Mondriaan Stichting Jaarverslag

2008

Mondriaan Stichting Jaarverslag

Voorwoord 2008 was voor de Mondriaan Stichting een jaar vol nieuwe plannen. In het voorjaar verscheen het Beleidsplan 2009 – 2012, met onze voornemens voor de komende jaren. We hebben het plan op meerdere plaatsen in Nederland gepresenteerd en kregen extra budget toegezegd voor de volgende beleidsperiode. Over het collectiebeleid in Nederland publiceerde de Mondriaan Stichting met Erfgoed Nederland het boek Voor de eeuwigheid?, met bijdragen van ruim dertig directeuren van erfgoedinstellingen, beleidsmakers en experts. Daarmee wilden zij het debat over de rol die de Collectie Nederland, het publiek en de collega-instellingen in het collectiebeleid spelen nieuw leven inblazen. In 2008 werd ook het internationaal beleid geëvalueerd. Aanvragers, galeries, ambassades, deelnemers aan oriëntatiereizen en in dat kader bezochte instellingen werden ondervraagd over het beleid van de Mondriaan Stichting en de samenhang van de activiteiten. De onderzoeksresultaten zijn overwegend positief, maar er waren ook enkele kritische geluiden te horen. Inmiddels is een plan van aanpak ontwikkeld met verbeterpunten. Voorwoord

Voor de Biënnale van Venetië in 2009 heeft de Mondriaan Stichting Saskia Bos benoemd als curator. Zij nodigde Fiona Tan uit, die een nieuwe audiovisuele installatie zal maken voor het Nederlands paviljoen. Nieuw was eveneens dat de Mondriaan Stichting op 31 maart met 22 andere organisaties een symposium organiseerde over grenzeloze nieuwsgierigheid. Ruim 450 mensen bezochten deze dag, die in het teken stond van verdere internationalisering van het cultuurbeleid. In 2009 wordt het nieuwsgierigheidsbeleid door de initiatiefnemers nader uitgewerkt. Natuurlijk stimuleerde de Mondriaan Stichting ook in 2008 weer een groot aantal bijzondere projecten. Met € 23.110.498 ondersteunde zij meer dan 870 activiteiten in Nederland en 46 andere landen, variërend van presentaties tot aankopen, van programma’s tot publicaties. Daarmee maakten musea en presentatie-instellingen, maar ook organisaties als archieven en bibliotheken beeldende kunst, vormgeving en cultureel erfgoed toegankelijk voor een groot en divers publiek. 2009 wordt als het begin van een nieuwe beleidsperiode voor de Mondriaan Stichting een belangrijk jaar. Wij zullen ons blijven inspannen voor een sterke en professionele cultuursector, die de betekenis van kunst en erfgoed duidelijk onder de aandacht van een breed publiek weet te brengen.

3

Hans Hoogervorst, voorzitter

Bij dit jaarverslag Om de nationale en internationale publieke belangstelling voor en afname van beeldende kunst, vormgeving en cultureel erfgoed te bevorderen heeft de Mondriaan Stichting in 2008 in totaal 1572 aanvragen ontvangen. Met € 23.110.498 ondersteunde zij 877 activiteiten, waarvan 406 voor internationale presentaties in 46 landen, variërend van presentaties tot aankopen, van programma’s tot publicaties. Het grootste deel van dit budget is, als onderdeel van de Cultuurnota, afkomstig van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Voor de internationale activiteiten ontvangt de Mondriaan Stichting gedelegeerd budget uit de Hgis-Cultuurmiddelen van de ministeries van ocw en Buitenlandse Zaken.

Bij dit jaarverslag

Met het jaarverslag verantwoordt de Mondriaan Stichting zich voor de manier waarop zij de beschikbare middelen heeft aangewend. Centraal in het verslag staan de projecten en activiteiten die in 2008 zijn ondersteund. In 2008 werden meer aanvragen ingediend dan in 2007 doordat er weer een aanvraagronde van de KunstKoop plaatsvond. Het toekenningspercentage was relatief laag. Als gevolg van de stijgende druk op het budget, onder meer doordat projecten steeds duurder worden, heeft de Mondriaan Stichting streng moeten selecteren. Om versnippering te voorkomen ondersteunt zij projecten bovendien zoveel mogelijk op een reëel niveau. Het ontwerp van dit jaarverslag maakt zichtbaar wat normaal gesproken in gedrukte vorm niet gezien wordt. De hiërarchische structuur van het boek wordt opgeheven door een lijst trefwoorden en hun synoniemen die als hyperlinks met elkaar verbonden worden. Er ontvouwt zich een alternatieve representatie van gegevens. Deze toont de complexiteit en biedt tegelijkertijd nieuwe perspectieven die bijdragen tot inzicht en transparantie. Het jaarverslag als ‘data cloud’ waarin de sporen van verschillende netwerkstructuren zichtbaar zijn. Het jaarverslag wordt verzonden naar relaties van de Mondriaan Stichting, inclusief alle instellingen die in 2008 aanvraag deden. Tot die relaties behoren behalve musea en kunstinstellingen ook het ministerie van ocw, de Raad voor Cultuur, de pers en belangenorganisaties. Verder is het verslag bestemd voor iedereen die geïnteresseerd is in het werk van de Mondriaan Stichting. Doordat het jaarverslag een uitvoerige verantwoording bevat van het werk van de Mondriaan Stichting, is het ook geschikt voor instellingen die nog geen aanvraag hebben ingediend, maar overwegen dat te doen. Uit het verslag kunnen zij een indruk krijgen van de activiteiten die de Mondriaan Stichting ondersteunt en de doelen, prioriteiten en criteria die daarvoor het kader vormen.

5

Schhoonvel interdisciplinariteit; maatschappij, samenleving, context; nieuwsgierigheidsbeleid, nieuwsgierigheid; partners, partnerschap, samenwerking; profilering; professionalisering, ondernemerschap; publieksbereik, toegankelijkheid; reflectie, visie; opinievorming; regionalisering

Weervel

Blauwe stippellijnen verbinden een selectie sleutelwoorden en hun synoniemen: belangstelling, waardering, aandacht, erkenning; deskundigheid, ervaring, excellentie, kwaliteit; digitalisering; diversiteit; experiment, laboratorium, onderzoek, ontwikkeling; globalisering, internationalisering, mobiliteit; innovatie, vernieuwing;

Deze woorden worden automatisch met elkaar gekoppeld waardoor het beeld van een rizoom ontstaat. Inherente verbanden worden zichtbaar gemaakt. De lijnen doorkruisen pagina’s of eindigen in een stip om aan de andere kant weer tevoorschijn te komen .

Waar een blauwe stippellijn de pagina verlaat staat een paginanummer . Een doorgetrokken lijn is een harde verwijzing naar een specifiek tekstgedeelte.

Inhoud 1. Mondriaan Stichting

10

2. Ondersteuning en activiteiten 2008

Beleid Prioriteiten Culturele diversiteit Internationalisering Cultuureducatie eCultuur Expertisebevordering en professionalisering Regionale spreiding Budget Ontwikkelingen

18 19 19 20 20 21 21 21 22 23

6. Beeldende kunst en vormgeving

internationaal Ondersteuning Presentaties in het buitenland Arts Collaboratory Kunstbeurzen Vormgevingspresentaties en beurzen Lofts Buitenlandse journalisten Hgis-Cultuurmiddelen Overige projecten en flexibel budget Activiteiten Ontwikkelingen Voornemens

116 117 118 119 119 120 120 120 120 121 129 130

3. Beeldende kunst en vormgeving

Inhoud

Ondersteuning Projecten Kunstopdrachten onderwijs Programma’s Tijdschriften Publicaties en matching fund illustraties Arts Collaboratory Overige projecten en flexibel budget KunstKoop Activiteiten Ontwikkelingen Voornemens

30 30 31 32 33 33 34 34 34 38 39 40

7. Organisatie

64 64 65 65 68 68 69 70 70 70 71 72

9. Verantwoording en transparantie

Organogram Bestuur Bureau Adviseurs

167 168 170 171

8. Werkwijze en procedures

Juridisch kader Voorwaarden Criteria Advisering Behandelingstermijn Bezwaren

176 176 177 178 179 180

4. Cultureel erfgoed

Ondersteuning Publieksactiviteiten en zichtbaarheid Cultureel erfgoed van minderheden Aankopen Kunsthistorisch onderzoek Behoud van collecties Veiligheidszorg Gemeenschappelijk cultureel erfgoed Overige projecten en flexibel budget Activiteiten Ontwikkelingen Voornemens 5. Interdisciplinaire activiteiten

Cultuureducatie Ondersteuning Ontwikkelingen Voornemens Cultureel beleggen Interregeling De verbeelding

9

96 96 97 97 98 98 99

Verantwoording en evaluatie Samenwerking Communicatie

186 189 193

10.Financiën

Financieel verslag Jaarrekening Accountantsverklaring Register op aanvrager

202 203 220 222

1. Mondriaan Stichting

1

Mondriaan Stichting


10

11

De Mondriaan Stichting is het (inter)nationale stimuleringsfonds voor beeldende kunst, vormgeving en cultureel erfgoed. Zij zet zich in voor een sterke en professionele cultuursector, die de betekenis van kunst, vormgeving en erfgoed duidelijk onder de aandacht van een breed publiek weet te brengen.

Mondriaan Stichting

{

Met het Nederlands Fonds voor Podiumkunsten+ ondersteunde de Mondriaan Stichting cultuureducatieve activiteiten voor het primair en voortgezet onderwijs binnen alle kunstdisciplines. }

De doelen van de Mondriaan Stichting zijn:

{

In samenwerking met het Nederlands Fonds voor de Film en het Stimuleringsfonds Culturele Omroepproducties ondersteunde de Mondriaan Stichting nieuwe mediaprojecten binnen de Interregeling. }

{

De belangstelling voor en de vraag naar beeldende kunst en vormgeving bevorderen, door de ontwikkeling in, de presentatie van en de gedachtevorming over beeldende kunst en vormgeving te stimuleren en te ondersteunen. }

{

De belangstelling voor cultureel erfgoed bevorderen, door de presentatie en de overdracht, het behoud en de aankoop van cultureel erfgoed te stimuleren en te ondersteunen. }

{

De internationale belangstelling voor hedendaagse beeldende kunst en vormgeving uit Nederland vergroten en de positie daarvan versterken, door de presentatie van hedendaagse beeldende kunst en vormgeving uit Nederland in het buitenland te stimuleren en te ondersteunen. }

Opinievorming Om de opinievorming te stimuleren, initieert en ontwikkelt de Mondriaan Stichting ook zelf activiteiten, op beperkte schaal. Het kan gaan om symposia, lezingen en debatten, publicaties en onderzoek. Dit gebeurt meestal in samenwerking met andere organisaties. { Leiderschapsprogramma { In de periode 2009 – 2012 biedt de Mondriaan Stichting extra ruimte voor activiteiten die de cultuursector verder versterken en professionaliseren. Een voorbeeld hiervan is het Leiderschapsprogramma, dat de Mondriaan Stichting met een groot aantal culturele organisaties en fondsen ontwikkelt. }

De Mondriaan Stichting realiseert deze doelen door financieel bij te dragen aan projecten en door zelf activiteiten uit te voeren.

Nieuwsgierigheidsbeleid { De Mondriaan Stichting heeft in 2008 met een groot aantal culturele en ontwikkelingsorganisaties aandacht gevraagd voor het stimuleren van internationale samenwerking en gepleit voor het ontwikkelen van een nieuwsgierigheidsbeleid. }

{

Voor beeldende kunst en vormgeving komen projecten, programmeringen, tijdschriften, publicaties en opdrachten in het onderwijs in aanmerking voor een bijdrage. Ook ondersteunt de Mondriaan Stichting met het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds illustraties voor kinderen jeugdboeken. Daarnaast voert de Mondriaan Stichting samen met Fortis Bank de KunstKoop uit. }

{

Onder cultureel erfgoed vallen bijdragen aan publieksprojecten, structurele en incidentele museale aankopen, inventarisatie en presentatie van cultureel erfgoed van minderheden, kunsthistorisch onderzoek, overname en ontwikkeling van tentoonstellingen, zichtbaarheid van collecties en selectie en, in het kader van de Wet tot behoud van cultuurbezit, behoud. }

{

Presentaties bij buitenlandse instellingen, deelname aan internationale beurzen, het Internationaal bezoekersprogramma, internationale promotionele catalogi, gebruik van lofts in New York, reisen verblijfskosten van journalisten en gastcuratoren vallen onder de noemer internationaal. Ook is de Mondriaan Stichting verantwoordelijk voor de Nederlandse inzending naar statelijke manifestaties, zoals de Biënnale van Venetië. }

{

Onder internationalisering verstaat de Mondriaan Stichting het stimuleren van (het tonen van) internationale activiteiten in Nederland. De Mondriaan Stichting vindt het belangrijk dat het Nederlandse publiek kan kennismaken met belangrijke internationale ontwikkelingen. Om dat te stimuleren organiseert zij samen met het Prins Claus Fonds, het Belgische Instituut voor beeldende, audiovisuele en mediakunst bam en het Office for Contemporary Art Noorwegen (oca) jaarlijks een oriëntatiereis voor professionals in de beeldende kunst. }


Stichtingen, instellingen en bedrijven uit binnenen buitenland kunnen bij de Mondriaan Stichting financiële ondersteuning aanvragen. De Mondriaan Stichting maakt onderscheid tussen activiteiten voor beeldende kunst en vormgeving of cultureel erfgoed, internationale activiteiten, internationalisering en specifieke activiteiten als cultuureducatie en veiligheidszorg.


Ondersteuning en activiteiten

} Budget De Mondriaan Stichting besteedt jaarlijks gemiddeld twintig miljoen euro. In 2008 was dit € 23.110.498. Het grootste deel van dit budget is, als onderdeel van de Cultuurnota, afkomstig van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Voor de internationale activiteiten ontvangt de Mondriaan Stichting gedelegeerd budget uit de Hgis-Cultuurmiddelen (Homogene Groep Internationale Samenwerking) van de ministeries van ocw en Buitenlandse Zaken. Ook ontvangt de Mondriaan Stichting specifieke doelsubsidies van beide ministeries, zoals voor cultuureducatie, gemeenschappelijk erfgoed en veiligheidszorg. Meer gedetailleerde informatie over ondersteuning, activiteiten, werkwijze, aanvraagprocedure en aanvraagformulieren staat op www.mondriaanfoundation.nl.

12

13


2

Ondersteuning en activiteiten 2008


14

15

De Mondriaan Stichting ondersteunt organisaties voor beeldende kunst, vormgeving en cultureel erfgoed bij het bereiken en vergroten van hun publiek. Dat doet zij door activiteiten met een voorbeeldwerking en een landelijke betekenis te steunen met een financiële bijdrage. Ook ontwikkelt de Mondriaan Stichting eigen activiteiten.

Toezeggingen 2008

Subtotaal

Subtotaal Interdisciplinaire activiteiten Cultuureducatie Interregeling De Verbeelding Subtotaal Internationale activiteiten Presentaties miv Hgis-C Kunstbeurzen galeries Lofts Statelijke biënnales Overige projecten en flexibel budget Subtotaal Totaal

Aantal . Aantal . Percentage . aanvragen* . gehonoreerd . gehonoreerd . . . . . 165 . 4. 23 . 6. 22 . 39 . 9. 141 . 6. . 415 . . . 98 . 22 . 1. 0. 16 . 2. 18 . 6. 4. 2. 25 . 1. 12 . . 207 . . . 96 . 60 . 1. . 157 . . . 334 . 71 . 87 . 2. 7. . 501 . . 1280 .

. . . . 63 . 3. 23 . 2. 14 . 17 . 6. 123 . 4. . 255 . . . 50 . 18 . 1. 0. 16 . 2. 16 . 6. 1. 2. 25 . 1. 10 . . 148 . . . 41 . 26 . 1. . 68 . . . 241 . 69 . 87 . 2. 7. . 406 . . 877 .

. . . . 38,2% . 75,0% . 100,0% . 33,3% . 63,6% . 43,6% . 66,7% . 87,2% . 66,7% . . . . . 51,0% . 81,8% . 100,0% . 0,0% . 100,0% . 100,0% . 88,9% . 100,0% . 25,0% . 100,0% . 100,0% . 100,0% . 83,3% . . . . . 42,7% . 43,3% . 100,0% . . . . . 72,2% . 97,2% . 100,0% . 100,0% . 100,0% . . . . .

Bijdrage . Percentage . ms x 1.000 . totaal bedrag . . . . . 2.804 . 255 . 53 . 98 . 267 . 2.662 . 253 . 874 . 100 . . 7.365 . . . 2.744 . 678 . 35 . 0. 507 . 273 . 3.918 . 236 . 113 . 43 . 393 . 119 . 390 . . 9.450 . . . 1.457 . 1.366 . 300 . . 3.124 . . . 2.315 . 328 . 80 . 87 . 88 . . 2.899 . . 22.837 .

. . . . 12,3% . 1,1% . 0,2% . 0,4% . 1,2% . 11,7% . 1,1% . 3,8% . 0,4% . . 32,3% . . . 12,0% . 3,0% . 0,2% . 0,0% . 2,2% . 1,2% . 17,2% . 1,0% . 0,5% . 0,2% . 1,7% . 0,5% . 1,7% . . 41,4% . . . 6,4% . 6,0% . 1,3% . . 13,7% . . . 10,1% . 1,4% . 0,4% . 0,4% . 0,4% . . 12,7% . . 100,0% .

Beeldende kunst en vormgeving Projecten miv Hgis-C Projecten Antillen en Aruba Kinderboeken Kunstprojecten onderwijs Publicaties Programma’s Tijdschriften KunstKoop Overige projecten en flexibel budget Subtotaal

2. Ondersteuning en activiteiten 2008 – Ontwikkelingen 2004 – 2008

Cultureel erfgoed (Digitale) publieksactiviteiten en zichtbaarheid Cultureel erfgoed minderheden Antillen en Aruba Ontwikkel- en overnamekosten Vormgevingserfgoed Structurele aankopen Incidentele aankopen Volkenkundige aankopen Kunsthistorisch onderzoek Wet behoud cultuurbezit Erfgoed veiligheidszorg Gemeenschappelijk cultureel erfgoed Overige projecten en flexibel budget

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Ondersteuning en activiteiten 2008 – Toezeggingen 2008

Beeldende kunst en vormgeving Projecten miv Hgis-C Projecten Antillen en Aruba Kinderboeken Kunstprojecten onderwijs Publicaties Programma’s Tijdschriften KunstKoop Overige projecten en flexibel budget

Ontwikkelingen 2004 – 2008

Cultureel erfgoed (Digitale) publieksactiviteiten en zichtbaarheid Cultureel erfgoed minderheden Antillen en Aruba Ontwikkel- en overnamekosten Vormgevingserfgoed Structurele aankopen Incidentele aankopen Volkenkundige aankopen Kunsthistorisch onderzoek Wet behoud cultuurbezit Erfgoed veiligheidszorg Gemeenschappelijk cultureel erfgoed Overige projecten en flexibel budget Subtotaal Interdisciplinaire activiteiten Cultuureducatie Interregeling De Verbeelding Subtotaal Internationale activiteiten Presentaties miv Hgis-C Kunstbeurzen galeries Lofts Statelijke biënnales Overige projecten en flexibel budget Subtotaal Totaal

* Het aantal aanvragen is exclusief de niet in behandeling genomen aanvragen.

16

17

. . 2004 . . . . . Aantal . Bijdrage . . . x 1.000 . . . . . . . . 2.168 . 67 . . . . . 1.169 . 35 . . 947 . 15 . . 116 . 12 . . 2.513 . 21 . . 521 . 9. . . . . . . . . . . 7.434 . 159 . . . . . . . . 2.819 . 66 . . . . . 465 . 19 . . . . . . . . . . . 325 . 2. . 5.283 . 7. . 99 . 6. . 120 . 2. . 351 . 7. . . . . . . . . . . . . . 9.462 . 109 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.002 . 226 . . 341 . 62 . . . . . . . . . . . . . . 2.343 . 288 . . . . . 556 . 19.239 .

2005 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . 2.066 . 75 . 66 . 3. 21 . 11 . 379 . 7. 17 . 223 . 19 . 1.940 . 3. 101 . . . 1. 25 . . . 136 . 4.821 . . . . . 67 . 2.891 . . . 16 . 526 . . . . . . . 9. 921 . 18 . 9.075 . 3. 83 . 1. 111 . . . . . 1. 37 . 6. 105 . . . 121 . 13.749 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 . 1.712 . 70 . 290 . . . 3. 634 . 9. 11 . . . 260 . 2.647 . . . 517 . 21.217 .

2006 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . 1.981 . 59 . 100 . 4. 8. 4. 380 . 9. 9. 155 . 8. 1.187 . 3. 204 . . . 1. 50 . . . 97 . 4.065 . . . . . 51 . 2.594 . . . 17 . 624 . . . 1. 30 . . . 6. 800 . 10 . 2.832 . 9. 219 . 1. 113 . 1. 96 . 26 . 385 . 3. 107 . 2. 30 . . . 127 . 7.830 . . . . . 21 . 601 . . . . . . . 21 . 601 . . . . . 191 . 2.002 . 74 . 294 . . . 3. 435 . 3. 69 . . . 271 . 2.800 . . . 516 . 15.296 .

2007 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . 1.959 . 54 . 109 . 2. 41 . 22 . 401 . 7. 11 . 181 . 12 . 1.855 . 4. 263 . . . 13 . 306 . . . 125 . 5.115 . . . . . 51 . 2.568 . . . 21 . 718 . . . 1. 300 . 8. 393 . 19 . 2.175 . 21 . 5.785 . 3. 47 . 2. 149 . 3. 68 . 38 . 423 . 2. 126 . 2. 65 . . . 171 . 12.817 . . . . . 63 . 2.183 . 12 . 499 . . . . . 75 . 2.682 . . . . . 229 . 2.282 . 68 . 306 . . . 2. 844 . 3. 94 . . . 302 . 3.526 . . . 673 . 24.140 .

2008 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . 2.804 . 63 . 255 . 3. 53 . 23 . 98 . 2. 14 . 267 . 17 . 2.662 . 6. 253 . 123 . 874 . 4. 100 . . . 255 . 7.365 . . . . . 50 . 2.744 . . . 18 . 678 . 1. 35 . 0. 0. 16 . 507 . 2. 273 . 16 . 3.918 . 6. 236 . 1. 113 . 2. 43 . 25 . 393 . 1. 119 . 10 . 390 . . . 148 . 9.450 . . . . . 41 . 1.457 . 26 . 1.366 . 1. 300 . . . 68 . 3.124 . . . . . 241 . 2.315 . 69 . 328 . 87 . 80 . 2. 87 . 7. 88 . . . 406 . 2.899 . . . 877 . 22.837 .

Beleidsplan 2009 – 2012

Beleid

2008 was ook het jaar van het nieuwe beleidsplan voor 2009 – 2012, dat in maart is gepresenteerd. Over het nieuwe beleid is door een groot aantal mensen en instellingen, van adviseurs tot samenwerkingspartners, meegedacht. Adviseurs hebben in reguliere vergaderingen en speciale bijeenkomsten hun oordeel gegeven. De mening van aanvragers over belangrijke ontwikkelingen, de ondersteuningsmogelijkheden en de werkwijze is gevraagd in een uitgebreid onderzoek, uitgevoerd door Motivaction in 2007. Samenwerkingspartners hebben in overleg en na lezing van het conceptplan hun reactie gegeven.

Nederland heeft een reputatie opgebouwd als artistiek laboratorium voor onderzoek en ontwikkeling. De Mondriaan Stichting blijft zich inzetten voor vernieuwing en experiment. Zij trekt daarom jaarlijks een flink bedrag uit voor programma’s van presentatie-instellingen en kunstenaarsinitiatieven; dit zijn immers de ‘laboratoria’ van de beeldende kunst. In de toekomst wil zij ook vernieuwing in het cultureel erfgoed sterker stimuleren. Volgens de adviseurs valt het experimentele of vernieuwende gehalte van aanvragen namelijk tegen. Goede ideeën leiden te weinig tot innovatieve plannen en te vaak blijven ambities beperkt tot Nederland, terwijl het internationale aspect weinig aandacht krijgt. De Mondriaan Stichting vindt het bevorderen van vernieuwing een kerntaak. Daarom is het belangrijk de opinievorming te stimuleren. Dat doet de Mondriaan Stichting door lezingen en bijeenkomsten te steunen, te initiëren en te organiseren en een platform voor debat, uitwisseling en beschouwing te bieden, met bijdragen van deskundigen uit verschillende disciplines. Vruchtbaar is het verblijf van gasten binnen het Internationaal bezoekersprogramma, waaraan jaarlijks zo’n twintig professionals uit het buitenland deelnemen. Nederlandse instellingen maken kennis met vertegenwoordigers van instellingen, onafhankelijke curatoren of journalisten die werkzaam zijn in de internationale hedendaagse beeldende kunst. Om de deskundigheid van de bezoekers van het Internationaal bezoekersprogramma optimaal te benutten en toegankelijk te maken voor de Nederlandse kunstwereld organiseert de Mondriaan Stichting ook bijeenkomsten om kennis te maken met deze experts. Verder geeft de Mondriaan Stichting publicaties uit over de praktijk van kunst en cultureel erfgoed. Ook via de ondersteuningsmogelijkheden voor tijdschriften en publicaties is er nadrukkelijk aandacht voor het stimuleren van discussie en reflectie /* pagina 33 */. De oriëntatiereizen voor Nederlandse en buitenlandse kunstprofessionals naar minder bekende gebieden in nietwesterse landen dragen bij aan het debat over hedendaagse beeldende kunst in internationaal perspectief, het vormen van netwerken en het bevorderen van de presentatie van beeldende kunst uit niet-westerse landen in Nederland.

2. Ondersteuning en activiteiten 2008 – Beleid en Prioriteiten 2005 – 2008

In het beoordelen van aanvragen houdt de Mondriaan Stichting er rekening mee dat organisaties projecten ontwikkelen voor uiteenlopende doelgroepen, variërend van een algemeen publiek tot professionals. Aan publieksprojecten worden andere eisen gesteld dan aan activiteiten voor de vakgemeenschap. Een succesvol publieksproject vereist doeltreffende communicatie en daarom spelen goed onderbouwde communicatieplannen en bezoekersaantallen een belangrijke rol in de beoordeling. Bij projecten voor de vakgemeenschap staat de betekenis voor het vakgebied voorop en zijn gezag, reputatie en innovatie belangrijk, evenals het internationale aspect van onderwerpen, sprekers, deelnemers en organisaties.

2. Ondersteuning en activiteiten 2008 – Beleid

Voor de Cultuurnota werkt de Mondriaan Stichting met vierjarige beleidsplannen. Het Beleidsplan 2005 – 2008 biedt het kader waarin de Mondriaan Stichting actief is en vermeldt welke ontwikkelingen extra aandacht krijgen. In dit beleidsplan stond een klantvriendelijke en flexibele manier van werken centraal, die meer ruimte biedt voor ontwikkelingen en aanvragers, onder meer door een aanzienlijke vermindering van het aantal regelingen (van 25 naar 5), criteria en voorwaarden. De taak van de Mondriaan Stichting is expliciet naar doelen vertaald: deze vormen nadrukkelijker dan voorheen het kader voor ondersteuning. De vraag is niet zozeer wát wordt ondersteund als wel waarom wordt ondersteund. De Mondriaan Stichting legt de verantwoordelijkheid voor vorm en inhoud van een project waar die hoort: bij de aanvrager. Klantvriendelijkheid is een belangrijke motivatie.

De Mondriaan Stichting zal zich vanaf 2009 nadrukkelijker concentreren op haar primaire taak: het stimuleren van de nationale en internationale publieke belangstelling voor en afname van beeldende kunst en vormgeving en cultureel erfgoed. Het accent ligt daarbij op excellentie, innovatie, internationalisering en professionalisering, in de overtuiging dat de maatschappij gebaat is bij kunst en cultureel erfgoed van voortreffelijke kwaliteit en een sterke professionele cultuursector. De Mondriaan Stichting wil de relatie tussen de samenleving en kunst en cultureel erfgoed versterken door activiteiten te financieren die in opzet, onderwerp of publieksbereik een link leggen met de samenleving. Ook wil de Mondriaan Stichting bijdragen aan een krachtige cultuursector met professionele organisaties, die in staat zijn publiek voor langere tijd aan zich te binden. Om deze reden zal zij naast afnamebevorderende activiteiten ook voorwaardenscheppende activiteiten voor het versterken van de sector ondersteunen en initiëren. Gelet op de behoeften van de sector en de eerdere ervaringen zal de Mondriaan Stichting de ondersteuningsmogelijkheden verder vereenvoudigen. Ook in de periode 2009 – 2012 wil zij haar financieringsmogelijkheden zo goed mogelijk afstemmen op de werkwijze van aanvragers en vooral laten aansluiten op de verschillende vormen en termijnen van activiteiten. De ondersteuning wordt in deze periode in drie soorten ingedeeld: ondersteuning voor de ontwikkeling van een project, de uitvoering van een project en langer lopende activiteiten (programmeringen). Met het financieren van ontwikkelkosten wordt tegemoetgekomen aan de behoefte van aanvragers projecten beter voor te bereiden. Het gaat dan bijvoorbeeld om het huren van externe expertise, het onderzoeken van ‘best practices’ of het opzetten van internationale samenwerking. Door bij te dragen aan programmeringen met een maximale looptijd van drie jaar wil de Mondriaan Stichting vernieuwing extra stimuleren. Voor de erfgoedsector en hedendaagse kunstmusea betekent dit een flinke uitbreiding van de mogelijkheden. Hierdoor kunnen instellingen omvangrijke projecten opzetten, investeren in nieuwe processen en methodes, langdurige samenwerkingsverbanden aangaan en voor een langere periode hun relatie met het publiek onderzoeken en verbeteren.

Prioriteiten 2005 – 2008 De Mondriaan Stichting heeft voor de periode 2005 – 2008 vijf prioriteiten benoemd: culturele diversiteit, internationalisering, cultuureducatie, eCultuur, expertisebevordering en professionalisering. Deze worden hierna kort toegelicht. Culturele diversiteit

18

19

De Mondriaan Stichting vindt het belangrijk dat de hedendaagse, cultureel diverse maatschappij vertegenwoordigd is in collecties, presentaties, personeelssamenstelling en publieksbereik van kunsten erfgoedorganisaties. Ook internationale reflectie en netwerkvorming verdienen extra aandacht, omdat

die kunnen bijdragen aan een ruimer begrip van kunst en erfgoed in een cultureel diverse maatschappij.

de Mondriaan Stichting en het Fonds voor Podiumkunsten+ samen bij het ondersteunen van cultuureducatie in het primair en voortgezet onderwijs /* pagina 96 */. Met ingang van 2009 voert het Fonds voor Cultuurparticipatie deze regeling uit.

De Mondriaan Stichting wil het ontwikkelen van visies op culturele diversiteit stimuleren door uiteenlopende activiteiten te ondersteunen en te initiëren. Zij beschouwt culturele diversiteit als een dynamisch begrip. Daarom is dit een prioriteit binnen alle ondersteuningsmogelijkheden en activiteiten van de Mondriaan Stichting.

eCultuur Projecten met nieuwe media worden al sinds de oprichting in 1994 door de Mondriaan Stichting ondersteund. Deze projecten bestonden in het begin vooral uit door nieuwe technologie ondersteunde traditionele activiteiten, maar zijn inmiddels van inhoud en vorm veranderd. In 2005 zijn afzonderlijke ondersteuningsmogelijkheden voor eCultuur daarom grotendeels komen te vervallen. Nieuwe mediaprojecten zoals innovatieve presentaties, interdisciplinaire projecten en voorwaardenscheppende activiteiten kunnen nu binnen alle ondersteuningsmogelijkheden terecht.

In de periode 2001 – 2004 besteedde de Mondriaan Stichting jaarlijks gemiddeld 10% van het budget voor binnenlandse activiteiten aan cultureel diverse projecten. Doel is dit percentage te verhogen tot 15%. Dat is in 2008 voor het eerst gelukt. Om ook de komende jaren 15% van het binnenlands activiteitenbudget te besteden aan cultureel diverse projecten blijven extra inspanningen en een actief beleid nodig.

Collega-instellingen in andere landen zijn op zoek naar antwoorden op dezelfde vragen en opgaven, of het nu gaat om auteursrecht of behoudskwesties, om publiek of maker, om praktijk of theorie. Oplossingen worden steeds meer over de grenzen heen gevonden. Internationale reflectie en netwerkvorming zijn daarom belangrijk: ze kunnen bijdragen aan een beter begrip van het eigen functioneren, inspiratie bieden en tot gezamenlijke oplossingen leiden. De Mondriaan Stichting heeft daarom in 2008, samen met een groot aantal culturele en ontwikkelingsorganisaties, aandacht gevraagd voor het stimuleren van internationale samenwerking en zich ingezet voor het ontwikkelen van een nieuwsgierigheidsbeleid. Dit beleid moet de belangstelling voor en de kennis van kunst uit andere werelddelen stimuleren, onder meer door de samenwerking tussen culturele organisaties en organisaties voor ontwikkelingssamenwerking te vergroten. Een concreet voorbeeld van dit nieuwsgierigheidsbeleid is Arts Collaboratory /* pagina 34, 118 */.

2. Ondersteuning en activiteiten 2008 – Prioriteiten 2005 – 2008

Kunst en erfgoed krijgen steeds meer waarde en betekenis in een internationale context. Instellingen en individuen werken vaker grensoverschrijdend en culturele ontwikkelingen hebben een transcultureel karakter. In een wereld die wordt gekenmerkt door mobiliteit en migratie zijn internationale uitwisseling en samenwerking belangrijk. Dat beïnvloedt de programmering, de collectie, het publiek en de betekenis van culturele organisaties.

2. Ondersteuning en activiteiten 2008 – Prioriteiten 2005 – 2008

Internationalisering

Verder stimuleert de Mondriaan Stichting internationalisering door zowel export (presenteren van kunst uit Nederland in het buitenland) als import (presenteren van buitenlandse kunst in Nederland) te ondersteunen. Internationalisering is een vast onderdeel van alle ondersteuningsmogelijkheden van de Mondriaan Stichting, zowel voor cultureel erfgoed als voor beeldende kunst en vormgeving. Het overnemen van belangwekkende buitenlandse hedendaagse tentoonstellingen kan worden ondersteund, evenals bijvoorbeeld het uitnodigen van buitenlandse gastcuratoren. Voor het cultureel erfgoed geldt dat bijzondere presentaties die voortkomen uit samenwerking tussen Nederlandse en buitenlandse erfgoedinstellingen kunnen worden ondersteund. In het internationale beleidsplan voor 2009 – 2012 heeft de Mondriaan Stichting de wens geuit deze ondersteuningsmogelijkheden aanzienlijk te verruimen. Daarvoor is echter geen extra financiering ontvangen.

Expertisebevordering en professionalisering Om aansluiting te vinden bij internationale ontwikkelingen en adequaat te kunnen reageren op de veranderende samenstelling van het publiek en de toenemende druk op de gevestigde taak- en rolverdeling (tussen aanbieder en publiek, tussen andersoortige instellingen, tussen instelling en samenleving) is het noodzakelijk dat kunsten erfgoedinstellingen hun deskundigheid op peil houden en een duidelijk besef hebben van hun rol en functie. Oude taakopvattingen zijn ontoereikend geworden. Dit vormt de belangrijkste uitdaging voor de cultuursector in de komende jaren. Deze opgave, in combinatie met de groeiende concurrentie, maakt het noodzakelijk dat organisaties professioneel en flexibel zijn. Niet alleen specifieke taken als collectiebeheer, presentatie en onderzoek, maar ook de communicatie en marketing moeten van hoog niveau zijn. Steeds vaker blijkt volgens instellingen, koepelorganisaties en de Raad voor Cultuur dat verdere professionalisering in de sector noodzakelijk is. Daarom ondersteunt de Mondriaan Stichting nieuwe initiatieven voor het verbeteren van deskundigheid. Omdat professionaliteit op veel manieren kan worden bevorderd, zijn er meerdere ondersteuningsmogelijkheden voor incidentele activiteiten: internationale uitwisselingen, onderzoek, symposia, workshops en projecten komen in principe in aanmerking voor een bijdrage. Voorop staat het belang dat met een activiteit wordt gediend. In de periode 2009 – 2012 wil de Mondriaan Stichting extra ruimte bieden voor activiteiten die de cultuursector verder versterken en professionaliseren. Een voorbeeld hiervan is het Leiderschapsprogramma, dat de Mondriaan Stichting met een groot aantal culturele organisaties en fondsen wil ontwikkelen /* pagina 192 */. Regionale spreiding

Cultuureducatie De Mondriaan Stichting hecht groot belang aan cultuureducatie, zowel voor jongeren als voor volwassenen. Sinds augustus 2006 zijn extra middelen voor activiteiten binnen de school beschikbaar gekomen. Ook in 2008 werken

De financiering van eCultuurprojecten heeft ook in 2007 en 2008 een impuls gekregen met de Interregeling. Samen met het Nederlands Fonds voor de Film en het Stimuleringsfonds voor Culturele Omroepproducties heeft de Mondriaan Stichting bijgedragen aan disciplineoverstijgende nieuwe mediaprojecten voor de kunsten en het ontwerpen. /* pagina 98 */.

20

21

Door de globalisering en internationale ontwikkelingen wint ook de lokale context aan belang: de eigen buurt, stad of regio. Musea, presentatieinstellingen of archieven kunnen bredere ontwikkelingen in een herkenbaar kader plaatsen, naar de lokale situatie vertalen en reflectie stimuleren. Grote, abstracte migratiestromen manifesteren zich bijvoorbeeld in een veranderend regionaal publiek, dat wellicht om een andere benadering vraagt. Culturele instellingen leggen die relaties en maken ze zichtbaar. Daarmee winnen

Cultuureducatie { De Mondriaan Stichting en het Nederlands Fonds voor Podiumkunsten+ beschikken in 2007 en 2008 over 1,5 miljoen euro per jaar voor het ondersteunen van cultuureducatieve activiteiten in alle kunstdisciplines en het cultureel erfgoed. In 2008 was de druk op het budget zo hoog, dat het ministerie van ocw eind 2008 een extra toezegging heeft gedaan van € 400.000. In 2008 is in totaal € 1.477.059 besteed /* pagina 96 */. }

ze niet alleen aan betekenis voor andere doelgroepen, maar ook aan draagvlak. Het succes van projecten berust steeds vaker op een goede aansluiting bij de eigen omgeving, ongeacht of ze door grote of kleine organisaties worden gerealiseerd. Tegelijkertijd blijkt dat projecten met een interessante maatschappelijke inbedding vaak uit een lokale of regionale basis voortkomen. De Mondriaan Stichting streeft, bij voldoende kwaliteit van aanvragen, naar een redelijke regionale verdeling van haar middelen. Daarvoor ontwikkelt ze ook actief beleid. Dit beleid wordt mede ingegeven door het onderzoek dat de Mondriaan Stichting in 2008 heeft gedaan naar de regionale spreiding van haar middelen. Dit onderzoek resulteerde in de volgende constateringen: De hoogte van financiering, het aantal aanvragen en het afwijzingspercentage verschillen sterk per regio. Een aanvraag uit Zeeland bijvoorbeeld heeft een goede kans van slagen: door de hoge kwaliteit van de instellingen is het toekenningspercentage relatief hoog. Toch blijft de totale besteding per inwoner achter, doordat het aantal instellingen klein is en er weinig aanvragen worden gedaan. } Het hoogste bedrag per inwoner wordt besteed in Noord-Holland. De financiering gaat vooral naar Amsterdam, waar veel culturele instellingen zijn en musea als het Rijksmuseum, het Van Gogh Museum en het Stedelijk Museum kostbare aankopen doen. }

{

De noordelijke provincies doen het, met uitzondering van Drenthe, relatief goed. Het bedrag per inwoner dat de Mondriaan Stichting bijvoorbeeld aan projecten in Friesland besteedt is hoger dan het landelijk gemiddelde. }

{

In Drenthe en Flevoland heeft de beperkt aanwezige infrastructuur voor beeldende kunst een negatief effect op de hoogte van het bestede bedrag: er wordt zeer weinig aangevraagd. }

{

Door het hoge afwijzingspercentage in alle ondersteuningsmogelijkheden en door de financiering van aankopen verschillen de jaarlijkse cijfers sterk. }

Uit deze resultaten blijkt dat maatwerk per regio noodzakelijk is. Met ingang van 2009 informeert de Mondriaan Stichting organisaties uit regio’s die zelden aanvraag doen nadrukkelijker over haar ondersteuningsmogelijkheden. In regio’s met een relatief hoog afwijzingspercentage biedt zij aanvragers extra begeleiding en stelt zij ontwikkelsubsidies beschikbaar om de kwaliteit van projecten te verbeteren. Ook wil de Mondriaan Stichting meer samenwerken met organisaties die in een bepaalde regio het gezicht van de cultuursector bepalen. Regionale spreiding van middelen is de komende beleidsplanperiode een belangrijk aandachtspunt.

Interregeling { Het ministerie van ocw heeft de Mondriaan Stichting, het Nederlands Fonds voor de Film en het Stimuleringsfonds Culturele Omroepproducties in totaal € 1.400.000 beschikbaar gesteld voor het uitvoeren van de Interregeling in 2007 en 2008. In 2008 is € 1.366.210 besteed /* pagina 98 */. } Internationaal bezoekersprogramma { Hiervoor ontving de Mondriaan Stichting in 2008 € 46.000 uit de Hgis-Cultuurmiddelen /* pagina 122 */. } Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers { Voor 2006 – 2008 werd € 150.000 beschikbaar gesteld voor activiteiten van het nago /* pagina 69 */. } }

Ontwikkelingen In 2008 werd ruim 23 miljoen euro uitgegeven aan 877 projecten. In totaal werden 1572 aanvragen bij de Mondriaan Stichting ingediend door culturele organisaties. Daarvan zijn er 1280 in behandeling genomen. De tabel geeft een algemeen beeld van de aanvragen /* pagina 16 */. In de volgende hoofdstukken worden deze gegevens meer gedetailleerd weergegeven.

Budget De Mondriaan Stichting financiert haar activiteiten met middelen uit de Cultuurnota van het ministerie van ocw. Voor de periode 2005 – 2008 bedraagt deze subsidie in totaal € 60.104.000. Daarvan is voor de jaren 2005 – 2008 uit de Hgis-Cultuurmiddelen 4,4 miljoen euro voor internationale activiteiten aan de Mondriaan Stichting gedelegeerd door de ministeries van ocw en Buitenlandse Zaken. Projecten ondersteund met Hgis-Cultuurgelden worden in dit jaarverslag vermeld onder de diverse ondersteuningen. De Mondriaan Stichting ontvangt naast deze subsidies ook subsidies voor specifieke doelen: {

KulturA { Voor het ontwikkelen van culturele infrastructuur en (internationale) uitwisseling op de Nederlandse Antillen stelden de ministeries van ocw en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in 2008 een omvangrijke subsidie beschikbaar. Samen met het Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst, het Fonds voor Cultuurparticipatie, het Nederlands Fonds voor Podiumkunsten+, het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds en het Fonds voor de Letteren zal de Mondriaan Stichting van 2009 tot en met 2012 2,5 miljoen euro besteden aan de ondersteuningsmogelijkheid KulturA /* pagina 31, 41 */. }

2. Ondersteuning en activiteiten 2008 – Budget en Ontwikkelingen

{

2. Ondersteuning en activiteiten 2008 – Prioriteiten 2005 – 2008 en Budget

{

Veiligheidszorg { Het ministerie van ocw stelde in 2005 budget beschikbaar voor het bevorderen van de kwaliteit van de veiligheidszorg bij niet-rijksinstellingen. In totaal is 1,5 miljoen euro beschikbaar. In 2008 werd € 392.964 besteed /* pagina 69 */. De ondersteuning zal ook in 2009 blijven bestaan. }

Het jaar 2008 onderscheidde zich in de volgende opzichten: {

22

23

Net als in 2007 was het toekenningpercentage relatief laag. Door de stijgende druk op het budget, onder meer doordat projecten steeds duurder worden, heeft de Mondriaan Stichting streng moeten selecteren. Om versnippering te voorkomen ondersteunt zij projecten bovendien zoveel mogelijk op een reëel niveau. In het verleden is gebleken dat het afwijzingspercentage te hoog kan worden: dan worden te veel aanvragen

voor goede projecten om budgettaire redenen afgewezen. Daarom heeft de Mondriaan Stichting haar begroting in 2008 op een aantal onderdelen overschreden, bijvoorbeeld voor de programma’s voor beeldende kunst en vormgeving /* pagina 32 */. In de begroting voor de beleidsplanperiode 2009 – 2012 is hiermee rekening gehouden. } {

Het aantal aanvragen was hoger dan in 2007. Dat komt vooral doordat in 2008 weer een aanvraagronde voor de KunstKoop plaatsvond. }

{

In 2008 werden in totaal 292 aanvragen ontvangen die niet in behandeling werden genomen. Dit hoge aantal werd veroorzaakt door de verandering van werkwijze in 2007. Naast aanvragen die niet voldoen aan de formele voorwaarden worden voortaan ook aanvragen die evident niet voldoen aan de doelstellingen of de criteria van de ondersteuningsmogelijkheden niet meer in behandeling genomen. Dit heeft als voordeel dat aanvragers sneller uitsluitsel krijgen over hun aanvraag /* pagina 58, 89, 108, 165 */. }

2. Ondersteuning en activiteiten 2008 – Ontwikkelingen

Inhoudelijke ontwikkelingen in beeldende kunst, vormgeving en cultureel erfgoed worden in de volgende hoofdstukken beschreven.

24

3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland

3

Beeldende kunst en vormgeving in Nederland

3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland

26

27

De Mondriaan Stichting wil de belangstelling voor hedendaagse beeldende kunst en vormgeving en de vraag daarnaar bevorderen door de ontwikkeling in, de presentatie van en de gedachtevorming over beeldende kunst en vormgeving te stimuleren en te ondersteunen.

Toezeggingen 2008

Projecten miv Hgis-C Projecten Antillen en Aruba Kunstprojecten onderwijs Programma’s Tijdschriften Publicaties

KunstKoop Overige projecten en flexibel budget

Totaal

Aantal . Aantal . Percentage . aanvragen . gehonoreerd . gehonoreerd . . . . . . . 165 . . 4. . 6. . 39 . . 9. . 22 . . 23 . . 141 . . 6. . . . 415 .

. . . . . . 63 . . 3. . 2. . 17 . . 6. . 14 . . 23 . . 123 . . 4. . . . 255 .

. . . . . . 38,2% . . 75,0% . . 33,3% . . 43,6% . . 66,7% . . 63,6% . . 100,0% . . 87,2% . . 66,7% . . . . .

Bijdrage . Percentage . ms x 1.000 . totaal bedrag . . . . . . . 2.804 . . 255 . . 98 . . 2.662 . . 253 . . 267 . . 53 . . 874 . . 100 . . . . 7.365 .

. . . . . . 12,3% . . 1,1% . . 0,4% . . 11,7% . . 1,1% . . 1,2% . . 0,2% . . 3,8% . . 0,4% . . . . 32,3% .

Beeldende Kunst en Vormgeving Projecten miv Hgis-C Projecten Antillen en Aruba Kunstprojecten onderwijs Programma’s Tijdschriften Publicaties

3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland – Ondersteuning

Kinderboeken

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Beeldende Kunst en Vormgeving


28

29

Kinderboeken KunstKoop Overige projecten en flexibel budget

Totaal

. . 2004 . . . . . Aantal . Bijdrage . . . x 1.000 . . . . . . . . . . . . . . 2.168 . 67 . . . . . . . . . . . 947 . 15 . . . . . 2.513 . 21 . . . . . 521 . 9. . . . . 116 . 12 . . . . . 1.169 . 35 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.434 . 159 .

2005 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . . . . . 2.066 . 75 . . . 66 . 3. . . 379 . 7. . . 19 . 1.940 . . . 3. 101 . . . 17 . 223 . . . 11 . 21 . . . . . . . 1. 25 . . . . . . . 136 . 4.821 .

2006 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . . . . . 1.981 . 59 . . . 100 . 4. . . 380 . 9. . . 8. 1.187 . . . 3. 204 . . . 9. 155 . . . 4. 8. . . . . . . 1. 50 . . . . . . . 97 . 4.065 .

2007 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . . . . . 1.959 . 54 . . . 109 . 2. . . 401 . 7. . . 12 . 1.855 . . . 4. 263 . . . 11 . 181 . . . 22 . 41 . . . . . . . 13 . 306 . . . . . . . 125 . 5.115 .

2008 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . . . . . 2.804 . 63 . . . 255 . 3. . . 98 . 2. . . 17 . 2.662 . . . 6. 253 . . . 14 . 267 . . . 23 . 53 . . . 123 . 874 . . . 4. 100 . . . . . . . 255 . 7.365 .

nm 044

nm 044

nm 045

nm 045

nm 046

nm 047

mama, Rotterdam Reis- en verblijfkosten Douala, Casablanca, Johannesburg Showroom mama organiseerde de Project(or) Art Fair, een platform voor actuele kunstpodia. Vijf dagen lang presenteerden 28 vooruitstrevende kunstpodia uit binnenen buitenland zich met werk van meer dan honderd kunstenaars in het voormalig postkantoor in Rotterdam... /* verder op pagina 44 */

Projecten

Stichting In Principio, Amsterdam Ophelia Rond Ophelia, personage uit Shakespeares Hamlet, werd een interdisciplinair programma met een tentoonstelling en een congres samengesteld. Via verschillende media (film, nieuwe media, theater, performance, fotografie) werd zij als hedendaagse muze gepresenteerd... /* verder op pagina 45 */

{

Stichting My First Art Collection, Den Haag My First Art Collection Über Blick zet zijn verzamelaarscursus My First Art Collection voort. Dit unieke initiatief biedt jaarlijks een uitgebalanceerd programma aan een groep verzamelaars aan om hen te introduceren in de hedendaagse kunstwereld... /* verder op pagina 45 */

Stichting Triënnale Apeldoorn, Apeldoorn Internationale Triënnale Apeldoorn In Apeldoorn en omgeving vond de eerste editie plaats van de Internationale Triënnale Apeldoorn, die in het teken staat van landschapsarchitectuur en verwante disciplines als beeldende kunst, vormgeving, architectuur en cultureel erfgoed... /* verder op pagina 46 */

Stichting W139, Amsterdam Now is the Time Onder de titel Now is The Time organiseerde W139 zeven avonden op maatschappelijke en artistieke thema’s: 9/ 11, Romanticism, Globalisation, Design, Belief, Media en Canon... /* verder op pagina 47 */

Projecten voor beeldende kunst en vormgeving worden gefinancierd uit de Cultuurnota, aangevuld met een klein budget uit de Hgis-Cultuurmiddelen voor projecten met een internationale component. Daarmee kan worden bijgedragen aan overname van belangwekkende buitenlandse tentoonstellingen, internationale samenwerking of uitnodiging van buitenlandse gastcuratoren. Of bijvoorbeeld aan reiskosten van journalisten, om te stimuleren dat Nederlandse kunstcritici meer schrijven over belangwekkende buitenlandse ontwikkelingen. De internationalisering van de beeldende kunst is in Nederland voor het publiek nog niet erg goed zichtbaar.

De Mondriaan Stichting ondersteunt uiteenlopende activiteiten voor beeldende kunst en vormgeving, zoals projecten, programma’s van presentatieinstellingen en kunstenaarsinitiatieven, onderwijsopdrachten, publicaties en tijdschriften, en de KunstKoop. In 2008 is hier meer dan zes miljoen euro besteed (exclusief kinderboeken en de KunstKoop). Van de 251 aanvragen zijn er 109 gehonoreerd (exclusief kinderboeken en de KunstKoop). De toekenningspercentages zijn ongeveer gelijk aan die van 2007. Overigens was het aantal aanvragen in 2008 lager dan in 2007. Dit komt doordat de Mondriaan Stichting een versnelde procedure volgt voor aanvragen die evident niet voldoen aan de doeleinden van de ondersteuningsmogelijkheid. Aanvragers horen eerder dat hun project niet past bij de Mondriaan Stichting. Deze aanvragen zijn niet meegenomen in het genoemde aantal behandelde aanvragen.

Stedelijk Van Abbemuseum, Eindhoven Heartland In samenwerking met het Muziekcentrum Frits Philips en het Smart Museum of Art uit Chicago ontwikkelde het Van Abbemuseum het multidisciplinaire project Heartland. Centraal stond de kunst en cultuur uit het midden van de Verenigde Staten... /* verder op pagina 44 */

Stichting InterArt, Arnhem Nieuwculturele burgers worden niet geboren, maar gecreëerd Tijdens vier weekenden in De Balie in Amsterdam werden honderd lezingen, workshops en voorstellingen rond nieuw cultureel burgerschap georganiseerd... /* verder op pagina 45 */

Internationaal

Ondersteuning

nm 047

nm 047

In 2008 financierde de Mondriaan Stichting geen enkele overname van een belangwekkende buitenlandse tentoonstelling; een extra stimulans blijft dan ook nodig. Wel ondersteunde zij reizen van journalisten naar het buitenland, conferenties waar internationale ontwikkelingen aan de orde kwamen en internationale curatorenprogramma’s.

Stichting Young Designers & Industry, Amsterdam Foe Ooi Leeuw Foe Ooi Leeuw was een noodzakelijk, uniek en voorbeeldstellend project waarin ontwerpers, partners uit de zorg en de woningsector en Chinese ouderen samen aan innovatieve plannen voor een ouderentehuis werkten... /* verder op pagina 47 */

Witte de With, Rotterdam Perssamenwerking de Appel, Van Abbemuseum, bak, Witte de With Gezien het eerdere succes van de perssamenwerking tussen de Appel en Witte de With, waarbij internationale kunstcritici en tijdschriftredacteuren een bezoek brachten aan Nederland en zeven tentoonstellingen in internationale tijdschriften werden gerecenseerd, was de Mondriaan Stichting enthousiast over de voortzetting van deze perssamenwerking en de uitbreiding ervan met het Van Abbemuseum en bak, basis voor actuele kunst... /* verder op pagina 47 */

Antillen en Aruba Dit jaar werden 169 aanvragen voor projecten behandeld; dat is hoger dan in 2007 (146). Hoewel het budget voor projecten sinds 2005 flink is verhoogd, bleef de druk op het budget zeer groot. Dit heeft de volgende oorzaken: Het is essentieel dat projecten kunnen worden uitgevoerd op een voldoende niveau. Daarom geeft de Mondriaan Stichting er de voorkeur aan minder projecten te ondersteunen, met een reëel bedrag. Zij acht het versnipperen van middelen over veel projecten contraproductief. }

{

Sinds 2005 zijn bij rijksoverheid, provincies en gemeenten minder budgetten beschikbaar voor beeldende kunst. Aanvragers vragen daarom per project meer ondersteuning aan bij de Mondriaan Stichting. }

{

Projectkosten stijgen veel harder dan de inflatie. Een project kostte in 2008 aanzienlijk meer dan een aantal jaar geleden als gevolg van hogere kwaliteit en een toenemend gebruik van bijvoorbeeld nieuwe media. Projecten met landelijke uitstraling en professionele communicatie zijn kostbaar. De gemiddelde kosten van een project voor beeldende kunst bedroegen in 2008 € 396.262 (kinderboeken, programmeringen, tijdschriften zijn niet meegerekend). In 2007 was dat bedrag € 245.163. }


nm 045

Afrika Museum, Berg en Dal Roots and More – De reis van de geesten Roots and More is een tentoonstelling over spiritualiteit in de Afrikaanse diaspora. Het museum toont werk van hedendaagse kunstenaars uit Brazilië, Cuba, Curaçao, Engeland, de Verenigde Staten in combinatie met traditionele Afrikaanse kunst uit de eigen collectie... /* verder op pagina 43 */


nm 043

Wegens de druk op het budget moest de Mondriaan Stichting ook in 2008 streng selecteren. Alleen projecten van een uitmuntend niveau kwamen in aanmerking voor ondersteuning.

nm 048

De Mondriaan Stichting werkt in het hele Koninkrijk. Zij ontving in 2008 vier aanvragen uit de Nederlandse Antillen en Aruba, waarvan er drie werden gehonoreerd. Omdat het belangrijk is de infrastructuur ter plaatse te ondersteunen, financierde de Mondriaan Stichting bijvoorbeeld het jaarprogramma 2008 van Instituto Bueno Bista op Curaçao en ondersteunt ze Ateliers ‘89 op Aruba. nm 048

Om ervaringen uit te wisselen en aanvragers goed van dienst te kunnen zijn, is regelmatig overleg met (Nederlandse) fondsen die actief zijn op de Nederlandse Antillen en Aruba. Daarnaast beheert de Mondriaan Stichting per 2009 ook de nieuwe ondersteuningsmogelijkheid KulturA, een samenwerking met het Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst, het Fonds voor Cultuurparticipatie, het Fonds voor de Letteren, het Nederlands Fonds voor Podiumkunsten+ en het Nederlands Literair Productieen Vertalingenfonds. KulturA wil de lokale culturele infrastructuur versterken en internationale uitwisseling bevorderen. De ondersteuningsmogelijkheid staat open voor projecten van alle verschillende disciplines en erfgoed en is bedoeld als aanvulling op de reguliere ondersteuningsmogelijkheden bij de deelnemende fondsen. Tot nu toe was het aantal aanvragen binnen de reguliere ondersteuningsmogelijkheden gering en bleef financiering beperkt tot Aruba en Curaçao. Om aanvragen te stimuleren, ook van andere eilanden, worden geregeld werkbezoeken afgelegd en wordt extra geïnvesteerd in netwerken ter plaatse.

nm 048

nm 048

Kunstopdrachten onderwijs Door deze factoren is het toekenningspercentage voor projecten voor beeldende kunst en vormgeving laag: 39%. Wanneer daarin ook de aanvragen die niet in behandeling zijn genomen worden meegerekend, bedraagt dit percentage 24%. Om het aantal ondersteunde projecten niet nog verder te laten dalen, heeft de Mondriaan Stichting het budget voor projecten voor beeldende kunst en vormgeving op incidentele basis verruimd. In 2008 werd ruim 3 miljoen euro besteed aan projecten voor beeldende kunst en vormgeving. Het budget van € 1.550.000 is daarmee voor het vierde achtereenvolgende jaar ontoereikend gebleken. Daarom is het noodzakelijk dat het budget blijvend wordt verhoogd, ook omdat het, gezien de kwaliteit van de aanvragen, onwenselijk is nog strenger te selecteren. Een beschrijving van alle projecten voor beeldende kunst en vormgeving die in 2008 werden ondersteund volgt op /* pagina 43 */.

30

31

De Mondriaan Stichting reserveert elk jaar een vast bedrag voor kunstopdrachten door onderwijsinstellingen. Deze opdrachten worden dikwijls begeleid door gespecialiseerde adviesbureaus. Net als in 2007 vond de beoordeling plaats in twee jaarlijkse rondes, zodat de aanvragen goed onderling vergeleken konden worden. Ook bood dit de kans het sterk overvraagde budget zo zorgvuldig mogelijk te besteden. De meest bijzondere en voorbeeldstellende opdrachten kwamen voor ondersteuning in aanmerking. In 2008 werden twee van de zes aanvragen gehonoreerd. Ze gingen over projecten waarin een grote en actieve rol voor de leerlingen van de betrokken school was weggelegd. Het aantal aanvragen was lager dan in 2007. Dat is wellicht het gevolg van een hoger afwijzingspercentage in 2006 en 2007, waardoor de begeleidende organisaties per ronde slechts een of twee aanvragen ter beoordeling hebben ingediend. Per 1 januari 2009 wordt deze ondersteuning overgedragen aan het Fonds bkvb /* pagina 49 */.

nm 048

Object Rotterdam, Amsterdam Object Rotterdam 2009 De Mondriaan Stichting ondersteunde het bezoekersprogramma van Object Rotterdam, omdat daarmee het internationale netwerk van de beurs werd uitgebreid en het Nederlandse kunstenveld beter kon worden ontsloten voor het buitenland... /* verder op pagina 48 */

Stichting Graphic Design Festival Breda, Breda Graphic Design Festival Breda 2008 Met deze eerste editie van het Graphic Design Festival Breda ambieerde de organisatie de bekendheid van en het inzicht in grafisch ontwerpen te vergroten... /* verder op pagina 48 */

Stichting Streetlab, Amsterdam Streetlab Manifest 2008 Streetlab Manifest biedt exposities, modeshows, performances en muziek gericht op mode, straatkunst, fotografie, video, illustraties en designobjecten van een groot aantal jonge ontwerpers... /* verder op pagina 48 */

Stichting Trafik, Rotterdam Bridges to Fashion In modeshows, films, workshops, symposia, een tentoonstelling en een publicatie werd op verschillende plaatsen in Rotterdam aandacht besteed aan het modeklimaat van Nederland en Turkije en sociaal-maatschappelijke aspecten daarvan belicht... /* verder op pagina 48 */

Typeradio, Den Haag Typeradio Typeradio ontwikkelde een online platform voor design, waarop interviews met de internationale designtop werden gepubliceerd, en organiseerde daarnaast ook workshops, liveshows, performances en liveradiosessies over, en tijdens, culturele designevenementen. /* verder op pagina 48 */

nm 049

nm 049

Kunsthuis Syb, Beetsterzwaag Programmering 2009 – 2011 Kunsthuis Syb heeft, onder meer door zijn ligging, een eigen plaats binnen het landelijke bestel, met aandacht en ruimte voor onderzoek, experiment, ontwikkeling en samenwerking voor vooral jonge kunstenaars... /* verder op pagina 49 */

Nieuwe Vide, Haarlem Programmering 2009 Het tentoonstellingsprogramma van Nieuwe Vide wordt in 2009 vormgegeven door curator en kunstcritica Emilie Oursel. Zij koos als thematisch uitgangspunt het onderzoeken van de rol van de kunstenaar in de maatschappij, met het accent op werk van kunstenaars die zich door andere disciplines laten inspireren... /* verder op pagina 49 */

Stichting Fundament, Tilburg Programmering 2009 – 2011 Het programma van Fundament ontleent zijn betekenis aan de kwaliteit van het getoonde werk, de activiteiten voor kunst in de openbare ruimte, het internationale netwerk van de organisatie en het feit dat het om tijdelijk werk gaat, wat de makers meer vrijheid geeft... /* verder op pagina 49 */

Programma’s

{

De Mondriaan Stichting ondersteunt programma’s van presentatie-instellingen voor beeldende kunst en vormgeving, omdat ze van vitaal belang zijn voor ontwikkelingen in de kunst. Deze organisaties onderscheiden zich als alternatief circuit van de meer gevestigde instellingen door een actuele en flexibele programmering. Hun programma’s geven gelegenheid tot experiment en vernieuwing, zijn laboratoria voor artistiek onderzoek en bieden podia voor jonge kunstenaars. Zowel publiek en kunstenaars als grotere instellingen, galeries en musea zijn omwille van doorstroming van interessante kunstenaars en concepten gebaat bij hoogwaardige programma’s. Door hun karakteristieke nieuwsgierigheid en snelle reactie op nieuwe ontwikkelingen beschikken deze organisaties vaak over een goed internationaal netwerk. De Mondriaan Stichting hecht aan een landelijk netwerk van presentatieinstellingen. Dit circuit voorziet idealiter in een verscheidenheid van hoogwaardige, interessante en actuele programma’s. Een belangrijk uitgangspunt bij het beoordelen van aanvragen voor programma’s is het dynamische karakter van een organisatie, de meerwaarde ten opzichte van vergelijkbare instellingen en een excellent programma. In 2008 konden organisaties aanvragen voor hun programmering voor 2009, 2010 en 2011. De aanvragen onderscheidden zich in de volgende opzichten: {

{

Organisaties passen steeds minder in het beeld van alternatieve clubs waar kunstenaars zelf de programmering verzorgen. Ze fungeren meestal als geprofessionaliseerde instellingen, waar een of meer curatoren het inhoudelijk beleid opstellen. Er zijn nog steeds organisaties die zich als kunstenaarsinitiatief presenteren, waarbij ruimte voor de kunstenaar centraal staat, maar deze zijn in de minderheid. Dit komt onder meer doordat de nieuwe generatie kunstenaars op pragmatische wijze vrij en toegepast werk combineert. Veel van deze kunstenaars groeperen zich niet langer in kunstenaarsverenigingen of -initiatieven. Samenwerkingsverbanden zijn vaker ad hoc en wisselend van samenstelling. } Gelet op de wijze van programmeren valt het circuit nog steeds in twee categorieën uiteen: enerzijds instellingen met een ad hoc-programma, anderzijds organisaties die voor een langere periode plannen. In overeenstemming met hun kortetermijnprogrammering vragen deze eerste organisaties meestal voor één jaar ondersteuning aan. Andere organisaties programmeren voor een langere periode en vragen voor twee of drie jaar aan. Voor deze laatste categorie is financiële continuïteit belangrijk om goed te kunnen functioneren. }

{

Veel initiatieven gaan uit van een interdisciplinair kunstbegrip: eCultuur is geen doel op zich, maar maakt bij steeds meer organisaties integraal deel uit van hun activiteiten. Ook wordt internationalisering steeds vanzelfsprekender. Er wordt actief deelgenomen aan internationale netwerken, er worden internationale kunstenaars geprogrammeerd en er wordt veelvuldig in het buitenland gepresenteerd. }

{

De maatschappelijke betrokkenheid van de initiatieven blijkt uit de relatie die zij in hun programma’s leggen met het publiek of de onderwerpen die zij op de agenda zetten. De activiteiten van de instellingen werden gekenmerkt door hun actualiteit en energie: er worden interessante internationale relaties en samenwerkingsverbanden aangegaan, aanvragen zijn relatief scherp gepositioneerd en er worden duidelijke relaties gelegd tussen de programma’s en actuele, maatschappelijke of theoretische debatten. Een aantal initiatieven richt zich op de autonomie van de kunst en de kunstenaar. Zij willen kunstenaars de ruimte bieden los van enig kader werk te produceren. }

Culturele diversiteit komt in de aanvragen niet of nauwelijks voor: niet in de programmering en ook niet in de publieksbenadering. }

Om tegemoet te komen aan de grotere betekenis van programma’s van presentatie-instellingen heeft de Mondriaan Stichting sinds 2005 meer budget beschikbaar. Dit budget (€ 1.200.000) werd echter in 2008, net als in 2006 en 2007, ruimschoots overtroffen door het aangevraagde bedrag (€ 7.523.000). Doordat extra middelen beschikbaar werden gesteld, kon een te groot afwijzingspercentage worden voorkomen. Het toekenningspercentage voor 2008 was 42%. Dat is een stijging ten opzichte van 2007 (33%). Vooruitlopend op de uitbreiding van de middelen die vanaf 2009 beschikbaar worden gesteld voor programma’s en gelet ook op het feit dat aanvragers in 2008 ondersteuning aanvragen voor hun programma voor 2009, heeft de Mondriaan Stichting besloten het budget voor programma’s te verruimen. In 2008 heeft zij 2,6 miljoen euro besteed aan programma’s. In 2007 was dat nog 1,9 miljoen euro /* pagina 49 */.

nm 051

nm 052

nm 052

Tijdschriften 3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland – Ondersteuning

nm 049

Hotel Mariakapel, Hoorn Programmering 2009 De programmering van Hotel Mariakapel wordt gekenmerkt door een internationale oriëntatie in combinatie met een selectie van jonge curatoren en kunstenaars... /* verder op pagina 49 */


nm 049

Kunst- en vormgevingstijdschriften bieden een podium voor reflectie en fungeren als gids voor het publiek. De Mondriaan Stichting ondersteunt tijdschriften die een bijdrage leveren aan het debat en daarmee aan de ontwikkeling van en belangstelling voor hedendaagse beeldende kunst en vormgeving. In de jaarlijkse beoordelingsronde zijn vijf aanvragen behandeld, waarvan er twee werden gehonoreerd. Voor 2008 werden drie tijdschriften ondersteund: Metropolis M (toegezegd in 2007), De Witte Raaf en Volume (toegezegd in 2006). Daarnaast zijn er drie incidentele bijdragen verstrekt /* pagina 51 */. Tijdschriften kunnen voor een periode van drie jaar ondersteuning krijgen. Daarvoor is een professioneel uitgeefplan voorwaarde. Aanvragen worden in relatie tot elkaar beoordeeld. De kwaliteit van een tijdschrift en de bijdrage aan de gedachtevorming over hedendaagse beeldende kunst en vormgeving staan centraal. De beste tijdschriften die het meest bijdragen aan de opinievorming worden ondersteund. De hoogte van de bijdrage wordt gekoppeld aan de inkomsten uit verkoop en advertenties (tot een maximum van € 65.000). Ook kan additioneel een bedrag van maximaal € 20.000 ter beschikking worden gesteld voor dekking van de internationale verspreiding van een tijdschrift. Buitenlandse Nederlandstalige tijdschriften kunnen ondersteuning krijgen voor de distributiekosten in Nederland. Door nieuwe media zijn tijdschriften steeds meer genoodzaakt een visie op internet te ontwikkelen. Een aantal tijdschriften maakt plannen om daarop in te spelen. De Mondriaan Stichting wil dat graag stimuleren. Zo financierde zij in 2007 een marktonderzoek voor een digitale versie van jongHolland en ondersteunde ze Metropolis M in een publiek onderzoek naar de mogelijkheden van de website om te fungeren als internationaal discussieplatform. Publicaties en matching fund illustraties

32

33

Tussen 2005 en 2008 werkten de Mondriaan Stichting en het Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst samen bij het financieren van publicaties. Deze ondersteuningsmogelijkheid was bedoeld voor eenmalige, zelfstandige publicaties voor beeldende kunst en vormgeving. Zij moesten inhoudelijk bijdragen aan de discussie over of inzicht bieden in ontwikkelingen dan wel werk van individuele beeldend kunstenaars en ontwerpers binnen die ontwikkelingen plaatsen. Alle aanvragen werden voorgelegd aan een gezamenlijke adviescommissie, waarvan elk fonds de helft van de leden benoemde.

nm 052

nm 052

nai Uitgevers, Rotterdam Otto Neurath and the Language of the Global Polis Otto Neurath and the Language of the Global Polis, van de Iraans-Amerikaanse filosoof, criticus en architectuurhistoricus Nader Vossoughian, gaat over Otto Neuraths visie op de moderne metropolis als globale polis en zijn ideeën over de universaliteit van taal en cultuur... /* verder op pagina 51 */

nai Uitgevers, Rotterdam Questioning History Questioning History ontsluit, in een evenwichtige inhoudelijke samenstelling en een goede verhouding tussen kunst en theorie, een actueel thema: het aandeel van media in de constructie van historisch bewustzijn... /* verder op pagina 52 */

Stichting Chinese European Art Center, Amsterdam The Red Bridge Deze publicatie wordt uitgegeven om het tienjarig bestaan van het Chinese European Art Center in Xiamen te vieren. Het boek geeft een uniek initiatief en de bijzondere case study van het Chinese European Art Center de verdiende aandacht... /* verder op pagina 52 */

Valiz, Amsterdam The Fall of the Studio The Fall of the Studio snijdt een urgent thema aan en voorziet in een leemte. De vraag naar de status, betekenis, positie en legitimering van het kunstenaarsatelier is actueel, omdat kunstenaars hun werkveld en werkpraktijk meer dan ooit buiten het atelier lijken te plaatsen... /* verder op pagina 52 */

Witte de With, Rotterdam jet Junior Editorial Team was een project voor jongeren dat resulteerde in de publicatie jet, over hedendaagse kunst voor jongeren. De publicatie werd samengesteld door een redactie bestaande uit zes jongeren tussen de veertien en achttien jaar... /* verder op pagina 52 */

Aanvragen van rechtspersonen zoals instellingen en uitgevers voor algemene publicaties over beeldende kunst en vormgeving werden ingediend bij de Mondriaan Stichting. Voor boeken over het werk van individuele kunstenaars en vormgevers konden aanvragers zich richten tot het Fonds bkvb. De Mondriaan Stichting behandelde een vergelijkbaar aantal aanvragen als vorig jaar: zeventien. Daarvan werden er tien ondersteund /* pagina 51 */.

reden en om het streven naar voldoende kwaliteit geldt de KunstKoop alleen voor kunst die wordt gekocht bij toegelaten galeries. Met het oog op de verwachte rentestijgingen in de komende jaren en omdat de Mondriaan Stichting het wenselijk vindt dat een redelijk rentebudget per galerie beschikbaar kan worden gesteld, is een maximum gesteld aan het aantal galeries dat aan de KunstKoop kan deelnemen. Uitvoering

Arts Collaboratory Arts Collaboratory is een samenwerkingsverband van de Mondriaan Stichting met Stichting doen en hivos. Het biedt kunstenaarsinitiatieven in Afrika, Azië en Latijns-Amerika een gezamenlijk platform voor financiering, capaciteitsvergroting, kennisdeling en uitwisseling met Nederland en stimuleert samenwerking tussen beeldende kunstorganisaties wereldwijd. De Mondriaan Stichting bevordert de contacten tussen de organisaties in Arts Collaboratory en beeldende kunstorganisaties in Nederland en op de Antillen en Aruba. Zij stimuleert het ontwikkelen en realiseren van onderzoeksreizen en samenwerkingsprojecten. Aanvragen kunnen worden ingediend door kunstenaarsinitiatieven in Afrika, Azië en Latijns-Amerika die betrokken zijn bij het Arts Collaboratory-programma of door hedendaagse beeldende kunstorganisaties in Nederland. In 2008 werden zes projecten ondersteund. /* pagina 154 */.


Een ander deel van het budget is bestemd voor het Matching fund kinderboekillustraties, een ondersteuningsmogelijkheid voor geïllustreerde kinderen jeugdliteratuur. De Mondriaan Stichting werkt hierin samen met het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds, dat verantwoordelijk is voor de uitvoering. In 2008 zijn 23 geïllustreerde kinderen jeugd boeken (en hun vertalingen) ondersteund /* pagina 53 */. Dit aantal is opnieuw hoger dan in voorgaande jaren, doordat er zeer veel buitenlandse aandacht is voor vertaalde geïllustreerde kinderen jeugdboeken uit Nederland.


De samenwerking tussen de fondsen wordt per 1 januari 2009 beëindigd. Dit komt doordat de werkwijze en ondersteuningsmogelijkheden van de Mondriaan Stichting per 1 januari 2009 veranderen. Volgens de nieuwe werkwijze zal nog maar met één vaste adviescommissie worden gewerkt. Die commissie zal zowel voor cultureel erfgoed als voor beeldende kunst en vormgeving projecten behandelen, zowel digitale als niet-digitale projecten, zowel tentoonstellingsprojecten als publicaties. Afstemming blijft echter wel noodzakelijk om overlap van ondersteuning te voorkomen en duidelijkheid te scheppen voor aanvragers. Deze afstemming wordt gerealiseerd door de taakverdeling tussen monografische publicaties (Fonds bkvb) en algemene boeken (Mondriaan Stichting) ook voor 2009 te handhaven.

De Mondriaan Stichting selecteert de galeries die de KunstKoop mogen aanbieden. Gezien het budget en de hogere rente ten opzichte van de voorgaande periode is het nodig de kwaliteitseisen aan te scherpen. Aanvragen voor deelname worden, na formele toetsing, voorgelegd aan deskundige adviseurs. Zij gaan na of de galeries voldoen aan de eisen van professionaliteit en kwaliteit. Professionaliteit heeft te maken met het werken volgens goed branchegebruik. Belangrijk is hoe de galerie is opgezet en ingericht, hoe zij zich presenteert en tentoonstellingen maakt, hoe zij omgaat met kopers en kunstenaars, of zij met haar activiteiten bijdraagt aan de ontwikkeling en bekendheid van kunstenaars en hoe zij het publiek gelegenheid geeft ontwikkelingen in het werk van kunstenaars te volgen. Verder moet het aanbod van de galerie getuigen van voldoende kwaliteit. Die kwaliteit geldt het werk van de individuele kunstenaars en het tentoonstellingsprogramma als geheel. De Mondriaan Stichting houdt voor een evenwichtige spreiding van deelnemende galeries over Nederland rekening met de regio waarin zij zijn gevestigd. Galeries kunnen eens in de twee jaar aanvraag doen. In 2008 vond opnieuw een beoordeling plaats. Om te adviseren over de aanvragen is de commissie een aantal dagdelen bijeengeweest. In 2008 namen 127 galeries aan de KunstKoop deel. Doordat het aantal nevenvestigingen is gestegen tot tien, kon op 137 plaatsen in Nederland gebruik worden gemaakt van de KunstKoop. 120 van de 127 eerder toegelaten galeries deden een aanvraag, plus dertien galeries die in 2007 en 2008 niet deelnamen. Van deze 133 aanvragen werden na beoordeling op formele voorwaarden twee aanvragen niet in behandeling genomen. Na beoordeling op artistiek-inhoudelijke aspecten werden acht aanvragen afgewezen. Per 1 januari 2009 nemen 123 deel aan de KunstKoop voor 2009 en 2010 /* pagina 55 */. Resultaten In de bijgaande tabel /* pagina 37 */ staan de resultaten van de KunstKoop over de periode 1997 – 2008 vermeld. Daaruit blijkt dat minder contracten zijn afgesloten, en dat de rente is verhoogd. De gemiddeld betaalde rente per lening bedroeg 9,85%, ten opzichte van 9,29% in 2007. Het gebruik van de KunstKoop geldt als belangrijke indicatie voor de groei en stagnatie van de kunstmarkt in Nederland in het algemeen. Het aantal verkochte contracten via de KunstKoop is, na nog een lichte stijging in 2007, in 2008 wederom afgenomen. Het aankoopbedrag en het leenbedrag laten een lichte daling zien in 2008, maar dit gold zoals gezegd niet voor het rentebedrag. Het gemiddelde aankoopbedrag en het gemiddelde leenbedrag stijgen aanzienlijk.

Overige projecten en flexibel budget Uit het flexibel budget draagt de Mondriaan Stichting ook bij aan bijzondere, hoogwaardige en belangrijke projecten die ondanks de nieuwe, meer flexibele werkwijze om formele redenen niet in aanmerking zouden komen voor ondersteuning. Daarvan waren dertien projecten gericht op beeldende kunst en vormgeving /* pagina 53 */.

Promotie KunstKoop De KunstKoop stelt particulieren in staat kunst op afbetaling te kopen zonder dat zij rente betalen. Het is de enige ondersteuningsmogelijkheid in het kunstbeleid die specifiek op de consument is gericht. De Mondriaan Stichting wil met de KunstKoop de particuliere markt versterken en de verkoop van hoogwaardige hedendaagse beeldende kunst bevorderen. Om budgettaire

34

35

De communicatiestrategie die in 2006 is ontwikkeld werd in 2008 verder voortgezet met Fortis Bank en ontwerpbureau Van Gog. De belangrijkste uitgangspunten bij de communicatiestrategie waren het verbreden, verdiepen en verjongen van doelgroepen en het bieden van meer service aan de galeriehouders. De communicatiedoelstelling is gericht op het werven van nieuwe gebruikers en het stimuleren van herhalingsaankopen.

Ontwikkelingen Kunstkoop 1997 – 2008

De galeries vormen de belangrijkste schakel bij de promotie van de KunstKoop. Zij hebben direct contact met kopers en zijn het belangrijkste informatiepunt. Alle deelnemende galeries ontvangen brochures in vier verschillende beeldvarianten, ansichtkaarten en stickers als promotiemateriaal. Een belangrijk communicatiemiddel is de website www.dekunstkoop.nl. Verder werden in het tijdschrift Kunstbeeld en in de Galeriegids advertenties geplaatst. De KunstKoop was aanwezig op de kunstbeurzen Art Rotterdam en Art Amsterdam en er werden direct mails verzonden naar adressen van Fortis Bank.


