam Annette Krauss, Utrecht Marijn van Kreij, Amsterdam Anouk Kruithof, Dordrecht Andre Kruysen, Den Haag Mirjam Kuitenbrouwer, Arnhem Reinier Lagendijk, Hoek van Holland Robert Lambermont, Haarlem Kiki Lamers, Rotterdam Karen Lancel, Amsterdam Birthe Leemeijer, Haarlem Arjen de Leeuw, Amsterdam Alon Levin, Den Haag Dirk van Lieshout, Rotterdam Lotte van Lieshout, Den Haag Bart Lodewijks, Gent Bert Loerakker, Helmond Elvis Lopez, Santa Cruz Aruba Oscar Lourens, Arnhem Bas Louter, Amsterdam Ien Lucas, Echt Peter Luining, Amsterdam Margit Lukacs, Amsterdam Hermen Maat, Amsterdam Thomas Manneke, Amsterdam Keetje Mans, Maastricht Renzo Martens, Amsterdam Katja Mater, Amsterdam Sanja Medic, Amsterdam Bas Meerman, Amsterdam Jana van Meerveld, Amsterdam Nathaniel Mellors, Amsterdam Sefer Memisoglu, Amsterdam Dorothee Meyer, Amsterdam Viktoria Mitrichenko, Amsterdam Awoiska van der Molen, Amsterdam Melvin Moti, Rotterdam Janpeter Muilwijk, Middelburg Pjotr Müller, Amsterdam Helena Muskens, Amsterdam Gil Nader, Rotterdam Paul Nassenstein, Amsterdam Marnix de Nijs, Rotterdam Arno Nollen, Amsterdam Ruchama Noorda, Amsterdam Petra Noordkamp, Amsterdam Rebecca Nunes Cardozo Sakoun, Amsterdam Anna Okrasko, Rotterdam Jacco Olivier, Amsterdam Erik Olofsen, Amsterdam Jonas Olsson, Amsterdam Paulien Oltheten, Amsterdam Charles van Otterdijk, Eindhoven Mark van Overeem, Den Haag Dirk Paesmans, Dordrecht Marco Pando, Amsterdam Roma Pas, Amsterdam Micha Patiniott, Amsterdam Sanne Peper, Amsterdam Malin Persson, Amsterdam Pablo Pijnappel, Rotterdam Falke Pisano, Hoorn Antonis Pittas, Amsterdam Sascha Pohle, Amsterdam Jos van der Pol, Rotterdam Jan van der Pol, Amsterdam Esther Polak, Amsterdam Moti Porat, Rotterdam Gerard Prent, Weesp Ilya Rabinovich, Amsterdam

TECHNOLOGIES ROBERT SUERMONDT TOMOKO SUMIMOTO SUPERMARKET ART FAIR EK FÜR BATIA SUTER ROB SWEERE JEROME SYMONS KATARZYNA SZUGAJEW NASRIN TABATABAI TAIPEI FINE ARTS MUSEUM PILVI TAKALA TOSHIE TAKEUCHI FIONA TAN YEE LING TANG ARAM TANIS 77

Quirine Racké, Amsterdam Liesbeth Raeven, Amsterdam Adriaan Rees, Amsterdam Nick Renshaw, Amsterdam Axel Reusch, Rotterdam Rudolf Reutelingsperger, Rotterdam Renée Ridgway, Amsterdam Ewoud van Rijn, Rotterdam Mike Rijnierse, Den Haag Julia Sadée, Maastricht Karen Sargsyan, Amsterdam Femke Schaap, Amsterdam Jaap Scheeren, Amsterdam Diana Scherer, Amsterdam Roland Schimmel, Arnhem Ellemieke Schoenmaker, Rotterdam Lydia Schouten, Amsterdam Johannes Schwartz, Amsterdam Bert Sissingh, Rotterdam Marleen Sleeuwits, Den Haag Tanja Smeets, Utrecht Aam Solleveld, Amsterdam Debra Solomon, Amsterdam Peter Spaans, Amsterdam Dieuwke Spaans, Amsterdam Jean-Marc Spaans, Rotterdam Anoek Steketee, Amsterdam Martine Stig, Amsterdam Andrea Stultiens, Rotterdam Robert Suermondt, Duivendrecht Tomoko Sumimoto, Amsterdam Batia Suter, Amsterdam Jerome Symons, Rheden Nasrin Tabatabai, Rotterdam Yee Ling Tang, Amsterdam Jennifer Tee, Amsterdam Martijn Tellinga, Amsterdam Maurice van Tellingen, Amsterdam Nienke Terpsma, Rotterdam Rein Jelle Terpstra, Amsterdam Marianne Theunissen, Amsterdam PINK de Thierry, Badhoevedorp Derk Thijs, Amsterdam Aline Thomassen, Den Haag Jan van der Til, Groningen Stefanos Tsivopoulos, Amsterdam Leonid Tsvetkov, Amsterdam Esmé Valk, Rotterdam Peer Veneman, Amsterdam Maria Verstappen, Amsterdam Roy Villevoye, Almere Evi Vingerling, Amsterdam Thom Vink, Den Haag Jan Maarten Voskuil, Haarlem Albert van der Weide, Arnhem Erik van der Weijde, Waalwijk Anne Wenzel, Rotterdam Rob van de Werdt, Amsterdam Erik Wesselo, Amsterdam Neeltje ten Westenend, Amsterdam Johannes van Wetering, Maastricht Justin Wijers, Rotterdam Julia Willms, Amsterdam Hans Wilschut, Rotterdam Raimond Wouda, Amsterdam Peter Zegveld, Amsterdam Sylvie Zijlmans, Amsterdam Jan Louis Zoetbrood, Maastricht Ronald Zuurmond, Tilburg Bijdragen werkbudget Cirilio Julien Abath, Aruba (€ 3750) Lara Almarcegui, Rotterdam* Arie Altena, Amsterdam (€ 9000) Woody van Amen, Rotterdam (€ 15000) Zoë André, Utrecht (€ 2500) Tiong Ang, Amsterdam (€ 12500) Martha Atienza, Rotterdam (€ 11250) David Bade, Zaandam (€ 2500)

Jo Baer, Amsterdam (€ 11250) Atousa Bandeh Ghiasabadi, Amsterdam (€ 6400) Kostana Banovic, Utrecht (€ 19950) Kostana Banovic, Utrecht (€ 8213) Yael Bartana, Amsterdam (€ 44651) Feiko Beckers, Witmarsum (€ 5000) Christiaan Bastiaans, Amsterdam (€ 40135) Christiaan Bastiaans, Amsterdam (€ 39613) Emily Bates, Amsterdam (€ 11244) Emily Bates, Amsterdam (€ 24000) James Beckett, Amsterdam (€ 21060) Ruth van Beek, Koog a/d Zaan (€ 15000) Frans Beerens, Den Bosch (€ 24254) Jasper de Beijer, Amstelveen (€ 8448) Sema Bekirovic, Amsterdam (€ 15370) Jurriaan Benschop, Berlin (€ 7500) Herman van Bergen, Curaçao (€ 138495) Korrie Besems, Amsterdam (€ 6120) Korrie Besems, Amsterdam (€ 5000) Morgan Betz, Amsterdam (€ 8000) Marc Bijl, Berlijn (€ 13125) Marc Bijl, Berlijn (€ 5000) Rossella Biscotti, Amsterdam (€ 58854) Ronald de Bloeme, Berlijn (€ 3200) Aysel Bodur, Amsterdam (€ 20350) Gwenneth Boelens, Amsterdam (€ 14620) Maze de Boer, Amstelveen (€ 10470) Bas de Boer, Den Haag (€ 4565) Georg Bohle, Rotterdam (€ 7500) Kim Boske, Amsterdam (€ 12000) Eliane Esther Bots, Bloemendaal (€ 7500) Marie Ilse Bourlanges, Amsterdam (€ 15000) Manon Bovenkerk, Den Haag (€ 5000) Bram Braam, Limbricht (€ 10000) Anne Claire de Breij, Amsterdam (€ 12000) Koos Breukel, Amsterdam (€ 8325) Tim Breukers, Den Haag (€ 25338) Marianne Brouwer-Vermeulen, Otterlo (€ 4415) Matthijs de Bruijne, Amsterdam (€ 8110) Egle Budvytyte, Amsterdam (€ 15000) Daya Cahen, Amsterdam (€ 15000) Tamar Vasili Chabashvili, Amsterdam (€ 15000) Joost Conijn, Weesp (€ 7510) Robbie Cornelissen, Utrecht (€ 26634) Ronald Cornelissen, Rotterdam (€ 11980) Anke Coumans, Slijk-Ewijk (€ 7500) Karin van Dam, Amsterdam (€ 32120) Dina Danish, Amsterdam (€ 15000) Vladimer Darakhvelidze, Arnhem (€ 15000) Yael Davids, Amsterdam (€ 15600) Yael Davids, Amsterdam (€ 8450) Annet Dekker, Amsterdam (€ 15000) Koen Delaere, Tilburg (€ 6561) Ad van Denderen, Amsterdam (€ 15000) Amie Dicke, Amsterdam (€ 35524) Nathanja van Dijk, Amsterdam (€ 1952) Marjolijn Dijkman, Rotterdam (€ 12450) Jan van den Dobbelsteen, Eindhoven (€ 4626) Bonno van Doorn, Amsterdam (€ 3580) Bogomir Doringer, Amsterdam (€ 33760) Harm van den Dorpel, Amsterdam (€ 10000) Helen Dowling, Delft (€ 9800) Constant Dullaart, Amsterdam (€ 47170) Charlotte Dumas, Amsterdam (€ 2111) Charlotte Dumas, Amsterdam (€ 11250) Dick Duyves, Haarlem (€ 7555) Moritz Ebinger, Egmond aan den Hoef (€ 35833) Hans Eijkelboom, Amsterdam (€ 21790) Hadassah Emmerich, Heerlen (€ 5113) Pam Emmerik, Rotterdam (€ 12500) Esiri Erheriene-Essi, Amsterdam (€ 12500) Titia Ex, Amsterdam (€ 26605) Nous Faes, Rotterdam (€ 5000) Sandra Fauconier, Rotterdam (€ 3000) Thijs Fokkens, Den Haag (€ 2500) Maartje Folkeringa, Amsterdam (€ 15000) Zachary Formwalt, Amsterdam (€ 15497) Peggy Franck, Amsterdam (€ 4270) Frans Franciscus, Amsterdam (€ 7500)

GREGA TAO VRHOVEC SAMBOLEC KOEN TASELAAR TATE MODERN TEATRO KADAKEN TEATRO LUNA BLOU MICHAEL TEDJA JENNIFER TEE MARJAN TEEUWEN TEGENBOSCHVANVREDEN MARTIJN TELLINGA MAURICE VAN TELLINGEN TEMPORARY GALLERY NIENKE TERPSMA 78

Frans Franciscus, Amsterdam (€ 3554) Christian Friedrich, Amsterdam (€ 15000) Christian Friedrich, Amsterdam (€ 15000) Darko Fritz, Amsterdam (€ 15000) Ksenia Galiaeva, Amsterdam (€ 9392) David Galjaard, Den Haag (€ 5000) Lotte Geeven, Amsterdam (€ 6800) Lotte van Gelder, Amsterdam (€ 15000) Cathelijn van Goor, Amsterdam (€ 11890) Voebe de Gruyter, Amsterdam (€ 7224) Hanne Hagenaars, Amsterdam (€ 15000) Rumiko Hagiwara, Amsterdam (€ 13215) Yang Ah Ham, Amsterdam (€ 25007) Nicoline van Harskamp, Amsterdam (€ 16561) Sylvain Hartenberg, Rotterdam (€ 19730) Hans den Hartog Jager, Amsterdam (€ 15000) Frank Havermans, Heeswijk (€ 10944) Jacqueline Heerema, Den Haag (€ 15000) Jeanne van Heeswijk, Rotterdam (€ 14625) Sara van der Heide, Amsterdam (€ 17500) Chantal Heijnen, Nijmegen (€ 10531) Sjim Hendrix, Amsterdam (€ 28769) Sarah Mei Herman, Amsterdam (€ 15000) Geert-Jan Hobijn, Amsterdam (€ 14970) Geert-Jan Hobijn, Amsterdam (€ 2809) Stefan Hoffmann, Rotterdam (€ 2500) Carl Johan Högberg, Amsterdam (€ 12500) Adi Hollander, Amsterdam (€ 15000) Boris van Hoof, Rotterdam (€ 9800) Allard van Hoorn, Amsterdam (€ 3760) Else Madelon Hooykaas, Amsterdam (€ 10000) Els Hopmans, Amsterdam (€ 7500) Rob Hornstra, Utrecht (€ 18568) Wayne Horse, Amsterdam (€ 15000) Hedwig Houben, Boxtel (€ 15000) Bas van den Hurk, Tilburg (€ 8460) Bert Jacobs, Amsterdam (€ 2751) Sophia Janatti, Arnhem (€ 15000) Jolanda Jansen, Den Haag (€ 5000) David de Jong, Amsterdam (€ 5000) Folkert de Jong, Amsterdam (€ 6250) Natasja van Kampen, Den Haag (€ 15000) Paul Kempers, Amsterdam (€ 15000) Iris Kensmil, Amsterdam (€ 13450) Kristina Kersa, Amsterdam (€ 16370) Geert van Kesteren, Amsterdam (€ 79150) Wytske van Keulen, Amsterdam (€ 12500) Hicham Khalidi, Den Haag (€ 9630) Elena Khurtova, Amsterdam (€ 15000) Martijn Kielstra, Amsterdam (€ 4516) Fransje Killaars, Almere (€ 22356) Wouter Klein Velderman, Amsterdam (€ 11714) Geer van der Klugt, Amsterdam (€ 6520) Sofie Knijff, Amsterdam (€ 10000) Gert Jan Kocken, Amsterdam (€ 7000) Gert Jan Kocken, Amsterdam (€ 16333) Jean Bernard Koeman, Amsterdam (€ 7813) Aukje Koks, Amsterdam (€ 12050) Rachel Koolen, Enschede (€ 7500) Irene Kopelman, Amsterdam (€ 9000) Eva-Fiore Kovacovsky, Amsterdam (€ 2500) Eva-Fiore Kovacovsky, Amsterdam (€ 10000) Susanne Kriemann, Rotterdam (€ 8650) Susanne Kriemann, Rotterdam (€ 9410) Jacob de Krijger, Den Haag (€ 6300) Karin Krijgsman, Rotterdam (€ 5000) Cees Krijnen, Haarlem (€ 44190) Germaine Kruip, Amsterdam (€ 51419) Stan Kuiperi, Oranjestad (€ 4500) Kiki Lamers, Rotterdam (€ 8500) Charl Landvreugd, Rotterdam (€ 1440) Walter Langelaar, Rotterdam (€ 12500) Sjaak Langenberg, Den Bosch (€ 26222) Raymond Lemstra, Amsterdam (€ 15000) Alon Levin, Den Haag* Natascha Libbert, Amsterdam (€ 3341) Giuseppe Licari, Rotterdam (€ 8442) Joep van Liefland, Utrecht (€ 15600) Mathijs Lieshout, Utrecht (€ 7500)