In 2008 voerde de Mondriaan Stichting overleg met de Nationale Kunst Koop, een particulier initiatief, over het gebruik van de naam KunstKoop. Omdat de Mondriaan Stichting, en daarvoor het ministerie van wvc, al jaren in de naam(sbekendheid) van de KunstKoop investeren, verzocht zij de Nationale Kunst Koop de naam te veranderen. Het overleg leverde geen overeenstemming op. De Mondriaan Stichting heeft daarop juridische stappen genomen.


Voor 2009 willen Fortis Bank en de Mondriaan Stichting de promotie van de KunstKoop verder intensiveren met een nieuwe communicatiestrategie. De mogelijkheden van gezamenlijke marketingacties gericht op de hypotheekmarkt en deelname aan woonbeurzen zullen nader worden bekeken.

36

37

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jaar . . . . . . . 1997 . . 1998 . . 1999 . . 2000 . . 2001 . . 2002 . . 2003 . . 2004 . . 2005 . . 2006 . . 2007 . . 2008 .

. bedrag . Aankoop . in € . totaal

. . Leenbedrag . in € . totaal

. . . . . . . . . . .3.241.835 . . . .5.954.498 . . . .6.915.593 . . . .8.877.725 . . . . . 10.491.767 . . . . 10.699.069 . . . . 10.458.673 . . . . 10.650.093 . . . . 10.812.131 . . . . 10.244.093 . . . . 11.077.805 . . . . 10.848.329

. . . . . . . . . . .2.483.246 . . . .4.643.529 . . . .5.571.446 . . . .7.270.265 . . . .8.540.572 . . . .9.170.238 . . . .9.397.063 . . . .9.545.930 . . . .9.533.672 . . . .8.620.895 . . . .9.225.549 . . . .9.103.585 .

Gegevens op basis van verwerking door Mondriaan Stichting.

. . . Rente . Aantal contracten . in € . verwerkt. door ms . totaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . 260.558 . . 463.814 . . 479.526 . . 709.594 . . 830.227 . . 847.550 . . 747.447 . . 764.534 . . 693.290 . . 716.681 . . 854.346 . . 887.661 .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . 1.420 . . 2.456 . . 2.720 . . 3.376 . . 3.504 . . 3.693 . . 3.527 . . 3.482 . . 3.397 . . 3.008 . . 3.149 . . 2.893 .

. bedrag . Aankoop . . gemiddeld . in € . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . 2.283 . . 2.424 . . 2.542 . . 2.630 . . 2.994 . . 2.897 . . 2.965 . . 3.059 . . 3.183 . . 3.406 . . 3.518 . . 3.750 .

. . Leenbedrag . . gemiddeld . in € . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . 1.749 . . 1.891 . . 2.048 . . 2.154 . . 2.437 . . 2.483 . . 2.664 . . 2.742 . . 2.807 . . 2.866 . . 2.930 . . 3.147 .

In 2008 is in opdracht van de Mondriaan Stichting onderzoek gedaan naar de oriëntatiereizen. Uit de resultaten van deze evaluatie blijkt dat de resultaten zeer positief zijn. Geconcludeerd kan worden dat de Oriëntatiereis voor deelnemers en een deel van de bezochte instellingen zonder twijfel een effectief instrument is. Voor een ander deel moeten de aard (en duur) van het bezoek beter gecommuniceerd worden en moet er meer aandacht en tijd besteed worden aan individuele bezoeken /* pagina 187 */.

Activiteiten Buiten de reguliere ondersteuningsmogelijkheden voor beeldende kunst en vormgeving organiseert de Mondriaan Stichting extra activiteiten. Oriëntatiereis

Voor de totstandkoming van het reisprogramma werken Mondriaan Stichting, Prins Claus Fonds en bam samen met organisaties en individuen in de te bezoeken gebieden en met de ambassades ter plaatse. Het programma is overwegend op beeldende kunst gericht, maar biedt ook ruimte voor reflectie over het culturele leven in de regio. Bij het uitnodigen van de professionals wordt gekeken naar de interesse van de potentiële deelnemer in het te bezoeken gebied en intenties om activiteiten te ontplooien. Voorafgaand aan de reis worden in samenwerking met verschillende experts introductiebijeenkomsten voor de deelnemers georganiseerd. Tijdens de reis zelf volgen de deelnemers het hele programma, hoewel soms voor een enkele deelnemer een specifiek, individueel deelprogramma wordt samengesteld. Van alle deelnemers wordt verwacht dat ze een eindverslag indienen waarin een vragenlijst is verwerkt. Deze verslagen dragen bij aan de gezamenlijke eindrapportage van Mondriaan Stichting, Prins Claus Fonds en bam en ook aan de organisatie van volgende reizen. In 2008 werd voor een groep Nederlandse en buitenlandse professionals uit de beeldende kunst en vormgeving een Oriëntatiereis georganiseerd naar Dhaka (Bangladesh), Delhi en Mumbai (India) en Dubai en Abu Dhabi (Verenigde Arabische Emiraten). Defne Ayas (Performa, Shanghai), Paul Depondt (freelance journalist), Aleya Hamza (Contemporary Image Collective, Caïro), Abdellah Karoum (L’Appartement 22, Rabat), Robert Kluijver (Gemak, Den Haag), Barbara Van der Linden (Brussels Biënnale, Brussel), Sofie Van Loo (freelance curator, Antwerpen), Emily Pethick (Casco, Utrecht), Ruud Visschedijk (Nederlands Fotomuseum, Rotterdam) en Sue-an van der Zijpp (Groninger Museum, Groningen) namen deel aan de reis. Zij brachten in twaalf dagen een intensief bezoek aan de kunstwereld in zeer verschillende delen van de wereld. Op het programma stond een gevarieerd aanbod van bezoeken aan galeries, musea, kunstenaarsateliers, culturele instellingen en universiteiten.

Het jaar 2008 onderscheidde zich in de volgende opzichten:

3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland – Activiteiten

Het combineren van de netwerken van Mondriaan Stichting en Prins Claus Fonds zorgt voor uitwisseling tussen de deelnemers onderling en hun kennis en netwerken. Deze opzet garandeert een gelaagde, intensieve uitwisseling van kennis, visies en perspectieven. Sinds 2007 is ook het Belgische Instituut voor beeldende, audiovisuele en mediakunst bam bij het organiseren van de reizen betrokken.

Ontwikkelingen

38

3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland – Activiteiten en Ontwikkelingen

Sinds 2003 organiseren het Prins Claus Fonds en de Mondriaan Stichting jaarlijks een Oriëntatiereis voor een groep Nederlandse en buitenlandse professionals uit de beeldende kunst naar minder bekende delen van de wereld. Beide fondsen achten het van groot belang dat de Nederlandse kunstwereld zich werkelijk internationaliseert en zich daarbij niet uitsluitend op de westerse centra richt. Het doel van de oriëntatiereizen is kennisvermeerdering en visieverbreding van de culturele sector in Nederland: professionals worden geïnformeerd over artistieke ontwikkelingen in minder bekende, maar daarom niet minder interessante regio’s. In Nederland leveren de reizen bovendien een bijdrage aan de promotie van kunstenaars uit minder bekende landen. De ontmoetingen ter plaatse leiden tot uitwisseling en samenwerking. Belangrijk is ook dat met de reizen een platform wordt gecreëerd voor dialoog en uitwisseling tussen de deelnemers onderling, bedoeld als begin van een langduriger relatie.

39

{

Veel projecten leggen in concept, proces of uitvoering een relatie met de samenleving en de actualiteit. Deze ontwikkeling zette zich in 2008 voort en was onder meer merkbaar aan een stijging van het aantal aanvragen voor projecten met een sociaal-maatschappelijk thema. Vaak wordt in deze projecten een onderzoekende houding gecombineerd met samenwerking met partners die van buiten het culturele veld komen, variërend van wetenschappelijke en sociaal-maatschappelijke organisaties tot het bedrijfsleven en belangengroeperingen. Naast projecten die op deze directe wijze een relatie leggen met sociaal-maatschappelijke thema’s zijn er ook veel projecten die minder expliciet reageren op de samenleving en de actualiteit. Deze projecten gaan bijvoorbeeld uit van een politieke, economische of artistieke actualiteit en stellen kritische vragen over actuele ontwikkelingen. }

{

Projecten ontstaan steeds vaker uit een inhoudelijk idee, waaraan de vorm ondergeschikt is. Beeldende kunst verruimt zich tot kunst waarin op allerlei manieren met beeld wordt gecommuniceerd. Een presentatie kan zowel traditionele beeldende kunst als architectuur, film, nieuwe media, performance, video en vormgeving omvatten. Deze ontwikkeling sluit aan bij de wijze waarop hedendaagse kunstenaars hun kunstenaarschap invullen. De kunstenaar functioneert niet alleen als kunstenaar, maar ook als dissident, gesprekspartner, onderzoeker of schrijver en kiest per project of onderwerp het medium dat het meest geschikt is. }

{

Het meer hybride karakter van projecten is ook een gevolg van bredere toepassing van nieuwe mediatechnologie. Steeds vaker maakt eCultuur integraal deel uit van projecten en programma’s van presentatie-instellingen. Als motor van artistiek-inhoudelijke vernieuwing speelt eCultuur een belangrijke rol bij het ontwikkelen van technologisch gemotiveerde projecten en het samenwerken met bijvoorbeeld universiteiten. Internet is inmiddels een volwaardig presentatieplatform, waar interactie tussen aanbieder en gebruiker centraal staat en de gebruiker niet alleen afnemer is, maar ook aanbieder kan zijn. Dit alles leidt tot een nieuw soort kunstprojecten, maar ook tot een nieuwe verhouding tussen kunstinstelling, de kunstenaars en het publiek. In 2008 heeft de Mondriaan Stichting meer dan € 1.300.000 besteed aan autonome eCultuurontwikkeling binnen de hedendaagse kunst. }

{

De nieuwe generatie makers die betaald, toegepast werk afwisselen met autonome activiteiten en daardoor minder afhankelijk zijn van subsidies, manifesteert zich steeds duidelijker. Zij groeperen zich minder dan vroeger, maar werken veeleer in tijdelijke projectgebonden samenwerkingsverbanden. Ook in 2009 wil de Mondriaan Stichting met deze ontwikkeling rekening houden bij het financieren van programmeringen en projecten. Ook zal er met extra nadruk worden gekeken naar de redelijkheid van vergoedingen voor deelname van kunstenaars en vormgevers. }

{

De kwaliteit van promotionele activiteiten neemt toe. Toch kunnen promotie en publiciteit nog verder worden geprofessionaliseerd. De Mondriaan Stichting stimuleert dit door hier in de gehele aanvraagprocedure meer aandacht aan te besteden, bijvoorbeeld door veelvuldig additionele informatie te vragen over publieksactiviteiten alvorens een besluit te nemen. Ook in de inhoudelijke evaluatie en verantwoording van projecten is promotionele kwaliteit een punt van aandacht. Daarbij gaat het niet alleen om kwantitatieve evaluaties, maar staan zeker ook de kwaliteit van de effectiviteit en de publieksbenadering centraal. Vanaf 2009 is de nieuwe ondersteuningsmogelijkheid voor professionalisering van kracht. Deze staat open voor aanvragen voor een vernieuwende promotionele activiteit. }

{

In vergelijking met voorgaande jaren is het aantal aanvragen voor vormgeving toegenomen. De vormgevingswereld lijkt een andersoortige financieringsbehoefte te hebben dan de beeldende kunstwereld. Productie en presentatie worden vaak gerealiseerd met hulp van private partijen. Aanvragen voor activiteiten met het accent op ontwikkeling en reflectie worden echter geregeld bij de Mondriaan Stichting ingediend. In 2008 werden dan ook congressen, publicaties en bijzondere samenwerkingsverbanden die gericht waren op reflectie, verdieping en expertisebevordering ondersteund. }

Voornemens Voor beeldende kunst en vormgeving heeft de Mondriaan Stichting de volgende voornemens: {

Een van de belangrijkste uitgangspunten van de nieuwe beleidsperiode 2009 – 2012 is dat organisaties voor beeldende kunst, vormgeving en cultureel erfgoed worden gestimuleerd aansluiting te vinden bij een divers draagvlak in de maatschappij. In 2009 – 2012 wil de Mondriaan Stichting de maatschappelijke waarde van kunst en cultureel erfgoed meer aandacht geven. Belangrijk onderdeel van de beoordeling zal dan ook de relatie zijn in opzet, inhoud of uitvoering die het project of programma legt met de samenleving. }

{

In 2008 heeft de Mondriaan Stichting al geëxperimenteerd met het ondersteunen van projecten die nog in ontwikkeling zijn. Steeds vaker lieten organisaties weten ambitieuze projecten te willen opzetten, maar door praktische omstandigheden niet in staat te zijn het plan op het gewenste niveau te ontwikkelen. De Mondriaan Stichting stelt vanaf 2009 middelen beschikbaar om organisaties met een uitzonderlijk idee te ondersteunen in de ontwikkeling daarvan. }

{

De Mondriaan Stichting heeft voor 2009 en daarna haar jaarlijkse budget voor programmerende instellingen substantieel verhoogd. Deze kleinschalige of middelgrote instellingen zijn van eminent belang voor het ontwikkelen

van bijzondere en experimentele projecten met beeldende kunst en vormgeving. Ook zijn ze een waardevol platform voor jonge kunstenaars om te experimenteren met presentaties en hun verhouding met het publiek te onderzoeken. De Mondriaan Stichting signaleerde in de afgelopen jaren dat tijdschriften hun activiteiten verbreden en zich niet meer beperken tot het uitgeven van hun papieren edities. Naast activiteiten op internet sluiten tijdschriften ook allianties met instellingen, zij treden op als mediapartner en fungeren ook als inhoudelijke medeinitiator van bijvoorbeeld lezingenreeksen, symposia of debatten. In 2009 kunnen tijdschriften ook voor dergelijke activiteiten ondersteuning aanvragen. }

3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland – Ontwikkelingen en Voornemens

Het culturele veld blijft overwegend georiënteerd op ‘westerse’ kunst. Deze oriëntatie stond ook in 2008 in bijna alle aanvragen centraal. Het is dan ook niet vreemd dat aanvragen voor projecten met niet-westerse kunst meestal van buiten het gevestigde kunstcircuit komen. Deze aanvragers lopen uiteen van interdisciplinaire festivals tot volkenkundige musea die hun aandachtsgebied hebben uitgebreid. Overigens verhouden aanvragen voor beeldende kunst en vormgeving zich nog altijd zelden uitdrukkelijk tot culturele diversiteit. Wat dit aangaat blijft extra inspanning nodig, zoals de Mondriaan Stichting met het Arts Collaboratory-programma beoogt. }

40

3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland – Voornemens

{

41

{

Presentatie-instellingen en musea variëren sterk in de wijze waarop zij kunstenaars honoreren. Sommige projecten berusten op individuele subsidies van gemeenten, provincies en het Fonds bkvb. Dit houdt de begroting van deze projecten kunstmatig laag. De Mondriaan Stichting verwacht dan ook een aanmerkelijke kostenstijging wanneer honoraria in projecten worden opgenomen. Aan de honorering van kunstenaars in door haar ondersteunde projecten wil zij extra eisen stellen. }

{

Het internationale beleidsplan voor 2009 – 2012 legt meer nadruk op internationalisering van de Nederlandse kunstwereld. De Mondriaan Stichting wil vanaf 2009 extra mogelijkheden bieden voor internationale verkenningen en het onderzoeken van mogelijkheden om internationaal samenwerkingsverbanden aan te gaan. Daardoor kunnen bijvoorbeeld aanvragen worden ingediend voor de ontwikkelingskosten die voorafgaan aan een internationaal samenwerkingsproject. Ook blijven er mogelijkheden bestaan om tentoonstellingen uit het buitenland over te nemen. Binnen het Arts Collaboratory-programma wordt samenwerking en uitwisseling met Latijns-Amerika, Afrika en Azië gestimuleerd. Verder zal de Mondriaan Stichting middelen ter beschikking stellen om reisen verblijfskosten van internationale journalisten van vooraanstaande media te vergoeden bij bezoek aan een bijzonder evenement in Nederland. Omgekeerd blijft de ondersteuningsmogelijkheid voor onkosten van journalisten van Nederlandse kranten en tijdschriften tijdens hun bezoek aan bijzondere buitenlandse evenementen bestaan. }

{

De Mondriaan Stichting zet de samenwerking met Stichting doen en hivos binnen het Arts Collaboratory-programma voort in de periode 2009 – 2012. Zij wil de uitwisseling tussen Nederlandse presentatie-instellingen, kunstenaarsinitiatieven, musea en de partners van het Arts Collaboratory uit Afrika, Latijns-Amerika en Azië verder stimuleren en bevorderen. Er zullen extra inspanningen worden ondernomen om de mogelijkheden van Arts Collaboratory meer bekend te maken in binnenen buitenland. }

{

Vanaf 2009 zal de Mondriaan Stichting de ondersteuningsmogelijkheid KulturA beheren. In samenwerking met het Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst, het Fonds voor Cultuurparticipatie, het Fonds voor de Letteren, het Nederlands Fonds voor Podiumkunsten+ en het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds wil de Mondriaan Stichting een duurzame impuls geven aan het versterken van de culturele infrastructuur op de Nederlandse Antillen en Aruba. Ook willen zij internationale uitwisseling van de eilanden met het Caribisch gebied en Nederland bevorderen. De ondersteuningsmogelijkheid staat open voor projecten van alle kunstdisciplines en het cultureel erfgoed en is bedoeld als aanvulling op de reguliere ondersteuningsmogelijkheden van de deelnemende fondsen. }

{

In de komende jaren zal ook extra aandacht worden besteed aan een verkenning van Europese samenwerking. In het netwerk Voltage, waarbij tientallen beeldende kunstorganisaties uit heel Europa zich hebben

Ondersteunde projecten Projecten beeldende kunst

aangesloten, worden ervaringen uitgewisseld over de beeldende kunstpraktijk in de afzonderlijke landen en wordt naar meer internationale samenwerking op Europees niveau tussen de aangesloten organisaties gestreefd. De Mondriaan Stichting onderzoekt verder de wenselijkheid van een internationaal overleg van (Europese) kunstfondsen. }

{

In 2009 organiseert de Mondriaan Stichting met het Prins Claus Fonds, het Belgische Instituut voor beeldende, audiovisuele en mediakunst bam en het Office for Contemporary Art Noorwegen (oca) een Oriëntatiereis naar Argentinië, Brazilië en Peru. Voor een optimale kennisdeling zullen de resultaten van deze reis via expertbijeenkomsten en publicaties worden verspreid. } Voor 2009 willen Fortis Bank en de Mondriaan Stichting de promotie van de KunstKoop verder intensiveren met een nieuwe communicatiestrategie. }

42

3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland – Ondersteunde projecten

3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland – Voornemens

{

43

Afrika Museum, Berg en Dal Roots and More – De reis van de geesten € 100.000 – € 815.000 april – september 2009

Bonnefantenmuseum, Maastricht Parallelprogramma Exile on Main Street € 100.000 – € 634.000 februari – augustus 2009

Huis aan de Werf, Utrecht Festival aan de Werf 2008 € 68.402 – € 172.467 mei 2008

Roots and More is een tentoonstelling over spiritualiteit in de Afrikaanse diaspora. Het museum toont werk van hedendaagse kunstenaars uit Brazilië, Cuba, Curaçao, Engeland, de Verenigde Staten in combinatie met traditionele Afrikaanse kunst uit de eigen collectie. Daarmee wil het de actualiteit aantonen van Afrika als brongebied voor hedendaagse kunstenaars en het publiek confronteren met een benadering van de wereld als bezield verband. De Mondriaan Stichting ondersteunt het project, omdat het uniek voor Nederland is en met een uitgekiende benadering voor een breed publiek actuele en relevante thema’s als culturele diversiteit, slavernij en migratie aan de orde stelt.

Exile on Main Street was een bijzonder tentoonstellingsproject rond de artist’s artist, de relatieve outsider. In de randprogrammering werd het thema van de tentoonstelling opengebroken en voor een breder publiek toegankelijk gemaakt. Creatieve ballingschap werd gethematiseerd in een muziekprogramma, filmvoorstellingen, discussieavonden en een educatief traject. Het Bonnefantenmuseum werkte samen met uiteenlopende instellingen in de regio om dit thema uit verschillende gezichtspunten te belichten. Om het bijzondere thema en de uiteenlopende publieksbenaderingen werd de parallelle programmering ondersteund.

Ook in 2008 programmeerde het Festival aan de Werf beeldende kunst. Om de wijze waarop dit gebeurde kwam dit festivalonderdeel in aanmerking voor een bijdrage van de Mondriaan Stichting. Het programma was prikkelend en onderscheidde zich in zijn keuzes van andere multidisciplinaire festivals. Zo vonden onder het motto van Those Are Not Oranges You Found – Guy de Cointet Revisited performances, een filmprogramma, een tentoonstelling van Julien J. Bismuth, een conferentie en een debat plaats rond de relatief onbekende Guy de Cointet, maakte Olivier Darné de bijeninstallatie De zoete inval en presenteerde Maria Tarantino een mobiele sapmachine.

Arti et Amicitiae, Amsterdam ArtiAruba € 20.000 – € 90.310 augustus – oktober 2008 ArtiAruba was een project met een tentoonstelling in Nederland (bij Arti et Amicitiae in Amsterdam) en Aruba (bij Instituto di Cultura), workshops, presentaties, een educatief programma, de productie van een film en een boek. Het samenwerkingsproject en de uitwisseling moesten leiden tot de realisatie van een tijdelijke dependance van Arti op Aruba (San Nicolas). De Mondriaan Stichting hecht zeer aan uitwisseling tussen Nederlandse en Arubaanse kunstenaars en instellingen en heeft bijgedragen aan de reiskosten van het project.

Cascoland, Amsterdam Cascoland Kunstvlaai 2008 € 5.520 – € 26.912 2008 Cascoland haalde de Zuid-Afrikaanse kunstenaars Doung Jahangeer, Mark O’Donovan en Vincent Truter, met wie het al eerder samenwerkte, naar de Kunstvlaai 2008. Zij presenteerden er werk en praatten met bezoekers en geïnteresseerden over mogelijke samenwerkingsverbanden in Nederland en Zuid-Afrika. De Mondriaan Stichting droeg bij in de reisen verblijfskosten van de drie kunstenaars omdat zij de internationale uitwisseling met Zuid-Afrikaanse kunstenaars en het handhaven en verstevigen van de contacten die Cascoland opdeed in Cape Town, Durban en Johannesburg belangrijk vindt.

asca, Amsterdam School for Cultural Analysis, Amsterdam Specters, Hauntings and Archives € 13.880 – € 37.540 januari 2009

foam_Fotografiemuseum Amsterdam Foam_Fusion 2008 € 35.000 – € 76.049 mei 2008

Tijdens dit tweedaagse internationale evenement werden academici, schrijvers en kunstenaars samengebracht om het discours over hauntology, spectrality en archivization, begrippen uit het filosofisch gedachtegoed van Jacques Derrida, te exploreren in relatie tot kunst en cultuur. De thema’s van het cultureel geheugen, spoken van het verleden en het archief manifesteren zich de laatste jaren steeds prominenter in zowel de kunsten als de wetenschappen en de uiteenlopende kennis van deze thema’s was niet eerder bij elkaar gebracht. Om het relevante onderwerp en de goede invulling ervan droeg de Mondriaan Stichting bij aan dit project.

foam_Fusion was een tweedaags festival vol discussies, debatten, lezingen, presentaties en filmvertoningen over fotografie in al haar verschijningsvormen en haar relaties met andere kunstdisciplines. Het festivalprogramma stond in het teken van geëngageerde fotografie, auteurschap, Me, myself and I (over de manier waarop jongeren zichzelf representeren via foto’s op een website als Hyves), verzamelen en mode. De Mondriaan Stichting droeg aan het festival bij om de relevantie van het project voor een groot publiek in combinatie met het relevante programma, dat aansloot bij de hedendaagse fotografiepraktijk.

Atelier hsl, Amsterdam De verbeelding van het reizen € 75.000 – € 701.250

Het Financieele Dagblad, Amsterdam Reiskosten internationale activiteiten € 19.100 – € 28.700 februari – december 2008

Bij de oplevering van de hogesnelheidslijn vond een kunstmanifestatie op het traject Amsterdam-Parijs plaats. Een groep Europese kunstenaars maakte nieuw werk op het thema van de verbeelding van het reizen. De resultaten waren te zien langs het tracé, op de perrons, in de coupés of elders op de stations Amsterdam, Rotterdam, Breda, Antwerpen, Brussel en Parijs. Deelnemende kunstenaars waren onder anderen Jan de Bont, Yves Bélorgy en Pipilotti Rist. Omdat het project bovendien door een aantrekkelijk nevenprogramma met muziek, theater en literatuur bijdroeg aan het vergroten van het publiek voor hedendaagse beeldende kunst en vormgeving, werd het ondersteund.

Het Financieele Dagblad werd ondersteund voor de reiskosten van journalisten die verslag deden van internationale culturele activiteiten in 2008: Asia Triennial Manchester, Beijing Art Fair, Busan Biennial, Dak’Art, Gwangju Biennial, Joburg Contemporary Art Fair, Panama Art Biennial, Biennial São Paulo, Shanghai Biennial, Singapore Biennial, Sydney Biennial. De Mondriaan Stichting verleende ondersteuning, omdat aan evenementen uit deze delen van de wereld nog onvoldoende aandacht wordt besteed en zij nadere berichtgeving daarover wil stimuleren.

International Filmfestival Rotterdam 38ste editie Internationaal Film Festival € 75.000 – € 457.000 januari – februari 2009 De Mondriaan Stichting ondersteunde de nieuwe inhoudelijke koers van het iffr wegens het vermogen van het festival nieuw publiek voor hedendaagse beeldende kunst te winnen, vooral door de verdere integratie van beeldende kunst in het reguliere programma en het onderzoek naar de relatie tussen film en verschillende kunstdisciplines. In het festivalonderdeel Size Matters werd het beeldscherm in al zijn formaten en contexten onderzocht: in projecten in de openbare ruimte (urban screens, micromovies, nanomovies), een filmen performanceprogramma, een tentoonstelling in Tent. en een lezingenserie. Deelnemers waren onder anderen Marko Peljhan, Joost Rekveld en Volker Springel.

iStrike, Rotterdam Talking about! € 20.300 – € 34.180 januari – april 2009 Talking about! was een uitwisselings- en onderzoeksproject waarbij zes professionals uit de beeldende kunstsector van Douala, Kameroen voor veertien dagen naar Nederland kwamen. In verscheidene Nederlandse kunstinstellingen werden discussies georganiseerd over de context van hedendaagse kunst in Nederland en Kameroen, de kunst die er tot stand komt en de impact daarvan op de samenleving. Het uitwisselingsproject was gericht op dialoog en samenwerking en leidde tot nieuwe, duurzame contacten tussen Nederland en Kameroen. Om die redenen droeg de Mondriaan Stichting eraan bij.

Stedelijk Van Abbemuseum, Eindhoven Reis- en verblijfkosten Zuid-Afrika en Kazachstan € 30.800 – € 30.800 2008

Stichting 5eKwartier, Haarlem De verhalenkeuken € 40.000 – € 378.520 september 2008 – december 2009

Stichting dziga, Nijmegen Art of Matching € 50.000 – € 438.500 2008

iama1 was een kunstmanifestatie op diverse locaties langs de a1 waarbij Kunstenlab, Kunstcentrum Hengelo en Kunstvereniging Diepenheim de identiteit van het gebied langs deze snelweg onderzochten. Het was het slot van een drieluik waarin eerst de snelweg als verblijfplaats en de impact van de aanleg op de historische landschappelijke en maatschappelijke structuren centraal stonden. Een bijdrage werd verstrekt om deze bijzondere samenwerking en maatschappelijk relevante en publieksvriendelijke manifestatie mogelijk te maken. Jord den Hollander ontwikkelde een pseudobrandingscampagne die kenmerkende eigenschappen van de A1 vergrootte en versterkte. Kunstenaars als Zorro Feigl en Mu Xue deden interventies in de openbare ruimte.

Publicaties over belangwekkende buitenlandse projecten van hedendaagse beeldende kunst en vormgeving vervullen een belangrijke rol in de informatie over internationale ontwikkelingen, zowel voor de sector als voor het publiek. Daarom ondersteunde de Mondriaan Stichting reisen verblijfkosten van redactieleden van Metropolis M voor de Shanghai Biënnale, de Ghuangzhou Triënnale, de Biënnale voor hedendaagse kunst in Roemenië, een tentoonstelling over de tropen in de Martin Gropius Bau Berlijn en een onderzoekreis naar São Paulo en Rio de Janeiro.

Voor de derde keer op rij organiseerde het Van Abbemuseum een programma waarbij twee gastcuratoren wordt gevraagd een speciale presentatie te maken, ter introductie in de Nederlandse kunstwereld en ter bevordering van samenwerkingsverbanden met andere landen. Met steun van de Mondriaan Stichting werden in 2008 Clare Butcher (Zuid-Afrika) en Yuliya Sorokina (Kazachstan) uitgenodigd. De werkperiodes van deze twee gastcuratoren droegen bij aan de internationalisering van de Nederlandse beeldende kunstwereld, vooral door de inbreng van een niet-westers perspectief. Butcher en Sorokina ontwikkelden een internationaal presentatieproject, verrichten collectieonderzoek en bereidden een project voor met kunstenaars uit Nederland in het land van herkomst.

In de Slachthuisbuurt in Haarlem realiseert Het 5e Kwartier De verhalenkeuken: een ontmoetingsannex tentoonstellingsruimte annex atelier waar immaterieel cultureel erfgoed van de divers samengestelde bevolking uit de buurt wordt verzameld en gepresenteerd via films, muziek, grafiek, literatuur en beeldende kunst. Professionele makers werken samen met buurtbewoners om tot goed en interessant materiaal te komen. De Mondriaan Stichting ondersteunt het project omdat het zich door duurzaamheid, artistieke kwaliteit en inbedding positief onderscheidt van andere community art-projecten. Ook maakt de ondersteuning het mogelijk de opgedane kennis via expertmeetings, conferenties en publicaties te verspreiden.

Art of Matching had als doel het cultureel ondernemerschap van beeldend kunstenaars te vergroten door hen in de gelegenheid te stellen met Nederlandse bedrijven, instellingen en non-profitorganisaties samen te werken. De kunstenaars maakten een korte video, die vertoond werd in het bedrijfsgebouw en de openbare ruimte. Omdat het project gericht was op het vinden van passende constructies die tot win-winsituaties zouden leiden voor beide betrokken partijen, werd het ondersteund.

Stichting Cinedans, Amsterdam Cinedans 2008 € 9.486 – € 24.955 juli 2008

De Mondriaan Stichting droeg bij in de kosten van reis en verblijf van freelance curator en fotoredacteur Caroline Niémant voor het nieuwe fotografieevenement Fotodok, omdat publicaties over Nederlandse projecten in toonaangevende bladen een belangrijke rol vervullen in de informatievoorziening over Nederlandse ontwikkelingen, zowel voor de sector als voor een groter publiek. Voor beeldende kunst en vormgeving uit Nederland is het van grote promotionele waarde dat Nederlandse manifestaties ook in relevante buitenlandse media aandacht krijgen.

Kunsthal Rotterdam, Rotterdam Antony Gormley. Between you and me € 60.000 – € 420.000 juli – september 2008 De Kunsthal bracht een tentoonstelling over de Britse kunstenaar Antony Gormley, die sculpturen en installaties maakt waarbij de mens en het lichaam centraal staan. Het project bestond uit een tentoonstelling, de installatie van beelden op verschillende gebouwen in Rotterdam en de aankoop en plaatsing van het beeld Another Time ii op het dak van de Kunsthal. Omdat dit project door het toegankelijke en herkenbare karakter van Gormleys werk, in combinatie met de plaatsing van het werk binnen en buiten de Kunsthal, naar verwachting zou bijdragen aan het vergroten van de publieke belangstelling voor hedendaagse beeldende kunst, werd het ondersteund.

mama, Rotterdam Reis- en verblijfkosten Douala, Casablanca, Johannesburg € 10.950 – € 10.950 februari 2008 Showroom mama organiseerde de Project(or) Art Fair, een platform voor actuele kunstpodia. Vijf dagen lang presenteerden 28 vooruitstrevende kunstpodia uit binnenen buitenland zich met werk van meer dan honderd kunstenaars in het voormalig postkantoor in Rotterdam. Deelnemers zoals Fette’s Gallery uit Los Angeles en Artists Anonymous uit Berlijn, maar ook Kop uit Breda en Tag uit Den Haag, presenteerden zich ieder op eigen wijze, variërend van een performance tot een beursshow. De Mondriaan Stichting droeg bij in de reisen verblijfskosten van Doual’Art (Douala), La Source de Lion (Casablanca) en saarts Emerging (Johannesburg).

Mister Motley, Amsterdam Reis- en verblijfkosten São Paulo, Art Dubai, Hong Kong Art Fair € 7.419 – € 5.850 Het tijdschrift Mister Motley kreeg een bijdrage in de reisen verblijfskosten van journalisten die verslag deden van de biënnale van São Paulo, Art Dubai en de Hong Kong Art Fair. Publicaties over belangwekkende buitenlandse projecten van hedendaagse beeldende kunst en vormgeving spelen een belangrijke rol in de informatie over internationale ontwikkelingen, zowel voor de sector als voor het publiek. Omdat er aan evenementen uit deze delen van de wereld nog te weinig aandacht wordt besteed en de Mondriaan Stichting nadere berichtgeving daarover graag wil stimuleren, gaf zij financiële ondersteuning.

Sonsbeek 2008, Arnhem Bezoek internationale pers Grandeur Sonsbeek € 10.994 – € 12.124 juni – september 2008 Twaalf journalisten bezochten de internationale beeldententoonstelling Grandeur in Sonsbeek en deden daarvan verslag in de buitenlandse pers. Omdat de Mondriaan Stichting het belangrijk vindt dat Nederlandse manifestaties ook in relevante buitenlandse media aandacht krijgen, droeg zij bij aan dit bezoek.

Stedelijk Van Abbemuseum, Eindhoven Reis- en verblijfkosten gastcuratoren € 9.952 – € 32.500 2007 Het Van Abbemuseum kreeg een bijdrage in de kosten van reis en verblijf van Kerstin Niemann (Duitsland) en Magda Ziolkowska (Polen). Deze twee gastcuratoren waren betrokken bij collectieonderzoek en het voorbereiden van internationale presentaties. De bijdrage was een aanvulling op een eerdere, beperkte bijdrage in 2007.

Stedelijk Van Abbemuseum, Eindhoven Heartland € 80.000 – € 558.000 oktober 2008 – januari 2009 In samenwerking met het Muziekcentrum Frits Philips en het Smart Museum of Art uit Chicago ontwikkelde het Van Abbemuseum het multidisciplinaire project Heartland. Centraal stond de kunst en cultuur uit het midden van de Verenigde Staten. In het museum was een tentoonstelling van beeldende kunst en arts & crafts te zien, grotendeels daarbuiten vond het muziekprogramma Into the Heart of Music plaats. De Mondriaan Stichting ondersteunde het initiatief om zijn internationale en interdisciplinaire samenwerkingsverbanden en omdat het museum bijzondere onderwerpen en disciplines binnen de muren haalt.

Stichting 5 Days Off Media, Amsterdam 5 Days Off Media 2008 € 50.000 – € 148.811 juli 2008 De vierde editie van 5 Days Off Media omvatte exposities, optredens, films en kunstwerken in de openbare ruimte die tegelijk aanvullend en contrasterend dienden te zijn ten opzichte van de muziek die tijdens het muziekfestival centraal stond. Audiovisuele kunstwerken werden bijvoorbeeld in drukwerk of als sculptuur verstild getoond op verschillende festivallocaties. Ook stonden de bronnen van hedendaagse mediakunst en digitale cultuur centraal, onder meer door aandacht voor de muziek van vroege spelcomputers. Wegens de bijzondere opzet van het festival om de cross-over tussen muziek en beeldende kunst aan een groot publiek te tonen, werd deze editie ondersteund.


Metropolis M, Utrecht Reis- en verblijfkosten 2008 € 4.420 – € 4.420 2008


Kunstenlab, Deventer iama1 € 75.000 – € 200.000 april – juni 2009

Tijdens het festival Cinedans 2008 werden de installaties Thematic Variations en Antipodes i / ii van de toonaangevende en gerenommeerde choreograaf, beeldend kunstenaars en filmmaker William Forsythe vertoond. De installaties combineerden dans, geluid en film. Nieuwe technologieën spelen in het oeuvre van Forsythe een belangrijke rol en zijn werk verhoudt zich tot de mogelijkheden die digitale technologieën bieden. Omdat de twee installaties van Forsythe nog niet eerder te zien waren in Nederland en het tonen ervan de dansfilm in Nederland positief onder de aandacht bracht, werd dit project ondersteund.

Stichting De Veenfabriek, Leiden Sensations of Sound € 30.000 – € 137.250 april – juni 2008 Sensations of Sound bestond uit een symposium, tentoonstelling en publicatie rond de doorwerking van het standaardwerk Die Lehre von den Tonempfindungen van Hermann von Helmholtz in de vroeg-elektronische en contemporaine muziek en geluidskunst. Tijdens het symposium werd gesproken over de rol van de kunsten in de wetenschap, de Lakenhal exposeerde werk van kunstenaars voor wie geluid een principieel vertrekpunt is en er verscheen een publicatie met een essay van David Toop en een dvd met opnames van concerten en performances uit dit project. Sensations of Sound bracht wetenschap en geluidskunst samen en werd om deze interdisciplinaire opzet ondersteund.

Stichting De Veenfabriek, Leiden Licht is de machine € 20.000 – € 772.820 november – december 2008 Licht is de Machine was een interdisciplinair project rondom utopische denkbeelden. In het voormalig vliegveld Valkenburg werd een totaalervaring van beeld, geluid, licht en tekst gerealiseerd. De organisatie van het project neemt een voorhoedepositie in op het gebied van interdisciplinaire producties waarin kunstenaars en wetenschappers samengewerkn. Met dit project werd ook een krachtige impuls gegeven aan de ontwikkeling van de regio als cultureel gebied.

44

45

Stichting Fotodok, Utrecht Reis- en verblijfkosten journalist Caroline Niémant € 775 – € 668 2008

Stichting gang, Arnhem Snelwegmuseum 2008 € 31.690 – € 444.843 2008 gang is een kunstenaarsinitiatief annex projectbureau voor activiteiten in de publieke ruimte, projecten en tentoonstellingen. Het initiatief is van beeldend kunstenaars Rob Groot Zevert, Hans Jungerius en Melle Smets. Gang richt zich op de vormgeving van de omgeving met het Snelwegmuseum, een ludiek project dat het concept mobiliteit ook in de uitwerking heeft meegenomen. Het Snelwegmuseum moet aantonen dat de snelweg met zijn randverschijnselen een eigen streek vormt. Om de bijzondere aandacht voor dit vergeten deel van de publieke ruimte wordt een bijdrage verleend.

Stichting In Principio, Amsterdam Ophelia € 65.000 – € 252.052 februari – mei 2009 Rond Ophelia, personage uit Shakespeares Hamlet, werd een interdisciplinair programma met een tentoonstelling en een congres samengesteld. Via verschillende media (film, nieuwe media, theater, performance, fotografie) werd zij als hedendaagse muze gepresenteerd. In het congres werd deze thematiek in een breder cultuurhistorisch en maatschappelijk perspectief geplaatst. Om de interdisciplinaire manier waarop kunst en wetenschap rond het Opheliamotief werden samengebracht en de inbedding van het project in diverse instellingen werd dit project ondersteund.

Stichting InterArt, Arnhem Nieuwculturele burgers worden niet geboren, maar gecreëerd € 65.000 – € 173.210 september – oktober 2008 Tijdens vier weekenden in De Balie in Amsterdam werden honderd lezingen, workshops en voorstellingen rond nieuw cultureel burgerschap georganiseerd. Nieuw cultureel burgerschap gaat over de manier waarop mensen in deze tijd van globalisering en culturele meervoudigheid vorm kunnen geven aan maatschappelijke veranderingen en culturele vernieuwing. Deze vervolgmanifestatie op een eerder project wilde het begrip meer weerklank laten vinden in wetenschap, onderwijs en politiek, en werd om die reden ondersteund. Sprekers waren onder anderen Frits Bolkestein, Pauline Meurs, Mimoun Ouiassa en Paul Scheffer.

Stichting KunstFort Asperen, Amsterdam Dichter op de huid € 45.000 – € 254.943 juni – september 2008 Dichter op de huid verkende de vele betekenissen van de huid in een multidisciplinaire tentoonstelling van autonome kunst, vormgeving en wetenschap. In het experimentele programmaonderdeel Op het lijf geblazen werd ontwerpers en kunstenaars gevraagd iets te maken in glas dat draagbaar zou zijn. In dit project werkte Fort Asperen samen met het Nationaal Glasmuseum en de Glasblazerij Leerdam. Deze bijzondere samenwerking van verschillende organisaties en individuen maakte het mogelijk dat het thema huid breed en diepgaand werd uitgewerkt en gaf aanleiding tot een bijdrage van de Mondriaan Stichting.

Stichting KunstFort Asperen, Amsterdam Retreat € 75.000 – € 495.000 juni – september 2009 Architectenbureau unstudio stelde de jaarlijkse manifestatie op Fort Asperen samen. Het ontwierp een architectonische ingreep rond het fort waarin werk van kunstenaars, vormgevers en modeontwerpers werd vertoond. De internationale selectie van kunstenaars en de spectaculaire architectonische constructie spraken een breed en divers publiek aan. Door een samenwerking met het nai voor publieksmomenten en een publicatie werd het project ook naar een vakpubliek vertaald. Om het interdisciplinaire karakter van deze bijzondere manifestatie, de unieke locatie van Fort Asperen en de architectonische interventie van unstudio werd dit project ondersteund.

Stichting My First Art Collection, Den Haag My First Art Collection € 25.000 – € 95.270 2008 Über Blick zet zijn verzamelaarscursus My First Art Collection voort. Dit unieke initiatief biedt jaarlijks een uitgebalanceerd programma aan een groep verzamelaars aan om hen te introduceren in de hedendaagse kunstwereld. Daarbij werkt het intensief samen met de grootste hedendaagse kunstmusea van Nederland. Deze bijzondere coalitie en de goede resultaten uit het proefjaar maakten voortzetting van ondersteuning door de Mondriaan Stichting mogelijk.

Happening bestond uit een installatie in de hal van het Nederlands Architectuurinstituut en een serie evenementen. Met dit project bood het nai een bijzonder platform om de relatie te onderzoeken tussen de stad en verschillende disciplines, dat in aanmerking kwam voor een bijdrage. Overdag diende de installatie in de hal als ontmoetingsplaats, ’s avonds vonden er presentaties plaats. Door de hal van het gebouw open te stellen voor een langdurig en intensief programma sloot het nai aan bij de centrale gedachte van het project dat architectuur ook gaat over betekenisgeving van de openbare ruimte.

Tijdens dit driedaagse festival werden oriëntaalse en Europese cultuur met elkaar in aanraking gebracht via dans, theater, muziek, performance, beeldende kunst, literatuur en film. De Mondriaan Stichting ondersteunde de programmaonderdelen met beeldende kunst omdat er in Nederland weinig groot opgezette publieke evenementen zijn die structureel aandacht hebben voor Arabische kunst en cultuur. Curator Alite Thijsen selecteerde onder meer divers werk van Said Mahrouf en Ben Benaouisse, in samenwerking met Artwalk werden foto’s in etalages in de Amsterdamse Staatsliedenbuurt getoond en in een video art lounge was videokunst uit het Midden-Oosten, de Balkan en Noord-Afrika te zien.

Stichting North East West South, Rotterdam Proefproject voor internationaal online platform € 15.000 – € 466.200 april 2008 – december 2010 North East West South ontwikkelde een proefproject voor een internationaal online platform voor culturele diversiteit, dat beoogde nieuwe, vaak grensoverschrijdende ontwikkelingen in de hedendaagse beeldende kunst te presenteren. Door dialoog en culturele uitwisseling werd verdieping gezocht op het vlak van globalisering, migratie en beeldende kunst in een digitaal tijdperk. Met gebruik van web 2.0-technologie werden nieuwe artistieke en culturele netwerken nagestreefd. Zowel technologisch als conceptueel vulde het digitale n.e.w.s.platform een lacune in de hedendaagse beeldende kunst aan. Om die reden werd het proefproject door de Mondriaan Stichting ondersteund.

Stichting OpTrek, Den Haag Laboratorium voor de tussentijd € 53.400 – € 133.446 OpTrek onderzocht in de afgelopen jaren de wijze waarop bewoners en instanties tijdens wijkvernieuwingsprocessen in de Haagse buurt Transvaal omgaan met braakliggende terreinen, langdurige leegstand, dichtgetimmerde huizenblokken en uit elkaar vallende sociale verbanden. In het bijzonder zocht zij naar mogelijke rollen voor kunstenaars, architecten en ontwerpers. OpTrek nam in Nederland een unieke positie in door haar duurzame karakter, onafhankelijke positie en onderzoekende houding. Om deze redenen ondersteunt de Mondriaan Stichting de activiteiten die de resultaten uit deze periode samenvatten en communiceren naar een breed publiek van kunstenaars, vormgevers, architecten en wijkbewoners.

In The Last Days of Shishmaref toonden Dana Lixenberg en Jan Louter hoe de bewoners van het eiland Sarichef, voor de westkust van Alaska, gedwongen worden hun woon- en jachtgebied te verlaten door klimaatveranderingen en hoe zij op deze ontwikkelingen reageren. Lixenberg en Louter maakten een documentaire, een website, een fotoboek, een tentoonstelling en een dvd. Ook voorzagen zij in een educatief traject. Om de bijzondere artistieke kijk op een maatschappelijk probleem die een intiem en confronterend inzicht gaf in de gevolgen van de opwarming van de aarde, werd dit project ondersteund.

Stichting Paradox, Edam So Blue, So Blue: Edges of the Mediterranean € 24.315 – € 304.596 Fotograaf Ad van Denderen maakte een kritische, fotografische verhandeling over cultuur, economie en sociale zaken in zeventien mediterrane landen. Het uitgangspunt van zijn project waren de radicale veranderingen in het Middellandse Zeegebied, veroorzaakt door toerisme, handel en gewapende conflicten. Van Denderen onderzocht via slow journalism het dagelijkse leven en de invloed die politieke, economische en culturele spanningen daarop hebben. De resultaten werden via een boek, tentoonstelling en website ontsloten. Het project werd ondersteund omdat de lange onderzoekstijd van het project, de intensiteit waarmee gegevens werden verzameld en de manier waarop het werd ontsloten voorbeeldstellend waren.

Stichting Pleinmuseum, Amsterdam Dropstuff 2 € 80.000 – € 855.000 september – juli 2009 Het project Dropstuff, dat in 2007 werd ontwikkeld, liep voorop in praktisch onderzoek naar de wijze waarop kunstinstellingen en een jong publiek elkaar kunnen vinden en leverde daarnaast ook een bijdrage aan het debat over vrije meningsuiting in de openbare ruimte. De uitvoeringen in Tilburg, Almere en Amersfoort lieten zien dat het project in zijn opzet was geslaagd. Om die reden werd nu ook de vervolgfase van Dropstuff ondersteund.

Stichting Rotterdam Marketing, Rotterdam Say My Name Rotterdam € 35.000 – € 93.500 juni – juli 2008 Say My Name werd gerealiseerd in de La City-maand die de vrouwelijke kanten van Rotterdam onderstreepte. Rotterdamse vrouwen werden in hun eigen omgeving gefotografeerd door Nirit Peled en hun verhalen werden opgetekend en online gepubliceerd. Drie weken lang waren de portretten op levensgroot formaat te zien in Rotterdam. Het project werd ondersteund omdat het Rotterdamse vrouwen een visueel prominente plaats gaf. Behalve dit maatschappelijk belang ging het hier ook om een artistiek uitzonderlijk en voorbeeldstellend crossmediaal project, waarin Nirit Peled de centrale rol vervulde.

Stichting Storm, Utrecht Kaap 2009 € 75.000 – € 475.000

Stichting Vrienden Ateliers ‘89, Amsterdam Ateliers ‘89 2009 – 2012 € 75.000 – € 449.300

De Mondriaan Stichting ondersteunde opnieuw deze bijzondere beeldende kunstmanifestatie op Fort Ruigenhoek in het Utrechtse Groenekan voor een zeer jong publiek van kinderen tussen zeven en twaalf jaar. Met de speciaal ontwikkelde werken en de effectieve educatieve activiteiten neemt het festival een unieke positie in Nederland in. Het programma kende twee onderdelen: het reconstrueren van een historisch kunstwerk dat tot de canon van interactieve kunst behoort enerzijds, en anderzijds het ontwikkelen van tien tot twaalf nieuwe projecten door onder anderen Emese Benczur, Hugo Canoilas en Stephen Wilks.

De Mondriaan Stichting ondersteunt Ateliers ‘89 in Oranjestad (Aruba) twee jaar in haar activiteiten. In een voormalig schoolgebouw vinden exposities, residenties, workshops en educatieve activiteiten plaats. Ateliers ‘89 richt zich uitsluitend op hedendaagse beeldende kunst en koppelt dit aan een uitgebreid educatief traject dat deels als vooropleiding dient voor de kunstacademie, maar vooral voor de lokale kunstgemeenschap en ook het algemeen publiek van groot belang is. Ateliers ‘89 geeft het culturele klimaat op het eiland een positieve impuls.

Stichting W139, Amsterdam Now is the Time € 30.000 – € 125.672 september – december 2008

Stichting strp, Eindhoven strp Festival 2009 € 75.000 – € 1.700.000 april 2009 Voor de derde keer werd het strp Festival in en om het Klokgebouw op het Strijp S-terrein in Eindhoven georganiseerd. strp is in Nederland uniek door de interdisciplinaire opzet van het festival, de aandacht die het besteedt aan technologische ontwikkelingen binnen verschillende disciplines en de manier waarop het een groot en divers publiek in aanraking weet te brengen met nieuwe mediakunst. strp maakte een duidelijke groei door en wist zich steeds beter te vestigen als open publieksevenement voor nieuwe media en eCultuur. Om de positie van strp als toegankelijke manifestatie droeg de Mondriaan Stichting eraan bij.

Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam Yayoi Kusama € 50.000 – € 503.050 augustus – oktober 2008 Museum Boijmans Van Beuningen organiseerde een solotentoonstelling van de Japanse kunstenares Yayoi Kusama. Kusama vervulde een voortrekkersrol in de Zerobeweging en haar werk is ook vandaag nog relevant. In het museum werden vroege installatiewerken, films, sculpturen en schilderijen getoond. Naast recent werk werd ook een serie schilderijen uit de late jaren tachtig en vroege jaren negentig geëxposeerd die nog niet eerder buiten Japan te zien waren. Om de intensieve internationale samenwerking met Le Consortium uit Dijon en omdat de betekenis van Kusama en haar werk een grootschalige en gedegen expositie rechtvaardigde, werd deze tentoonstelling ondersteund.


Stichting New European Cultural Festival Collaborations, Amsterdam LiteSide Festival 2008 € 55.000 – € 317.877 augustus 2008

Stichting Paradox, Edam The Last Days of Shishmaref € 50.000 – € 1.277.439 december 2007 – februari 2008


Stichting Nederlands Architectuur Instituut, Rotterdam Happening € 120.000 – € 386.542 maart – mei 2008

Onder de titel Now is The Time organiseerde W139 zeven avonden op maatschappelijke en artistieke thema’s: 9 /11, Romanticism, Globalisation, Design, Belief, Media en Canon. Elke avond bestond uit twee lezingen van sprekers uit binnenen buitenland, gevolgd door een debat, onderling en met het publiek. Dit project droeg bij aan een levendig beeldende kunstdebat en legde verbindingen tussen kunst en samenleving met actuele en relevante thema’s. Om die redenen droeg de Mondriaan Stichting eraan bij.

Stichting Young Designers & Industry, Amsterdam Foe Ooi Leeuw € 23.000 – € 126.341 Foe Ooi Leeuw was een noodzakelijk, uniek en voorbeeldstellend project waarin ontwerpers, partners uit de zorg en de woningsector en Chinese ouderen samen aan innovatieve plannen voor een ouderentehuis werkten. In gezamenlijke ontwerpprocessen werd het eerste tehuis voor Chinese ouderen in Nederland vormgegeven. De Mondriaan Stichting droeg bij aan het realiseren van een dvd, een publicatie en presentaties die het project bij verschillende partners, en het grotere publiek, onder de aandacht brachten.

Stichting Zomerzone, Sittard Zomerzone.08 € 75.000 – € 391.000 juni – juli 2008 Tijdens dit tweejaarlijkse multidisciplinair producerende familiefestival in Sittard met beeldende kunst, theater en muziek werken Jeugd- en jongerentheatergezelschap Het Laagland en Museum Het Domein samen. Op verschillende routes kregen bezoekers theatervoorstellingen en beeldende kunstprojecten voorgeschoteld op ongewone en bijzondere locaties verspreid door de binnenstad. Deelnemende kunstenaars waren ditmaal Cao Fei, Florentijn Hofman, Inez van Rooijen en Bas Zuyderland. Het festival beschikt met de routes over een effectief concept en bewerkstelligt daarmee een groeiend bereik. De bijdrage van Zomerzone aan het maatschappelijk draagvlak voor hedendaagse beeldende kunst is dan ook goed. De ondersteuning diende de ingezette groei te continueren.

Stichting Triënnale Apeldoorn, Apeldoorn Internationale Triënnale Apeldoorn € 150.000 – € 7.350.000 juni – september 2008 In Apeldoorn en omgeving vond de eerste editie plaats van de Internationale Triënnale Apeldoorn, die in het teken staat van landschapsarchitectuur en verwante disciplines als beeldende kunst, vormgeving, architectuur en cultureel erfgoed. Naast tentoonstellingen werden ook debatten en congressen georganiseerd op actuele thema’s in landschapsarchitectuur en ruimtelijke ordening. Dit project werd door de Mondriaan Stichting ondersteund, omdat het met zijn aandacht voor landschapsarchitectuur een lacune aanvulde in het Nederlandse culturele domein. De realisatie van een internationaal vakfestival en een dergelijke grootschalige manifestatie binnen de landsgrenzen werd als een positieve impuls beschouwd voor de Nederlandse kunst.

46

47

Valiz, Amsterdam Symposium This is the Flow, The Museum as a Space for Ideas € 3.150 – € 5.959 oktober 2008

Witte de With, Rotterdam Perssamenwerking de Appel, Van Abbemuseum, bak, Witte de With € 12.260 – € 12.260 2008 – 2009

Het symposium bij de uitgave van het boek This is the Flow, The Museum as a Space for Ideas gaf een bijzondere invulling aan het stimuleren van de belangstelling voor en het debat over beeldende kunst. Een aantal kenners uit de museumwereld ging met elkaar in debat. De inbreng van internationale gasten onderscheidde het symposium van andere bijeenkomsten die vergelijkbare thema’s aan de orde stelden. Om die reden droeg de Mondriaan Stichting aan de realisatie van dit symposium bij.

Gezien het eerdere succes van de perssamenwerking tussen de Appel en Witte de With, waarbij internationale kunstcritici en tijdschriftredacteuren een bezoek brachten aan Nederland en zeven tentoonstellingen in internationale tijdschriften werden gerecenseerd, was de Mondriaan Stichting enthousiast over de voortzetting van deze perssamenwerking en de uitbreiding ervan met het Van Abbemuseum en bak, basis voor actuele kunst. De beoogde gasten uit Europa en Azië die tussen september 2008 en september 2009 worden uitgenodigd wekken vertrouwen dat hun publicaties zullen bijdragen aan een grotere bekendheid in het buitenland van de actuele gebeurtenissen binnen de hedendaagse beeldende kunst in Nederland.

Violet Agency, Amsterdam Docs // M € 16.000 – € 40.177 maart – september 2008 In Docs// M stond de relatie tussen journalistiek en beeldende kunst centraal. Drie publicaties, bestaande uit tekeningen en artikelen van beeldend kunstenaars en journalisten, gingen vergezeld van een serie publieke bijeenkomsten en debatten in kunstinstellingen en op universiteiten door het gehele land. Betrokken kunstenaars, journalisten en denkers waren onder anderen Parastou Forouhar, Alexey Kallima, Joris Luyendijk Soheila Najand en Ina van Zyl. De internationale benadering onderscheidde het initiatief van andere projecten die kunst en actualiteit aan elkaar koppelen. Om de impuls die het project gaf aan opinievorming en debat in Nederland werd het ondersteund.

Waag Society, Amsterdam Viva la Vivo € 40.000 – € 126.630 maart – augustus 2009 Viva la Vivo was een artists in residence-programma van vijf maanden met Adam Zaretsky. Het werk van deze Amerikaanse biokunstenaar bevindt zich op het raakvlak tussen biotechnologie en kunst. Zaretsky verrichtte tijdens zijn verblijf laboratoriumwerk, gaf een cursus en workshop, ondernam activiteiten in de openbare ruimte, gaf lezingen, nam deel aan een symposium, maakte een publicatie en legde online een archief aan van zijn werk en bevindingen. Het project werd ondersteund omdat het inhaakte op hedendaagse ontwikkelingen in de life sciences en het kritische discours daaromtrent enerzijds verder wilde uitdiepen en anderzijds voor een breder publiek inzichtelijk maken.

Witte de With, Rotterdam Rotterdam Dialogues: Critics, Curators, Artists € 80.000 – € 202.990 oktober – november 2008 Als onderdeel van zijn Rotterdam Dialogues realiseerde Witte de With drie symposia: Artists, Critics en Curators, met parallel daaraan workshops, evenementen en masterclasses. Het doel van deze bijeenkomsten was niet te spreken over kunstenaars, critici en curatoren maar hen zelf aan het woord te laten tijdens de symposia en met elkaar in contact te brengen tijdens de workshops. De dialogen gingen over cruciale thema’s als politiek geëngageerde kunst, relationele kunst, institutionalisering, marktwerking en commerciële partners in de kunst en werden gevoerd door toonaangevende internationale en nationale kunstenaars, critici en curatoren.

Zwart, kunstontmoetingen in Zwolle Het beleg van Zwolle € 30.000 – € 634.642 juni 2008 Zwolle kreeg met Zwart 2008 een nieuw kunstenfestival. Op 24 plaatsen in de binnenstad werden environments gecreëerd, kunstproducties die verbonden zijn met de plaats en de mensen die er wonen. Het leidende thema was passie en overgave, een thema dat in een studieweek intensief werd onderzocht met de deelnemende kunstenaars. De environments waren interdisciplinair en bevatten werk van gevestigde kunstenaars, beginnende kunstenaars en amateurs. Om de onderzoeksperiode die voorafging aan het festival en de meestergezel-leerlingstructuur waarin de werken gerealiseerd werden droeg de Mondriaan Stichting bij.

Instituto Buena Bista, Curaçao, Nederlandse Antillen Instituto Buena Bista 2006 – 2008 € 54.850 – € 316.026 september 2008 Als internationaal opgezette projectruimte en artists-in-residence van Fonds bkvb ontwikkelt Instituto Buena Bista een educatief programma voor jonge kunstenaars en sociaal-culturele projecten voor de Curaçaose gemeenschap. Initiatiefnemers zijn David Bade, Reynaldo Chirino, Nancy Hoffmann en Tirzo Martha. ibb richt zich op artistiekinhoudelijke ontwikkeling en vakkennis, verbreding van het beeld en begrip cultuur en het documenteren en conserveren van historische objecten en gedachtegoed. Om de bijzondere bijdrage aan de lokale culturele infrastructuur en de culturele verbinding tussen de verschillende delen van het Koninkrijk wordt het project ondersteund.

Ondersteunde projecten Projecten vormgeving

Tijdens de Dutch Design Week 2008 bezochten journalisten van een Russisch persagentschap en een televisieploeg verschillende evenementen in Eindhoven. Door publicaties in kranten en vakbladen die daaruit voortvloeiden, maar ook door de televisiereportages was dit bezoek bevorderlijk voor berichtgeving over vormgeving uit Nederland. Een bijdrage in de kosten van reis en verblijf was daarom op zijn plaats.

Dutch Fashion Foundation, Amsterdam Buitenlandse gasten Mercedes-Benz Dutch Fashion Awards € 2.176 – € 11.605

Object Rotterdam, Amsterdam Object Rotterdam 2009 € 30.000 – € 108.525 februari 2009 De Mondriaan Stichting ondersteunde het bezoekersprogramma van Object Rotterdam, omdat daarmee het internationale netwerk van de beurs werd uitgebreid en het Nederlandse kunstenveld beter kon worden ontsloten voor het buitenland. In een bezoekers- en journalistenprogramma ontving Object Rotterdam internationale gasten die een programma op en rond de beurs kregen aangeboden.

Stichting Beeldverhaal Nederland, Haarlem Wheels Wallonië € 15.000 – € 175.800 juni 2008 De tweejaarlijkse Haarlemse Stripdagen zijn gericht op het promoten van het beeldverhaal. In 2008 stonden strips uit Wallonië en mobiliteit in strips centraal. Hiervoor werd samengewerkt met Waalse partners en de anwb. Het programma omvatte exposities, lezingen, toneelvoorstellingen en een filmprogramma bij ruim dertig Haarlemse instellingen. Nieuw was de Creatieve Marktplaats waar striptekenaars en creatieve bureaus en agentschappen met elkaar konden kennismaken. De Stripdagen werden ondersteund om het goede publieksbereik, de inbedding in cultureel Haarlem en de aandacht voor internationale ontwikkelingen in strip en illustratie.

Stichting Trafik, Rotterdam Bridges to Fashion € 45.000 – € 344.120 september 2008 – februari 2009

Anne Flokstraschool, Warnsveld Feddo van Riel € 38.078 – € 71.337 2008 – 2009

Hotel Mariakapel, Hoorn Programmering 2009 € 70.000 – € 136.036 2009

Nieuwe Vide, Haarlem Programmering 2009 € 75.000 – € 217.900 2009

Droog was verantwoordelijk voor de hoofdactiviteit van Experimenta Design Amsterdam, een biënnale die afwisselend in Amsterdam en Lissabon plaatsvindt. Urban Play onderzocht de mogelijkheden van een open source-benadering bij het vormgeven van de publieke ruimte met een route van interactieve interventies door een internationale groep designers. Vijftien interactieve interventies kwamen tot stand langs de IJ-oever in Amsterdam, door onder anderen Elvira de Almeida, Laurie Anderson en Matthias Megyeri. Het project werd ondersteund, omdat het zowel een belangrijke impuls gaf aan het discours over vormgeving van de publieke ruimte als dit inzichtelijk maakte voor een breed publiek.

In modeshows, films, workshops, symposia, een tentoonstelling en een publicatie werd op verschillende plaatsen in Rotterdam aandacht besteed aan het modeklimaat van Nederland en Turkije en sociaal-maatschappelijke aspecten daarvan belicht. Omdat de manifestatie het internationale referentiekader van het Nederlandse publiek verruimde en een belangrijke aanvulling vormde op het aanbod van modefestivals, droeg de Mondriaan Stichting eraan bij. Nederlandse deelnemers waren onder anderen Filiz Akcakal, Percy Irausquin en Joline Jolink. Uit Turkije deden onder andere Dilek Hanif, Dice Kayek en Evrim Tumur mee. In 2009 vindt de manifestatie ook in Istanbul plaats.

Voor haar nieuwbouw verstrekte de Anne Flokstraschool, voor zeer moeilijk lerende en verstandelijk gehandicapte kinderen tussen vier en twintig jaar, een opdracht aan Feddo van Riel. Deze ontwierp Mr Huggle, een blauw wezentje in de hal van de school dat reageert op aanraking. De school integreerde Mr Huggle in het schoolleven door er lessen bij te ontwikkelen. Verder blijft zij vijf jaar samenwerken met de kunstenaar om de wensen en behoeftes van de school met betrekking tot het kunstwerk te kunnen actualiseren. Om de zorgvuldigheid waarmee het ontwerp werd toegesneden op de bewoners van deze school werd dit project ondersteund.

De programmering van Hotel Mariakapel wordt gekenmerkt door een internationale oriëntatie in combinatie met een selectie van jonge curatoren en kunstenaars. De programmering is overtuigend en samenhangend vormgegeven, stelt actuele vragen over de veranderende kunstpraktijk en het artists in residence-model, en weet hedendaagse veranderingen op een interessante manier naar concrete projecten te vertalen. Daarmee weet Hotel Mariakapel zich te onderscheiden binnen het bestaande aanbod. Om die reden wordt ook het programma voor 2009 ondersteund.

Het tentoonstellingsprogramma van Nieuwe Vide wordt in 2009 vormgegeven door curator en kunstcritica Emilie Oursel. Zij koos als thematisch uitgangspunt het onderzoeken van de rol van de kunstenaar in de maatschappij, met het accent op werk van kunstenaars die zich door andere disciplines laten inspireren. Het programma bestaat uit zeven projecten. Centraal programmaonderdeel is Art Interactions, een multidisciplinair project in Nieuwe Vide, de Haarlemse binnenstad en een pendelbus tussen Amsterdam en Haarlem. Omdat het thema kunstenaar en maatschappij actueel is en de realisatie ervan in de programmaonderdelen internationaal en prikkelend, ondersteunt de Mondriaan Stichting het programma.

Stichting Graphic Design Festival Breda, Breda Graphic Design Festival Breda 2008 € 55.000 – € 261.396 mei – juni 2008

Typeradio, Den Haag Typeradio € 75.000 – € 325.000 februari – oktober 2009

Met deze eerste editie van het Graphic Design Festival Breda ambieerde de organisatie de bekendheid van en het inzicht in grafisch ontwerpen te vergroten. Zes weken lang stond Breda met eigen activiteiten en met coproducties in het teken van grafisch ontwerpen. Dankzij het brede lokale draagvlak, de gereputeerde samenwerkingspartners en een overtuigend promotieplan werd een brede en toegankelijke publieksmanifestatie met een veelheid aan activiteiten gerealiseerd. Omdat Nederland nog geen podium voor grafiek had en het festival dus een lacune in het aanbod aan culturele festivals aanvulde, droeg de Mondriaan Stichting eraan bij.

Stichting Streetlab, Amsterdam Streetlab Manifest 2008 € 54.000 – € 404.500 september 2008 Streetlab Manifest biedt exposities, modeshows, performances en muziek gericht op mode, straatkunst, fotografie, video, illustraties en designobjecten van een groot aantal jonge ontwerpers. Deze krijgen de mogelijkheid hun werk in een bruisende sfeer te presenteren en worden daarbij gekoppeld aan professionele partners uit het veld om hen te begeleiden bij het maken en presenteren van hun werk. Streetlab Manifest vond in 2008 voor de tweede maal plaats. Als uniek talentontwikkelingstraject, dat in deze omvang en methode in Nederland verder niet bestaat, werd het ondersteund.

Typeradio ontwikkelde een online platform voor design, waarop interviews met de internationale designtop werden gepubliceerd, en organiseerde daarnaast ook workshops, liveshows, performances en liveradiosessies over, en tijdens, culturele designevenementen. Met deze gespecialiseerde, hoogwaardige radio vulde Typeradio een lacune aan, wat ook te merken was aan de grote en trouwe groep luisteraars en de positieve persaandacht voor dit initiatief. Om redenen van expertisebevordering en internationalisering voor de designwereld verleende de Mondriaan Stichting een bijdrage.


Tijdens de Mercedes-Benz Dutch Fashion Awards bezochten journalisten uit verschillende Europese landen en de Verenigde Staten Amsterdam. Zij kregen een speciaal programma aangeboden waarin naast de Dutch Fashion Awards ook onder meer Red Light Fashion werd bezocht. Met publicaties in kranten en vakbladen die voortkwamen uit dit bezoek was de berichtgeving over modevormgeving uit Nederland gebaat. In de kosten van reis en verblijf droeg de Mondriaan Stichting daarom bij.

Ondersteunde projecten Programma’s

Stichting Droog Design, Amsterdam Droog Event: Urban Play, The Spirit of the City € 100.000 – € 981.001 september – november 2008


Dutch Design Week, Eindhoven Russische journalisten Dutch Design Week € 7.000 – € 10.250

Ondersteunde projecten Kunstopdrachten onderwijs

Carmel College Salland, Raalte Florentijn Hofman € 60.000 – € 90.000 september 2008 – september 2010 Florentijn Hofman ontwierp voor het Carmel College in Raalte het werk Fred, Simone en Chantal. Het refereert aan de regiofunctie van de school: uit de dorpen rond Raalte fietsen de leerlingen naar de school. Op dertig opstapplekken waar leerlingen elkaar ontmoeten om samen naar school te fietsen, komen drie jaar lang ongeveer zeshonderd namen van leerlingen op het wegdek te staan. Dit project werd ondersteund, omdat het zich onderscheidt van andere opdrachten. Verspreid in de regio verbindt het werk school en regio nauwer met elkaar. Bovendien kan het ontwerp leerlingen stimuleren tot onderzoek naar en zelfstandig denken over richtingen kiezen.

Instituto Buena Bista, Curaçao, Nederlandse Antillen Programmering 2009 – 2010 € 125.025 – € 247.561 2009 – 2010 Het ibb voert een bijzonder programma uit dat hedendaagse kunst op krachtige wijze centraal stelt. Het programma bevat een interessante mix van residenties van nationale en internationale kunstenaars en educatie. Doordat de kunstenaars in residency ook actief zijn in cursussen, krijgt het educatieve programma veel gewicht. Het ibb heeft in korte tijd al enkele deelnemers naar vervolgopleidingen begeleid. Het oriënteert zich op het Caribisch gebied, met aandacht voor het versterken van de eigen positie in die regio, en heeft draagvlak bij een breed en algemeen publiek door de community art-projecten. Om deze redenen wordt ook het programma voor 2009 ondersteund.

Kunsthuis Syb, Beetsterzwaag Programmering 2009 – 2011 € 270.000 – € 151.750 2009 – 2011 Kunsthuis Syb heeft, onder meer door zijn ligging, een eigen plaats binnen het landelijke bestel, met aandacht en ruimte voor onderzoek, experiment, ontwikkeling en samenwerking voor vooral jonge kunstenaars. Deze krijgen tijd en ruimte om nieuw werk te ontwikkelen en samenwerkingsverbanden aan te gaan. De concentratie die een werkperiode bij Syb kunstenaars biedt is belangrijk in het werk en de ontwikkeling van deze kunstenaars en daarmee vervult Syb een belangrijke functie. Om deze redenen draagt de Mondriaan Stichting ook aan het programma voor 2009, 2010 en 2011 bij.

Nest, Den Haag Programmering 2009 € 32.700 – € 86.700 2009

48

49

Nest stelt de kunstenaar en zijn praktijk centraal, telkens in een specifieke thematische context. Nestelen is een tentoonstellingsreeks waarbij het werk van een kunstenaar centraal staat en gezocht wordt naar parallellen en dwarsverbanden met werk van anderen. In Nestarchy krijgen kunstenaars de vrije hand om korte presentaties, performances, samenwerkingen of events te ontwikkelen. Omdat Nest aandacht voor de praktijk van het kunstwerk en de kunstenaar weet te koppelen aan meer maatschappelijke onderwerpen, onderscheidt het zich van andere presentatie-instellingen en werd zijn programmering ondersteund.

Stichting dsps De Player, Rotterdam Programmering 2009 – 2011 € 70.000 – € 610.400 2009 – 2011 De Player is een klein maar krachtig initiatief dat goede inhoudelijke verbindingen weet te leggen tussen de geprogrammeerde kunstenaars, popmuziek en nieuwgecomponeerde experimentele muziek. Kunstenaars krijgen opdracht composities te maken en er wordt een magazine gepubliceerd; de gehanteerde formats zijn live presentaties, uitgaven, producties en exposities, waarbij De Player veelvuldig samenwerkt met instellingen als Audible Picture Show Edinburgh, Autocenter Berlijn en Sixpack Wenen. Om zijn interdisciplinaire, performatieve projecten en zijn benadering van sub- en tegencultuur neemt De Player een bijzondere plaats in binnen het landelijke bestel, daarom kwam zijn programmering 2009 – 2011 in aanmerking voor een bijdrage.

Stichting Fundament, Tilburg Programmering 2009 – 2011 € 375.000 – € 2.160.325 2009 – 2011 Het programma van Fundament ontleent zijn betekenis aan de kwaliteit van het getoonde werk, de activiteiten voor kunst in de openbare ruimte, het internationale netwerk van de organisatie en het feit dat het om tijdelijk werk gaat, wat de makers meer vrijheid geeft. Fundament heeft als kleine organisatie een vooraanstaande, internationale positie verworven. Bovendien presenteert Fundament aan een groot publiek vaak verrassende kunstwerken die anders zo goed als onbereikbaar zouden zijn. Het artists in residence-programma en het educatieve programma zijn goede aanvullingen, die het bereik van de projecten vergroten. Om deze redenen wordt ook het programma voor 2009, 2010 en 2011 ondersteund.

Ondersteunde projecten Tijdschriften

Ondersteunde projecten Publicaties

Stichting Streetlab, Amsterdam Programmering 2009 € 100.000 – € 910.000 2009

De Witte Raaf / twr vzw, Brussel De Witte Raaf 2009 € 23.000 – € 233.300 2009

Stichting Archis, Amsterdam Volume 2009 – 2010 € 110.000 – € 702.800 2009 – 2010

Amsterdam University Press, Amsterdam Museumjournaal en de ontvangst van de neoavant-garde in Nederland € 9.400 – € 20.195

If I Can’t Dance, I Don’t Want To Be Part Of Your Revolution sluit met haar aandacht voor performancekunst niet alleen bij de hernieuwde aandacht voor deze kunstvorm aan, maar fungeert binnen dit veld ook als pionier. Om de langdurige en gefaseerde samenwerkingsverbanden met kunstenaars en de theoretische context waarin de projecten worden gepresenteerd, draagt de Mondriaan Stichting aan de programmering voor 2009 bij – ook omdat de samenwerking met verschillende (inter)nationale partners iicd een bijzonder belang verleent: het programma vergroot daarmee het internationale referentiekader voor performancekunst en de opinievorming daarover bij een vakpubliek.

Paradox is een bureau dat projecten ontwikkelt met (documentaire) auteurs over maatschappelijke onderwerpen die zich via diverse, vaak met elkaar verbonden platforms (website, expositie, boek, film, dvd, educatief programma) tot een breed publiek verhouden en een lange looptijd kennen. Paradox beschikt niet over een eigen presentatieruimte, maar ontwikkelt en presenteert projecten met instellingen binnen en buiten Nederland. Paradox onderscheidt zich door projecten met maatschappelijke thema’s vanuit het perspectief van de kunst op verschillende manieren langdurig in binnenen buitenland aan een groot en divers publiek te presenteren. Om deze redenen wordt het programma voor 2009, 2010 en 2011 ondersteund.

Het platform Streetlab, voor jonge makers en ontwerpers van de straat, spreekt met zijn projecten een doelgroep aan die moeilijk te bereiken is en vaak onderbediend blijft. Het organiseert internationaal modeshows en grote publieksevenementen; Streetlab Academy, workshops, masterclasses en Experience bieden ruimte voor talentontwikkeling, Streetlab Live! brengt talkshows en Streetlab Label bevordert het ondernemerschap van de deelnemers. Omdat Streetlab een voorbeeldstellend programma realiseert waarin semiprofessionals een talentontwikkelingstraject en een podium krijgen, draagt de Mondriaan Stichting bij aan het programma voor 2009.

Als Nederlandstalig buitenlands tijdschrift ontvangt De Witte Raaf voor het verspreiden van het blad in Nederland ondersteuning om zijn bijzondere bijdrage aan de opinievorming over hedendaagse beeldende kunst. Die bijdrage bestaat uit het publiceren van substantiële essayistiek en vertalingen van belangwekkende buitenlandse auteurs, in combinatie met de onafhankelijke positie vanwaaruit informatie wordt verstrekt over de agenda van de komende maanden. De geplande thema’s voor 2009 zijn onder meer Antwerpen, provincialisme, Biedermeier en kleinburgerlijkheid, de monografische dimensie en Bildung.

Volume wordt uitgegeven in samenwerking met Amo (Rotterdam) en Columbia University (New York). Het agendeert cultureel-maatschappelijke thema’s rond het ontwerp van onze leefomgeving: wat zijn de opgaven van de toekomst, wat zijn actuele visies daarop en hoe kan daarop worden gereageerd? Met thematische nummers, af en toe voorzien van speciale katernen over bijzondere evenementen, worden deze aspecten belicht in artikelen, (beeld)reportages en voorbeeldpraktijken. Het tijdschrift levert, mede door zijn internationale benadering, een bijzondere bijdrage aan debat en opinievorming rond hedendaagse kunst, vormgeving en architectuur en wordt om die reden ondersteund.

Rogier Schumacher heeft onderzoek gedaan naar het tijdschrift Museumjournaal. Het onderzoek was gericht op de veranderlijke signatuur van het blad en de mechanismen die ten grondslag liggen aan processen van legitimatie en canonvorming. Om het belang van Museumjournaal en de inzichten die het onderzoek biedt in de Nederlandse kunstkritiek van (vooral) de jaren zestig en zeventig, draagt de Mondriaan Stichting bij aan de uitgave van Schumachers boek door Amsterdam University Press.

Stichting Impakt, Utrecht Programmering 2009 – 2011 € 420.000 – € 1.901.340 2009 – 2011 Impakt stelt mediacultuur in het centrum van zijn activiteiten en gebruikt hiervoor beeldende kunst, film, literatuur, architectuur, wetenschap en filosofie. Jaarlijkse activiteiten zijn het Impakt Festival, Impakt Works (residencies), Impakt Events (presentaties van nieuw werk), Impakt Online (kunstwerken op internet) en Raising Impakt (educatieve activiteiten rond het festival). In 2009 worden onder het motto van Matrix City recente ontwikkelingen in het stedelijk landschap uit het perspectief van beeldcultuur belicht. Impakt onderscheidt zich doordat expliciete publieksactiviteiten worden gerelateerd aan een meer experimentele inhoud. De Mondriaan Stichting besloot daarom ook voor 2009, 2010 en 2011 de ondersteuning voort te zetten.

Stichting Lost & Found, Amsterdam Programmering 2009 – 2011 € 134.000 – € 274.600 2009 – 2011 Sinds 1997 organiseert Lost & Found avonden met presentaties van vergeten en weer opgedoken beeld, geluid en performances door kunstenaars, dichters, schrijvers, filmers en muzikanten. Gastredacteuren stellen met de hoofdredactie het programma samen uit ingezonden bijdragen. In de komende drie jaar vinden er 24 Lost & Found-avonden plaats, naast thema-avonden en internationale Lost & Foundavonden. Om de bijzonder plaats die Lost & Found inneemt binnen het bestaande aanbod, de avonden die zich door het wisselende redacteurschap blijven vernieuwen en de steeds verrassende inhoudelijke benaderingen die telkens een ander publiek aanspreken, draagt de Mondriaan Stichting ook aan de Lost & Found-avonden in 2009, 2010 en 2011 bij.

Stichting Scheltema voor actuele kunst, Leiden Programmering 2009 € 100.000 – € 510.700 2009 Scheltema is een prikkelend en interessant initiatief waar beeldende kunst, muziektheater en wetenschap in één programma worden gecombineerd door Stedelijk Museum De Lakenhal, de Universiteit Leiden en de Veenfabriek. Doel is nieuwe presentatievormen te ontwikkelen voor deze disciplines en de dialoog aan te gaan met het publiek in de ontwikkeling daarvan. Het programma voor 2009 staat in het teken van zintuigen en gaat onder meer over vaak geïdealiseerde en clichématige beelden van Nederland bij Amerikanen en Japanners. De Mondriaan Stichting ondersteunt om het bijzondere karakter van deze samenwerking het eerste proefjaar, dat zal resulteren in een theoretisch manifest.