Erik van Lieshout, Rotterdam (€ 25950) Joep van Lieshout, Rotterdam (€ 65925) Joep van Lieshout, Rotterdam (€ 31000) Erik van Lieshout, Rotterdam* Bart Lodewijks, Gent (€ 7800) Bart Lodewijks* Kadir van Lohuizen, Amsterdam (€ 6250) Koen Lomans, Utrecht (€ 12500) Bertvan Loo, Amsterdam (€ 7600) Vesna Madzoski, Amsterdam (€ 15000) Vesna Madzoski, Amsterdam (€ 15000) Charlott Markus, Amsterdam (€ 15000) David Maroto, Rotterdam (€ 8940) Renzo Martens, Amsterdam (€ 88930) Tirzo Martha, Curaçao (€ 2804) Tirzo Martha, Curaçao (€ 3515) Ton Matton, Wendorf (€ 13500) Eileen Maxson, Schiedam (€ 7500) Chris Meighan, Amsterdam (€ 7500) Yael Messer, Amsterdam (€ 15000) Sjoukje van der Meulen, Amsterdam (€ 15000) Wicher Meursing, Amsterdam (€ 12000) Tilmann Meyer-Faje, Amsterdam (€ 11144) Aernout Mik, Amsterdam (€ 122490) Aernout Mik, Amsterdam (€ 122906) Sachi Miyachi, Amsterdam (€ 6325) Magnus Monfeldt, Amsterdam (€ 17288) Kianoosh Motallebi, Delft (€ 10850) Melvin Moti, Rotterdam (€ 17500) Marlie Mul, Amsterdam (€ 15000) Matthijs Munnik, Den Haag (€ 21795) Alexandra Navratil, Amsterdam (€ 22788) Marnix de Nijs, Rotterdam (€ 20196) Astrid Nobel, Den Haag (€ 7500) Petra Noordkamp, Amsterdam (€ 10000) Mark Nozeman, Amsterdam (€ 15000) Christian Nyampeta, London (€ 4928) Hester Oerlemans, Arnhem (€ 19892) Ahmet Ögüt, Amsterdam* Wendelien van Oldenborgh, Rotterdam (€ 5700) Ronald Ophuis, Amsterdam (€ 15000) Fahrettin Örenli, Amsterdam (€ 20814) Fahrettin Örenli, Amsterdam (€ 7500) Charles van Otterdijk, Eindhoven (€ 5000) Daan Paans, Utrecht (€ 7500) Maria Pask, Amsterdam (€ 30770) Eva Pfannes, Rotterdam (€ 19730) Pablo Pijnappel, Rotterdam (€ 14712) Falke Pisano, Hoorn (€ 8000) Jan van der Pol, Amsterdam (€ 8199) Ahmet Polat, Oud Gastel (€ 15000) Paloma Polo, Amsterdam (€ 15000) Gert-Jan Prins, Amsterdam (€ 15000) Ilya Rabinovich, Amsterdam (€ 28443) Sara Rajaei, Den Haag (€ 15000) Zeger Reijers, Den Haag (€ 3200) Zeger Reijers, Den Haag (€ 16230) Suzanne van Rest, Amsterdam (€ 2600) Magali Reus, Amsterdam (€ 13926) Misha de Ridder, Amsterdam (€ 8811) Yamila Lucia Rios Manzanares, Amsterdam (€ 7500) Maria Roosen, Arnhem (€ 33494) Alexandra Roozen, Rotterdam (€ 12500) Julika Rudelius, Amsterdam (€ 37796) Karen Sargsyan, Amsterdam (€ 17425) Karen Sargsyan, Amsterdam (€ 26355) Keiko Sato, Nijmegen (€ 8800) Keiko Sato, Nijmegen (€ 4570) Jaap Scheeren, Amsterdam (€ 6100) Charlotte Schleiffert, Rotterdam (€ 16000) Ina Marie Schmidt, Rotterdam (€ 6250) Marike Schuurman, Amsterdam (€ 23033) Angela Serino, Amsterdam (€ 15000) Sandro Setola, Rotterdam (€ 11917) Tanja Smeets, Utrecht (€ 14360) Roland Sohier, Utrecht (€ 11875)
 Katja Sokolova, Amsterdam (€ 10000) Praneet Soi, Amsterdam (€ 34278) Mounira Al Solh, Amsterdam (€ 15000)

REIN JELLE TERPSTRA TERSCHELLINGS OEROL FESTIVAL TETEM KUNSTRUIMTE’ TETO PROJECTS MARIANNE THEUNISSEN PINK DE THIERRY DERK THIJS ALINE THOMASSEN TIJDGEEST JAN VAN DER TIL FLOOR TINGA OMID TIRANDAZ TOM TLALIM SUE TOMESEN REMCO TORENBOSCH 79

Aam Solleveld, Amsterdam (€ 9106) William Speakman, Netersel (€ 15200) Erwin Springveld, Amsterdam (€ 31400) Jonas Staal, Rotterdam (€ 16400) Jonas Staal, Rotterdam (€ 14675) Jonas Staal, Rotterdam (€ 10000) Petra Stavast, Amsterdam (€ 6000) Renée Steenbergen, Amsterdam (€ 15000) Aaike Stuart, Berlijn (€ 9800) Andrea Stultiens, Rotterdam (€ 5000) Rob Sweere, Arnhem (€ 2500) Pilvi Takala, Amsterdam* Toshie Takeuchi, Den Haag (€ 15000) Fiona Tan, Amsterdam (€ 29400) Michael Tedja, Amsterdam (€ 12550) Michael Tedja, Amsterdam (€ 12500) Marjan Teeuwen, ’s-Hertogenbosch (€ 8904) Marjan Teeuwen, ’s-Hertogenbosch (€ 49600) Floor Tinga, Utrecht (€ 15000) Stefanos Tsivopoulos, Amsterdam (€ 15749) Ola Vasiljeva, Amsterdam (€ 32921) Leopold van de Ven, Boxtel (€ 1380) Dick Verdult, Son en Breugel (€ 4360) Karine Versluis, Den Haag (€ 5000) Marianne Bruun Vierø, Amsterdam (€ 23300) Marianne Bruun Vierø, Amsterdam (€ 7500) Jasmijn Visser, Utrecht (€ 22000) Kees Visser, Haarlem (€ 15000) Dirk-Jan Visser, Rotterdam (€ 15651) Rieke Vos, Amsterdam (€ 15000) Bram Vreven, Den Haag (€ 20300) Grega Tao Vrhovec Sambolec, Amsterdam (€ 17550) Vincent Vulsma, Amsterdam (€ 15000) Robin Waart, Amstelveen (€ 10000) Suzanne Wallinga, Amsterdam (€ 15000) Guido van der Werve, Amsterdam (€ 50000) Margret Wibmer, Amsterdam (€ 2300) Carola van Wijk, Amsterdam (€ 7500) Henk Wildschut, Amsterdam (€ 3741) Kerstin Winking, Amsterdam (€ 7500) Alex Winters, Amsterdam (€ 10000) Marjolijn de Wit, Amsterdam (€ 2950) Katarina Zdjelar, Rotterdam (€ 17877) Katarina Zdjelar, Rotterdam (€ 10000) Katarina Zdjelar, Rotterdam (€ 10000) Arnisa Zeqo, Amsterdam (€ 15000) Maria Zervou, Amsterdam (€ 22800) Edwin Zwakman, Amsterdam (€ 29140) * via bijdrage aan Stedelijk Museum voor Actuele Kunst, Gent

Publicatiesubsidies Laurence Aëgerter, Amsterdam (€ 13331) Babak Afrassiabi, Rotterdam (€ 4978) Taco Anema, Amsterdam (€ 14574) Jan Banning, Utrecht (€ 5535) Peter Baren, Amsterdam (€ 16508) Wout Berger, Uitdam (€ 10957) Diana Blok, Amsterdam (€ 2628) Melanie Bonajo, Amsterdam (€ 16395) Koos Breukel, Amsterdam (€ 9130) Lard Buurman, Amsterdam (€ 24805) Sebastian Diaz Morales, Amsterdam (€ 27020) Elspeth Diederix, Amsterdam (€ 16925) Uta Eisenreich, Amsterdam (€ 1260) Uta Eisenreich, Amsterdam (€ 16002) Pam Emmerik, Rotterdam (€ 4487) Wapke Feenstra, Rotterdam (€ 13000) Alicia Framis, Amsterdam (€ 17199) Michaela Frühwirth, Amsterdam (€ 9980) Marnix Goossens, Amsterdam (€ 16783) Edwin van der Heide, Rotterdam (€ 16105) Chantal Heijnen, Nijmegen (€ 5740) Pieter Holstein, Amsterdam (€ 12000) Toine Horvers, Rotterdam (€ 4930) Saskia Janssen, Amsterdam (€ 7092) Marie-Jose Jongerius, Helvoirt (€ 19979) Hugo Kaagman, Amsterdam (€ 14226)

Wytske van Keulen, Amsterdam (€ 14778) Hubert Marcolino Kirindongo, Curacao (€ 19563) Irene Kopelman, Amsterdam (€ 8259) Uwe Frank Laysiepen, Amsterdam (€ 43038) Gabriel Lester, Amsterdam (€ 19744) Erik van Lieshout, Rotterdam (€ 5000) Kadir van Lohuizen, Amsterdam (€ 16806) Thomas Manneke, Amsterdam (€ 4297) Katja Mater, Amsterdam (€ 17384) Hans van der Meer, Amsterdam (€ 10950) Serge Onnen, Amsterdam (€ 6830) Marc Oosting, Amsterdam (€ 13723) Fahrettin Orenli, Amsterdam (€ 19403) Daan Paans, Utrecht (€ 7167) Antonis Pittas, Amsterdam (€ 6566) Martin Roemers, Delft (€ 5717) Cornelius Rogge, Hall (€ 12000) Felix de Rooy, Amsterdam (€ 20162) Elian Somers, Rotterdam (€ 14318) Martine Stig, Amsterdam (€ 11795) Batia Suter, Amsterdam (€ 8875) Nasrin Tabatabai, Rotterdam (€ 4978) Rein Jelle Terpstra, Amsterdam (€ 8942) Stijn Verhoeff, Amsterdam (€ 7710) Henk Visch, Eindhoven (€ 9967) Henk Wildschut, Amsterdam (€ 18298) Witho Worms, Almere (€ 12320) Robert Zandvliet, Rotterdam (€ 24887) Peter Zegveld, Amsterdam (€ 17619) Studiebeurzen Ruth Legg, Amsterdam (€ 8600) Tom Tlalim, Den Haag (€ 23404)