Stichting smart Project Space, Amsterdam Programmering 2009 – 2010 € 400.000 – € 2.027.480 2009 – 2010 Smart is een internationaal platform voor culturele productie en presentatie met ruimte voor experimentele projecten en interdisciplinaire activiteiten, en een ontmoetingsplaats voor beeldend kunstenaars en een breder publiek. Het organiseert zes grote groeps- of solopresentaties per jaar, aangevuld met vijf kleinere projecten gebaseerd op individuele voorstellen. Verbindende factor is het proces- en onderzoeksmatig karakter van de projecten, waarbij transgressie, crossdisciplinariteit, netwerkvorming en koppeling met de directe omgeving en de publieke ruimte thema’s zijn. Om de onderscheidende en actuele plannen en het brede en internationale spectrum wordt de programmering ook voor 2009 en 2010 ondersteund.

Stroom Den Haag Programmering 2009 € 80.000 – € 779.019 2009 Stroom Den Haag initieert een breed scala aan activiteiten voor beeldende kunst, kunst in de openbare ruimte, architectuur en vormgeving. Twee thema’s bepalen het programma in 2009. Nu Monument, over de vraag naar de (on)mogelijkheid van een hedendaagse monument, wordt voortgezet. Foodprint is nieuw en problematiseert de relatie tussen voedsel(productie) en de stad. Ook biedt het programma plaats aan meer losse projecten en solotentoonstellingen, onder meer van Cyprien Gaillard en Thom Vink. Het programma van Stroom onderscheidt zich door diepgang, kwaliteit en voorhoedefunctie en wordt daarom ondersteund.

The One Minutes Foundation, Amsterdam Programmering 2009 – 2011 € 50.000 – € 1.165.920 2009 – 2011 The One Minutes Stichting stimuleert het maken en vertonen van een minuut durende video’s. De eerste World One Minutes-tentoonstelling, uit het Today Art Museum Beijing, reist in 2009 rond door Europa en daarbuiten. Tijdens de Biënnale van Venetië is ook werk te zien van reizende kunstenaars die een minuut durende video’s uit de trein maken. Om het publieksbereik, het internationale en tegelijkertijd laagdrempelige karakter van dit initiatief, het bijzondere platform dat makers wordt geboden en de workshops die worden georganiseerd voor (beginnende) makers, draagt de Mondriaan Stichting ook aan de programmering voor 2009 bij.


Stichting Paradox, Edam Programmering 2009 – 2011 € 300.000 – € 1.374.390 2009 – 2011


Stichting If I Can’t Dance, Amsterdam Programmering 2009 € 90.000 – € 479.800 2009

foam_Fotografiemuseum Amsterdam foam Magazine (New York Photo Festival) € 15.000 – € 27.500 mei 2008 foam_Fotografiemuseum Amsterdam kreeg de gelegenheid tijdens het New York Photo Festival een presentatie samen te stellen. Het maakte een expositie met Daniëlle van Ark en Bart Julius Peters, maar ruimde ook veel plaats in voor een aanbieding van het foam Magazine. Voor dit tijdschrift werden tijdens het festival waardevolle contacten gelegd en een internationaal circuit ontsloten. De Mondriaan Stichting verstrekte een bijdrage in de kosten om de promotionele waarde van het evenement voor Nederlandse fotografie in het algemeen en voor de ontwikkeling van het foam Magazine in het bijzonder.

Metropolis M, Utrecht Engelstalig supplement 2008 € 20.000 – € 20.000 2008 De internationale ambities van Metropolis M werden ook in 2008 door de Mondriaan Stichting ondersteund. De bijdrage was zowel voor de Engelse vertaling van een aantal artikelen als voor de internationale distributie bestemd.

Metropolis M, Utrecht Website Metropolis M en Engels supplement 2009 € 40.000 – € 39.000 2009 Metropolis M is een internationaal georiënteerd tijdschrift met een respectabele leeftijd. De internationale ambities van het blad worden door de Mondriaan Stichting ondersteund door een bijdrage ter beschikking te stellen voor het Engelstalig supplement en het onderzoek naar het vermogen van de website om de functie van internationaal podium voor debat en reflectie te verbeteren. Bijzonder is dat Metropolis M dit onderzoek deels in de openbaarheid doet en de resultaten met andere online platforms wil delen.

50

51

Stichting jongHolland, Den Haag Onderzoek herstart jongHolland € 45.220 – € 45.220 juni – december 2008 jongHolland heeft Motivaction gevraagd het potentiële draagvlak voor een digitaal platform van jongHolland te onderzoeken. Het onderzoeksbureau inventariseerde de wensen en verlangens van de doelgroep en bekeek de bereidheid van sponsoren te investeren in het digitale platform. Omdat de resultaten van dit onderzoek van belang zijn voor een eventuele herstart van jongHolland en ook zicht bieden op kansen van andere digitale kunstplatforms, heeft de Mondriaan Stichting eraan bijgedragen.

Johan Deumens, Haarlem Inventory € 4.117 – € 9.112 Inventory bevat bijdragen van kunstenaars Kasper Andreasen en Tine Melzer en ontwerper Louis Lüthi en essays van Martin Stokhof en Ilse van Rijn de verhouding tussen beeld en taal. De publicatie was gerelateerd aan de tentoonstelling van Kasper Andreasen en Tine Melzer in de Johan Deumens Gallery in Haarlem. Om het actuele en relevante thema en de impuls die deze publicatie gaf aan het denken over de verhouding tussen beeld en taal, ondersteunde de Mondriaan Stichting de realisatie van Inventory.

nai Uitgevers, Rotterdam Nature as Artifice € 49.067 – € 150.750 mei 2008 De publicatie Nature as Artifice gaat over het landschap in fotografie en videokunst en maakt de Nederlandse school op dit gebied inzichtelijk. De essays schetsen een algemene ontwikkeling door in te gaan op een aantal projecten op het raakvlak van deze verschillende disciplines. De bijdragen van de drie buitenlandse auteurs geven een meer gedistantieerde blik en daardoor een scherpere duiding van de Nederlandse positie in de internationale context. Omdat het boek een ontwikkeling in de hedendaagse kunst op een bijzondere manier inzichtelijk maakt, werd de totstandkoming ervan ondersteund.

nai Uitgevers, Rotterdam Otto Neurath and the Language of the Global Polis € 12.761 – € 46.000 februari 2008 Otto Neurath and the Language of the Global Polis, van de Iraans-Amerikaanse filosoof, criticus en architectuurhistoricus Nader Vossoughian, gaat over Otto Neuraths visie op de moderne metropolis als globale polis en zijn ideeën over de universaliteit van taal en cultuur. Vossoughian positioneert Neurath als een theoreticus van de moderniteit die participatieve en interactieve benaderingen van sociale en stedelijke planning nastreefde. Omdat het een historisch belangrijke figuur in woord en beeld weet te vertalen naar een hedendaagse context en een hedendaags publiek, kwam dit boek in aanmerking voor een bijdrage van de Mondriaan Stichting.

Ondersteunde projecten Matching fund kinderboekillustraties

De publicatie Tangible Traces: Dutch Architecture and Design in the making stelt vakmanschap, traditie en context centraal in de werkpraktijk van uiteenlopende ontwerpers als ruimtelijk vormgever Frank Havermans, industrieel vormgeefster Hella Jongerius en modeontwerper Alexander van Slobbe. Binnen dit zeer diverse spectrum van ontwerpers wordt het groeiend belang van materialiteit in de ontwerppraktijk belicht. Omdat het boek bovendien door zijn gedifferentieerde benadering interessante en nieuwe perspectieven oplevert, werd de realisatie ervan ondersteund.

In de publicatie Animal Spirits onderzocht filosoof Matteo Pasquinelli de drijvende krachten achter de mediacultuur en de creatieve industrie. Hij nam clichés en utopische ideeën van en over de digitale cultuur kritisch onder de loep en maakte een boek in de klassieke vorm van het middeleeuwse bestiarium. Met als uitgangspunt een ‘conceptueel beest’ onderwerpt elk hoofdstuk een populaire beleidsterm, zoals creatieve stad of creative commons, aan een kritische analyse. Omdat het boek een waardevolle bijdrage levert aan opinievorming over nieuwe media in het algemeen en beeldende kunst in het bijzonder, droeg de Mondriaan Stichting eraan bij.

nai Uitgevers, Rotterdam Questioning History € 16.238 – € 32.524 Questioning History ontsluit, in een evenwichtige inhoudelijke samenstelling en een goede verhouding tussen kunst en theorie, een actueel thema: het aandeel van media in de constructie van historisch bewustzijn. De publicatie levert een waardevolle aanvulling op de kennis van en het onderzoek naar de wisselwerking tussen historisch bewustzijn, mediacultuur en de rol die hedendaagse kunstenaars daarin kunnen vervullen. Omdat de recente heropleving van de interesse in geschiedenis een goede aanleiding vormde voor het uitbrengen van een gedegen publicatie op dit gebied, werd de realisatie van deze publicatie ondersteund.

Stichting Chinese European Art Center, Amsterdam The Red Bridge € 43.000 – € 80.055 Deze publicatie wordt uitgegeven om het tienjarig bestaan van het Chinese European Art Center in Xiamen te vieren. Het boek geeft een uniek initiatief en de bijzondere case study van het Chinese European Art Center de verdiende aandacht. Bovendien verdiept het een actueel en urgent onderwerp: het discours over actuele Chinese kunst en de wisselwerking met Europese kunst. Om deze redenen kwam het in aanmerking voor ondersteuning.

Witte de With, Rotterdam jet € 25.000 – € 63.000

Metahaven: Uncorporate Identity wil een bijdrage leveren aan de internationale discussie over de relatie tussen design en politiek. De publicatie is zowel een manifest en een visueel statement als een onderzoeksreader, waarin vier projecten van het ontwerperscollectief Metahaven centraal staan. De visuele bijdragen worden afgewisseld met essays en teksten van toonaangevende schrijvers als Nicholas Mirzoeff, Chantal Mouffe en Slavoj Zizek. Omdat de complexe relatie tussen politiek en design in deze publicatie op prikkelende wijze, en aan de hand van urgente thema’s uit het werk van Metahaven, in kaart wordt gebracht, werd bijgedragen aan de totstandkoming ervan.

Junior Editorial Team was een project voor jongeren dat resulteerde in de publicatie jet, over hedendaagse kunst voor jongeren. De publicatie werd samengesteld door een redactie bestaande uit zes jongeren tussen de veertien en achttien jaar. De publicatie is enerzijds bedoeld om jongeren enthousiast te maken over hedendaagse beeldende kunst en anderzijds om het (inter)nationale standaardwerk te worden voor kunstboeken voor en door jongeren. Om de ambitieuze aanpak een internationaal standaardwerk voor kunsteducatie voor jongeren te maken, werd dit project ondersteund.

Stichting Paradiso Amsterdam, Amsterdam Paradiso Posters 1968 – 2008 € 16.777 – € 44.840 De publicatie Paradiso Posters 1968 – 2008 omvat ruim driehonderd full colour reproducties van posters van Paradiso. Deze Amsterdamse concertzaal geeft vormgevers bij het ontwerpen van de posters alle vrijheid, waardoor een unieke collectie is ontstaan die een staalkaart biedt van veertig jaar Nederlandse vormgeving. De publicatie heeft een breed cultuurhistorisch belang, omdat de inhoud generaties, stijlen en stromingen overstijgt en ook aandacht besteedt aan een prominente subcultuur. Omdat de beschouwing van ontwikkelingen in de posterpraktijk via interviews met verschillende makers bovendien een interessante verdieping biedt, werd bijgedragen aan de realisatie van dit boek.

Valiz, Amsterdam De Sandbergvleugel € 8.000 – € 29.760 Over de Sandbergvleugel werd een publicatie gemaakt, die niet alleen de historie van een beroemd gebouw, de opvattingen van Sandberg over kunstpresentatie en de reacties op de afbraak schetste, maar ook stilstond bij de discussies over de functie van het museum voor moderne en hedendaagse kunst in de eenentwintigste eeuw. Het boek bestaat uit een verzameling teksten, interviews, archiefmateriaal, foto’s van gebeurtenissen en tentoonstellingen in de Sandbergvleugel, brieven en faits divers. Om de bijdrage die het levert aan een diepgaandere discussie over het museum voor moderne en hedendaagse kunst, werd de totstandkoming ervan ondersteund.

jrp Ringier, Zürich, Zwitserland Encyclopaedia of Fictitious Artists – The Addition € 27.500 – € 50.000 Encyclopaedia of Fictitious Artists – The Addition is de vertaling en uitbreiding van het boek Encyclopedie van Fictieve Kunstenaars (1605-heden) van Koen Brams. Het boek bevat een compilatie van biografieën van fictieve kunstenaars uit de wereldliteratuur. The Addition vormt een toevoeging, waarin uiteenlopende auteurs, kunstenaars, curatoren, acteurs, collectieven en fictieve schrijvers met dit onderwerp aan de slag zijn gegaan. De fictieve kunstenaar is een fascinerend onderwerp, dat nog niet eerder zo uitgebreid aan bod kwam. De diverse bijdragen geven een spannende invulling van dit thema. Om deze redenen verleende de Mondriaan Stichting ondersteuning.

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Tjibbe Tjabbes’ wereldreis € 2.411 – € 8.723

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Kleine aaps grote plascircus (vertaling) € 500 – € 500

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Abc in de natuur Nicole de Cock € 1.717 – € 3.434

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Sjaantje doet alsof Sjoerd Kuyper en Daan Remmerts de Vries € 1.770 – € 3.540

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Door en door winter Benny Lindelauf en Wouter Tulp € 641 – € 1.281

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Mag ik jou hebben? Daan Remmerts de Vries € 742 – € 1.485

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Tien in de lucht Anki Posthumus € 984 – € 1.967

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Een halve hond heel denken Joke van Leeuwen € 985 – € 1.970

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Ik voel een voet Martijn van der Linden en Maranca Rinck € 931 – € 1.861

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Kleine ezel en het boebeest € 754 – € 1.508

Valiz, Amsterdam The Fall of the Studio € 11.182 – € 19.133 The Fall of the Studio snijdt een urgent thema aan en voorziet in een leemte. De vraag naar de status, betekenis, positie en legitimering van het kunstenaarsatelier is actueel, omdat kunstenaars hun werkveld en werkpraktijk meer dan ooit buiten het atelier lijken te plaatsen. Een gedegen onderzoek naar deze ontwikkeling werd belangrijk en noodzakelijk geacht. Door de samenstelling van het boek met internationale en vaak ook jonge schrijvers zal het binnen het vakgebied naar verwachting een grote en internationale groep mensen aanspreken en bijdragen aan de opinievorming over beeldende kunst. Daarom werd de totstandkoming van het boek ondersteund.

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Kleine ezel en jarige Jakkie € 690 – € 690

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Bookazine Duf € 4.000 – € 8.000


nai Uitgevers, Rotterdam Animal Spirits € 5.286 – € 15.260

Stichting Desearch, Amsterdam Uncorporate Identity € 23.598 – € 49.350


nai Uitgevers, Rotterdam Tangible Traces: Dutch Architecture and Design in the making € 14.820 – € 34.690

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Kleine ezel en Jakkie € 740 – € 1.480

Nederlands Literair Produktie- en Vertalingenfonds, Amsterdam Boven in de linde zat een moddervette haan – De mooiste fabels € 6.932 – € 13.863

52

53

Ondersteunde projecten Overige projecten en flexibel budget

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Kwam dat zien, kwam dat zien! Ted van Lieshout € 3.497 – € 6.994

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Op zoek naar opa Bleskop Margriet Heymans € 1.408 – € 2.815

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Sheherazade en de vertellingen van 1001 nacht Frank Groothof ea € 3.877 – € 7.754

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Waar is de taart? Thé Tjong-Khing € 1.328 – € 2.655

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Picknick met taart Thé Tjong-Khing € 1.328 – € 2.655

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam De vuurtoren Koos Meinderts en Annette Fienieg € 997 – € 1.993

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Het geheim van de wind Deborah Zachaiasse € 1.608 – € 3.215

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam Wild verliefd Ditte Merle en Alex de Wolf € 2.166 – € 4.331

Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds, Amsterdam De vuurtoren Koos Meinderts (Turkse vertaling) € 519 – € 1.037

Het Nationale Cultuurbal, Amstelveen Nationaal Cultuurbal 2008 € 20.000 – € 185.000 oktober 2008 Op 9 oktober vond het jaarlijkse Cultuurbal plaats. De Mondriaan Stichting is een van de founding partners en heeft ook aan editie 2008 bijgedragen. Belangrijk is dat het Cultuurbal zich verder professionaliseert, onder meer in het evalueren van het evenement en in het bevorderen van follow-ups voor de deelnemers, en meer financiering uit het bedrijfsleven verkrijgt. Om deze ontwikkelingen is de Mondriaan Stichting van plan haar financiële betrokkenheid bij het bal geleidelijk te verminderen.

Nederlands Fotomuseum, Rotterdam Oracle-conferentie € 25.000 – € 125.000 november 2008 In 2008 vond de internationale Oracle-conferentie plaats in het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam. Dat het museum optreedt als gastheer is niet alleen goed voor het museum zelf, maar ook voor de Nederlandse fotografie en voor het stimuleren van internationale samenwerking. Om deze redenen verleende de Mondriaan Stichting financiële ondersteuning.

Nederlandse Galerie Associatie, Den Haag De galerie in de eenentwintigste eeuw € 25.000 – € 60.000 maart 2008 De Nederlandse Galerie Associatie organiseerde in het najaar van 2008 een jubileumsymposium over de galerie in de eenentwintigste eeuw. Tijdens deze bijeenkomst, die ook door ing werd gefinancierd, werden op basis van stellingen toekomstscenario’s besproken. De publicatie Second Opinion, over beeldende kunstsubsidie in Nederland, en de resultaten van het onderzoek van eim en Motivaction naar de kunstmarkt dienden als uitgangspunt voor de discussie. Omdat de Mondriaan Stichting veel waarde hecht aan het organiseren van debatten over de galeriesector en daarin graag samenwerkt met de nga, ondersteunde zij dit symposium.

Stedelijk Van Abbemuseum, Eindhoven Evaluatieopdracht Be(com)ing Dutch € 30.000 – € 30.000 januari 2007 – december 2008 Rachida Azough en Erwin Jans hebben in opdracht van de Mondriaan Stichting het programma geëvalueerd dat het Van Abbemuseum heeft samengesteld in het kader van de Stimuleringsprijs voor Culturele Diversiteit. Om het speciale karakter van de prijs hecht de Mondriaan Stichting veel waarde aan een uitgebreide en onafhankelijke evaluatie.

Hgis-cultuurmiddelen ministeries van Buitenlandse Zaken en OCW

Violet Agency – Art foundation, Amsterdam Docs//M € 16.000 – € 40.177 maart – september 2008

Het Financieele Dagblad werd ondersteund voor de reiskosten van journalisten die verslag deden van internationale culturele activiteiten in 2008: Asia Triennial Manchester, Beijing Art Fair, Busan Biennial, Dak’Art, Gwangju Biennial, Joburg Contemporary Art Fair, Panama Art Biennial, Biennial São Paulo, Shanghai Biennial, Singapore Biennial, Sydney Biennial. De Mondriaan Stichting verleende ondersteuning, omdat aan evenementen uit deze delen van de wereld nog onvoldoende aandacht wordt besteed en zij nadere berichtgeving daarover wil stimuleren.

In Docs// M stond de relatie tussen journalistiek en beeldende kunst centraal. Drie publicaties, bestaande uit tekeningen en artikelen van beeldend kunstenaars en journalisten, gingen vergezeld van een serie publieke bijeenkomsten en debatten in kunstinstellingen en op universiteiten door het gehele land. Betrokken kunstenaars, journalisten en denkers waren onder anderen Parastou Forouhar, Alexey Kallima, Joris Luyendijk Soheila Najand en Ina van Zyl. De internationale benadering onderscheidde het initiatief van andere projecten die kunst en actualiteit aan elkaar koppelen. Om de impuls die het project gaf aan opinievorming en debat in Nederland werd het ondersteund.

Het Van Abbemuseum kreeg een bijdrage in de kosten van reis en verblijf van Kerstin Niemann (Duitsland) en Magda Ziolkowska (Polen). Deze twee gastcuratoren waren betrokken bij collectieonderzoek en het voorbereiden van internationale presentaties. De bijdrage was een aanvulling op een eerdere, beperkte bijdrage in 2007.

Stichting Trafik, Rotterdam, Nederland Bridges to Fashion € 45.000 – € 344.120 september – februari 2009 In modeshows, films, workshops, symposia, een tentoonstelling en een publicatie werd op verschillende plaatsen in Rotterdam aandacht besteed aan het modeklimaat van Nederland en Turkije en sociaal-maatschappelijke aspecten daarvan belicht. Omdat de manifestatie het internationale referentiekader van het Nederlandse publiek verruimde en een belangrijke aanvulling vormde op het aanbod van modefestivals, droeg de Mondriaan Stichting eraan bij. Nederlandse deelnemers waren onder anderen Filiz Akcakal, Percy Irausquin en Joline Jolink. Uit Turkije deden onder andere Dilek Hanif, Dice Kayek en Evrim Tumur mee. In 2009 vindt de manifestatie ook in Istanbul plaats.

Kunstruimte Wagemans Beetsterzwaag E.M. Galerie Drachten Galerie Hoogenbosch Gorredijk Galerie De Vis Harlingen Galerie De Roos vanTudor Leeuwarden Galerie Smarius Sonnega 3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland – Ondersteunde projecten

Stedelijk Van Abbemuseum, Eindhoven Reis- en verblijfkosten gastcuratoren € 9.952 – € 32.500 2006

Friesland


Het Financieele Dagblad, Amsterdam Reiskosten internationale activiteiten € 19.100 – € 28.700 2008

Galeries KunstKoop

Gelderland Gist Brummen Bart Kunst in Huis Nijmegen Galerie Marzee Nijmegen Galerie Stills Nijmegen Galerie Wit Wageningen

Groningen Ann’s Art Groningen Galerie Anderwereld Groningen Galerie Jacoba Wijk Wehe den Hoorn

Limburg Galerie Judy Straten Horst Galerie Dis Maastricht Galerie Reuten & Reuten Maastricht Galerie Wansink Maastricht Galerie De Vierde Dimensie Plasmolen

Stichting W139, Amsterdam Now is the Time € 30.000 – € 125.672 september – december 2008 Onder de titel Now is The Time organiseerde W139 zeven avonden op maatschappelijke en artistieke thema’s: 9 / 11, Romanticism, Globalisation, Design, Belief, Media en Canon. Elke avond bestond uit twee lezingen van sprekers uit binnenen buitenland, gevolgd door een debat, onderling en met het publiek. Dit project droeg bij aan een levendig beeldende kunstdebat en legde verbindingen tussen kunst en samenleving met actuele en relevante thema’s. Om die redenen droeg de Mondriaan Stichting eraan bij.

Noord-Brabant

54

55

Jan van Hoof Galerie ’s-Hertogenbosch Galerie Maijke Hüsstege ’s-Hertogenbosch Galerie De Rog Grave

Contempo Collectie Eindhoven Galerie Willy Schoots Eindhoven Priveekollektie Heusden Etienne Gallery Oisterwijk Galerie Dom’Arte Rucphen Galerie Kathareze Tilburg Galerie Kokon Tilburg Galerie Resy Muysers Tilburg Galerie Lamber Valkenswaard

Noord-Holland Canvas International Art Amstelveen AdK Actuele Kunst Amsterdam Annet Gelink Gallery Amsterdam Art Singel 100 Amsterdam ArtOlive Amsterdam Aschenbach & Hofland Galleries Amsterdam Artspace Witzenhausen Amsterdam Braggiotti Gallery Amsterdam BuroDijkstra Art Gallery Amsterdam Ellen de Bruijne Projects Amsterdam Galerie Akinci Amsterdam Galerie Paul Andriesse Amsterdam Gallery Artkitchen Amsterdam Galerie Artline Amsterdam Galerie Josine Bokhoven Amsterdam Galerie Maria Chailloux Amsterdam Galerie Clement Amsterdam Galerie Eewal Amsterdam Galerie Ferdinand van Dieten – d’Eendt Amsterdam

Galerie van Gelder Amsterdam Galerie Hamer Amsterdam Galerie Hof en Huyser Amsterdam Galerie Juliette Jongma Amsterdam Galerie Jos Art Amsterdam Galerie Roger van Katwijk Amsterdam Galerie Carla Koch Amsterdam Galerie Rob Koudijs Amsterdam Galerie Wouter van Leeuwen Amsterdam Galerie Lieve Hemel Amsterdam Galerie Mokum Amsterdam Galerie Onrust Amsterdam Galerie Petit Amsterdam Galerie Ra Amsterdam Galerie Rademakers Amsterdam Galerie Gabriel Rolt Amsterdam Galerie Reuten & Reuten Amsterdam Galerie Serieuze Zaken Amsterdam Galerie Louise Smit Amsterdam Galerie Slewe Amsterdam Steendrukkerij Amsterdam Galerie Diana Stigter Amsterdam Galerie Fons Welters Amsterdam Galerie Van Wijngaarden / Hakkens Amsterdam Galerie Witteveen Amsterdam Galerie De Witte Voet Amsterdam Galerie Van Zoetendaal Amsterdam Galerie Martin van Zomeren Amsterdam Gallery Yoshiko Matsumoto Amsterdam

Gallery Nine Amsterdam Gist Amsterdam Grimm Fine Art Amsterdam Hup Gallery Amsterdam Jaski Art Gallery Amsterdam The Living Room Amsterdam Lumen Travo Amsterdam Mart House Gallery Amsterdam Metis_nl Amsterdam Motive Gallery Amsterdam De Praktijk Amsterdam Reflex Modern Art Gallery Amsterdam RonMandos Amsterdam Torch Gallery Amsterdam Vous Etes Ici Amsterdam Wetering Galerie Amsterdam Galerie Tanya Rumpff Haarlem Galerie Rob de Vries Haarlem

Overijssel Galerie Hein Elferink Staphorst

Utrecht Galerie De Boog IJsselstein Besselaar Hedendaagse Kunst Utrecht Flatland Gallery Utrecht Galerie Quintessens Utrecht

Zeeland Galerie Van den Berge Goes Nanky de Vreeze Middelburg

Zuid-Holland Galerie Helga Hofman Alphen aan den Rijn Galerie Lutz Delft Galerie Lous Martin Delft Galerie Terra Delft Delft Galerie De Zaal Delft Galerie Van Kranendonk Den Haag Galerie Maurits van de Laar Den Haag LivingStone Gallery Den Haag Galerie Nouvelles Images Den Haag Galerie Ramakers Den Haag Galerie De Rijk Den Haag Seasons Galleries Den Haag Smelik en Stokking Galleries Den Haag Galerie De Twee Pauwen Den Haag Galerie De Compagnie Dordrecht Animaux Rotterdam BuroDijkstra Art Gallery Rotterdam Contempo Modern Art Gallery Rotterdam Mirta Demare Rotterdam Galerie Cokkie Snoei Rotterdam mkgalerie.nl Rotterdam Phoebus Rotterdam Galerie Poonberg Rotterdam ram Rotterdam RonMandos Rotterdam Smelik en Stokking Galleries Rotterdam

cbk Zeeland, Middelburg Het cbk Zeeland maakte bezwaar tegen het afwijzen van zijn aanvraag om een bijdrage in de kosten van de buitententoonstelling Ziel en zaligheid. Het bezwaar werd niet ontvankelijk verklaard omdat het te laat was ingediend.

Cobra Museum voor Moderne Kunst, Amstelveen Het Cobra Museum maakte bezwaar tegen de afwijzing van zijn aanvraag om een bijdrage in de kosten van het project Gewoon anders, over (homo)seksuele begeerte, gender en identiteitsvorming aan het eind van de twintigste en het begin van de eenentwintigste eeuw in de beeldende kunst. In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat de tentoonstelling onvoldoende inspeelt op het debat over dit onderwerp. Ook werd vastgesteld dat er onvoldoende reden was om aan te nemen dat de artistiek-inhoudelijke uitwerking van dit onderwerp uitzonderlijk of voorbeeldstellend zou zijn.

De Appel arts centre, Amsterdam Het curatorial programme van De Appel maakte bezwaar tegen het afwijzen van zijn aanvraag om een bijdrage in de kosten van Master Humphrey’s Clock, in Utrecht Leidsche Rijn. In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat dit project theoretisch goed is doordacht, dat er een internationale groep curatoren met een frisse blik naar Leidsche Rijn kijkt en dat er kunstwerken staan van internationale kunstenaars, maar dat het in zijn uitwerking en in vergelijking met andere projecten onvoldoende onderscheidend is. Het vertellen van verhalen staat in meer projecten centraal en is in sommige beter uitgewerkt.

Stichting Breda Photo, Breda Breda Photo maakte bezwaar tegen het afwijzen van haar aanvraag om een bijdrage in de kosten van het fotofestival Breda Photo 2008. Uit aanvullende informatie bleek dat de uitgangspunten van het festival beter zijn doordacht. In de uitwerking wordt dit echter te weinig zichtbaar. Het festival biedt een zeer breed programma, waarvan de onderdelen onvoldoende op elkaar en op de uitgangspunten zijn afgestemd en dat zich niet duidelijk van het aanbod in musea of andere fotofestivals onderscheidt.

Stichting Lokaal 01, Breda Lokaal 01 maakte bezwaar tegen het afwijzen van zijn aanvraag om een bijdrage in de kosten van zijn programmering 2009 – 2011, maar zag daar bij nader inzien van af.

Stichting Robodock, Amsterdam Het Robodock Festival maakte bezwaar tegen het afwijzen van zijn aanvraag voor vier geveldelen in festivaleditie 2008. In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat het onvoldoende duidelijk is waarin deze volgende editie van het festival zich onderscheidt. Vorig jaar overwoog de Mondriaan Stichting in haar beslissing over de aanvraag, die toen nog positief was, dat de programmering niet substantieel anders was dan in eerdere jaren en dat de inhoudelijke betrokkenheid van de organisatie beperkt bleef tot het bieden van een podium. Dit minder positieve aspect geldt ook nu. De geveldelen voorzien niet in dit tekort.

Stichting Re:visie, Utrecht Stichting Re:visie maakte bezwaar tegen de afwijzing van haar aanvraag om een bijdrage in de kosten van het lab-seizoen 2008 – 2009. Re:visie 2008 onderzoekt de invloed van digitale media op traditionele film door werk te tonen van beeldend kunstenaars die door nieuwe media geïnspireerde, audiovisuele kunst maken. In de beslissing op bezwaar werd onder meer overwogen dat deze opzet onvoldoende duidelijk maakt hoe een inhoudelijke relatie met traditionele film wordt gelegd. Doordat er bovendien niet specifiek aansluiting wordt gezocht met de film en zijn publiek, is het de vraag of dat publiek wel wordt bereikt.

Stichting kw14, ’s-Hertogenbosch kw14 maakte bezwaar tegen het afwijzen van haar aanvraag voor de tentoonstelling Stressed Spaces. In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat een zeer scherpe selectie moest worden gemaakt, omdat de druk op het budget erg groot is. Om een aantal redenen miste deze aanvraag het belang dat nodig was om te worden gehonoreerd. Zo werd niet overtuigend beargumenteerd hoe de theoretische inbedding en de concrete invulling van het project zich tot elkaar verhouden. Daardoor werd het onvoldoende aannemelijk dat de verschillende betekenislagen van de aanvraag ook werkelijk door het publiek zullen worden ervaren.

Projecten beeldende kunst aamu Museum voor hedendaagse Aboriginal kunst, Utrecht Theme Park Arti et Amicitiae, Amsterdam De-light Bifrons Stichting, Amsterdam Visual Sound Walls cbk Zeeland, Middelburg Ziel & Zaligheid cbkg, Nijmegen Hooghuis /Back to the Future Cobra Museum voor Moderne Kunst, Amstelveen Gewoon Anders (Just Different) De Appel arts centre, Amsterdam Master Humphrey’s Clock De Bussy Consult, Amsterdam India inside – outside De Paraplufabriek, Nijmegen Straalstroom De Vishal, Haarlem Size Doesn’t Matter Expodium, platform voor jonge kunst, Utrecht ut-opia Glaspaleis Heerlen, Heerlen Oscar Niemeyer 10 | 100 Harriet Duurvoort Projecten, Rotterdam Museum the Other Art Holland Animation Film Festival, Utrecht Intra Muros, haff 2008 Hotel Mariakapel, Hoorn A portrait by Katie Jane Hotel Mariakapel, Hoorn i am comedy Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Glocal Affairs – Where are you K13, Velp Involved in Mankind Kunstenaarsorganisatie Haarlemmermeer, Nieuw Vennep Verbinding Kunstfort Vijfhuizen, Vijfhuizen Poldergeist Museum Tongerlohuys, Roosendaal Tong iii Muziek Centrum Nederland / Stichting Gaudeamus, Amsterdam Festival Klanken aan ‘t IJ Nederlands Fotomuseum, Rotterdam Nieuw Nederland / Haagse Beemden Nederlands Fotomuseum, Rotterdam Questioning History Nederlandse Kring van Beeldhouwers, Amsterdam Tijd – Tijd is het Opera aan het IJ, Amsterdam The Beastly Bombing Platform 21, Amsterdam Checking Reality Productiehuis Popcultuur Groningen, Groningen SoundDish 09 Rijnconsult bv, Houten Cult-lab sm’s – Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch, ’s-Hertogenbosch The Lightning Testimonies Sport en Cultuurfonds Fryslan, Leeuwarden Fries Cultuur en Sport Fonds Stadsarchief Amsterdam, Amsterdam ny Perspectives Stedelijk Museum Bureau Amsterdam, Amsterdam Beyond Paradise Stedelijk Museum Bureau Amsterdam, Amsterdam Close Connections 2008

56

3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland – Niet-gehonoreerde aanvragen

Stichting Loeder Events, Rotterdam Stichting Loeder Events maakte bezwaar tegen het afwijzen van haar aanvraag om een bijdrage in de kosten van het Off The Record-festival. In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat de beoordeling streng is door het grote aantal aanvragen. Kruisbestuivingen tussen disciplines zijn inmiddels gangbaar, zodat een festival dat disciplines combineert niet zonder meer in aanmerking komt voor een bijdrage; er moet sprake zijn van andere, meer specifieke aandachtspunten die het project in concept, selectie of opzet voorbeeldstellend maken en die waren naar het oordeel van de Mondriaan Stichting in deze aanvraag niet aanwezig.

Niet-gehonoreerde aanvragen

3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland – Bezwaren en Niet-gehonoreerde aanvragen

Bezwaren

57

Stichting 008, Arnhem Arts & Music Festival Stichting Afrovibes, Amsterdam Afrovibes Festival 2008 Stichting ape / Horse Move Service Garage, Amsterdam Oud en Nieuw Stichting Artes, Den Haag Art id Stichting Artes in media, Amsterdam De Wonderjaren Stichting Artwalk, Amsterdam Artwalk 2008 Stichting Beelden op de Berg, Heelsum Exoten Stichting Beeldenpark Vijversburg, Tytsjerk Vijversburg 6. Kort is de tijd, en onherroepelijk Stichting bep, Rotterdam Galerie op de Rotte 2008 (De verleiding) Stichting Bergen als Geestgrond, Bergen Bergen | Geestgrond Stichting Blik Bijzonder, Amsterdam Face-Lift Stichting Breda Photo, Breda Breda Photo 2008 Stichting City Dynamiek, Eindhoven Glow: Forum of Light in Art and Architecture 2008 Stichting Con Rumore, Lydia Schouten, Rotterdam Postcards from Africa Stichting Conclub, Rotterdam ConClub Stichting Cultuur Express, Utrecht NoLabel Stichting De Levante, Amsterdam Eroase Stichting De Levante, Amsterdam Syrië Stichting Den Haag Sculptuur, Den Haag Freedom Stichting Dertien Hectare, Loosbroek The woods that see and hear Stichting Dream Amsterdam Foundation, Amsterdam Dream Amsterdam 2008 Stichting flat, Amsterdam Mostly it happens at night Stichting Fotodok, Utrecht Hit the Road Stichting Grensgevallen, Amsterdam Inertie Stichting Ground, Eindhoven Ground / Ground Stichting Het Blauwe Huis, Amsterdam Slotmanifestatie en Blue Points Stichting Kunst & Cultuur Beverwijk, Beverwijk Beek als Bron Stichting Kunst en Cultuur Noord-Holland, Haarlem Mijzenfestival 2008 Stichting Kunst en Cultuur Noord-Holland, Haarlem nh Verdwijnt Stichting kunstenaarswerkplaats Beeldenstorm, Eindhoven Stormlicht 2008 / 2009 Stichting KunstEyssen, Alkmaar swaf Stichting skol, Utrecht SimCity Stichting kw14, ’s-Hertogenbosch StressedSpaces Stichting Landschapstheater En Meer, Amsterdam Opdrift Stichting Loeder Events, Rotterdam Off the Record

Stichting Media Art Friesland, Harlingen Can You See Me Now? Stichting Mediamatic, Amsterdam KunstGastarbeiders Stichting Myvillages.org, Rotterdam International Village Shop Stichting Nieuw en Meer, Amsterdam Atelier Malkovich Stichting North East West South, Rotterdam n.e.w.s. 2009 Stichting Pampus, Muiden Pampus, de verborgen ruimtes Stichting Paradiso Amsterdam, Amsterdam Pinched Stichting Perform, Amsterdam Project Perform 08 / 09 Stichting Pink Sweater Productions, Nijmegen Nijmegen Visueel Stichting Planetart, Enschede Gogbot 2008 Stichting Re:visie, Utrecht Re:visie 2008 & lab seizoen 2008 / 2009 Stichting Robodock, Amsterdam Robodock 2008 Stichting Roodkapje, Rotterdam Overkill Stichting Schouwburg Aruba, Oranjestad 50 jaar Cas di Cultura Stichting Soundtrackcities, Amsterdam Soundtrackcity Amsterdam Stichting Stoemp, Den Haag De zee komt! Stichting Straat van Sculpturen, Amsterdam De Straat van sculpturen Stichting Thamgidi Studio, Huissen International Festival of the Arts in Arnhem (ifaa 08) Stichting The Generator / Todays Art, Den Haag TodaysArt Festival 2008 Stichting The Patchingzone, Rotterdam Recycle X Stichting V2_Organisatie, Rotterdam deaf Stichting Very Disco, Amsterdam Discovery 08 Stichting Zenith in Motion / zim, Rotterdam Messages from Paradise Temporary Art Centre tac, Eindhoven De kunstenaar en de stad Theatergroep Aurora, Amsterdam Human Woman v.o.s.s. Kriterion, Amsterdam Amsterdam Shorts! Veghels Overleg Cultuur, Veghel Slokdarmfestival 2008 Witte de With, Rotterdam Ian Wallace – A Literature of Images

Projecten vormgeving Belle-Image, Vlaardingen Belle-Image Centraal Museum, Utrecht Alexander van Slobbe Dutch Fashion Foundation, Amsterdam Prelude 2009 Orang’frog Foundation, Amsterdam Les Canaux de la Mode Stichting faub, Amsterdam faub 2008 Stichting Museum Kunstpaviljoen, Nieuw Roden Het Glazen Huis Stichting Onomatopee, Eindhoven Kapitale K Stichting Onomatopee, Eindhoven slld: de kunst van het (ver) kijken

Kunstopdrachten onderwijs roc Friesland College, Leeuwarden Milou van Ham Scholengroep Westhage-Haagsch Genootschap, Den Haag George Korsmit Stichting Quadraam, Duiven Maurice Douma en Sander van der Haar Stichting voor Protestants Christelijk Onderwijs, Apeldoorn Rob Sweere

Programma’s De Veemvloer, Amsterdam Programmering 2009 / 2010 defka, Assen Programmering 2009 Expodium, platform voor jonge kunst, Utrecht Programmering 2009 Extrapool, Nijmegen Programmering 2009 kuS Kunstencentrum Signe, Heerlen Programmering 2009 / 2012 Stichting Artis, ’s-Hertogenbosch Programmering 2009 / 2011 Stichting De Cultuur Podia (Meneer de Wit), Amsterdam Programmering 2009 Stichting Fotografencollectief Fw:, Rotterdam Programmering 2009 Stichting gang, Arnhem Programmering 2009 Stichting hedah, Maastrich Programmering 2009 / 2010 Stichting kop, Breda Programmering 2009 / 2010 Stichting Kunstruimte 09, Groningen Programmering 2009 Stichting Lokaal 01, Breda Programmering 2009 / 2011 Stichting Myvillages.org, Rotterdam Programmering 2009 Stichting Planetart, Enschede Programmering 2009 / 2011 Stichting Project Space 1646, Den Haag Programmering 2009 Stichting rc de Ruimte, IJmuiden Programmering 2009 Stichting tag, Den Haag Programmering 2009 – 2010 Stichting Tschumipaviljoen, Groningen Programmering 2009 / 2011 Stichting vhdg, Leeuwarden Programmering 2009 Stichting West, Den Haag Programmering 2009 wgkunst, Amsterdam Programmering 2009

Tijdschriften Cultureel centrum Zuiderlucht, Maastricht Zuiderlucht 2009 / 2011 Stichting Prnt Scrn io, Amsterdam Prnt Scrn 2009 / 2011 Uitgeverij d’jonge Hond, Harderwijk Items 2009

Publicaties Episode Publishers, Rotterdam Atlas Haarlem Oost

Museum de Paviljoens, Almere Search + Search van Rebecca Sakoun nai Uitgevers, Rotterdam Videokunst in de openbare ruimte Stichting Desearch, Amsterdam Uncorporate Identity Stichting Grafisch Atelier Kampen, Kampen Oplage 25 Stichting Stedelijke Fotografie Utrecht, Utrecht Het Geheim van Utrecht Stichting Studio nl 01.08.04, Rotterdam Language in art, case-study NewCanvas © Poetry & / Art tent. Centrum Beeldende Kunst, Rotterdam Contemporary Passages: temporary roots and interweaving paths Valiz, Amsterdam Take Place

Projecten beeldende kunst

3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland – Niet-behandelde aanvragen

Arti et Amicitiae, Amsterdam mavo – alle 13 slecht! ArtOlive, Amsterdam ArtOlive Jong Talent Buro Interakt, Amsterdam Willem van Malsen De Ateliers, Amsterdam Offspring 2008 De Filmboulevard, Almere Voetlicht De Gefedereerde wijkgemeente Christus Triumfatorkerk, Den Haag Een sociaal en kunstzinnig cadeau Bezuidenhout De Gevestigde Orde, Amsterdam Fencing the Museum De Kolk, Halfweg Inrichting Kunstcentrum De Kolk De Vishal, Haarlem Combined De Zevensprong, Beverwijk Zoek de Ruimte Dorpsbelang Anjum, Anjun Kunstwerk in Ajum Fanfare Wilhelmina Nederasselt, Nederasselt Aanschaf van uniformen voor de Wilhelmina fanfare Galerie Atelier Herenplaats, Rotterdam Gemengd Dubbel Gemeente Heerhugowaard, Heerhugowaard Park van Luna idtv Docs, Amsterdam Art2stay International Student Network Representation, Leiden Annual Cultural Festival Iris van Herpen, Arnhem Amsterdam International Fashion Week Kunstinitiatief stec, Den Haag Processing Relations Kunstmaand Ameland, Nes Ameland Diep geworteld, steeds in beweging Linette Raven, Amsterdam Weduwen Linszen Productions, Amsterdam Stille Oorlog Museum Jan Cunen, Oss Graham Hudson Music In Me, Bergen Music in me Nieuw Brabants Front, Eindhoven Double Feature Paradiso-Melkweg Productiehuis, Amsterdam Visual Sensations 08 / 09 Polyhymnia Stichts Muziektheater Vereniging Zeist, Zeist Jubileumjaar Polyhymnia Productiehuis Popcultuur Groningen, Groningen Popview + Lex van Rossen Award 2009 Quartair, Den Haag In Quartair Slagwerkgroep Den Haag, Amsterdam Words and beyond: Ji-Young Chae Sociaal Cultureel Centrum in Nederland, Schiedam Activiteiten programma ssccn Spelcentrum spot, Cuijk Grondbewoners Stichting nika Kunstprojecten, Amstelveen Drawing her Story Stichting Ani meets Com, Geldrop Crowded Stichting Apollo, Lelystad Aan de hand van Haydn Stichting Art for Aid, Den Haag Art for Aid

Stichting Barticamp, Neede barticamp 2008 Stichting Circle-24, Waterlandkerkje Kunst in Zeeuws-Vlaanderen Stichting Cirkulo Forma, Amsterdam Hulp aan en tegen armoede van Afrika tot Latijns-Amerika Stichting Cowboy bij Nacht, Utrecht Rivier diep berg hoog Stichting Culemborg Cultureel, Culemborg Paard en Kracht 2009 Stichting Cultura, Ede Levenskunst Stichting Culturele Projecten, Culemborg De Tuin der Kunsten Stichting Culturescape, Rotterdam Episodes Art Exhibition Stichting de Hamer, Soest Kunstzinnig.tv. Stichting Gaidaro, Den Haag De geborgen kamers deel 3 Stichting gam, Amsterdam The Roots of Africa Stichting grib, Groningen grib Stichting Het Gebouw, Utrecht Signs of 2 cities Stichting Huis van de Kunsten, Blaricum Kunst heeft geen grenzen Stichting Kunst & Cultuur Wassenaar, Wassenaar Hoogspanning Stichting Kunstenaarsnetwerk Het Web, Doetinchem Beelden aan de Oude IJssel 2009 en kwr 2009 Stichting Maassluise Kunstenaars, Maassluis Straat- en Locatietheater Stichting Meerns Eenakterfestival, Vleuten Jubileumeditie Meerns -Eenakterfestival 2009 Stichting Mondiaal Centrum, Haarlem Tentoonstellingserie 2009 Stichting Motel Mozaïque, Rotterdam Motel Mozaïque 2008 Stichting Museum Vaals, kunst met verbeelding, Vaals Kruiswegstaties Stichting Nieuwe Twentse Kunst, Almelo zin-tuigen Stichting Oleanworld Foundation, Den Haag Arms Around You Stichting Onomatopee, Eindhoven Images and imagination Stichting Onomatopee, Eindhoven Kapitale K, slld: de kunst van het (ver)kijken en Warren Neidich Stichting Playground, Den Helder FrontsideRock Stichting Pompei, Almere Expo exit Stichting Rood Noot, Utrecht Le Grand Pardon Stichting Spiritus, ’s-Hertogenbosch Zinnen beelden vier momenten Stichting Stralen, Delft car-art 2008 Stichting ‘t Barre Land, Utrecht Woeff Woeff Stichting The Art Connexion, Amsterdam Opposites Attract – On Dialectics Stichting The Indoor Landart Program, Amsterdam Roomlab Stichting Theaterfestival Boulevard, ’s-Hertogenbosch Spiegeltheater van Hanneke Kuipers Stichting Veldwerk Expo Wormerland, Monnickendam Veldwerk Expo 2008 ‘Land in Zicht’

3. Beeldende kunst en vormgeving in Nederland – Niet-behandelde aanvragen

Niet-behandelde aanvragen

Stichting Vrienden van Durghorst en Rosariumhorst, Krommenie Vrienden van Durghorst en Rosariumhorst Stichting W139, Amsterdam Wear yourself Stichting World Statues, Arnhem Worldstatues Festival Arnhem Tania Theodorou, Amsterdam Sphere of Influence Terra Art Projects, Zoetermeer Palenstein: nog kleurrijker Toneelvereniging Hjir binne we dan, Damwoude Hjir binne we dan Uitgeverij Oog & Blik, Amsterdam Een boktor met gesteven kraagje. Over het menselijke van dieren in de strip uva-Orkest Jan Pieterszoon Sweelinck, Amsterdam Najaarsprogramma 2008 Vereniging Het Badhuis, Doesburg BuitenBeeld 2008 Vereniging Stand, Den Haag Blote Voeten / Pies Descalzos Vereniging Terra Kunstprojecten, Zoetermeer Palenstein: nog kleurrijker Vereniging van Professionele Kunstenaars van Ty naar Lo, Bunne 10aarlo Vereniging Vrienden van Schiller, Amsterdam Schiller’s Schilderijen Vereniging Vrouwenschool, Nijmegen Als ze maar gelukkig is Veysi Yildirim, Amsterdam The Moslim Ibn Sina in Ibiza Witte de With, Rotterdam Cornerstones

Projecten vormgeving Birgitta van Swinderen, Leusden 40 jarig jubileum Lily Conemans Dr. P. A. Tiele-Stichting, Den Haag Gerrit Noordzij Prijs 2009 Mecc Maastricht-Woonevent Maastricht, Maastricht Week van Design Stichting BeeldBeschaving, Rotterdam Overal Thuis Stichting Designbusiness Netwerk deb, Den Haag Poftfolio Nieuw Design Talent 2008 Stichting KunstKijkRoute, Amersfoort Mode?Show Stichting Lift Off, Eindhoven The truth of basics, resetting the history of living within four walls Stichting Mindwhatyouwear, Amsterdam sale #4 Stichting Sloom.org, Kraggenburg Ontwerplaboratorium Noordoostpolder Stichting ZilverKunst, Schoonhoven Poëzie in Zilver

Kunstopdrachten onderwijs Stichting Lift Off, Eindhoven The truth of basics, resetting the history of living within four walls

Programma’s

58

59

Antistrot, Rotterdam Programmering 2009

Stedelijk Museum Bureau Amsterdam, Amsterdam Programmering 2009 / 2010

Tijdschriften Kunsthistorisch Instituut, Amsterdam Tijdschrift Simulacrum

Publicaties Amsterdam University Press, Amsterdam Picturing Art History Bureau Propagare, Mantgum Hartstocht (Beb Mulder) Design Management Netwerk, Badhoevedorp Design Management Episode Publishers, Rotterdam Baghdad Calling van Geert van Kesteren Familievereniging Kolff, Utrecht Memoires van Dirk Hendrik Kolff Lyceumclub Groningen, Leek Het 80-jarig bestaan van De Lyceumclub Groningen Penn Uitgeverij, Leeuwarden Provinciale Schatkamers Stichting Fundament, Tilburg Lustwaranda 08-04-00 Stichting Fundament, Tilburg Wanderlust – excursions in contemporary sculpture Stichting Helix, ’s-Hertogenbosch Bosch Wereldkookboek Stichting Isa, Amsterdam Leporello – Vietnam Stichting Jos Reniers, Helmond Publicatie Leef / Live van Jos Reniers Stichting Roma Publications, Amsterdam jcj Vanderheyden Stichting Slowdocs, Amersfoort Carnavalsdagen – fotodocumentaire over het Carnaval in West Brabant Stichting Stedenband Nijmegen – Pskov, Nijmegen Mariken van Nieumeghen Stichting Weerdruk, Amsterdam Het Wereld Boek Uitgeverij De Zwaluw, Arnhem Heritage (Isabel Ferrand) Uitgeverij Thoth, Bussum Fotograferen met Cézanne. Landschappelijke elementen als motief Uitgeverij Van Kemenade, Breda De Zaaier. Het begin van een carrière – Vincent van Gogh in Etten

De Mondriaan Stichting wil de belangstelling voor cultureel erfgoed bevorderen door de presentatie en de overdracht, het behoud en de aankoop van cultureel erfgoed te stimuleren en te ondersteunen.


4

Cultureel erfgoed


60

61

Toezeggingen 2008


(Digitale) publieksactiviteiten en zichtbaarheid .

Cultureel erfgoed minderheden Antillen en Aruba Ontwikkel- en overnamekosten Vormgevingserfgoed Structurele aankopen Incidentele aankopen Volkenkundige aankopen

Wet behoud cultuurbezit Erfgoed veiligheidszorg Gemeenschappelijk cultureel erfgoed Overige projecten en flexibel budget

Totaal

. . . . . . 98 . . 22 . . 1. . 0. . 16 . . 2. . 18 . . 6. . 4. . 2. . 25 . . 1. . 12 . . . . 207 .

. . . . . . 50 . . 18 . . 1. . 0. . 16 . . 2. . 16 . . 6. . 1. . 2. . 25 . . 1. . 10 . . . . 148 .

. . . . . . 51,0% . . 81,8% . . 100,0% . . 0,0% . . 100,0% . . 100,0% . . 88,9% . . 100,0% . . 25,0% . . 100,0% . . 100,0% . . 100,0% . . 83,3% . . . . .

Bijdrage . Percentage . ms x 1.000 . totaal bedrag . . . . . . . 2.744 . . 678 . . 35 . . 0. . 507 . . 273 . . 3.918 . . 236 . . 113 . . 43 . . 393 . . 119 . . 390 . . . . 9.450 .

. . . . . . 12,0% .

3,0% . .

0,2% . .

0,0% . .

2,2% . .

1,2% . .

17,2% . .

1,0% . .

0,5% . .

0,2% . .

1,7% . .

0,5% . .

1,7% . . . . 41,4% .

4. Cultureel erfgoed – Ondersteuning

Kunsthistorisch onderzoek

Aantal . Aantal . Percentage . aanvragen . gehonoreerd . gehonoreerd .


Cultureel erfgoed

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

62

63

. . 2004 . . . . . Aantal . Bijdrage . . . x 1.000 . . . . . . . . . . Cultureel erfgoed . . . . 2.819 . 66 . (Digitale) publieksactiviteiten en zichtbaarheid . . . . 465 . 19 . Cultureel erfgoed minderheden . . . . . . Antillen en Aruba . . . . . . Ontwikkel- en overnamekosten . . . . . . Vormgevingserfgoed . . . . 325 . 2. Structurele aankopen . . . . 5.283 . 7. Incidentele aankopen . . . . 99 . 6. Volkenkundige aankopen . . . . 120 . 2. Kunsthistorisch onderzoek . . . . 351 . 7. Wet behoud cultuurbezit . . . . . . Erfgoed veiligheidszorg . . . . . . Gemeenschappelijk cultureel erfgoed . . . . . . Overige projecten en flexibel budget . . . . . . . . . . 9.462 . 109 . Totaal

2005 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . . . . . 2.891 . 67 . . . 526 . 16 . . . . . . . . . . . . . . . 921 . 9. . . 9.075 . 18 . . . 83 . 3. . . 111 . 1. . . . . . . . . . . 37 . 1. . . 105 . 6. . . . . . . 121 . 13.749 .

2006 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . . . . . 2.594 . 51 . . . 624 . 17 . . . . . . . 30 . 1. . . . . . . 800 . 6. . . 10 . 2.832 . . . 9. 219 . . . 1. 113 . . . 1. 96 . . . 26 . 385 . . . 3. 107 . . . 2. 30 . . . . . . . 127 . 7.830 .

2007 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . . . . . 2.568 . 51 . . . 718 . 21 . . . . . . . 300 . 1. . . 393 . 8. . . 19 . 2.175 . . . 21 . 5.785 . . . 3. 47 . . . 2. 149 . . . 3. 68 . . . 38 . 423 . . . 2. 126 . . . 2. 65 . . . . . . . 171 . 12.817 .

2008 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . . . . . 2.744 . 50 . . . 678 . 18 . . . 35 . 1. . . 0. 0. . . 507 . 16 . . . 273 . 2. . . 16 . 3.918 . . . 6. 236 . . . 1. 113 . . . 2. 43 . . . 25 . 393 . . . 1. 119 . . . 10 . 390 . . . . . . . 148 . 9.450 .

nm 074

nm 075

nm 076

nm 077

kit, Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam Kindertentoonstelling China Van oktober 2009 tot voorjaar 2012 staat in het Tropenmuseum Junior een kindertentoonstelling over China. In diverse Chinatours gaan kinderen in de leeftijd van zes tot dertien jaar op zoek naar chi, de energie van China... /* verder op pagina 74 */

Nationaal Keramiekmuseum Het Princessehof, Leeuwarden Scherven en geluk De combinatie van voorwerp en verhaal maakt het huwelijksservies tot een bijzondere vorm van nieuw erfgoed. In het project Scherven en geluk wordt dit nieuwe erfgoed op een interessante manier uitgewerkt en krijgt het inhoudelijke diepgang... /* verder op pagina 75 */

Rijksmuseum voor Volkenkunde, Leiden Van Mali naar Memphis (en terug) Van Mali naar Memphis (en terug) is een tentoonstelling over hoe muziek zich heeft ontwikkeld tot een medium dat grenzen overstijgt en mensen van verschillende herkomst onderling verbindt... /* verder op pagina 76 */

Stichting Computer Erfgoed Nederland scen, Rotterdam Geluid uit de computer Met de reizende tentoonstelling Geluid uit de computer en een symposium richt scen de aandacht op nieuw erfgoed: computers. Voor computererfgoed is nog nauwelijks verzamelbeleid ontwikkeld: de tentoonstelling kan de gedachtevorming over dit onderwerp een noodzakelijke impuls geven... /* verder op pagina 76 */

Stichting tot Beheer en Instandhouding van Teylers Museum, Haarlem De exotische mens: andere culturen als amusement Het Teylers Museum stelde met het Gentse Museum Dr. Guislain een tentoonstelling samen over de exotische mens. Nadat de relatie tussen biologische kenmerken en cultuur lang taboe was geweest, is een meer wetenschappelijke blik op dit thema tegenwoordig weer mogelijk en hebben antropologie en de biologie elkaar gevonden in nieuwe, moderne disciplines... /* verder op pagina 77 */

De afgelopen jaren nemen interdisciplinaire projecten toe, zoals Wat heet mooi van het Natuurmuseum Brabant en Geridderde vissers en gefilmde diva’s van Het Wilde Oog. In beide projecten staat zowel cultureel erfgoed als hedendaagse kunst centraal. De Mondriaan Stichting reageert hierop door vanaf 2009 te werken met één interdisciplinaire adviescommissie /* pagina 179 */.

Ondersteuning De Mondriaan Stichting ondersteunt activiteiten voor allerlei soorten erfgoed, zoals archeologische, audiovisuele, immateriële, kunsthistorische, natuurhistorische, religieuze, volkenkundige en wetenschappelijke collecties. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen erfgoedbeherende instellingen en andere organisaties. Alle instellingen die op een professionele manier willen bijdragen aan het presenteren van erfgoed kunnen aanvraag doen. De meeste aanvragen worden ingediend door musea. Activiteiten worden ondersteund als zij op bijzondere wijze de publieke belangstelling voor cultureel erfgoed vergroten of verdiepen. Het erfgoed van culturele minderheden krijgt extra aandacht.

Digitale toepassingen zijn bij uitstek geschikt voor interactie met het publiek. Ook in 2008 heeft de Mondriaan Stichting digitale publieksprojecten ondersteund. In virtuele presentaties kan informatie thematisch en uit verschillende collecties bij elkaar worden gebracht. Toch bleef in vergelijking met eerdere jaren het aantal aanvragen achter. Dit komt doordat er een aanmerkelijk budget beschikbaar is gekomen bij SenterNovem. Veel aanvragers hebben omvangrijke digitaliseringsprojecten daar aangevraagd.

Publieksactiviteiten en zichtbaarheid In 2008 zijn zeer weinig aanvragen ingediend voor projecten rond collectiemobiliteit, selectie en afstoting en zichtbaarheid. De Mondriaan Stichting heeft daarom besloten in de periode 2009 – 2012 te stoppen met het ondersteunen van collectiemobiliteit en zichtbaarheid.

De Mondriaan Stichting ondersteunt presentaties en publieksactiviteiten met erfgoed die gericht zijn op het bereiken van verschillende doelgroepen en het bevorderen van publieke belangstelling. Zij draagt ook bij aan projecten van collectiebeherende instellingen voor het toegankelijk maken van erfgoed en, in specifieke gevallen, voor selectieactiviteiten. Het gaat altijd om projecten met een voorbeeldfunctie en een landelijke uitstraling /* pagina 74 */. Doordat de professionaliteit en de kosten van projecten de afgelopen jaren zijn toegenomen, was er ook in 2008 onvoldoende budget om elke interessante aanvraag te ondersteunen. Bovendien steeg het aantal aanvragen opnieuw. De adviescommissie moest daarom kritisch naar de aanvragen kijken en aanvragen prioriteren omdat niet alle positief beoordeelde aanvragen konden worden ondersteund. Als gevolg van het beperkte budget en het toegenomen aantal aanvragen was 2008 het zesde achtereenvolgende jaar waarin het percentage gehonoreerde projecten daalde: 51% (tegenover 60% in 2007 en 70% in 2004). Uit dat brede aanbod is gekozen voor uitzonderlijke projecten met de grootste toegevoegde waarde. De keuze viel vooral op projecten die aantoonbaar een meerwaarde vertegenwoordigden tegenover andere projecten. Dat was bijvoorbeeld het geval bij projecten die deel uitmaakten van een groter geheel en een duidelijk maatschappelijk belang vertegenwoordigden, zoals het publieksproject Geloven in Gelderland, dat het Gelders Erfgoed met meerdere erfgoedinstellingen realiseerde, en de documentaire Grote Genade, over de gevolgen van het sluiten of slopen van een kerkgebouw voor een kerkgemeenschap, die beide plaatsvonden in het Jaar van het Religieus Erfgoed. En de tentoonstelling De evolutie draait door! van het Universiteitsmuseum Utrecht was onderdeel van het Darwinjaar (2009). Verder ondersteunde de Mondriaan Stichting projecten waarbij intensief werd samengewerkt met publieksgroepen. In het project Scherven en geluk van Keramiekmuseum Princessehof trad het publiek op als conservator, curator of verzamelaar en bepaalde het de inhoud van het project. Tijdens de tentoonstelling Van Mali naar Memphis (en terug) van het Rijksmuseum voor Volkenkunde werd de publieke betrokkenheid gestimuleerd doordat zij zelf konden reageren op het geboden materiaal door muziek op de website te plaatsen. Dit soort projecten, waarin het publiek actief wordt betrokken bij de conceptvorming en medebepalend is voor het eindresultaat, is in opkomst. Aanvragers willen vaker langere tijd het experiment aangaan, een coherente en voorbeeldstellende programmering opzetten en nieuwe relaties met het publiek leggen. Zij hebben dan ook behoefte aan een langer lopende financiering. Daarom maakt de Mondriaan Stichting het in de beleidsperiode 2009 – 2012 mogelijk ondersteuning aan te vragen voor erfgoedprogrammeringen. Deze mogelijkheid geldt voor instellingen die geen financiële ondersteuning uit de Cultuurnota krijgen.


nm 076

Centraal Museum, Utrecht Beyond the Dutch Het Centraal Museum presenteert een tentoonstelling over de bijzondere samenhang tussen Nederlandse en Indonesische beeldende kunst. De tentoonstelling toont beeldende kunst uit beide landen en maakt daarbij onderscheid tussen de invloed van Indonesische kunst op de Nederlandse cultuur en omgekeerd... /* verder op pagina 74 */


nm 074

Sinds 2005 kunnen internationale presentaties van erfgoed worden ondersteund. De ondersteuning is bestemd voor tentoonstellingen waarin internationale collecties op een vernieuwende manier aan het publiek worden getoond. De kwaliteit van de publieksactiviteiten en het bijzondere belang van presentaties zijn daarbij doorslaggevend. In 2008 werd bijgedragen aan drie projecten. In 2008 heeft de Mondriaan Stichting geen renteloze lening verstrekt. Om het cultureel ondernemerschap te bevorderen blijft deze mogelijkheid in de periode 2009 – 2012 bestaan. De Mondriaan Stichting heeft in 2005 alle ondersteuningsmogelijkheden opengesteld voor projecten op de Nederlandse Antillen en Aruba. In 2006 is een project gefinancierd voor het digitaliseren van erfgoedcollecties van vier musea op de Nederlandse Antillen en Aruba. In 2008 werd dit project afgerond, en werd de tweede fase van dit project ondersteund. Cultureel erfgoed van minderheden Om de belangstelling voor erfgoed van minderheidsgroepen te bevorderen draagt de Mondriaan Stichting sinds 2002 bij aan het verzamelen, onderzoeken en toegankelijk maken van dit specifieke culturele erfgoed. Uitgangspunt is dat dit erfgoed zichtbaar is binnen Nederland. In 2008 werd bijgedragen aan incidentele projecten, thematentoonstellingen en vernieuwing van vaste presentaties. Ook stimuleerde de Mondriaan Stichting actief het debat over dit onderwerp, bijvoorbeeld tijdens een goedbezochte lezing van Paul Scheffer. Deze middag werd georganiseerd met Erfgoed Nederland /* pagina 70 */. Om erfgoed van uiteenlopende culturen te verzamelen en zichtbaar te maken draagt de Mondriaan Stichting ook bij in de kosten van het verwerven van objecten of collecties. In 2008 werden veel aanvragen met een cultureel divers perspectief ingediend binnen de reguliere ondersteuning van publieksactiviteiten. Bij alle aanvragen waren minderhedenorganisaties betrokken, waardoor dat perspectief gewaarborgd was /* pagina 78 */. Aankopen

64

65

Door bij te dragen aan aankopen wil de Mondriaan Stichting erfgoedinstellingen steunen bij het vormen van een evenwichtige en hoogstaande collectie. Het budget bedraagt bijna 4,5 miljoen euro per jaar en wordt

nm 078

nm 079

Bijbels Museum, Amsterdam Binnenstebuiten Het project Binnenstebuiten, waarin religieuze stromingen met elkaar konden kennismaken, werd ondersteund, omdat het naar verwachting zou bijdragen aan een open en tolerante houding tegenover diverse geloofsgemeenschappen... /* verder op pagina 78 */

museon, Den Haag Rif retour Rif retour is een reizende tentoonstelling door Nederland en Marokko over de migratiegeschiedenis van de eerste generatie Marokkanen in Nederland. Marokkaanse jongeren blijken weinig te weten van de geschiedenis van hun ouders... /* verder op pagina 79 */

Stichting Tong Tong, Den Haag De njai – portret van een vergeten oermoeder Tijdens de vijftigste editie van de Haagse Pasar Malam Besar organiseerde Stichting Tong Tong een expositie over de njai: de inheemse oermoeder of concubine van de Europeaan in voormalig Nederlands-Indië... /* verder op pagina 79 */

nm 079

op verschillende manieren en aan verschillende collecties (zoals kunst, natuurhistorie en volkenkunde) besteed. Het budget wordt verdeeld over reguliere of structurele aankopen voor moderne kunst en vormgeving, incidentele aankopen, en het Volkenkundig Aankoopfonds Collectie Nederland.

en het sm’s (Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch) een gemeenschappelijk collectieen aankoopbeleid opgesteld. De komende jaren zal blijken in hoeverre deze samenwerking resulteert in een helderder profilering van de Keramiekcollectie Nederland. Het ligt voor de hand een vergelijkbare afstemming na te streven op een aantal andere afgebakende verzamelgebieden, zoals mode en sieraden. De Mondriaan Stichting heeft besloten in de periode 2010 – 2011 speciale aandacht te besteden aan aanvragen voor het afstemmen van collecties en het profileren van de eigen instellingen. Daarbij zullen gezamenlijke aanvragen extra worden gewaardeerd.

Structurele aankopen moderne kunst en vormgeving 2008 – 2009 De Mondriaan Stichting ondersteunt structurele aankopen van musea voor moderne beeldende kunst en vormgeving. Eens per twee jaar kunnen musea aanvraag doen. In 2007 kon worden aangevraagd voor de periode 2008 – 2009; in 2008 was er geen ronde. Wel werden twee aanvragen gehonoreerd die nog in behandeling waren: van het Stedelijk Museum Amsterdam en het Drents Museum. De laatste aanvraag werd in 2007 afgewezen. Het museum heeft bezwaar ingediend. Omdat het Drents Museum in de zes jaar daarvoor wel ondersteuning had gekregen, is besloten deze ondersteuning af te bouwen met een bijdrage in 2008 /* pagina 81 */. In 2009 kan worden aangevraagd voor de periode 2010 – 2011. Het totaalbudget bedraagt € 1.130.000 per jaar.


De beoordeling van aanvragen voor 2008 – 2009 vond plaats tegen de achtergrond van de kritiek die de adviescommissie twee jaar geleden had geuit op de aanvragen voor 2006 – 2007. Hoewel de kwaliteit van de collectieen aankoopplannen toen een voorzichtige stijgende lijn te zien gaf, bleek het algemene niveau van de aanvragen nog niet hoog genoeg: de onderlinge afstemming van de collectieen aankoopplannen, de (inter)nationale positionering en de externe oriëntatie waren onvoldoende.

De Mondriaan Stichting ondersteunt museale aankopen die van cruciaal belang zijn voor de Collectie Nederland. Deze aankopen kunnen plaatsvinden op alle collectiegebieden. Ze vullen een belangrijke lacune in de Collectie Nederland (retrospectief ) aan of tillen de Collectie Nederland als geheel op een hoger niveau (kwaliteitsverbetering). Hiermee worden de kwaliteit en de samenhang van de museale Collectie Nederland vergroot en de internationale positie van de Nederlandse musea en erfgoedinstellingen verbeterd. Publiekstoegankelijke instellingen die belangwekkende collecties beheren en presenteren kunnen aanvragen. Van de ondersteunde instellingen wordt een soepel en actief bruikleenverkeer met andere Nederlandse erfgoedinstellingen verwacht. Ondersteuning is mogelijk als een aankoop minimaal € 50.000 bedraagt /* pagina 82 */. 4. Cultureel erfgoed – Ondersteuning

Aanvragen worden zowel kwalitatief als kwantitatief beoordeeld. In de beoordeling wordt gelet op de samenhang tussen het verzamelen het presentatiebeleid, het belang voor en de afstemming met de Collectie Nederland, de relatie tot de eigen collectie en de kwaliteit van de collectieen aankoopplannen. Musea moeten een eigen aankoopbudget van minimaal € 50.000 hebben (bijvoorbeeld van gemeente of provincie) en een soepel bruikleenbeleid hanteren. De gedragsregels daarvoor houden onder meer in dat Nederlandse musea elkaar geen bruikleenvergoeding in rekening brengen, zoals personeels- of administratiekosten. Zij kunnen wel kosten voor verzekeringspremies, vervoer en verpakkingen doorberekenen. Algemeen geldt het reciprociteitbeginsel. Soepel bruikleenverkeer tussen Nederlandse musea is belangrijk om het publiek (delen uit) andere collecties te kunnen presenteren.

Incidentele aankopen Collectie Nederland

In 2008 heeft de Mondriaan Stichting voor de tweede keer in haar bestaan een gemeenschappelijke aanvraag ontvangen. Het Centraal Museum Utrecht en het Stedelijk Museum Amsterdam hebben samen een kinderstoel van Gerrit Rietveld aangekocht. De musea hebben een contract afgesloten voor de rechten en plichten tegenover dit object.

Daarom besloot de Mondriaan Stichting samen met Erfgoed Nederland de publicatie Voor de eeuwigheid? uit te geven, om zo de discussie over het collectiebeleid in Nederland te stimuleren. In Nederland wordt al lang door erfgoedbeherende instellingen met publieke middelen verzameld. Daarbij wordt soms samengewerkt en is er afstemming in het collectiebeleid, maar vaak ook niet. Door gebrek aan samenhang is het profiel van de gezamenlijke collecties in Nederland onduidelijk en ontbreekt de basis voor een helder en effectief collectiebeleid van de overheid op nationaal, provinciaal en lokaal niveau. Over de rol die de Collectie Nederland, het publiek en collega-instellingen in het eigen verzamelbeleid spelen geven ruim dertig directeuren van erfgoedinstellingen, beleidsmakers en experts hun mening. Daarover werd op 20 oktober 2008 een debat georganiseerd. Zowel uit de publicatie als uit het debat bleek dat er veel verschillen in denken en handelen bestaan tussen het verzamelbeleid van instellingen. Desondanks bestaat er onmiskenbaar de wens tot meer afstemming. Bij het beoordelen van aanvragen voor 2008 – 2009 was de commissie goed te spreken over de ontwikkelingen binnen de keramiek. Na een gesprek met de Mondriaan Stichting hebben Keramiekmuseum Princessehof (Leeuwarden)

In 2008 werden achttien aanvragen voor incidentele aankopen behandeld. De besteding van de Mondriaan Stichting varieerde in de afgelopen vier jaar van 9,2 miljoen euro (2005) tot 2,8 miljoen euro (2006) en 5,8 miljoen euro in 2007. De verschillen worden veroorzaakt door enkele zeer kostbare aankopen. In 2008 werd 3,9 miljoen bijgedragen (inclusief de toezeggingen van € 200.000 voor het Familieportret van Max Beckmann en € 775.000 voor het Gezicht op Dordrecht van Jan van Goyen uit het nationale aankoopfonds). De Mondriaan Stichting heeft op jaarbasis 3,1 miljoen euro beschikbaar. Om snel te kunnen reageren op werk dat op de markt wordt aangeboden, dient de Mondriaan Stichting te beschikken over aankoopreserves. Overigens valt op dat Nederlandse musea de competitie op de internationale kunstmarkt steeds minder kunnen aangaan. Regelmatig lukt het niet een werk naar Nederland te halen.

Aankoopfonds volkenkundige musea Sinds 1997 beheert de Mondriaan Stichting een gemeenschappelijk fonds voor aankopen door volkenkundige musea. Deze aankopen moeten van cruciaal belang zijn voor de Nederlandse volkenkundige collectie. Het Aankoopfonds is een samenwerkingsverband tussen de belangrijkste volkenkundige musea en de Mondriaan Stichting. De betrokken musea storten een vast deel van hun aankoopbudget in het fonds; het bedrag wordt verdubbeld door de Mondriaan Stichting. Daarmee wordt jaarlijks een bedrag van € 136.134 toegevoegd aan het fonds /* pagina 83 */.

66

67

De eisen voor een aanvraag zijn hoog: meestal passeren aanvragen een interne aankoopcommissie voordat ze bij het aankoopfonds worden ingediend. Aankoopvoorstellen worden eerst aan collega-conservatoren voorgelegd. In 2008 werden zes aanvragen ingediend, die alle positief werden beoordeeld door de adviescommissie. De aanvraag van het Tropenmuseum voor het

verzamelen van immaterieel erfgoed van de Marrons gaf aanleiding tot discussie in de adviescommissie. In dit specifieke geval werd besloten dat het filmen van verdronken erfgoed als onderdeel van het aankoopvoorstel kon worden beschouwd, omdat dit materiaal op geen andere manier toegankelijk kan worden gemaakt. In 2009 moet een definitief standpunt worden ingenomen over de vraag of filmen en documenteren deel uitmaken van de aankoop en dus uit het aankoopfonds bekostigd kunnen worden. Een andere vraag is of het aankoopbeleid kan worden aangevuld met een ontzamelingsof repatriëringsbeleid.

Wet tot behoud van cultuurbezit { De Mondriaan Stichting beheert een beperkt budget voor het conserveren van erfgoed dat is geplaatst op de lijst van de Wet tot behoud van cultuurbezit. Het erfgoed bestaat doorgaans uit particulier bezit dat van zo’n groot belang voor Nederland wordt geacht, dat het niet zonder toestemming van de overheid aan het buitenland mag worden verkocht. Omdat plaatsing van objecten op de lijst beperkingen meebrengt voor de eigenaren, kunnen zij ter compensatie in aanmerking komen voor een rijksbijdrage van maximaal 60% in de kosten van conservering of restauratie. In 2008 honoreerde de Mondriaan Stichting twee aanvragen: voor het restaureren van vijf schilderijen van het Burgerweeshuis in het Amsterdams Historisch Museum en voor het conserveren van de daguerreotypieëncollectie van Museum Enschedé in Haarlem /* pagina 84 */. }

Eind 2007 heeft de Mondriaan Stichting een eerste oriënterend gesprek met de svcn gevoerd over voortzetting van de samenwerking in de beleidsplanperiode 2009 – 2012. De samenwerking is naar ieders inzicht uitstekend en wordt voortgezet in de periode 2009 – 2012. De svcn heeft een externe adviseur de opdracht gegeven het gezamenlijke collectieen aankoopbeleid van de volkenkundige musea in kaart te brengen. Naar verwachting zullen de musea hun afzonderlijke plannen in dit gezamenlijke plan voegen. Dit document zal de basis vormen voor de nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen svcn en Mondriaan Stichting voor de periode 2009 – 2012. Toekomstige aanvragen zullen aan dit nieuwe collectieplan worden getoetst.

Vormgevingserfgoed { De Mondriaan Stichting heeft budget voor het behoud van belangrijk vormgevingserfgoed. Een werkgroep bestaande uit het Nederlands Architectuurinstituut, de Rijksdienst voor Kunsthistorische Documentatie en de Premsela Stichting heeft een Masterplan Erfgoed Vormgevingarchieven opgesteld, dat naast het Centraal Register Vormgevingsarchieven ook het ontsluiten en onderbrengen van ruim twintig vormgevingsarchieven omvat. In 2008 heeft de Mondriaan Stichting bijgedragen aan zestien projecten. Zowel van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie als van het Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers kwamen zes aanvragen. Deze laatste organisatie wil de archieven van belangrijke Nederlandse grafisch ontwerpers veilig stellen door ze te verwerven, digitaal beschikbaar te maken en onder te brengen bij erfgoedinstellingen /* pagina 84 */. }

De Mondriaan Stichting heeft om de volgende redenen besloten in de beleidsplanperiode 2009 – 2012 niet langer bij te dragen aan kunsthistorisch onderzoek: {


Door bij te dragen in de kosten van collectiegericht kunsthistorisch onderzoek maakte de Mondriaan Stichting de afgelopen jaren wetenschappelijk onderzoek in kunstmusea mogelijk. Het betrof toegepast onderzoek, waarvoor de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek geen ondersteuning biedt, naar het Nederlandse museale beleid of naar Nederlandse museale collecties en hun samenhang. Dit onderzoek moest in musea worden uitgevoerd, door wetenschappelijke opleidingsinstituten worden begeleid en resulteren in publicaties /* pagina 84 */.


Kunsthistorisch onderzoek

Het algemene niveau van aanvragen was de laatste jaren teleurstellend. Veel aanvragen misten een theoretisch kader, een onderzoeksgerichte benadering gerelateerd aan de museale praktijk en een heldere onderzoeksstrategie. }

Mobiel erfgoed { De Mondriaan Stichting beschikte in 2008 over een afzonderlijk budget voor het restaureren van mobiel erfgoed. Zij droeg bij in de kosten van een klein aantal restauraties van boten en trams. De Mondriaan Stichting heeft besloten in de beleidsplanperiode 2009 – 2012 niet langer bij te dragen aan restauratie van mobiel erfgoed. Het financieren van restauratiewerkzaamheden valt immers te ver buiten de publieksgerichte doelstelling van de Mondriaan Stichting /* pagina 74 */. } ] Veiligheidszorg

{

{

Het aantal aanvragen bleef klein. De Mondriaan Stichting financierde in de afgelopen vier jaar maar vijf onderzoeksprojecten. In 2008 werden slechts drie aanvragen (ingediend door dezelfde instelling) behandeld. Er kunnen daarom vraagtekens worden geplaatst bij de behoefte van musea aan deze ondersteuning. }

Sinds 2006 ondersteunt de Mondriaan Stichting twee soorten activiteiten voor veiligheidszorg: het opstellen van risicoanalyses van collectiebeherende niet-rijksinstellingen en het vormen van veiligheidsnetwerken (naar het Landelijke Model Netwerkaanpak Veiligheidszorg). Deze ondersteuningsmogelijkheid is een aanvulling op het structurele beleid voor de rijksgesubsidieerde musea voor veiligheidszorg en de activiteiten van het Instituut Collectie Nederland. Hiervoor heeft de Mondriaan Stichting in de periode 2006 – 2009 € 1,5 miljoen ter beschikking /* pagina 86 */.

Het merendeel van de onderzoeksprojecten waaraan werd bijgedragen verliep bovendien traag. Dat kwam onder meer door dat onderzoekers niet voltijds beschikbaar waren of aanvullend materiaal werd ontdekt. Daardoor lieten publicaties lang op zich wachten. Vrijwel alle ondersteunde onderzoeken in de laatste jaren overschreden (ruimschoots) de maximale periode van drie jaar. }

Netwerken

Behoud van collecties De Mondriaan Stichting ondersteunt in principe geen behoudsprojecten. Wel zijn er middelen voor het behoud van erfgoed dat is opgenomen op de lijst van de Wet tot behoud van cultuurbezit, en voor specifieke collectiegebieden waar bijzondere behoudsachterstanden bestaan. Dat gold in 2008 voor het vormgevingserfgoed en het mobiele erfgoed. {

68

69

In het Landelijk Model Netwerkaanpak Veiligheidszorg vervullen de provinciale erfgoedhuizen een centrale rol als bemiddelaars in een gezamenlijke aanpak van erfgoedbeherende instellingen in de regio. In de meeste provincies zijn museumconsulenten gestart met het inrichten van netwerken voor veiligheidszorg. Naar verwachting zal eind 2009 een landelijke dekking zijn gerealiseerd: in vrijwel alle provincies en in de belangrijkste regio’s zullen dan netwerken operationeel zijn. Deze landelijke dekking is echter afhankelijk van de financieringsbereidheid van de

provincies. De Mondriaan Stichting kan tot 40% van de kosten bijdragen; de ondersteuningsmogelijkheid gaat uit van cofinanciering door bijvoorbeeld de betrokken provincie.

organiseerde de Mondriaan Stichting met Erfgoed Nederland een debat over culturele diversiteit in erfgoed(instellingen): Erfgoed en de open samenleving. Als hoofdspreker gaf Paul Scheffer, auteur van het boek Het land van aankomst, zijn visie op dit thema. Aansluitend reageerden Rachida Azough (Kosmopolis), Martin Berendse (Nationaal Archief ), Valentijn Bijvanck (Zeeuws Museum) en Jan Vaessen (Nederlands Openluchtmuseum). Gerard Cornelisse (ish) gaf een reactie. Het debat stond onder leiding van Ila Kasem (Marokko Fonds).

Risicoanalyse en plan van aanpak beveiliging De Mondriaan Stichting ondersteunt het opstellen van een risicoanalyse. Zij financiert honderd procent van de variabele kosten van het opstellen van risicoanalyses, omdat het moeilijk is voor dit soort initiële investeringen cofinanciering te vinden. De eigen bijdrage van de aanvrager bestaat uit het opstellen van een plan van aanpak voor beveiliging, op basis van de risico’s uit de analyse. In 2008 is aan bijna veertig risicoanalyses bijgedragen voor in totaal € 392.964 /* pagina 86 */.

Een ander gemeenschappelijk project was de publicatie Voor de Eeuwigheid? over collectiebeleid in Nederland, die in september 2008 werd gepresenteerd. In oktober 2008 werd over het boek een debat georganiseerd /* pagina 66 */. { Nieuw in Nederland { Om museale aankopen op informatieve wijze onder de aandacht te brengen van het grote publiek ondersteunt de Mondriaan Stichting het televisieprogramma Nieuw in Nederland van de avro. In dit programma worden de nieuwe aanwinsten van musea besproken. Dat kan een aankoop, een schenking of een permanente bruikleen zijn. De objecten variëren van schilderijen tot orgels en van vormgeving tot video-installaties. Deze aankopen zijn van belang voor de Collectie Nederland en werden meestal door de Mondriaan Stichting ondersteund. De afleveringen duren ongeveer tien minuten en worden uitgezonden in het wekelijkse Kunstuur van de avro. Musea dragen steeds vaker hun aanwinsten voor. De Nieuw in Nederland-uitzendingen van een aanwinst worden regelmatig op zaal getoond. Ook blijkt dat steeds meer regionale omroepen de uitzendingen hergebruiken en opnieuw uitzenden. Dat is zinvol, omdat veel bezoekers en vooral jongeren in schoolverband musea in de eigen regio bezoeken. }

Gemeenschappelijk cultureel erfgoed In 2005 en 2006 was de Mondriaan Stichting betrokken bij het ondersteunen van gemeenschappelijk erfgoed. Dit erfgoed overzee omvat objecten van de voormalige handelscompagnieën en andere koloniale objecten buiten Europa. Dit erfgoed bevindt zich vooral in Ghana, India, Indonesië, Sri Lanka, Suriname en Zuid-Afrika. De ondersteuningsmogelijkheid was gericht op duurzaam en fysiek behoud van dit erfgoed en op uitwisseling van kennis over en lokale versterking van het draagvlak voor dit erfgoed. Eind 2006 is besloten de regeling niet te verlengen. Vervolgens hebben de ministeries de Mondriaan Stichting gevraagd met de onbestede middelen alsnog een aantal projecten te financieren (twee projecten in 2007, een in 2008). In 2008 werd de laatste bijdrage toegezegd. Daarmee is deze ondersteuningscategorie afgesloten /* pagina 87 */.

4. Cultureel erfgoed – Activiteiten en Ontwikkelingen

In 2008 heeft het ministerie van ocw ingestemd met het voorstel de looptijd van deze ondersteuningsmogelijkheid te verlengen tot en met december 2009. Dit maakt het onder meer mogelijk dat in een aantal provincies de grondslagen voor aanvullende veiligheidsnetwerken kunnen worden gelegd.

4. Cultureel erfgoed – Ondersteuning en Activiteiten

Waar in 2006 en 2007 het aantal aanvragen voor risicoanalyses tegenviel, verdubbelde dit aantal in 2008. Deze verdubbeling is onder meer te danken aan actieve promotie van de Mondriaan Stichting en een versimpeling van de aanvraagprocedure. Bovendien werden in 2008 voor het eerst gezamenlijke aanvragen ingediend, zoals voor negentien bijzondere kerkgebouwen van de Oud-Katholieke Kerk.

vws-advisering { Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport voert het programma Erfgoed van de Oorlog uit, dat is gericht op behoud, toegankelijkheid en publieksgerichte toepassing van bijzondere of kwetsbaar erfgoed dat betrekking heeft op de Tweede Wereldoorlog. Het programma is begonnen in 2007 en duurt tot en met 2009. Het ministerie van vws heeft de Mondriaan Stichting verzocht zowel de aanvragen voor publieksgerichte toepassingen van minstens € 75.000 als de aanvragen waarvoor het ministerie de deskundigheid mist te toetsen op belang, kwaliteit, bereik, haalbaarheid en uitvoering. De Mondriaan Stichting legt deze projecten voor advies voor aan de adviescommissie erfgoed. In 2008 werden van het ministerie zeven aanvragen ontvangen. }

Overige projecten en flexibel budget } Uit het flexibel budget draagt de Mondriaan Stichting ook bij aan bijzondere, hoogwaardige en belangrijke projecten die om formele redenen niet in aanmerking zouden komen voor ondersteuning. Daarvan waren tien projecten gericht op cultureel erfgoed /* pagina 87 */.

Ontwikkelingen Het jaar 2008 onderscheidde zich in de volgende opzichten:

Activiteiten

{ In het kader van meningsvorming organiseert de Mondriaan Stichting debatten, lezingen en andere activiteiten. De cultureel erfgoedsector kent een goed georganiseerde landelijke infrastructuur met branche-, koepel- en belangenorganisaties voor onder andere archieven en musea. In 2007 is Erfgoed Nederland opgericht, als landelijk sectorinstituut voor archeologie, archieven en monumenten. In februari 2008

70

71

Omdat sinds 2005 ook niet-erfgoedbeherende organisaties kunnen aanvragen, ondersteunt de Mondriaan Stichting vaker nieuwe categorieën en vormen van erfgoed. Deze organisaties zonder collectie definiëren erfgoed anders dan meer traditionele organisaties. Gedacht kan worden aan verschillende vormen van immaterieel erfgoed, die steeds herkenbaarder worden voor het publiek. Projecten leggen een (duurzame) relatie tussen dit erfgoed en uiteenlopende publieksgroepen. Een goed voorbeeld van zo’n project in 2008 was Troostmeisjes van Ipso Facto, dat de voormalige troostmeisjes in Indonesië als onderwerp heeft. }

{

Archieven maken een inhaalslag om hun collecties professioneel te presenteren. Voor het publiek is dit een belangrijke ontwikkeling: niet of nauwelijks openbare collecties kunnen eindelijk worden bezichtigd. De Mondriaan Stichting heeft in 2006 voor het eerst bijgedragen aan permanente publiekspresentaties van archieven en grootschalige publieksacties. Nu verscheidene van deze presentaties zijn geopend voor publiek, zal de publieke functie van archieven verder gestalte kunnen krijgen. Dat dit nodig is blijkt uit de jaarlijkse kwaliteitsmonitor van de archiefsector, die laat zien dat er wat dit aangaat nog steeds veel te doen is. }

{

In projecten wordt steeds meer samengewerkt tussen verschillende erfgoedorganisaties. Zo werken monumenten- en andere organisaties in de stedelijke omgeving regionaal samen met erfgoedbeherende instellingen op een specifiek thema, zoals religieus erfgoed. De Mondriaan Stichting ondersteunt in de eerste plaats publieksprojecten voor roerend erfgoed. Gezien de intensievere samenwerking zullen in de periode 2009 – 2012 ook publieksprojecten voor onroerend erfgoed worden ondersteund. }

{

Het is volgens aanvragers belangrijk voor langere tijd het experiment te kunnen aangaan, om nieuwe relaties met het publiek te leggen. Zij hebben dan ook behoefte aan langer lopende financiering. Daarom maakt de Mondriaan Stichting het in de beleidsperiode 2009 – 2012 mogelijk ondersteuning aan te vragen voor erfgoedprogrammeringen. Deze mogelijkheid geldt voor instellingen die geen financiële ondersteuning uit de Cultuurnota krijgen. }

{

Tijdens het kamerdebat over de cultuurbegroting (december 2007) heeft het cda aandacht gevraagd voor volkscultuur: de cultuur van het dagelijks leven vroeger en nu. Bij volkscultuur horen alledaagse dingen, gewoonten en gebruiken, tradities en rituelen. Volkscultuur is materieel en immaterieel cultureel erfgoed waaruit de identiteit van een samenleving zichtbaar wordt. Binnen de enorme diversiteit aan collecties worden vanzelfsprekend ook al geruime tijd projecten voor volkscultuur en de overlevering daarvan door de Mondriaan Stichting ondersteund. In 2008 is bijvoorbeeld de aankoop van een collectie klompen door het Klompenmuseum in Eelde ondersteund. }

4. Cultureel erfgoed – Voornemens

De klassieke functie van musea en andere erfgoedinstellingen is aan verandering onderhevig. Daarover is de laatste jaren veel gedebatteerd en geschreven. Bovendien werken erfgoedinstellingen steeds vaker samen: presentaties uit gezamenlijke collecties zorgen voor een inhoudelijk en kwalitatief ander aanbod. Het is echter van belang verder te kijken dan de eigen sector en de positionering van het museum te onderzoeken. In 2008 ontwikkelden verscheidene musea, waaronder het Nationaal Glasmuseum en het Centraal Museum Utrecht, projecten over dit onderwerp, die de Mondriaan Stichting heeft ondersteund. In deze projecten wordt intensieve samenwerking gezocht met partners buiten het culturele veld. Het uitbreiden van deze samenwerking is van belang voor het behouden en vergroten van een publiek draagvlak. }

over verwervingsbeleid en onderlinge afstemming tussen instellingen. In samenwerking met Erfgoed Nederland gaf zij in 2008 een publicatie over collectiebeleid uit, gevolgd door een debat. Uitkomsten van het debat zullen worden verwerkt in de ondersteuningsmogelijkheden voor collecties. }

4. Cultureel erfgoed – Ontwikkelingen en Voornemens

{

72

73

Voornemens Voor het cultureel erfgoed heeft de Mondriaan Stichting de volgende voornemens: {

Het financieren van aankopen is sinds de oprichting een kernactiviteit van de Mondriaan Stichting. Behalve ondersteunen wil de Mondriaan Stichting op basis van haar deskundigheid ook bijdragen aan de gedachtevorming

{

In haar internationale beleidsplan voor 2008 – 2012, dat de Mondriaan Stichting eind 2007 naar de ministeries van Buitenlandse Zaken en ocw stuurde, worden veel nieuwe mogelijkheden aangekondigd voor het cultureel erfgoed. Niet alles kan worden gerealiseerd. Wel werd een nieuwe ondersteuningsmogelijkheid gecreëerd: internationale programmering voor kunstmusea. }

{

De Mondriaan Stichting vervolgt in 2009 haar gesprek met de Stichting Volkenkundige Collectie Nederland over mogelijke samenwerking met hedendaagse kunstmusea bij het presenteren van kunst uit niet-westerse delen van de wereld. }

Ondersteunde projecten Publieksactiviteiten en zichtbaarheid

De Anne Frank Stichting wil vijftien getuigenissen over de geschiedenis van de familie Frank op film vastleggen: verhalen en herinneringen die deze geschiedenis aanvullen en verruimen, en nooit eerder professioneel zijn geregistreerd. Waar bewegend beeld een steeds grotere rol gaat vervullen in educatie, kan dit project van essentieel belang blijken voor de toekomst. Bovendien gaat het hier om de laatste levende getuigen, wier verhalen niet alleen een belangrijke aanvulling bieden op de kennis over de familie maar ook het leven tijdens de oorlog kunnen illustreren. Omdat het materiaal bovendien op aantrekkelijke wijze zal worden ingezet, draagt de Mondriaan Stichting bij.

Centraal Museum, Utrecht Beyond the Dutch € 100.000 – € 452.160 september – november 2009

Fries Museum, Leeuwarden Quilts – Kunst met een Q € 50.000 – € 177.995 november – maart 2009 Het Fries Museum maakte voor een breed publiek, van kenners tot studenten mode en vormgeving een tentoonstelling over quilts. Uitgaande van zijn eigen collectie legde het in een theatrale vormgeving een relatie tussen verleden en heden van deze doorgestikte dekens. Zowel de ontstaansgeschiedenis als hedendaagse toepassingen door beeldend kunstenaars kregen aandacht; ook werd het maakproces getoond. Om deze kwaliteiten vertegenwoordigde dit project een bijzonder belang voor het cultureel erfgoed en was het van nationale betekenis.

Het Wilde Oog, Amersfoort Gefilmde diva’s, geridderde vissers € 22.000 – € 69.950 Het Wilde Oog brengt de klederdracht van Spakenburg in beeld, een traditie die langzaam maar zeker dreigt uit te sterven. Daarvoor wordt een project ontwikkeld dat zich onderscheidt door inhoudelijk goed gemotiveerde keuzes en een interdisciplinaire combinatie van kunst, drama, film en erfgoed. Met een laagdrempelige presentatie van klederdrachten in de openbare ruimte kan bij nieuwe doelgroepen belangstelling worden gewekt voor dit cultureel erfgoed. Omdat de resultaten bovendien voor langere tijd beschikbaar zullen blijven, wordt het project ondersteund.

Esther Schreuder heeft onderzoek gedaan naar Afrikaanse en creoolse personages in de Nederlandse kunst. Mede daardoor is de professionele wereld met andere ogen naar de cultuurhistorische waarde van veel kunstwerken gaan kijken. De resultaten van het onderzoek werden ook gepresenteerd in een tentoonstelling die dit onderwerp voor een brede doelgroep toegankelijk maakte en de belangstelling ervoor stimuleerde. Om deze redenen en omdat door idtv Docs een interactieve webpresentatie werd samengesteld, Zwartverbeeld.com, die op verschillende wijzen ontsloten archieven en op verschillende wijzen gedefinieerde thesauri nader onderzoekbaar maakte, verleende de Mondriaan Stichting een bijdrage.

Industrion, Museum voor Industrie en Samenleving, Kerkrade Discovery Centre Industrion € 150.000 – € 8.030.000 2008 – 2009 Industrion is grootscheeps gereorganiseerd: de tentoonstellingsruimte is verbouwd en uitgebreid, de presentaties zijn aangepast en vernieuwd. Dit project kwam in aanmerking voor een bijdrage van de Mondriaan Stichting, omdat het ertoe zou leiden dat het museum zijn collectie op nieuwe wijze in een verruimde en geactualiseerde context toont en meer bezoekers trekt. Het museum bereikt met zijn nieuwe opstelling naar verwachting een uitzonderlijk resultaat en vormt met een relevant en aantrekkelijk programma voor uiteenlopende doelgroepen een betekenisvolle aanvulling op het culturele aanbod.

kit, Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam Kindertentoonstelling China € 100.000 – € 975.050 oktober 2009 – maart 2012 Van oktober 2009 tot voorjaar 2012 staat in het Tropenmuseum Junior een kindertentoonstelling over China. In diverse Chinatours gaan kinderen in de leeftijd van zes tot dertien jaar op zoek naar chi, de energie van China. Een jongerententoonstelling van dit formaat over China is uitzonderlijk. Om de aantrekkelijke en goedwerkende methode die het museum heeft ontwikkeld om kinderen te raken, waarbij het zowel succesvolle procedés en producten uit eerdere projecten opnieuw inzet als nieuwe elementen introduceert, waaronder een game, draagt de Mondriaan Stichting bij aan deze tentoonstelling.

Museum voor Communicatie, Den Haag Het rijk van heen en weer € 75.000 – € 527.500

kit, Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam Marrons, de kunst van overleven € 75.000 – € 565.000 november 2009 – mei 2010

Het Museum voor Communicatie maakte voor kinderen in de leeftijd van vier tot en met twaalf jaar de tentoonstelling Het rijk van heen en weer. Dit rijk bestond uit zes landen, waar van alles te ontdekken viel over het maken van contact. In de context van zijn collectie liet het museum kinderen actuele trends en historische ontwikkelingen van communicatie ervaren. De Mondriaan Stichting ondersteunde dit project, niet alleen omdat het belangrijk is dat kinderen mediawijs worden gemaakt, maar vooral ook omdat het museum de tentoonstelling zorgvuldig, zowel pedagogischdidactisch als intercultureel, had afgestemd op de doelgroep.

Het Koninklijk Instituut voor de Tropen maakt een tentoonstelling over de driehonderdduizend Afrikanen die sinds 1650 onder dwang naar Suriname zijn vervoerd om er als plantageslaven te werken. Een deel van hen ontvluchtte de slavernij en probeerde een nieuw bestaan op te bouwen in de moeilijk doordringbare binnenlanden van Suriname. Om het maatschappelijk belang van onderwerpen als kolonialisme, slavernij en zelfbevochten identiteit, in combinatie met hedendaagse migratie en mondialisering, en om de voorbeeldige wijze waarop deze presentatie tot stand zal komen, komt dit project in aanmerking voor een bijdrage.

Nationaal Hunebedden Informatiecentrum, Borger Hunebedden in internationaal perspectief € 110.000 – € 373.000

Museum Broeker Veiling, Broek op Langedijk Museale inrichting € 50.000 – € 515.000 oktober 2009 – december 2010 Museum Broeker Veiling wil het verleden op indringende wijze inzichtelijk maken. Het is gevestigd in een uniek gebouw met de status van beschermd rijksmonument en toont leven en werk van de tuinder die zijn geteelde producten verkoopt via de Broekerveiling, de eerste doorvaartgroenteveiling ter wereld en ook de enige plaats waar het publiek nog kennis kan maken met dit erfgoed. Het project wil bereiken dat het museumbezoek geheel varend kan worden volbracht en dat het totale proces van teelt tot veiling digitaal kan worden beleefd. Om dit voorbeeldige, laagdrempelige resultaat te helpen bereiken verleent de Mondriaan Stichting ondersteuning.

Museum Stichting v / h Rotterdamsche Tramweg Maatschappij, Ouddorp Restauratie rtm-rijtuigen ab 414 en 417 € 40.000 – € 273.600

4. Cultureel erfgoed – Ondersteunde projecten

Het Centraal Museum presenteert een tentoonstelling over de bijzondere samenhang tussen Nederlandse en Indonesische beeldende kunst. De tentoonstelling toont beeldende kunst uit beide landen en maakt daarbij onderscheid tussen de invloed van Indonesische kunst op de Nederlandse cultuur en omgekeerd. Dit is een relevant en in hedendaagse moderne kunstmusea onderbelicht onderwerp. Omdat het project bovendien wordt ontwikkeld met interessante samenwerkingspartners, die de betrokkenheid van verschillende publieksgroepen bij het project kunnen vergroten, en het naast de tentoonstelling ook een gevarieerd publieksprogramma en een gedegen publicatie omvat, draagt de Mondriaan Stichting eraan bij.

idtv Docs, Amsterdam Black is Beautiful € 98.245 – € 245.817 juli – oktober 2008


Anne Frank Stichting, Amsterdam Getuigen van de geschiedenis van Anne Frank € 65.000 – € 187.996

De Mondriaan Stichting draagt bij aan het restaureren van de rtm-rijtuigen ab 414 en ab 417. Deze rijtuigen vormen met de rtm-diesellocomotief M67 een belangrijk ensemble en staan met respectievelijk een A- en een B-status in het register voor railmonumenten ingeschreven. Ze waren van het begin van de twintigste eeuw tot in de jaren vijftig beeldbepalend in een gebied vrijwel zonder wegen. Na restauratie kunnen ze een indruk geven van de plattelandsstoomtram als onderdeel van de modernisering en zal het publiek geregeld een ritje kunnen maken met de trams.

Het Nationaal Hunebedden Informatiecentrum wil een internationale samenhangende visie ontwikkelen op de culturele en mentale overeenkomsten en verschillen tussen de sporen die het neolithicum, de trechterbekercultuur en het megalithisme in noord-westelijke Europese landen hebben nagelaten. Het versterken van internationale contacten daarvoor is belangrijk, niet alleen voor het onderzoeken maar zeker ook voor het tentoonstellen van dit relatief onbekende erfgoed, dat deel uitmaakt van de geschiedeniscanon. Omdat het project bovendien, gezien de actieve en publieksvriendelijke opstelling van het Informatiecentrum, zal resulteren in interessante presentaties die op adequate wijze onder de aandacht van een breed publiek worden gebracht, werd het ondersteund.

Nationaal Keramiekmuseum Het Princessehof, Leeuwarden Scherven en geluk € 72.000 – € 181.000 april – november 2009 De combinatie van voorwerp en verhaal maakt het huwelijksservies tot een bijzondere vorm van nieuw erfgoed. In het project Scherven en geluk wordt dit nieuwe erfgoed op een interessante manier uitgewerkt en krijgt het inhoudelijke diepgang. Daarom ondersteunt de Mondriaan Stichting dit project: het kan een voorbeeldfunctie vervullen in de erfgoedsector waar veel wordt nagedacht over de mogelijkheden en uitdagingen van nieuw erfgoed. Voorbeeldig aan dit project is ook dat het oral history toepast: het tonen van alledaagse dingen in combinatie met herinneringen en verhalen die daaraan meer verdieping geven is voor een kunstmuseum uitzonderlijk.

Museum Van Bommel-Van Dam, Venlo Maarten en Reina van Bommel-Van Dam € 50.000 – € 418.505 september 2009 – januari 2010 Museum Van Bommel-Van Dam wil in een expositie, een publicatie en een audiovisueel programma meer bekendheid geven aan de achtergrond van zijn collectie: de schenking van Maarten en Reina van Bommel-Van Dam. Het project vestigt de aandacht op de rol die het kunstmecenaat in musea speelt. Omdat in Nederlandse musea slechts sporadisch aandacht wordt geschonken aan particuliere verzamelingen en dit project naar verwachting interessant en aantrekkelijk zal zijn voor een breed publiek uit de Euregio, werd het ondersteund.

74

75

Natura Artis Magistra, Amsterdam Ontsluiting geologische en paleontologische collectie € 67.088 – € 1.677.190 februari 2008 – juli 2009

Natuurmuseum Brabant, Tilburg Wat heet mooi? € 75.000 – € 189.000 2008 – 2009

Een waardevolle en tot nu toe onzichtbare collectie uit Artis vindt onderdak in de aangewezen instelling: Naturalis. Niet alleen worden verschillende deelcollecties samengevoegd, ook houdt de Erfgoedinspectie door deze verhuizing langer controle over de gesteldheid van de collectie. Omdat Naturalis het geselecteerde materiaal op allerlei manieren zichtbaar zal maken voor het publiek, via permanente en tijdelijke tentoonstellingen, educatieve activiteiten, website en publicaties, komt dit project in aanmerking voor een bijdrage van de Mondriaan Stichting.

De relatie tussen biologische evolutie, kunst, schoonheid en vernieuwing was het onderwerp van Wat heet mooi? Dit educatieve tentoonstellingsproject werd ontwikkeld door het Natuurmuseum Brabant in samenwerking met het plaatselijke Sint Odulphus Lyceum en had als doel leerlingen vertrouwd te maken met de gedachte dat menselijk gedrag, in dit geval cultuur- en kunstgedrag, biologische wortels heeft. Om de combinatie van disciplines (biologie en beeldende kunst) en de zorgvuldige afstemming van het onderwerp op de doelgroep, die onder meer werd gestimuleerd tot het vormen van een eigen esthetisch referentiekader, werd dit project aangemerkt als voorbeeldstellend, en ondersteund.

Naturalis, Leiden Interactief spelsysteem voor educatief spelcentrum € 41.000 – € 102.500 Voor een spelcentrum dat ruimte biedt aan twee begeleide klassen tegelijkertijd (zestig personen) ontwikkelt Naturalis binnen een experimenteel spelprogramma nieuwe softwaretechniek en standaardsoftware voor educatieve medewerkers. Dit spelsysteem wordt zeer flexibel: gebruikers zullen van minuut tot minuut naar een andere inhoud kunnen switchen; bruikbaar wordt het zowel voor het samenstellen van tijdelijke tentoonstellingen als voor het verdiepen van kennis over de vaste collectie. Door zijn innovatieve karakter en zijn gerichtheid op een breed publiek vertegenwoordigt dit project niet alleen voor Naturalis maar zeker ook voor andere erfgoedinstellingen een bijzonder belang, en kwam het in aanmerking voor een bijdrage.

Natuurhistorisch Museum Maastricht, Maastricht Against Nature € 12.669 – € 37.780 mei – augustus 2008 Het Natuurhistorisch Museum Maastricht haalde een tentoonstelling in huis over homoseksualiteit in het dierenrijk, Against Nature, waaruit bleek dat homoseksueel gedrag onder dieren veel voorkomt en normaal is. Deze tentoonstelling werd overgenomen van het Natuurhistorisch Museum van de Universiteit van Oslo en aangepast aan de Nederlandse situatie, waarbij het gedrag ook werd geïllustreerd met dieren uit het Limburgse heuvelland. Om het belang van dit onderwerp en de Nederlandse bewerking ervan werd de tentoonstelling in Maastricht ondersteund.

Nederlands Fotomuseum, Rotterdam Digitalisering archief Martien Coppens € 35.000 – € 209.000 Het Nederlands Fotomuseum digitaliseerde zijn archief van fotograaf Martien Coppens. Uit het te digitaliseren materiaal maakte het museum een beredeneerde keus, die werd afgestemd met de twee andere collecties van Coppens in Nederland. Aansluitend aan de honderdste geboortedag van Coppens organiseerde het museum vervolgens een overzichtstentoonstelling, met voorzieningen voor een breed publiek zoals een virtuele expositie, weblessen en, in het kenniscentrum van het museum, een interactieve installatie van kunstenaar Geert Mul. Om deze redenen, en omdat het werk van Coppens ook na de tentoonstelling toegankelijk blijft via de online beeldbank van het museum, gaf de Mondriaan Stichting ondersteuning.

Nederlandse Kastelenstichting, Wijk bij Duurstede Dag van het Kasteel 2008 € 25.000 – € 71.900 mei 2008 Het organiseren van een Dag van het Kasteel is doeltreffend en voor een breed publiek interessant. Kastelen en het erfgoed dat ze beheren zijn laagdrempelig en vormen voor veel bezoekers, en zeker voor jongeren, een eerste kennismaking met cultureel erfgoed. De cultuurhistorische waarde van dit erfgoed is bovendien groot. Om deze redenen en omdat alle kastelen en buitenhuizen voor het eerst samenwerkten in een landelijk georganiseerde open dag, droeg de Mondriaan Stichting bij.

Natuurhistorisch Museum Rotterdam, Rotterdam Opgeraapt, opgevist, uitgehakt € 45.200 – € 113.000 maart – juni 2008

Recht zo die gaat producties, Amsterdam Grote genade € 19.000 – € 98.900 maart 2008 – november 2009

Het Natuurhistorisch Museum Rotterdam heeft een presentatie samengesteld van de voornaamste vindplaatsen van fossielen in Nederland en hun geologische context. Hoewel er al langer behoefte bestond aan een dergelijke tentoonstelling, was het voor het eerst dat dit onderdeel van het Nederlandse natuurhistorische erfgoed op deze veelomvattende wijze toegankelijk werd gemaakt. In de kosten van de tentoonstelling, die een uitzonderlijk belang vertegenwoordigde voor het erfgoed en van nationale betekenis was, droeg de Mondriaan Stichting bij.

In de documentaire Grote genade wil regisseur Lieza Röben laten zien welke gevolgen het sluiten of slopen van een kerkgebouw heeft voor een kerkgemeenschap. De film wil belangstelling wekken voor verdwijnend christelijk erfgoed en het publiek bewustmaken van de gevolgen daarvan. Het accent ligt niet zozeer op materieel als wel op immaterieel erfgoed: wat kerkgemeenschappen ervaren bij de sloop van hun kerk. Om het belang van het vastleggen van deze herinneringsmomenten droeg de Mondriaan Stichting bij in de kosten van de documentaire.

Rijksmuseum van Oudheden, Leiden Dorestad, wereldstad € 25.000 april – november 2009

Stadsmuseum Zoetermeer, Zoetermeer De wonderkamer van Zoetermeer € 19.000 – € 47.750 februari – april 2009

Stichting Gelders Erfgoed, Zutphen Geloven in Gelderland € 100.000 – € 604.111 2008

Stichting ir D.F. Woudagemaal, Leeuwarden Film- en expositieruimte bezoekerscentrum Woudagemaal € 35.000 – € 565.000

Stichting Oude Gelderse Kerken, Arnhem Mijn Schilt ende betrouwen € 75.000 – € 953.273 oktober 2008

Het Rijksmuseum van Oudheden maakte een tentoonstelling met archeologische vondsten uit de achtste en negende eeuw, die bij Wijk bij Duurstede zijn gevonden. Deze voorwerpen wijzen uit dat op die locatie een metropool lag, die als spil in een Europees handelsnetwerk fungeerde. Met een gedegen wetenschappelijke benadering, educatieve activiteiten en een publieksprogramma kon de tentoonstelling op een aantrekkelijke en doeltreffende manier de aandacht voor de vroege middeleeuwen in Nederland vergroten. Om deze meerwaarde werd het project ondersteund.

Wisselwerking was een vervolg op het project Give & Take, waarin inwoners van Zoetermeer honderd objecten aanleverden. Deze Collectie Zoetermeer 2008 vormde het uitgangspunt voor een vervolg: op verzoek van het Stadsmuseum ontwikkelde beeldend kunstenaar Jacqueline Heerema een concept voor het onderzoeken van deze collectie, dat vorm zou krijgen in openbare ateliers en masterclasses in de tentoonstellingszaal van het museum en waarvan de resultaten direct zouden worden getoond. Om zijn gerichtheid op een breed publiek, van Zoetermeerders tot fotografen en museumdeskundigen, en om zijn toegevoegde waarde voor Give & Take werd ook Wisselwerking ondersteund.

In 2008, Jaar van het Religieus Erfgoed, nam Stichting Gelders Erfgoed met een cultuurhistorisch publieksevenement deel aan het project Geloven in Gelderland, dat bij een breed en divers publiek belangstelling wilde wekken voor het materiële en immateriële erfgoed in de provincie. Opmerkelijk aan het project was dat het uiteenlopende grote en kleine erfgoedinstellingen verenigde in een gezamenlijke aanpak, inhoud en publiciteit en openstond voor een grote verscheidenheid aan religies. Om deze redenen was het uitzonderlijk genoeg om in aanmerking te komen voor een bijdrage.

Bij het ir D.F. Woudagemaal in Lemmer, het enige nog werkende stoomgemaal ter wereld, dat op de Werelderfgoedlijst van unesco staat, wordt een bezoekerscentrum gerealiseerd dat in het teken staat van waterbeheer. Om de combinatie van deze authentieke locatie, het mondiaal belangrijke thema waterbeheer en de implementatie van de nieuwste computermodellen zal dit project naar verwachting een voorbeeldfunctie kunnen vervullen en erin slagen een nationaal publiek te bereiken. Om deze redenen draagt de Mondriaan Stichting eraan bij.

Onder verwijzing naar een regel uit het Wilhelmus heeft Stichting Oude Gelderse Kerken in de Oude Calixtuskerk in Groenlo een multimediale presentatie laten maken over het beleg van Groenlo. Deze permanente opstelling is erop gericht te informeren over de rol die Groenlo in de Tachtigjarige Oorlog speelde. Omdat de presentatie naar verwachting professioneel zou worden uitgevoerd en de belangstelling voor en de kennis over dit specifieke erfgoed bij een breed publiek zou stimuleren, werd zij van bovenregionale betekenis geacht en door de Mondriaan Stichting ondersteund.

Spaarnestad Photo, Haarlem De luister van het land € 10.000 – € 42.000 maart – april 2008 Beeldmateriaal in een onverwacht kader laten plaatsen door een kunstenaar is een weinig toegepaste en goedwerkende manier om publiek in aanraking te brengen met een collectie. Spaarnestad Photo wilde met dit project een breder en jonger publiek bereiken. De Mondriaan Stichting droeg bij in de kosten, omdat het bijzondere karakter van de collectie en de aanpak van de kunstenaar voldoende aanleiding gaven te verwachten dat het project van bovenregionaal belang zou zijn.

Spaarnestad Photo, Haarlem Er is er een jarig € 28.000 – € 69.000 Er is er een jarig was een intercultureel project bestaande uit een reizende tentoonstelling, een boek, een film op dvd en educatieve activiteiten. Het was bestemd voor jarige kinderen en ging nader in op de vraag hoe zij hun verjaardag vieren. De wijze waarop een verjaardag wordt gevierd en ervaren is cultureel bepaald en kan worden aangemerkt als immaterieel cultureel erfgoed. Dit erfgoed werd niet eerder op deze manier voor een brede doelgroep toegankelijk gemaakt. Omdat het project een bovenregionale reikwijdte had, niet alleen inhoudelijk maar ook geografisch, kwam het in aanmerking voor een bijdrage.

De fotografen Bert Verhoeff en Hannes Wallrafen hebben het dagelijks leven van veertig vrouwen in klederdracht anno 2008 in beeld gebracht. Op artistiek verantwoorde en inhoudelijk vernieuwende wijze wilden zij immaterieel erfgoed vastleggen dat eens kenmerkend was voor de hele Zuiderzeecultuur, en in Spakenburg nog voortleeft. Het project resulteert naar verwachting in een document dat over vijftig jaar nog steeds interessant is. Om deze redenen en omdat een project als dit niet eerder op deze artistieke en publieksvriendelijke wijze werd uitgevoerd, werd het ondersteund.

Stichting Computer Erfgoed Nederland scen, Rotterdam Geluid uit de computer € 40.000 – € 245.000 februari 2009 Met de reizende tentoonstelling Geluid uit de computer en een symposium richt scen de aandacht op nieuw erfgoed: computers. Voor computererfgoed is nog nauwelijks verzamelbeleid ontwikkeld: de tentoonstelling kan de gedachtevorming over dit onderwerp een noodzakelijke impuls geven. Het is een aantrekkelijke en laagdrempelige presentatie, die naar verwachting goed aansluit bij de belevingswereld van jongeren en inzicht biedt in de ontwikkeling van computers. Omdat de tentoonstelling bovendien een bovenregionaal bereik heeft, door langs uiteenlopende musea in Nederland te reizen, werd dit project ondersteund.

Stichting Gelders Erfgoed, Zutphen Collectiewacht Nederland € 50.000 – € 875.658 Met de Collectiewacht Gelderland initieerde de stichting Gelders Erfgoed een groot en duurzaam project om de conditie van het erfgoed in de provincie structureel te bewaken. Het doel om in 2012 vijfenzeventig deelcollecties in kaart te hebben gebracht is ambitieus. Omdat het initiatief hoogstwaarschijnlijk door consulenten uit andere provincies wordt overgenomen, leek een landelijke uitstraling van het project gewaarborgd en droeg de Mondriaan Stichting eraan bij.

Stichting Glas, Leerdam Herinrichting transparant depot € 116.125 – € 1.150.119 september 2009 Voor zijn heropening, in september 2009, realiseert het Nationaal Glasmuseum een transparant depot. Daardoor worden het fysieke domein (collectie) en het digitale domein (database) van dit museum zodanig met elkaar vervlochten, dat het uit twee afzonderlijke panden bestaande museum verandert in één, coherent en toegankelijk, kenniscentrum. Om de vernieuwende en publieksvriendelijke manier waarop dit gebeurt verleent de Mondriaan Stichting een bijdrage.

Stichting Hollands Glorie Maassluis, Maassluis Reparatie stoomsleepboot Furie € 57.504 – € 143.761 De Mondriaan Stichting droeg bij in de kosten van het restaureren van stoomsleepboot Furie. De boot is een uniek object met grote cultuurhistorische waarde dat in het Nationaal Register Varende Monumenten is opgenomen als varend monument met een A-status en om die reden in aanmerking kwam voor ondersteuning, ook omdat hij na de restauratie onder de aandacht van een gevarieerd publiek wordt gebracht.


Van Mali naar Memphis (en terug) is een tentoonstelling over hoe muziek zich heeft ontwikkeld tot een medium dat grenzen overstijgt en mensen van verschillende herkomst onderling verbindt. Het gaat hier om een proefproject met een intercultureel en internationaal karakter, dat publieke betrokkenheid stimuleert door geïnteresseerden in de gelegenheid te stellen hun muziek te plaatsen op een speciale website, die ook na afloop van de tentoonstelling in gebruik blijft. Om deze eigentijdse benadering, en omdat de ervaringen uit dit proefproject een duurzaam karakter krijgen, in het nieuwe beleidsplan van het museum, werd dit project ondersteund.

Stichting Artes in media, Amsterdam Kuiven en kraplappen € 25.000 – € 103.634 februari 2009 – december 2013

Stichting Maritieme Collectie Rijnmond, Oostvoorne Restauratie zeesleper Elbe € 50.000 – € 1.645.300


Rijksmuseum voor Volkenkunde, Leiden Van Mali naar Memphis (en terug) € 75.000 – € 689.941 oktober 2008 – augustus 2009

De Mondriaan Stichting draagt bij aan de restauratie van de zeesleper Elbe, omdat dit schip een buitengewoon interessante economische en maatschappelijke rol heeft vervuld in de jaren van de naoorlogse wederopbouw. Bovendien wordt de restauratie naar verwachting gedegen en volgens een realistisch ondernemingsplan uitgevoerd en wordt in samenwerking met communicatiedeskundigen een eigentijdse publieksbenadering ontwikkeld, met virtuele presentatiemogelijkheden.

Stichting Nationaal Business Archief nba, Utrecht Virtueel Nationaal Business Archief € 10.000 – € 25.000 Stichting nba wil een virtueel Nationaal Business Archief realiseren. Omdat de relatie tussen een dergelijk archief en het cultureel erfgoed niet in die mate evident werd geacht dat dit project zonder meer als cultureel belangwekkend kon worden aangemerkt, zou de stichting eerst een kostenbatenanalyse van dit project maken, waarin zij onder nagaat in hoeverre het maatschappelijk haalbaar is. Daarvoor verleende de Mondriaan Stichting een bijdrage.

Stichting Normaal Amsterdams Peil, Amsterdam Inrichting en educatieve projecten nap-monument € 40.000 – € 630.000 april – december 2010

Stichting Huis Bergh, ’s-Heerenberg Avonturen met een collectie € 50.000 – € 217.226 mei 2008 – januari 2009 Huis Bergh wilde zijn nieuwe presentatiemodel in praktijk brengen, dat het resultaat was van een combinatie van wetenschappelijk onderzoek over de volle breedte van de collectie, documentatie van de uitkomsten en een tentoonstelling voor een breed publiek. Een dergelijk project is in opzet bekend, maar wordt niet vaak gerealiseerd. Omdat het presentatiemodel bovendien in een symposium als voorbeeld zou worden voorgelegd aan andere instellingen, verleende de Mondriaan Stichting een bijdrage.

Bij het monument voor het nap, in het Amsterdamse Stadhuis-Muziektheater, worden een permanente tentoonstelling ingericht en drie educatieve projecten ontwikkeld. Het Normaal Amsterdams Peil vertegenwoordigt Nederlands erfgoed van grote internationale betekenis, het fungeert als hoogtereferentievlak van Nederland en veel andere Europese landen: alle hoogtecijfers in die landen zijn gegeven ten opzichte van dat vlak. Om dit bijzondere belang en omdat de plannen voor presentatie en educatie weldoordacht zijn en door hun effectiviteit als voorbeeld kunnen gaan dienen voor andere erfgoedinstellingen, verleent de Mondriaan Stichting ondersteuning.

76

77

Stichting Stedelijk Museum Amsterdam, Amsterdam Blikopeners € 21.500 – € 168.500 maart 2008 – december 2009 In het project Blikopeners, dat het Stedelijk Museum ontwikkelt met bureau Diversion, werken vijftien jongeren met een cultureel diverse achtergrond in het Stedelijk als peer educator. In deze vorm van peer education, de overdracht van kennis en ervaring tussen gelijken of leeftijdsgenoten, wordt langdurig en intensief met een kleine groep jongeren samengewerkt, om tenslotte een grotere groep te bereiken. Daardoor levert het project niet alleen voor de jongeren een leerervaring op, maar ook voor andere museumbezoekers en voor museummedewerkers. Omdat het project bovendien in aanleg duurzaam is, wordt het ondersteund: bij succes wordt het een vast programmaonderdeel van het Stedelijk.

Stichting Stedelijk Museum Amsterdam, Amsterdam Stedelijk in de stad € 65.000 – € 400.000 oktober 2008 – december 2009 Onder het motto van Stedelijk in de stad realiseert het Stedelijk Museum Amsterdam activiteiten die het museum zichtbaar moeten houden in de maanden dat er door de verbouwing geen fysiek museum te bezoeken valt. Het museum wil uiteenlopende mensen laten zien wat hun Stedelijk in huis heeft en probeert ook nieuwe publieksgroepen aan zich te binden. Dat gebeurt onder meer met een website en een tijdelijke, mobiele bouwkeet, en zal naar verwachting ook aanknopingspunten bieden voor toekomstige educatie en publieksbegeleiding. Om deze interessante publieksbenadering verleent de Mondriaan Stichting ondersteuning.

Stichting tot Beheer en Instandhouding van Teylers Museum, Haarlem De exotische mens: andere culturen als amusement € 30.000 januari – mei 2009 Het Teylers Museum stelde met het Gentse Museum Dr Guislain een tentoonstelling samen over de exotische mens. Nadat de relatie tussen biologische kenmerken en cultuur lang taboe was geweest, is een meer wetenschappelijke blik op dit thema tegenwoordig weer mogelijk en hebben antropologie en de biologie elkaar gevonden in nieuwe, moderne disciplines. Het museum maakte een moeilijk en maatschappelijk relevant onderwerp op een deskundige manier toegankelijk en richtte zich daarbij zowel op het vakpubliek, in een symposium, als op een meer breed publiek, in een weldoordacht en confronterend educatief programma. Om deze redenen werd de tentoonstelling ondersteund.

Stichting Trustfonds Rijksacademie, Amsterdam Tweehonderd jaar Prix de Rome € 74.000 – € 264.500 februari – juni 2009 Om het tweehonderdjarig bestaan van de Prix de Rome, de prijs voor jonge kunstenaars en architecten, te vieren organiseert het Trustfonds van de Rijksakademie een manifestatie, die bestaat uit een tentoonstelling in de Rotterdamse Kunsthal, een publicatie, een driedelige avro-documentaire, debatten en lezingen. Door dit ruime aanbod aan activiteiten kan relatief onbekend erfgoed meer bekendheid krijgen. Om deze reden en omdat voor dit project intensief wordt samengewerkt met zeer uiteenlopende instellingen, zoals de imc Weekendschool, die aanvullend onderwijs biedt voor gemotiveerde jongeren van tien tot veertien jaar uit sociaal-economische achterstandswijken, droeg de Mondriaan Stichting bij.

Stichting Vedute, Barendrecht Digitalisering Vedutecollectie € 21.000 – € 52.586 september 2008 – juni 2009 Stichting Vedute wil een digitaal museum inrichten voor haar verzameling driedimensionale objecten, die als gevisualiseerde gedachten het begrip ruimte zichtbaar en toegankelijk maken. Op deze website kan een breed publiek kennismaken met de werken en zich op de hoogte stellen van de activiteiten van de stichting. Doordat telkens weer andere kunstenaars worden benaderd, wordt de website geregeld aangevuld en vernieuwd en kan de collectie aan kunsthistorische relevantie winnen. Om de specifieke aard van de collectie en de bijzondere, eenvoudige en doelgerichte, manier waarop deze collectie virtueel zichtbaar wordt gemaakt, wordt dit project ondersteund.

Stichting Weerdruk, Amsterdam Boekwerk in uitvoering € 30.000 – € 201.650 april 2008 – maart 2009 Om inzicht te geven in de cultuurhistorische waarde van de grafische bedrijfstak en zowel historische als eigentijdse facetten van de boekdrukkunst te belichten produceerde Weerdruk een ambachtelijk boek, het Wereldboek, met bijdragen van schrijvers en kunstenaars. Dit project kwam in aanmerking voor een bijdrage, omdat het belangrijk is dat kennis en overdracht van het drukkersambacht bewaard blijven. Bovendien was dit project van bovenregionale betekenis: met een multimediale presentatie van het Wereldboek maakte het op een goed gekozen moment, tijdens de manifestatie Amsterdam Wereldboekenstad, relatief onbekend erfgoed toegankelijk.

Stoomtrein Goes-Borsele, Goes Historische Nederlandse goederenwagens € 74.736 – € 186.840 juni 2008 – december 2009 Door drie goederenwagens te restaureren wil de Stichting Stoomtrein Goes-Borsele het publiek in staat stellen te ervaren hoe het goederenvervoer in de jaren dertig van de vorige eeuw plaatsvond. Gerestaureerd worden onder meer de gesloten wagen hsm chd en de Ketelwagen van de Nieuwe Matex, die beide met een A-status in het Nationaal Register Railmonumenten zijn beschreven. Omdat de restauratie bovendien op hoogwaardige wijze zal plaatsvinden en het presentatieplan erop gericht is een groot en gevarieerd publiek met dit bijzondere erfgoed in aanraking te brengen, werd dit project ondersteund.

Ondersteunde projecten Cultureel erfgoed minderheden

Stormy Minutes Society, Amsterdam Toko Multatuli € 80.000 – € 350.000 februari 2010

Vincent van GoghHuis Zundert, Zundert Zadkine en Van Gogh € 20.000 – € 99.979 maart – september 2008

Arcobaleno Media Productie, Amsterdam De Spaghettiflat € 5.932 – € 29.830 juli 2007 – mei 2008

Kunsthal Rotterdam, Rotterdam De pracht van Anatolië € 45.000 – € 209.000 februari – juni 2008

In Toko Multatuli worden twee kanten van schrijver Multatuli belicht: Multatuli’s schrijverschap en Multatuli’s werk als aanzet tot denken over en vragen stellen bij de Nederlandse geschiedenis. Niet alleen wordt historisch materiaal geactualiseerd door het te digitaliseren, ook wordt dit materiaal inhoudelijk toegankelijk gemaakt door het in zijn context te plaatsen. Om de wijze waarop in dit project technologische middelen worden ingezet wordt het ondersteund.

Het Vincent van GoghHuis maakte in een expositie met werken uit een Franse collectie de invloed van Vincent van Gogh op het werk van Ossip Zadkine zichtbaar. Daarmee vulde het een lacune in het museale tentoonstellingenaanbod aan, waar dit onderwerp tot dan toe weinig belicht was. De instelling wilde zowel een lokaal als een nationaal en internationaal publiek trekken en werkte bovendien samen met het Zadkine College uit Rotterdam, waarvan de leerlingen actief bij het project werden betrokken. Om deze ambitie en omdat het streven gericht was op een laagdrempelig en aantrekkelijk vormgegeven eindresultaat, werd dit project ondersteund.

De publicatie De Spaghettiflat – Little Italy in de Polder is een vervolg op de eveneens ondersteunde gelijknamige documentaire. Het toegankelijk maken van het cultureel erfgoed van Italianen in Nederland is het doel van de uitgave, die vergezeld ging van een studiedag van Stichting Lize, het Italiaans Cultureel Instituut en de Universiteit van Amsterdam. Om de cultuurhistorische waarde van de uitgave droeg de Mondriaan Stichting bij in de kosten van dit project.

De Kunsthal bracht een tentoonstelling over de materiële cultuur van nomaden in Anatolië. De tentoonstelling werd ondersteund, omdat zij was gebaseerd op een internationaal bekende particuliere verzameling van zeldzame objecten, die voor het eerst aan het publiek werden getoond. Bovendien sloot de tentoonstelling goed aan bij een grote groep allochtonen in Rotterdam die met deze cultuur verbonden zijn. Door samen te werken met het Turkse dagblad Zaman kon de Kunsthal intensief communiceren met de Turkse gemeenschap in Rotterdam. Ook werd voor verschillende doelgroepen, zoals schoolgaande jongeren en Turkse en Koerdische senioren, een educatief programma ontwikkeld.

Universiteitsmuseum Universiteit Utrecht, Utrecht De evolutie draait door! € 50.000 – € 256.550 februari 2009 – januari 2010 De tentoonstelling De evolutie draait door! vindt plaats in het Darwinjaar 2009, waaraan veel erfgoedinstellingen deelnemen, en maakt duidelijk dat alles wat leeft, inclusief de mens, onderhevig is aan evolutie. Dit onderwerp is niet alleen van maatschappelijk belang, het is ook wetenschappelijk onderzocht en wordt op basis daarvan, en in samenwerking met de Universiteit van Utrecht en andere relevante partners als Naturalis, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek en Nemo, op een gedegen en toegankelijke manier aan het publiek gepresenteerd. Om deze redenen draagt de Mondriaan Stichting draagt bij in de kosten van de tentoonstelling.

Het project Binnenstebuiten, waarin religieuze stromingen met elkaar konden kennismaken, werd ondersteund, omdat het naar verwachting zou bijdragen aan een open en tolerante houding tegenover diverse geloofsgemeenschappen. Van belang daarbij was ook dat het Bijbels Museum al eerder ervaring had opgedaan met het ontvangen van groepen met een verschillende religieuze achtergrond en een diverse samenstelling. In Binnenstebuiten stonden jongeren centraal die aansluiting hebben gevonden bij een geloofstraditie. Binnen twaalf religieuze stromingen, geselecteerd uit vijf wereldreligies in Nederland, werd een jeugdlid geportretteerd. De jongeren werden vastgelegd in het beoefenen van hun geloof en in de voorwerpen die ze daarmee associëren.

Historisch Museum Rotterdam, Rotterdam Rotterdammers Up € 50.000 – € 291.000 Rotterdammers Up, dat Rotterdammers een kijkje in elkaars leven biedt, was aanvankelijk een project van het Wereldmuseum in Rotterdam, maar kan daar geen doorgang vinden. Het sluit echter goed aan bij de presentatie Stad van Rotterdammers in het Historisch Museum Rotterdam, die onder meer moderne stadsgeschiedenis en Rotterdammers van verschillende herkomst belicht. Die presentatie wordt in 2009 jaar vernieuwd. In dat kader wordt ook het project Rotterdammers Up, in aangepaste vorm, gerealiseerd. Om deze reden draagt de Mondriaan eraan bij.

Vereniging Rembrandt, Den Haag Symposium Vereniging Rembrandt € 70.000 – € 750.000 oktober 2008 – januari 2009

inaasoo Instituut Nederland / Nederlandse, Beuningen Verhalen bij voorwerpen € 12.000 – € 158.078

Naar aanleiding van haar 125-jarig bestaan organiseerde de Vereniging Rembrandt een symposium om de dialoog tussen particuliere en publieke verzamelaars te stimuleren. De Mondriaan Stichting droeg bij, omdat een publieke confrontatie tussen musea, particuliere verzamelaars, bedrijfsverzamelaars, wetenschappers en pers tamelijk uniek is. In dit symposium ging het namelijk niet zozeer om het betrekken van het grote publiek als wel om het bevorderen van de deskundigheid van inhoudelijk betrokkenen: musea zouden in staat moeten zijn de banden met particuliere verzamelaars aan te halen en hen meer bij hun beleid te betrekken, zoals dat bijvoorbeeld ook in de Verenigde Staten gebeurt.

De aanvraag van inaasoo betreft een langlopend project rond het maken van een tentoonstelling met authentieke objecten en toelichtende persoonlijke verhalen van allochtonen. Rijksmuseum Twenthe begeleidt de selectie van vijfenzeventig voorwerpen, die binnen de thema´s religie, kleding en textiel en huishouden worden ingedeeld. Het tentoonstellingsproject is begin 2003 gestart en betrekt de Antillianen en Arubanen, Marokkanen, Molukkers, Surinamers en Turken die in Overijssel wonen.


Het Techniek Museum Delft wordt uitgebouwd tot een museaal Science Centrum, dat zijn bezoekers niet alleen wil leren wat techniek is, maar ook inzicht wil geven in de sociale betekenis van techniek. Het centrum zal aansluiting zoeken bij wat bezoekers ervaren als maatschappelijke kwesties van techniek en duurzaamheid, zoals energie, infrastructuur en milieu. Om dit publieke belang, dat bovendien past in het streven van Delft zich met zijn vele kennisintensieve bedrijven te profileren als techniekstad, draagt de Mondriaan Stichting bij in de inrichtingskosten van het Science Centrum.

Bijbels Museum, Amsterdam Binnenstebuiten € 25.000 – € 130.625 april – november 2008


tu Delft, Delft Inrichting Science Centrum € 75.000 – € 1.949.030 juni 2009

Memphis Film, Utrecht Reporters uit de West € 48.250 – € 125.295 januari – juni 2008 Een documentaire en een bijbehorend multimediaal lespakket over drie kinderen uit Curaçao, Aruba en Sint Maarten boden een uitgelezen mogelijkheid jonge kinderen in Nederland in directe aanraking te brengen met de belevingswereld van Antilliaanse en Arubaanse kinderen. In Nederland krijgen kinderen doorgaans een eenzijdig beeld van de eilanden, die een onderbelichte rol spelen in onze gezamenlijke geschiedenis. Het was waardevol dat de film ruimte liet voor vragen of opmerkingen, zodat er een uitwisseling tussen de verschillende leefwerelden kon ontstaan. Omdat het project met vijftienduizend leerlingen bovendien een breed bereik had, kwam het in aanmerking voor een bijdrage.

Mozaik Cultuur en Kunststichting, Rotterdam Derde Nasreddin Hodja Festival € 8.000 – € 58.779 mei 2008 Het Nasreddin Hodja Festival brengt belangrijk Turks erfgoed onder de aandacht van een breed publiek. De Mondriaan Stichting vindt het van belang dat het erfgoed van de grootste migrantengroepen in Nederland een prominentere plaats krijgt toebedeeld. Omdat het festival in 2008 een voorbeeldfunctie vervulde door de belangstelling voor dit specifieke erfgoed voor het eerst op grote schaal te stimuleren, werd het ondersteund.

museon, Den Haag Rif retour € 80.000 – € 563.000 mei 2008 – september 2009 Rif retour is een reizende tentoonstelling door Nederland en Marokko over de migratiegeschiedenis van de eerste generatie Marokkanen in Nederland. Marokkaanse jongeren blijken weinig te weten van de geschiedenis van hun ouders. Het museon wil de jongeren tijdens hun vakantie in Marokko met deze geschiedenis in aanraking brengen en werkt daarvoor samen met een groot aantal relevante, zowel nationale als internationale, partners. Om het belang van deze tentoonstelling voor de Marokkaans-Nederlandse doelgroep verleent de Mondriaan Stichting een bijdrage.

78

79

Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden, Amsterdam Opgroeien in slavernij € 96.000 – € 300.000 april 2008 – maart 2009

Stichting Nederlands Kindermuseum, Amsterdam Mijn superheld € 50.000 – € 847.000 april – augustus 2008

Met het project Opgroeien in slavernij presenteerde het ninsee het onderwerp kinderslavernij op een vernieuwende en aansprekende manier. Om een breed bereik te realiseren ontwikkelde het instituut met specialisten in diversiteitsmarketing een ambitieus publieksplan. Waardevol was dat jongeren actief bij het project betrokken werden, zodat die doelgroep zich er werkelijk in kon herkennen. Ook bevatte het plan een aantrekkelijk educatief pakket, dat in samenwerking met deskundigen en jongeren tot stand was gekomen. Omdat zich bovendien experts van relevante organisaties aan het project hadden verbonden, was er voldoende vertrouwen in de kwaliteit van het resultaat en droeg de Mondriaan Stichting bij.

Mijn superheld was de eerste tentoonstelling van het nieuwe Kindermuseum Amsterdam, dat in 2007 werd geopend. Met deze tentoonstelling wilde het museum verhalen uit verschillende culturen over kinderhelden, zoals Pluk van de Petteflet, op een aantrekkelijke en inhoudelijk interessante manier als bijzonder cultureel erfgoed presenteren. Zo werden kinderen gestimuleerd zelf een eigen Pettefletkamer in te richten. Omdat dit project bovendien een belangrijke bijdrage kon leveren aan de kennis over kindermusea en daarmee van bovenregionaal belang was, werd het ondersteund.

Stichting Attima, Den Haag Attima, westerse opera op Java, oosterse opera in ’s-Gravenhage € 29.000 – € 82.686 mei 2008 Over het culturele leven in het begin van de twintigste eeuw in Indië presenteerde Stichting Attima tijdens de vijftigste Haagse Pasar Malam Besar een bijzonder activiteitenprogramma. Daarin kon het publiek kennismaken met vrijwel onbekend cultureel erfgoed: Euraziatische klassieke muziek. Uit een expositie, aangevuld met lezingen, een kostuumshow, een talkshow, concerten en een workshop, werd duidelijk hoe uitwisseling tussen verschillende culturele groepen in Indië kon resulteren in uitzonderlijke kunstuitingen. Omdat de presentatie van dit project tijdens de grootschalige Pasar Malam bovendien een bovenregionaal bereik had en van landelijke betekenis was, werd het ondersteund.

Stichting Ipso Facto if, Utrecht Troostmeisjes € 44.060 – € 110.150 Fotograaf Jan Banning maakte een serie portretten, zowel foto’s als tekst, van voormalige troostmeisjes in Indonesië en, voor zover mogelijk, Nederland. Dit project werd om zijn maatschappelijke en cultuurhistorische betekenis ondersteund. Het onderwerp troostmeisjes is nog steeds zeer beladen, de vrouwen die met dit verleden in Nederland wonen willen er, een enkeling uitgezonderd, nog steeds niet voor uitkomen. Het project kon deze vrouwen aanleiding geven toch over hun verleden te vertellen. Dat steeds meer troostmeisjes door hun hoge leeftijd overlijden maakte de realisatie van dit project op het gegeven moment des te urgenter.

Stichting Oogland Filmproducties, Amsterdam Dakloze herinneringen € 40.000 – € 139.797 mei – december 2008 Dakloze herinneringen is een documentaire die de derde generatie Molukkers laat zien wat hun voorouders hebben ervaren en kwesties rond de Molukse identiteit bespreekbaar maakt. De film werd vertoond tijdens het Nederlands Filmfestival en door de lokale omroep, en vormt een nieuw onderdeel van de permanente presentatie van het Moluks Historisch Museum over Indonesië in en na de Tweede Wereldoorlog en de komst van de Molukkers naar Nederland in 1951. De Mondriaan Stichting verleende ondersteuning, omdat de film van bovenregionale betekenis is, voor alle Molukkers en andere geïnteresseerden in Nederland.

Stichting Tong Tong, Den Haag De njai – portret van een vergeten oermoeder € 25.000 – € 71.000 mei – juni 2008 Tijdens de vijftigste editie van de Haagse Pasar Malam Besar organiseerde Stichting Tong Tong een expositie over de njai: de inheemse oermoeder of concubine van de Europeaan in voormalig NederlandsIndië. De expositie kon beelden en verhalen presenteren die nieuw licht werpen op onze geschiedenis. Door het koloniale en raciale taboe bleef de positie van de njai lang verborgen. Deze tentoonstelling vestigde de aandacht op de herkomst van de grootste groep migranten die zich na de oorlog in Nederland vestigden. Het project was zowel voor hun nazaten als voor een veel breder publiek relevant, en werd om die reden ondersteund.

Stichting Zuidenwind Filmproducties, Breda Migranten, een vrouwenleven € 50.000 – € 245.000 september – december 2009 Bijzonder aan de documentaire Migranten, een vrouwenleven is dat deze de Turkse migratie en remigratie verbeeldt uit een vrouwelijk gezichtspunt. Daarbij krijgt niet alleen de worsteling die migratie meebrengt aandacht, maar wordt ook de manier belicht waarop een dubbele achtergrond een belangrijke rol blijft spelen voor jongere generaties. Omdat de documentaire bovendien, naast een expositie en een website, het middelpunt vormt van een samenwerkingsproject over Turkse vrouwenlevens in Nederland en zal worden uitgezonden door de nps, draagt de Mondriaan Stichting bij.

Ondersteunde projecten Aankopen 2006 – 2007

Stichting Vrede van Utrecht ontwikkelt het project Linken leggen in Lombok, dat mensen meer bewust wil maken van onze koloniale geschiedenis. Bijzonder aan dit weldoordachte project in de Utrechtse wijk Lombok is dat het initiatief uit minderheidsgroepen komt en dat zoveel partijen samenwerken om het tot een succes te maken. Het project zal naar verwachting de betrokkenheid bij dit onderwerp vergroten en nieuwe kennis opleveren, onder meer in relatie tot de gedachtevorming over het verzamelen van hedendaags erfgoed. Omdat dit lokale project bovendien zodanig wordt ontwikkeld dat het kan worden overgedragen op andere wijken of gemeenten, wordt het ondersteund.

Het naam krijgt ondersteuning voor de tweede fase van het digitaliseren van Nederlands cultureel erfgoed in het Caribisch gebied. Aan de eerste fase namen ook het Museo Boneriano, het Curaçaosch Museum en de Mongui Maduro Bibliotheek deel. In de tweede fase zouden alleen het naam en het Museo Boneriano de geplande digitalisering verder doorzetten, in een hoger tempo, en proberen een aantal voorgenomen resultaten uit de eerste fase alsnog te behalen. Aan de totstandkoming van de website zouden het Curaçaosch Museum en de Mongui Maduro Bibliotheek wel een bijdrage leveren. Het naam zou bovendien als expertisecentrum optreden.

Audax Textielmuseum Tilburg

2004; Monika Baer (bk), Zonder titel, 2005; Norbert Grunschel (bk), Zonder titel, 2006; Sidi El Karchi (bk), Selfportrait after Beckmann, 2006; Sushan Kinoshita (bk), Iso-follies, 2006

Kröller-Müller Museum Ad Dekkers (bk), Reliëf met blokjes no. ii, 1966; Herman de Vries (bk), V70-22B, 1970; Jan Dibbets (bk), Alle schaduwen die mij zijn opgevallen in ...., 2007; Reiner Ruthenbeck (bk), Blechfahne ii / 79, 1979; Reiner Ruthenbeck (bk), Schwarz / weisse Doppelfahne, 1988

Centraal Museum Aernout Mik (bk), Osmosis and Excess, 2005; Marlene Dumas (bk), Man Kind, 2006

Museum Het Domein Aleksandra Gaca (vg), Interieurstof uit de collectie ‘Architextile’ (2006); C.A. Wertheim (bk), Strawberry fields for ever (nr.2) Zelfportret 2004 (2004); Chris Lebeau (vg), tafelkleed met rozetmotief, 1904; Christie van der Haak (bk), Sassandra, 2006; Christie van der Haak (bk), uitwerking geweven meubelbekledingsstof, 2007; Eugène van Veldhoven (vg), Orchidee i, ii en iii (uit New York collectie), 2006; Felieke van der Leest (vg), broche Super Freak Zebra, 2007; Hella Jongerius (vg), Paravent #7 (ruimtedeler), 2005, Henia Eizenberg (vg), Stofmuur (ruimtedeler), 2006; Ineke Hans (vg), Stoel Easy Fracture Chair uit serie: Fracture Furniture, 2006; Irene van Vliet (vg), 3 weefstalen, 1999; Kiki van Eyk (vg), Grandma’s buttons, 2006; L.A.M. de Wolf (vg), Sinnerok, 2005; Liset van der Scheer (vg), Vloerkleed Extase en Bonnets, 2003; Marc Mulders (bk), Handtas Maria in de buik uit de serie Stop Bleeding, 2005; Marc Mulders (vg), tafelgoed: Hel-vagevuur-hemel, 2007; Pieke Bergmans (vg), ontwerp theedoek en zitobject Big Mama, 2007; Piet Hein Eek (vg), Jufferbank, 2007; Regula Müller (bk), Dor di amor (Liefdesverdriet), 2003; Romy Smits (Kantakari) (vg), Wooky Table Cloth, 2006; Simone van Eerdenburg (vg), Intarsia plooi, 2006; Simone van Eerdenburg (vg), Little Clouds, 2006; Simone van Eerdenburg (vg), Poncho backbone, 2006; Studio Job (vg), ontwerpen Labyrinth project en Paper Furniture, 2007; Ulf Moritz (vg), Gordijnstof Angelo (1999 – 2001), 2004; Ulf Moritz (vg), Gordijnstof Baroccoco (1977 – 2001), 2003; Ulf Moritz (vg), Gordijnstof Donna (1878 – 2003), 2001; Ulf Moritz (vg), Gordijnstof Gordon (2029 – 2001), 2004; Ulf Moritz (vg), Gordijnstof Lampion (1966 – 01), 2003; Ulf Moritz (vg), Gordijnstof Pegasus (1601 – 2001), 1999; Ulf Moritz (vg), Gordijnstof Tronco (1992 –2002), 2004; Ulf Moritz (vg), Gordijnstof Viking (1918 –2001), 2002; Wieki Somers (vg), ontwerp textiele kast, 2007

Bonnefanten Museum Alex Zegeurs (bk), Electrolite (out of sight), 2007; Antoine Berghs (bk), From the South to the North, 2006; Antoine Berghs (bk), Propositional Piece, 2005; Bas de Wit (bk), Da Gepetto Italiaanse specialiteiten, 2006; Bas de Wit (bk), No Sadness in the World of Bugs, 2004; Bethan Huws (bk), The Chocolate Bar, 2006; Birgitta Van Drie (bk), bir bir, 2005; Fransje Killaars (bk), 24 Hours i, 2006; Gilbert & George (bk), Ages, 2001; Hadassah Emmerich (bk), Fish and Flowers, 2007; Hadassah Emmerich (bk), Untitled (La Folie), 2007; Han Wetering (bk), Green Valley, 2005; Jack Reubsaet (bk), zonder titel, 2006; Jack Reubsaet (bk), Zonder titel, 2006; Jean-Pierre Zoetbrood (bk), It’s ok, 2006; Jeroen van Bergen (bk), Frituur met inrichting, 2003; Jeroen van Bergen (bk), straat 001, 2005; Jowan van Barneveld (bk), Cuesta Verde, 2006; Jowan van Barneveld (bk), Rainbows could be killers, 2006; Karen Sargsyan (bk), In between moments, 2007; Mai-Thu Perret (bk), Apocalypse Ballet (neon Belt), 2005; Mireille Brouwer (bk), Dubbel Barock,

Fries Museum Berend Strik (bk), Embrace your yellow past, 2007; Charlotte Schleiffert (bk), You knew my butt..., 2005; Frank J.M. van der Salm (bk), Display, 2005; Frank J.M. van der Salm (bk), Center, 2007; Gé-Karel van der Sterren (bk), Jolly Jumper, 2006; Hadassah Emmerich (bk), Cosmic Leg Show, 2005; Hans de Wit (bk), Hymne, 2006; Ine Lamers (bk), Zonder titel, 2006; Jonas Ohlsson (bk), Eeuwig Kind Vernedert Dood, 2006; Jonas Ohlsson (bk), Strindberg & Ibsen, the feminist debate, 2006; Jonas Ohlsson (bk), Tribal Tottoo, 2003; Karin van Dam (bk), Kapsalon, 2006; Marnix Goossens (bk), Jungle, 2002; Paul Kadarisman (bk), zonder titel, 2006; Raymond Taubin Chabot (bk), Fotowerk d.d.e.p.p. – 6 uit de Limbo serie; Serge Game (bk), City Limits, 2006; William Monk (bk), The Institute vii, 2006

Gemeentemuseum Den Haag Aline Thomassen (bk), Zonder titel, 2005; Anton Corbijn (bk), Portret Isabelle Huppert, 2007; Arnout Visser (vg), 3 x checkmade, 2006; Babs Haenen (vg), Résistance, 2006; Bas Epker (bk), Kunstmeststrooier, 2003; Bas Epker (bk), Oidipus (of St. B.) & Antigone, 2001; Bas Epker (bk), St. B. Ruecken, 2003; Bas Epker (bk), St. S., 2003; Désirée Dolron (bk), zonder titel, 2006; Frank J.M. van der Salm (bk), Detail, 2007; Gerard Fieret (bk), Le monde entier, 1979; Hellen van Meene (bk), Zonder titel, 1972; Henk Wildschut (bk), Jungle, Calais, 2006; Ina van Zijl (bk), Achilles heel, 2006; Ina van Zijl (bk), Cheetah, 2007; Ina van Zijl (bk), Cigarette Study, 2007; Ina van Zijl (bk), Cringe, 2004; Ineke Hans (vg), Hebban alla vogala nestas, 2007; Ineke Hans (vg), William & Mary, 2007; Jacoba van Heemskerck van Beest (bk), zonder titel, 1918; Jan van der Ploeg (bk), Strip, 2005; Juul Kraijer (bk), Zonder titel, 2002; Juul Kraijer (bk), Zonder titel, 2005; Koos Breukel (bk), Fieret, 2005; Koos Breukel (bk), Fieret, 2005; Paul Schuitema (vg), Zonder titel, 1930; Philip Akkerman (bk), Zelfportret nr. 40, 2004; Rineke Dijkstra (bk), Isabelle Huppert, 2007; Tjebbe Beekman (bk), Banlieu, 2003; Tjebbe Beekman (bk), Honest Deceivers, 2006; Tjebbe Beekman (bk), Wistful Repetition, 2006; Wieki Somers (vg), Blossoms, 2007; Zeger Reyers (bk), Cosmopolitans, 2007

Bas de Wit (bk), Kaapse Kracht, 2006; Clare Rojas (bk), zonder titel, 2007; Clare Rojas (bk), zonder titel, 2007; Erwin Wurm (bk), Freudische Rectifizierung, 2004; Folkert de Jong (bk), Guy on the Heating, 2005; G. Calzadilla (bk), Amphibious (login – logout), 2005; Hadassah Emmerich (bk), Some Girls, 2004; J. Allora (bk), Amphibious, 2005; Ni Haifeng (bk), Of the Departure and the Arrival, 2006; Roma Pas (bk), Daytime Neon, 2005; Salla Tykkä (bk), Zoo, 2006; Wouter van Riessen (bk), Pinokkiomadonna, 2005


Nationaal Archeologisch Antropologisch Museum, Curaçao, Nederlandse Antillen Digitalisering cultureel erfgoed Nederland Caribisch gebied 2 € 35.200 – € 64.247 2009

Het volgende overzicht vermeldt de werken die door de musea in 2006 en 2007 met financiële ondersteuning van de Mondriaan Stichting zijn aangekocht. Voor elke aankoop staat vermeld of die beeldende kunst (bk) of vormgeving (vg) betreft. Naast de naam van de kunstenaar worden de titel van het werk en het jaar van vervaardiging vermeld.


Vrede van Utrecht, Utrecht Linken leggen in Lombok € 10.000 – € 70.500 november 2008 – september 2009

Ondersteunde projecten Structurele aankopen 2008 – 2009

Bea Stienstra (bk), Girl with sticks, 2007; Charlotte Schleiffert (bk), de woestijnvrouw, 2007; Mathilde ter Heijne (bk), The Mind Set, 2005; Melissa Gordon (bk), The satisfaction of knowing, 2007

Nationaal Keramiekmuseum Het Princessehof Anne Wenzel (bk), White forest, crashed nightmare, 2007; Anne-Marie van Sprang (bk), A Global Girl, 2007; Eduard Hermans (vg), w.o. kris 2007-i, 2007; Esther Stasse (vg), Tulpenvaas (drie delen), 2005; Johan Creten (bk), Je serai ton miroir, 2001; Joost van den Toorn (bk), Clown, 2006; Lucebert (bk), Model voor een beeld bij museum Kranenburgh in Bergen, 1994; Wouter Dam (vg), Oranje object, 2007

sm’s – Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch Kees van Dongen (vg), bord: Fernande Olivier, 1908; Kees van Dongen (vg), bord: Modjesco soprana singer, 1908; Kees van Dongen (vg), bord: Torse, 1908; Kees van Dongen (vg), bord: Mistinguette en faïence, 1907

Stadsgalerij Heerlen Jan Roeland (bk), Ooievaar, 2004; Katinka Lampe (bk), untitled 240070, 2007; Koen Delaere (bk), Zonder titel, 2007; Krijn de Koning (bk), Work for a Wall (Table / Chair), 2007; Marjolein rothman (bk), Vanitas, 2005; Roland Schimmel (bk), Zonder titel, 2002

Stedelijk Van Abbemuseum

80

81

Drents Museum, Assen 2008 – 2009 € 23.000 – € 92.000

Stichting Stedelijk Museum Amsterdam

Stedelijk Museum Amsterdam, Amsterdam 2008 – 2009 € 250.000 – € 250.000

Aernout Mik (bk), Vacuum Room, 2005; Brody Condon (bk), DeRezFZ.Kill, 2004; David Maljkovic (bk), Scene for New Heritage 3, 2006; Gé-Karel van der Sterren (bk), zonder titel, 2007; Hans-Peter Feldmann (bk), Fussballer, 2006; Joep van Lieshout (bk), Female Slave University, 2006; Koos Breukel (bk), Cosmetic View (3), 2005; Liet Heringa (bk), cruel bonsai, 2005; Liet Heringa (bk), Zonder titel, 2004; Lucy Sarneel (vg), zonder titel (broche), 2006; Maarten van Kalsbeek (bk), cruel bonsai, 2005; Maarten van Kalsbeek (bk), Zonder titel, 2004; Paul Chan (bk), 6th Light, 2007; Paul Chan (bk), 6th Light, 2007; Raymond Pettibon (bk), Brush life, the last veil lifted and revealing nothing: a bruiser of a biopic, 2006; Richard Slee (bk), Troffel, 2007; Thérèse Hilbert (vg), Glow, 2006; Xavier Lust (vg), Crédence, 2003

Museum voor Moderne Kunst Arnhem

Groninger Museum Astrid Honold (bk), w.i.p. (stipendium 2007), 2007; Folkert de Jong (bk), w.i.p. (stipendium 2007), 2007; Hendrik Nicolaas Werkman (bk), Negerkop 2, 1943; Jaime Hayon (bk), w.i.p. (stipendium 2007), 2007; Jo van Dijk (bk), Zonder titel, 1961; Marc Quinn (bk), Sphinx, 2005; Marga Weimans (vg), 5 outfits uit de Collectie 2002, 2002; Marga Weimans (vg), 8 outfits uit de Collectie Orfeu negro, 2004; Marga Weimans (vg), 12 outfits uit The power of my dreams, 2005; Studio Job (vg), Homework: Domestic Totems and Tableaux, 2006

Woenselse markt en wij... wie zijn wij..., 2006; Yael Bartana (av) Refusenik, 2006; Yael Bartana (av) Summer Camp, 2007

Artur Zmijewski (bk), Repetition, 2005; Artur Zmijewski (bk), Itzik, 2003; Artur Zmijewski (bk), Lisa, 2003; Artur Zmijewski (bk), Pilgrimage, 2003; David Lamelas (bk), Desert People, 1974; Esther Tielemans (bk), Acting, 2007; Liesbeth Bik / Jos van der Pol (bk), Kiev, 2006; Liesbeth Bik / Jos van der Pol (bk), Loompanics, 2007; Stijn Peeters (bk), Bamboccianten, 2007; Stijn Peeters (bk), Lino’s 2003 – 2005, 2005; Toos Nijssen (bk), serie 43 tekeningen, 2006; Toos Nijssen (bk),

Stichting tot Beheer Museum Boijmans van Beuningen Ad de Jong (bk), Start A New Art World, Model 1, 2006; Bas Jan Ader (bk), ihc Hillside Piece, 1969; Bas Jan Ader (bk), In search of the Miraculous (1974), 1974; Bas Jan Ader (bk), In search of the Miraculous (1975), 1975; Bas Jan Ader (bk), Piece G, 1970; Carel Blotkamp (bk), Blavatsky in Las Vegas II, 2004; Cornelis L. Joseph Begeer (vg), Vork en lepel, 1929; Cyprien Gaillard (bk), Desniansky Raion, 2006; Erik van Lieshout (bk), Fantasy me, 2004; Flexus (bk), Copy Right, 2005; Harmen Brethouwer (vg), Verbeterde bloemen 1 / 3, 2006; Jaap Gidding (bk), Vaas, 1925; Joop Verhoeven (bk), Lace Fence, 2005; Joost Conijn (bk), 4 video’s, 2006; Konstantin Grcic (vg), Bijzetstoel chaos, 2000; Konstantin Grcic (vg), Bijzettafel diana a, 2002; Konstantin Grcic (vg), Bijzettafel diana f, 2002; Lawrence Weiner (bk), Access for All, 2004; Manu Baeyens (bk), If life turns it’s pretty in pink I am earth I am everything, 2000; Maria van Kesteren (vg), Doos met deksel, 2005; Olaf Mooij (bk), Chesterfield Car, 2004; Ted Noten (vg), Jekatarineburg, 2006; Thomas Rentmeister (bk), zonder titel, 1994; Tobias Putrih (bk), Lux 1, 2006; William Leavitt (av) ihc Hillside Piece, 1969; William Leavitt (av) Piece G, 1970; Wim T. Schippers (bk) Stilleven met peer, 2005

Ondersteunde projecten Incidentele aankopen

De Mondriaan Stichting droeg bij in de aankoopkosten van het schilderij Untitled (2003) van Laura Owens. Dit schilderij, dat geldt als een belangrijk werk in het oeuvre van deze kunstenaar, vormt een belangwekkende aanvulling op de Collectie Nederland. Het past vooral ook goed in de collectie van het Bonnefantenmuseum, waar het in 2007 te zien was in de tentoonstelling Schilderijen en studies 1994 – 2006. Het Bonnefantenmuseum is het enige museum in Nederland dat werk van Owens bezit en kan met deze aankoop zijn collectie nader profileren.

Dordrechts Museum, Dordrecht Gezicht op Dordrecht (Jan van Goyen) € 1.375.000 – € 3.500.000

Gemeentemuseum Den Haag, Den Haag Man Posing (Lucian Freud) € 17.097 – € 431.840 De aankoop van de ets Man Posing (1985) van Lucian Freud werd ondersteund. Dit werk geldt als typerend voor deze kunstenaar en kan een zelfstandige rol vervullen in de collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, waar het in 2008 deel uitmaakte van een grote overzichtstentoonstelling. De ets vormt een substantiële aanvulling op de Collectie Nederland, waarin Freud nog niet met werk was vertegenwoordigd.