Internationalisering Toekenningen buitenland ateliers ISCP, New York Pauline Oltheten, Amsterdam (1 januari – 31 december 2013) Project Studio Rome Leonid Tsvetkov, Amsterdam (15 september 2012 – 31 januari 2013) PiST///, Istanbul Steven Jouwersma, Brussel (1 november – 30 november 2012 en 1 februari – 30 april 2013) Eleni Kamma, Maastricht (1 december – 30 december en 1 mei – 31 juli 2013) Christel Vesters, Amsterdam (1 januari – 31 januari 2013 en 1 augustus – 31 oktober 2013) Project Studio Berlijn Jenny Lindblom, Amsterdam (1 april – 31 juli 2013) Lucia Luptáková, Amsterdam (1 augustus – 30 november 2013) Eva Olthof, Rotterdam (1 december 2013 – 31 maart 2014) Townhouse Gallery, Cairo Lauren Alexander, Amsterdam en Ghalia Elsrakbi, Amsterdam (1 februari – 31-5- 2013) Mark Nozeman, Amsterdam (15 september 2013 - 15 januari 2014) Banff Centre for the Arts, Canada Renske Janssen, Amsterdam (15 april - 15 juni 2013)

TORONTO INTERNATIONAL FILM FESTIVAL TOT BEHEER EN INSTANDHOUDING VAN TEYLERS MUSEUM TOT BEHOUD VAN AMSTERDAMSE KEURTUINEN TRACK TRANS ARTISTS TSINGHUA UNIVERSITY STEFANOS TSIVOPOULOS LEONID TSVETKOV TURNINGPOINT TWENTSEWELLE UMS PASTOE BV UNIVERSIDAD NACIONAL AUTONOMA 80

CCS Bard, Annandale-on-hudson (€ USA) Rebecca Stephany, Amsterdam (1 februari – 31 mei 2013) Atelier Holsboer, Parijs Femmy Otten, Den Haag (1 april – 30 september 2012) Stephan Keppel, Amsterdam (1 oktober 2013– 31 maart 2014) Project Studio China, Beijing Francois Dey, Amsterdam (1 januari – 30 juni 2012) Maja Bekan, Den Haag en Angela Serino, Amsterdam (1 juli - 31 december 2012) Instituto Buena Bista, Curaçao Jeroen Kooijmans en Elspeth Diederix, Amsterdam (1 januari – 30 april 2013) Machteld Solinger, Rotterdam (1 mei – 31 augustus 2013) Rieneke de Vries, Den Bosch (1 september – 31 december 2013) Air Berlin Alexanderplatz, Berlijn Anna Okrasko, Rotterdam (1 januari – 30 april 2013) Katharina Zdjelar, Rotterdam (1 mei – 31 augustus 2013) Maartje Fliervoet, Amsterdam (1 september – 31 december 2013) WIELS, Brussel Suzanne van der Ven, Amsterdam (1 januari – 30 juni 2013) Egle Budvytyte, Amsterdam (1 juli - 31 december 2013) Arts Initiative Tokyo Melvin Moti, Rotterdam (1 januari - 1 april 2013) Capacete, Rio de Janeiro/ Sao Paulo Perioden nog niet bekend Merel van ’t Hullenaar, Amsterdam Annick Kleizen, Almere Rieke Vos, Amsterdam IASPiS, Stockholm Keuze nog niet bekend Kunstlerhaus Bethanien, Berlijn Saskia Noor van Imhoff, Amsterdam (15 april 2011 - 31 maart 2013) Meet Factory, Praag Taf Hassam, Amsterdam (1 maart – 30 juni 2013) Emmeline de Mooy, Amsterdam (1 september – 31 december 2013) Tembe Art Studio, Moengo, Suriname Jasmin Werner, Amsterdam (1 maart - 31 mei 2013) Iris Kensmil, Amsterdam (1 mei – 31 juli 2013) Toekenningen tijdelijke buitenland ateliers El Puente Lab, Medellin, Colombia Sue Tomesen, Amsterdam (1 november – 30 november 2012 en 1 februari – 30 april 2013) LiPac, Buenos Aires, Argentinië Klaas van Gorkum en Iratxe Jaio, Rotterdam (1 april – 30 juni 2013) TUPAC, Lima, Peru Klaar van der Lippe en Bart Stuart, Amsterdam (15 januari – 15 maart 2013)

SOMA, Mexico City, Mexico Risk Hazekamp, Den Haag (1 januari – 31 maart 2013) CRAC, Valparaíso, Chili Eva Olthof, Rotterdam (1 april – 30 juni 2013) Binnenland atelier Den Helder Annegien van Doorn, Amsterdam Joseph Gower, Amsterdam Daniel Hofstede, Amsterdam Benjamin Roth, Amsterdam Kathrin Schlegel, Amsterdam Ton Schuttelaar, Den Haag Tijdelijke binnenland ateliers Atelier aan de Middendijk, Usquert Jan van der Ploeg, Amsterdam Land Art Contemporary - AIR Dalen Jasper Coppes, Amsterdam Stijn Verhoeff, Amsterdam Barbara Visser, Amsterdam B32 onderzoeksatelier Rosa Everts, Groningen IK paviljoen, Oost-Souburg Alexandra Roozen, Rotterdam Aram Tanis, Amsterdam Het Vijfde Seizoen i.s.m. Het Dolhuys Saskia Janssen, Amsterdam Stichting Van Doesburghuis Christiaan Bastiaans, Amsterdam Franziska Bollerey, Delft Stephan Keppel, Amsterdam Jean Bernard Koeman, Amsterdam Samenwerking Brazilië Liesbeth Bik, Rotterdam (€ 4800) Ivan Henriques, Den Haag (€ 15220) Bart Lodewijks, Gent (€ 10650) Falke Pisano, Hoorn (€ 18600) Jos van der Pol, Rotterdam (€ 4800) Daragh Reeves, Amsterdam (€ 8500) Sarah van Sonsbeeck, Amsterdam (€ 19000) Mariëlle Videler, Amsterdam (€ 19300) Danielle van Zuijlen, Gent (€ 10650)

Bijzondere projecten Kunstenaars & School Gijs Assmann, Amsterdam (€ 26798) Elspeth Pikaar, Amsterdam (€ 10084) Anouk Vogel, Amsterdam (€ 69005) Willem van Weeghel, Barneveld (€ 21783) Masterclasses Stichting Incubate, Tilburg (€ 7000) Rongwrong, Amsterdam (€ 13167) Stichting Materiaalfonds, Amsterdam (€ 40788) Stichting Sonic Acts, Amsterdam (€ 19900) Amsterdam School of Cultural Analysis, Amsterdam (€ 4254) MetropolisM, Utrecht (€ 24000) Matching grants (open call Opdrachten) Samenwerking tussen de Erasmus Universiteit Rotterdam en Kathrin Schlegel Samenwerking tussen het Nationaal Glasmuseum, Stichting Stokroos en Caroline Prisse Samenwerking tussen Stichting NOX, Museum Bronbeek en zeven beeldend kunstenaars

DE MEXICO UNIVERSITEIT VAN DE NEDERLANDSE ANTILLEN UNIVERSITY OF CALIFORNIA UPSTREAM GALLERY UTAH MUSEUM OF CONTEMPORARY ART VALIZ ESMÉE VALK MUSEUM HET VALKHOF VAN GOGH MUSEUM VAREND ERFGOED HOORN OLA VASILJEVA DANIIL VASSILIEV ALDWIN VAN DE VEN 81

Samenwerking tussen Verbeke Foundation, het Brabants Kenniscentrum voor kunst en cultuur en Jacobus Kloppenburg Samenwerking tussen Sonic Acts, Filmmuseum Österreich, NÖ Festival-Ges.m.b.H., Filmtechniek BV, European Space Agency (ESA) en een aantal beeldend kunstenaars Samenwerking tussen het Huis voor de Beeldcultuur, dansgezelschap De Stilte uit Breda en vier beeldend kunstenaars met vier choreografen Samenwerking tussen Stichting In Opdracht, Museum Jan Cunen in Oss en Gerco de Ruijter i.s.m. Esther Polak en Ivar van Bekkum Samenwerking tussen Stichting Dark Matter, de Gemeente Eindhoven, verschillende sponsors en Ivo Schoofs Samenwerking tussen Partizan Publik, Het Parool en Ronald van TIenhoven. Zie pagina 8-10 voor toekenningen overige pilotprojecten

Bijlage commissieleden Commissieleden bijdragen voor beeldend kunstenaars en bemiddelaars Stimuleringssubsidies Aantal vergaderingen: 108 Voorzitter Christie Arends, Rotterdam (t/m 30 juni) Na het vertrek van Christie Arends is gewerkt met plaatsvervangend voorzitters. Subcommissie beeldende kunst Adi Martis, Utrecht*** Annette Wolfsberger, Amsterdam Bas van Koolwijk, Utrecht Brigitte van der van der Sande, Amsterdam (plaatsvervangend voorzitter) Caroline Prisse, Amsterdam Danielle van Ark, Amsterdam Edzard Mik, Amsterdam Eelco van der Lingen, Den Haag Eylem Aladogan, Amsterdam Fatima Barznge, Rotterdam Hadassah Emmerich, Heerlen* Hans Goedkoop, Amsterdam Ina van Zyl, Amsterdam Jenny Smets, Amsterdam (plaatsvervangend voorziter) Jeroen Kooijmans, Amsterdam** Juul Hondius, Amsterdam Kees Goudzwaard, Reusel, (B) Koert van Mensvoort, Amsterdam. Lucas Lenglet, Amsterdam Luuk Wilmering, Haarlem Martijn Lucas Smit, Haarlem (plaatsvervangend voorzitter) Martine Stig, Amsterdam** Nat Muller, Rotterdam Nickel van Duijvenboden, Amsterdam Petra Heck, Amsterdam Pim Trooster, Enschede Radek Vaña, Amsterdam Rob Johannesma, Amsterdam (plaatsvervangend voorziter) Robert Kluijver, Den Haag Ronald Koop, Den Haag Suzanne van de Ven, Amsterdam Tanja Rumpff, Haarlem Theo Niekus, Amsterdam Willem van Weelden, Amsterdam Secretarissen: Laia Frijhoff, Wouter Koelman, Arsine Nazarian, Sandra Nicolai, Douke IJsselstein Adviescommissie Startstipendia Bas van Koolwijk, Utrecht Pieter Sanders, Den Haag Rein Wolfs, Kassel (D) Wim Waelput, Gent (B) Tanja Rumpff, Haarlem Luuk Wilmering, Haarlem Lucas Lenglet, Amsterdam Danielle van Ark, Amsterdam Jeroen Kooijmans, Amsterdam** Reggy Gunn, Heerewaarden (plaatsvervangend voorzitter) Secretarissen: Laia Frijhoff, Arsine Nazarian Adviescommissie Publicatiesubsidies Brigitte van der Sande, (plaatsvervangend voorzitter) Ina van Zyl Jenny Smets Ronald Koop Rob Johannesma Suzanne van de Ven Kees Goudzwaard Daniëlle van Ark

LEOPOLD VAN DE VEN SUZANNE VAN DER VEN DIEKE VENEMA WOUTER VENEMA PEER VENEMAN DICK VERDULT VERENIGDE PROTESTANTSE GEMEENTE VAN CURAÇAO VINCENT VERHOEF STIJN VERHOEFF PUCK VERKADE KARINE VERSLUIS MARIA VERSTAPPEN VERZETS82

Secretarissen: Mayke Jongsma, Wouter Koelman, Steven van Teeseling * tot 30-09-2012 ** tot 01-08-2012 *** buitengewoon lid Nederlandse Caribische eilanden

Selectiecommissie Stimuleringssubsidies beeldende kunst en bemiddelaars Bij de commissie stimuleringssubsidies werden 5 leden herbenoemd en 14 nieuwe leden benoemd. 12 leden verlieten de commissie stimuleringssubsidies. Per 1 januari 2013 treden de nieuwe subsidieregelingen van het Mondriaan Fonds in werking en worden de commissieleden van de voormalige fondsen ondergebracht in één grote poule en waar mogelijk, benoemingen verlengd. Gezien het grote aantal beschikbare commissieleden is het in eerste instantie niet nodig gebleken nieuwe commissieleden te werven. De selectiecommissie is in 2012 dan ook niet bij elkaar gekomen. Atousa Bandeh Ghiasabadi, Amsterdam Fiona Tan, Amsterdam Frank van der Salm, Amsterdam Secretaris: Wouter Koelman Commissie Buitenlandateliers De adviescommissie Buitenlandateliers bestaat uit een ´poule´ van een aantal voorzitters en commissieleden, waaruit per atelier verschillende subcommissies worden gevormd. De samenstelling van deze subcommissies wisselt (gedeeltelijk) per jaar. Bij een aantal ateliers is de directeur of een afgevaardigde van de residency lid van de adviescommissies. Bij andere ateliers maakt de adviescommissie een shortlist uit de ingediende aanvragen. Deze shortlist wordt voorgelegd aan de directie van het betreffende atelier die de uiteindelijke keuze maakt. Aantal vergaderingen: 18 Voorzitters Gijs Assman, Amsterdam Leontien Coelewij, Amsterdam Ingrid Commandeur, Rotterdam Robert Kluijver, Den Haag Gabriëlle Schlijpen, Arnhem Pietje Tegenbosch, Amsterdam Huib Haye van der Werf, Amsterdam Leden Tiong Ang, Amsterdam David Bade, Curaçao (namens instituto Buena Bista) Anke Bangma, Rotterdam Maria Barnas, Berlijn Amilcar Packer, Rio de Janeiro (namens Capacete) Elena Beelaerts, Amsterdam Doede Hardeman, Den Haag Arjan van Helmond, Berlijn Roosje Klap, Amsterdam Paul Kooiker, Amsterdam Annette Krauss, Utrecht Susanne Kriemann, Berlijn (namens Air Berlin Alexanderplatz) Bart Lodewijks, Gent Nat Müller, Rotterdam Willem Oorebeek, Brussel (namens WIELS) Didem Özbek, Istanbul (namens PiST///) Marcel Pinas, Paramaribo (namens Tembe Art Studio) Bas Princen, Singapore/Rotterdam Thomas Raat, Amsterdam Els Silvrants, Antwerpen (namens Projectstudio China) Petra Stavast, Amsterdam Toon Teeken, Maastricht Rein Jelle Terpstra, Amsterdam Radek Vaña, Amsterdam Roy Villevoye, Almere Tessa van der Waals, Amsterdam

Wim Waelput, Gent Marieke Wiegel, Parijs (Atelier Holsboer) Edwin Zwakman, Amsterdam Secretarissen: Mayke Jongsma, Arsine Nazarine, Laia Frijhoff, Wouter Koelman, Douke IJsselstein, Steven van Teeseling, Sandra Nicolai Adviescommissie Tijdelijke Buitenlandateliers Aantal vergaderingen: 1 Voorzitter Huib Haye van der Werf, Amsterdam Leden Bas Princen Bart Lodewijks Ingrid Commandeur Secretaris: Mayke Jongsma Bestuur stichting Van Doesburghuis Voorzitter Pietje Tegenbosch Leden Hubert Jan Henket (namens Van Doesburghuis) Elena Beelaerts Jair Tchong (namens Fonds Podiumkunsten Bijzondere projecten Tijdelijke regeling Kunstenaar en school Krijn de Koning (voorzitter) Mirjam van Tilburg Sjaak Langenberg Georges Korsmit Tijdelijke regeling Masterclasses Jean Bernard Koeman Jeanne-Marie de Rooij Philip Vandenbossche Tijdelijke Binnenlandateliers Ingrid Commandeur (voorzitter) Bart Stuart Petra Stavast Radek Váña Matching Grants / Opdrachtgeverschap Roos van Put (voorzitter) Steven ten Thije Koert van Mensvoort Edzard Mik Michiel Hogenboom Secretaris: Steven van Teeseling