Joods Historisch Museum, Amsterdam Gezicht op de Grote en Portugese Synagoge Amsterdam (Gerrit Berckheyde) € 75.000 – € 400.000 Het Gezicht op de Grote en Portugese Synagoge Amsterdam van Gerrit Berckheyde illustreert de positie van de Joodse gemeenschap in het zeventiende-eeuwse Amsterdam en geeft een beeld van de explosieve groei van de stad Amsterdam in de zeventiende eeuw. Dat dit schilderij vlak na de voltooiing van de Portugese synagoge ontstond laat zien hoe belangrijk het gebouw werd gevonden. Als cultuurhistorische aanwinst, niet alleen voor de vaste opstelling over de Gouden Eeuw van het Joods Historisch Museum in de Grote Synagoge, maar zeker ook voor de Collectie Nederland, werd de aankoop van dit schilderij ondersteund.

Stichting Het Nederlands Persmuseum, Amsterdam Tekeningen (Fritz Behrendt) € 40.000 – € 125.000

Het mmka kreeg een bijdrage voor de aankoop van zes werken uit de serie Tresses van Meschac Gaba. Tresses zijn traditioneel gevlochten pruiken in de vorm van gebouwen, geïnspireerd op wolkenkrabbers in New York, die op je hoofd lijken te staan wanneer je door de stad loopt, en later ook op andere bouwwerken. Voor Arnhem maakte Meschac Gaba een Arnhemse brug. Omdat het van belang werd geacht dat deze kunstenaar, van wie nog nauwelijks werk is opgenomen in openbare collecties in Nederland, met een representatief werk in de Collectie Nederland is vertegenwoordigd, werd de aankoop uit de Tresses-serie ondersteund.

Het Persmuseum heeft een verzameling tekeningen van Fritz Behrendt aangekocht. Het museum beheert de grootste collectie politieke tekeningen in Nederland, waaronder het complete werk van Albert Hahn en Opland. De verzameling van Fritz Behrendt, een interessante en belangrijke tekenaar uit de twintigste eeuw, sluit daar goed op aan. De tekeningen tonen zestig jaar Nederlandse politieke geschiedenis en geven een helder tijdsbeeld. Bijzonder is dat Behrendt als een van de weinige politieke tekenaars geen duidelijke voorkeur toonde. De aankoop betekent een waardevolle toevoeging voor de Collectie Nederland en werd daarom door de Mondriaan Stichting ondersteund.

Nationaal Museum van Speelklok tot Pierement, Utrecht Draaiorgels (Perlee) € 250.000 – € 1.270.000 Draaiorgels zijn een typisch Nederlands verschijnsel, ze behoren tot het Nederlandse collectieve geheugen en vormen een karakteristiek onderdeel van de Nederlandse volkscultuur. De collectie draaiorgels van de familie Perlee geldt als de belangrijkste van Nederland, met onder meer twee orgels van nationale betekenis. Als geheel, inclusief de muziekboeken, vertegenwoordigt de collectie bovendien een grote ensemblewaarde. Deze aankoop maakt het mogelijk dat de collectie helemaal voor Nederland behouden wordt en zichtbaar blijft voor het publiek, en dat de orgels goed worden onderhouden en live blijven spelen. Om deze redenen droeg de Mondriaan Stichting bij in de aankoopkosten.

Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam Portret familie Cock Blomhoff (Ishizaki Yushi) € 120.000 – € 300.000

Stichting tot Beheer en Instandhouding van Teylers Museum, Haarlem De vernieling van het altaar van Baäl (Pieter Aertsen) € 32.500 – € 109.000 Zestiende-eeuwse ontwerptekeningen voor ronde gebrandschilderde ramen zijn zeldzaam. Nog zeldzamer zijn dergelijke ontwerptekeningen van de hand van Pieter Aertsen, hij heeft er slechts twee gemaakt. De door het Teylers Museum aangekochte tekening, met als onderwerp De vernieling van het altaar van Baäl, is niet alleen uiterst fraai van compositie, maar vormt bovendien een betekenisvolle aanvulling op twee andere zestiende-eeuwse ontwerptekeningen in de collectie van het Teylers Museum. De aankoop van deze ontwerptekening is een cruciale aanwinst voor de Collectie Nederland en werd om die reden door de Mondriaan Stichting ondersteund.

Stichting Klompenmuseum Gebr Wietzes, Paterswolde Franse klompen (collectie Melin) € 45.000 – € 100.000 Klompenmuseum Gebr Wietzes heeft de Franse klompencollectie Melin aangekocht. Klompen dragen is een oeroude Nederlandse traditie, al is de klomp niet een Nederlandse maar een Franse vinding. De Melin-collectie is belangrijk internationaal cultureel erfgoed van zeer hoge kwaliteit en biedt, in combinatie met de achtergrondinformatie waarover de heer Melin beschikt, tal van nieuwe gezichtspunten voor wetenschappelijk onderzoek en publieke ontsluiting. Om deze toegevoegde waarde droeg de Mondriaan Stichting bij in de kosten van aankoop.

Stichting Stedelijk Museum Amsterdam, Amsterdam Kinderstoel (Gerrit Rietveld) € 200.000 – € 500.000

Het portret van de familie Cock Blomhoff, uit 1817, toegeschreven aan Ishizaki Yushi, dat het Rijksmuseum heeft verworven, is een kostbare bron voor onze kennis van de unieke historische relatie tussen Nederland en Japan. De schildering is een voorbeeld van mengcultuur: een Europees gezin in Europese kleding geschilderd in Japan door een Japanse kunstenaar in een Japanse stijl met westerse invloeden, en staat op de lijst die hoort bij de Wet tot cehoud van cultuurbezit. Om het grote belang van deze schildering voor de Collectie Nederland droeg de Mondriaan Stichting bij aan de aankoop.

Het Centraal Museum Utrecht en het Stedelijk Museum Amsterdam hebben samen een kinderstoel van Gerrit Rietveld uit 1921 aangekocht. De Mondriaan Stichting droeg bij in de aankoopkosten, omdat de stoel een sleutelstuk is in het oeuvre van Rietveld en inzicht biedt in het ontstaan van het belangrijkste Nederlandse meubelontwerp uit de twintigste eeuw, de Rood-blauwe stoel. De kinderstoel vormt een ontbrekende schakel tussen Rietvelds vroege ontwerpen en zijn latere lattenmeubelen. Uit deze overgangsfase, waarin Rietveld een eigen ruimtelijke vormgeving ontwikkelde en experimenteerde met kleuren, is voor zover bekend geen ander stuk overgebleven.

Rijksmuseum Twenthe, Enschede Maria Romain Hamelin, Marie Jeanne HamelinPuissant (Alexander Roslin) € 75.000 – € 240.000

Stichting Stedelijk Museum Amsterdam, Amsterdam Bal Tabarin (Jan Sluyters) € 500.000 – € 2.000.000

De aankoop van Alexander Roslins portretten van het echtpaar Maria Romain Hamelin en Marie Jeanne Hamelin-Puissant past in het voornemen van Rijksmuseum Twenthe met enkele gerichte, hoogwaardige kunstwerken van buitenlandse kunstenaars een breder beeld te geven van kunst uit de periode 1680 – 1820 en meer in het bijzonder van de achttiende-eeuwse Nederlandse kunst in de eigen collectie. De portretten vormen een geschikt uitgangspunt voor het internationale kader van deze collectie. Omdat zij bovendien een on-Nederlands type portret vertegenwoordigen dat tot nu toe in openbare collecties ontbrak, werd de aankoop ervan ondersteund.

De aankoop van Bal Tabarin van Jan Sluyters werd ondersteund, omdat het schilderij een cruciale aanwinst vormt voor de Collectie Nederland. Het is een belangrijk werk in het oeuvre van deze kunstenaar, en bovendien wel gedocumenteerd: veel voorbereidende scènes en voorstudies zijn bewaard gebleven. Ook is het schilderij belangrijk, omdat het reageerde op de nieuwe internationale ontwikkelingen in de beeldende kunst in die tijd, het sloeg een brug tussen het Franse fauvisme en het Nederlandse luminisme uit de jaren 1905 – 1910. Als bruikleen was het schilderij al nauw verbonden met de geschiedenis van het Stedelijk Museum en de gemeente Amsterdam.


Het Dordrechts Museum kreeg een bijdrage voor het verwerven van Gezicht op Dordrecht. Dit schilderij van Jan van Goyen uit 1651 bevond zich tussen 1948 en 2005 al in de vaste collectie van dit museum, maar werd daarna overgedragen aan de rechtmatige eigenaren, de erven Goudstikker. Als een van de mooiste en belangrijkste gezichten op de stad en een van de meest klassieke Hollandse gezichten uit de zeventiende eeuw vormt het doek een waardevolle aanwinst voor de Collectie Nederland. Hoewel zich daarin betrekkelijk veel werk van Van Goyen bevindt, geldt dat niet voor zijn late, monumentale meesterwerken.

Museum voor Moderne Kunst Arnhem, Arnhem Tresses (Meschac Gaba) € 24.248 – € 60.600


Bonnefantenmuseum, Maastricht Untitled (Laura Owens) € 88.000 – € 220.000

Ondersteunde projecten Volkenkundige aankopen

Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam Familieportret (Max Beckmann) € 900.000 – € 8.500.000 De aankoop van het Familieportret (1944) van Max Beckmann vormt een waardevolle aanwinst voor de Collectie Nederland en kwam daarom in aanmerking voor een bijdrage. Hoewel Beckmann al in de jaren twintig internationaal als een van de belangrijkste kunstenaars van zijn tijd gold, is hij in de Collectie Nederland nauwelijks met werk vertegenwoordigd. Het portret van de kunsthandelaar Lütjens en zijn familie ontstond in Nederland, waar Beckmann als vluchteling uit Duitsland onderdak vond. Het geldt niet alleen als een van Beckmanns beste portretten, maar is ook van belang om zijn ontstaanscontext, waarin Beckmanns relatie met Nederland indirect tot uiting komt.

Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam For Chiarina (Joseph Cornell) € 76.000 – € 189.740 Van Joseph Cornell verwierf Museum Boijmans Van Beuningen met steun van de Mondriaan Stichting het object For Chiarina. Joseph Cornell geldt als de enige vertegenwoordiger van het surrealisme in de Verenigde Staten. Tot nu toe was geen werk van hem opgenomen in de Collectie Nederland. Om Cornells betekenis in relatie tot het surrealisme, en ook popart, is het zinvol dat daar met deze aanwinst verandering in is gekomen. For Chiarina behoort tot de reeks Space Object Boxes, kijkdozen, kleine theaters van herinneringen, die Cornell aan het eind van de jaren vijftig maakte.

Zeeuws Museum, Middelburg Gebed voor de maaltijd (Jan Toorop) € 100.000 – € 250.000

82

83

Het Zeeuws Museum verwierf het Gebed voor de maaltijd van Jan Toorop. Dit schilderij bevond zich al in het museum, maar zou op aanraden van de Adviescommissie Restitutieverzoeken Cultuurgoederen en Tweede Oorlog terugkeren naar de erfgenamen van de aanvankelijke eigenaars. De Mondriaan Stichting droeg bij aan het bedrag om het schilderij te behouden. Het Gebed is een interessant werk, dat aansluit bij laatnegentiendeeeuwse Nederlandse en Belgische schilders die het boereninterieur verbeeldden en getuigt van Toorops religieuze beleving.

Afrika Museum, Berg en Dal Drie boten (Eneida Assuncao Sanchez), Trance (Edouard Duval-Carrié) € 20.000 – € 24.000 Het Afrika Museum heeft drie boten van Edouard Duval-Carré en het werk Trance van Eneida Assuncao Sanchez verworven. Deze aanwinsten passen in het beleid van het Afrika Museum, dat zijn collectie hedendaagse kunst uit de Afrikaanse diaspora wil uitbreiden, ze betekenen een belangrijke toevoeging aan deze collectie. Omdat de objecten bovendien aansluiten bij de werken die het museum eerder met ondersteuning van het Volkenkundige Aankoopfonds verwierf, werd de aankoop ervan door de Mondriaan Stichting ondersteund.

kit, Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam Herdenkingsdoeken (Bender) € 45.000 – € 45.000 Het Tropenmuseum heeft een verzameling herdenkingsdoeken uit Afrika ten zuiden van de Sahara aangekocht, die gedurende een lange periode door de heer Bender is bijeengebracht. Het zijn gelegenheidsdoeken, die in korte tijd op een bepaalde plaats worden gemaakt naar aanleiding van een bepaald voorval. Ze bieden een uniek verslag van belangrijke gebeurtenissen in de betreffende delen van Afrika en vormen daarom, met inbegrip van bijbehorende documentatie over hun sociaal-culturele context, een waardevolle aanvulling op de collectie van het Tropenmuseum. Om deze redenen droeg de Mondriaan Stichting in de aankoopkosten bij.

kit, Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam Wajangpoppen (Ki Enthus Susmono) € 40.000 – € 45.000 De verwerving van een verzameling wajangpoppen van de beroemde Indonesische poppenspeler Ki Enthus Susmono past in het beleid van het Tropenmuseum, dat het accent legt op popular culture, popular art, design, immaterieel erfgoed en moderne kunst. De verzameling valt onder popular art en heeft raakvlakken met immaterieel erfgoed (opvoeringstraditie) en popular culture (filmen stripfiguren). De wajangpoppen vormen door thematiek en aankleding een hedendaagse en unieke aanvulling op de Javaanse wajangverzameling van het Tropenmuseum en op de Volkenkundige Collectie Nederland als geheel; de aankoop ervan werd daarom ondersteund.

kit, Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam Marronerfgoed € 29.483 – € 14.483 oktober – december 2009 Het Tropenmuseum wil zijn rijke collectie objecten en foto’s van de Marrons, Surinaamse bosnegers, waarin vooral de materiële cultuur uit de koloniale periode vertegenwoordigd is, aanvullen met hedendaags materiaal en immaterieel erfgoed uit het Brokopondostuwmeer en directe omgeving. Dit materiaal zou niet alleen uitstekend passen in het nieuwe verzamelbeleid van het Tropenmuseum, maar bovendien een interessante aanvulling vormen op de Volkenkundige Collectie Nederland, omdat het Tropenmuseum als enige museum in Nederland actief op dit vlak verzamelt. Omdat het materiaal bovendien toegankelijk zou worden gemaakt voor het publiek, droeg de Mondriaan Stichting bij.

Rijksmuseum voor Volkenkunde, Leiden Rolschildering (Kawahara Keiga) € 72.000 – € 75.000 Het Rijksmuseum voor Volkenkunde heeft een rolschildering van Kawahara Keiga van gereedschappen van Japanse handwerkslieden verworven. Omdat het museum al een vergelijkbaar werk bezit, een gedeeltelijke kopie van deze rolschildering, is het voor de Volkenkundige Collectie Nederland van belang dat de oorspronkelijke rolschildering alsnog aan de collectie wordt toegevoegd, zeker ook omdat het museum een aantal gereedschappen die staan afgebeeld op de rolschildering in zijn collectie heeft – voor het publiek kan het interessant zijn de schildering en de gereedschappen samen te zien. Omdat bovendien de herkomst van de rolschildering bekend is, werd deze aankoop ondersteund.

Rijksmuseum voor Volkenkunde, Leiden Textiel (collectie Cuatro Ahau) € 29.816 – € 24.815 Het Rijksmuseum voor Volkenkunde verwierf een collectie textiel uit Guatamala. Het textiel is afkomstig van Italo Moralis, van 1974 tot 1996 eigenaar van de bekendste textielwinkel in Guatamala, Cuatro Ahau. De meeste stukken uit deze collectie zijn voor 1970 gemaakt en mochten volgens de unidroitregelgeving niet zonder officiële toestemming worden verkocht aan het buitenland. Op grond van een schriftelijke verklaring van de Guatemalteekse overheid dat textiel wordt beschouwd als levende cultuur, die internationaal mag worden verhandeld, werd verwerving mogelijk. Om het bijzondere belang van deze textielcollectie voor de Volkenkundige Collectie Nederland droeg de Mondriaan Stichten bij in de aankoopkosten.

Ondersteunde projecten Kunsthistorisch onderzoek

Ondersteunde projecten Wet tot Behoud Cultuurbezit

Ondersteunde projecten Vormgevingserfgoed

Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam Bestandscatalogus vijftiende- en zestiende-eeuwse Nederlandse tekeningen € 112.500 – € 187.500 januari 2009 – december 2010

Amsterdams Historisch Museum, Amsterdam Restauratie vijf schilderijen Burgerweeshuis € 25.725 – € 42.875

Audax Textielmuseum Tilburg, Tilburg Weverij De Ploeg € 75.000 – € 189.476

De Mondriaan Stichting droeg bij in de kosten van het restaureren van vijf schilderijen met regenten en regentessen van het Burgerweeshuis. De schilderijen staan op de lijst die hoort bij de Wet tot behoud van cultuurbezit en kwamen om die reden in aanmerking voor ondersteuning, ook omdat de Erfgoedinspectie de behandelingsvoorstellen voor de schilderijen had goedgekeurd.

De collectie Weverij De Ploeg, waarover Stichting Mommerskwartier sinds 2008 beschikt, wordt ontsloten en vervolgens in het Audax Textielmuseum in Tilburg tentoongesteld. In deze collectie bevinden zich interieurtextiel, historische objecten, beeldmateriaal, foto’s, een deel van het bedrijfsarchief en documentatiemateriaal. Omdat het hier om een belangwekkend en toonaangevend vormgevingsarchief gaat, dat deel uitmaakt van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven, ondersteunt de Mondriaan Stichting dit project.

Stichting Museum Enschedé, Haarlem Conservering daguerreotypieëncollectie € 17.600 – € 29.400

Cultuur Onder Dak Apeldoorn coda, Apeldoorn Archief Chris Steenbergen € 10.220 – € 25.550 Het archief Chris Steenbergen wordt ondergebracht bij en ontsloten door Cultuur Onder Dak Apeldoorn. Dit geldt als een goede locatie, omdat het sieraad in het collectiebeleidsplan van coda een belangrijke plaats inneemt. Bovendien heeft coda bij het ontsluiten van het archief van Onno Boekhoudt een formule ontwikkeld, die als handleiding kan dienen bij het ontsluiten van archieven van andere sieraadontwerpers. Omdat het hier om een belangwekkend en toonaangevend vormgevingsarchief gaat, dat deel uitmaakt van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven, ondersteunt de Mondriaan Stichting dit project.

Gemeentearchief Rotterdam, Rotterdam De collectie Van Nelle € 57.400 – € 143.492 2009 Het Gemeentearchief Rotterdam heeft met het Historisch Museum Rotterdam het laatste deel van het archief van Van Nelle van Sara Lee overgenomen. Het Gemeentearchief collectioneert het platte materiaal en het Historisch Museum het driedimensionale materiaal. Omdat het belangrijk is dat onderzoekers, conservatoren, maar ook studenten vormgeving en andere geïnteresseerden kennis kunnen nemen van deze interessante collectie, die deel uitmaakt van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven en zowel bij het Gemeentearchief als bij het Historisch Museum zeer op zijn plaats is, draagt de Mondriaan Stichting bij aan het onderbrengen en ontsluiten ervan.


Het conserveren van de daguerreotypieëncollectie van Museum Enschedé werd ondersteund. Ze zijn voorgedragen om te worden geplaatst op de lijst die hoort bij de Wet tot behoud van cultuurbezit en kwamen om die reden in aanmerking voor een bijdrage van de Mondriaan Stichting, ook omdat de Erfgoedinspectie de behandelingsvoorstellen voor de daguerreotypieën had goedgekeurd.


Museum Boijmans Van Beuningen maakt een beredeneerde bestandscatalogus van zijn collectie Nederlandse tekeningen uit de vijftiende en zestiende eeuw. Niet alleen om de weloverwogen en methodisch goed gemotiveerde wijze waarop dit kunsthistorisch onderzoek wordt verricht en om het instellingsoverstijgende belang ervan (aansluiting bij andere nationale en internationale catalogi) draagt de Mondriaan Stichting eraan bij, maar zeker ook omdat de catalogus het mogelijk maakt deze collectie beter te ontsluiten en te presenteren aan een breed publiek.

Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, Den Haag Archief bno en voorlopers € 63.432 – € 158.580

Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, Den Haag Archief Herman en Desirée Scholten-van de Rivière € 11.186 – € 27.965

De Mondriaan Stichting ondersteunt het onderbrengen van het archief van de Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers en haar voorlopers bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie en het ontsluiten daarvan, omdat het een toonaangevend vormgevingsarchief is. Het archief maakt deel uit van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven en bevat zowel een dwarsdoorsnede van avant-gardeontwerp als informatie over de beroepsgroep. Om de verwantschap met archieven van andere vakorganisaties en vormgevingsopleidingen is het rkd bovendien een uitstekende bewaarplaats. Interessant is dat bij het toegankelijk maken van het archief ook de ontstaansgeschiedenis van de bno wordt onderzocht; dit zal resulteren in een publicatie met tentoonstelling en symposium.

Het archief van Herman en Desirée Scholtenvan de Rivière wordt bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie ondergebracht en ontsloten. Het echtpaar Scholten-van de Rivière maakte grensoverschrijdend werk in textiel, waarvan vaak niet valt te zeggen of het kunst of vormgeving is. Het rkd is de meest voor de hand liggende plaats voor archieven die een overlap vertonen tussen kunst en vormgeving en bezit al meerdere archieven van textielontwerpers. Omdat het hier om een belangwekkend en toonaangevend vormgevingsarchief gaat, dat deel uitmaakt van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven, ondersteunt de Mondriaan Stichting dit project.

Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, Den Haag Archief Dirk van Sliedregt € 11.680 – € 29.200 Aan het onderbrengen van het archief van Dirk van Sliedregt bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie en het ontsluiten daarvan voor geïnteresseerden en wetenschappers droeg de Mondriaan Stichting bij, omdat het een belangwekkend vormgevingsarchief is dat deel uitmaakt van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven. Dirk van Sliedregt was werkzaam als architect, interieurarchitect, meubelontwerper, academiedirecteur en docent. Juist om deze laatste vier kwaliteiten hoort het archief thuis bij het rkd. De leeftijd van de ontwerper en het streven hem bij de bewerking van het archief te betrekken maakten het onderbrengen van dit archief op het gegeven moment bovendien des te urgenter.

Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, Den Haag Archief Constance Wibaut € 7.070 – € 17.675 Aan het onderbrengen van het archief van Constance Wibaut bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie en het ontsluiten en toegankelijk maken daarvan droeg de Mondriaan Stichting bij, omdat het een belangwekkend en toonaangevend vormgevingsarchief is dat deel uitmaakt van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven. Het bevat gegevens over het leven en werk van de beeldhouwster, modetekenares, moderedactrice, modeschrijfster en docente Constance Wibaut en werd door haar aan het rkd geschonken.

Het Utrechts Archief, Utrecht Archief Utrechtse Machinale Stoel- en Meubelfabriek Pastoe € 45.840 – € 114.600 maart 2009 – maart 2011

84

85

Gert Dumbar en Michiel de Boer hebben het archief van Studio Dumbar in eigendom overgedragen aan het nago, waar het wordt geordend, geregistreerd en gedigitaliseerd. Het is nog niet helemaal duidelijk waar het archief en de objecten vervolgens worden ondergebracht. Gedacht wordt aan het Nationaal Archief en het Gemeentearchief Den Haag, de objecten gaan wellicht naar De Beyerd. De Mondriaan Stichting ondersteunt dit project, omdat het hier om een belangwekkend en toonaangevend vormgevingsarchief gaat, dat deel uitmaakt van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven.

Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, Den Haag Archief Galerie Binnen € 22.044 – € 27.210

Stichting Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers, Utrecht Archief Benno Wissing € 20.888 – € 52.220 november 2008 – december 2009

Het archief van Galerie Binnen wordt bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie ondergebracht en ontsloten. Galerie Binnen is van belang geweest voor de ontwikkeling van vormgeving als discipline in Nederland. Het rkd is de meest voor de hand liggende plaats voor dit archief: het bezit al een aantal verwante archieven, zoals het archief van Galerie het Kapelhuis. Bovendien heeft de archiefvormster een voorkeur voor het rkd. Omdat het hier om een belangwekkend en toonaangevend vormgevingsarchief gaat, dat deel uitmaakt van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven, ondersteunt de Mondriaan Stichting dit project.

Het archief van de in januari 2008 overleden grafisch en ruimtelijk ontwerper Benno Wissing wordt in zijn woonhuis in de Verenigde Staten geïnventariseerd, geselecteerd, ingepakt en naar Nederland getransporteerd en vervolgens digitaal ontsloten. De familie van Benno Wissing heeft zich bereid verklaard het archief aan het nago te schenken, met als wens dat het ten slotte wordt overgedragen aan De Beyerd. De Mondriaan Stichting ondersteunt dit project, omdat het hier om een belangwekkend en toonaangevend vormgevingsarchief gaat, dat deel uitmaakt van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven.

Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, Den Haag Archief Galerie Ra € 17.082 – € 37.705

Stichting Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers, Utrecht Archief R.D.E. Oxenaar € 10.944 – € 17.060 2009

Galerie Ra zal zijn archief bno en voorlopers bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie onderbrengen en ontsluiten. Het is een archief van nationaal belang, omdat Galerie Ra niet alleen als galerie maar ook als kenniscentrum en platform voor het moderne sieraad fungeert. Met een acquisitiebeleid dat is gericht op het verwerven van verenigingsarchieven en archieven van organisaties is het rkd de meest voor de hand liggende plaats voor dit archief. Omdat het hier om een belangwekkend en toonaangevend vormgevingsarchief gaat, dat deel uitmaakt van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven, ondersteunt de Mondriaan Stichting dit project.

Stichting Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers, Utrecht Industriële vormgeving € 77.680 – € 170.000 april – december 2006

De Utrechtse Machinale Stoel- en Meubelfabriek Pastoe heeft veel van zijn bijzondere Utrechtse geschiedenis in het archief bewaard. Sommige archiefstukken bevinden zich in het Centraal Museum. Dit museum is bereid deze stukken over te dragen om het archief te completeren. Het complete archief zal een publieke bestemming krijgen doordat het wordt ondergebracht bij en ontsloten door Het Utrechts Archief. Omdat het hier om een belangwekkend en toonaangevend vormgevingsarchief gaat, dat deel uitmaakt van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven, ondersteunt de Mondriaan Stichting dit project.

Stichting Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers, Utrecht Archief Studio Dumbar € 39.528 – € 98.820 november 2008 – september 2009

Het Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers, dat als doel heeft de archieven van belangrijke Nederlandse ontwerpers te beschermen door ze te verwerven, digitaal toegankelijk te maken en onder te brengen bij erfgoedinstellingen, heeft de beschikbare en te ontsluiten Nederlandse archieven van industriële vormgeving geïnventariseerd. Om het cultuurhistorisch belang van dit project en omdat de vormgevingsarchieven ook worden ontsloten, droeg de Mondriaan Stichting bij.

De Mondriaan Stichting ondersteunt het inventariseren en selecteren van het archief van R.D.E. Oxenaar: het is een belangwekkend en toonaangevend vormgevingsarchief, dat deel uitmaakt van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven. Het archief wordt bewaard in een niet-geklimatiseerde ruimte in Wassenaar, een ander deel bevindt zich in de Verenigde Staten. Tijdens het inventariseren wordt het materiaal verpakt en gereedgemaakt voor transport naar het nago, om vervolgens geselecteerd, geregistreerd en digitaal ontsloten te worden. Het Museum voor Communicatie bereidt een tentoonstelling en een publicatie over Oxenaars werk voor, zodat het archiefmateriaal ook voor een breder publiek toegankelijk zal zijn.

Het archief van Studio Beeke, dat zich zowel in de Studio in Amsterdam als in een opslag in Lelystad bevindt, wordt opnieuw verpakt en vervolgens beschreven en in een geklimatiseerd depot ondergebracht. De Mondriaan Stichting ondersteunt het project, omdat het hier om een belangwekkend en toonaangevend vormgevingsarchief gaat, dat deel uitmaakt van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven. Anthon Beeke is al jarenlang een spraakmakend grafisch ontwerper en hij heeft zich bereid verklaard zijn archief in eigendom aan het nago over te dragen.

Stichting Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers, Utrecht Archief Joop Istha € 15.958 – € 39.896 juli – december 2010

Ondersteunde projecten Gemeenschappelijk cultureel erfgoed


Amsterdams Historisch Museum, Amsterdam € 14.500

Brabantse Museumstichting, ‘s Hertogenbosch Netwerkaanpak Noord-Brabant fase 2 € 30.600 – € 76.499

New Holland Foundation, Amsterdam Amazoneproject € 119.160 – € 297.900 mei 2008 – april 2009

Algemene Omroepvereniging avro, Hilversum Nieuw in Nederland 2008 € 36.666 – € 146.664 2008

Gemeente Brielle, Brielle € 5.470

De Brabantse Museumstichting krijgt een bijdrage voor de tweede fase van haar veiligheidsnetwerkaanpak voor Noord-Brabant. Net als in de eerste fase volgt de organisatie de aanpak volgens het model dat door het Instituut Collectie Nederland werd ontwikkeld. De bijdrage wordt verleend, omdat de betrokken samenwerkingspartners en de gekozen aanpak vertrouwen wekken in het resultaat: een compleet veiligheidszorgnetwerk voor de hele provincie.

Het in kaart brengen van alle veertien verdedigingswerken die een relatie hebben met de Nederlandse aanwezigheid in de zestiende en zeventiende eeuw in het Amazonegebied in Brazilië wordt ondersteund. Dit project, het laatste binnen het gemeenschappelijk erfgoed waaraan door de Mondriaan Stichting uit het door het ministerie van ocw gedelegeerde budget wordt bijgedragen, versterkt het lokale draagvlak. Niet alleen wordt door het plaatsen van plaquettes de aandacht gevestigd op belangrijk cultureel erfgoed, ook zorgen deze activiteiten voor werkgelegenheid. Het opleiden van werkmannen en gidsen levert kennis onder de plaatselijke bevolking op, die ook in de toekomst van belang kan zijn.

Met het vsb Fonds en de Vereniging Rembrandt is de Mondriaan Stichting partner in het avro-programma Nieuw in Nederland. In dit tv-programma wordt elke week een aankoop of verwerving van een Nederlands museum besproken. Omdat de Mondriaan Stichting eraan hecht dat zoveel mogelijk mensen op de hoogte zijn van recente museale aankopen draagt ze ook aan de editie 2008-2009 bij.

Hervormde Gemeente Benschop, Benschop € 3.900 Historisch museum De Bevelanden, Goes € 2.780 iiav Internationaal Informatiecentrum en Archiefdienst voor de Vrouwenbeweging, Amsterdam € 7.850 Museum de Fundatie, Heino / Wijhe € 20.925 Museum De Wieger, Deurne € 2.460 Museum Kempenland, Eindhoven € 5.555 MuseumgoudA, Gouda € 9.500 Nationaal Rijtuigmuseum, Leek € 5.445 Oud-Katholieke Kerk van Nederland, Amersfoort € 101.519 Stedelijk Museum Kampen, Kampen € 5.950 Stichting Cultureel Erfgoed Portugees Israëlitische Gemeente, Amsterdam € 7.150 Stichting Duivenvoorde, Voorschoten € 3.800 Stichting Kasteel Keukenhof, Lisse € 9.500 Stichting Museum Flehite, Amersfoort € 8.050 Stichting Museum Het Valkhof, Nijmegen € 6.268 Stichting Nationaal Sleepvaartmuseum, Maassluis € 2.280 Waals hervormde gemeente, Den Haag € 5.343

Cultureel Erfgoed Noord-Holland, Haarlem Drie netwerken veiligheidszorg Noord-Holland € 33.027 Cultureel Erfgoed Noord-Holland kreeg een bijdrage in de ontwikkelingskosten van de laatste drie veiligheidsnetwerken in Noord-Holland: ZaanstreekWaterland; Zuid-Kennemerland en Meerlanden; Gooi, Vecht en Eem. De bijdrage wordt verleend, omdat de organisatie door haar ervaringen met het ontwikkelen van eerdere netwerken in het nieuwe projectplan te verwerken binnen ieder netwerk op maat kan adviseren. Bovendien kan zij met deze netwerken een goede spreiding over de provincie tot stand brengen.

Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Netwerkaanpak veiligheid en toegankelijkheid religieus erfgoed Limburg € 61.990 Van de kennis en ervaring die werden opgedaan in de aanpak van veiligheidsnetwerken voor erfgoedinstellingen wordt gebruikgemaakt voor het religieus erfgoed. Tijdens bijeenkomsten worden op toegankelijke wijze relevante onderwerpen als brandveiligheid en inbraakpreventie besproken door relevante specialisten. Dat bevordert de deskundigheid van vertegenwoordigers van kerken, die vaak waardevolle collecties bezitten, waaronder objecten die op de lijst van de Wet tot behoud van cultuurbezit staan. Omdat zij vertrouwen heeft in deze benadering en de expertise van de organisatie, en om de hoeveelheid betrokken kerken met waardevolle collecties, draagt de Mondriaan Stichting ook aan deze veiligheidsnetwerkaanpak bij.


Het persoonlijk archief van Joop Istha wordt, als een belangwekkend en toonaangevend vormgevingsarchief dat is opgenomen op de nieuwe lijst van het Masterplan Erfgoed Vormgevingsarchieven, met steun van de Mondriaan Stichting gecontroleerd, geselecteerd en beschreven. Joop Istha is een van de meest succesvolle industrieel ontwerpers van na de Tweede Wereldoorlog, hij is bereid zijn archief in eigendom aan het nago over te dragen. Als mogelijke beheerders voor het archief komen de tu en het Techniekmuseum in Delft in aanmerking.

Ondersteunde projecten Veiligheidszorg


Stichting Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers, Utrecht Archief Studio Beeke € 21.000 – € 53.400 januari – juli 2010

Ondersteunde projecten Risicoanalyse

Algemene Omroepvereniging avro, Hilversum Nieuw in Nederland 2009 € 37.000 – € 226.000 2009 Met het vsb Fonds en de Vereniging Rembrandt is de Mondriaan Stichting partner in het avroprogramma Nieuw in Nederland. In dit tv-programma wordt elke week een aanwinst van een Nederlands museum besproken. Omdat de Mondriaan Stichting eraan hecht dat zoveel mogelijk mensen op de hoogte zijn van recente museale verwervingen, draagt ze ook aan editie 2009-2010 bij.

Mediamatic Lab, Amsterdam Kom je ook? € 9.500 – € 56.287 november 2008 Het symposium Kom je ook? was een samenwerking tussen Stichting doen en Mediamatic. In actieve sessies van deelnemen, discussiëren en voorbeelden geven werd een bijdrage geleverd aan de kennis over het vergroten van publieke betrokkenheid bij en participatie in organisaties van kunst, cultuur en erfgoed. Succesvolle Nederlandse web 2.0 voorbeelden uit kunst, cultuur en erfgoed werden gecombineerd met lezingen van internationale deskundigen. De Mondriaan Stichting ondersteunde dit evenement om de mogelijkheden die het bood tot expertisebevordering.

Restauratoren Nederland, Den Haag Beroeps- en competentieprofielen € 2.500 – € 71.155 Restauratoren Nederland ontwikkelt samen met Vlaamse partners beroeps- en competentieprofielen voor deskundigen op het terrein van het behoud van erfgoed. De profielen zijn belangrijk voor de verdergaande professionalisering van de beroepsgroep. Het initiatief krijgt ook internationaal aandacht. Om het belang van het project voor een sterke erfgoedsector draagt de Mondriaan Stichting bij.

Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid Nibra, Arnhem Symposium Cultureel erfgoed bij calamiteiten € 12.362 – € 30.904 januari 2009 Het symposium over cultureel erfgoed bij calamiteiten zou naar verwachting een interessante bijdrage leveren aan de deskundigheidsbevordering op het vlak van veiligheidszorg in erfgoedinstellingen. Het bracht vertegenwoordigers uit het cultureel erfgoed samen met brandweer en overheid en nodigde een aantal goedgekozen specialisten als samenwerkingspartners en sprekers uit. Om deze redenen verleende de Mondriaan Stichting een bijdrage.

Stichting 2008 Jaar van het Religieus Erfgoed, Amerongen 2008 Jaar van het Religieus Erfgoed € 75.000 – € 1.200.000 oktober 2008 De stichting voor het Jaar van het Religieus Erfgoed organiseerde in 2008 studiedagen, bijeenkomsten voor vrijwillers en expertmeetings over het bewaren en toegankelijk maken van (roerend) religieus erfgoed. Omdat de Mondriaan Stichting veel waarde hecht aan dit kwetsbare erfgoed en de organisatie in staat was diverse doelgroepen bij het Jaar te betrekken, droeg ze eraan bij.

Zaans Museum, Zaandam € 22.840 Zwanenbroederhuis, ’s-Hertogenbosch € 3.900

86

87

Stichting Behoud Moderne Kunst, ’s-Hertogenbosch Congres Modern Art: Who Cares? 2 € 30.000 – € 150.000 juni 2010 Voor de tweede maal organiseert Stichting Behoud Moderne Kunst een internationaal congres over onderzoek en praktijk naar behoud van eigentijdse kunstwerken. Het eerste internationale congres vond plaats in 1997. Ook het tweede congres is bedoeld om kennis en inzicht te verwerven en over te dragen, en om met internationale partners te discussiëren over de veranderingen in het vakgebied. Professionalisering is het parool – vergroting van de deskundigheid van de deelnemers inzake conservering en collectiemanagement. De Mondriaan Stichting hecht aan internationale samenwerking, ook voor behoud, en verleende daarom ondersteuning.

Stichting Verleden van Nederland, Amsterdam Multimediale campagne Verleden van Nederland € 25.000 – € 617.350 oktober – december 2008 In een grootschalig project werd op uiteenlopende manieren de geschiedenis van Nederland onder de aandacht van het publiek gebracht. Een omvangrijke multimediacampagne werd opgezet om te bereiken dat de talrijke activiteiten door het hele land op een zo groot mogelijke belangstelling konden rekenen bij een breed en gevarieerd publiek. Om deze omvang, en om het belang van het onderwerp, werd de campagne ondersteund.

Vereniging Bedrijfscollecties Nederland, Weesp Publicatie en symposium positie bedrijfscollecties € 49.750 – € 200.000 december 2008 – mei 2009 De Mondriaan Stichting droeg bij aan een onderzoek naar en een symposium over de positie van bedrijfscollecties in Nederland. Het onderzoek zou leiden tot een publicatie waarin een breed scala aan onderwerpen rond bedrijfscollecties aan de orde komt en betrokkenen worden geïnterviewd. Bovendien zou de Nederlandse situatie worden vergeleken met die in andere Europese landen en de Verenigde Staten. De publicatie en het symposium hadden als doel het discours over bedrijfscollecties in Nederland te nuanceren en te verbreden door feiten en meningen te inventariseren en te ordenen.

Zeeuws Museum, Middelburg Identiteitsfabriek € 125.000 – € 340.000 september – december 2008 Het Zeeuws Museum kiest in zijn programmering voor een vrije en associatieve benadering. Het stelt binnen het programma Identiteitsfabriek het onderzoek naar de lokale identiteit centraal. Omdat het hier gaat om een vernieuwende programmering met een voorbeeldfunctie voor provinciale en stedelijke musea, draagt de Mondriaan Stichting eraan bij.

Drents Museum, Assen Het Drents Museum maakte bezwaar tegen het afwijzen van zijn aanvraag voor zijn aankopen in 2008 en 2009. In de beslissing op bezwaar is overwogen dat gezien de toegenomen druk op het budget de criteria strikter moeten worden gehanteerd. Dat kan ertoe leiden dat bepaalde aankopen niet meer worden ondersteund. Eerdere toekenningen hebben echter de verwachting kunnen wekken dat het museum, wanneer het zijn aankoopbeleid ongewijzigd zou voortzetten, weer in aanmerking zou komen voor een bijdrage. Omdat het niet past een subsidierelatie van zes jaar zonder vooraankondiging abrupt af te breken, werd het bezwaar gedeeltelijk toegewezen.

Stedelijk Van Abbemuseum, Eindhoven Het Van Abbemuseum maakte bezwaar tegen het afwijzen van zijn aanvraag om een bijdrage in de kosten van het onderzoek naar de ontwikkeling van de Volksacademie in Vitebsk in de periode 1918-1922. In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat het onderzoek niet in aanmerking kwam voor een bijdrage op grond van een beoordeling van de kwaliteit van de onderzoeksopzet en het belang van het onderzoek in vergelijking met andere onderzoeksaanvragen. De argumenten in het bezwaarschrift en de hoorzitting gaven geen aanleiding deze punten anders te beoordelen.

Stichting Zoutmuseum, Delden Het Zoutmuseum maakte bezwaar tegen het afwijzen van zijn aanvraag om een bijdrage in de kosten van de herinrichting van het museum. In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat de herinrichting niet zodanig vernieuwend of experimenteel is, dat deze als uitzonderlijk of voorbeeldstellend voor andere musea kan worden beschouwd.

Stichting Huis Bergh, ’s-Heerenberg Huis Bergh maakte bezwaar tegen het afwijzen van zijn aanvraag om een bijdrage in de kosten van een nieuw presentatiemodel, dat een ander licht zou werpen op zijn verzamelingen. In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat de combinatie van wetenschappelijk collectieonderzoek, documentatie van de resultaten en een tentoonstelling voor leken weliswaar niet vernieuwend is, maar in de praktijk nauwelijks voorkomt. Omdat het presentatiemodel bovendien in een symposium als voorbeeld zou worden voorgelegd aan andere instellingen, werd het bezwaar gedeeltelijk toegewezen.

Stadsmuseum Zoetermeer, Zoetermeer Stadsmuseum Zoetermeer maakte bezwaar tegen de afwijzing van zijn aanvraag om een bijdrage in de kosten van het project Give & Take, dat onderzoekt wat het betekent te leven in een stad waar de meeste inwoners geen wortels hebben. In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat de Mondriaan Stichting haar twijfels houdt over de uitwerking en de te verwachten resultaten van het project. De kwestie die het project aan de orde stelt is weliswaar relevant, maar het is de vraag of het zich daarmee voldoende onderscheidt om in aanmerking te komen voor een bijdrage.

Stichting Airborne Museum, Oosterbeek Het Airborne Museum maakte bezwaar tegen het afwijzen van zijn aanvraag om een bijdrage in de kosten van de herinrichting van het museum. De presentatie is voor het museum zelf weliswaar experimenteel en nieuw, maar landelijk gezien niet. Het herinrichtingsplan mist bovendien een duidelijk educatief uitgangspunt en legt geen relatie tussen het onderwerp en een maatschappelijk relevant en actueel vraagstuk.

Stichting Het Nederlands Persmuseum, Amsterdam Het Persmuseum maakte bezwaar tegen de afwijzing van zijn aanvraag om een bijdrage in de kosten van de tentoonstelling Censuur! In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat het onderwerp weliswaar maatschappelijk relevant is en goed aansluit bij de actualiteit, maar dat de tentoonstelling die over dit onderwerp wordt gemaakt een bijzonder educatief traject of een buitengewone wijze van publieksbenadering mist.

Universiteit van Tilburg, Tilburg De Brabant-Collectie van de Universiteit van Tilburg maakte bezwaar tegen de beslissing om haar aanvraag voor een bijdrage aan de Martien Coppens Kijkdag in Tilburg niet in behandeling te nemen. In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat de aanvraag terecht om formele redenen niet is behandeld: de aanvraag werd pas vlak voor de start van de activiteit ingediend en de begroting was lager dan het vereiste minimum van € 25.000. Verder werd duidelijk dat de aanvraag ook om inhoudelijke redenen niet gehonoreerd zou kunnen worden.

Vereniging Krioro Rutu, Rotterdam Vereniging Krioro Rutu maakte bezwaar tegen de afwijzing van haar aanvraag om een bijdrage in de kosten van een dag van de slavernij (Keti Koti-project). In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat het project niet op het toe gankelijker maken van cultureel erfgoed is gericht, maar veeleer op een jaarlijkse herdenking neerkomt. De uitwerking van het project gaf onvoldoende aanleiding voor de verwachting dat het hier om een project gaat dat nationaal gezien uitzonderlijk is en een geheel nieuw publiek bereikt.


Publieksactiviteiten en zichtbaarheid Amsterdam Toerisme & Congres Bureau, Amsterdam Het rode plein Bibliotheek Eindhoven, Eindhoven Florarium Temporum terug in Eindhoven Carnegie Stichting, Den Haag Restauratie plafondschilderijen in de Bolzaal Centraal Museum, Utrecht Jan van Scorel en de Utrechtse schilderkunst Erfgoedhuis Zuid-Holland, Delft Het verleden van Nederland foam_Fotografiemuseum Amsterdam, Amsterdam Retrospectief Richard Avedon Fries Museum, Leeuwarden W.C. de Groot (1853 – 1939); Architect van Friesland Gemeentemuseum Den Haag, Den Haag Het museum naar de stad Groninger Forum, Groningen Hanzemanifestatie Haags Openbaar Vervoer Museum, Den Haag Tentoonstelling Haags openbaar vervoer vanaf 1864 Initiatiefgroep Kijk in ‘t Wijk, Den Haag Kijk in ‘t wijk Jenevermuseum, Schiedam De wijze en de dwaas Jenevermuseum, Schiedam Zweet en jenever kit, Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam De driehoek Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, Amsterdam De wereld van Christiaan Andriessen Kunsthal Rotterdam, Rotterdam Glorie van Rome Museum Spakenburg, Bunschoten Herinrichting Museum Spakenburg Museum Van Bommel-Van Dam, Venlo Maarten en Reina van Bommel-Van Dam Natuurmuseum Brabant, Tilburg Brabant in de ban van buiten: werkplaats voor natuur en landschap Noordbrabants Museum, ’s-Hertogenbosch De ideale vrouw Professor Johan Peters Stichting, Gennep Renovatie en herinrichting museum het Petershuis Scryption, Tilburg Leren lezen Stadsmuseum Zoetermeer, Zoetermeer Dichtbij klopt het hart der wereld Stadsmuseum Zoetermeer, Zoetermeer Give&Take Stedelijk Museum Alkmaar, Alkmaar De geboorte van Holland – Egmond in de middeleeuwen Stichting Airborne Museum, Oosterbeek Presentatie wo ii Stichting Amelander Musea, Nes (Ameland) Uit de koers en Abraham Fock Stichting Amsterdamse Spinoza Kring, Amsterdam Spinozatentoonstelling Stichting Bakkerij museum De Oude Bakkerij, Medemblik De verdwenen bakkers Stichting De Haagse Volksbuurt, Den Haag Kijk in ‘t wijk Stichting eon Beheer Bibliotheca Biographica, Den Haag De eerste 1000 founders Stichting Gelders Erfgoed, Zutphen Geloven in Gelderland

4. Cultureel erfgoed – Niet-gehonoreerde aanvragen en Niet-behandelde aanvragen

P.N. Holtrop, Den Haag De heer Holtrop maakte bezwaar tegen het afwijzen van zijn aanvraag om een bijdrage in de kosten van een project over Hollandse kerken in de landen rond de Oostzee in de zestiende tot de negentiende eeuw. In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat er formele redenen zijn om de aanvraag niet te honoreren. Uit de aanvraag en de aanvullende stukken blijkt bijvoorbeeld niet dat hij werd ingediend door het Hanze Centrum. Ook wordt er volledige financiering aangevraagd en gaat het project te lang duren om voor een bijdrage in aanmerking te komen.


4. Cultureel erfgoed – Bezwaren en Niet-gehonoreerde aanvragen

Bezwaren

Stichting Grote of Onze Lieve Vrouwe Kerk te Breda, Breda Woord & wapen, dominees en soldaten in dienst van de Nassaus Stichting Het Nederlands Persmuseum, Amsterdam Censuur! 11-9 / 9-11 (Amsterdam Wereldboekenstad) Stichting kadastrale atlas provincie Utrecht, Zeist Digitale kadastrale atlas provincie Utrecht Stichting Koninklijke Luchtmacht Historische Vlucht, Rijen Reparatie Spitfire Mark1X Stichting Levende Historie, Amersfoort Historie aan de Eem Stichting Museum Beelden aan Zee, Scheveningen Against Nature Stichting Museum Flehite, Amersfoort Herinrichting museum Stichting Nationaal Business Archief nba, Utrecht Virtueel Nationaal Business Archief Stichting Nederlands Architectuur Instituut, Rotterdam Digitale ontsluiting van de collectie Stichting Oogland Filmproducties, Amsterdam Oh Istanbul – De stad, de diva en de liederen Stichting Rietveld en Ruys, Bergeijk 50 jaar Rietveld en Ruys in Bergeijk Stichting Streekmuseum ‘t Land van Peel en Maas, Helden Inrichtingskosten Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam Charley Toorop Stichting tot Behoud van het Stoomschip C. Bosman, Koog aan de Zaan Eerste fase restauratie stoomschip C. Bosman Stichting Volksbuurtmuseum Wijk C, Utrecht Vergeten eten Stichting Werk aan de Linie, Bunnik Mobiel infocentrum Grebbelinie Stichting Wetenschappelijk Erfgoed Amsterdam, Amsterdam Frederik Ruysch’ erfgoed in Petersburg en Amsterdam virtueel herenigd Stichting Zoutmuseum, Delden Herinrichting Zoutmuseum TwentseWelle, Enschede Van Heek Experience

Cultureel erfgoed minderheden iko Foundation, Amsterdam iko – The King of Kaseko International Documentary Services, Amsterdam Engels in Engels Stichting Boughaz, Gouda Ondernemende vrouwen van Marokkaanse herkomst Stichting Imagine Identity and Culture, Amsterdam Supertoko Stichting Stedelijk Museum Amsterdam, Amsterdam Stad en taal Vereniging Krioro Rutu, Rotterdam Keti Koti 2008

Incidentele aankopen

88

89

Haags Gemeentearchief, Den Haag Bedrijvigheid aan de haringkade in Scheveningen (Floris Arntzenius)

Van Gogh Museum, Amsterdam Montmartre in de regen (Pierre Bonnard)

Kunsthistorisch onderzoek Stedelijk Van Abbemuseum, Eindhoven Onderzoek ontwikkeling Volksakademie in Vitebsk in de periode 1918 – 1922 Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam Een pakhuis van kunst. De verzamelaar F.J.O. Boijmans en zijn collectie Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam Verleden, heden en toekomst van de collectie vormgeving

Gemeenschappelijk cultureel erfgoed New Holland Foundation, Amsterdam Amazoneproject

Overige projecten en flexibel budget stichting Archiefprogrammatuur, Amsterdam Businessmodel WatWasWaar

Publieksactiviteiten en zichtbaarheid Brabant-Collectie / Universiteit van Tilburg, Tilburg Martien Coppens Kijkdag Centrum Kunstlicht in de Kunst, Eindhoven Nan Hoover Cohen Stuart Stichting, Oegstgeest Digitalisering archief familie Cohen Stuart Cooperatieve Modevakschoolvereniging Danckaerts, Lopik 100 jaar Danckaerts Geoscan 3d, Leiden Nieuw onderzoek aan de Nederlandse Hunebedden Gildekring Maasland, Dinther Gildekring Maasland 1935 – 2010 Hartenlustschool, Bloemendaal Restauratie Hartenlustschool Bloemendaal Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, Middelburg Themanummer Nehalennia 2008 Museum de Koperen Knop, HardinxveldGiessendam Herinrichting ontvangstruimte MuseumgoudA, Gouda Hebbes! De virtuele collectie van museumgoudA Nederlands Fotomuseum, Rotterdam Tentoonstelling daguerreotypieën Nieuw Land Erfgoedcentrum, Lelystad Wie wat bewaart, beleeft wat Parochie St Petrus Bergeijk ‘t Hof, Bergeijk Herinrichting Hofkerk St Petrus Bergeijk ‘t Hof Pijpenkabinet, Amsterdam Veiligstellen Nederlandse tabakscollecties R-k Parochiebestuur H. Geest Heerenveen, Heerenveen Restauratie van de vieringtoren van de r-k kerk Stichting Amsterdam Monumentenstad, Amsterdam Schatten van Amsterdam 2 Stichting Archeologie, Bouwhistorie en Cultuur ’s-Hertogenbosch, Vught Grafzerken van de Sint-Jan Stichting Beeldlijn Groningen, Groningen Digitalisering collectie Beeldlijn Stichting Behoud Historie Kunst en Cultuur Land van Vollenhove, Vollenhove Inrichting Cultuurhistorisch Centrum Stichting Borg Verhildersum, Leens Tentoonstelling en boek Willem Reitsema Stichting Cathedral Organ Leiden, Leiden Inbouw Father Willisorgel Stichting De Blik-Opener, Rottevalle Binnenstebuiten Stichting Exposities vdgh, Haarlem De Verdieping Stichting Glas, Leerdam Het Nationaal Glasmuseum als betekenisvol kenniscentrum 2.0 Stichting Huis Bergh, ’s-Heerenberg Bloemen voor Huis Bergh Stichting Mondriaanhuis, Amersfoort Parijse atelier Mondriaan Stichting Museumboerderij Vreeburg, Schagen Inrichting van de rijtuigvleugel Stichting Nederlandse Streektalen en Dialecten, ’s-Heerenhoek Dialectpopfestival Nederland Stichting Papua Cultureel Erfgoed, Utrecht Digitale ontsluiting Papua in Nederlandse musea Stichting Restauratie Willem de Zwijgerkerk en Toren, Amsterdam Restauratie Willem de Zwijgerkerk en toren Stichting Ricciotti ensemble, Amsterdam Erfgoedtournee Stichting Stadsspektakel, Leeuwarden Stadsspektakel 2009

Stichting voor Ontwikkeling van Vietnam, Alphen aan den Rijn Harmonie tussen Oost en West: kennismaken met aspecten van Vietnamese kunst Stichting Vrienden van het Sint Lambertuskerkje, Hoek van Holland Renovatie Sint Lambertuskerkje Stichting won, Wons Bouw van een traditionele werf Twents Bureau voor Toerisme, Enschede Langs heilige huisjes in Twente Universiteit van Tilburg, ’s-Hertogenbosch Symposium en tentoonstelling over Anthonius van Gils Universiteitsbibliotheek Utrecht, Utrecht Een ontdekkingsreis door de bijzondere collecties van de Universiteitsbibliotheek vbmk, Delft Publicatie handreiking meervoudig of hergebruik onroerend religieus erfgoed Veenkoloniaal Museum, Veendam Veilig door het verkeer Werkgroep Brandweer Historie, Amsterdam Publicatie over Sint Floriaan

Stichting b’nai b’rith Nederland, Soest Europese Dag van het Joods cultureel erfgoed 2008 Stichting Common Ground, Doorn Project Lixus – Larache Stichting Iranian on the Move, Den Haag Bashgah (Club) Golshan Stichting Papua Cultureel Erfgoed, Utrecht Digitale ontsluiting Papua in Nederlandse musea

Incidentele aankopen Haags Gemeentearchief, Den Haag In de Haagse dierentuin, (H. M. Horrix) Stichting Oeteldonks Gemintemuzejum, ’s-Hertogenbosch Maskers Westfries Museum, Hoorn 17e-eeuwse beeldenkast

Gemeenschappelijk cultureel erfgoed P.N. Holtrop, Den Haag Hollandse kerken in de landen rond de Oostzee in de 16e tot de 19e eeuw

4. Cultureel erfgoed – Niet-behandelde aanvragen

Cultureel erfgoed minderheden

90

5. Interdisciplinaire activiteiten

5

Interdisciplinaire activiteiten

5. Interdisciplinaire activiteiten

92

93

Interdisciplinaire samenwerking komt steeds vaker voor. Deze projecten worden grotendeels binnen de reguliere ondersteuningsmogelijkheden gefinancierd. Daarnaast ontwikkelt de Mondriaan Stichting ook activiteiten met collegafondsen. Met het Nederlands Fonds voor Podiumkunsten+ financiert zij cultuureducatie en adviseert zij bij cultureel beleggen. Met het Nederlands Fonds voor de Film en het Stimuleringsfonds Culturele Omroepproducties ondersteunt zij nieuwe mediaprojecten binnen de Interregeling. Ook was zij met het Nederlands Fonds voor de Film betrokken bij De verbeelding.

Toezeggingen 2008

Cultuureducatie Interregeling De verbeelding

Totaal

. . . . . . . . . . . . . . . . .

Aantal . Aantal . Percentage . aanvragen . gehonoreerd . gehonoreerd . . . . . . . 96 . . 60 . . 1. . . . 157 .

. . . . . . 41 . . 26 . . 1. . . . 68 .

. . . . . . 42,7% . . 43,3% . . 100,0% . . . . .

Bijdrage . Percentage . ms x 1.000 . totaal bedrag . . . . . . . 1.457 . . 1.366 . . 300 . . . . 3.124 .

. . . . . . 6,4% . . 6,0% . . 1,3% . . . . 13,7% .

Interdisciplinaire activiteiten Cultuureducatie Interregeling De verbeelding

Totaal

5. Interdisciplinaire activiteiten – Ondersteuning

Interdisciplinaire activiteiten


5. Interdisciplinaire activiteiten – Ondersteuning

94

95

. . 2004 . . . . . Aantal . Bijdrage . . . x 1.000 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2005 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2006 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . . . . . 601 . 21 . . . . . . . . . . . . . . . 601 . 21 .

2007 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . . . . . 2.183 . 63 . . . 499 . 12 . . . . . . . . . . . 2.682 . 75 .

2008 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . . . . . 1.457 . 41 . . . 1.366 . 26 . . . 300 . 1. . . . . . . 3.124 . 68 .

Architectuurcentrum Aorta, Utrecht Station van de toekomst Aorta ontwikkelde een project rond grote stationsontwikkelingen. Aanleiding voor het project waren de bouwputten die overal in het land op stations zijn ontstaan... /* verder op pagina 100 */

Het Brabants Orkest, Eindhoven De nachtegaal De nachtegaal was een educatief muziektheatertraject voor de groepen 6, 7 en 8 in het basisonderwijs. Het bevatte een aantrekkelijk combinatie van interessante elementen: een Nederlands muziekstuk van Theo Loevendie en een hertaling van een sprookje door Kees van Kooten, en beantwoordde aan een behoefte uit het onderwijs aan hoogwaardige muziekeducatieve activiteiten... /* verder op pagina 100 */

nm 100

nm 102

nm 102

nm 103

School der Poëzie, Amsterdam PoëzieClip De School der Poëzie ontwikkelde het educatief traject PoëzieClip voor de derde klas van vmbo, havo en vwo, waarbij leerlingen hoogtepunten uit de Nederlandse en in het Nederlands vertaalde poëzie lezen, analyseren, interpreteren en vervolgens omzetten in beeldtaal en clips... /* verder op pagina 101 */

Stichting Hoedje van Papier, Rotterdam Hoedje van Papier in de Wijk Hoedje van Papier realiseert uiteenlopende mediaworkshops voor kinderen van tien tot twaalf jaar in achterstands- of aandachtswijken op het vlak van journalistiek en fotografie, film en televisie, radio en grafische vormgeving, en internet... /* verder op pagina 102 */

Stichting Nederlands Philharmonisch Orkest, Amsterdam Goudhaartje Goudhaartje was een educatief muziektheaterproject van het Nederlands Philharmonisch Orkest voor kinderen vanaf zeven jaar. Het was gebaseerd op Roald Dahls versie van het sprookje van Goudhaartje en werd op muziek gezet door Kurt Schwertsik. /* verder op pagina 102 */

Stichting PopSport, Roermond PopSport 2008 – 2009 PopSport biedt veertig schoolbands uit het voortgezet onderwijs uit Brabant, Limburg, Zeeland en Utrecht de kans zich te ontwikkelen met een virtueel budget voor het inkopen van workshops. De organisatie blijkt opnieuw in staat de beproefde formule af te stemmen op de telkens veranderende behoeften en mogelijkheden van de doelgroep... /* verder op pagina 103 */

{

Tot en met 2007 zijn iets meer aanvragen voor het voortgezet onderwijs ontvangen dan voor het basisonderwijs. Ook het honoreringspercentage van aanvragen voor voortgezet onderwijs was aanmerkelijk hoger. In 2008 was het aantal aanvragen gelijkmatig verdeeld over het basisen het voortgezet onderwijs en ook het honoreringspercentage was gelijk. Opvallend was verder het grotere aantal aanvragen voor activiteiten voor beide doelgroepen samen, zoals grootschalige overkoepelende samenwerkingsprojecten tussen culturele instellingen en scholen (zes aanvragen werden gehonoreerd). Activiteiten voor het bijzonder onderwijs, zoals leerlingen met een handicap, bleven schaars (twee aanvragen werden gehonoreerd). }

{

Het aantal gehonoreerde aanvragen was gelijkmatig verdeeld over projecten voor podiumkunsten, cultureel erfgoed en beeldende kunst. Bovendien steeg het aantal (nieuwe) mediaprojecten, waarin deelnemers werden gestimuleerd te reageren op de mediacultuur door bijvoorbeeld zelf film, video, radio of animatie te maken. }

{

Net als in 2006 en 2007 werden ook in 2008 meer aanvragen ingediend voor nieuwe projecten (57) dan voor vervolgprojecten (39). Voor een duurzame ontwikkeling van cultuureducatie in Nederland hebben de Mondriaan Stichting en het nfpk+ geprobeerd een balans te bereiken tussen investeren in innovatie en investeren in breedte. Dit leidde in 2008 tot een evenwichtiger honorering van nieuwe initiatieven (21) en vervolgprojecten (20). }

{

Meer dan de helft van het aantal aanvragen kwam uit Noord- en Zuid-Holland, waarvan een substantieel aantal echter over een landelijk project ging, bijvoorbeeld in de vorm van een theatertournee door Nederland. Van het totale aantal ondersteunde projecten had de helft een landelijk bereik. Onder de aanvragers waren de provincies Noord-Brabant, Gelderland, Limburg, Utrecht en Overijssel goed vertegenwoordigd, in tegenstelling tot Flevoland, Friesland en Zeeland. Op de Antillen en Aruba werden drie projecten ondersteund. }

{

In 2008 steeg het aantal regionale samenwerkingsverbanden en werkten scholen en culturele organisaties geregeld samen. Uit deze overkoepelende samenwerking ontstonden vaak hoogwaardige en vernieuwende projecten, die goed aansloten bij het leerplan van scholen. }

{

Culturele verscheidenheid, expertisebevordering en talentontwikkeling kregen extra aandacht. Er werden relatief veel en goede cultureel diverse aanvragen ingediend. Tien projecten die uitsluitend op dat onderwerp waren gericht werden ondersteund (met in totaal € 386.395). Overigens was het merendeel van de ondersteunde projecten bestemd voor leerlingen van uiteenlopende achtergrond. Goede afstemming en aansluiting met de doelgroep is vanaf de start een belangrijk aandachtspunt geweest. Het aantal projecten waarin uitdrukkelijk aandacht wordt besteed aan talentontwikkeling steeg aanmerkelijk, zij werden ondersteund met in totaal € 289.025, het dubbele van 2007. }

Van augustus 2006 tot en met december 2008 hebben de Mondriaan Stichting en het Nederlands Fonds voor Podiumkunsten+ hebben samen cultuureducatie in het primair en voortgezet onderwijs ondersteund voor alle kunstdisciplines en het cultureel erfgoed. In 2008 hadden de fondsen daarvoor € 1.350.000 beschikbaar. Per 1 januari 2009 heeft het Fonds voor Cultuurparticipatie deze ondersteuningsmogelijkheid overgenomen. Ondersteuning Het budget werd besteed aan projecten die bijdragen aan de ontwikkeling van cultuureducatie in Nederland of een leemte in het aanbod aanvullen. Activiteiten die gericht zijn op het aanleren van vaardigheden om kennis te nemen van en waardering te krijgen voor kunst en cultureel erfgoed, op het actief deelnemen aan kunst en cultuur of op het stimuleren van het ontwikkelen van talent kwamen in aanmerking voor ondersteuning. Bijzondere aandacht ging uit naar cultureel diverse projecten, expertisebevordering en talentontwikkeling. Een belangrijke voorwaarde voor ondersteuning was dat bij de ontwikkeling van een project zowel een onderwijsorganisatie als een cultuurinstelling is betrokken. Dit was in overeenstemming met de visie van de Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur, die cultuureducatie beschouwen als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de onderwijssector en de cultuursector. Met deze ondersteuning konden culturele instellingen en scholen samen nieuw educatief aanbod ontwikkelen. Deze samenwerking was belangrijk om een hoogwaardig, vraaggericht aanbod tot stand te brengen en de educatieve trajecten zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de wensen en behoeften van de doelgroep. Vanaf begin 2006 hebben beide fondsen nadrukkelijk middelen ingezet voor de overdraagbaarheid van projectresultaten, om de ontwikkeling van cultuureducatie verder te stimuleren. Ook presenteerden zij voorbeeldprojecten op een speciale website en vestigden zij in hun reguliere communicatie de aandacht op best practices.

5. Interdisciplinaire activiteiten – Cultuureducatie

nm 101

Islamitische Scholen Besturen Organisatie, Amersfoort (S)c(h)oolart: de karavaan van Salaam (S)c(h)oolart wil coöperatie tussen islamitische basisscholen en cultuuraanbieders bevorderen. Onderzoek in samenwerking met de Universiteit Utrecht naar de mogelijkheden voor cultuureducatie op islamitische basisscholen leidde tot dit programma, dat de integratie van cultuureducatie in islamitische basisscholen bevordert en mogelijke religieuze en culturele belemmeringen wegneemt... /* verder op pagina 100 */

Ontwikkelingen

Cultuureducatie

5. Interdisciplinaire activiteiten – Cultuureducatie

100

De Mondriaan Stichting functioneerde van 2006 tot en met 2008 als uitvoerder van deze ondersteuningsmogelijkheid. De beoordeling van de aanvragen gebeurde door een gezamenlijke adviescommissie waarin expertise uit alle kunstdisciplines en het erfgoed was vertegenwoordigd. Deze interdisciplinaire beoordeling werkte goed: er was voldoende ruimte voor een integraal oordeel en de discussies tussen deskundigen op verschillend gebied werden als zeer waardevol ervaren. Sinds het begin van de samenwerking, in augustus 2006, zijn in totaal 283 aanvragen ontvangen, waarvan 96 in 2008; 51 aanvragen werden niet in behandeling genomen, omdat zij niet voldeden aan de voorwaarden of evident niet bijdroegen aan het doel van deze ondersteuningsmogelijkheid. In 2008 werden 41 aanvragen gehonoreerd met in totaal € 1.457.457. Het honoreringspercentage was 43% /* pagina 100 */. In 2007 was al gebleken dat de behoefte aan financiering van educatieve activiteiten groot is. De druk op het budget was ook in 2008 aanzienlijk, zowel door het grote aantal aanvragen als door de omvang en de hoge kosten per project. Om deze redenen heeft het ministerie van ocw een aanvullend bedrag van € 400.000 ter beschikking gesteld voor het financieren van deze projecten. Daarmee konden de Mondriaan Stichting en het nfpk+ de ondersteuningsmogelijkheid continueren tot het moment dat deze werd overgenomen door het Fonds voor Cultuurparticipatie.

Voornemens

96

97

Cultuureducatie wordt per 1 januari 2009 ondersteund door het Fonds voor Cultuurparticipatie. Om de samenwerking af te sluiten en de effecten in kaart te brengen laten de Mondriaan Stichting en het nfpk+ deze ondersteuning evalueren. De resultaten worden verwerkt in een publicatie, die in de eerste helft van 2009 zal verschijnen.

nm 103

Vereniging Kontaktgroep Audiovisuele Vorming, Utrecht MediaCultuur MediaCultuur wil de positie van mediawijsheid in het voortgezet onderwijs versterken. Daarvoor werken organisaties als de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, Stedelijk Museum Amsterdam, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, V2_ en Kennisnet samen met twintig scholen uit het hele land. /* verder op pagina 103 */

nm 104

Institute of Network Cultures, Amsterdam Winter Camp 09 Winter Camp 09 beloofde een belangrijk evenement te worden voor ontwikkelingen binnen eCultuur, zowel in theoretische en kritische als in technologische zin... /* verder op pagina 104 */

De Mondriaan Stichting en het nfpk+ zijn enthousiast over de samenwerking. De afstemming en informatieverstrekking zijn soepel en plezierig verlopen, de aanvragen werden efficiënt behandeld.

De Interregeling was van groot belang om de voortrekkersrol van Nederland binnen eCultuur te versterken en te behouden. Internationaal toonaangevende projecten konden worden gerealiseerd dankzij de extra middelen die de samenwerkende fondsen tot hun beschikking hadden. Het is dan ook jammer dat de Interregeling ophoudt te bestaan. Sommige projecten zijn gericht op technologische vernieuwing, ontwikkeling en experiment in een bredere culturele context. Fondsen hebben niet altijd extra budget voor projecten die gericht zijn op technologische vernieuwing en experiment. Omdat deze projecten wel van belang zijn voor een technologisch geïnformeerd en kritisch discours binnen eCultuur en bijdragen aan de mediageletterdheid van bepaalde doelgroepen, zou het wenselijk zijn dat de Interregeling toch blijft bestaan.

nm 105

nm 105

nm 105

nm 106

Stichting De Balie, Amsterdam Electrosmog Festival Electrosmog was de naam van een festival voor duurzame immobiliteit, met een uitzonderlijke internationale omvang, benaderingswijze en programmering. Er zou worden samengewerkt met internationale nieuwe media-instellingen die wereldwijd tot de top behoren, actuele thema’s zouden worden geagendeerd en zowel op theoretisch als op technologisch vlak zou worden bijgedragen aan eCultuur... /* verder op pagina 104 */

Stichting mama, Amsterdam Interactive Burka De Mondriaan Stichting ondersteunde Interactive Burka van mama, omdat het een bijzondere, innovatieve installatie was, met als uitgangspunt dat zowel de persoonlijke beleving van de wereld van nieuwe media als het dragen van een burka gekenmerkt wordt door de onzichtbaarheid van het individu in een publiek domein... /* verder op pagina 105 */

Stichting Mediamatic, Amsterdam Mediamatic Travel Mediamatic Travel was een bijzonder en voorbeeldstellend project dat de culturele kaart wist te vergroten door reizen aan te bieden naar de culturele underground. Voor eCultuur was het belang van het project gelegen in de innovatieve manier waarop nieuwe media werden ingezet: het anyMeta Community Management System werd gebruikt voor het eerste doe-het-zelfreisbureau... /* verder op pagina 105 */

Stichting Pleinmuseum, Amsterdam Dropstuff Hotspots Dropstuff Hotspots was een toevoeging aan het Dropstuffproject, die als doel had de uitwisseling en wisselwerking tussen de verschillende musea en het Dropstuffpaviljoen te vergroten... /* verder op pagina 105 */

Waag Society, Amsterdam Pop Up Pop Up was een interactieve installatie voor jonge kinderen, een levensgrote kijkdoos waarin peuters en kleuters hun eigen theatervoorstelling konden maken met intelligente objecten. Deze objecten waren uitgerust met sensoren die reageerden op de input van de kinderen, op licht, geluid en beweging... /* verder op pagina 106 */

Het ministerie van ocw biedt een fiscale faciliteit voor cultureel beleggen. Net als in groene projecten kunnen particulieren ook in culturele projecten fiscaal voordelig beleggen. De Mondriaan Stichting vindt cultureel beleggen een goede mogelijkheid voor het ontsluiten van nieuwe financieringsbronnen voor culturele instellingen. Binnen de ondersteuningsmogelijkheid beoordelen de Mondriaan Stichting en het nfpk+ culturele aspecten van projecten. De Mondriaan Stichting gaat na of een project van belang is voor de Nederlandse musea. Ook is er binnen deze ondersteuningsmogelijkheid ruimte voor projecten die in algemene zin bijdragen aan een levendig en dynamisch kunstklimaat, zoals projecten van presentatie-instellingen voor hedendaagse kunst. Het oordeel van de Mondriaan Stichting is een marginale toets en het advies is één van de overwegingen waarop het ministerie van ocw de afgifte van cultuurverklaringen baseert. In 2008 heeft het ministerie van ocw de Mondriaan Stichting vijf keer om advies gevraagd. In al deze gevallen ging het om projecten die naar verwachting zouden bijdragen aan een levendig en dynamisch kunstklimaat.

Interregeling Het aantal projecten voor kunst en cultuur dat niet gebonden is aan een bepaalde kunstsector of discipline blijft stijgen. Dat komt vooral door technologische ontwikkelingen: eCultuur, nieuwe media en digitalisering maken grensoverschrijdende projecten mogelijk. Ook is een nieuw type maker ontstaan, dat zich tussen verschillende disciplines beweegt, interdisciplinair samenwerkt en zich niet meer uitsluitend als beeldend kunstenaar, vormgever, schrijver of theatermaker manifesteert. Bovendien wordt bij eCultuurprojecten vaker samenwerking gezocht met partners buiten de kunst, zoals maatschappelijke organisaties en bedrijven. De Mondriaan Stichting stimuleerde met het Nederlands Fonds voor de Film en het Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroepproducties zowel in 2007 als in 2008 het ontwikkelen van interdisciplinaire eCultuurprojecten. Daarvoor was in totaal € 1.400.000 beschikbaar. In 2007 werden 49 aanvragen behandeld, waarvan er twaalf werden gehonoreerd, met in totaal € 500.000. In 2008 werden 60 aanvragen behandeld, waarvan er 26 gehonoreerd, met in totaal € 1.366.000. Daarmee is het beschikbare budget flink overschreden. Het niveau van de aanvragen is in de loop van deze twee jaar gestegen doordat de sector zich snel professionaliseert. De projecten waren zeer divers en werden gekenmerkt door een grote betrokkenheid bij maatschappelijke ontwikkelingen, een kritische kijk op technologische ontwikkelingen, een interactieve relatie met het publiek, experiment met nieuwe mediatechnologieën en de wens het discours over eCultuur te verdiepen. De projecten varieerden van een online reisbureau naar de internationale culturele underground tot een interactieve installatie waarin de relatie tussen persoonlijke belevenissen en de publieke ruimte werd onderzocht /* pagina 104 */.

5. Interdisciplinaire activiteiten – Interregeling en De verbeelding

nm 104

Maartje Nevejan Produkties, Amsterdam Couscous Global De community website Couscous Global is een vervolg op de bnn-serie Couscous & Cola, waarin maatschappelijk geëngageerde documentairefilmpjes voor en door jongeren op verschillende plaatsen in de wereld werden getoond. De content van de site bestaat uit zelfgemaakte filmpjes, maar ook uit muziek of tekst... /* verder op pagina 104 */

5. Interdisciplinaire activiteiten – Cultuureducatie, Cultureel beleggen en Interregeling

Cultureel beleggen nm 104

98

99

Fondsen konden deelnemen aan de Interregeling, als de reguliere ondersteuningsmogelijkheden van het fonds openstonden voor nieuwe mediaontwikkelingen binnen de eigen disciplines. Dat is bij de Mondriaan Stichting zeker het geval: eCultuur is een prioriteit binnen alle ondersteuningsmogelijkheden en blijft dat ook in de periode 2009 – 2012. Binnen de hedendaagse beeldende kunst heeft de Mondriaan Stichting in 2008 € 875.000 aan eCultuur besteed, binnen het cultureel erfgoed € 700.000. Daarmee heeft zij ruimschoots aan de matchingsverplichting voldaan.

De verbeelding De Mondriaan Stichting heeft op verzoek van het Nederlands Fonds voor de Film bijgedragen aan De verbeelding, een experimentele ondersteuningsmogelijkheid voor kunstzinnige films met een bijzondere visuele aanpak en een relatief beperkt budget. De uitvoering van De verbeelding werd verzorgd door het Nederlands Fonds voor de Film. De volgende films ontvingen een bijdrage: C’est déja l’été, van Bastiaan Kroeger en Martijn Smits; De stillen, van Ricky Rijneke; Winterland, van Dick Tuindenen Winterstilte, van Sonja Wyss. In 2008 ging Winterstilte in première. De andere films komen in 2009 uit. Daarna zal de samenwerking worden geëvalueerd.

Ondersteunde projecten Cultuureducatie

Groninger Museum, Groningen De vuurvogel € 46.175 – € 92.350 februari 2008 – november 2009

Aorta ontwikkelde een project rond grote stationsontwikkelingen. Aanleiding voor het project waren de bouwputten die overal in het land op stations zijn ontstaan. Binnen het educatieve deel van het project kwamen vragen aan de orde als hoe wij ons in de toekomst willen verplaatsen of welke functies een station moet vervullen. Architectuur is een onderbelicht thema in het educatieve aanbod voor scholieren. Omdat dit project in die leemte kon voorzien en goed aansloot bij de beleveniswereld van jongeren, werd het ondersteund.

Het Groninger Museum realiseert in samenwerking met Oneira Art en vijf scholen voor speciaal onderwijs een educatief project rond De vuurvogel, een monumentale installatie op het thema van de mythologische feniks. De installatie doet een beroep op de verschillende zintuigen van de leerlingen en wordt aangevuld met theatrale performances. Het project wordt ondersteund, omdat het een lacune aanvult in het museale aanbod voor beeldende kunst voor deze bijzondere doelgroep. Het museum vertaalt het project naar een methodiek die een nieuwe stap voor museumeducatie betekent. Buiten Groningen wordt het project ook in Maastricht en Leiden uitgevoerd.

Bibliotheek Hoogeveen, Hoogeveen Kleuterproject De molenmuis € 27.403 – € 56.561 september 2008 – juni 2009

Bijbels Museum, Amsterdam Heilig?! 2 € 27.500 – € 88.475 september 2008 – juni 2010 Het museum vroeg om vervolgfinanciering voor het succesvolle educatieve project Heilig?! – een lespakket en een peer education-traject rond de vaste tentoonstelling van het museum: Tempelberg, Haram al-Sharif, heilige plaats voor joden, christenen en moslims. Na grondige evaluatie werd het project aangepast voor een nieuwe doelgroep: het vmbo. In deze vervolgfase zouden twee betekenisvolle stappen worden gezet: schaalvergroting en inhoudelijke vernieuwing, waarbij de peer educators het land in trekken om scholen buiten de Randstad te bereiken. Het project zou daarmee van bijzonder belang zijn voor cultuureducatie in heel Nederland, en werd ondersteund.

Erfgoedhuis Zuid-Holland, Delft Erfgoedspoor € 75.000 – € 991.355 oktober 2008 – maart 2009

De nachtegaal was een educatief muziektheatertraject voor de groepen 6, 7 en 8 in het basisonderwijs. Het bevatte een aantrekkelijk combinatie van interessante elementen: een Nederlands muziekstuk van Theo Loevendie en een hertaling van een sprookje door Kees van Kooten, en beantwoordde aan een behoefte uit het onderwijs aan hoogwaardige muziekeducatieve activiteiten. De betrokkenheid van ervaren educatieve professionals garandeerde bovendien dat het project ook zou aansluiten bij de behoeften en wensen van de leerlingen. Het project werd ondersteund, omdat het naar verwachting in opzet en uitvoering een interessante bijdrage zou leveren aan de ontwikkeling van cultuureducatie in Nederland.

(S)c(h)oolart wil coöperatie tussen islamitische basisscholen en cultuuraanbieders bevorderen. Onderzoek in samenwerking met de Universiteit Utrecht naar de mogelijkheden voor cultuureducatie op islamitische basisscholen leidde tot dit programma, dat de integratie van cultuureducatie in islamitische basisscholen bevordert en mogelijke religieuze en culturele belemmeringen wegneemt. Er komt een cd-rom die lokale mogelijkheden tot samenwerking tussen scholen inventariseert. In workshops en trainingen worden schoolteams getraind en geschoold. Ook wordt er een instructie-dvd gemaakt met lesmateriaal voor beeldende expressie, toneel, ritme en presentaties. Omdat dit project een lacune aanvult in het aanbod voor een bijzondere doelgroep, kwam het in aanmerking voor ondersteuning.

ivak, Delfzijl Fivelsgoud, een ontdekkingsreis door Fivelingo € 70.000 – € 250.000 september – december 2008 Het ivak, Instituut voor Amateuristische Kunstbeoefening in Noordoost-Groningen, wilde met het project Fivelsgoud erfgoededucatie in het basisonderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs een vaste plaats geven, waarbij de directe leefomgeving van de scholieren centraal stond. Het project onderscheidde zich door zijn draagvlak en publieksbereik: een grote doelgroep in een relatief onderbelichte regio. Om deze redenen, en omdat het project multimedia op een vernieuwende en aantrekkelijke manier toepaste, werd Fivelsgoud ondersteund.

Het Pakhuys, Amsterdam Kiddocs € 25.000 – € 80.685 september – december 2008

Kunstencentrum Wherelant, Purmerend Theatertotaal € 10.015 – € 56.925 november 2008 – mei 2009

Kiddocs is een reizend documentairefestival voor jongeren en vond in 2008 plaats op Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius en Sint-Maarten. Op de deelnemende scholen werden documentaires vertoond, met bijbehorende lespakketten. Ook vonden er vertoningen plaats voor jongeren in bibliotheken, buurtcentra en plekken voor naschoolse opvang. Het festival vult al geruime tijd een lacune in het aanbod binnen de context van de Antilliaanse eilanden aan. Nieuw was de komst van enkele makers naar de eilanden, die betrokken werden bij discussiebijeenkomsten. Daardoor was er ditmaal meer aandacht voor reflectie op de inhoud en praktijk van de getoonde documentaires.

Theatertotaal was een multidisciplinair kunstfestival voor en door mensen met een verstandelijke beperking in het speciaal voortgezet onderwijs. Omdat er grote behoefte bestaat aan educatieve trajecten voor het bijzonder onderwijs, terwijl het aanbod gering is, zou dit project voor deze specifieke doelgroep naar verwachting in een leemte voorzien. Nieuw aan dit project was dat er werd samengewerkt met het basisen voortgezet bijzonder onderwijs en de dagbesteding, waardoor er voor cultuureducatie in het bijzonder onderwijs een doorlopende leerlijn zou komen. Omdat Theatertotaal bovendien met hulp van Kunstconnectie en Cultuurnetwerk Nederland breed toegankelijk zou worden, werd er een bijdrage voor verleend.

5. Interdisciplinaire activiteiten – Ondersteunde projecten

De bibliotheek van Hoogeveen wilde een verhaal van Tjibbe Veldkamp uitbreiden tot een multimediaal project met lespakket voor kleuters. De keuze voor deze jonge doelgroep was bijzonder, waar educatieve trajecten van hoge kwaliteit voor kinderen in de groepen 1 en 2 zeldzaam zijn. Het project zou naar verwachting de taalontwikkeling van de kinderen stimuleren en een goede basis bieden voor erfgoedonderwijs in latere klassen. Omdat het project, dat aanvankelijk bedoeld was voor kinderen in Hoogeveen, bovendien makkelijk overdraagbaar werd gemaakt voor andere gemeenten, kwam het in aanmerking voor een bijdrage.

Het Brabants Orkest, Eindhoven De nachtegaal € 35.000 – € 390.680 maart – juni 2009

Islamitische Scholen Besturen Organisatie, Amersfoort (S)c(h)oolart: de karavaan van Salaam € 32.500 – € 65.000 september 2007 – juni 2009


Architectuurcentrum Aorta, Utrecht Station van de toekomst € 23.630 – € 51.676 september 2008 – maart 2009

Museumgroep Leiden, Leiden Bemused € 60.000 – € 260.400 september 2008 – juli 2011

Scholen in de kunst rma De Hof, Amersfoort Buitenshuis € 26.300 – € 71.500 augustus 2008 – september 2009

Stichting caro, Amsterdam De Herrekijker € 34.000 – € 69.960 januari – maart 2009

Zes Leidse erfgoedinstellingen (Museum Volkenkunde, Naturalis, De Lakenhal, Rijksmuseum voor Oudheden, Museum Boerhaave, Regionaal Archief ) hebben samen het initiatief genomen lesprogramma’s op te zetten voor vmbo-leerlingen, een voor hen nieuwe educatiedoelgroep. Iedere deelnemende instelling kan haar eigen invloed doen gelden op de programma’s; tegelijkertijd wordt samenhang aangebracht door het delen van titel, communicatie en educatieve uitgangspunten. Dat het project bovendien in nauwe samenspraak met docenten wordt ontwikkeld wekt vertrouwen in het draagvlak ervan. Om deze redenen en omdat het project de expertise op het gebied van educatie bevordert wordt het ondersteund.

Het project Buitenshuis wil basisschoolleerlingen uit groepen 5 en 6 betrekken bij de geschiedenis en het erfgoed in de eigen buurt. Na voor twee van de veertien wijken in Amersfoort een conceptversie te hebben ontwikkeld wil de organisatie het project uitbreiden tot de overige twaalf wijken. Belangrijk onderdeel van het project zijn de verhalen over de wijken, die worden gecombineerd met opdrachten aan de kinderen. Om de degelijke en effectieve werkwijze, die vertrouwen wekt in een goed resultaat, en om de voorbeeldige manier waarop uiteenlopende kinderen bij de eigen wijk worden betrokken, komt Buitenshuis in aanmerking voor een bijdrage.

De Herrekijker gaat op bijzondere en onderscheidende wijze over kunst in de openbare ruimte, ontdekkingen doen in de natuur en leren zien. Voorbeelden van professionele landschapskunst, fotografie en kunst worden ingezet om kinderen te leren kijken naar de eigen omgeving. In praktische opdrachten gaan ze vervolgens op zoek naar kleuren, geluiden en visuele indrukken. Docenten kunnen onverwachte ingrepen in de nabije omgeving doen om verrassende effecten te sorteren. Met de verzamelde indrukken op foto’s kan ten slotte een audiovisuele presentatie worden gemaakt voor de website. Om de sterke kwaliteiten van dit zorgvuldig geteste project werd de landelijke implementatie ervan ondersteund.

Nationaal Filmfestival voor Scholieren, Lelystad Nationaal Film Festival voor Scholieren € 24.000 – € 71.500 september 2008 De vierde editie van het Nationaal Filmfestival voor Scholieren vond plaats in het Nieuw Land Erfgoedcentrum en het Agora Theater in Lelystad. Leerlingen van 25 middelbare scholen uit heel Nederland namen deel met eigengemaakte films, die door een jury van professionals werden beoordeeld. Op de festivaldag zelf kregen de leerlingen workshops aangeboden en was er gelegenheid ervaringen uit te wisselen. Het festival is inhoudelijk en kwantitatief gegroeid en neemt binnen het filmeducatieve aanbod door de nadruk op eigen productie een unieke plaats in. Ondersteuning werd verleend om de professionalisering van het evenement verder te ontwikkelen.

Planet jr Productions, Rotterdam Wereld Kinderfestival 2008 € 45.000 – € 510.550 mei – juni 2008 Editie 2008 van het Wereld Kinderfestival kwam in aanmerking voor een bijdrage van de Mondriaan Stichting, omdat deze manifestatie van bovenregionaal belang is en een divers publieksbereik kent. Het is het enige interculturele en multidisciplinaire festival dat jaarlijks op grote schaal plaatsvindt, zowel in Nederland als in België. Het vervult een voorbeeldstellende functie door internationale en lokale programmering en educatie met elkaar te combineren en een relatie te leggen met culturele diversiteit. Door zijn opzet en wijdvertakte samenwerking met ondersteunende instellingen draagt het festival bovendien bij aan een goede infrastructuur voor cultuureducatie.

Erfgoedspoor betekende een interessante schaalvergroting en een belangrijke kwaliteitsverbetering van een succesvol project waarmee het Erfgoedhuis Zuid-Holland in 2005 is begonnen: het systematisch bij elkaar brengen van provinciale erfgoedinstellingen en basisen middelbare scholen. Het uitgangspunt was doorlopende leerlijnen te ontwikkelen voor scholen, waarbij lokale erfgoedinstellingen werden uitgenodigd lesmateriaal te ontwikkelen en scholen werd gevraagd dit af te nemen. Omdat het project een aantal kwaliteiten in zich verenigde, zoals intensieve samenwerking en uitwisseling tussen scholen en instellingen, werd het ondersteund.

100

101

School der Poëzie, Amsterdam PoëzieClip € 11.000 – € 31.000 januari – mei 2009 De School der Poëzie ontwikkelde het educatief traject PoëzieClip voor de derde klas van vmbo, havo en vwo, waarbij leerlingen hoogtepunten uit de Nederlandse en in het Nederlands vertaalde poëzie lezen, analyseren, interpreteren en vervolgens omzetten in beeldtaal en clips. Breed ingezette educatieve projecten voor poëzie zijn relatief zeldzaam; dat geldt eens te meer voor dit traject, dat zowel aan bestaande poëzie als aan nieuw beeld aandacht besteedt en, blijkens een Amsterdams proefproject, leerlingen werkelijk stimuleert op gedichten te reageren. PoëzieClip zou naar verwachting een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van cultuureducatie en werd om die reden ondersteund.

Stichting Ballet Festivals en Projecten, Amsterdam Zwanenmeer Bijlmermeer 2 € 58.225 – € 396.992 februari – april 2009 Het Nationale Ballet maakte met Don’t Hit Mama en het 5ekwartier een voorstelling waarin klassiek ballet en urban dance met elkaar werden verweven. Het plan bevatte een interessante mix van dansculturen en toonde overtuigend aan dat hier sprake zou zijn van een voorbeeldige voorstelling. Het educatietraject was een intrinsiek onderdeel van de voorstelling, die verspreid over het land te zien zou zijn. Het traject was goed opgebouwd en zou naar verwachting de interesse in en betrokkenheid bij de voorstelling verder vergroten. Om zijn interessante bijdrage aan de ontwikkeling van cultuureducatie werd dit project ondersteund.

Stichting Bulkboeks Dag van de Literatuur, Rotterdam Dag van het Literatuuronderwijs 2008 € 35.000 – € 107.000 november 2008 De Dag van het Literatuuronderwijs voor docenten, vakdidactici, schrijvers, letterkundigen en bibliothecarissen uit het hele land levert een bijzondere bijdrage aan het vergroten van de expertise van deze groep. Daarom werd editie 2008 ondersteund. Thema van deze editie was Vertel mij wat, over hoe een docent door goed vertellen leerlingen voor literatuur weet te winnen. Speciale aandacht ging uit naar verschillende manieren van vertellen, vooral ook via nieuwe media.

Stichting Cinekid, Amsterdam Media-educatie programmaontwikkeling € 45.000 – € 161.500 juli – december 2008 CinekidStudio is een interactieve mogelijkheid waarmee kinderen op uiteenlopende manieren online actief en creatief mediaproducties kunnen maken. Cinekid wil de verdere implementatie van deze tool in het onderwijs mogelijk gaan maken door trainers op te leiden die leraren, workshopleiders of andere gebruikers nader scholen, het aantal inzetbare workshopleiders vergroten, met lokale of regionale cultuureducatiebemiddelaars en scholen aanbod ontwikkelen om de website verder te vullen en ten slotte bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek naar het gebruik van nieuwe media door kinderen. Om de behoefte aan goed mediaeducatief aanbod en de pioniersrol die Cinekid hierin vervult was een bijdrage op zijn plaats.

Stichting De Dutch Don’t Dance Division, Den Haag De notenkraker 2008 € 20.000 – € 322.750 december 2008 – januari 2009 Met het Holland Dance Festival werd dit project rond het beroemde ballet op een sprookje van E.T.A. Hoffman en muziek van Tsjaikovski voor de derde maal georganiseerd. Uit de eerdere edities was al gebleken dat de inhoud goed was afgestemd op de wensen en behoeftes van de doelgroep. Ondersteuning van deze editie was vooral bedoeld om het project in zijn geheel uitgebreid te evalueren; daarbij zou de aandacht nadrukkelijk uitgaan naar het overdraagbaar maken van de formule van deze dansproductie. Wegens het bijzondere karakter van het project en de interessante mogelijkheden om het over te dragen werd ondersteuning verleend.

De Nederlandse Bachvereniging ontwikkelde een vervolg op een project uit 2007, waarin kinderen in het basisonderwijs op speelse wijze konden kennismaken met de muziek van Bach en de tijd waarin hij leefde. Voor klassieke muziek is het aanbod van educatieve projecten nog steeds gering. Dit vervolgproject kon door landelijke verspreiding en overdracht aan derden in een leemte voorzien. Op grond van de aanpassingen waartoe het proefproject aanleiding had gegeven, was aansluiting van het vervolgproject bij de wensen en behoeften van de doelgroep verzekerd. Om deze redenen werd De dag van Bach aangemerkt als een waardevolle bijdrage aan muziekeducatie, en ondersteund.

Stichting Hoedje van Papier, Rotterdam Hoedje van Papier in de Wijk € 15.000 – € 221.606 september 2008 – juli 2009

Stichting Holy, Amsterdam Clips voor vrijheid 2009 € 54.000 – € 237.905 2009 Tijdens Clips voor vrijheid ontwikkelen jongeren tussen acht en achttien jaar op het thema van vrijheid en verdraagzaamheid met een speciaal animatieprogramma clips van eigengemaakt beeldmateriaal, teksten, muziek en rap. De leerlingen worden begeleid in workshops waarin ze leren werken met animatie, internet en video en kennismaken met strategieën om persoonlijke ideeën over maatschappij en actualiteit op kunstzinnige wijze te verbeelden. Op Bevrijdingsdag worden de beste clips vertoond. De ondersteuning werd voortgezet om de organisatie de kans te geven het project een duurzame context te geven, de doelgroep te verbreden en de kwaliteit van de educatie te verhogen.

Stichting Jeugdfilmfestival Rotterdam, Heinenoord Vierde editie Hollywood in de klas € 15.000 – € 135.725 september 2008 – januari 2009

Stichting Nationaal Monument Kamp Vught, Vught Een bijzondere ontvangst € 26.000 – € 154.680 december 2008 – februari 2009

De ontmoeting was een samenwerking tussen Villa Zebra en het cbk Rotterdam waarin niet de realisatie van een beeldenexpositie maar de wording ervan centraal stond. Het ging hier om een voorbeeldstellende aanpak die erop gericht was de stap tussen kunst maken en kunst beleven voor basisscholieren te verkleinen. Leerlingen werkten met kunstenaars en medewerkers acht tentoonstellingsconcepten uit rond kwesties aangaande opstellingen en verhalen die exposities kunnen vertellen. Alle acht concepten werden getoond. Bezoekers dienden het geëxposeerde verhaal te achterhalen, door te fantaseren, een begin of slot te bedenken of een geheel eigen variant te bedenken.

Een bijzondere ontvangst is een interessante schaalvergroting en een inhoudelijke verdieping van een eerder project: Stichting Nationaal Monument Kamp Vught ontwerpt nieuwe rondleidingen en verbetert daarnaast ook de kwaliteit van bestaande rondleidingen. De wijze waarop dit vervolgproject wordt ontwikkeld wekt vertrouwen in het resultaat en komt in aanmerking voor een bijdrage. Om te beantwoorden aan de vraag van de onderwijsorganisaties heeft de stichting al in een vroeg stadium docenten bij het samenstellen van de rondleidingen betrokken. Het maatwerk dat dit project levert voor uiteenlopende, zowel nationale als internationale, groepen is vernieuwend en daarmee ook voorbeeldstellend.

Stichting Meet My Street, ’s-Graveland Meet my Street@State of the Image € 20.000 – € 51.060 oktober 2008 State of the Image is een terugkerend platform voor de ontmoeting van technologie, kunst en consument en concentreert zich inhoudelijk op technische mogelijkheden, digitale productie en globalisering in relatie tot beeldcultuur. Meet my Street ontwikkelt een programma waarin jongeren samenwerken met professionele kunstenaars en als filmmakers op onderzoek uitgaan naar de stand van zaken en ontwikkelingen in digitale media. Jongeren verslaan hun ontdekkingen in korte films en geluidsopnames, ze maken foto’s van speciale gebeurtenissen, personen en festivallocaties, en doen straatinterviews. Een bijdrage werd verstrekt wegens de bijzondere inbedding in een kunstenfestival en de ontwikkeling van overdraagbare, landelijk inzetbare formats.

Stichting nana, Amsterdam Kinderboekenfestival 2008 – Een tovenaar met woorden € 50.000 – € 168.790 november 2008 nana organiseerde op de drie Benedenwindse Eilanden een kinderboekenfestival voor scholieren op het thema poëzie. Het programma bestond uit literaire manifestaties, voorlezingen, workshops, filmvertoningen en muzikale optredens. Deelnemende auteurs waren onder anderen Karin Amatmoekrim, Gibi Bacilio, Joke van Leeuwen en Monica Oleana. Belangrijk onderdeel was de Literaire Luchtbrug, een programma waarin kofferbibliotheekjes werden uitgedeeld en een literair schoolkrantenproject werd gerealiseerd. Om de bijzondere positie van het festival op de eilanden en de uitwisseling tussen Antilliaanse en Nederlandse scholieren werd dit project ondersteund.

Stichting Nederlands Philharmonisch Orkest, Amsterdam Goudhaartje € 40.000 – € 303.840 mei – oktober 2008 Goudhaartje was een educatief muziektheaterproject van het Nederlands Philharmonisch Orkest voor kinderen vanaf zeven jaar. Het was gebaseerd op Roald Dahls versie van het sprookje van Goudhaartje en werd op muziek gezet door Kurt Schwertsik. Dit materiaal bood de mogelijkheid een relatie te leggen tussen literatuur, muziek en beeldende kunst. Kinderen werden op aansprekende en fantasievolle wijze geprikkeld, met aandacht voor verschillende talenten. Om de doordachte opzet en de maatwerkgerichte voorbereiding was het project voorbeeldstellend. Omdat de reputatie van het NedPho bovendien vertrouwen wekte in de artistieke kwaliteit van dit project, kwam het in aanmerking voor een bijdrage.

Stichting Nieuwe Huizen, Amersfoort Ibu Bhumi € 50.000 – € 190.000 januari – april 2009 De interdisciplinaire interculturele theatervoorstelling Ibu Bhumi is de opvolger van de NederlandsIndonesische coproductie Paradise... a woman?, die middelbare scholieren in contact wilde brengen met theatrale ideeën en werkwijzen uit een andere cultuur dan de Nederlandse en hun belangstelling voor culturele diversiteit vergroten. In educatieve zin raakt Ibu Bhumi zowel aan de Nederlandse koloniale geschiedenis als aan hedendaagse diversiteitsthema’s. De voorstelling is om de manier waarop zij culturele verschillen aan de orde stelt en invoelbaar maakt en om de betrokkenheid van kunstenaars uit Indonesië voorbeeldstellend en wordt daarom ondersteund.


Hoedje van Papier realiseert uiteenlopende mediaworkshops voor kinderen van tien tot twaalf jaar in achterstands- of aandachtswijken op het vlak van journalistiek en fotografie, film en televisie, radio en grafische vormgeving, en internet. Het project onderscheidt zich van vergelijkbare initiatieven door de professionele mediamensen die de deelnemers begeleiden. Bovendien biedt de gerichtheid op de brede school in achterstandswijken een toegevoegde waarde. Door de combinatie van deze twee kwaliteiten draagt het project bij aan de ontwikkeling van cultuureducatie in Nederland en kan het als voorbeeld dienen voor andere steden – een bijdrage was op zijn plaats.

Stichting Kinderkunsthal Villa Zebra, Rotterdam De ontmoeting € 32.500 – € 122.500 september 2008 – juni 2009


Stichting De Nederlandse Bachvereniging, Utrecht Dag van Bach € 30.000 – € 129.080

Stichting Parnas, Leeuwarden Dok C € 70.000 – € 305.428 september 2008 – januari 2010

Theatergroep Wederzijds, Amsterdam Een odyssee € 20.000 – € 66.716 mei – juni 2008

Dok C is een aanlegsteiger voor kunsten cultuureducatie in de Leeuwarder wijk Cammingaburen. Drie basisscholen, drie kinderopvangorganisaties en Centrum voor de Kunsten Parnas sloten een convenant om in de komende twee jaar een gezamenlijke voorziening te treffen die leerlingen binnenen buitenschoolse cultuureducatieactiviteiten biedt. De activiteiten lopen uiteen van landschapsschilderen, theatersport, muziek, kinderkoor. Het project wordt bestudeerd door Cultuurnetwerk Nederland en kan mogelijk een methodiek opleveren voor andere regio’s om cultuureducatie te verankeren in de brede schoolgedachte. Om deze redenen kwam het project in aanmerking voor een bijdrage.

Theatergroep Wederzijds organiseerde voor leerlingen van groepen 7 en 8 van het basisonderwijs en groepen 1 en 2 van het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs een theatrale schoolreis. Het educatieve uitgangspunt was deze scholieren door middel van toneel in te wijden in de Griekse oudheid: mythen, goden, oorlog, dichtkunst. Kinderen op de lagere school krijgen doorgaans weinig te maken met de klassieke mythologie, terwijl het om aansprekende verhalen gaat. Om deze reden en omdat Wederzijds als toonaangevend jeugdtheatergezelschap met deze odyssee naar verwachting een bijzonder resultaat zou bereiken en de kinderen een waardevolle ervaring zou geven, wordt dit project ondersteund.

Stichting PopSport, Roermond PopSport 2008 – 2009 € 30.000 – € 175.000 juni 2008 – mei 2009

ThiemeMeulenhoff, Zutphen Geschiedenismethode Feniks voor onderbouw vmbo € 50.000 – € 256.970

PopSport biedt veertig schoolbands uit het voortgezet onderwijs uit Brabant, Limburg, Zeeland en Utrecht de kans zich te ontwikkelen met een virtueel budget voor het inkopen van workshops. De organisatie blijkt opnieuw in staat de beproefde formule af te stemmen op de telkens veranderende behoeften en mogelijkheden van de doelgroep. Zij heeft bijzondere aandacht besteed aan persoonlijk contact met de deelnemers en zal de invulling en uitvoering van de workshops intensief begeleiden. Om de voorbeeldstellende wijze waarop PopSport popmuziek en educatie in competitievorm met elkaar weet te verbinden kwam dit project in aanmerking voor een bijdrage.

Stichting Tijdgeest, Bergen aan Zee Tijdgeest € 35.000 – € 127.628 In een proefproject voor omgevingsgerichte erfgoededucatie zouden leerlingen uit groep 6 en 7 van het basisonderwijs in de gemeente Bergen worden uitgedaagd terug te gaan in de tijd van de oude Friezen rond het jaar nul. Door op bijzondere wijze fysieke en virtuele werkelijkheid te combineren zou het project naar verwachting een geschikte methode opleveren om de belangstelling voor de geschiedenis uit de eigen omgeving te stimuleren. Om deze redenen, en zeker ook omdat het project leerlingen in staat zou stellen zelf een actieve rol te spelen, werd het ondersteund.

Stichting Toneelgroep Amsterdam, Amsterdam Juniortheater: Rocco en zijn broers € 72.500 – € 284.487 september 2008 – januari 2009 Toneelgroep Amsterdam maakt op scholen en in buurttheaters hoogwaardige voorstellingen, waarbij scholen en scholieren een ruime eigen inbreng hebben en professionele theatermakers de leerlingen begeleiden. Deze bijzondere educatieve aanpak was ook kenmerkend voor het juniortheaterproject Rocco en zijn broers. Omdat het project bovendien van bovenregionaal belang was als gevolg van de aandacht die werd besteed aan de kennisoverdracht ervan buiten de Randstad, werd het ondersteund.

Aan de vierde editie van Hollywood in de klas werd deelgenomen door leerlingen van zestig scholen uit Rotterdam, Zwolle, Breda en Antwerpen. Zij schreven onder begeleiding scripts, maakten decors en schoten een korte film. In extra lessen maakten zij kennis met allerlei, ook theoretische aspecten van filmen. Na regionale voorrondes vond de feestelijke finale tijdens het Internationaal Film Festival Rotterdam plaats in gala, met een vakjury die Mini Tiger Awards in verschillende categorieën uitdeelde. Om de doeltreffende methodiek en de schaalvergroting van het project werd er een bijdrage aan verleend.

102

103

Voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs ontwikkelde educatieve uitgeverij ThiemeMeulenhoff met Erfgoed Nederland de geschiedenisleergang Feniks, die erfgoededucatie een vaste plaats in het onderwijscurriculum moet geven. Het publieksbereik van dit project was indrukwekkend: twintig procent van alle vmbo-leerlingen kan met deze methode worden bediend. Zowel uit het onderwijs als uit de erfgoedinstellingen waren experts bij de ontwikkeling van het project betrokken. Op die manier garandeerde de uitgeverij een goede afstemming met het onderwijs. Er ging bijvoorbeeld speciale aandacht uit naar het inpassen van de methode in het vakoverstijgend werken, een van de onderwijsvernieuwingen waar vmbo-docenten mee te maken krijgen.

Thorbecke Scholengemeenschap, Zwolle Moderne media – Wat doen beelden met jou en wat doe jij met beelden? € 40.000 – € 262.000 mei 2008 – juli 2010 De Thorbecke Scholengemeenschap introduceerde een mediaprofiel voor leerlingen vanaf de Basisvorming tot en met de Tweede Fase. Het nieuwe schoolvak Nieuwe Media zou daarvan deel uitmaken. Voor de realisatie van de inhoud van dit vak werkte de school samen met De Muzerie en Omroep Zwolle. Het vak beoogt leerlingen te laten kennismaken met allerlei vormen van (kunst)uitingen op het gebied van fotografie, film en mediacultuur en een kritische houding bij hen te ontwikkelen tegenover die beelden. Het project was voorbeeldstellend om de evenwichtige verdeling van theorie, praktijk en reflectie, en werd daarom ondersteund.

Vereniging Kontaktgroep Audiovisuele Vorming, Utrecht MediaCultuur € 55.000 – € 165.450 oktober 2008 – november 2009 MediaCultuur wil de positie van mediawijsheid in het voortgezet onderwijs versterken. Daarvoor werken organisaties als de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, Stedelijk Museum Amsterdam, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, V2_ en Kennisnet samen met twintig scholen uit het hele land. Ze ontwikkelen en realiseren lesmodules voor aankomende kunstdocenten en lessenreeksen, ontsluiten relevante kunstwerken en kunstproducties die in het lesmateriaal gebruikt kunnen worden en bouwen een interactieve website waarop mediawijze kunstlessen worden aangeboden. Omdat het project een lacune aanvult in het aanbod, kennisontwikkeling bevordert en grootschalig van aanpak is, werd het ondersteund.

Verzetsmuseum Zuid-Holland, Gouda Stadswandeling Tweede Wereldoorlog Gouda € 6.094 – € 28.774 januari 2009 Het Verzetsmuseum Zuid-Holland stelde een audiotour voor scholieren samen langs locaties in de stad die gerelateerd zijn aan gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog. De audiotour is een beproefd en goedwerkend middel om jongeren zich te laten inleven in het perspectief van een ander. Het museum kreeg een bijdrage in de kosten van deze audiotour, omdat het dit middel aanwendde om een periode van onderdrukking tot leven te wekken op een wijze die zowel vernieuwend als goed overdraagbaar is: door gebruik te maken van persoonlijke documenten en oral history.

Fundashon Kas di Kultura Korsou, Willemstad, Curaçao Drop Art! Siña Wak Siña Mira 2009 € 10.670 – € 25.670 januari – juni 2009 Drop Art! en Siña Wak Siña Mira zijn twee verwante projecten over schilderkunst voor kinderen in internaten op Curaçao en leerlingen van het Voorbereidend Secundair Beroeps Onderwijs in Willemstad. Voor deze bijzondere doelgroep bestaat nog weinig aanbod. In zes lessen maken de leerlingen evenzoveel schilderijen, waarbij ze gestimuleerd worden een visie te ontwikkelen op hun eigen toekomst. Expressief schilderen en visualiseren vormen het hoofddoel. De projectresultaten zouden in een eindexpositie in de bibliotheek van Willemstad worden getoond. Ondersteuning werd verleend om continuïteit in de uitvoering te brengen en onderzoek naar uitbreiding van de activiteiten op andere Antilliaanse eilanden te doen.

Ondersteunde projecten Interregeling

Leerstoelgroep Theaterwetenschap uva, Amsterdam Orbis Pictus: Theatrum Mundi € 19.800 – € 33.000 oktober 2008 De website www.theatrummundi.com van Tjebbe van Tijen werd ontwikkeld naar aanleiding van het tweejaarlijkse congres van de Vereniging voor Theaterwetenschap. De website onderzocht, beproefde en implementeerde nieuwe manieren om tekst en beeld dynamisch aan elkaar te linken en zodoende op een innovatieve manier te ontsluiten. Voor een gespecialiseerde doelgroep vormde de website een zeer waardevolle toevoeging aan de bestaande manieren om onderzoek te doen en de resultaten ervan te publiceren. Om die redenen werd het project ondersteund.

DocsOnline, Utrecht DocsOnline documentaire videocutter en -player € 63.000 – € 120.645

Maartje Nevejan Produkties, Amsterdam Couscous Global € 103.350 – € 247.643

De DocsOnline documentaire videocutter en -player stelt gebruikers van www.docsonline.tv in staat selecties van documentaires te maken en die elders te gebruiken. Dit maakt documentaires beter vindbaar en doorzoekbaar. Voor eCultuur was het van belang dat deze tool de gebruikers in staat stelt van het fragment van een documentaire via één klik terug te gaan naar de documentaire als geheel. Omdat deze functionaliteit nog niet bestond, werd het project ondersteund.

De community website Couscous Global is een vervolg op de bnn-serie Couscous & Cola, waarin maatschappelijk geëngageerde documentairefilmpjes voor en door jongeren op verschillende plaatsen in de wereld werden getoond. De content van de site bestaat uit zelfgemaakte filmpjes, maar ook uit muziek of tekst. Doel is jongeren een wereldwijd platform te geven om gedachten en beelden uit te wisselen. Achterliggende gedachte is via deze interculturele kennismaking ook wederzijds begrip, verwondering en gesprek te bevorderen. Dit project onderscheidt zich van andere websites met zelfgemaakte producties door zijn aandacht voor jongerencultuur en zijn internationale reikwijdte, en wordt daarom ondersteund.

Institute of Network Cultures, Amsterdam Winter Camp 09 € 68.000 – € 136.875 november 2008 – mei 2009 Winter Camp 09 beloofde een belangrijk evenement te worden voor ontwikkelingen binnen eCultuur, zowel in theoretische en kritische als in technologische zin. Het zou een uitgelezen moment worden om netwerken voor nieuwe media, kunst en cultuur kritisch onder de loep te nemen en op de toekomst voor te bereiden. Om de urgentie van het thema en de goede invulling ervan werd het project ondersteund.

International Documentary Filmfestival Amsterdam, Amsterdam DocLab Reality Rules € 29.994 – € 49.990 november 2008 Het programmaonderdeel DocLab van idfa was in 2008 gericht op informatievisualisatie die de werkelijkheid via statistische gegevens en nieuwe technologische mogelijkheden creatief wil weergeven. Deze nieuwe vormen van origineel en scheppend met de werkelijkheid omgaan werden in DocLab in kaart gebracht en afgezet tegen traditionele documentaire cinema. Omdat DocLab tendensen binnen eCultuur ontsluit, verspreidt en verdiept en deze terugkoppelt naar de wereld van de documentaire, werd dit project ondersteund.

Nederlands Instituut voor Mediakunst, Amsterdam Media Art Platform € 12.100 – € 20.167 augustus – oktober 2008 Media Art Platform was een project voor het oprichten van een online platform annex database voor mediakunst. Het doel was de uiteenlopende kennis omtrent mediakunst te verzamelen en onderling te relateren, wat het aangaan van nieuwe samenwerkingsverbanden en het ontwikkelen van nieuwe projecten zou kunnen bevorderen. Omdat een platform voor en over mediakunst van belang werd geacht voor de sector, werd bijgedragen aan de ontwikkelingskosten.

Stichting mama, Amsterdam Interactive Burka € 62.640 – € 109.100 november – december 2008

Electrosmog was de naam van een festival voor duurzame immobiliteit, met een uitzonderlijke internationale omvang, benaderingswijze en programmering. Er zou worden samengewerkt met internationale nieuwe media-instellingen die wereldwijd tot de top behoren, actuele thema’s zouden worden geagendeerd en zowel op theoretisch als op technologisch vlak zou worden bijgedragen aan eCultuur. Concrete toepassingen voor duurzame immobiliteit zouden worden voorbereid en het kritisch discours over gebruikswijzen van nieuwe media zou worden verdiept. Om deze redenen werd het project ondersteund.

De Mondriaan Stichting ondersteunde Interactive Burka van mama, omdat het een bijzondere, innovatieve installatie was, met als uitgangspunt dat zowel de persoonlijke beleving van de wereld van nieuwe media als het dragen van een burka gekenmerkt wordt door de onzichtbaarheid van het individu in een publiek domein. De burka was een elektromagnetisch geladen mediacel die in een drukbezochte publieke ruimte kon worden aangeraakt om verhalen op te roepen. Deze verhalen bestonden uit interviews, debatten en usergenerated content rond vragen of je veiliger bent in een burka, wat een veilige ruimte is en of je iemand mag aanraken die onzichtbaar is.

Stichting Lange Poten, Amsterdam Game / Jan € 30.000 – € 333.085 september – december 2009 Het interdisciplinair theaterproject Game / Jan combineerde een fysieke performance met projecties van een virtuele wereld. Deze projecties waren stereoscopisch en met een brilletje zag de kijker de virtuele beelden in 3D. Het vertrekpunt van de voorstelling was een onopgeloste en mysterieuze moord in de familie van Carla Mulder, artistiek leider van Stichting Lange Poten. Deze moord en verschillende scenario’s werden gereconstrueerd met holografische projecties. Omdat Game / Jan een vernieuwende en voorbeeldstellende cross-over was tussen theater en nieuwe mediatechnologieën waarbij eCultuur op een bijzondere manier werd ingezet, werd dit project ondersteund.

Stichting Limboland, Amsterdam Limboland € 100.000 – € 226.800 Limboland is een werkruimte en een online multimediaal, interactief platform voor de verbreiding van verdiepende, kritische en ludieke culturele producties. Makers kunnen in de studio ervaring opdoen, met de beschikbare technologieën werken en hun netwerk uitbouwen. Het online platform maakt de eigenzinnige culturele producties toegankelijk. De combinatie van een toegankelijke werkruimte en een platform voor het tonen van culturele, kwetsbare producties werd van belang geacht voor zowel makers als kijkers. Omdat Limboland met de combinatie van werkruimte en podium voor culturele producties een lacune aanvult, werd het ondersteund.


De Polliniferoused Container is een duurzame, zelfvoorzienende, mobiele woon- en werkeenheid die in Rotterdam werd geïntroduceerd en vervolgens langs elf klimatologische en geografische unescolocaties reist. Het belang van dit project voor het domein van eCultuur is gelegen in de nieuwe technologische toepassingen die zijn ontwikkeld om de container te laten functioneren: van onderzoek en ontwikkeling tot uitvoering en rondreis. Om de bijdrage die het levert aan technologische ontwikkelingen en de belangstelling voor eCultuur die het wekt bij een breed en divers publiek werd dit project ondersteund.

Stichting De Balie, Amsterdam Electrosmog Festival € 35.000 – € 182.000 mei 2009


Blindpainters, Amsterdam The Polliniferoused Container / World in a Shell € 70.000 – € 289.306 september 2009

Organisatie Latijns Amerika Activiteiten, Amsterdam State of L3 € 20.000 – € 58.797 maart 2008 – juli 2009

Stichting Mediamatic, Amsterdam Social rfid Hackers Camp € 64.721 – € 83.909 september 2008 In het onderzoeksproject eKnitting gingen kunstenaars en technisch creatieven met drie verschillende technologieën aan de slag gingen: rfid (identificatietechnologie), Bluetooth (draadloos aansturen van randapparatuur) en nieuwe elektrisch geleidende materialen (zogezegd slimme materialen, waarmee in het leger en de ruimtevaart wordt geëxperimenteerd). Er werd gezocht naar nieuwe toepassingen waarbij deze drie technologieën met elkaar werden vervlochten. Het project werd ondersteund omdat creatieve en oneigenlijke toe-eigening van technologieën van belang wordt geacht voor de ontwikkeling van een kritisch discours binnen eCultuur gericht op emancipatoire mogelijkheden van technologieën.

Stichting Mediamatic, Amsterdam Mediamatic Travel € 120.000 – € 347.573 januari – april 2009 Mediamatic Travel was een bijzonder en voorbeeldstellend project dat de culturele kaart wist te vergroten door reizen aan te bieden naar de culturele underground. Voor eCultuur was het belang van het project gelegen in de innovatieve manier waarop nieuwe media werden ingezet: het anyMeta Community Management System werd gebruikt voor het eerste doe-het-zelfreisbureau. Ook was het opbouwen en onderhouden van netwerken en het koppelen van bestaande netwerken uit het oogpunt van eCultuur van belang. Het reisbureau streefde naar culturele vernieuwing en kennisuitwisseling en gaf daarmee ook een impuls aan het Nieuwsgierigheidsbeleid.

Stichting Noorderzon Groningen, Groningen Format gava € 48.500 – € 98.150 Format gava ontsloot audiovisueel erfgoedmateriaal door jonge kunstenaars en muzikanten de mogelijkheid te bieden met het archiefmateriaal aan de slag te gaan. De resultaten werden tijdens het Noorderzon Festival in de muziekkoepel getoond en deden ook filmtheaters in Groningen en Arnhem aan. Format gava ontwikkelde bovendien een format dat ook in andere steden en landen kan worden toegepast voor het ontsluiten van audiovisueel archiefmateriaal. Het project werd ondersteund omdat het een bijzonder initiatief was waarbij eCultuur werd ingezet om audiovisueel erfgoed te ontsluiten en een overdraagbaar format te ontwikkelen.

Stichting Pleinmuseum, Amsterdam Dropstuff Hotspots € 100.000 – € 353.000 februari – mei 2009 Dropstuff Hotspots was een toevoeging aan het Dropstuffproject, die als doel had de uitwisseling en wisselwerking tussen de verschillende musea en het Dropstuffpaviljoen te vergroten. Door de Hotspots beklijfde het Dropstuffproject beter. Om de nieuwe museale mogelijkheden die Dropstuff Hotspots bood, het doelgroepenbeleid en de nauwe betrokkenheid van deelnemers en instanties bij de productie en presentatie van werk uit uiteenlopende disciplines werd dit project ondersteund.

Stichting Sample Paradijs, Amsterdam Senna € 50.000 – € 86.075 januari 2009 – juni 2010 Senna is een videosampler, een online software tool waarmee iedereen, maar in eerste instantie kinderen, op een speelse manier videocollages kan maken van videofragmenten van het internet. Het belang van het project is gelegen in het feit dat een jonge generatie een hulpprogramma krijgt om beelden uit hun omgeving te bewerken, zich toe te eigenen en tot een persoonlijk product te maken. Om de bijzondere doelgroep en om de emancipatoire mogelijkheden van de tool werd het project ondersteund.

Stichting Spatial Media Laboratories, Rotterdam 12_Series € 35.000 – € 78.500 september 2008 – februari 2009 12_Series vormde de neerslag van onderzoek naar ruimtelijk beeld en geluid dat de leden van Telcosystems gedurende drie jaar uitvoerden. In deze periode ontwikkelden zij software die in real time processen genereert en componeert op basis van voorgeprogrammeerde regels. De output van deze software werd op twaalf schermen getoond. Elk scherm was bovendien gekoppeld aan een speaker. De beelden geluidgeneratoren begonnen met eenvoudige beelden en geluiden en wonnen volgens voorgeprogrammeerde regels aan complexiteit. Het project werd ondersteund omdat de aanvragers zich technologieën eigen maakten en op zoek gingen naar een nieuwe, technologisch geïnformeerde vormentaal.

State of L3 levert een interdisciplinaire bijdrage aan de beeldvorming rond de zwarte diaspora door met een internationale groep kunstenaars, jongeren en andere betrokkenen te werken aan de opbouw van een database van beelden, verhalen en ervaringen. Om de urgentie van de zoektocht naar de identiteit van een groep mensen met een ver Afrikaans verleden zal het project in Nederland bij uiteenlopende bevolkingsgroepen weerklank vinden. studie naar dit onderwerp. De eerste onderzoeksfase van dit project wordt ondersteund.

104

105

Stichting Terschellings Oerol Festival, Terschelling Midsland Liquid Space 6.0 (Oerol Festival 2009) € 65.000 – € 168.313 juni 2009 Voor het project Liquid Space 6.0 werkten beeldend kunstenaar Daan Roosegaarde en Atelier Oerol samen. Het project bestond uit het produceren en presenteren van een interactief kunstwerk en op het kunstwerk gebaseerde dansvoorstellingen die in het tiendaagse Oerol Festival 2009 zouden worden opgevoerd. Het project werd ondersteund om de positie die de kunstenaar inneemt in de ervaringsgerichte kunst en de bijdrage die dit werk zou leveren aan het ontwikkelen en profileren van eCultuur.

Stichting V2_Organisatie, Rotterdam Better than Reality € 41.750 – € 85.836 april – december 2008 Better than Reality was een cyclus van drie workshops en een gebruikerstest voor artistieke augmented reality-experimenten. Betrokken kunstenaars waren Boris Debackere en Marnix de Nijs. Het project was van belang voor de verdere ontwikkeling van eCultuurtoepassingen in de beeldende kunst en werd om die reden ondersteund. Het werd ook gefinancierd door MultimediaN, een publiek-private stichting waarin de wetenschappelijke wereld samenwerkt met industriële en maatschappelijke instellingen in een zoektocht naar hoogwaardige multimediale oplossingen voor de digitale wereld.

Stichting worm, Rotterdam Content Manipulation System € 18.000 – € 32.260 Het Content Manipulation System met als codenaam vinegret gaf antwoord op twee aspecten die hedendaags webdesign domineren: de lay-out en structuur van gratis templates en de alomtegenwoordigheid van user generated content. Dit maakte het webdesigners mogelijk een website te ontwerpen die beter aansloot bij hun praktijk en niet de logica volgde van grids en databases maar van de visuele identiteit van kunstenaar of ontwerper. Hiermee was het project zowel in technologische als in kritische zin van belang voor het domein van eCultuur en werd het ondersteund.

Stichting z25.org, Utrecht Retyping Dante € 9.355 – € 28.260 november 2008 – december 2010 Retyping Dante bestond uit het ontwikkelen van software waarmee Dantes Goddelijke komedie werd herschreven. Wanneer de gebruiker de Dantesoftware installeerde, werden alle toetslagen geregistreerd en via het internet verzonden naar de Danteserver. De server verzamelde de aanslagen en reconstrueerde Dantes werk. Dit proces was live te volgen op de website z25.org. Via het herschrijven van Dantes Goddelijke komedie wilde men web 2.0, het internet en gezamenlijke creaties, onderzoeken. Om deze jonge groep makers de kans te geven hun werkpraktijk verder te ontwikkelen en dit prikkelende idee in de praktijk te brengen werd het project ondersteund.

Bezwaren

Waag Society, Amsterdam Het Geheugenhuis € 60.000 – € 141.530 april 2009 Het Geheugenhuis was een tweedaags festival, dat in aanmerking kwam voor ondersteuning. Het onderzocht uit verschillende gezichtspunten en in uiteenlopende media wat de effecten zijn van nieuwe media op hoe wij verhalen vertellen en delen, hoe en wat wij ons herinneren en hoe wij onze identiteit construeren. Zowel oude als nieuwe verteltechnieken kwamen aan bod tijdens het festival in de vorm van interdisciplinaire presentaties en installaties, lezingen, performances, een tentoonstelling, filmprogramma en workshops. De vier thema’s waren: nieuwe media als empowerment van het individu, collectief geheugen, neurologische en psychologische werking van het geheugen en technologie als herinneringstool.

Waag Society, Amsterdam Pop Up € 50.000 – € 83.820 december 2008 – januari 2010

Holambra is een uitwisselingsproject tussen Brazilië en Nederland dat met een gefaseerde aanpak op beide locaties duurzame resultaten boekte. Het uitgangspunt om dit te realiseren met een locatiegebonden spel, gebaseerd op een authentiek volkspel uit Brazilië, was interessant en prikkelend. Enerzijds gebruikte dit project eCultuur op een bijzondere manier voor uitwisseling, samenwerking en locatiegebonden leren, anderzijds droeg het met locatiegebonden speltechnologie, workshops en seminars bij aan technologische en kritische ontwikkelingen binnen eCultuur. Om deze redenen werd het project ondersteund.

Centrum voor de Kunsten A7, Heerenveen Centrum voor de Kunsten A7 maakte bezwaar tegen het afwijzen van zijn aanvraag om een bijdrage in de kosten van het Postkoets Festival 2008. Het bezwaar kon niet in behandeling worden genomen, omdat het te laat werd ingediend.

Pop Up was een interactieve installatie voor jonge kinderen, een levensgrote kijkdoos waarin peuters en kleuters hun eigen theatervoorstelling konden maken met intelligente objecten. Deze objecten waren uitgerust met sensoren die reageerden op de input van de kinderen, op licht, geluid en beweging. Om de bijzondere doelgroep, de tijd en aandacht die werd besteed aan onderzoek naar de effectiviteit van dit soort installaties en de mogelijkheden van technologie in een theatrale setting werd dit project ondersteund.

106

5. Interdisciplinaire activiteiten – Bezwaren en Niet-gehonoreerde aanvragen

Het Victorian Circus-evenement had als rode draad een permanent aanwezig en actief gezelschap: Crew, geleid door de Vlaamse kunstenaar Eric Joris. Het werk van de Crewleden wordt gekenmerkt door immersiviteit, technologie, real virtuality, performativiteit en overlappen tussen kunst en wetenschap en tussen podiumkunst en nieuwe technologie. Ze maken multimediaal theater waarbij video en andere technologische middelen niet worden ingezet als illustratie of als middel, maar als verhaalmogelijkheid zelf. Om de NederlandsVlaamse uitwisselingen op hoog niveau en het samenbrengen van mensen uit het nieuwe mediaveld in intensieve, intieme sessies waarbij de toeschouwer ook performer werd, werd dit project ondersteund.

Ad rem monumentorum, Ohé en Laak Stichting Ad rem monumentorum maakte bezwaar tegen de afwijzing van haar aanvraag om een bijdrage in de kosten van het internetspel de Cuyperscode. In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat het spel niet uitzonderlijk of voorbeeldstellend is: het zou onvoldoende meerwaarde bieden tegenover commerciële internetspelen waarmee het voor zijn belangrijkste doelgroep (middelbare scholieren) moet concurreren.

Waag Society, Amsterdam Holambra € 75.000 – € 204.050 juli – september 2009


Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond, Amsterdam Victorian Circus 5 € 15.000 – € 53.500 maart 2009

107

Kunstencentrum Wherelant, Purmerend Kunstencentrum Wherelant maakte bezwaar tegen het afwijzen van zijn aanvraag om een bijdrage in de kosten van het project Theatertotaal. Aanvullende informatie maakte duidelijk dat het project breder toegankelijk wordt met hulp van Kunstconnectie en Cultuurnetwerk Nederland. Ook werd duidelijk dat het van belang is voor het bijzonder onderwijs een beproefd concept te gebruiken. Nieuw aan het project is wel de samenwerking met het basisen voortgezet bijzonder onderwijs en de dagbesteding, waardoor er voor cultuureducatie in het bijzonder onderwijs een doorlopende leerlijn tot stand komt. Om deze redenen werd het bezwaar toegewezen.

Media Explosiva, Arnhem Media Explosiva maakte bezwaar tegen het afwijzen van haar aanvraag om een bijdrage in de kosten van Virtual Elevator. Dit project wil een type interactief verhaal waar al lang mee geëxperimenteerd wordt en onderzoek naar wordt gedaan, in de praktijk brengen. In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat de aanvraag onvoldoende aannemelijk maakt dat het project een essentiële bijdrage zal leveren aan deze langlopende discussie over interactieve verhalen en hun dramaturgische mogelijkheden.

Stichting Europa Cantat Utrecht, Utrecht Stichting Europa Cantat Utrecht maakte bezwaar tegen het afwijzen van haar aanvraag om een bijdrage in de kosten van het project School Voices. Het bezwaarschrift kon echter niet in behandeling worden genomen, omdat het te laat werd ingediend.


Stichting Meet My Street, ’s-Graveland Meet My Street maakte bezwaar tegen het afwijzen van haar aanvraag om een bijdrage in de kosten van het project State of the Image, een onderdeel van het interactieve filmfestival in Arnhem. Op grond van nieuwe informatie over de overdraagbaarheid van het project werd het bezwaar toegewezen.

Stichting Piet Bos, Amsterdam Stichting Piet Bos maakte bezwaar tegen het niet in behandeling nemen van haar aanvraag om een bijdrage in de kosten van het project De grote operareis. In de beslissing op bezwaar werd overwogen dat het op grond van artikel 3 van het Algemeen Reglement niet mogelijk is deze aanvraag te honoreren. In dat artikel staat dat geen financiële ondersteuning mag worden verleend aan een rechtspersoon, als een of meer personen, voor wie subsidie wordt aangevraagd, deel uitmaken van het bestuur van die rechtspersoon. Dat is bij dit project het geval.

Cultuureducatie Academie Jong Bacinol, Delft Academie Jong Bacinol Ad rem monumentorum, Ohé en Laak Cuyperscode (verdiepingsspel) Anno, Den Haag Les van het jaar 2009 aslan Muziekcentrum, Amsterdam SwingItOut!2009 Centrum voor de Kunsten A7, Heerenveen Postkoets Festival 2008 Centrum voor de Kunsten de Meander, Boxmeer Het Theater Centrum voor de Kunsten Eindhoven, Eindhoven Glow 2008 Cultureel Erfgoed Noord-Holland, Haarlem Tijdvakposters ‘Toen bij ons’ Filmmuseum, Amsterdam Filmklassiekersproject Glaspaleis Heerlen, Heerlen Hamelen, Hilversum, Heerlen Introdans, Arnhem Dancing with the Arts 2009 kpc Groep, ’s-Hertogenbosch Rhythm for All Kunstencentrum Wherelant, Purmerend Theatertotaal Markant, Centrum voor Kunsteducatie Apeldoorn, Apeldoorn kpb, Landschappen van Verbeelding, De Boekpiraten, Reizende tentoonstelling Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum, Den Haag Pilotproject masterclasses poëzie Projectbureau Cultureel en Haven Kwartier, Gouda Gouda’s geheime (onder)waeterweerelt Rotterdams Centrum voor Theater, Rotterdam Rozen in je buik Stichting Openbaar Primair Onderwijs Almelo, Almelo Blikveld Stichting Ajazz, Assen Ajazz Stichting Ars Musica, Scheveningen Liedcyclus Schwanengesang van Franz Schubert Stichting Beeldend Dans Theater Telder, Arnhem Niemandsland Stichting Bommelse Kunst Route, Zaltbommel Kleuter kunstroute Stichting Building Bridges, Amsterdam Open rugzak Stichting Cinekid, Amsterdam Media-educatie programmaontwikkeling Stichting covo, Culemborg Theaterproject: No More Stichting de Eijnderic, Heesch Spelen wereldwijd Stichting Djempol, Amsterdam Eva en de kris Stichting Dream Depot, Amsterdam Wanneer begint de dag? Stichting Educatieve Projecten sep, Amsterdam Wat Erfgoed kan doen! Stichting Europa Cantat Utrecht, Utrecht School voices Stichting Goede Grond, Utrecht Echt gebeurd! Kanaleneiland Stichting Grachtenfestival, Amsterdam The Hackney Chronicles Stichting Grote Broer, Nijmegen Pepernotencircus


Alchemyst, Amsterdam Art feedback system Cellspace, Amsterdam 1ive0n1ine Circus Family, Amsterdam Freedom from Fear Cooperatieve Filmproduktievereniging Cineventura uaa, Amsterdam Jan Cremer de onverbiddelijke D.sign, Amsterdam On Track Festina Lente Creative Productions, Utrecht A Bike or A Vision mad Emergent Artcenter, Eindhoven Image Radio 2008 Media Explosiva, Arnhem Virtual Elevator Sander Veenhof, Amsterdam %Radio Stddanceco, Rotterdam Matter Stiching 75 + nap/ Satellietgroep, Den Haag Portal van de zee

Cultuureducatie

Bonnefanten College, sector vmbo, Maastricht Leerarrangement De Grote Oorlog Booch? festival, Heerlen Booch? Een Nieuwe Wereld, Amsterdam Videosculptuur The Truth about Ices and Waters Federatie Antilliaanse Jeugdzorg, Curaçao Festival derechi di mucha Gerrit Rietveld College, Utrecht Een nieuwe wereld op straat Gerrit Rietveld College, Utrecht TheaterKunstklas Hortus Botanicus Amsterdam, Amsterdam Licht in de Hortus Jeugdtheater Hofplein, Rotterdam Catch my Drift Kid Entertainment Rotterdam, Rotterdam Hét voel je goed kinderspektakel Monsterz creatum, Eindhoven Kidsmusea Noortje Licht, Kampen Spaanse Ruiters P60 Podium voor pop, cultuur en media, Amstelveen Moving Buildings Pro Rege School, Amsterdam De Verhuizing Rozentheater, Amsterdam Rozentuin Scholengemeenschap Tabor, Hoorn In de ban van de regenboog Stiching Cunera Nu, Rhenen Muziektheatervoorstelling Cunera Stichting Adamello, Zwolle Carmen en Peter en de Wolf Stichting Azhar, Schiedam Marhaba Maroc 2008 Stichting Beschermers Stedelijk Museum Kampen, Kampen Museumatelier Stichting Blue Dew, Zwolle Little Whisky Child Stichting Bulkboeks Dag van de Literatuur, Rotterdam Dag van de Literatuur 2009 Stichting Clup Welzijnswerk, Purmerend Europa op reis Stichting Communal Arts, Amsterdam 5inFive Stichting De LuiaardVrouwe, Dordrecht Aan de Lange Weg Stichting Educatieve Projecten sep, Amsterdam Wat erfgoed kan doen! Stichting Europa Cantat, Utrecht Utrecht school voices Stichting Filmproject, Amsterdam De culturele erfenis van Nederlands-Indië Stichting Juister filmexperience, Goes Mossels in de Dop 2008 Stichting Kinderkunsthal, Villa Zebra, Rotterdam Monsters Stichting Kunst aan de Linge, Rumpt Kunstroute Stichting Piet Bos, Amsterdam De grote operareis Stichting Popmuziek Limburg, Roermond Finalistendag Nu of Nooit 2009 Stichting Pure Jazzfest, Den Haag Pure Kids (Pure Jazz 2008) Stichting Roerend Goed, Amsterdam Laat zien wie je bent! Stichting Theaterproductiehuis Colline, Arnhem Sowhat

5. Interdisciplinaire activiteiten – Niet-gehonoreerde aanvragen en Niet-behandelde aanvragen

Interregeling

Stichting 8x10, Rotterdam Claus! Een schoothond van Oranje Nassau Stichting Capella Brabant, Gemonde Weihnachtsoratorium J.S. Bach Stichting De Overlevering, Amsterdam Data Drift Stichting De Wassen Neus, Amsterdam De geheime wensplek Stichting dziga, Nijmegen Art of Matching Stichting Entre Nous, Amsterdam Passage du désir in the tunnel of love Stichting Human Expo, Amsterdam Amsterdam E@rport Stichting Intro in situ, Maastricht Field of Overtones Stichting Nu Music Network, Rotterdam Numoon LabTv, Numoonsong Numoonfest 04 Stichting rc de Ruimte, IJmuiden rc Stream Café Stichting SeeS, Utrecht Verplaatsing Stichting Shoot!, Alphen aan den Rijn Homies & Hardcoreknapen Stichting Square Web, Uithuizen Anastasia Stichting Syndicaat, Amsterdam soh17 the Mood Rooms Stichting Theater Adhoc, Arnhem Zoom Stichting TheaterCentraal, Amsterdam Radiather Stichting Theâtre Espace, Amsterdam All The People I Didn’t Meet Stichting V2_Organisatie, Rotterdam Re-SortEenzaamheid in de buurt SubmarineChannel, Amsterdam Bon Appetit The Liminal Institute, Amsterdam The Watchers Waag Society, Amsterdam Search Jam Debat Weergaaf, Tilburg Social Sofa

5. Interdisciplinaire activiteiten – Niet-behandelde aanvragen

Stichting Impresariaat Kunsteducatie Uit de Kunst, Utrecht Durf Stichting Impresariaat Kunsteducatie Uit de Kunst, Utrecht Moving Borders Stichting Kunstbikken, Utrecht Het Straatmuseum Stichting Kunsteducatie Walcheren, Vlissingen Schatverhalen van Walcheren Stichting Lange Poten, Amsterdam Beelden uit ons verleden Stichting LiveJam Education, Heerlen LiveJam @ School 2008 – 2009 Stichting Meet My Street, ’s-Graveland Meet my Street@State of the Image Stichting Movies that Matter, Amsterdam Movies that Matter 2009 – 2010 Stichting Papageno, Bussum Ontmoeten Stichting Public Amusement, Amsterdam Expeditie Nieuw West Stichting Rijksmuseum Het Zuiderzeemuseum, Enkhuizen Museum4kids (zzmmzm) Stichting Sonsbeek Internationaal, Arnhem Educatief programma Sonsbeek 2008 Stichting Storm, Utrecht Kinderen nemen familie op sleeptouw / Als vip naar Tweetakt 2009 Stichting Theamus, Amsterdam KunstRoots Stichting Toeval gezocht, Amsterdam Cultura Familia (Toeval gezocht) Stichting trc Promotion, Rotterdam Na Bigi Du Stichting Verleden van Nederland, Amsterdam Verleden van Nederland Stichting Welzijn IJsterk, Amsterdam Met Nicolaas op reis Theatergroep Stout, Utrecht Boos Theaterstichting Ooit, Arnhem Kinderen met dieren Vereniging tot stichting en instandhouding van scholen met de Bijbel, Noordeloos Super Zeger, de sokkenkoning van de Alblasserwaard Waag Society, Amsterdam MediaMania zep, Amsterdam Rome & Juli’s Posse

108

109

Stichting ‘Uit de Kunst’, Nijmegen Beeldenroute in Arnhem Stichting Union By Fiction, Maastricht Project X Stichting Urban House, Groningen Festival New Attraction en Shoot & Shout Stichting vak in uitvoering, Maastricht Blik in Kunst, milieu, kind en handicap Stichting Victrix, Alkmaar Victrix Cultuur evenement Stichting Vlooienstoken Uden, Uden Vlooienstoken 2009 Stichting VoetenaandeGrond, Amsterdam Verhalen uit de grote stad Stichting Welzijn Twenterand, Vroomshoop FrontTheater Stichting Whole 9, Amsterdam Amsterdam Projecten op locatie Stichting Xemuray, Rotterdam Gemaskerde Tijd The Back Lot, Paramaribo Educatie Programma & The Talent Factory Theatervereniging Op de Top, Bergen op Zoom Sneeuwwit een leven zonder kleur Veghels Overleg Cultuur, Veghel Slokdarmfestival 2008 ViaDiaKinderkunst, Amsterdam Schoonheid van de Amsterdamse School Vrienden van het Gemeentemuseum Maassluis, Maassluis Abraham Kuyper: staatsman, emancipator en calvinist wad Stichting World Art Delft, Delft Recycle Art – Afval is een ontwerpfout

Interregeling

Chaim Levano, Amsterdam Website FourM, Baarn Bachelor-ict Frederik Poppenk, Amsterdam Zaaiers Rima Lahdo, Enschede Sleutel van het leven Robbert Smit, Maarssen Spacedots Stichting Free Gaming, Rotterdam Free Gaming 2008 Stichting Paradiso Amsterdam, Amsterdam Palabras presents....Notebook Living Stichting Podium deluxe, Den Haag Ik beken Stichting Van Oort, Amsterdam Pampus, de verloren ruimtes Stichting Watch That Sound, Rotterdam Watch That Sound

6. Beeldende kunst en vormgeving internationaal

6

Beeldende kunst en vormgeving internationaal

6. Beeldende kunst en vormgeving internationaal

110

111

De Mondriaan Stichting wil de internationale belangstelling voor hedendaagse beeldende kunst en vormgeving uit Nederland vergroten en de positie ervan versterken door de presentatie van hedendaagse beeldende kunst en vormgeving uit Nederland in het buitenland te stimuleren en te ondersteunen.

Toezeggingen 2008

Presentaties miv Hgis-C Kunstbeurzen galeries Lofts Statelijke biënnales Overige projecten en flexibel budget

Aantal . Aantal . Percentage . aanvragen . gehonoreerd . gehonoreerd . . . . . . . 334 . . 71 . . 87 . . 2. . 7. . . . 501 .

. . . . . . 241 . . 69 . . 87 . . 2. . 7. . . . 406 .

. . . . . . 72,2% . . 97,2% . . 100,0% . . 100,0% . . 100,0% . . . . .

Bijdrage . Percentage . ms x 1.000 . totaal bedrag . . . . . . . 2.315 . . 328 . . 80 . . 87 . . 88 . . . . 2.899 .

. . . . . . 10,1% . . 1,4% . . 0,4% . . 0,4% . . 0,4% . . . . 12,7% .

Internationale activiteiten Presentaties miv Hgis-C Kunstbeurzen galeries Lofts Statelijke biënnales Overige projecten en flexibel budget

6. Beeldende kunst en vormgeving internationaal – Ondersteuning

Totaal

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Internationale activiteiten


112

113

Totaal

. . 2004 . . . . . Aantal . Bijdrage . . . x 1.000 . . . . . . . . . . . . . . 2.002 . 226 . . . . . 341 . 62 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.343 . 288 .

2005 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . . . . . 1.712 . 178 . . . 290 . 70 . . . . . . . 634 . 3. . . 11 . 9. . . . . . . 260 . 2.647 .

2006 .


2007 .


2008 .

. . . Aantal . Bijdrage . . x 1.000 . . . . . . . . . 2.315 . 241 . . . 328 . 69 . . . 80 . 87 . . . 87 . 2. . . 88 . 7. . . . . . . 406 . 2.899 .

Land

Australië België Brazilië Canada Chili China

Duitsland Egypte Estland Frankrijk Hongarije Ierland India Israël Italië Japan Kirgizië Kroatië Letland Litouwen Luxemburg Macedonië Meerdere landen

. Aantal . . . . . . . . . . . . 5. . . . 12 . . . . 4. . . . 6. . . . 1. . . . 13 . . . . 4. . . . 21 . . . . 3. . . . 1. . . . 15 . . . . 1. . . . 2. . . . 1. . . . 1. . . . 20 . . . . 10 . . . . 1. . . . 1. . . . 1. . . . 1. . . . 3. . . . 1. . . . 3. . . . .

. Bijdrage . . . . . . 73.488 . . 162.109 . . 38.218 . . 27.404 . . 34.750 . . 209.712 . . 29.893 . . 155.479 . . 13.054 . . 1.693 . . 89.436 . . 2.920 . . 9.480 . . 32.500 . . 9.400 . . 216.811 . . 52.545 . . 13.520 . . 10.240 . . 9.739 . . 15.950 . . 10.054 . . 1.100 . . 17.600 . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.Land . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mexico . . . . . .Moldavië . . . . . .Nieuw-Zeeland . . . . . .Nigeria . . . . . .Noorwegen. . . . . .Oostenrijk. . . . . .Peru . . . . . .Polen . . . . . .Portugal . . . . . .Rusland . . . . . .Servië . . . . . .Singapore . . . . . .Slovenië . . . . . .Spanje . . . . . .Taiwan . . . . . .Thailand . . . . . .Tsjechië . . . . . .Verenigd Koninkrijk . . . . . .Verenigde .Staten van. Amerika . . . .Zuid-Afrika . . . . . .Zuid-Korea. . . . . .Zweden . . . . . .Zwitserland . . . . . . . . . . . . . .

Totaal

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Aantal. . . . . . 1. . 1. . 4. . 1. . 3. . 11. . 1. . 3. . 3. . 2. . 1. . 2. . 3. . 5. . 2. . 1. . 2. . 16. . 33. . 3. . 4. . 2. . 6. . . . .

. Bijdrage. . . . . . . . . . . . 15.898. . . . 9.055. . . . 57.254. . . . 10.860. . . . 25.000. . . . 89.981. . . . 2.700. . . . 1.165. . . . 45.000. . . . 59.600. . . . 7.175. . . . 31.600. . . . 13.283. . . . 23.098. . . . 11.662. . . . 5.200. . . . 12.667. . . . 112.739. . . . 458.240. . . . 10.913. . . . 40.022. . . . 16.350. . . . 18.868. . . . . . . . .

241

2.315.425


Denemarken

Bezetting lofts


Presentaties

114

115

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jaar . . . . . . 2001 . . 2002 . . 2003 . . 2004 . . 2005 . . 2006 . . 2007 . . 2008 .

Bezettings -. graad .

Aantal . gebruikers .

. . . . 60% . . 68% . . 78% . . 81% . . 88% . . 85% . . 92% . . 88% .

. . . . 47 . . 57 . . 68 . . 67 . . 74 . . 72 . . 89 . . 87 .

Kunstenaars . Vormgevers . Architecten . . . . 42 . . 51 . . 54 . . 57 . . 64 . . 63 . . 80 . . 74 .

Overige . gebruikers . . . . . 5. . 6. . 14 . . 10 . . 10 . . 9. . 9. . 13 .

Met het internationaliseringsbeleid wil de Mondriaan Stichting bevorderen dat Nederlandse instellingen hun activiteiten in een internationale context plaatsen en dat het Nederlands publiek kan kennisnemen van belangrijke internationale ontwikkelingen. Mondialisering en multiculturaliteit maken internationale samenwerking steeds relevanter. Aansluiting bij het internationale discours is daarom essentieel. Het internationaliseringsbeleid bestaat uit het ondersteunen van buitenlandse presentaties in Nederlandse instellingen, internationale programmering van Nederlandse hedendaagse kunstmusea, samenwerkingsrelaties, presentaties en vorming van netwerken via het Arts Collaboratory-programma en de oriëntatiereizen.

Ondersteuning Een internationale praktijk is van groot belang voor de Nederlandse kunstsector. De Mondriaan Stichting heeft daarom een internationaal beleidsplan uitgebracht, dat eind 2007 is ingediend bij de ministeries van ocw en Buitenlandse Zaken. Dit internationaal perspectief is noodzakelijk om de volgende redenen:

{

{

{

{

Internationale uitwisseling en samenwerking zijn interessant, omdat de eigen praktijk, expertise en visie wordt gecombineerd met die van anderen. Een dergelijke context kan aanleiding geven tot innovatie en experiment. Uitwisseling zorgt voor inspiratie en nieuwe ideeën en draagt bij aan de ontwikkelingen in de Nederlandse cultuursector. Waar instellingen en individuen steeds minder plaatsgebonden werken en culturele ontwikkelingen een transcultureel karakter krijgen, is interculturele samenwerking noodzakelijk. } Kennis van internationale ontwikkelingen is belangrijk voor de relaties tussen instellingen en de maatschappij. Het presenteren van kunst uit het buitenland biedt het publiek de kans kennis te nemen van andere ontwikkelingen en culturen. Experimenten van buitenlandse organisaties met vormen van publieksbereik, presentatie van nieuwe concepten en positionering in de samenleving kunnen bijdragen aan de praktijk en meningsvorming in Nederland. } Wereldwijde mobiliteit en migratie maken het noodzakelijk draagvlak en publieksbereik opnieuw te definiëren. Voor een duurzame aansluiting bij verschillende doelgroepen is het nodig dat de samenleving in al haar verscheidenheid is vertegenwoordigd in collecties, presentaties en publieksbenadering. Internationale reflectie en netwerkvorming zijn onmisbaar voor een ruimer begrip van de rol en positie van beeldende kunst, vormgeving en cultureel erfgoed zowel in andere delen van de wereld als in Nederland. }


{

nm 134

Gezag en reputatie van culturele instellingen worden steeds meer in een internationale context bepaald. Het is voor Nederlandse instellingen belangrijk zich te meten aan internationale kwaliteitsstandaarden en inhoudelijke ontwikkelingen. Dat geeft een andere kijk op de eigen activiteiten en kan inspireren tot andere of scherpere keuzes. }


{

Kunst en cultuur leveren een positieve bijdrage aan de reputatie van Nederland in het buitenland en kunnen een waardevol onderdeel vormen van public diplomacy. De hoge kwaliteit van beeldende kunst, vormgeving en cultureel erfgoed uit Nederland heeft bijgedragen aan het beeld van Nederland als een innovatieve samenleving en een culturele vrijhaven. Bovendien wordt Nederland steeds meer gezien als een interessant voorbeeld op het gebied van creative industry. } Nederland is een klein land en biedt daardoor een beperkte afzetmarkt voor hedendaagse beeldende kunst en vormgeving. Internationale activiteiten zijn dan ook van essentieel belang voor het vergroten van de afzetmarkt. }

Op grond van deze overwegingen voert de Mondriaan Stichting een tweesporenbeleid. Dit is enerzijds gericht op internationalisering van (de presentatie van) beeldende kunst, vormgeving en cultureel erfgoed in Nederland, anderzijds op internationale promotie van hedendaagse beeldende kunst en vormgeving uit Nederland. Deze twee verschillende benaderingswijzen hangen onderling nauw samen.

nm 132

116

117

Het promotionele beleid voor beeldende kunst en vormgeving van de Mondriaan Stichting is vooral op export gericht: het stimuleren van buitenlandse belangstelling voor en waardering van beeldende kunst en vormgeving uit Nederland. Dit beleid varieert van het ondersteunen van presentaties van Nederlandse kunst en vormgeving in het buitenland en deelname van galeries aan kunstbeurzen tot het uitnodigen van buitenlandse curatoren en critici om via het Internationaal bezoekersprogramma kennis te nemen van de ontwikkelingen in Nederland en verblijf in de lofts. De buitenlandse vraag naar kunst en vormgeving uit Nederland wordt daardoor aanzienlijk gestimuleerd. nm 134

In 2008 werden 310 aanvragen voor presentaties in het buitenland en op kunstbeurzen (exclusief de statelijke manifestaties) ondersteund met € 2.643.280 /* pagina 112 */. Presentaties in het buitenland Om de buitenlandse vraag naar kunst en vormgeving uit Nederland te stimuleren kunnen buitenlandse organisaties die beeldende kunst of vormgeving uit Nederland willen presenteren ondersteuning aanvragen.

nm 137

Voor deze ondersteuningsmogelijkheid gelden de volgende uitgangspunten: {

{

De Mondriaan Stichting draagt bij in de (meer)kosten van het presenteren van kunst uit Nederland, zoals reisen transportkosten die buitenlandse organisaties moeten maken om kunstenaars en vormgevers en hun werk uit Nederland te laten overkomen. Door deze (doorgaans bescheiden) bijdrage vormen deze kosten voor buitenlandse instellingen geen barrière om een kunstenaar of vormgever uit Nederland uit te nodigen. } De ondersteuning is niet gericht op het aanbod uit Nederland, maar op het wekken van de buitenlandse belangstelling en vraag. Dat betekent dat bij het beoordelen van aanvragen niet de kwaliteit van de Nederlandse kunst(enaar) wordt beoordeeld, maar dat de reputatie en het gezag van de buitenlandse instelling of het buitenlandse evenement centraal staan. }

{

Betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid van de buitenlandse instelling is van doorslaggevende betekenis voor het slagen van een presentatie in kwaliteit, bereik en aandacht. Daarom ondersteunt de Mondriaan Stichting slechts een beperkt deel van de kosten en alleen bij substantiële buitenlandse cofinanciering (minimaal 50% van de kosten). }

{

Onder kunstenaars en vormgevers uit Nederland verstaat de Mondriaan Stichting kunstenaars en vormgevers die in Nederland wonen en werken, dan wel bijdragen aan het Nederlandse culturele klimaat. Ondersteuning wordt verleend aan de buitenlandse organisatie en niet aan de Nederlandse kunstenaar. Gezaghebbende buitenlandse instellingen met een internationale uitstraling kunnen aanvragen. Musea, galeries of andere organisaties voor hedendaagse kunst en vormgeving moeten met een artistiekinhoudelijk belangwekkend en internationaal tentoonstellingsprogramma voldoende aandacht trekken van vakgemeenschap, publiek

nm 141

nm 145

International Urban Screens Association, Melbourne Karen Lancel, Hermen Maat Voor de deelname van Karen Lancel, Herman Maat, Tijmen Schep en Ben Schouten aan Urban Screens 08 in Melbourne werd een bijdrage verleend aan Urban Screens. Dit van oorsprong Nederlandse initiatief onderzoekt hoe grote commerciële videoschermen kunnen worden ingezet in een grootstedelijke culturele context... /* verder op pagina 132 */

Beijing Today Art Museum, Beijing Irma Boom, lust ea Met steun van de Mondriaan Stichting publiceerde het Today Art Museum samen met de Central Academy of Fine Arts Beijing vier boeken, van achtereenvolgens Irma Boom (Solid Reading), lust (Generation Random), Maureen MoorenDaniel van der Velden (These Words) en Richard Niessen (Typographic Masonry), bij de tentoonstelling Social Energy: Contemporary Communication Design from the Netherlands... /* verder op pagina 134 */

China Central Academy of Fine Arts, Beijing Peter Bilak, Irma Boom ea Central Academy of Fina Arts (cafa) in Beijing ontving ondersteuning voor het project Social Energy – Contemporary Communication Design from the Netherlands. Het project is ontwikkeld door Wang Min, Li Degeng en Jiang Hua... /* verder op pagina 134 */

Pinakothek der Moderne, München Hans Aarsman, Edwin Zwakman ea Pinakothek der Moderne ontving ondersteuning voor de tentoonstelling Nature as Artifice: New Dutch Landscape in Photography and Video Art, met deelname van een groot aantal fotografen uit Nederland, van Hans Aarsman tot Edwin Zwakman. De Pinakothek programmeert internationaal en werkt samen met belangrijke instellingen over de hele wereld... /* verder op pagina 137 */

Axis Gallery, Tokyo Marije Vogelzang Axis Gallery nodigde met steun van de Mondriaan Stichting Marije Vogelzang uit. De galerie is een onderdeel van marketing en design company Axis, dat ook kantoren, studio’s en drie verkooppunten omvat en wereldwijd het blad Axis uitgeeft... /* verder op pagina 141 */

Design Act, Moskou Maarten Baptist, Kiki van Eijk, ea Design Act ontving ondersteuning voor de deelname van Maarten Baptist, Pieke Bergmans, Kiki van Eijk, Goods, Frederik Roijé en Studio Job aan Design Act 2008. Aan deze vormgevingbeurs, die voor de tweede keer plaatsvond, namen twintig Russische en veertig buitenlandse designers deel... /* verder op pagina 145 */

nm 148

nm 150

The British Museum, Londen Geert van Kesteren The British Museum kreeg een bijdrage voor de deelname van Geert van Kesteren aan Babylon, een groot tentoonstellingsproject over Irak. Het project toonde zowel het Babylon van de oudheid als het moderne Irak met dans, kunst, dichtkunst en verhalen... /* verder op pagina 148 */

en pers. In de beoordeling worden aanvragen niet getoetst op de kwaliteit van het te tonen werk of de kunstenaar, maar op het internationale netwerk en de uitstraling van de aanvrager. }

Kunstbeurzen Kunstbeurzen zijn van grote betekenis voor de internationale zichtbaarheid en bovendien van onmiskenbaar economisch belang. Door de presentatie van kunst uit Nederland op gezaghebbende internationale kunstbeurzen te ondersteunen draagt de Mondriaan Stichting verder bij aan het versterken van de internationale positie van hedendaagse beeldende kunst uit Nederland en het intensiveren van internationale netwerken in het galeriecircuit. Kunstbeurzen vormen een interessant podium voor het presenteren van kunst uit Nederland. Voor galeries is deelname aan deze beurzen een goede manier om de internationale markt te betreden en contacten te leggen met andere galeries en buitenlandse culturele instellingen om samen te werken bij de promotie van kunstenaars uit Nederland. Beurzen zijn voor de beeldende kunstsector, ook uit commerciële overwegingen, belangrijke ontmoetingsplaatsen. Een galerie kan de helft van de standhuur vergoed krijgen als minimaal de helft van de standruimte wordt ingeruimd voor kunst uit Nederland.

Over elke aanvraag wordt advies ingewonnen bij de Nederlandse ambassade in het betrokken land. Deze adviezen maken deel uit van de beoordeling door de adviescommissie. De ondersteuningsmogelijkheid functioneert uitstekend: de internationale bekendheid is groot en neemt toe (414 aanvragen voor presentaties in 2008, tegenover 368 in 2007). Bovendien zijn de bijdragen effectief, zoals blijkt uit het stijgende aantal ondersteunde presentaties: van 172 in 2002 tot 319 in 2008. Aan presentaties in het buitenland besteedde de Mondriaan Stichting in 2008 in totaal € 2.315.425. Daarmee is het beschikbare budget flink overschreden. Budgettaire overwegingen maken strengere selectie noodzakelijk. De Mondriaan Stichting streeft naar uitbreiding van het budget.

George Eastman House, Rochester Nature as Artifice: New Dutch Landscape in Photograpy and Video Art Het George Eastman House, het oudste fotografiemuseum ter wereld en internationaal zeer gewaardeerd, ontving een bijdrage voor het overnemen van de tentoonstelling Nature as Artifice: New Dutch Landscape in Photography and Video Art, die eerder binnen de Apeldoorn Triënnale te zien was in het Kröller-Müllermuseum... /* verder op pagina 149 */

Het totale aantal ondersteunde presentaties in het buitenland is ten opzichte van 2007 licht gestegen. In 2008 was net zoals in 2007 de vraag naar Nederlandse beeldende kunst en vormgeving het grootst in de Verenigde Staten en Duitsland. In totaal werden in 46 landen presentaties ondersteund. Ter vergelijking: in 2005 ondersteunde de Mondriaan Stichting activiteiten in 37 landen, in 2006 ging het om 49 landen en in 2007 om 45 landen /* pagina 114 */.