Adviescommissies instellingen beeldende kunst en cultureel erfgoed Vaste commissie beeldende kunst en cultureel erfgoed Voorzitter Rob Ligthert, theatermaker, regisseur Imre Végh, debat.nl Leden Paula Assuncao dos Santos, Reinwardt Academie Susan van den Berg, Museum Belvédère Joke Bosch, Museumgroep Leiden Mieke Conijn, Kunstenlab Michel Dartel, V2_ Hester Dibbits, Meertens Instituut Lennard Dost, curator, journalist Pieter-Matthijs Gijsbers, Nederlands Openluchtmuseum Berry van der Hoorn, Naturalis Douwe Huizing, Drents Archief

MUSEUM AMSTERDAM CHRISTEL VESTERS VHDG VI TAAL MARIELLE VIDELER VIER MUSKETIERS VIEWMASTER VILLE DE MARSEILLE ROY VILLEVOYE EVI VINGERLING THOM VINK HENK VISCH BARBARA VISSER DIRK JAN VISSER JASMIJN VISSER JOP VISSERS 83

Nanda Janssen, curator Nancy Jouwe, Stichting Kosmopolis Utrecht Norah Karrouche, Erasmus Universiteit Rotterdam Floor Krooi, Marres Hans Looijen, Het Dolhuys Monique Mourits, Universiteitsmuseum Utrecht Milena Mulders, zelfstandig cultureel producent Nat Muller, curator Eveline Reeskamp, Centraal Museum Bahram Sadeghi, regisseur, presentator Angelique Spaninks, MU Alex van Stipriaan, Koninklijk Instituut voor de Tropen, Erasmus Universiteit Steven ten Thije, Van Abbemuseum Harry Tupan, Drents Museum Fred Wagemans, Kunstruimte Wagemans Wouter Welling, Afrika Museum Margreet Windhorst, Raamwerk advies & tekst Secretarissen: Lotte Hemelrijk, Sanne Jansen, Sarah Malko, Marineke van der Reijden, Joost Vrieler Vaste commissie beeldende kunst internationaal Voorzitter Jos Taekema, Rijksmuseum voor Volkenkunde Leden Defne Ayas, Witte de With Mariette Dölle, TENT. Maaike Gouwenberg, curator, producent Zoë Gray, Witte de With Maartje van den Heuvel, Universiteit Leiden Stijn Huijts, Bonnefantenmuseum Sven Lütticken, Vrije Universiteit Pieter-Paul Mortier, STUK Leuven Anne Nigten, The Patchingzone Gabriëlle Schleijpen, Dutch Art Institute, Studium Generale Rietveld Academie Olof van Winden, The Generator/Todays Art Secretaris: Coby Reitsma Vaste commissie volkenkundige aankopen Léon Buskens, Universiteit Leiden Matthi Forrer, Rijksmuseum voor Volkenkunde Irene Hübner, Afrika Museum Mirjam Shatanawi, Koninklijk Instituut voor de Tropen Secretaris: Marineke van der Reijden Vaste commissie KulturA (met fondspartners) Peggy Brandon, Mocca Aart Broek, specialist Caribische studiën Artwell Cain, NiNsee Randal Corsen, muzikant, componist Frans van Dijk, Nationaal Archief Jarrod Francisco, Stichting Likeminds Maureen Healy, programmeur volwassenentheater Jean Bernard Koeman, kunstenaar Adi Martis, Universiteit Utrecht Gert Oostindie, Koninklijk Instituut voor de Tropen, Universiteit Leiden Petra Possel, schrijver, journalist Igma van Putte-de Windt, taalkundige Felix de Rooy, beeldend kunstenaar Paulette Smit, MC Theater Wijnand Stomp, theatermaker Annette de Vries, schrijfster Gerrit Willems, curator Secretarissen: Sarah Malko, Joost Vrieler (Mondriaan Fonds), Femie Willems, Julia Terlunen (Fonds voor Cultuurparticipatie), Ronald Bos, Suzanne Meeuwissen (Nederlands Letterenfonds), Piet Zeeman, Ricardo Burgzorg (Fonds Podiumkunsten)

Ad hoc-adviescommissie programma’s hedendaagse kunstmusea en erfgoedinstellingen Voorzitter Tonny Holtrust, Fons Vitae Leden Arnoud Odding, directeur Rijksmuseum Twenthe Ruud Priem, Catharijneconvent Dick Rijken, STEIM Marjan Scharloo, Teylers Museum Angelique Spaninks, MU Jantje Steenhuis, Gemeentearchief Rotterdam Secretarissen: Marineke van der Reijden, Sarah Malko Ad hoc-adviescommissie programma’s presentatieinstellingen en tijdschriften Voorzitter Tonny Holtrust, Fons Vitae Leden Bas Epker, kunstenaar Nina Folkersma, curator, publicist Thijs Lijster, Rijksuniversiteit Groningen Shervin Nekuee, Eutopia.nl Robbert Roos, Kunsthal KAdE Angelique Spaninks, MU Eva Wittocx, M Leuven Secretarissen: Sanne Jansen, Joost Vrieler Ad hoc-adviescommissie structurele aankopen Tonny Holtrust, (voorzitter), Fons Vitae Hendrik Driessen, Museum De Pont Rachel Esner, UvA Jetske Homan van der Heide, Christie’s Meta Knol, Stedelijk Museum de Lakenhal Louise Schouwenberg, Art and Design theorist, lecturer and curator Wouter Welling, Afrikamuseum Secretarissen: Marineke van der Reijden, Sarah Malko Ad hoc-adviescommissie KunstKoop Voorzitter Tonny Holtrust, Fons Vitae Leden Emily Ansenk, Kunsthal Michiel Hogenboom, We like Art Roos van Put, Kunstbeeld Han Steenbruggen, Museum Belvédère Anne van der Zwaag, zelfstandig publicist Secretaris: Sarah Malko

KEES VISSER VITRA DESIGN STIFTUNG GGMBH DE VLEESHAL ANOUK VOGEL TEUN VONK RIEKE VOS JAN MAARTEN VOSKUIL BRAM VREVEN VRIENDEN VAN DE BIBLIOTHEEK VAN DE UVA VRIENDEN VAN HET DRENTS ARCHIEF RIENEKE DE VRIES MUSEUM AAN HET VRIJTHOF VINCENT 84

Incidentele adviseurs Jan van Alphen Reinier Baarsen Els Barents Lorenzo Benedetti Jos ten Berge Christiane Berndes Flip Bool Duncan Bull Sarah de Clercq Baukje Coenen Titus Eliëns Rachel Esner Matthi Forrer Mette Gieskes Jeroen Giltay Jaap Guldemond Geurt Imanse Pieter Kloosterbroek Ype Koopmans Gregor Langfeld Huigen Leeflang Nana Leigh Peter Nissen Jet Pijzel Jean Pierre van Rijen Pieter Roelofs Robbert Roos Jef Schaeps Karel Schampers Ruud Schenk Wim van Sinderen Henk Slager Laura Stamps Errol van de Werdt Peter van der Graaf Charlotte van Rappard Anneke van Veen

Jaarcijfers

VULSMA WAAG SOCIETY ROBIN WAART WALKER ART CENTER BAS VAN DER WAL SUZANNE WALLINGA JAN WATTJES WILLEM VAN WEEGHEL ALBERT VAN DER WEIDE ROBBERT WEIDE ERIK VAN DER WEIJDE LYDIA WEIJERS ISABELLE WENZEL ANNE WENZEL 85

Balans per 31 december 2012 2012 €

€

2011 €

€

Passiva Vaste activa I Immateriële vaste activa II Materiële vaste activa III Financiële vaste activa Totale Vaste Activa Vlottende activa I Voorraden II Vorderingen Vordering subsidie OCW CuNo Voorwaardelijke vordering OCW Overige vorderingen III Effecten IV Liquide middelen Totale Vlottende activa

1.408.584 -

1.408.584

1.302.710 90.000

-

-

1 14.773.212 2.423.111 47.190.703

38.130.490 14.773.212 2.165.352 45.152.047

64.387.028

TOTALE ACTIVA

65.795.611

1.392.710

100.221.101 101.613.811

Activa Eigen vermogen I Algemene reserve II Bestemmingsreserve III Bestemmingsfonds OCW IV Overige bestemmingsfondsen Totaal Eigen vermogen Voorzieningen I Voorzieningen Totaal Voorzieningen

1.488.249 11.010.726 10.816.440 -

431.485

Langlopende schulden I Subsidieverplichtingen II Nog te verlenen subsidies III Nog te realiseren beheerslasten IV Overige langlopende schulden Totale Langlopende schulden > 1 jaar