Museum of Modern Art, New York Marlene Dumas Het moma nam met steun van de Mondriaan Stichting de overzichtstentoonstelling Measuring Your Own Grave over, die het Museum of Contemporary Art in Los Angeles had samengesteld uit het werk van Marlene Dumas. Na New York zou de tentoonstelling naar verwachting nog een locatie in de Verenigde Staten aandoen... /* verder op pagina 150 */

Behalve in de kosten van reis en transport kon de Mondriaan Stichting tot eind 2008 ook bijdragen in de kosten van publicaties. Uitgeverijen, galeries of culturele instellingen dienden aanvragen in voor een promotionele catalogus tot een maximum van € 5.000. Deze aanvragen werden beoordeeld op internationale belangstelling voor de kunstenaar, kwaliteit van het werk, distributie, inhoud en vormgeving. Omdat in de afgelopen jaren slechts een zeer klein aantal promotionele catalogi is ondersteund en er bij het Fonds bkvb al een soortgelijke financieringsmogelijkheid bestaat, is deze ondersteuningsmogelijkheid per 1 januari 2009 opgeheven. Arts Collaboratory Arts Collaboratory is een samenwerkingsverband van de Mondriaan Stichting met Stichting doen en hivos. Het ondersteunt kunstenaarsinitiatieven in Afrika, Azië en Latijns-Amerika en stimuleert samenwerking tussen beeldende kunstorganisaties wereldwijd. In de internationale hedendaagse beeldende kunst worden onafhankelijke kunstenaarsinitiatieven steeds belangrijker. Deze platforms vormen een aanvulling op of een alternatief voor de vaak afwezige infrastructuur voor hedendaagse beeldende kunst in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Ze leveren een belangrijke bijdrage aan het internationale discours over beeldende kunst, internationalisering en diversiteit. Arts Collaboratory biedt deze initiatieven een gezamenlijk platform voor financiering, capaciteitsvergroting, kennisdeling en uitwisseling met Nederland. De Mondriaan Stichting ondersteunt de contacten tussen de organisaties in Arts Collaboratory en beeldende kunstorganisaties in Nederland en op de Antillen en Aruba. Zij stimuleert het ontwikkelen en realiseren van onderzoeksreizen en samenwerkingsprojecten. Aanvragen kunnen worden ingediend door kunstenaarsinitiatieven in Afrika, Azië en Latijns-Amerika die betrokken zijn bij het Arts Collaboratory-programma of door hedendaagse beeldende kunstorganisaties in Nederland. Met de mogelijkheden die Arts Collaboratory biedt aan organisaties in Nederland en aan kunstenaarsinitiatieven in het buitenland hoopt de Mondriaan Stichting samenwerkingsprojecten met interessante beeldende kunstorganisaties in Nederland en niet-westerse delen van de wereld te stimuleren. In 2008 werden 6 projecten ondersteund met in totaal € 90.969 /* pagina 154 */.


nm 150

Barbican Art Gallery, Londen Viktor & Rolf De Barbican Art Gallery ontving ondersteuning voor een overzichtstentoonstelling van Viktor & Rolf, de eerste presentatie van hun werk in het Verenigd Koninkrijk, die in nauwe samenwerking met de ontwerpers en interieurarchitect Siebe Tettero werd ontwikkeld... /* verder op pagina 147 */


nm 147

Deze ondersteuningsmogelijkheid staat open voor galeries uit Nederland en daarbuiten die zijn toegelaten voor deelname aan door de Mondriaan Stichting geselecteerde buitenlandse kunstbeurzen. Bij het beoordelen van de beurzen wordt onder meer gekeken naar hun betekenis voor de beeldende kunsten, regionale spreiding en onderlinge toegevoegde waarde. In 2008 kon een bijdrage worden verleend voor de volgende kunstbeurzen: arco Madrid; The Armory Show New York; Art Basel; Art Basel Art Unlimited; Art Basel Liste; Art Basel Miami Beach; Art Forum Berlin; Collect London; fiac Paris; Frieze Art Fair London; nada Miami; Paris Photo; Photo London; Sofa Chicago New York. Elke twee jaar wordt de lijst van beurzen opnieuw samengesteld op basis van een advies van deskundigen. Begin 2009 zal de lijst weer worden beoordeeld, waarbij ook zal worden gekeken naar de nieuwere kunstbeurzen in het Midden-Oosten en Azië. In 2008 presenteerden 68 galeries kunst uit Nederland op de diverse beurzen. Dit aantal is nagenoeg gelijk gebleven in vergelijking met 2007. Omdat Photo London in 2008 niet doorging, besloot de Mondriaan Stichting bij wijze van uitzondering deelname aan Photo Miami te ondersteunen. De opkomst van vormgevingsbeurzen blijkt uit de presentaties tijdens Design Miami en Design Miami Basel. Het totaal bestede budget voor deelname aan kunstbeurzen is gegroeid tot € 327.855. Dat komt vooral door de hoge bijdragen aan de vormgevingsbeurzen /* pagina 153 */. Het effect van deze ondersteuningsmogelijkheid is aantoonbaar: aanwezigheid op de geselecteerde beurzen resulteert veelvuldig in presentaties van kunst uit Nederland op gezaghebbende buitenlandse podia. Vormgevingspresentaties en beurzen De relatie tussen vormgeving en economische activiteiten is evident. De Mondriaan Stichting ondersteunt internationale presentaties van Nederlandse ontwerpers in culturele instellingen over de hele wereld. Deze ondersteuning heeft bijgedragen aan de internationale bekendheid en bijbehorende successen van een groot aantal ontwerpers uit Nederland, zoals Droog Design, Koninklijke Tichelaar Makkum en Viktor & Rolf.

118

119

Behalve presentaties in musea en in galeries ondersteunde de Mondriaan Stichting in 2008 ook presentaties van Nederlandse vormgevers op beurzen als Salone del Mobile Milano en Design Tide Tokyo. Aanwezigheid op deze beurzen is belangrijk: niet alleen voor de internationale promotie van vormgeving uit Nederland, maar ook voor het vinden van internationale productiemogelijkheden en verkooppunten voor Nederlandse ontwerpers.

Omdat de Mondriaan Stichting uitsluitend met organisaties en instellingen werkt, en niet met individuele kunstenaars of ontwerpers, is besloten deze ondersteuningsmogelijkheid per 2009 te laten vervallen. Dit besluit is mede ingegeven door de vele nieuwe internationale ondersteuningsmogelijkheden voor Nederlandse vormgeving bij diverse ministeries en sectorinstituten. Wel blijft de Mondriaan Stichting buitenlandse initiatieven met Nederlandse vormgevers ondersteunen.

Activiteiten Buiten de reguliere ondersteuningsmogelijkheden organiseert de Mondriaan Stichting extra activiteiten om de internationale belangstelling voor hedendaagse beeldende kunst en vormgeving uit Nederland te vergroten en de positie ervan te versterken.

Lofts

De Mondriaan Stichting draagt bij in de reisen verblijfkosten van buitenlandse journalisten die een tentoonstelling in Nederland bezoeken en daar een artikel over publiceren. De publicatie van recensies en achtergrondartikelen in het buitenland draagt bij aan de internationale promotie van beeldende kunstactiviteiten in Nederland. De journalisten in kwestie dienen werkzaam te zijn voor belangrijke internationale bladen en kranten. In 2008 werd 90 keer een bijdrage verstrekt, tegen vier keer in 2006. Hgis-Cultuurmiddelen ministeries van Buitenlandse Zaken en ocw Internationale activiteiten worden voor het grootste deel gefinancierd uit Cultuurnotamiddelen. Daarnaast wordt het intensiveren van internationaal beleid ook mogelijk gemaakt uit (een deel van) de Hgis (Homogene Groep Internationale Samenwerking)-Cultuurmiddelen. Daarmee stimuleren de ministeries van ocw en Buitenlandse Zaken de intensivering van internationale culturele activiteiten. Uit de Hgis-Cultuurmiddelen, die sinds 1999 beschikbaar zijn, wordt bijgedragen aan presentaties in prioriteitslanden en presentaties die anderszins beantwoorden aan doeleinden van internationaal cultuurbeleid, met een grote zichtbaarheid van de Nederlandse herkomst. Een klein deel van het budget wordt besteed aan internationale projecten in Nederland, ook voor cultureel erfgoed, in het kader van de Vrijhavengedachte.

6. Beeldende kunst en vormgeving internationaal – Activiteiten

Buitenlandse journalisten


Statelijke manifestaties De Mondriaan Stichting beschikt over twee lofts in New York, waar kunstenaars, vormgevers, architecten, curatoren en andere belanghebbenden uit de Nederlandse cultuur tegen een geringe vergoeding kunnen verblijven tijdens werkbezoeken of voorbereidingsbezoeken voor een presentatie. Deze ondersteuningsmogelijkheid is succesvol: de bezettingsgraad van de lofts stijgt gestaag van 60% in 2001 naar 88% in 2008. Dit percentage is lager dan in 2007 (92%), omdat de lofts tijdens een periode van groot onderhoud niet beschikbaar waren. De lofts worden beheerd door Hendrika ter Elst. Het consulaat-generaal in New York adviseert en ondersteunt kunstenaars bij het leggen van contacten met relevante personen en instellingen in New York /* pagina 115, 156 */.

Eind 2008 maakte de Mondriaan Stichting bekend dat de kunstenaarskeuze voor deze Biënnale is gevallen op de van oorsprong Indonesische Fiona Tan. Haar werk was te zien op manifestaties als de Documenta en de Yokohama Triënnale en bijvoorbeeld ook in Tate Modern London. In Venetië zal Fiona Tan nieuw audiovisueel werk presenteren. Nieuwsgierigheidsbeleid De Mondriaan Stichting heeft het afgelopen jaar met een groot aantal culturele en ontwikkelingsorganisaties aandacht gevraagd voor het stimuleren van internationale samenwerking en gepleit voor het ontwikkelen van een nieuwsgierigheidsbeleid. Nieuwsgierigheid naar culturele ontwikkelingen, ook buiten de gevestigde culturele orde en centra, is nodig om de aansluiting bij een groeiende globalisering te houden. Dit beleid moet de interesse in en kennis van andere culturen in Nederland stimuleren, onder meer door kennisuitwisseling en samenwerking tussen culturele organisaties en organisaties voor ontwikkelingssamenwerking te bevorderen. Tijdens een bijeenkomst op 31 maart 2008 hebben 24 culturele- en ontwikkelingsorganisaties, waaronder de Mondriaan Stichting, aan minister Koenders voor Ontwikkelingssamenwerking en staatssecretaris Timmermans voor Europese Zaken een manifest aangeboden. Dit bevat aanbevelingen voor een open en nieuwsgierige houding naar de wereld als basis voor nieuw internationaal cultuurbeleid, waarin cultuur en ontwikkelingssamenwerking elkaar versterken. Ook bevat het een pleidooi voor het instellen van een jaarlijkse Nieuwsgierigheidsprijs en het stimuleren van uitwisselingen met cultuurmakers in Afrika, Azië en Latijns-Amerika.

Medio 2008 heeft de Mondriaan Stichting op verzoek van het ministerie van Buitenlandse Zaken een inhoudelijke eindevaluatie opgesteld voor de besteding van Hgis-Cultuurmiddelen over de periode 2005 – 2007. Daarin wordt nadrukkelijk de aandacht gevestigd op de onderlinge samenhang en het onderling versterkende effect van de diverse internationale ondersteuningsmogelijkheden van de Mondriaan Stichting. In 2008 beschikte de Mondriaan Stichting in totaal over ruim een miljoen euro uit Hgis-Cultuurmiddelen /* pagina 158 */.

cz-werkbezoek

Overige projecten en flexibel budget Uit het flexibel budget draagt de Mondriaan Stichting ook bij aan bijzondere, hoogwaardige en belangrijke projecten die ondanks de nieuwe, meer flexibele werkwijze om formele redenen niet in aanmerking zouden komen voor ondersteuning /* pagina 162 */.

De Mondriaan Stichting is verantwoordelijk voor de Nederlandse inzending voor de Biënnale van Venetië. Zij benoemt voor elke editie een curator, die vervolgens de kunstenaar selecteert. Voor de 53ste editie van de Biënnale in 2009 werd Saskia Bos als curator aangesteld. Zij is sinds 2005 decaan aan de School of Art van The Cooper Union for the Advancement of Science and Art. Daarvoor was ze directeur van Stichting De Appel en hoofd van het Curatorial Training Programme in Amsterdam. Voor De Appel maakte ze meer dan honderd tentoonstellingen met kunstenaars als Eija-Liisa Ahtila, Mark Manders en Rirkrit Tiravanija. Daarnaast was Bos ook curator van internationale tentoonstellingen en biënnales, zoals de derde Skulptur Biënnale Münsterland (2003), de Nederlandse inzending voor de Biënnale van São Paulo (1998) en Sonsbeek 86 in Arnhem.

120

121

Een aantal keer per jaar nodigt de sica medewerkers Culturele Zaken van de Nederlandse ambassades in het buitenland uit voor een werkbezoek in Nederland. De Mondriaan Stichting heeft op 27 mei en 7 oktober 2008 twee ochtenden voor deze cultureel attachees georganiseerd die in het teken stonden van hedendaagse beeldende kunst. Op 7 oktober ging het om een netwerkbijeenkomst waarbij verschillende organisaties met plannen voor kunstprojecten in een van de landen waren uitgenodigd om krachten te

bundelen, netwerken te koppelen en deskundigheid te delen. Verder waren het Fonds bkvb, Trans Artist en de Raad voor Cultuur uitgenodigd een toelichting te geven op de Nederlandse kunstwereld. Ook in 2009 zal weer een aantal van deze bijeenkomsten plaatsvinden.

Space, de vijfde Scape Biënnale voor kunst in de openbare ruimte, die van 19 september tot 2 november 2008 plaatsvond in Christchurch in NieuwZeeland. Danae Mossman was tussen 2005 en 2007 curator van de Physics Room in Christchurch. In 2006 was zij betrokken bij het samenstellen van de tentoonstellingen Trans Versa in het Museo de Arte Contemporaneo in Santiago en Single Currency in de vca Gallery in Melbourne. Met Fulya van Wandering Lines: Towards a New Culture of Space, de vijfde Scape Biënnale.

Beleidsevaluatie In 2008 besloot de Mondriaan Stichting haar internationale cultuurbeleid en de effecten daarvan extern te laten onderzoeken. tns nipo voerde een kwantitatief onderzoek uit onder internationale aanvragers, galeries en ambassades en een kwalitatief onderzoek onder strategische samenwerkingspartners. De oriëntatiereizen werden geëvalueerd door Gottschalk cultureel advies. De resultaten van deze onderzoeken worden begin 2009 bekend.

Beide gasten waren in Nederland om de Scape Biënnale voor te bereiden. Zij bezochten kunstenaars en instellingen in steden als Amsterdam, Eindhoven, Rotterdam en Utrecht. Het bezoek resulteerde in de uitnodiging aan Joep van Lieshout om een werk te ontwikkelen voor Scape en in de benoeming van Fulya Erdemci tot directeur van de Stichting Kunst en Openbare Ruimte. }

Uit de reacties van de deelnemers en de personen en instellingen die zijn bezocht, blijkt dat het bezoekersprogramma een onmiskenbare bijdrage levert aan de internationale bekendheid van en contacten met kunstenaars en andere kunstprofessionals uit Nederland. Dit resulteert aantoonbaar in uitnodigingen aan kunstenaars en vormgevers uit Nederland voor tentoonstellingen in gerenommeerde buitenlandse instituten, publicaties in internationale tijdschriften en een grotere bekendheid met de kwaliteit van Nederlandse kunstenaars, vormgevers en instellingen. Bovendien versterkt het programma contacten tussen Nederlandse organisaties en internationale collega’s. Waar een bezoek direct tot resultaten heeft geleid, wordt dat hieronder vermeld.


De Mondriaan Stichting nodigt sinds 1996 buitenlandse gasten uit zich te oriënteren op de actuele ontwikkelingen in de kunst in Nederland. Zij doet dat om internationale belangstelling te wekken voor hedendaagse kunst in Nederland en de positie daarvan in het buitenland te versterken. De gasten zijn werkzaam in bijvoorbeeld musea en andere tentoonstellingsruimtes of zijn zelfstandig curator of criticus. De selectie gebeurt op basis van suggesties van Nederlandse instellingen, ambassades en de actualiteit (bijvoorbeeld ter voorbereiding van evenementen als biënnales en Documenta). De gasten krijgen na intensief overleg een programma aangeboden dat aansluit bij hun praktijk en interesses. Om bezoeken op maat te verzorgen en te laten aansluiten bij de Nederlandse praktijk onderhoudt de Mondriaan Stichting contacten met een groot aantal verschillende personen en instellingen in Nederland. Daardoor krijgen gasten een zo gevarieerd mogelijk beeld van het werkveld en ontstaan er connecties en netwerken. Na afloop van een bezoek onderhoudt de Mondriaan Stichting de relatie door regelmatig materiaal te sturen en informatie te geven. De Mondriaan Stichting nodigt zo’n twintig personen per jaar uit. In totaal hebben inmiddels ruim 280 personen aan het programma deelgenomen.


Internationaal bezoekersprogramma

Deelnemers 2008 Fulya Erdemci, curator Scape Biënnale 2008 Danae Mossman, curator Scape Biënnale 2008 www.scapebiennial.org.nz 15 – 18 januari { Fulya Erdemci was van 1994 tot 2000 directeur van de Istanbul Biënnale. Tussen 2003 en 2004 was ze directeur van Proje4L-Museum voor hedendaagse kunst in Istanbul en van 2004 tot 2005 werkte ze daar als curator van tijdelijke tentoonstellingen. Ook maakte zij deel uit van het curatorenteam van de tweede Biënnale voor hedendaagse kunst in Moskou in 2007. Op het moment van haar bezoek was Fulya Erdemci, samen met Danae Mossman, organisator van Wandering Lines: Towards a New Culture of

Peter Eleey curator Walker Art Centre, Minneapolis www.walkerart.org 8 – 11 februari { Peter Eleey was van 2002 tot 2007 werkzaam als directeur van de kunstinstelling Creative Time in New York, waar hij projecten ontwikkelde als Light Cycle Cai van Guo-Qiang (2003) en For New York City van Jenny Holzer (2004). Ook stelde hij tentoonstellingen samen als The Plain of Heaven (2005) en Strange Powers (2006) en gaf hij opdracht voor het Sleepwalkersproject van Doug Aitken, een samenwerking tussen Creative Time en het Museum of Modern Art. Sinds 2007 is hij curator voor hedendaagse kunst in het Walker Art Centre in Minneapolis, Minnesota. Peter Eleey was in Nederland op uitnodiging van de Nederlandse ambassade in New York. Hij bezocht onder meer Art Rotterdam en een aantal musea in Rotterdam, het Van Abbemuseum in Eindhoven en Platform 21 in Amsterdam. Het bezoek resulteerde in een tegenbezoek van Charles Esche aan het Walker Art Centre als voorbereiding op de tentoonstelling Heartland en in uitnodigingen aan Mieke Bal, Stanley Brouwn en Mark Manders voor de tentoonstelling The Quick and the Dead in het Walker Art Centre. } Angelo Capasso freelance curator, Rome in samenwerking met de Premsela Stichting 11 – 15 februari { Angelo Capasso werd uitgenodigd op verzoek van de Nederlandse ambassade in Rome en om zijn voornemen een tentoonstelling te maken met kunstenaars en vormgevers uit Nederland. Hij bezocht onder meer De Appel, Droogdesign, de Dutch Fashion Foundation, The Frozen Fountain, ndsm-werf, Platform 21, de Rietveld Academie en het Sandberg Instituut in Amsterdam, het Van Abbemuseum en de Design Academy in Eindhoven, Atelier van Lieshout en designers in Rotterdam en bak in Utrecht. } Manray Hsu curator Taipei Biënnale 2008, Taipei–Berlijn www.taipeibiennial.org 3 – 8 maart { Manray Hsu werkt als freelance curator en criticus. Hij was een van de curatoren van de tentoonstelling The Sky is the Limit voor de Taipei Biënnale in 2000 en stelde tentoonstellingen samen als Jam Sessions: Rigo 84 – 23 (2006) en Naked Life (2006). Ook zat hij in de jury voor de 49ste Biënnale van Venetië.

122

123

Manray Hsu werd uitgenodigd om zijn functie als curator van de Taipei Biënnale. Hij bezocht kunstenaars als Lara Almarcegui, Mieke Gerritzen en Nicoline van Harskamp en instellingen als De Appel, het Nederlands Instituut voor Mediakunst Montevideo Time Based Arts en de Rijksakademie in Amsterdam en De Geuzen, Het Wilde Weten en Witte de With in Rotterdam.

Als curator heeft zij tentoonstellingen samengesteld met werk van kunstenaars als Terence Gower, Gabriel Orozco en Santiago Sierra. Artikelen van haar hand zijn verschenen in tijdschriften als Art Nexus, Flash Art en Trans. Tussen 2001 en 2007 was zij directeur van de Sala de Arte Publico Siqueiros, waar zij tentoonstellingen maakte met kunstenaars als Erick Beltran, Rafael Lozano-Hemmer en Katrin Sigurdardottir. Sinds mei 2007 is zij directeur van het Museo de Arte Contemporaneo Carrillo Gil, dat werd bezocht tijdens de Oriëntatiereis in 2007.

Het bezoek resulteerde in de deelname van Lara Almarcegui, Mieke Gerritzen en Nicoline van Harskamp aan de Taipei Biënnale 2008. }

Tania Aedo kreeg beurzen van onder andere het Banff Centre (Canada) en de Rockefeller Foundation (Verenigde Staten). Voor zij in 2008 directeur werd van het Laboratorio Arte Alameda was zij bij het Centro Multimedia verantwoordelijk voor het Virtual Reality Lab en het door haar opgezette Theoretisch en Documentair Lab.

Koyo Kouoh freelance curator, Dakar 27 – 30 maart { Koyo Kouoh is freelance curator en was enige jaren actief voor het Gorée Institute in Dakar in Senegal. Tussen 2000 en 2004 werkte zij samen met de Dakar Biënnale. Daarna heeft zij tentoonstellingen gemaakt in Europa en de Verenigde Staten. Om Afrikaanse kunst te promoten richtte zij in 2006 de African Association for Contemporary Culture op. Voor het curatorenteam van de twaalfde Documenta (2007) was zij adviseur. Koyo Kouoh werd uitgenodigd om haar ervaring met de kunstscene in Afrika. De Mondriaan Stichting maakte al kennis met haar tijdens de Oriëntaties naar Senegal en Zuid-Afrika (2006). Haar bezoek aan Nederland kwam tot stand in samenwerking met het Instituut voor beeldende, audiovisuele en mediakunst bam, dat het programma in België verzorgde. Zij heeft behalve verschillende deelnemers aan de Oriëntatiereis van 2006 zoals Marres in Maastricht en V2_ en Witte de With in Rotterdam ook doen, de Rijksakademie, skor en verscheidene galeries in Amsterdam en de Jan van Eyck Academie in Maastricht bezocht. } Zhang Qing directeur Shanghai Biënnale 2008 www.shanghaibiennale.com 30 maart – 4 april { Dit bezoek werd geannuleerd en zal op een later tijdstip plaatsvinden. Itala Schmelz directeur Museo de Arte Contemporaneo Carrillo Gil, Mexico City www.macg.inba.gob.mx Tania Aedo directeur Laboratorio Arte Alameda, Mexico City www.artealameda.inba.gob.mx 21 – 25 april { Itala Schmelz was van 1997 tot 2000 werkzaam als editor van het tijdschrift Luna Cornea van het Centro de la Imagen (Mexico City).


Samuel Sidibe bezocht het cbk Bijlmer, doen, het Van Gogh Museum, skor en het Stedelijk Museum in Amsterdam, het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem, de Lakenhal en het Museum Volkenkunde in Leiden en het Kröller-Müller Museum in Otterlo. }


Samuel Sidibe directeur Musée National du Mali, Bamako www.mnm-mali.org 23 – 28 maart { Samuel Sidibe is directeur van het National Museum van Mali. Het museum verzamelt kunst en erfgoed van Mali en is inmiddels uitgegroeid tot een symbool voor de identiteit van Mali. Het heeft meer dan zesduizend objecten waaronder een bijzondere collectie textiel, fotografie en video en biedt drie permanente tentoonstellingen over archeologie, rituele kunst en textiel.

Beide gasten bezochten meerdere kunstenaars, onder wie Mark Manders, en instellingen en musea als de De Appel, de Rijksakademie, skor en smart in Amsterdam, het Van Abbemuseum in Eindhoven, Museum Boijmans Van Beuningen, het Nederlands Architectuurinstituut, tent. en V2_ in Rotterdam, het Kröller-Müller Museum in Otterlo en Casco in Utrecht. Het bezoek resulteerde in een tentoonstelling van Mark Manders in Arte Carrillo Gil in 2009 en een opdracht aan deze kunstenaar een sculptuur te maken in de openbare ruimte van Mexico City. Het bezoek van Tania Aedo resulteerde in een uitnodiging aan Marina Abramovic voor een tentoonstelling en aan het Nederlands Instituut voor Mediakunst Montevideo Time Based Arts voor advies over een conserveringsproject. } Sabina Sablovic curator Biënnale van Istanbul 2009 www.iksv.org/bienal/english/ 22 – 26 mei { Sabina Sablovic is curator van het in 1999 opgerichte curatorencollectief What, How and for Whom uit Zagreb (Kroatië), dat sinds 2003 de programmering van de non-profit Gallery Nova in Zagreb heeft samengesteld. In 2009 is whw verantwoordelijk voor de elfde Biënnale van Istanbul. whw heeft tentoonstellingen gemaakt als What, How and for Whom, on the Occasion of the 152nd Anniversary of the Communist Manifesto (Association of Croatian Artists, Zagreb, 2000), Looking Awry (Apexart, New York, 2003) en All Dressed-Up With Nowhere To Go (TranzitDisplay Gallery, Praag, 2007). Sabina Sablovic werd uitgenodigd als curator van de Istanbul Biënnale. Zij wilde tijdens haar bezoek een zo goed mogelijk beeld krijgen van de Nederlandse kunstwereld. In Amsterdam ging ze naar de ateliers van Babak Affrassiabi, Wafae Ahalouch el Keriasti, Lara Almercegui, Mark Boulos, Sebastian Diaz Morales, Nicoline van Harskamp, Tala Madani, Wendelien van Oldenborgh, Nasrin Tabatabai, Lidwien van de Ven en Katarina Zdjelar. Ook bezocht zij in Amsterdam onder andere De Appel, galerie Annette Gelink, galerie Juliette Jongma en skor, en in Eindhoven de opening van de tentoonstelling Be[com]ing Dutch in het Van Abbemuseum. }

}

124

125

Maria Anna Potocka directeur Bunkier Sztuki, Krakau www.bunkier.art.pl Jarosław Suchan directeur Museum of Art, Lodz www.muzeumsztuki.lodz.pl 2 – 6 juni { Maria Anna Potocka was van 1990 tot 1994 directeur van het tijdschrift Tumult. Naast haar huidige directeurschap van Gallery Bunkier Sztuki was

zij van 2001 tot 2002 directeur van het Centre for Contemporary Art Zamek Ujazdowski in Warschau. Zij schreef drie boeken: Painting (1995), Sculpture (2002), Aesthetics contra Art (2007).

Karim Francis bezocht in Amsterdam een aantal galeries, het Stedelijk Museum, het Tropenmuseum en W139 en in Den Haag en Rotterdam Gemak, de Kunsthal en het Nederlands Fotomuseum. In Eindhoven en Heerlen ging hij naar het van Abbemuseum en het Glaspaleis. Verder bezocht hij de Paviljoens in Almere en het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem. }

Malcolm Dickson bezocht vooral fotografie-instellingen, zoals foam en Huis Marseille in Amsterdam en gem en het Nederlands Fotomuseum in Den Haag en Rotterdam. } 6. Beeldende kunst en vormgeving internationaal – Activiteiten

Karim Francis directeur Contemporary Art Gallery, Cairo www.karimfrancis.com 8 – 13 juni { In 1995 opende Karim Francis in Cairo de Karim Francis Art Gallery voor moderne en hedendaagse kunst uit Egypte. Hij was in 2000 was een van de oprichters van Al-Nitaq, Cairo’s eerste kunstfestival met poëzie, film, theater en beeldende kunst. In 2007 nodigde hij twintig kunstenaars uit Egypte uit om werk te maken op het thema occidentalisme.

Malcolm Dickson directeur Street Level Photoworks, Glasgow www.streetlevelphotoworks.org (in samenwerking met Stroom, Den Haag) 13 – 15 augustus { Malcolm Dickson is directeur van Street Level Photoworks in Glasgow, een galerie voor fotografie en mediakunst. Recente projecten zijn solotentoonstellingen van kunstenaars als Stephen Healy en Marjolaine Ryley. In 2005 organiseerde Dickson het symposium Video: Art: Scotland en in 2006 de workshop The Work of Media Art in the Age of Digital Reproduction. Ook schreef hij artikelen, zoals This Will Not Happen Without You.


Jarosław Suchan is kunsthistoricus, criticus en curator en sinds 2006 directeur van het Muzeum Sztuki in Lodz. Daarvoor was hij curator van het Centre for Contemporary Art Ujazdowski Castle in Warschau (2002 – 2006), directeur van Bunkier Sztuki in Krakau (1999 – 2002) en curator van de Starmach Gallery, eveneens in Krakau (1991 – 1998). Hij stelde tentoonstellingen als Tadeusz Kantor Impossible (Bunkier Sztuki 2000, cca Ujazdowski Castle 2001, Ludwig Museum Budapest 2001), At The Very Center of Attention (cca Ujazdowski Castle 2005 – 2006) en Delusive Orders – So ist es und anders (Muzeum Sztuki Lodz 2007, Museum Abteiberg Mönchengladbach 2008). Beide museumdirecteuren waren in Nederland op verzoek en advies van de ambassade. Om zich een beeld te vormen van de Nederlandse beeldende kunst bezochten zij in Amsterdam If I Can’t Dance I Don’t Want To Be Part Of Your Revolution, het bureau van Manifesta, het Stedelijk Museum en de Gashouder op het Westergasfabrieksterrein voor het werk van Hans op de Beeck dat deel uitmaakte van het Holland Festival. In Den Haag gingen zij naar codart, gem en Stroom en in Rotterdam naar Museum Boijmans Van Beuningen en Witte de With. Ook bezochten zij het Glaspaleis in Heerlen, het Bonnefantenmuseum in Maastricht en het Kröller-Müller Museum in Otterlo. }

Het bezoek resulteerde in een tentoonstelling van David Maljkovic en advisering door Marieke van Hall voor het organiseren van de Bergen Biënnale. }

Solveig Øvstebø directeur Kunsthal, Bergen www.kunsthall.no 15 – 20 juni { Solveig Øvstebø is sinds 2004 directeur van de Kunsthal in Bergen (Noorwegen) en sinds 2008 bestuurslid van de Bergen School of Architecture. Als een van de grootste instituten voor hedendaagse kunst in Noorwegen legt de Kunsthal zich toe op het produceren en presenteren van nieuw werk. Recente tentoonstellingen zijn: Aernout Mik (2007) en If You Destroy the Image, You’ll Destroy the Thing Itself en The Absence of Mark Manders (beide in 2008). Dat Solveig Øvstebø met Nederlandse kunstenaars heeft samengewerkt zonder in Nederland te zijn geweest was aanleiding haar uit te nodigen. In Amsterdam bezocht zij onder meer De Appel, De Ateliers, smart en galeries als Annet Gelink en Fons Welters, in Rotterdam Museum Boijmans Van Beuningen, het nai, tent. en Witte de With en in Arnhem de Sonsbeek-tentoonstelling. Ook ging zij met Job Koelewijn naar zijn tentoonstelling in De Pont in Tilburg.

Junghwa Ryu curator Doart Gallery, Seoul www.doartseoul.com 8 – 12 september { Junghwa Ryu is sinds 2006 manager van het tentoonstellingsteam van Doart Seoul Gallery in Seoul (Zuid-Korea). Zij stelde tentoonstellingen samen met kunstenaars als Olivier Mosset, Nam June Paik en Julian Schnabel. Junghwa Ryu bezocht Nederland op verzoek van de ambassade.

}

Keiko Sano curator Axis Gallery, Tokyo www.axisinc.co.jp 8 september { Keiko Sano is sinds 2000 curator voor Axis Gallery. Zij stelde tentoonstellingen samen als Sony Design through Concept Explorations, Tokujin Yoshioka–Xperiment en gA Braun Exhibition: Not Just a Matter of Form. Het bezoek van Keiko Sano kwam tot stand op advies van de ambassade en in samenwerking met de Premsela Stichting. Tijdens de dag uit haar programma die door de Mondriaan Stichting werd verzorgd bezocht Keiko Sano onder andere het Nederlands Instituut voor Mediakunst Montevideo Time Based Arts en de Rijksakademie in Amsterdam. Het is nog te vroeg om te beoordelen welke resultaten dit bezoek heeft gehad. Wel heeft Keiko Sano al aangekondigd dat zij in de nabije toekomst met enkele Nederlandse kunstenaars en vormgevers wil samenwerken. } N’Goné Fall freelance curator Dakar–Parijs 2 – 7 oktober { N’Goné Fall is curator, architect, cultureel consultant in Dakar en Parijs. Zij is bestuurslid van Res Artis en heeft zitting in de jury van de Prins Claus Fonds Prijs. In 2007 was nam zij als gast van het Prins Claus Fonds deel aan de Oriëntatiereis naar Mexico en Curaçao. Het bezoek van N’Goné Fall viel deels samen met dat van Huang Zhuan, directeur ocat Contemporary Art Terminal, China.

126

127

N’Goné Fall werd uitgenodigd om haar kennis van de Afrikaanse kunstscene en haar deelname aan de Oriëntaties. Zij bezocht naast diverse deelnemers aan de Oriëntatiereis, zoals het tijdschrift Kunstbeeld en het

Stedelijk Museum, ook onder meer Mediamatic en De Waag in Amsterdam, het Van Abbemuseum in Eindhoven, Museum De Hallen in Haarlem en de Kunsthal, V2_ en Witte de With in Rotterdam. De laatste avond was zij in de Rijksakademie aanwezig bij de Resartis-bijeenkomst. }

Nina Simon Principal of Museum 2.0, Santa Cruz www.museumtwo.com Shelley Bernstein manager of Information Systems, Brooklyn Museum, New York www.brooklynmuseum.org 12 – 13 november { Nina Simon is oprichter van het Museum 2.0 blog (2006). Dit heeft als doel te onderzoeken hoe web 2.0 kan worden toegepast in musea om meer mensen bij het museum te betrekken. Shelley Bernstein is Chief of Technology van het Brooklyn Museum. Sinds 1999 werkt zij aan de uitbreiding van de community oriented mission van het museum door middel van mobiele telefoontours, draadloze toegang tot het net in het museum en podcasts.

Marek Pokorny directeur Moravian Gallery, Brno www.moravska-galerie.cz/en/moravian-gallery-in-brno/ 27 – 31 oktober { Marek Pokorny is werkzaam als directeur van de Moravian Gallery in Brno, Tsjechie. Dit museum is onder meer verantwoordelijk voor de Internationale Grafiekbiënnale. Marek Pokorny werd uitgenodigd op verzoek van de ambassade en omdat het museum zich meer wil oriënteren op West-Europese kunstenaars. Hij bezocht verscheidene galeries in Amsterdam, zoals Annet Gelink, Diana Stigter en Fons Welters. Ook ging hij naar het Cobra Museum in Amstelveen, Museum De Hallen in Haarlem en de Kunsthal, het Nederlands Fotomuseum en Witte de With in Rotterdam. Daarnaast bracht hij in België een bezoek aan de Brussel Biënnale en de studio van Mark Manders. } Ember Rilleau, directeur Joel Meyerowitz Gallery, New York www.joelmeyerowitz.com 27 oktober { Ember Rilleau is directeur van galerie Joel Meyerowitz in New York die zich toelegt op fotografie. Op uitnodiging van de ambassade in New York was zij enkele dagen in Nederland om onderzoek te doen voor een tentoonstelling in 2009 in het kader van vierhonderd jaar betrekkingen tussen Nederland en Amerika. Haar voornemen was een tentoonstelling te realiseren met Nederlandse fotografen binnen het New York Fotofestival in 2009.

6. Beeldende kunst en vormgeving internationaal – Activiteiten en Ontwikkelingen

Huang Zhuan werd uitgenodigd omdat het ocat zich meer internationaal wil oriënteren. Hij bezocht De Appel in Amsterdam, het Van Abbemuseum in Eindhoven, Museum De Hallen in Haarlem, de Kunsthal, V2_ en Witte de With in Rotterdam en Casco in Utrecht. De laatste avond was hij in de Rijksakademie aanwezig bij de Resartis-bijeenkomst. }


Huang Zhuan directeur OCAT Contemporary Art Terminal, Nanshan www.ocat.com.cn 4 – 8 oktober { Huang Zhuan is sinds 2005 directeur van ocat Contemporary Art Terminal en verbonden als professor aan de Guangzhou Academy of Fine Arts. In 1992 was hij medecurator van de eerste Guangzhou Biënnale. Hij stelde tentoonstellingen samen als The First Academic Invitation Exhibition of Contemporary Art (Beijing en Hongkong, 1996), Balanceable Subsistence: The Second Shenzhen Contemporary Sculpture Exhibition (Shenzhen, 1999) en Jiang Hu: The Occidental Circuit Exhibition of Chinese Contemporary Art (New York, 2006).

De Mondriaan Stichting heeft Ember Rilleau in contact gebracht met de curator fotografie van het Stedelijk Museum in Amsterdam en het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam. Ook bezocht zij verscheidene galeries voor fotografie. }

Beide dames waren in Nederland op uitnodiging van Mediamatic en doen. Als keynote speakers waren zij medeverantwoordelijk voor een door Mediamatic georganiseerd symposium (Kom je ook?) over web 2.0 en hoe organisaties voor beeldende kunst en cultureel erfgoed dit kunnen gebruiken om publiek te betrekken bij hun instelling en de participatie te verhogen. Binnen het bezoekersprogramma gingen zij daarnaast ook naar Erfgoed Nederland, Mediamatic, de ndsm-werf en de Waag in Amsterdam en Jan David Hanrath van Hanratharchitect, het Piet Zwart Instituut (Bitnikworkshop) en worm in Rotterdam. Het symposium waaraan Shelley Bernstein en Nina Simon meewerkten was met ruim 260 deelnemers geheel uitverkocht en, gelet op hun reacties, succesvol. } Noriko Kawakami associate director 21_21 Design Sight, Tokyo (in samenwerking met de Premsela Stichting) 3 december { Als associate director voor 21_21 Design Sight is Noriko Kawakami medeverantwoordelijk voor de activiteiten van de Miyake Issey Foundation. Zij heeft meegewerkt aan het samenstellen van tentoonstellingen als: Second Nature en xxi st Century Man (beide 2008) en Chocolate en Water (beide 2007). Als freelance journalist is zij werkzaam voor verschillende vakbladen en heeft zij verschillende boeken op haar naam staan zoals: Realising Design (2004), Tsutomu Kurokawa (2006) en Tendo Mokko (2008). Noriko Kawakami werd uitgenodigd op verzoek van de ambassade en uit behoefte van 21_21 Design Sight zich te oriënteren op Nederlandse kunstenaars en vormgevers. De Mondriaan Stichting was verantwoordelijk voor een dag in haar programma. Zij bezocht in Amsterdam Galerie Annet Gelink, Roma Publications en smart en woonde ’s avonds de presentatie van de Prins Claus Awards bij. Het is nog te vroeg om te beoordelen welke resultaten dit bezoek heeft gehad. Wel heeft zij aangekondigd dat zij in de nabije toekomst met enkele Nederlandse kunstenaars en vormgevers wil samenwerken. }

Ontwikkelingen Het jaar 2008 onderscheidde zich in de volgende opzichten:

Solange Oliveira Farkas directeur Video Brasil Festival en Museum for Modern Art, Bahia www.mam.ba.gov.br { Dit bezoek werd geannuleerd en zal op een later tijdstip plaatsvinden.

{ 128

129

De in 2006 ingezette uitbreiding van het aantal ondersteunde aanvragen uit Midden- en Zuid-Amerika, Azië en Afrika heeft zich ook in 2008 doorgezet. Deze aanvragen komen onder meer voort uit de oriëntatiereizen

en het Arts Collaboratory-programma. Dit laat onverlet dat het overgrote deel van de bijdragen terechtkomt in Europa en de Verenigde Staten. Dat is begrijpelijk, omdat daar allang een uitgebreide infrastructuur bestaat. Het stemt echter niet overeen met de internationale ontwikkelingen, waarin andere delen van de wereld de laatste jaren sterk aan belang winnen. In landen als China, Zuid-Afrika of Brazilië zijn interessante organisaties actief die kunnen rekenen op groeiende internationale belangstelling. Daarom stimuleert de Mondriaan Stichting projecten van buiten Europa en de Verenigde Staten: in 2008 steeg daardoor het aantal aanvragen uit andere landen dan Europa aanmerkelijk (127 in 2008 tegenover 92 in 2007). }

In 2008 ontving de Mondriaan Stichting een recordaantal aanvragen van 414. Bij een gelijkblijvend budget was daarom een strengere selectie noodzakelijk. Vooral naar buitenlandse galeries werd kritischer gekeken. Bovendien kreeg uitstraling binnen de internationale vakgemeenschap de voorkeur boven het bereiken van een groot en algemeen publiek. Overigens worden twee ondersteuningscategorieën na 2008 opgeheven: presentaties van individuele vormgevers op internationale beurzen en promotionele catalogi. }

Voornemens Voor hedendaagse beeldende kunst en vormgeving internationaal heeft de Mondriaan Stichting de volgende voornemens: {

Het internationale beleidsplan 2008 – 2012 biedt aanzienlijk meer ondersteuningsmogelijkheden voor het cultureel erfgoed. De Mondriaan Stichting wil uitdrukkelijk ook in de ontwikkelingsfase van projecten investeren. Dit kan de waarde van projecten verhogen en de belangstelling voor internationale samenwerking stimuleren. }

{

In de periode 2009 – 2012 komt er opnieuw meer aandacht voor internationalisering binnen het internationale beleid van de Mondriaan Stichting. Ook een evenwichtige geografische spreiding, culturele diversiteit en internationale verkenningen blijven prioriteiten. }

{

De Mondriaan Stichting wil meer ruimte maken voor de Antillen en Aruba, zoals al sinds 2005 in het nationale beleid het geval is. Gebrek aan internationale zichtbaarheid en contacten met andere landen werd tijdens werkbezoeken steeds als lacune genoemd. }

{

De Mondriaan Stichting streeft bij haar internationaal beleid naar een evenwichtige geografische spreiding. In landen als Brazilië, China en ZuidAfrika zijn interessante organisaties werkzaam die steeds meer internationale (culturele, economisch en politieke) belangstelling trekken. Daarom is het belangrijk dat beeldende kunst uit Nederland ook in deze landen zichtbaar is. Bij het stimuleren van presentaties en het vormen van netwerken is kennis van de lokale context van doorslaggevende betekenis. De Mondriaan Stichting wil het ontwikkelen en verspreiden van deze kennis stimuleren, bijvoorbeeld door de resultaten van het Internationaal bezoekersprogramma en de Oriëntatiereizen in bredere kring bekendheid te geven. }

6. Beeldende kunst en vormgeving internationaal – Voornemens

{

Op steeds meer internationale podia is vormgeving uit Nederland sterk vertegenwoordigd, zoals op beurzen en evenementen als 100% Design London, Design Miami en Design Tide Tokyo. Opvallend is het grotere aantal aanvragen voor vormgeving (83 in 2008, tegenover 64 in 2007), waarvan bijna een derde afkomstig is uit China en Japan. } 6. Beeldende kunst en vormgeving internationaal – Ontwikkelingen en Voornemens

{

130

131

{

Bij de beoordeling van aanvragen uit landen of gebieden waar de culturele infrastructuur nog in ontwikkeling is, wordt de lokale context sterker meegewogen. Daarom zal de Mondriaan Stichting meer gebruik gaan maken van buitenlandse adviseurs. Met deze advisering op maat hoopt de Mondriaan Stichting internationale kennis en netwerken verder te ontwikkelen en te stimuleren. }

{

De Mondriaan Stichting zal in de periode 2009 – 2012 de resultaten van de oriëntatiereizen en het Internationaal bezoekersprogramma transparanter maken. Daarvoor zal gebruik worden gemaakt van de nieuwe website en de nieuwsbrief. Deelnemers aan het Internationaal bezoekersprogramma zullen waar mogelijk verzocht worden zich in een openbaar debat of lezing te presenteren aan Nederlandse professionials. }

{

Het uitgebreide en wereldwijde netwerk van de Mondriaan Stichting biedt interessante mogelijkheden voor Nederlandse instellingen tot nieuwe samenwerkingsverbanden, kennisoverdracht en andere vormen van uitwisseling. Daarom is het belangrijk dit netwerk voor Nederlandse instellingen toegankelijk te maken. Om netwerkvorming en uitwisseling op internationaal gebied te bevorderen zal de Mondriaan Stichting in de beleidsperiode 2009 – 2012 een extra inspanning leveren door het organiseren van lezingen en bijeenkomsten, het publiceren van evaluaties en verslagen en het verspreiden van nieuwsbrieven. }

Ondersteunde projecten Presentaties

Australian Centre for Photography, Paddington Robert Knoth € 4.550 – € 11.461 maart – april 2008

Biennale of Sydney, Woolloomooloo Ryan Gander € 4.415 – € 1.359.501 juni – september 2008 De Biennale of Sydney kreeg ondersteuning voor een presentatie van Ryan Gander tijdens de openingsweek van de zestiende editie, Revolutions: Forms That Turn. Artistiek directeur was Carolyn ChristovBarkargiev (ps1 New York). Van uiteenlopende kunstenaars, van Marcel Duchamp en Kazimir Malevitsj tot William Kentridge en Bruce Nauman, werd werk getoond dat revoluties in de kunst teweegbracht. Naast openbaar debat, lezingen en publicaties lanceerde de biënnale ook een nieuw initiatief, Art Compass 2008, in samenwerking met de Yokohama Triënnale en de biënnales van Singapore, Shanghai en Gwangju, om de positie van hedendaagse kunst in de Australisch-Aziatische regio te versterken.

International Urban Screens Association, Melbourne Karen Lancel, Hermen Maat € 9.370 oktober 2008 Voor de deelname van Karen Lancel, Herman Maat, Tijmen Schep en Ben Schouten aan Urban Screens 08 in Melbourne werd een bijdrage verleend aan Urban Screens. Dit van oorsprong Nederlandse initiatief onderzoekt hoe grote commerciële videoschermen kunnen worden ingezet in een grootstedelijke culturele context. Na een conferentie over het videoscherm op het Zuidplein in Amsterdam zijn ook in andere wereldsteden Urban Screensprojecten gerealiseerd. Urban Screens 08 had als thema Mobile Publics. Tijdens dit festival werd de International Urban Screens Association gelanceerd. Karen Lancel en Herman Maat namen deel met Stalkshow. Andere deelnemers waren Ben Schouten (Imagetree) en Tijmen Schep (Our24hours).

Brussels Biennial, Brussel Brussel Biënnale € 30.000 – € 2.277.230 oktober 2008 – januari 2009

muhka, Antwerpen Maria Pask € 1.042 – € 5.612 december 2008

Triënnale Hasselt, Hasselt Maarten Baas, Aldo Bakker ea € 23.950 – € 1.092.160 februari – mei 2009

Het National Design Centre ontving een bijdrage voor een tentoonstelling met catalogus van Chi ha paura…? tijdens het International Design Festival in Melbourne. Het ndc ging in 2005 open als het eerste grote vormgevingscentrum in Melbourne. Daarvoor fungeerde het ndc, opgericht door Kathy Demos, vijftien jaar lang als verzamelpunt voor nationale en internationale ontwerpstrategieën. De presentatie van Chi ha paura…? was een retrospectief over de afgelopen twaalf jaar, met werk van onder anderen Gijs Bakker, die aanwezig was bij de inrichting en opening, Ineke Hans en Studio Job. Bij de tentoonstelling verscheen een catalogus.

Aan de eerste Brussel Biënnale, onder artistieke leiding van Barbara Vanderlinden, droeg de Mondriaan Stichting bij. Voor deze biënnale werden kunstinstellingen uit de stedelijke regio die zich uitstrekt over België, Nederland en delen van Frankrijk en Duitsland uitgenodigd zich met een project te presenteren. De biënnale wilde bijdragen aan het versterken van deze regio als internationale culturele ontmoetingsplaats. Uit Nederland deden het Van Abbemuseum, bak en Witte de With mee. Meer dan veertig kunstenaars werden getoond in twee verlaten gebouwen langs de Brusselse noord-zuidspoorwegverbinding. Deze biënnale was het eerste deel van een groter transnationaal experiment dat loopt tot 2010.

Het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen ontving een bijdrage voor de deelname van Maria Pask aan de lezingenreeks Keywords-Behaviour. Dit project besteedde vooral aandacht aan het museummilieu en het gedrag dat daaraan eigen is, conventies en subversieve praktijken. De andere deelnemers waren Hito Steyerl, Wendelien van Oldenborgh, Bart Verschaffel en Terre Thaemlitz. Wendelien van Oldenborgh maakte naar aanleiding van dit project een film.

De Mondriaan Stichting ondersteunde de deelname van Maarten Baas, Aldo Bakker, Harmen Brethouwer, Driessens en Verstappen, Jongeriuslab, Krijn de Koning, Germaine Kruip, Joris Laarman, Studio Makkink en Bey, Christien Meindertsma, Aernout Mik, Ted Noten, Reineke Otten, Piet Paris, Barbara Visser en Sylvie Zijlmans aan de tweede Triënnale van Hasselt. Deze editie, getiteld Super Stories, met als curator de Nederlandse vormgever en tentoonstellingsmaker Koos Flinterman, stond in het teken van het verhalende element en de metafoor in beeldende kunst, mode en design, en kreeg gestalte in tentoonstellingen, lezingen, workshops, educatieve activiteiten en een publicatie.

Neon Parc, Melbourne Fendry Ekel, Folkert de Jong € 30.153 – € 77.787 juli – september 2008 Tegelijkertijd met de Sydney Biennale, de Tarra Warra Biennale en de eveneens tweejaarlijkse Melbourne Art Fair bracht Neon Parc met steun van de Mondriaan Stichting de door Astrid Honold samengestelde tentoonstelling Double Diplomacy van Fendry Ekel en Folkert de Jong. Neon Parc, opgericht in 2006 door kunstenaar Geoff Newton en curator Tristian Koenig, is een toonaangevende presentatielocatie voor hedendaagse kunst in de Australisch-Aziatische regio. Het programma omvat dertien aankomende kunstenaars uit Australië; ook wordt met andere kunstenaars of curatoren samengewerkt. Verder presenteert de galerie zich op beurzen als 101 Tokyo Contemporary Art Fair, Art Dubai en Zoo Art Fair.

imal, Brussel Joan Heemskerk, Dirk Paesmans € 5.850 – € 22.850 oktober – november 2008 imal, het interactieve Media Art Laboratory, Center for Digital Cultures and Technology organiseerde een tentoonstelling van het Belgisch-Nederlandse duo Joan Heemskerk en Dirk Paesmans (Jodi) en kreeg daarvoor een bijdrage van de Mondriaan Stichting. imal (sinds 1999) voorziet in residencies, laboratoria, onderzoeksfaciliteiten, workshops en openbare evenementen, zoals een jaarlijkse grote internationale groepstentoonstelling. Jodi toonde het project Geo Goo, zowel in het imal als in de openbare ruimte in Brussel en op een website. Het project onderzoekt het verschijnsel typosquatting, onder andere door de Google wereldkaart en zoekmachine te kapen en toe te passen op locaties in Brussel en omgeving.

België

A Prior Magazine, Gent Susanne Kriemann € 3.525 – € 4.138 april – juni 2008 A Prior Magazine kreeg een bijdrage in de kosten van een publicatie over Susanne Kriemann. Aanleiding voor deze uitgave was de 5th Berlin Biennial for Contemporary Art, waar werk van haar werd getoond. Het boek maakte deel uit van On Paper, een samenwerkingsproject tussen A Prior Magazine en de 5th Berlin Biennial, en werd gepresenteerd tijdens deze biënnale, die meer dan honderdduizend bezoekers trok.

Argos, Brussel Sebastian Diaz Morales € 2.000 – € 82.450 oktober 2008 – januari 2009 Voor de deelname van Sebastian Diaz Morales aan de groepstentoonstelling Interstitial Zones kreeg Argos een bijdrage. Sinds zijn oprichting in 1989 heeft Argos zich ontwikkeld tot een internationaal centrum voor contemporaine audiovisuele kunst, dat niet alleen vertoont, maar ook produceert, distribueert, archiveert, conserveert en ontsluit – het geldt als het meest belangwekkende instituut voor mediakunsten in België. Interstitial Zones: Historical Facts, Archaeologies of the Present and Dialectics of Seeing, ging over naoorlogse geschiedenis die in de massamedia geen aandacht heeft gekregen.

muhka, Antwerpen Marjolijn Dijkman, Hans Eijkelboom ea € 6.000 – € 608.050 september – november 2008 Het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen ontving ondersteuning voor de deelname van Marjolijn Dijkman, Hans Eijkelboom, Mark Manders, Tine Melzer, Batia Suter en Roger Willems aan de groepstentoonstelling De orde der dingen, die door Dieter Roelstraete werd samengesteld op het thema van de beeldbank. De uitgenodigde kunstenaars namen dit thema als uitgangspunt voor het werk dat zij presenteerden en gaven daarmee commentaar op de hedendaagse culturele conditie: een overdaad aan beelden, en kunst als archiveeren verzameldrift. Bij de tentoonstelling verscheen een cahier, een nieuw publicatieformat van het muhka, waarvan dit de tweede editie was.

6. Beeldende kunst en vormgeving internationaal – Ondersteunde projecten

Het Australian Centre for Photography kreeg een bijdrage voor het presenteren van Certificate no. 000358 / van Robert Knoth. Het acp programmeert internationaal en brengt Australische fotografen internationaal onder de aandacht. Directeur Alasdair Foster werkte mee aan internationale manifestaties als Fotofest Houston en Photo Fest Beijing. In het acp was ook de tentoonstelling Dutch Dare te zien, die de Mondriaan Stichting ontwikkelde bij vierhonderd jaar Nederlands-Australische betrekkingen in 2006. Het project van Knoth ging over nucleaire vervuiling in Kazakhstan, Ukraine, Wit-Rusland, Oeralgebergte en Siberië. Bij de presentatie van Certificate no. 000358 / diende het gelijknamige boek als catalogus.

National Design Centre, Melbourne Chi ha paura...? € 25.000 – € 121.965 november – december 2008


Australië

smak, Gent Edwin van der Heide € 1.707 – € 14.460 juli – september 2008 Het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst ontving een bijdrage voor het vertonen van het werk Pneumatic Sound Field van Edwin van der Heide. Dit werk vormde, met Skewed Lines van Ron Kuivilia, de proefeditie van het festival Electrified, een samenwerkingsproject van smak., Kunstencentrum Vooruit en vzw 5voor12. Electrified speelde zich af op het grensgebied tussen beeldende kunst, geluidskunst en elektronica. De opening van de tentoonstelling viel samen met het openingsweekend van het jaarlijkse muziekfestival 10 Days Off in Vooruit. Het is de bedoeling dat Electrified de komende vijf jaar lang iedere zomer zal plaatshebben in en rond het smak.

stuk Kunstencentrum, Leuven Suchan Kinoshita, Ivana Müller, Falke Pisano € 6.909 – € 192.414 oktober – november 2008 Voor de deelname van Suchan Kinoshita, Ivana Müller en Falke Pisano aan de tweede editie van Playground werd ondersteuning verleend aan stuk Kunstencentrum. Deze organisatie is in 1977 ontstaan uit een studenteninitiatief en heeft van het begin af een innovatief programma gemaakt voor theater, dans en performance. De programmering plaatst performance in een beeldende kunstcontext en is in toenemende mate internationaal. Playground is een internationaal multidisciplinair festival dat jaarlijks plaatsvindt, het bestond ditmaal uit de tentoonstelling Pick-Up en een reeks voorstellingen. De openingsvoorstelling was van Ivana Müller, die hier in première ging om daarna internationaal te reizen.

stuk Kunstencentrum, Leuven Gert Jan Kocken € 2.981 – € 16.857 februari – april 2009 Een bijdrage voor een solotentoonstelling van Gert Jan Kocken werd verleend aan stuk Kunstencentrum. Deze organisatie is in 1977 ontstaan uit een studenteninitiatief en heeft van het begin af een innovatief programma gemaakt voor theater, dans en performance. De programmering plaatst performance in een beeldende kunstcontext en is in toenemende mate internationaal. Per jaar worden vijf tentoonstellingen gemaakt met aankomende Nederlandse en Belgische kunstenaars.

132

133

Z33, Hasselt Peter Westenberg € 3.145 – € 91.600 maart – mei 2008 Z33 ontving een bijdrage voor de deelname van de Belgisch-Nederlandse kunstenaar Peter Westenberg aan de internationale groepstentoonstelling Place@Space: (Re)Shaping Everyday Life. Z33, in 2002 ontstaan uit het Provinciaal Centrum voor Beeldende Kunsten Begijnhof, is een vooraanstaande instelling voor hedendaagse beeldende kunst en vormgeving. Zij programmeert kunstenaars die de grenzen van hun discipline opzoeken en hun werk relateren aan maatschappelijke of wetenschappelijke ontwikkelingen. Place@Space was gericht op het toepassen van nieuwe technologieën om van ruimte een eigen plek te maken en een duurzame relatie aan te gaan met de omgeving. Peter Westenberg nam deel met zijn project Routes en routines.

ceia, Centro de Experimentaçao e Informaçao de Arte, Belo Horizonte Rose Akras, Nora Heilman ea € 22.599 – € 27.370 juli – augustus 2009 ceia kreeg een bijdrage voor de deelname van Rose Akras, Nora Heilman, Dirk Jan Jager, Elke Veltman en Mariëlle Videler aan de tweede editie van de Manifestação Internacional de Performance. Het centrum werd opgericht in 2001 en ontwikkelt onder leiding van de van de Rijksakademie afkomstige Marco Paulo Rolla projecten, doorgaans binnen het Rain Artists’ Initiatives Network en vaak met steun uit Nederland. De selectie van performancekunstenaars voor mip2 kwam tot stand met instellingen als het Centre for Transnational Art, Identity and Nation, het Life Art Development Agency en de Rijksakademie. mip2 werd ondersteund binnen het Arts Collaboratory-programma.

Museu de Arte Moderna de São Paulo, São Paulo Daragh Reeves, Barbara Visser € 9.109 – € 96.820 oktober 2008 – januari 2009 Het Museu de Arte Moderne de São Paulo ontving een bijdrage voor de deelname van Barbara Visser, en later ook Daragh Reeves, aan de groepstentoonstelling Cover van curator Fernando Oliva. Het mam is een vooraanstaande kunstinstelling in São Paulo en trekt mede door zijn internationale programmering de aandacht van media en publiek. Cover ging over re-enactment als strategie in de beeldende kunst. Naast Daragh Reeves en Barbara Visser werden ook kunstenaars als Carsten Höller, Philippe Parreno en Rirkrit Tiravanija uitgenodigd. Bovendien werd een keus uit de collectie van het Museu in de tentoonstelling opgenomen.

Canada Brazilië

Capacete, Rio de Janeiro Will Holder, Falke Pisano € 6.510 – € 13.380 december 2008 Capacete kreeg een bijdrage voor de deelname uit Nederland van Will Holder en Falke Pisano aan het project Matter of Fact: The Aftermath. Capacete (sinds 1998) is een kunstenaarsorganisatie die via interdisciplinaire langetermijnbenaderingen esthetische, sociale en politieke processen in Brazilië onderzoekt en documenteert. De organisatie manifesteert zich met artists in residenceprogramma’s en mobiele projecten, en werkt veel samen met andere organisaties en festivals. Matter of Fact werd door artist in residence Krist Gruijthuisen ontwikkeld als vervolg op zijn project voor Manifesta. Andere kunstenaars die hij uitnodigde waren Olaf Nicolai, Adam Pendleton en Ricardo Valentim.

acreq, Montreal, Quebec Bas van Koolwijk, Gert-Jan Prins, Telcosystems € 5.835 – € 24.561 mei 2008 acreq, L’Association des Centres de recherche d’emploi du Québec, nodigde het duo Bas van Koolwijk en Gert-Jan Prins en het trio Telcosystems (David en Gideon Kiers, Lucas van der Velden) uit zich te presenteren tijdens de negende editie van Elektra en kreeg daarvoor een bijdrage. acreq is in 1978 opgericht en organiseert sinds 1999 Elektra, een kunstfestival waar digitale techniek andere media ontmoet. Aan het festival is de International Marketplace of Digital Arts gekoppeld, voor toekomstige internatonale samenwerkingsen uitwisselingsprogramma’s. Bas van Koolwijk en Gert-Jan Prins vertoonden hun project Synchronator, Telcosystems bracht het project Raw Data.

Contact, Toronto, Bert Teunissen € 8.929 – € 13.464 mei – juni 2008

York University, Toronto Saskia Olde Wolbers € 5.000 – € 25.000 februari – maart 2009

China Central Academy of Fine Arts, Beijing Peter Bilak, Irma Boom ea € 36.219 – € 395.143 september 2008 – januari 2009

National Art Museum China, Beijing Blendid, Edwin van der Heide ea € 45.000 – € 61.117 juni – juli 2008

Shanghai Institute of Visual Arts, Shanghai Thonik € 5.500 – € 170.399 mei – juni 2008

Glasmuseet Ebeltoft, Ebeltoft Bert Frijns € 5.000 – € 11.037 mei – juni 2008

Het jaarlijkse fotofestival Contact kreeg financiële ondersteuning voor deelname van Bert Teunissen aan editie 2008. Het festival duurt een maand en vindt plaats op meer dan tweehonderd locaties in en rond Toronto, die samen meer dan een miljoen bezoekers trekken. Centraal in het festival staat een internationale groepstentoonstelling, die wordt ontwikkeld met het Museum of Contemporary Canadian Art. Contact besteedde al eerder bijzondere aandacht aan Nederlandse fotografie met de projecten Party in The Netherlands (Morad Bouchakour), Exactitudes (Ari Versluis en Ellie Uyttenbroek) en Hope (Erwin Olaf ). Bert Teunissen toonde foto’s uit zijn serie Domestic Landscapes.

De Art Gallery of York University ontving een bijdrage voor een monografie over Saskia Olde Wolbers, naar aanleiding van haar tentoonstelling begin 2008 in de galerie. agyu heeft een internationaal tentoonstellingsprogramma en nam onder meer deel aan de Biënnale van Venetië. De galerie ambieert de meest serieuze, betrokken en innovatieve uitgever van boeken voor hedendaagse kunst in Canada te worden. Philip Monk is directeur. De monografie gaat niet uitsluitend over de tentoonstelling van Saskia Olde Wolbers in agyu, maar plaatst haar werk ook in een ruimere context. De publicatie wordt internationaal gedistribueerd.

Central Academy of Fina Arts (cafa) in Beijing ontving ondersteuning voor het project Social Energy – Contemporary Communication Design from the Netherlands. Het project is ontwikkeld door Wang Min, Li Degeng en Jiang Hua. Van alle academies in China neemt cafa wat grafische vormgeving betreft een leidende positie in, en besteedt het relatief meer aandacht aan design onderwijs en -onderzoek. De uitgenodigde vormgevers waren Karel Martens, nlxl, Armand Mevis en Linda van Deursen, Experimental Jetset, Irma Boom, Daniel van der Velden – Maureen Mooren, Richard Niessen, Peter Bilak, Studio Dumbar, Machine, lust en Catalogtree. Social Energy omvatte allerlei activiteiten waaronder de (reizende) tentoonstelling, en symposia, lezingen en workshops achtereenvolgens in Beijing, Shanghai, Shenzhen, Chengdu, Shantou en Chongqing.

Het National Art Museum of China kreeg ondersteuning voor de deelname van Blendid, Edwin van der Heide, Mateusz Herczka, Marnix de Nijs en Lars Spuybroek aan de tentoonstelling Synthetic Times: Media Art China 2008, georganiseerd met de Tsinghua University, het Millenium Museum en andere instellingen in China. Het namoc wordt geleid door Fan Di’an, die eerder verantwoordelijk was voor de Chinese inzending op de Biënnale van Venetië in 2003 en 2005. Aan Media Art China namen kunstenaars uit zo’n dertig landen deel. Het is de bedoeling dat de tentoonstelling een duurzaam vervolg krijgt als biënnale of triënnale.

Het Shanghai Institute of Visual Arts ontving ondersteuning voor een presentatie van Thonik in Bund 18. Siva is een nieuw initiatief van de Fudan University en wordt financieel ondersteund door onder meer het ministerie van Educatie en investeringsmaatschappijen. Het instituut was verantwoordelijk voor de Chinese inzending op de Biënnale van Venetië en is cocurator van de 2010 Shanghai World Expo. De instelling richt zich nadrukkelijk op een jong publiek en op professionele doelgroepen.

Glasmuseet Ebeltoft ontving een bijdrage voor de productie van een catalogus bij een presentatie van Bert Frijns. Ebeltoft is een particuliere stichting en bestaat sinds 1986, met als doel het tonen van internationale ontwikkelingen in hedendaags glas. De collectie omvat meer dan vijftienhonderd stukken van zo’n zevenhonderd kunstenaars uit meer dan vijftig verschillende landen en geeft de internationale ontwikkeling van de hedendaagse glaskunst weer. Sinds 2006 is een nieuwe vleugel bij het museum geopend. Van Bert Frijns zijn zowel binnen als buiten, in de tuin, sculpturen opgesteld.

Het Gardiner Museum ontving een bijdrage voor de Nederlandse deelname aan Object Factory: The Art of Industrial Ceramics. In deze tentoonstelling was werk uit achttien landen te zien. De Nederlandse stukken waren afkomstig van Simone van Bakel, Esther Derkx, Chris Kabel, A.J. Ruth Lodder, Miriam van der Lubbe, Jo Meesters, Jan Melis, Vika Mitrichenka, Ted Noten, Frederik Roijé en Koninklijke Tichelaar Makkum. Het Gardiner Museum is in 1984 opgericht door George Gardiner en zijn vrouw, die een uitgebreide collectie historische Amerikaanse en Europese keramiek hadden opgebouwd. Het is het enige museum in Canada dat zich op keramiek toelegt.

New Adventures in Sound Art, Toronto Ricardo Huisman € 830 – € 4.673 mei – juni 2008 New Adventures in Sound Art werd ondersteund voor de deelname van Ricardo Huisman aan het Deep Wireless Festival. In Toronto, een levendig en internationaal erkend centrum voor geluidskunst, organiseert naisa drie jaarlijkse internationale festivals voor experimentele geluidskunst: het Deep Wireless Festival, voor radio- en transmissiekunst, het Sound Travels Festival, met optredens in de buitenlucht, en het Sound Play Festival, dat geluidskunst en andere media integreert. Behalve enkele radiofonische soundscapes in de openbare ruimte van Toronto presenteerde Ricardo Huisman ook zijn Super Sonic Sound Scape Shoes, waarbij geluid wordt geleid door de voeten van mensen die in die schoenen staan.

The Power Plant, Toronto, Manon de Boer € 2.908 – € 20.755 september – november 2008 The Power Plant Contempory Art Gallery ontving een bijdrage voor een expositie van Manon de Boer. Als niet-verzamelende, publieke instelling voor hedendaagse beeldende kunst organiseert The Power Plant internationale groepstentoonstellingen als Make Your Own Life: Artists In & Out of Cologne (2006) en Auto Emotion: Autobiography, Emotion and Self-fashioning (2007), en solotentoonstellingen van kunstenaars als On Kawara en Carlos Amorales. Van Manon de Boer werden de filmportretten Sylvia Kristel-Paris (2003) en Resonating Surfaces (2005) getoond.

Fundacion America, Santiago Diana Blok, Nederlands Fotomuseum ea € 34.750 – € 149.250 oktober – november 2008 Fundacion America werd ondersteund voor de deelname van Diana Blok, het Nederlands Fotomuseum, Chas Gerretsen, Anja de Jong en Koen Wessing aan de derde Chileense fotografiebiënnale FotoAmerica. Koen Wessing en Chas Gerretsen toonden in het Salvador Allende Solidarity Museum foto’s van de militaire coup in 1973 in Santiago, het Nederlands Fotomuseum toonde in het Cultural Centre La Moneda een selectie uit zijn archieven, Diana Blok en Anja de Jong presenteerden foto’s in het Theatre del Lago en gaven masterclasses. Koen Wessing en een vertegenwoordiger van het Nederlands Fotomuseum namen deel aan de conferentie.

Eastlink Gallery, Shanghai Hans Wilschut € 2.600 – € 13.200 april – mei 2009 Eastlink Gallery kreeg een bijdrage voor de solotentoonstelling Urban Stilllives van Hans Wilschut. De galerie, opgericht in 1999, is gevestigd in het kunstdistrict Moganshan Lu. De galerie concentreerde zich aanvankelijk op aankomende kunstenaars uit China, waarvan sommige inmiddels internationaal zijn doorgebroken. Sinds de start in 2000 met de beroemde Fuck Off show organiseert Eastlink haar eigen Shanghai Biennale. Zij onderkent het belang van internationale dialoog en toont nu ook westerse kunstenaars, doorgaans in combinatie met Chinese collega’s. Hans Wilschut kon voor het eerst zijn werk in China laten zien in een solopresentatie.

China

Beijing Today Art Museum, Beijing Irma Boom, lust ea € 20.000 – € 73.951 september 2008 – januari 2009 Met steun van de Mondriaan Stichting publiceerde het Today Art Museum samen met de Central Academy of Fine Arts Beijing vier boeken, van achtereenvolgens Irma Boom (Solid Reading), lust (Generation Random), Maureen Mooren-Daniel van der Velden (These Words) en Richard Niessen (Typographic Masonry), bij de tentoonstelling Social Energy: Contemporary Communication Design from the Netherlands. Onderwerp van de tentoonstelling waren niet zozeer de resultaten als wel de concepten van Nederlandse hedendaagse communicatievormgeving. De vier boeken gaan over de ontwerpmethoden van de genoemde vormgevers en zijn zowel in het Engels als in het Chinees verschenen.

flicam, Fuping Hans van Bentem, Netty van den Heuvel € 7.788 – € 143.600 juni – september 2008 Het Fule International Ceramic Art Museum kreeg een bijdrage in de kosten die Hans van Bentem, Netty van den Heuvel, Ingrid Mol, Pepijn van den Nieuwendijk, Tejo Philips, Remco Postuma, Adriaan Rees, Anton Reijnders, Nick Renshaw en coördinator Peter Mechelse maakten voor hun reis naar Fuping. Daar werd met Stichting Promotie Monumentale Keramiek een presentatie gemaakt in een van de acht landenpaviljoens die het flicam bouwt tussen 2004 en 2010. Het flicam is een uitgebreid complex van studio’s, fabrieken, hotel, museum en paviljoens. In Fuping vindt in 2009 het congres van de icmea, de International Ceramic Magazine Editors Association, plaats.


Gardiner Museum, Toronto, Simone van Bakel, Esther Derkx ea € 3.902 – € 130.303 mei – september 2008

Office of the Guangzhou Triennial, Guangzhou Claudia Cristovão € 3.500 – € 1.433.000 september – november 2008


Chili

Shanghai Biennale, Shanghai Tiong Ang, Lonnie van Brummelen ea € 53.900 – € 290.825 september – november 2008 De Shanghai Biënnale ontving ondersteuning voor de deelname uit Nederland aan de zevende editie in 2008, en voor een publicatie. De ondersteuning gold Tiong Ang, Lonnie van Brummelen en Siebren de Haan, Mariana Castillo Deball, Yangah Ham, Jeanne van Heeswijk, Suchan Kinoshita en Mieke van de Voort. De biënnale had als titel Translocalmotion en vond plaats in het Shanghai Art Museum. De publiciteit werd verzorgd door Art Compass 2008, een initiatief van de biënnales van Gwangju, Shanghai, Singapore en Sydney en de Yokohama Triënnale, dat de positie van hedendaagse kunst in de Australisch-Aziatische regio wil versterken.

Shanghai eArts Festival, Shanghai Alex Adriaansens, Simon de Bakker ea € 7.500 – € 24.950 oktober 2008 Voor de deelname van Alex Adriaansens, Simon de Bakker, Michel van Dartel, Anne Nigten en Daan Roosegaarde aan de workshop Urban Space, Time to Play werd het Shanghai eArts Festival ondersteund. Dit festival vindt, met groot internationaal succes, sinds 2007 jaarlijks plaats, als opmaat tot de Shanghai Expo in 2010, waarvan het een belangrijk onderdeel wordt. Time Magazine riep het festival in 2007 uit tot het grootste digitale kunstenfestival ter wereld. Thema van het eArts Festival 2008 was Urbanized Landscape. De workshop Urban Space, Time to Play was opgezet onder verantwoordelijkheid van V2_.

James Cohan Gallery, Shanghai Folkert de Jong € 14.910 – € 44.058 november 2008 – januari 2009 James Cohan Gallery ontving een bijdrage voor een presentatie van Folkert de Jong in haar nieuwe vestiging in Shanghai. Deze werd in 2008 geopend met de groepstentoonstelling Mining Nature, met kunstenaars als Richard Long, Bill Viola en Yun-Fei Ji, die werd gerecenseerd in de internationale kunstmedia. Folkert de Jong toonde het nieuwe werk Thousand Years of Business as Usual, dat met gebruikmaking van traditionele Chinese dierensymboliek de sociale, politieke, culturele en economische tegenstellingen tussen oost en west verbeeldde.

Claudia Cristovão nam met ondersteuning van de Mondriaan Stichting deel aan de derde Guangzhou Triennial, die werd georganiseerd door het Guandong Museum of Art in samenwerking met de Hong Kong Arts Development Council. De triënnale was ditmaal gebaseerd op het thema Farewell to PostColonialism (Anxiety of Creativity and Possible Worlds) en kende vier tentoonstellingsonderdelen: Projects in Progress, Thinking Room, Free Radicals en Independent Projects, voorafgegaan en gevolgd door discussiebijeenkomsten. Naast Claudia Cristovão participeerden honderdtachtig andere kunstenaars, voor het merendeel uit China.

134

135

Shanghai Zendai Museum of Modern Art, Shanghai Annet Dekkers, Allard van Hoorn, Martine Neddam € 2.795 – € 935.696 2008 Het Shanghai Zendai Museum of Modern Art kreeg een bijdrage voor de deelname van Annet Dekkers, Allard van Hoorn en Martine Neddam aan Intrude: Art & Life 366. Dit project intervenieerde een heel jaar lang dagelijks, steeds met een ander cultureel evenement, in het leven in Shanghai op zogenoemde intrusion points, zoals cafés, restaurants, een bloemententoonstelling. Van deze interventies verscheen maandelijks een catalogus. In 2009 wordt het totale project gearchiveerd, onderzocht en verwerkt in een internationaal reizende tentoonstelling. Het archief zelf wordt gepresenteerd bij de opening van het Himalaya Art Center Zendai Museum of Contemporary Art in 2010.

lasmuseet Ebeltoft, Ebeltoft Peter Bremers € 11.250 – € 36.800 oktober 2008 – april 2009 Glasmuseet Ebeltoft ontving ondersteuning voor een presentatie van Peter Bremers. Ebeltoft is een particuliere stichting en bestaat sinds 1986, met als doel het tonen van internationale ontwikkelingen in hedendaags glas. De collectie omvat meer dan vijftienhonderd stukken van zo’n zevenhonderd kunstenaars uit meer dan vijftig verschillende landen en geeft de internationale ontwikkeling van de hedendaagse glaskunst weer. Sinds 2006 is een nieuwe vleugel bij het museum geopend. Peter Bremers toonde glaswerk geïnspireerd door zijn poolreizen.

Vis A Vis Artlab-Beijing, Xiamen René Coelho € 10.000 – € 32.208 juli 2008

U-Turn Quadriennial of Contemporary Art, Kopenhagen Bik Van der Pol € 3.398 – € 17.673 september – november 2008

Vis A Vis Artlab ontving een bijdrage voor een presentatie van René Coelho. Vis A Vis is een onafhankelijk internationaal georiënteerd non-profit kunstenaarsinitiatief. Sinds zijn oprichting in 2004 heeft het kunstenaars gepresenteerd als Marit Lindberg, David Thomas en Marleen van Wijngaarden, en deelgenomen aan manifestaties als de Guangzhou Triennial en het China Europe Performing Arts Symposium in Beijing. Zelf organiseerde Vis A Vis in 2007 het First International Live Art Festival. Tijdens de oriëntatiereis van de Mondriaan Stichting naar China in 2005 werd een bezoek gebracht aan het initiatief. René Coelho presenteerde er zijn werk Some Tulips.

U-Turn, internationale kwadriënnale voor hedendaagse kunst in Kopenhagen, kreeg een bijdrage voor de deelname van Bik Van der Pol. De kwadriënnale was het resultaat van een wedstrijd om een Deens internationaal hedendaags kunstevenement te bedenken en belichtte de onderlinge invloeden tussen verschillende Europese culturen, vooral in relatie tot de stedelijke omgeving. Curatoren waren Charlotte Bagger Brandt, Solvej Helweg Ovesen en Judith Schwartzbart. Zeventig dagen lang was van meer dan zeventig Deense en internationale kunstenaars werk te zien, van Bik Van der Pol What Colour Would a Chameleon Take When Placed on a Mirror.

Denemarken

European Glass Context / Bornholms Kunstmuseum, Gudhjem Aldo Bakker, Fleur van den Berg ea € 10.245 – € 340.000 september – oktober 2008 European Glass Context en het Bornholms Kunstmuseum werd een bijdrage verleend voor de deelname van Aldo Bakker, Fleur van den Berg, Vincent van Ginneke, Menno Jonker, Ellen Urselmann en Arnout Visser aan European Glass Context 2008. Dit is een onderdeel van een tweejaarlijks symposium voor Europees hedendaags glas op het Deense eiland Bornholm. In drie tentoonstellingen (gevestigd, aankomend en industrieel) kwamen glasontwerpers uit dertig Europese landen aan bod. Daarvoor werd per land een vertegenwoordiger benoemd om de nationale presentatie samen te stellen. Voor Nederland was dit Job Meihuizen van het Nationaal Glasmuseum Leerdam.

5th Berlin Biennial for Comtemporary Art, Berlijn Manon de Boer, Susanne Kriemann, Melvin Moti € 7.750 – € 3.075.000 april – juni 2008

C-Base, Berlijn Planetart: Edwin en Julian van Aalderen, Viola van Alphen ea € 20.000 januari – februari 2009 Met steun van de Mondriaan Stichting namen Edwin en Julian van Aalderen, Viola van Alphen, Elise Leusink, Jeroen Gras, Kees de Groot, Paul Klotz, Reinier Kranendonk, Walter Langelaar, Frank Morssinkhof, Jan van Nuenen, Arjan Scherpenisse, Danja Vassiliev, Sander Veenhof, Angelo Vermeulen en Eelco Wagenaar deel Transmediale, jaarlijks festival voor kunst en digitale cultuur in Berlijn. Aanvankelijk was Transmediale een festival voor video en film, later werd het accent verlegd naar digitale cultuur. Thema van de twintigste editie was Deep North. Planetart fungeerde als curator voor de Nederlandse inzending. De uitgenodigde kunstenaars presenteerden zich voor het eerst in Berlijn.

disk Club Transmediale Daan Brinkmann, Nathalie Bruys ea € 16.715 – € 300.650 januari – maart 2009 disk Club Transmediale ontving ondersteuning voor de deelname van Daan Brinkmann, Nathalie Bruys, Roland Cornelissen, Soundmuseum.fm, Sustainable Dance Club en <>tag aan de tiende editie van het Festival Club Transmediale ctm09. Club Transmediale is onderdeel van het Festival Transmediale en staat in het teken van internationale elektronische en experimentele muziek, met cross-overs naar performance, kunst en mediatechnologie. Het is een ontmoetingsplaats voor internationale professionals in elektronische muziek en nieuwe media. Elk jaar wordt door een team van curatoren een thema vastgesteld. Dit jaar was dat Structures: Backing-up Independent Audiovisual Cultures.

hmkv Hartware Medien Kunst Verein, Dortmund Derek Holzer, Bas van Koolwijk € 3.600 – € 104.000 juli – oktober 2008

De Frankfurter Kunstverein ontving een bijdrage voor de deelname van Jonas Ohlsson aan de groepstentoonstelling Experimenta Folklore. De Kunstverein concentreert zich op moderne en eigentijdse kunst, en programmeert zowel nationaal als internationaal. In eigentijdse kunstprojecten probeert men de maatschappelijke relevantie van kunst te belichten. Experimenta Folklore ging over volkskunst als muzikaal element in de hedendaagse kunstproductie. De titel van de tentoonstelling verwees naar de Experimenta-serie uit de jaren zeventig, die experimentele muziek introduceerde in de regio. Ohlsson installeerde nieuw werk, waarin onder meer volksmuziekfragmenten uit zijn reizen waren verwerkt.

Hartware MedienKunstVerein werd financieel ondersteund voor de deelname van Derek Holzer en Bas van Koolwijk aan de groepstentoonstelling Waves: The Art of the Electromagnetic Society. hmkv werd in 1996 opgericht als platform voor produceren en presenteren van experimentele mediakunst en werkt doorgaans met gastcuratoren. Waves was een samenwerkingsproject met rixc Riga en Ars Electronica Linz, het werd samengesteld door Inke Arns, Armin Medosch, Rasa Smite en Raitis Smits. Derek Holzer en Bas van Koolwijk presenteerden hun project Ozone.