6.162.640 881.999

Kortlopende schulden I Subsidieverplichtingen II Nog te verlenen subsidies IIb Nog te realiseren incidentele lasten III Nog te realiseren beheerslasten IV Overige kortlopende schulden Totale Kortlopende schulden < 1 jaar

32.262.377 2.741.696



23.315.415

431.485

7.044.639

35.004.072

TOTAAL PASSIVA

65.795.611

ROB VAN DE WERDT WERKLEITZ GESELLSCHAFT E.V. JASMIN 86

1.477.885 6.822.887 9.540.618 -

561.134

4.547.202 752.098

27.700.024 44.492.998 136.413 4.297.929 1.284.623

17.841.390

561.134

5.299.300

77.911.987 101.613.811

Functionele exploitatierekening 2012 2012

Begroting

2011

€

€

€

Baten Opbrengsten I Directe opbrengsten Lager vastgestelde subsidies Ingetrokken subsidies Overige inkomsten II Indirecte opbrengsten Indirecte opbrengsten Totale Opbrengsten

651.622 59.469 13.035

-

689.832 23.962 98.115

724.126

-

811.909

Subsidies/bijdragen I Subsidie OCW II Overige subsidies Totale Subsidies/bijdragen

49.000.714 2.865.047 51.865.761

47.562.411 2.733.593 50.296.004

36.217.311 3.379.055 39.596.366



52.589.887

50.296.004

40.408.275

2.138.882 1.584.023 3.722.905

1.917.913 1.221.500 3.139.413

2.115.835 1.409.064 3.524.899

Activiteitenlasten I Verleende subsidies II Overige activiteitenlasten Totale Activiteitenlasten

36.969.856 3.910.720 40.880.576

38.889.390 5.653.608 44.542.998

28.414.583 3.681.483 32.096.066



TOTALE LASTEN

44.603.481

47.682.411

35.620.965



SALDO UIT GEWONE BEDRIJFSVOERING

7.986.407

2.613.593

4.787.310



Saldo rentebaten/-lasten AENA Van Doesburg Fusiekosten Diverse baten en lasten Saldo bijzonder baten/lasten

403.732 ( 2.713.991) ( 16.137) ( 360.281) -

( 2.597.093) ( 16.500) -

487.564 ( 2.597.093) ( 16.500) ( 1.018.208) ( 67.006)



EXPLOITATIERESULTAAT

5.299.730

-

1.576.067

TOTALE BATEN

Lasten Beheerslasten I Beheerslasten personeel II Beheerslasten materieel Totale Beheerslasten

WERNER GUIDO VAN DER WERVE ERIK WESSELO WEST GALERIE 87

Bestemming exploitatieresultaat 2012

Begroting

2011

10.365 10.365

-

227.706 227.706

Bestemmingsreserves Mutaties Bestemmingsreserve Totale mutaties Bestemmingsreserve

4.187.839 4.187.839

-

1.237.340 1.237.340

Bestemmingsfonds OCW Bestemmingsfonds OCW Lager vastgestelde subsidies Interestbaten Overschot regeling veiligheidszorg niet-rijksinstellingen Resultaat 2009-2012 Fusiekosten Totale mutaties Bestemmingsfonds OCW

651.622 361.563 88.113 229 1.101.527

-

689.832 439.398 ( 1.018.208) 111.022

5.299.730

-

1.576.068

€

€

€

Baten Algemene reserve Mutaties Algemene reserves Totale mutaties Algemene reserve

WEST NEELTJE TEN WESTENEND WESTFÄLISCHER KUNSTVEREIN WESTREICH WAGNER PUBLICATIONS JOHANNES VAN WETERING WHAT DESIGN CAN DO WHAT, HOW & FOR 88

Toelichting algemeen Algemeen Deze jaarrekening is opgesteld overeenkomstig het nieuwe Handboek Verantwoording Cultuursubsidies Fondsen 2009-2012 van het ministerie van OCW, dat onderdeel is van de Regeling op het specifiek cultuurbeleid die op 1 juli 2010 in werking is getreden. Herziene begroting Begin 2012 is op basis van het restant van Nog te verlenen subsidies en Nog te realiseren beheerslasten een nieuwe begroting gemaakt. De werkelijke cijfers van 2012 worden met deze begroting vergeleken. Fusie Per 30 december 2011 is het Fonds BKVB een juridische fusie aangegaan met de Mondriaan Stichting. Per 31 december 2011 is er sprake van één organisatie: het Mondriaan Fonds. Als gevolg van de juridische fusie zijn de balans per 31 december 2011 en de exploitatierekening over 2011 gepresenteerd alsof de juridische fusie per 1 januari 2011 had plaatsgevonden. Grondslagen van waardering van activa en passiva Algemeen Tenzij anders vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen de nominale waarde. Alle bedragen luiden in euro’s tenzij dit anders is vermeld. Materiële vaste activa Gebouw Met ingang van 1998 is het, per 1 januari 1989 om niet verkregen, pand Brouwersgracht 276 gewaardeerd tegen fictieve kostprijs, gebaseerd op de actuele waarde van dat moment. Onder de passiva is hetzelfde bedrag eveneens opgenomen als egalisatierekening investeringsbijdragen. Op het pand wordt lineair afgeschreven waarbij de afschrijvingen gelijk zijn aan de vrijval van de egalisatierekening. Overige materiële vaste activa De Overige materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, verminderd met een lineaire afschrijving gebaseerd op de economische levensduur van de betreffende activa. Financiële vaste activa De Financiële vaste activa betreffen verstrekte leningen met een looptijd van meer dan 1 jaar. Deze leningen worden tegen nominale waarde onder aftrek van een eventuele voorziening voor oninbaarheid gewaardeerd. Vordering subsidie OCW CuNo Onder de post Vordering OCW CuNo worden de toegezegde, nog niet ontvangen meerjarige subsidies van OCW opgenomen, zoals vermeld in de subsidiebeschikking en de wijzigingen daarop (inclusief aanvullende subsidieverleningen en loon- en prijsbijstellingen). Voorwaardelijke vordering OCW De post Voorwaardelijke vordering OCW geeft de geclausuleerde vordering op OCW aan. Deze vordering vervangt de door OCW verstrekte garantie naar aanleiding van de liquiditeitsuitname in 2002 en kan worden ingeroepen als de continuïteit van de door OCW goedgekeurde activiteiten in gevaar komen. Overige vorderingen De Overige vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde, rekening houdend met een eventuele voorziening wegens oninbaarheid.

WHOM/WHW WHATSPACE MARGRET WIBMER LAURA WIEDIJK WIENER SECESSION WIFREDO LAM CONTEMPORARY ART CENTER JUSTIN WIJERS CAROLA VAN WIJK HENK WILDSCHUT WILFRIED LENTZ WILKINSON GALLERY JAN WILLEM DEIMAN JULIA WILLMS HANS WILSCHUT 89

Eigen vermogen Het Eigen vermogen wordt onderscheiden in een Algemene reserve, Bestemmingsfondsen en Bestemmingsreserves volgens de actuele Richtlijnen van de Raad voor de Jaarverslaggeving, RJ 640 (640.305-313). Algemene reserve Het gedeelte van het Eigen vermogen waarover zonder belemmering door wettelijke of statutaire bepalingen kan worden beschikt voor het doel waarvoor de instelling is opgericht, wordt aangeduid als Algemene reserve. Bestemmingsfondsen Het deel van het Eigen vermogen waaraan door subsidiënten een beperktere bestedingsmogelijkheid is gegeven, wordt aangeduid als Bestemmingsfonds. Bestemmingsreserves Het deel van het Eigen vermogen waaraan het bestuur een beperktere bestedingsmogelijkheid heeft gegeven, wordt aangeduid als Bestemmingsreserve. Voorzieningen Voorzieningen worden getroffen voor kosten die hun oorzaak vinden in het betreffende boekjaar en waarvan de omvang redelijkerwijs is te schatten. Subsidieverplichtingen Onder Subsidieverplichtingen wordt verstaan de subsidies die in het boekjaar zijn verleend, voor zover deze in rechte afdwingbaar zijn en nog niet zijn betaald. In de jaarrekening wordt een onderscheid gemaakt in een kortlopend deel (subsidieverplichtingen met een kortlopend karakter < 1 jaar) en een langlopend deel (subsidieverplichtingen met een langlopend karakter > 1 jaar). Nog te verlenen subsidies, incidentele lasten en beheerslasten Onder de posten Nog te verlenen subsidies, incidentele lasten en beheerslasten wordt de door OCW toegekende meerjarige subsidie verantwoord voor zover deze nog niet is besteed. De toerekening van de nog te besteden subsidie van OCW aan de posten Nog te verlenen subsidie, incidentele lasten en subsidies geschiedt op basis van de door OCW goedgekeurde herziene meerjarenbegroting. Onder incidentele lasten wordt verstaan de kosten die gemaakt worden t.a.v. de afwikkeling van de onrechtmatige onttrekkingen. In de jaarrekening wordt een onderscheid gemaakt in een kortlopend deel (nog te verrekenen subsidie toegekend in het afgelopen jaar en in het komend jaar) en een langlopend deel (nog te verrekenen subsidie toegekend voor de daaropvolgende jaren). Aan het einde van de vierjaarlijkse periode wordt het restant van de balansposten ‘Nog te verlenen subsidies, incidentele lasten en beheerslasten verantwoord in het Bestemmingsfonds OCW. Egalisatierekening investeringsbijdrage Als gevolg van de waardering per 1 januari 1989 van het pand Brouwersgracht 276 tegen getaxeerde waarde is voor hetzelfde bedrag een egalisatierekening gevormd. De jaarlijkse vrijval van de egalisatierekening is gelijk aan de jaarlijkse afschrijving op het pand. Grondslagen voor resultaatbepaling Algemeen Baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Directe opbrengsten Directe opbrengsten betreffen inkomsten die direct aan de kernactiviteiten van het Mondriaan Fonds zijn gerelateerd, zoals sponsoring en lager vastgestelde en ingetrokken subsidies. Deze opbrengsten dienen afzonderlijk te worden verantwoord en mogen niet meer worden gesaldeerd met de activiteitenlasten.

Indirecte opbrengsten Indirecte opbrengsten zijn opbrengsten die geen of slechts een indirecte relatie hebben met de kernactiviteiten van het Mondriaan Fonds, zoals verhuur van onroerend goed of vergoedingen voor het uitlenen van personeel. Subsidie OCW De Subsidie van OCW wordt als bate verantwoord voor hetzelfde bedrag als bij Verleende subsidies onder de Activiteitenlasten. Voor het bedrag van de verantwoorde beheerslasten wordt eveneens eenzelfde bedrag aan subsidiebaten opgenomen. Beheerslasten Tot de Beheerslasten worden gerekend alle personele en materiële lasten die samenhangen met het beheer van de organisatie. Pensioen Het Mondriaan Fonds heeft in 2012 voor zijn werknemers verschillende pensioenvoorzieningen getroffen. Voor voormalig BKVB-werknemers geldt een pensioen op basis van eindloon. Opgebouwde aanspraken en rechten worden slechts geïndexeerd als er sprake is van overrente. De pensioenregeling is ondergebracht bij pensioenuitvoerder Delta Lloyd. Ten behoeve van het personeel van de voormalige Mondriaan Stichting is een middelloon pensioenregeling getroffen. Inhoudelijk is er sprake van een toegezegdepensioenregeling. Voor beide pensioenregelingen geldt dat ze als toegezegde-bijdrageregeling worden verwerkt. WOPT Bij het toetsen van beloningen aan de WOPT-grens wordt inzake ontslaguitkeringen uitgegaan van het loonstelsel waarbij ontslaguitkeringen worden verantwoord in het jaar van uitbetaling. Activiteitenlasten Alle subsidies die zonder voorbehoud zijn verleend, worden verantwoord onder Activiteitenlasten ten laste van het boekjaar waarin de subsidie is verleend, ongeacht het jaar waarin de subsidie wordt betaald. AENA en Van Doesburghuis Van het ministerie van OCW ontvangt het Mondriaan Fonds AENA-geld voor pensioenpremies van kunstenaars. Ook ontvangt het Fonds een bijdrage voor de exploitatie van het Van Doesburghuis in Parijs. Inzake deze gelden vervult het Mondriaan Fonds slechts een doorbetalingsfunctie. Het ministerie van OCW stort de bedragen voor beide organisaties op de rekening van het Mondriaan Fonds. Het Mondriaan Fonds stort de bedragen door op de rekening van de betrokken organisatie. Teneinde deze geldstroom inzichtelijk te maken in de jaarrekening zijn de baten verantwoord onder de Overige subsidies en de lasten onder de Bijzondere lasten. Het Mondriaan Fonds doet jaarlijks opgave aan AENA van de toekenningen met een kosten van levensonderhoud component. Verder strekt de functie van het Mondriaan Fonds t.a.v. de AENA-gelden niet.

KERSTIN WINKING

Toelichting balans en exploitatierekening

ALEX WINTERS

Balans

MARJOLIJN DE WIT WITTE DE WITH WN2000 THE WOOSTER GROUP WORLD CHESS HALL OF FAME AND MUSEUM WORLD PRESS PHOTO WORM WITHO WORMS RAIMOND WOUDA ANNIE WU YANCEY RICHARDSON GALLERY 90

Financiële positie Het nettowerkkapitaal bedraagt per 31 december 2012 € 29.382.955. Gegeven deze financiële positie is het Mondriaan Fonds goed in staat te voldoen aan zijn verplichtingen en doelstellingen. Exploitatierekening Beheerslasten Per 31 december 2011 resteerde er nog € 4.297.929 aan nog te realiseren beheerslasten. Hiervan is in 2012 € 3.722.905 besteed. De onderbesteding van € 575.024 is te zien als een besparing als gevolg van de fusie. Het percentage beheerslasten t.o.v. van activiteitenlasten is 8,3%. Activiteitenlasten Het bedrag aan verleende subsidies in het verslagjaar is € 36.969.856. Aan toekenningen werd € 36.002.914 besteed. De directe kosten die in het kader van deze toekenningen zijn gemaakt bedroegen € 966.942. Daarnaast is € 3.910.720 aan overige activiteitenlasten besteed. Dit maakt de totale activiteitenlasten over 2012 € 40.880.576

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

DE ZAAK NU

Aan: Stichting Mondriaan Fonds

ZAANS MUSEUM

Bijgesloten samengevatte jaarrekening, bestaande uit de samengevatte balans per 31 december 2012, de exploitatierekening over 2012 en de bijbehorende grondslagen, zijn ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening 2012 van Stichting Mondriaan Fonds. Wij hebben een goedkeurend oordeel verstrekt inzake de getrouwheid en rechtmatigheid bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 25 maart 2013. Desbetreffende jaarrekening en deze samenvatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controle verklaring 25 maart 2013. De samengevatte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van het Handboek Verantwoording Cultuursubsidies Fondsen 2009-2012. Het kennisnemen van de samengevatte jaarrekening kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Mondriaan Fonds. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvatting van de gecontroleerde jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in de toelichting. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de samengevatte jaarrekening op basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810, “Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financiële overzichten”. Oordeel Naar ons oordeel is de samengevatte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Mondriaan Fonds en in overeenstemming de grondslagen zoals beschreven in de toelichting. Amsterdam, 24 april 2013 Baker Tilly Berk N.V. was getekend, drs E.C.J. Moens RA Partner

ZACHETA NATIONAL GALLERY OF ART ZAM AFRICA MAGAZINE ROBERT ZANDVLIET ZANDVOORTS MUSEUM KATHARINA ZDJELAR ZEEUWS ARCHIEF ZEEUWS MUSEUM PETER ZEGVELD GALERIE FÜR ZEITGENÖSSISCHE KUNST LEIPZIG ARNISA ZEQO ZERO1 MARIA ZERVOU 91

Colofon Tekst: Mondriaan Fonds Ontwerp: Team Thursday (digitaal deel) 75B (gedrukt jaarverslag) © Mondriaan Fonds, mei 2013 Het Mondriaan Fonds heeft getracht alle auteursrechtelijke verplichtingen te voldoen. Voor zover iemand echter meent alsnog rechthebbende te zijn, kan deze zich tot het Mondriaan Fonds wenden. Mondriaan Fonds Postbus 773 1000 AT Amsterdam Tel 020 5231523 [email protected] www.mondriaanfonds.nl twitter.com/mondriaanfonds facebook.com/mondriaanfonds

SYLVIE ZIJLMANS ZOOM PHOTO FESTIVAL SAGUENAY EST DANIELLE VAN ZUIJLEN RONALD ZUURMOND EDWIN ZWAKMAN THIJS ZWEERS

92