Galerie Gabriel Rolt, Amsterdam Marijn Akkermans € 5.000 – € 22.654 april – oktober 2008 Galerie Gabriel Rolt ontving een bijdrage voor een promotionele catalogus van Marijn Akkermans. Het boek werd door de galerie zelf uitgegeven en begeleidde presentaties van Akkermans werk tijdens de beurzen Art Brussels en Art Chicago en in Galerie Karin Sachs in München en Galerie Rolf Hengesbach in Keulen. Hoewel het werk van Marijn Akkermans al enige bekendheid geniet in ons omringende landen, vooral Duitsland, was Gabriel Rolt van mening dat deze publicatie zou kunnen bijdragen aan een internationale doorbraak.

Galerie Neue Meister, Dresden Lidwien van de Ven € 2.598 – € 51.100 september 2008 – januari 2009 Galerie Neue Meister van de Staatliche Kunstsammlungen Dresden werd een bijdrage verleend voor de deelname van Lidwien van de Ven aan de groepsfototentoonstelling Troubled Waters, Zwölf Stilleben aus der Siemens Fotosammlung Pinakothek der Moderne. De tentoonstelling wilde hedendaagse fotografie en nieuwe media voorstellen als jonge aandachtsgebieden in de Staatliche Kunstsammlungen en tegelijkertijd de relatie met de collecties oude kunst zichtbaar maken. Overige exposanten waren Claude-Philippe Benoit, Laurenz Berges, Thomas Demand, Peter Fraser, Dan Graham, Sigmar Polke, Jörg Sasse, Michael Schmidt, Thomas Struth en Bernard Voïta.

Jeannette Jansen, Amsterdam Bas Bouman ea € 2.578 – € 25.964 februari – maart 2008 Jeannette Jansen werd, met Jantje Fleischhut en Ineke Heerkens, ondersteund bij het organiseren van een presentatie van de vormgevers Bas Bouman, Yu-Chun Chen, Jantje Fleischhut, Ineke Heerkens, Jeannette Jansen en Ulrich Reithofer, alle afgestudeerd aan de Rietveld Academie of het Sandberg Instituut, tijdens Schmuck 2008. Schmuck is een internationale beurs voor de sieraadhandel in München, die in 2008 voor de zestigste keer plaatsvond. Het was voor de vierde achtereenvolgende keer dat Fleischhut, Heerkens en Jansen een presentatie in München organiseerden. Vorige presentaties werden door andere instellingen overgenomen en gaven ook aanleiding tot solotentoonstellingen.

Kestnergesellschaft, Hannover Rezi van Lankveld € 7.689 – € 165.867 mei – augustus 2008 Kestnergesellschaft ontving een bijdrage voor de deelname van Rezi van Lankveld aan de internationale groepstentoonstelling Back to Black. De organisatie programmeert internationaal, met kunstenaars als Thomas Hirschhorn, Gilbert & George en Per Kirkeby, in tentoonstellingen die soms doorreizen naar andere presentatielocaties. In Back to Black werd het belang van de kleur zwart in eigentijdse kunst geanalyseerd. De tentoonstelling maakte deel uit van een serie thematische groepstentoonstellingen, die in 2007 is begonnen met Made in Germany. Naast Rezi van Lankveld namen twintig andere kunstenaars deel, onder wie Pablo Alonso, Udomsak Krisanamis en Ned Vena.


De deelname van Manon de Boer, Susanne Kriemann en Melvin Moti aan de vijfde Biënnale van Berlijn werd door de Mondriaan Stichting ondersteund. Anders dan de vorige edities bood deze Biënnale, onder curatorschap van Elena Filipovic en Adam Szymczyk, zowel een dag- als een nachtprogramma. Daglocaties waren het kw Institute for Contemporary Art, de Neue Nationalgalerie en het Skulpturenpark Berlin_Zentrum: braakliggende terreinen in het voormalige Sperrgebiet. De nachtlocaties bestonden uit alles wat lezingen, performances en andere evenementen met betekenisvolle verwijzingen naar de daglocaties kon huisvesten. Ook de catalogus was anders opgezet en bevatte veel meer bronnenmateriaal.

Frankfurter Kunstverein, Frankfurt am Main Jonas Ohlsson € 2.300 – € 67.900 december 2008 – maart 2009


Duitsland

Kunsthalle Fridericianum Kassel, Kassel Marc Bijl € 4.000 – € 62.000 januari – maart 2009

mmk Museum für Moderne Kunst, Frankfurt Melvin Moti € 3.900 – € 39.888 oktober 2008 – januari 2009

Pinakothek der Moderne, München Hans Aarsman, Edwin Zwakman ea € 24.000 – € 76.000 oktober 2008 – januari 2009

Kunsthalle Fridericianum Kassel ontving ondersteuning voor een tentoonstelling van Marc Bijl. Aan de tentoonstelling ging een kunstinstallatie van Christoph Büchel vooraf die volgens directeur Rein Wolfs een nieuw tijdperk inluidde. Tot 2011 zal het Fridericianum zich concentreren op solotentoonstellingen op het thema humanity. Ook komt het accent meer op communicatie en educatie te liggen. Tot nu toe werden de tentoonstellingen gemiddeld door tweeduizend mensen bezocht, de Christoph Büchel-tentoonstelling trok twintigduizend bezoekers. Marc Bijl toonde onder meer zijn nieuwe installatie The simple complexity of it all.

Het mmk kreeg een bijdrage voor een tentoonstelling met Melvin Moti. Het museum werd in 1981 opgericht om, op basis van het legaat van de industrieel Karl Ströher, een collectie moderne en hedendaagse kunst van internationaal niveau te vormen. Tegenwoordig omvat de collectie ongeveer zeventienhonderd werken. Het museum won in 2005 de Beaux Arts Magazine Award voor de beste internationale tentoonstelling (SturtevantThe Brutal Truth). De tentoonstelling met Melvin Moti was tegelijkertijd met een tentoonstelling van Takashi Murakami te zien. Er werden twee films getoond, een aantal prenten en foto’s, een tekst en een installatie in de openbare ruimte.

Pinakothek der Moderne ontving ondersteuning voor de tentoonstelling Nature as Artifice: New Dutch Landscape in Photography and Video Art, met deelname van een groot aantal fotografen uit Nederland, van Hans Aarsman tot Edwin Zwakman. De Pinakothek programmeert internationaal en werkt samen met belangrijke instellingen over de hele wereld. Nature as Artifice ging over het kunstmatige karakter van landschap en natuur in Nederland en werd ontwikkeld door Maartje van den Heuvel. De tentoonstelling was ook te zien in het Kröller-Müller Museum en reisde na Duitsland door naar het George Eastman House in de Verenigde Staten. De catalogus verscheen bij nai Uitgevers.

Kunstverein für die Rheinlande und Westfalen, Düsseldorf Falke Pisano € 327 – € 25.650 augustus – september 2008

Museum Kunst Palast, Düsseldorf Maria Roosen, Rob Scholte € 3.520 – € 1.200.000 april – augustus 2008

Kunstverein für die Rheinlande und Westfalen kreeg een bijdrage voor de deelname van Falke Pisano aan de groepstentoonstelling The Perception of Ideas Leads to New Ideas. De Kunstverein programmeert internationaal en zoekt daarbij naar een evenwicht tussen solo’s (van onder anderen Ulla von Brandenburg en, in samenwerking met Witte de With en Kunsthalle Zürich, van Ian Wallace) en groepspresentaties (zoals Capitol Glamour en Words and Things). Voor The Perception of Ideas Leads to New Ideas werden naast Falke Pisano ook kunstenaars als Kerstin Cmelka, Jon Knowles en Jonathan Monk.

Ludwig Forum for International Art, Aken Atelier Van Lieshout € 25.000 – € 200.000 september – november 2008 Voor de tentoonstelling Das Haus van Atelier Van Lieshout gaf de Mondriaan Stichting een bijdrage aan het Ludwig Forum. Dit museum voor hedendaagse kunst beheert de collectie van Peter en Irene Ludwig en ontwikkelt tentoonstellingen met vooraanstaande internationale partners. Ook heeft het museum de tweejaarlijkse Kunstpreis Aachen ingesteld, die in 2008 werd uitgereikt aan Aernout Mik. Das Haus bood in twintig zalen een overzicht van het werk van Atelier Van Lieshout sinds de jaren tachtig tot heden.

Marta Herford, Herford Marco den Breems € 5.000 – € 16.700 november 2008 – januari 2009

Garage, Berlijn Mark Bain, James Beckett ea € 11.400 – € 162.437 juli 2008

Marta Herford, museum voor hedendaagse kunst en vormgeving, kreeg ondersteuning voor de presentatie van Marco den Breems binnen de groepstentoonstelling Loss of Control. Marta Herford eerder presentaties met kunstenaars als Asta Gröting en Letizia Battaglia, een presentatie van werken uit de collectie van het Smak in Gent en een presentatie op basis van een tentoonstellingsconcept van het Victoria & Albert Museum in Londen. Loss of Control was een samenwerkingsproject met het Musée Provincial Félicien Rops in Namur, Art en Marge in Brussel en de Belgische kunstenaar Jacques Charlier. Het was de laatste tentoonstelling onder het directeurschap van Jan Hoet.

Voor de deelname van Mark Bain, James Beckett, Raviv Ganchrow, Geert-Jan Hobijn (Staalplaat Soundsystems) en Lola Landscape Architects aan Tuned City werd steun verleend aan Garage. Dit platform voor hedendaagse kunst en cultuur, opgericht in 1997, manifesteert zich vooral als een producerend festival voor nieuwe concepten. Het ontwikkelde het project Tuned City in samenwerking met Singuhr Hörgalerie, de belangrijkste locatie voor geluidskunst in Berlijn. Tuned City bestond uit een tentoonstelling en een conferentie. De conferentie werd voor het eerst gehouden en ging over onderzoek naar nieuwe evaluatiemethoden voor architectonische ruimtes in akoestisch perspectief.

136

137

Museum Kunst Palast ontving een bijdrage in de kosten van deelname van Maria Roosen en Rob Scholte aan de tentoonstelling Fragile Beauty: Glass in the Focus of Art en gedeeltelijk van de bijbehorende catalogus. Het Kunst Palast beheert collecties oude, negentiende- en twintigste-eeuwse en internationale actuele kunst en ook een omvangrijke glascollectie. Fragile Beauty toonde kunst door de eeuwen heen waarin glas wordt afgebeeld of toegepast. Van Pompeiaanse muurschilderingen via Pieter Claesz en Marcel Duchamp tot Mario Merz en Pipilotti Rist en vele anderen, in totaal honderdvijftig kunstenaars. Maria Roosen presenteerde het werk Rozenkrans, Rob Scholte toonde de serie Kroonjuwelen.

Museum Ludwig Köln, Keulen Erik van Lieshout € 5.000 – € 46.266 maart – juli 2009 Met steun van de Mondriaan Stichting gaf Museum Ludwig aan Erik van Lieshout de opdracht een sitespecific werk te maken. Dit museum voor hedendaagse kunst beheert de collectie van Peter en Irene Ludwig en ontwikkelt tentoonstellingen met vooraanstaande internationale partners. Ook heeft het museum de tweejaarlijkse Kunstpreis Aachen ingesteld. Erik van Lieshout zou zijn installatie realiseren binnen de Edition Bewegte Bilder, een samenwerkingsproject met Sammlung Rheingold Düsseldorf, waaraan eerder werd bijgedragen door Jeanne Faust, Jonathan Horowitz, Corinna Schnitt en David Zink Yi. De installatie zou worden gepresenteerd tijdens Art Cologne, en vervolgens toegevoegd aan de collectie van het museum.

tesla, Berlijn Dick Raaijmakers € 1.302 – € 61.270 november 2007 tesla ontvin0g een bijdrage voor de Nederlandse deelname van Dick Raaijmakers aan het festival Scheitern Lernen. Raaijmakers conceptuele benadering en zijn invloed op een jongere generatie van Nederlandse mediakunstenaars stond in het festival centraal. Het in 2006 als laboratorium voor mediakunst opgerichte tesla wordt geleid door Andreas Broeckmann, Detlev Scheider en Carsten Seiffarth. tesla is gericht op presentaties, onderzoek en residencies en ondersteunt producties. Aan het festival namen achttien Nederlandse kunstenaars(groepen) deel en ook werd de door V2_ uitgebrachte publicatie over Raaijmakers er gepresenteerd.

Zeppelin Museum Friedrichshafen, Friedrichshafen Otto Berchem € 2.000 – € 244.000 april – juni 2008 Zeppelin Museum Friedrichshafen kreeg een bijdrage voor de deelname van Otto Berchem aan de vierde editie van de Oberschwaben Contemporary Art Triennial. Het museum heeft een gecombineerde collectie: luchtvaartgeschiedenis, met speciale aandacht voor het werk van graaf Ferdinand von Zeppelin, en twintigste-eeuwse Duitse kunst uit het Bodenseemuseum, dat in 1944 werd verwoest. Voor de succesvolle combinatie van kunst en techniek ontving het de European Museum of the Year Award. De triënnale bestrijkt naast Zuid-Duitsland ook aangrenzende regio’s in Zwitserland en Oostenrijk. Editie 2008 ging, onder het motto van Nothing to Declare, over grenzen, cultuurverschillen en identiteit.

Townhouse Gallery of Contemporary Art, Cairo Jan Rothuizen € 1.866 juli – september 2008

capc Musée d’Art Contemporain de Bordeaux, Bordeaux Metahaven € 10.000 – € 36.300 oktober – december 2008

frac Nord-Pas de Calais, Duinkerken Marjolijn Dijkman, Sands Murray-Wassink, Barbara Visser € 8.665 – € 75.740 mei – juni 2008

Het Zentrum für Kunst und Medientechnologie ontving ondersteuning voor de deelname van Paul Drissen en Norbert Grunschel aan de groepstentoonstelling Once in a Lifetime. Het zkm bestaat uit een museum voor hedendaagse kunst, een mediamuseum, een instituut voor visuele media, een instituut voor muziek en akoestiek, een instituut voor media, educatie en economie en een filminstituut. Als platform waar wetenschap, kunst, politiek, commercie en industrie samenkomen analyseert het nieuwe media, om te kunnen reageren op ontwikkelingen in informatietechnologie en maatschappij. Once in a Lifetime ging over het effect dat de tijd heeft op het maken van een voorwerp.

Townhouse Gallery of Contemporary Art ontving een bijdrage voor de deelname van Jan Rothuizen aan een groepstentoonstelling in Museum as Hub. Townhouse is een onafhankelijke nonprofitorganisatie voor hedendaagse beeldende kunst uit de Egyptische regio en internationaal. De instelling beschikt over tentoonstellingsruimtes, studio’s, leslokalen en een bibliotheek en presenteert zich ook op internationale kunstbeurzen. Ze werd uitgenodigd door het New Museum in New York om een tentoonstelling te ontwikkelen in Museum as Hub, op de vijfde verdieping van dit museum, dat experimenteert met nieuwe modellen voor curatorial practice. Naast Jan Rothuizen werden ook Susan Hefuna, Ayman Ramadan en Tarek Zaki uitgenodigd.

Het capc ontving een bijdrage voor Frontières internes, een presentatie van het design researchcollectief Metahaven (Vinca Kruk, Daniel van der Velden en Gon Zifroni). De presentatie kwam tot stand in het door Étienne Bernard, directeur van het Festival International de l’Affiche et du Graphisme de Chaumont geïnitieerde programma Off Set, waarbij tweemaal per jaar twee aankomende vormgevers of studio’s worden uitgenodigd een expositie als een grafisch object te ontwikkelen. Frontières internes vond zowel in het museum als daarbuiten, in de openbare ruimte van Bordeaux, plaats.

Het Fonds Régional d’Art Contemporain Nord-Pas de Calais kreeg ondersteuning voor de deelname van Marjolijn Dijkman, Sands Murray-Wassink en Barbara Visser aan de tentoonstelling Decollecting. frac verbreiden contemporaine kunst in de Franse regio via tentoonstellingen en collecties. frac Nord-Pas de Calais onderscheidt zich door zijn innovatieve programmering. Decollecting ging over verzamelpraktijken, waarop kunstenaars hun visie gaven. De tentoonstelling werd samengesteld door Annette Schemmel binnen het H+F Curatorial Grant Programme van De Appel en de Jan van Eyck Academie. Dit programma, gefinancierd door Han Nefkens, stelt afgestudeerden van De Appel in staat een tentoonstelling te maken in frac Nord-Pas de Calais.

Egypte

Contemporary Image Collective for Art and Photography, Cairo Babak Afrassiabi, Hala Elkoussy, Jeroen Kooijmans € 6.115 – € 96.169 december 2008 Townhouse Gallery kreeg een bijdrage voor de deelname van Babak Afrassiabi, Hala Elkoussy en Jeroen Kooijmans aan PhotoCairo. Voor dit tweejaarlijkse festival, dat in 2008 zijn vierde editie beleefde, is de Townhouse Gallery samen met het Contemporary Image Collective verantwoordelijk. Townhouse presenteert zich op internationale kunstbeurzen en bemiddelt voor de presentatie van Egyptische en soms Arabische kunstenaars bij internationale curatoren en festivals, het cic werd in 1994 opgericht door kunstenaars en fotografen om een kritisch discours over beeldcultuur in Egypte te ontwikkelen. Aan pc4 namen ook kunstenaars deel uit tien andere landen, waaronder Egypte, Jordanië en Libanon.

Kunsthalle Bern, Bern Frederique Bergholtz, Mariana Castillo Deball, Irene Kopelman € 5.073 – € 47.340 februari – maart 2009 Kunsthalle Bern ontving een bijdrage voor de deelname van Frederique Bergholtz, Mariana Castillo Deball en Irene Kopelman aan een vervolg in het Contemporary Image Collective Caïro op het Allan Kaprowproject, waarin kunstenaars werd gevraagd zijn werk te herinterpreteren. Curatoren in Caïro waren Mai Abu ElDahab, directeur objectif_exhibitions Antwerpen, en Philippe Pirotte, directeur Kunsthalle Bern. Het project geldt als de eerste editie van een serie jaarlijkse presentaties in Caïro, met als uitgangspunt cruciale historische sleutelfiguren in de ontwikkeling van de internationale hedendaagse kunst. In 2007 heeft de Mondriaan Stichting de deelname van Otobong Nkanga aan het project in Bern ondersteund.

Center for contemporary arts Estonia, Talinn Ahmet Ögüt, Katarina Zdjelar € 1.693 – € 57.349 januari – maart 2009 Het Center for Contemporary Arts Estonia werd een bijdrage verleend voor de deelname van Ahmet Ögüt en Katarina Zdjelar aan de groepstentoonstelling Happy Together. Het ccae werd in 1992 opgericht als onderdeel van het Soros-netwerk en fungeert sinds 1999 als onafhankelijk instituut, dat voornamelijk door het Ministerie van Cultuur van Estland wordt gefinancierd. Doel is internationale samenwerking, uitbreiding van internationale netwerken en internationale promotie van Estlandse kunstenaars. Het ccae beschikt niet over een eigen presentatieruimte, maar maakt tentoonstellingen op locatie. Happy Together vond onderdak in de Tallinn Art Hall. In deze tentoonstelling werden concepten van collectieve identiteit met elkaar vergeleken.

Frankrijk

Arnheim Fashion, Arnhem Rendez-Vous Homme 2008 € 1.569 – € 4.403 juni 2008 Voor de presentatie van het label Sjaak Hullekes op Rendez-Vous Homme in Parijs kreeg Arnheim Fashion een bijdrage. Arnheim Fashion is in 2006 opgericht door Sjaak Hullekes en Sebastiaan Kramer, beide afgestudeerden van artez, en vertegenwoordigt twee labels: Sebastic en Sjaak Hullekes, beide op mannenmode gericht. Doel van de presentatie was het vinden van verkooppunten in het buitenland. In Nederland wordt het label door Humanoid (Arnhem) en mgh20 (Rotterdam) verkocht.

De Internationale Design Biënnale van Saint-Étienne kreeg een bijdrage voor de deelname van Debra Solomon aan editie 2008. De biënnale wordt, sinds 1998, georganiseerd door het onderzoeksplatform Cité du Design, dat met vormgeving de manier van leven in de stad uit maatschappelijk en milieuoogpunt wil verbeteren. Het voornaamste onderdeel van deze biënnale was het City Eco Lab, onder curatorschap van John Thackara, op de thema’s voedsel, energie, water, economie, educatie en gereedschap. Debra Solomon fungeerde als kok in Lucky Mi Fortune Cooking, een mobiel snacklaboratorium ontworpen door Jeanne van Heeswijk en Dennis Kaspori en gebouwd door 2012 Architecten uit afvalmateriaal.

frac Champagne-Ardenne, Reims Melvin Moti € 3.500 – € 20.563 mei – juni 2008 Het Fonds Régional d’Art Contemporain ChampagneArdenne kwam in aanmerking voor een bijdrage in de kosten van een tentoonstelling met Melvin Moti. Fracs zijn het resultaat van decentralisering van het kunstbeleid in Frankrijk en hebben als opdracht contemporaine kunst in de regio te propageren door het maken van tentoonstellingen en het bijeenbrengen van een collectie. frac ChampagneArdenne programmeert internationaal en heeft een substantiële collectie opgebouwd. Het heeft werk getoond, en aangekocht, van kunstenaars als Franz Ackermann, Mircea Cantor en Aernout Mik. De activiteiten van frac Champagne-Ardenne worden ook in landelijke media gerecenseerd.


Estland

Cité du Design, Saint-Étienne Debra Solomon € 7.530 – € 200.000 november 2008


zkm Zentrum fur Kunst und Medientechnologie, Karlsruhe Paul Drissen Norbert Grunschel € 1.800 – € 5.400 november 2008 – januari 2009

Galerie Nelson-Freeman, Paris Nan Hoover, Rini Hurkmans, Fiona Tan € 7.950 – € 37.950 september – oktober 2008 Galerie Nelson-Freeman ontving een bijdrage voor de tentoonstelling Breeze, onder curatorschap van Marja Bloem, waarin videowerk was te zien van Nan Hoover, Rini Hurkmans en Fiona Tan. Het was de eerste keer dat de galerie, die in 1982 werd opgericht en in 2006 een partnerschap is aangegaan met Peter Freeman, een tentoonstelling wijdde aan uitsluitend Nederlandse kunstenaars. Met de kunstenaars werd een gesprek georganiseerd in samenwerking met het Institut Néerlandais tijdens de kunstbeurs Fiac, waar de galerie zich presenteerde; Teresa Maria Diaz Nerio gaf een performance.

Institut Néerlandais, Parijs Ilse Frech € 16.800 – € 78.500 november – december 2008 Met steun van de Mondriaan Stichting presenteerde het Institut Néerlandais in samenwerking met het Maison Européenne de la Photographie tijdens de Mois de la Photographie het project i am / identités pluri-Elles van de Nederlandse fotografe Ilse Frech. Voor de maand van de fotografie, die om de twee jaar in Parijs plaatsvindt, pleegt het Institut Néerlandais een bijzondere Nederlandse fotografietentoonstelling te maken. Deze keer stelde het een tentoonstelling en een boek samen uit foto’s die Ilse Frech nam van jonge moslimvrouwen in de Parijse buitenwijken. De publiciteitscampagne voor deze tentoonstelling werd ontwikkeld met de gemeente Parijs en deelgemeentes.

Jan Taminiau, Amsterdam Vendome Luxury Trade Show € 4.916 – € 66.706 oktober 2008 Jan Taminiau ontving een bijdrage voor de presentatie van zijn eerste prêt-à-portercollectie tijdens de tiende editie van de Vendome Luxury Trade Show in Parijs. In deze show, die twee keer per jaar plaatsvindt, presenteren meer dan tachtig designers uit het bovenste segment van de internationale markt hun collecties. Jan Taminiau presenteerde de collectie Passe-partout, met ontwerpen op het thema van omkadering. Ook de hostesses van de beurs droegen een ontwerp van deze Nederlandse couturier. Eerdere presentaties van Jan Taminiau tijdens de Parijse coutureweek kregen goede recensies in de internationale pers.

Kadist Art Foundation, Parijs Pablo Pijnappel € 6.750 – € 20.350 april – mei 2008 Kadist Art Foundation kwam in aanmerking voor een bijdrage voor drie tentoonstellingen met werk van Pablo Pijnappel. Kadist, opgericht in 2001, is een particulier instituut voor het experimentele denken en exploiteert sinds 2006 een expositieruimte. Het gaat langetermijnrelaties aan met internationale kunstenaars en curatoren, en legt zich toe zich op collectievorming, kunstenaarsverblijven en presentaties. De uitgenodigde kunstenaars wordt gevraagd te reageren op de collectie. De drie tentoonstellingen van Pablo Pijnappel omvatten onder meer het werk Felicitas dat door Kadist werd aangekocht en werk dat hij tijdens zijn verblijf ter plaatse heeft gemaakt.

La Box, Bourges Lara Almarcegui € 3.500 – € 10.000 juni – juli 2008 Voor de deelname van Lara Almarcegui aan het programma Colocation (Living Together) verleende de Mondriaan Stichting een bijdrage aan La Box. Dit presentatie-instituut van de École Nationale Supérieure d’Art de Bourges richt zich op jonge veelbelovende kunstenaars en stelt jonge talentvolle curatoren in de gelegenheid die te presenteren. De programmering is internationaal. Colocation werd samengesteld door Elena Yaichnikova en Nicolas Audureau en omvatte bijdragen van achtereenvolgens David Ter-Oganyan, Superflex, Nils Norman, Katerina Seda en Alexei Kallima. Als laatste maakte Lara Almarcegui ter plaatse het werk Demolition.

Les yeux dans le monde, Parijs Marjoleine Boonstra, Ad van Denderen € 3.191 – € 57.714 mei – juni 2008 Voor presentaties van Marjolein Boonstra en Ad van Denderen tijdens Itinerrance werd een bijdrage verstrekt aan Les yeux dans le monde, de organisatie die verantwoordelijk is voor dit jaarlijkse documentaire filmfestival. Itinerrance wil het publiek debat over hedendaagse vraagstukken aanmoedigen door middel van projecten die informatie combineren met artistieke expressie en werkt samen met een groot aantal Franse maatschappelijke en liefdadigheidsorganisaties. In 2008 vond de derde editie van het festival plaats in Parijs, op het thema ballingschap en migratie. Van Marjolein Boonstra werd de film Britanya vertoond, van Ad van Denderen de audiovisuele installatie Go No Go.

138

139

Motive Gallery, Amsterdam Martine Stig € 2.310 – € 4.620 mei – oktober 2008 Motive Gallery ontving een bijdrage voor een publicatie ter promotie van de film Suto-ri-, die Martine Stig maakte tijdens haar verblijf in Tokyo in 2007. De publicatie werd ingeleid door Catherine Somzé en vormgegeven door Thomas Buxo. De galerie presenteerde de film in het programma Close Connections van Stedelijk Museum Bureau Amsterdam tijdens Art Amsterdam, op de fiac in Parijs en tijdens Artissima in Turijn, waar Martine Stig was uitgenodigd voor het programma Present Future en waar de galerie een solopresentatie van Stigs werk verzorgde. De publicatie begeleidde al deze presentaties.

Roaratorio, Parijs Rencontres Internationales Paris € 4.000 – € 392.600 november – december 2008 Roaratorio kreeg een bijdrage voor de deelname van Jodi (Joan Heemskerk en Dirk Paesmans) en Telcosystems (David en Gideon Kiers, Lucas van der Velden) aan de Rencontres Internationales, een Europees platform voor film, video en multimedia dat sinds 1997 plaatsvindt in Berlijn en Parijs en, sinds 2007, ook in Madrid. Elk jaar is de vertegenwoordiging uit Nederland groot; er wordt samengewerkt met Montevideo. In 2008 werden in Parijs zo’n tweehonderdvijftig werken getoond uit zestig landen.

ToolsGalerie, Parijs Pieke Bergmans € 4.000 – € 18.750 september – oktober 2008 Tools Galerie kreeg een bijdrage voor de eerste solotentoonstelling van Pieke Bergmans in Frankrijk. De uitnodiging volgde op haar presentatie op Salone del Mobile, die door de Mondriaan Stichting werd ondersteund. De activiteiten van Tools trekken de aandacht van de Franse media en de internationale design media, terwijl de shows over het algemeen commercieel succesvol zijn voor de ontwerpers. Pieke Bergmans toonde de lampenserie Light Blubs, de keramische Unlimited Edition en het concept Virus.

Viktor & Rolf, Amsterdam Fashion Week Parijs 2008 € 4.755 – € 446.587 september 2008 Viktor & Rolf ontvingen een bijdrage voor de presentatie van de couturecollectie op 30 september 2008 tijdens de Parijse modeweek, in Salle Marcel Cerdan in Palais Omnisport de Paris-Bercy. Uitgangspunt was de Japanse zentuin. In een rechthoekige ruimte toonden dertig modellen de nieuwste creaties van het ontwerpduo. Daaromheen trok men een tribune op, met duizend zitplaatsen voor de internationale pers en overig modepubliek. Public relations was in handen van persbureau Karla Otto.

Videospace Budapest Gallery, Boedapest Calin Dan € 2.920 – € 8.240 september – oktober 2008

India

khoj International Artists Association, New Delhi Els Reijnders, Giny Vos, Friso Witteveen € 32.500 – € 864.461 november – december 2008 khoj International Artists’ Association kreeg binnen het Arts Collaboratory-programma een bijdrage voor de deelname van curator Els Reijnders en kunstenaars Giny Vos en Friso Witteveen aan het internationaal kunstproject 48 C Public.Art.Ecology. khoj werd in 1997 opgericht en is gelieerd aan de Triangle Arts Trust, de programmering van workshops en residencies is internationaal, met het accent op Zuid-Azië voor het ontwikkelen van een regionaal netwerk. 48 C Public.Art.Ecology was een van de eerste hedendaagse kunstfestivals in Delhi, het was gericht op ecologie en milieuvraagstukken en speelde zich af in de openbare ruimte.

Ierland

Israël

Project Arts Centre, Dublin Jeremiah Day € 4.000 – € 15.650 september 2008

The Center for Contemporary Art, Tel Aviv Yael Bartana € 9.400 – € 26.274 april – juni 2008

Project Arts Centre gaf met steun van de Mondriaan Stichting een publicatie uit over Jeremiah Day: Realisms – Inquirer, Mirror, Times, Chronicle, Herald, Daily News. Project werd in 1966 opgericht als alternatief experimenteel kunstencentrum voor interdisciplinariteit, vooral podiumkunsten. De programmering is internationaal, vaak ook niet-westers, met relatief veel aandacht voor Nederland. De publicatie van Jeremiah Day gaat over zijn samenwerking met Simone Forti en bevat een inleiding van Fred Dewey, directeur van Beyond Baroque in Los Angeles. Art Data Distributions is verantwoordelijk voor de internationale distributie, terwijl de galeries van Jeremiah Day zich tot een afgesproken afname hebben verplicht.

cca Tel Aviv ontving een bijdrage in de kosten van een solopresentatie van Yael Bartana, Driven by Rage. Het centrum, opgericht in 1998, omvat een presentatieafdeling en een videokunstafdeling en was onder andere verantwoordelijk voor VideoZone 3, The Third International Video Art Biennial in Israel (2006), in samenwerking met het Digital ArtLab Holon en het Herzliya Museum of Contemporary Art. Bij de tentoonstelling van Yael Bartana, die doorreisde naar ps1 in New York, verscheen een catalogus. Curatoren waren Sergio Edelsztein (cca Tel Aviv) en Klaus Biesenbach (moma).

Italië Project Arts Centre, Dublin Lonnie van Brummelen, Siebren de Haan € 5.480 – € 28.000 december 2008 – januari 2009 Project Arts Centre werd een bijdrage verleend voor een presentatie met Lonnie van Brummelen en Siebren de Haan. Project werd in 1966 opgericht als alternatief experimenteel kunstencentrum voor interdisciplinariteit, vooral podiumkunsten, het volgt de nieuwste ontwikkelingen en presenteert werk in een theoretisch onderzoekskader. De programmering is internationaal, vaak ook nietwesters, met relatief veel aandacht voor Nederland. Veel van de geprogrammeerde kunstenaars waren bij Project voor het eerst in Ierland te zien. In hun tentoonstelling Monument to Another Man’s Fatherland presenteerden Lonnie van Brummelen en Siebren de Haan een installatie van twee films.

Comune di Legnano, Legnano Nederlands realisme € 14.770 – € 68.403 februari – april 2008 Met steun van de Mondriaan Stichting werd een selectie van realistische kunstwerken uit de ing Collectie Nederland getoond in het Palazzo Leone da Perego in Legnano, Noord-Italië. Dit zestiendeeeuwse gebouw functioneert als stadsmuseum voor moderne kunst. De tentoonstelling, samengesteld door Flavio Arensi, Annabelle Birnie, Yldith della Coletta en Caroline Vos, bracht figuratieve kunst uit Nederland, van het Nederlandse magisch realisme uit de jaren twintig van de vorige eeuw tot heden, van kunstenaars als Dick Ket, Pyke Koch en Carel Willink tot kunstenaars als Philip Akkerman, Nicolas Dings en Henk Helmantel. Bij de tentoonstelling verscheen een catalogus.

La Biennale di Venezia, Venetië Jeanne van Heeswijk, Dennis Kaspori, Thonik € 17.671 – € 15.000 september -november 2008

De Dutch Fashion Foundation ontving ondersteuning voor de deelname van Francisco van Benthum, Sjaak Hullekes en Hans Ubbink aan White. Deze avant-garde modevakbeurs presenteerde zich in 2007 voor het eerst in Milaan. Het is een initiatief van Massimiliano Bizzi en richt zich hoofdzakelijk op jonge ontwerpers. Daarbij ligt het accent op kwaliteit, onderzoek en experiment. Van Benthum, Hullekes en Ubbink namen deel aan White Homme, een afzonderlijke modevakbeurs voor mannen.

De deelname van Jeanne van Heeswijk, Dennis Kaspori en Thonik aan de elfde Internationale Architectuurbiënnale van Venetië werd door de Mondriaan Stichting ondersteund. De biënnale stond in het teken van experimentele architectuur en had als titel Out There: Architecture Beyond Building, Aaron Betsky was artistiek directeur. Jeanne van Heeswijk en Dennis Kaspori namen deel met werk over collectieve ontwerpprocessen, Thonik, dat ook verantwoordelijk was voor de visuele communicatie van deze biënnale, presenteerde zijn Graphic Tapestries.

European Biennial of Contemporary Art, Amsterdam Manifesta 7 € 29.300 – € 3.700.000 juli – november 2008 Internationale Stichting Manifesta ontving een bijdrage voor de Nederlandse deelname aan de zevende editie van Manifesta, Europese Biënnale voor hedendaagse kunst, die plaatsvond op verscheidene locaties in Trentino-Alto Adige (NoordItalië), in samenwerking met de provincies Trento en Bolzano. Manifesta wordt steeds op een andere locatie gepland (tot nu toe: Rotterdam, Luxemburg, Ljubljana, Frankfurt am Main, San Sebastian, Nicosia). Het concept van de Biënnale houdt altijd verband met de locatie. Manifesta 2008 werd gekenmerkt door onderwerpen als transregionaliteit, hergebruik van industrieel erfgoed en culturele diversiteit in complexe sociaal-historische gebieden.

Fondazione La Biennale di Venezia, Settore Arti Visive Architettura, Venetië Droog, KesselsKramer € 24.300 – € 100.000 september – november 2008 De Architectuurbiënnale van Venetië ontving een bijdrage voor een project van Droog Design en communicatiebureau KesselsKramer. Onder het motto van Out There: Architecture Beyond Building presenteerde de elfde editie van deze biënnale architectuur als een manier van denken, waarbij ook veel aandacht was voor design. Droog Design en KesselsKramer ontwikkelden het project Singletown, gericht op hedendaagse singles. Demografen verwachten dat in 2026 in de ontwikkelde landen eenderde van de inwoners vrijgezel is. Singletown verkende de overtuigingen, verlangens en angsten van deze groep door producten, gebruiken en leefruimtes van alleenstaanden te onderzoeken.

Linea di Confine per la Fotografia, Reggio Emilia Bas Princen [5 tav] € 8.000 – € 36.726 maart – mei 2008


Videospace Budapest kreeg een bijdrage in de kosten van een presentatie van Calin Dan. De galerie (sinds 2007) komt voort uit de Videospace Budapest Group, die vanaf 1999 projecten met kunstenaars en curatoren heeft ontwikkeld. Er worden zes tot acht tentoonstellingen per jaar georganiseerd, zowel nationaal als internationaal, en daarnaast ook filmvertoningen, rondetafelgesprekken en educatieve activiteiten voor studenten en kinderen. De galerie onderhoudt contacten met internationale instellingen als het Nederlands Instituut voor Mediakunst, Montevideo Time Based Arts en White Box ny, en fungeert ook als gastcurator. Calin Dan presenteerde het videowerk Lost Toys.

Dutch Fashion Foundation, Amsterdam Francisco van Benthum, Sjaak Hullekes, Hans Ubbink € 7.835 – € 32.607 juni 2008


Hongarije

Linea di Confine per la Fotografia Contemporanea kreeg een bijdrage voor de deelname van Bas Princen aan het project TAV (Treno Alta Velocita), over de hogesnelheidslijn Bologna-Milaan. Linea, begonnen in 2000, legt zich toe op fotografisch onderzoek naar en documentatie van regionale en lokale gebieden die ingrijpend veranderen. Daarvoor verstrekt de instelling opdrachten aan internationale fotografen. De resultaten worden zowel getoond als gepubliceerd. Met het resultaat van de opdrachten bouwt Linea di Confine een collectie op. Bas Princen ontwikkelde een project met fotograaf Vittore Fossati.

Salone del Mobile 2008 Voor Salone del Mobile 2008 ondersteunde de Mondriaan Stichting de deelname van: Design Academy Eindhoven, Eindhoven Tentoonstelling Still: twintig pas afgestudeerde ontwerpers € 23.000 – € 726.850 Design Virus, Amsterdam Pieke Bergmans € 3.725 – € 17.931 Designstudio Lotte van Laatum, Utrecht Lotte van Laatum € 4.350 – € 28.000 kik!, Waalre Joost van Bleiswijk en Kiki van Eijk € 9.691 – € 49.834 Koninklijke Tichelaar Makkum, Makkum Jurgen Bey, Hella Jongerius, Alexander van Slobbe, Job Smeets € 9.500 – € 57.718

Klavers van Engelen, Amsterdam White 2008 € 3.044 – € 10.240 september 2008

Maarten Baas, Waalre Maarten Baas € 8.500 – € 99.375

Niels Klavers en Astrid van Engelen (Klavers van Engelen) namen met steun van de Mondriaan Stichting deel aan White. Deze avant-garde modevakbeurs presenteerde zich in 2007 voor het eerst in Milaan. Het is een initiatief van Massimiliano Bizzi en richt zich hoofdzakelijk op jonge ontwerpers. Daarbij ligt het accent op kwaliteit, onderzoek en experiment. Het werk van Klavers van Engelen was te zien tijdens de septembereditie van White.

Moooi bv, Breda Moooi: Kiki van Eijk, Peter van der Jagt, Bertjan Pot, Maaike Roozenburg, Marcel Wanders € 11.400 – € 335.119 Richard Hutten Studio, Rotterdam Richard Hutten € 7.800 Studio Van Eijk en Van der Lubbe, Geldrop Niels van Eijk en Miriam van der Lubbe € 5.550 – € 16.800

140

141

Thomas Eyck, Amsterdam Scholten en Baijings € 4.000 – € 31.280 tttvo, Eindhoven Anthony Kleinepier tttvo € 10.065 – € 38.443 Tuttobene, Amsterdam Jonge onderwerpers uit Nederland € 14.310 – € 112.490

Japan

Gallery Gallery, Kyoto Regula Maria Müller € 2.670 – € 3.931 april 2008 Gallery Gallery ontving een bijdrage voor een solotentoonstelling van Regula Maria Müller. De galerie werd in 1981 opgericht door twee Japanse textielkunstenaars. Keiko Kawashima, directeur van het Kyoto International Contemporary Textile Art Center, geeft sinds 1988 leiding aan de galerie. Van oudsher is in Kyoto veel belangstelling voor textielkunst. Eerder presenteerden de Nederlandse kunstenaars Marian Bijlenga en Marjan Smit zich in de galerie.

Axis Gallery, Tokyo Marije Vogelzang € 7.171 – € 59.824 oktober – november 2008

Mori Art Museum, Tokyo Saskia Olde Wolbers € 1.782 – € 34.016 april – juli 2008

Axis Gallery nodigde met steun van de Mondriaan Stichting Marije Vogelzang uit. De galerie is een onderdeel van marketing en design company Axis, dat ook kantoren, studio’s en drie verkooppunten omvat en wereldwijd het blad Axis uitgeeft. In 2007 begon de galerie met de tentoonstellingenreeks What Design Can Do. De eerste tentoonstelling ging over veiligheid en voorbereiding op rampen, de tweede over eten, in Japan meer dan hier een sociale vaardigheid en een communicatiemiddel. Marije Vogelzang nam aan deze tentoonstelling deel en gaf een workshop.

Het Mori Art Museum kreeg een bijdrage in de kosten van de eerste solopresentatie van Saskia Olde Wolbers in Japan. Het mam brengt over het algemeen groepstentoonstellingen, vaak in samenwerking met andere, gerenommeerde instituten uit binnenen buitenland en met steun van een groot aantal sponsors uit het Japanse bedrijfsleven. Het museum trekt gemiddeld meer dan honderdduizend bezoekers per tentoonstelling en krijgt per project zo’n tweehonderd meldingen in de pers. De presentatie van Saskia Olde Wolbers vond plaats binnen het mam Project, dat in het teken staat van jonge internationale kunstenaars. Getoond werden haar werken Kilowatt Dynasty en Placebo.

Center for Contemporary Art Kitakyushu, Kitakyushu Takako Hamano € 2.375 – € 7.614 maart 2008 Voor een presentatie van Takako Hamano, getiteld I Saw a Dream of Kubotsu – The Kubotsu Project, ontving cca Kitakyushu een bijdrage. Deze nonprofitorganisatie, opgericht in 1997, houdt zich bezig met onderzoek binnen hedendaagse kunst en curatorische praktijken uit mondiaal perspectief, in samenwerking met vooraanstaande internationale instituten. Takako Hamano woont sinds negen jaar in Nederland en legt in haar werk verbanden tussen haar jeugdherinneringen uit het Japanse vissersdorpje Kubotsu en herinneringen van Nederlandse vissers. In Kubotsu toonde ze nieuw, ter plaatse gemaakt werk in het huis van haar overleden grootvader, dat vervolgens ook in Nederland te zien was.

Gallery Deux Poissons, Tokyo Gijs Bakker, Droog € 7.772 oktober – november 2008 Voor een presentatie van Droog en Gijs Bakker werd Gallery Deux Poissons ondersteund. Deze galerie brengt hedendaagse sieraadkunst van ruim vijftig kunstenaars, overwegend uit Europa en Japan, in zes tentoonstellingen per jaar en een vaste expositie. Ook fungeert zij als gastcurator voor presentaties in museum- en designwinkels en op beurzen, en organiseert zij workshops en lezingen voor designacademies. Droog richtte een showroom in, Gijs Bakker liet de collectie Real? zien, tien unieke ontwerpen met interventies tussen echt en namaak.

ntt InterCommunication Center, Tokyo Evelina Domnitch, Dmitry Gelfand € 3.893 – € 151.646 december 2008 – maart 2009 ntt InterCommunication Center kreeg een bijdrage voor de deelname van Evelina Domnitch en Dmitry Gelfand aan de groepstentoonstelling Light InSight. Het icc, van start gegaan in 1997 bij het honderdjarig bestaan van de Japanse telefoondiensten, wil de dialoog bevorderen tussen kunst en technologie, met het accent op communicatie, en concentreert zich op nieuwe media-kunst met de geavanceerdste elektronische technologie. Voor zijn symposia en lezingen werkt het samen met internationale universiteiten. In Light InSight toonden Evelina Domnitch en Dmitry Gelfand hun installatie Camera Lucida: Sonochemical Obeservatory, naast werk van kunstenaars als Joseph Beuys, Nam June Paik en Takatani Shiro.

Reliance, Tokyo Sibyl Heijnen € 9.630 – € 20.686 januari – februari 2009 Reliance kreeg een bijdrage voor een presentatie, met catalogus, van Sibyl Heijnen in Le Bain Gallery. Le Bain brengt meubels en producten interieurontwerpen. De programmering is overwegend Japans, maar omvat ook werk van ontwerpers als Andrea Branzi en Johanna Graunder, de tentoonstellingen hebben het karakter van installaties. Curating director is Shigeru Uchida, die wereldwijd heeft gedoceerd en meerdere design awards ontving. De presentatie van Sibyl Heijnen was het gevolg van de belangstelling in Japan voor haar werk, dat in 2007, eveneens met steun van de Mondriaan Stichting, in het National Museum of Modern Art in Kyoto te zien was.

Het National Art Center Tokyo ontving ondersteuning voor de deelname van Peter Bogers aan editie 2009 van Artist File, een jaarlijkse presentatie van hedendaagse kunst. Het nact (sinds 2007) is de grootste kunsthal van Japan, naar een ontwerp van Kisho Kurokawa. Aan Artist File 2009 namen naast Peter Bogers uitsluitend kunstenaars uit Japan deel, onder wie Shigeko Hirakawa, Shingo Murai en Miyuki Tsugami. Een catalogus werd geproduceerd bestaande uit losse boekjes, voor elk deelnemer een.

Yokohama Triennale, Tokyo Marina Abramovic, Falke Pisano € 4.484 – € 3.897.700 september – november 2008

Kirgizië

ArtEast, Bishkek Jan Korbes, Bert Kramer ea € 13.520 – € 119.020 september – oktober 2008 ArtEast nodigde Cascoland uit deel te nemen aan Boom-Boom, een hedendaagse kunstpresentatie die voor de vierde keer plaatsvond in Bishkek. ArtEast is in 2002 opgericht door kunstenaars uit Kirgizië. Het kunstenaarsinitiatief wilde kennismaken met de werkwijze van Cascoland: het produceren en presenteren in de openbare ruimte onder mobilisatie en participatie van publiek. Cascoland werd in Boom-Boom vertegenwoordigd door de kunstenaars Jan Korbes, Bert Kramer, Mantas Lesauskas en Bart Majoor. Het was de eerste oriëntatie- en presentatiereis van Cascoland naar Kirgizië, met als doel er in 2009 gezamenlijk een Cascolandproject te ontwikkelen.

Kroatië

Kontejne, Zagreb Marnix de Nijs € 10.240 – € 42.130 december 2008 Voor de installatie Match & Smile van Marnix de Nijs werd een bijdrage verleend aan Kontejner. Dit bureau in Zagreb richt zich sinds 2002 op kunstpraktijken die op onderzoek zijn gebaseerd, op het raakvlak van wetenschap, technologie en kunst, met als doel interactie tussen kunst en wetenschap. In 2007 nam Kontejner bijvoorbeeld het initiatief tot een Europees netwerk voor kunst en wetenschap. Verder is het verantwoordelijk voor festivals als het Touch Me Festival en het Extravagant Bodies Festival (Disability Arts Festival). De installatie van Marnix de Nijs zou later ook deel uitmaken van het Touch Me Festival.

rix-c The Center for New Media Culture, Riga Evelina Domnitch, Dmitry Gelfand ea € 9.739 – € 105.498 oktober 2008 Voor deelname aan het Art+Communication Festival 2008 nodigde rix-c met steun van de Mondriaan Evelina Domnitch, Dmitry Gelfand, Erwin van ‘t Hart, Edwin van der Heide, Paul Klotz, Eric Kluitenberg, Pascal Petzinger, Joost Rekveld en Telcosystems (David en Gideon Kiers, Lucas van der Velden) uit. rix-c werd in 2000 opgericht om nieuwe media als culturele en artistieke expressie te propageren en als infrastructuur in te zetten voor andere disciplines. Een van de activiteiten is het jaarlijkse internationale Art+Communication Festival. In 2008 was het festival gewijd aan radiotechnologie: Spectropia.

Casino Luxembourg, Luxemburg Emily Bates, Sebastian Diaz Morales ea € 1.500 – € 33.770 april – juni 2008

Mexico

Laboratorio Arte Alameda, Mexico City Marina Abramovic € 15.898 – € 70.649 november 2008 – februari 2009

Casino Luxembourg kreeg ondersteuning voor een solotentoonstelling van Emily Bates. Het Casino programmeert internationaal, deels met eigen curatoren, deels met gastcuratoren, en was onder meer verantwoordelijk voor de Luxemburgse inzending op de Biënnale van Venetië 2007. De tentoonstellingen van het Casino worden nationaal en soms ook internationaal gerecenseerd. Emily Bates presenteerde fotowerken en video’s die zij maakte tijdens twee recente reizen naar Yunnan. Ze legde plaatsen en liedjes vast die dreigen te verdwijnen naarmate China zich steeds ingrijpender moderniseert.

Voor een presentatie van Marina Abramovic kreeg het Laboratorio Arte Alameda een bijdrage. Het laa werd in 2000 opgericht voor het onderzoeken, documenteren, produceren en presenteren van artistieke praktijken gericht op dialoog tussen kunst en technologie. Het wil nieuwe media toegankelijk maken voor diverse doelgroepen in Mexico en samenwerking stimuleren tussen nieuwe media-initiatieven in Mexico en andere delen van de wereld. Directeur Tania Aedo nam in 2008 deel aan het Internationale Bezoekersprogramma van de Mondriaan Stichting. Bij de presentatie van Marina Abramovic verscheen een publicatie met bijdragen van Ramon Coelho, Karen Cordero Reiman en Karla Jasso.

Casino Luxembourg, Luxemburg Sagi Groner € 2.000 – € 337.026 december 2008 – maart 2009

Litouwen

Contemporary Art Centre Vilnius, Vilnius Bart Guldemond, Johan Selbing, Anouk Vogel € 15.950 – € 15.950 september – december 2010 cac Vilnius ontving een bijdrage voor een project met Bart Guldemond, Johan Selbing en Anouk Vogel. Het cac is het grootste centrum voor hedendaagse kunst in de drie Baltische Staten, het organiseert tentoonstellingen, lezingen, voorstellingen, filmvoorstellingen en andere activiteiten. Om nieuwe bezoekers binnen te halen schreef het cac een internationale ontwerpcompetitie uit voor het omvormen van zijn entreehal tot een informatiecentrum en leesruimte, die ook zal dienen als informele expositieruimte voor jonge kunstenaars en voor actuele discussies. De competitie werd gewonnen door Guldemond, Selbing en Vogel met hun ontwerp Inforest, dat de relatie tussen binnenruimte en buitenruimte wil versterken.

Luxemburg

Casino Luxembourg, Luxemburg Diana Blok, Sebastian Diaz Morales ea € 6.554 – € 56.896 april – juni 2008 Casino Luxembourg kwam in aanmerking voor een bijdrage in de kosten van deelname van Diana Blok, Sebastian Diaz Morales, Sagi Groner en Boukje Janssen aan de groepstentoonstelling Locked In: The Image of Humanity at the Age of Intrusion. Casino Luxembourg programmeert internationaal, deels met eigen curatoren, deels met gastcuratoren, en was in 2007 verantwoordelijk voor de Luxemburgse inzending op de Biënnale van Venetië. Philippe Hardy en Maria Rus Bojan waren de curatoren van Locked In. Zij nodigden ruim twintig kunstenaars uit, onder wie verder ook Carlos Amorales, Alicia Framis en Guido van der Werve.

Casino Luxembourg ontving een bijdrage voor de deelname van Sagi Groner aan de internationale groepstentoonstelling Soft Manipulation: Who Is Afraid Of The New Now? Het Casino werd al vele malen ondersteund door de Mondriaan Stichting, zoals in 2008 voor een solotentoonstelling van Emily Bates. Ook was het Casino verantwoordelijk voor de Luxemburgse inzending op de Biënnale van Venetië 2007. Sagi Groner toonde tijdens Soft Manipulation zijn nieuwe projecten Kairos en Moirae.

Macedonië

Center For Contemporary Public Arts Elementi, Bitola Uwe Laysiepen € 1.100 – € 5.990 oktober 2008 Voor de deelname van Uwe Laysiepen aan het internationaal festival Attitude ontving Elementi een bijdrage. Elementi is in 1992 begonnen als kunstenaarsinitiatief en fungeert sinds 2002 als Center for Contemporary Public Arts. Het werkt geregeld samen met internationale instellingen, waaronder de One Minutes Foundation in Amsterdam. Elementi heeft vaak aandacht besteed aan Nederlandse kunstenaars en werd zelf gepresenteerd in Arti et Amicitiae in Amsterdam. De selectie van kunstenaars voor Attitude werd uitbesteed aan Art 21 New York, Art Expo Italy, Prima Center Berlin en de One Minutes Foundation. Ongeveer vijftien kunstenaars werden door Elementi zelf gekozen, onder wie Ulay.


De Yokohama Triennale, Japans grootste internationale tentoonstelling van hedendaagse kunst, ontving een bijdrage voor de deelname van Marina Abramovic en Falke Pisano aan de derde editie. Artistiek directeur was Tsutomu Mizusawa. Curatoren waren Daniel Birnbaum, Hu Fang, Akiko Myake, Hans Ulrich Obrist en Beatrix Ruf. Het thema van deze derde editie was Time Crevasse – dit verwees naar gaten in de tijd, tijd zoals die zich manifesteert in dagelijkse gevoeligheden. Naast Marina Abramovic en Falke Pisano namen zeventig andere kunstenaars uit 25 landen deel, van John M. Armleder tot Claude Wampler.

Letland


The National Art Center Tokyo, Tokyo Peter Bogers € 12.768 – € 43.194 maart 2009

Center for Contemporary Art, Chisinau Bik Van der Pol, Binna Choi ea € 9.055 – € 94.985 oktober – november 2008 ksa:k Chisinau kreeg een bijdrage voor de deelname van Bik Van der Pol, Binna Choi, Klaas van Gorkum, Iratxe Jaoi, Lucia Macari en Tilmann Meyer-Faje aan het onderzoeksproject ro–md Moldova in Two Scenarios. ksa:k is een onafhankelijke instelling voor hedendaagse kunst, die in 2000 werd opgericht. Recente internationale samenwerkingsprojecten zijn Alte Arte, dat voorziet in een maandelijks tv-programma over eigentijdse kunst, en Found Footage, dat gebruik maakt van filmisch archiefmateriaal in multimediatoepassingen. ro–md Moldova in Two Scenarios werd door Stefan Rusu in samenwerking met Vector (Perific Biennial, Iasi, Roemenië) ontwikkeld en zou resulteren in een publicatie.

Nederland

Galerie Rob Koudijs, Amsterdam Katja Prins € 5.000 – € 44.425 januari 2009 Galerie Rob Koudijs ontving een bijdrage in de kosten van een monografie met werk van Katja Prins, ingeleid door Thimo te Duits, Graziella Folchini Grassetto, Cornelie Hilzach, Love Jönsson, Ursula Ilse-Neuman, Ward Schrijver, Rafael von Ulsar en Jorunn Veiteberg. Uitgever is Darling Publications (Keulen-New York). De publicatie zou presentaties begeleiden tijdens Art Rotterdam, Collect (Londen) en Schmuck (München), en in galeries als Ornamentum (Hudson) en Klimt (Barcelona).

Mali

Centre Soleil d’Afrique, Bamako Joost van Haaften, Harald Schole € 10.100 – € 21.600 Voor de deelname van Joost van Haaften en Harald Schole aan het project Station Mali Gare Mali kreeg Soleil d’Afrique een bijdrage. Soleil d’Afrique is een kunstenaarsinitiatief onder leiding van Hama Goro, die tijdens zijn verblijf aan de Rijksakademie beide Nederlandse kunstenaars leerde kennen. Het bereik van het initiatief is groot: aan Station Mali namen niet alleen kunstenaars uit Mali deel, maar ook uit landen als Benin, Ivoorkust en Togo. Het project was gericht op het internationaal uitwisselen van ideeën en het scheppen van voorwaarden voor creative industries in Mali. De ondersteuning vond plaats binnen het samenwerkingsverband Arts Collaboratory.

Moldavië

142

143

Valiz, Amsterdam Lonnie van Brummelen € 5.000 – € 41.745 september – oktober 2008

Typevents Italy, Reggio Emilia David Bennewith, Experimental Jetset, Typeradio € 15.000 – € 195.125 februari 2009

Uitgeverij Valiz ontving een bijdrage in de kosten van een monografische publicatie van Lonnie van Brummelen, met als werktitel On Disputed Grounds. In 2008 werd Van Brummelen op verschillende internationale podia gepresenteerd, zoals de Biënnale van Brussel, Kunsthaus Zürich en Platform Garanti Contemporary Art Center in Istanbul. Ook was zij met Siebren de Haan genomineerd om deel te nemen aan de Biënnale van Shanghai. Haar boek verscheen in een oplage van tweeduizend exemplaren en werd internationaal gepresenteerd op de London Book Fair.

Typevents Italy ontving ondersteuning voor de deelname van David Bennewith (Nieuw-Zeelands ontwerper die doceert aan de Jan van Eyck Academie), Experimental Jetset en Typeradio (Donald Beekman, Liza Enebeis) als sprekers op het eerste internationale typografie symposium TypeShed11 in Nieuw-Zeeland. Het was een initiatief van Simone Wolf van Typevents (Italië) en Catherine Griffiths (ontwerper, Nieuw Zeeland). In totaal waren er vijftien uitgenodigde sprekers, onder wie Walter Bohatsch, Christian Schwartz en Massimo Vignelli, en ongeveer driehonderdvijftig internationale deelnemers.

Nieuw-Zeeland Nigeria Art & Industry Biennial Trust, Christchurch Ole Bouman, Tom van Gestel ea € 23.250 – € 137.175 september – november 2008 Art & Industry Biennial Trust presenteerde met ondersteuning van de Mondriaan Stichting werk van Atelier van Lieshout en Zones Urbaines Sensibles (Elma van Boxel, Kristian Koreman) tijdens de vijfde editie van de Nieuw-Zeelandse biënnale Scape. Dit evenement is gericht op kunst in de openbare ruimte en geeft opdrachten aan internationale kunstenaars voor nieuw werk, in 2006 namen 45 kunstenaars uit veertien landen deel. Het werd ditmaal ontwikkeld door Fulya Erdemci en Danae Mossman en stond in het teken van Wandering Lines: Towards a New Culture of Space. Ook lezingen van Ole Bouman en Tom van Gestel kwamen in aanmerking voor een bijdrage.

Litmus Research Initiative School of Fine Arts, Wellington Lara Almarcegui, Bik Van der Pol € 11.136 – € 612.178 juli – juni 2009 Het Litmus Research Initiative kreeg een bijdrage voor de deelname van Lara Almarcegui en Bik Van der Pol aan One Day Sculpture. Het initiatief is in 2005 opgericht voor onderzoek naar hedendaagse kunst en manifesteert zich met opdrachten, verblijven, beurzen en lezingen als een internationaal platform voor curatoren, kunstenaars en schrijvers die niet gebonden zijn aan een permanente expositieruimte. Tijdens One Day Sculpture wordt een jaar lang, tot juni 2009, in de openbare ruimte van vijf Nieuw-Zeelandse steden gedurende 24 uur werk geïnstalleerd of uitgevoerd. Na afloop van het project verschijnt een publicatie.

Te Tuhi Centre for the Arts, Pakuranga Aernout Mik € 7.868 – € 44.063 maart – september 2008 Het Te Tuhi Centre for Arts en de Adam Art Gallery uit Nieuw-Zeeland ontvingen een bijdrage in de kosten van de deelname van Aernout Mik aan de groepspresentaties Land Wars: Shift (Te Tuhi) en The Subject Now (Adam Art). Te Tuhi bestaat bijna twee jaar en programmeert internationaal, curator is Emma Bugden; Adam Art werd in 1999 geopend als onderdeel van de Victoria University of Wellington en programmeert eveneens internationaal, curator is Christina Barton. Voor Aernout Mik werd in Nieuw-Zeeland veel belangstelling verwacht door het succes waarmee zijn werk Training Ground werd getoond tijdens de Biënnale van Venetië in 2007.

Centre for Contemporary Art, Lagos One Minute Video, Miguel Petchkovsky € 10.860 – € 52.860 september – oktober 2008 cca Lagos kreeg een bijdrage voor de medewerking van het One Minute Video Team en Miguel Petchkovsky aan zijn programma dat Nigeriaanse kunstenaars gelegenheid biedt kennis te maken met nieuwe media. Het cca richt zich op Nigeria en de West-Afrikaanse regio en streeft naar samenwerking met andere Afrikaanse en internationale organisaties, kunstenaars en curatoren. Het centrum werd in 2007 officieel erkend en ging in januari 2008 van start. Het One Minute Video Team introduceerde de basisprincipes van video en Miguel Petchkovsky gaf een professionele videoworkshop en een seminar. Vervolgens zou in 2009 een tentoonstelling worden gemaakt in het cca.

Noorwegen

Bergen Kunsthall, Bergen David Maljkovic € 8.000 – € 26.250 oktober – november 2008 Bergen Kunsthall ontving een bijdrage voor een solotentoonstelling met nieuw werk van David Maljkovic. De Kunsthall, een van de toonaangevende musea voor hedendaagse kunst in Noorwegen, programmeert internationaal, met kunstenaars als Aernout Mik en Anri Sala, en werkt ook internationaal samen, met instituten als Camden Arts Centre en Kunsthaus Zürich. Directeur is Solveig Øvstebø, die in 2008 deelnam aan het Internationale Bezoekersprogramma van de Mondriaan Stichting. Het project met David Maljkovic was een gevolg van dit bezoek.

European Capital of Culture in 2008, Stavanger Jeanne van Heeswijk € 15.000 – € 432.500 mei – juni 2008

Camera Austria, Graz Hans van der Meer € 5.369 – € 31.275 mei – augustus 2008

Kunstverein Medienturm, Graz Geeske Bijker, Driessens & Verstappen ea € 17.000 – € 51.595 mei – juli 2008

Stavanger kwam als culturele hoofdstad van Europa in 2008 (met Liverpool) in aanmerking voor een bijdrage in de kosten van deelname van Jeanne van Heeswijk aan Neighbourhood Secrets. Dit project van acht internationale kunstenaars werd in 2008 geïnitieerd en duurt drie jaar. In die periode reageren de uitgenodigde kunstenaars op gebouwen en situaties in de stad. Het is de bedoeling dat alle sociale lagen van de stad worden betrokken – en alle media. De locaties zijn door de inwoners van Stavanger gekozen. Jeanne van Heeswijk maakte een real soap in en met personeel en patiënten van het Stavangerziekenhuis.

Voor een tentoonstelling van Hans van der Meer verleende de Mondriaan Stichting een bijdrage aan Camera Austria. Dit instituut is, sinds 1975, gespecialiseerd in fotografie in de context van hedendaagse beeldende kunst, nieuwe media en sociale ontwikkelingen. Naast tentoonstellingen maakt Camera Austria ook het tijdschrift Camera Austria International. De tentoonstelling van Hans van der Meer was zijn eerste retrospectief en werd ontwikkeld met het Nederlands Fotomuseum, waar de tentoonstelling in 2009 is te zien. Curatoren waren Christine Frisinghelli en Frits Gierstberg. Het oktobernummer 2008 van Camera Austria International besteedde ook aandacht aan Hans van der Meer.

Kunstverein Medienturm kreeg ondersteuning voor Unfinished Business: Dutch Abstracts, een groepstentoonstelling over contemporaine abstracte kunst van Geeske Bijker, Driessens & Verstappen, Jasper van der Graaf, Ab van Hanegem, Krijn de Koning, Jan Robert Leegte, Peter Luining, Jan van der Ploeg, Remko Scha, Martijn Schuppers, Jochem van der Spek, Jan Maarten Voskuil en Thomas Wildner. Kunstverein Medienturm (2000) werkt doorgaans met kunstenaars uit Oostenrijk en Duitsland, maar organiseert ook jaarlijks een internationale groepstentoonstelling. Unfinished Business: Dutch Abstracts was het vervolg op Unfinished Business: Austrian Abstracts, die in 2006 in Amsterdam plaatsvond. In beide tentoonstellingen stonden nieuwe media centraal.

Oostenrijk

Ars Electronica Center Linz, Linz Evelina Domnitch, Wapke Feenstra ea € 4.061 – € 43.087 september 2008 Voor de deelname van Evelina Domnitch en Dmitry Gelfand, Wapke Feenstra en TeZ (Maurizo Martinucci) aan het Ars Electronica-festival 2008 verleende de Mondriaan Stichting financiële steun aan Ars Electronica. Dit internationaal belangrijke mediakunstplatform (sinds 1979) bestaat uit vier onderdelen: een avant-gardefestival, een prijs, een educatief museum en een laboratorium voor mediakunst. Het festival en de prijsuitreiking vinden jaarlijks plaats. Festivalthema in 2008 was A New Cultural Economy-The Limits of Intellectual Property. De presentatie van Evelina Domnitch en Dmitry Gelfand vormde de opening van het festival.

Aut. Architectur und Tirol, Innsbruck Bas Princen, Milica Topalovic € 15.290 – € 76.927 mei – september 2008 Voor het presenteren van Bas Princen en Milica Topalovic werd ondersteuning verleend aan Aut. Architektur und Tirol. Deze instelling uit 1993, tot 2005 bekend als Architekturforum Tirol, concentreert zich op nationale en internationale architectuur. Zij organiseert daarover tentoonstellingen, lezingen en debatten, vaak in samenwerking met de Leopold Franzens Universiteit, de Technische Universiteit München en deSingel Antwerpen. Bas Princen en Milica Topalovic presenteerden Landscape Fictions Based on True Stories, over de relatie tussen architectuur, natuur en fotografie, waarin zij aantonen dat het Alpenlandschap even kunstmatig is als het Nederlandse landschap.

In samenwerking met Robert Morat Gallery in Hamburg organiseerde Galerie Fotohof een solotentoonstelling van Bertien van Manen die werd ondersteund door de Mondriaan Stichting. De tentoonstelling was eerst in Hamburg te zien, daarna in Salzburg. Galerie Fotohof geldt als een van de belangrijkste presentatielocaties voor eigentijdse fotografie in Oostenrijk. Zij brengt geregeld Nederlandse fotografen, in het verleden onder anderen Rob Hornstra en Marnix Goossens.

Kulturzentrum bei den Minoriten, Graz Lidwien van der Ven € 7.380 – € 51.100 oktober – november 2008 Binnen Steirischer Herbst 2008 ontving Kulturzentrum bei den Minoriten ondersteuning voor de deelname van Lidwien van de Ven aan de groepstentoonstelling Tit For Tat (Wie Du Mir) Counter Images for Transcultural Thinking and Acting. Steirischer Herbst is een multidisciplinair festival dat sinds 1968 jaarlijks in Graz plaatsvindt. De vorige editie trok veertigduizend bezoekers. Bij de tentoonstelling verscheen een catalogus.

Kunstraum Niederösterreich, Wenen Daniëlle van Ark, Humobisten ea € 9.045 – € 31.477 mei – juli 2008 Kunstraum Niederösterreich ontving een bijdrage voor de deelname van Daniëlle van Ark, Humobisten, Anouk Kruithof, Oliver Laric, Parra, Rafaël Rozendaal, Jaap Scheeren, Sebastiaan Straatsma, Körner Union en 75B aan de tentoonstelling Love Design Delirium. Kunstraum (2005) brengt jonge veelbelovende kunstenaars in thematische, door gastcuratoren samengestelde groepstentoonstellingen, waarbij vaak een bepaald land centraal staat. Love Design Delirium werd ontwikkeld door Nous Faes van Showroom mama. Kunstraum Niederoesterreich kwam met mama in contact tijdens Project(or), een internationaal platform voor kunstenaarsinitiatieven tijdens Art Rotterdam, dat in 2008 op initiatief van mama, en met steun van de Mondriaan Stichting, voor het eerst werd georganiseerd.

Voor het onderdak bieden aan de reizende tentoonstelling Tangible Traces, Dutch Architecture and Design in the Making kreeg de Neigungsgruppe Design een bijdrage. Dit gezelschap is verantwoordelijk voor de Vienna Design Week (sinds 2007), die evenementen omvat als een tentoonstelling van een gastland en een designroute door Wenen. Vienna Design Week presenteert zich uitdrukkelijk als platform voor uitwisseling van ideeën, niet als beurs. In 2008 was Nederland gastland. In de tentoonstelling Tangible Traces, die in 2007 al te zien was geweest op de zevende architectuurbiënnale in São Paulo, was werk opgenomen van onder anderen Hella Jongerius en Alexander van Slobbe.

ok Center for Contemporary Art, Linz Meschac Gaba, Bregtje van der Haak ea € 13.700 – € 309.374 februari – april 2008 Voor de vertoning van Sweetness (Meschac Gaba), Lagos: Wide and Close (Bregtje van der Haak), Long Donkey (Servet Kocyigit), Gesture to Be a Good Daughter (Sanghee Song) en Transformation House (Barbara Visser) ontving ok Center for Contemporary Art een bijdrage. De instelling werd eind jaren tachtig opgericht als centrum voor onderzoek, productie en presentatie van nieuwe mediaprojecten. De vertoonde werken behoorden tot de selectie die het ok maakte uit tien recente biënnales (Gwangju, Mechelen, Moskou, São Paulo, Seoul, Shanghai, Sharjah, Sydney, Taipei, Venetië) voor het Biennale Cuvée Festival, dat voor de tweede maal plaatsvond in Linz.

144

145

Steirischer Herbst, Graz Claus Föttinger, Lily van der Stokker € 5.620 – € 44.720 oktober 2008 Voor de deelname van Claus Föttinger en Lily van der Stokker aan de groepstentoonstelling Common Affairs gaf de Mondriaan Stichting een bijdrage aan Steirischer Herbst. Dit multidisciplinaire festival vindt sinds 1968 jaarlijks in Graz plaats. De vorige editie trok veertigduizend bezoekers. In 2008 was het motto: zoeken naar strategieën om ongeluk te vermijden. Andere deelnemers waren Ursula Biemann, Mladen Bizumic, Kristleifur Björnsson, Mustafa Maluka en Josephine Meckseper.

Portugal

Rusland

Epicentro Cusco, Lima Hadas Itzkovitsch, Harm Lux € 2.700 – € 10.650 februari – maart 2009

Culturgest, Lissabon Willem Oorebeek € 15.000 – € 92.046 juni – september 2008

Design Act, Moskou Maarten Baptist, Kiki van Eijk ea € 57.200 – € 481.250 augustus 2008

Voor de deelname van Hadas Itzkovitch en Harm Lux aan Cita a Ciegas werd een bijdrage verleend aan het Peruaanse performancekunstenaarsinitiatief Epicentro Cusco. Cita a Ciegas was de eerste bijeenkomst in Peru voor internationale performancekunstenaars van over de hele wereld. Zij werden uitgenodigd deel te nemen op voorwaarde dat hun performance in de openbare ruimte plaatsvond, in interactie met de gemeente Cusco. De ondersteuning werd als proef verleend, omdat het festival in staat wordt geacht zich te ontwikkelen tot een interessant internationaal performanceplatform.

Culturgest kwam in aanmerking voor een bijdrage in de kosten van een presentatie van Willem Oorebeek. Culturgest behoort tot de Caixa Geral de Depósitos Group, medeoprichter en mecenas van het prestigieuze cultuurinstituut Fundacão Serralves, en is een begrip binnen de eigentijdse beeldende kunst in Portugal. De organisatie toont werk van internationale hedendaagse kunstenaars en schenkt relatief veel aandacht aan beeldende kunst uit Nederland. De presentatie van Willem Oorebeek, getiteld Monolith, Once or Many, werd samengesteld door Miguel Wandschneider en bood een overzicht van Oorebeeks ontwikkeling in de afgelopen twintig jaar. Bij de presentatie verscheen een Portugees- en Engelstalige catalogus.

Design Act ontving ondersteuning voor de deelname van Maarten Baptist, Pieke Bergmans, Kiki van Eijk, Goods, Frederik Roijé en Studio Job aan Design Act 2008. Aan deze vormgevingbeurs, die voor de tweede keer plaatsvond, namen twintig Russische en veertig buitenlandse designers deel. Plaats van handeling was Winzavod, Contemporary Art Center, geopend sinds 2007, dat geldt als de optimale tentoonstellingslocatie van Moskou. Het complex bestaat uit zeven gebouwen met in totaal meer dan twintigduizend vierkante meter expositieruimte. Ook biedt het onderdak aan meerdere prestigieuze galeries.

Polen Neigungsgruppe Design, Wenen Tangible Traces € 6.950 – € 37.830 oktober 2008


Henie Onstad Art Centre werd ondersteuning verleend voor de deelname van Idan Hayosh en Anu Vahtra aan het project Fire & Ignorance, Amps & Lamps. Henie Onstad, even buiten Oslo, is een initiatief uit 1968 van Sonja Henie (schaatster en actrice) en haar man Niels Onstad voor hedendaagse kunst. Het concentreert zich op interdisciplinaire hedendaagse kunstprojecten, met het accent op muziek. De collectie omvat naast klassiek-moderne werken ook steeds meer hedendaagse kunst. Aan Fire & Ignorance, Amps & Lamps nam naast Idan Hayosh en Anu Vahtra ook de Noorse band MoHa! (Anders Hana en Morten J. Olsen) deel.

Galerie Fotohof, Salzburg Bertien van Manen € 3.332 mei – juni 2008


Henie Onstad Art Centre, Oslo Idan Hayosh, Anu Vathra € 2.000 – € 3.350 februari – maart 2009

Peru

Central Museum of Textiles, Lodz Marijke Arp, Regula Maria Müller € 229 mei – oktober 2007

Culturgest, Lissabon jcj VanderHeyden € 20.000 februari – mei 2009

De Textiel Trïennale van Lodz ontving een bijdrage voor de deelname van Marijke Arp en Maria Müller aan de twaalfde editie. Lodz, eens het centrum van de textielindustrie in Polen, is tegenwoordig een cultureel centrum, dat zich opnieuw wil manifesteren met textiel. De triënnale wordt opgezet vanuit het Centraal Textielmuseum. In 2007 werden 115 kunstenaars uitgenodigd uit 51 landen. Ze werden geselecteerd op basis van informatie van kunstcritici en textielmusea in de deelnemende landen, van internationale galeries en van het Centraal Textielmuseum zelf. Documentatie van deelnemers wordt in het archief bewaard en het museum neemt werk in zijn collectie op.

Met steun van de Mondriaan Stichting vond het eerste retrospectief van jcj Vanderheyden buiten Nederland plaats onder auspiciën van Culturgest. Deze organisatie behoort tot de Caixa Geral de Depósitos Group, medeoprichter en mecenas van het prestigieuze cultuurinstituut Fundacão Serralves, en is een begrip binnen de eigentijdse beeldende kunst in Portugal. Zij toont werk van internationale hedendaagse kunstenaars en schenkt relatief veel aandacht aan beeldende kunst uit Nederland. Curator van het retrospectief was Miguel Wandschneider. Hij centreerde de tentoonstelling rond de het werk van jcj Vanderheyden uit de jaren zestig. Roma Publications produceerde een kunstenaarsboek naar grafisch ontwerp van Roger Willems.

Foundation of Visual Education, Lodz Marrigje de Maar € 936 – € 121.335 mei 2008 De Foundation for Visual Education ontving ondersteuning voor de deelname van Marrigje de Maar aan het zevende International Festival of Photography Lodz. Het festival besteedt per editie aandacht aan een bepaald land, in 2008 was dit China. Naast Chinese fotografen werden ook internationale fotografen getoond, onder wie Marrigje de Maar, die sociale en culturele veranderingen in China als onderwerp hadden gekozen. Het festival werd begeleid door een programma met prijzen, een veiling, zeer veel tentoonstellingen in de omgeving en de conferentie Teaching Photography. Poolse fotografen kregen gelegenheid hun portfolio te laten beoordelen door internationale deskundigen.

Museu Serralves, Porto Erik van Lieshout € 10.000 – € 128.000 april – juli 2008 Museu Serralves ontving ondersteuning voor de deelname van Erik van Lieshout aan de tentoonstelling Institutional and Poetic Violence. Het museum programmeert met aandacht voor de relatie tussen kunst en natuur en zoekt in groeps- en solotentoonstellingen naar een dialoog tussen Portugese en internationale kunstenaars. Het werkt geregeld samen met andere Europese kunstinstellingen, waaronder het Kröller-Müller Museum en De Pont. In de tentoonstelling Institutional and Poetic Violence, die werd samengesteld door Ulrich Loock, waren naast Erik van Lieshout ook Anne-Lise Coste en Tatjana Doll met werk vertegenwoordigd.

Samokat Publishing House, Moskou Lamelos € 2.400 – € 28.360 september 2008 Samokat Publishing House, uitgeverij van kinderen tienerboeken, ontving een bijdrage voor de deelname van het stripcollectief Lamelos (Aleks Deurloo, Jeroen Funke en Boris en Sam Peeters) aan de tweede editie van Boomfest. Dit internationale stripfestival, dat in 2007 voor het eerst werd georganiseerd, is erop gericht de ontwikkeling van het medium strip in Rusland te stimuleren. Uit ongeveer tien landen, vooral uit Europa, werden kunstenaars uitgenodigd. Naast tentoonstellingen bevatte het programma ook lezingen, workshops, performances en filmvertoningen. Festivaldirecteur Dmitry Iakovlev maakte kennis met het werk van Lamelos tijdens de Haarlemse stripdagen.

Servië

Museum of Contemporary Art Belgrado, Belgrado Stefanos Tsivopoulos € 7.175 – € 22.340 december 2008 – februari 2009 Het Museum of Contemporary Art Belgrad ontving een bijdrage voor een solotentoonstelling van Stefanos Tsivopoulos. Het mocab programmeert zowel nationaal als internationaal en werkt geregeld samen met Nederlandse kunstenaars, zoals in de groepstentoonstellingen Art in the New field of Visibility en Differentiated Neighborhoods. Stefanos Tsivopoulos toonde vier installaties. De show werd begeleid door een catalogus, waarin verscheidene auteurs een begrippenkader voor het Tsivopoulos’ werk geven.

isea 2008, Singapore Annet Dekker, Jaromil (Denis Roio) ea € 25.825 – € 929.080 juli – augustus 2008 De Mondriaan Stichting droeg bij aan de Nederlandse deelname aan het veertiende internationale symposium van de Inter-Society for the Electronic Arts in Singapore. De ondersteuning betrof Annet Dekker, Jaromil (Denis Roio), Yolande Harris, Planet Art (Kees de Groot, Viola van Alphen), Wim van der Plas en Anne Nigten, en Eelco Wagenaar en Arjan Scherpenisse. isea (1990) is een internationaal initiatief voor interdisciplinaire wetenschappelijke discussie en uitwisseling in kunst, wetenschap en technologie, het organiseert geregeld een symposium over elektronische kunst, aangevuld met workshops en tentoonstellingen, in telkens weer een andere stad. Daarbij zijn gemiddeld duizend deelnemers en honderdvijftigduizend bezoekers betrokken.

The Substation in Singapore ontving een bijdrage voor de internationale start van het project n.e.w.s van Sannetje Haarst en Renée Ridgway tijdens isea 2008, internationaal symposium over elektronische kunst in Singapore. The Substation, opgericht in 1990, is het eerste onafhankelijke hedendaagse kunstcentrum in Singapore en programmeert interdisciplinair. Het symposium werd georganiseerd door de Inter-Society for the Electronic Arts, internationaal initiatief voor interdisciplinaire wetenschappelijke discussie en uitwisseling in kunst, wetenschap en technologie. Het project n.e.w.s. biedt een online platform voor culturele diversiteit, met aandacht voor nieuwe, vaak grensoverschrijdende ontwikkelingen in de hedendaagse beeldende kunst.

Gallery Luis Adelantado, Valencia Delphine Courtillot, Fendry Ekel, Folkert de Jong ea € 4.263 – € 6.949 maart – april 2008

Moderna Galerija Ljubljana kreeg een bijdrage voor de deelname van Jeanne van Heeswijk aan het project Museum in the Street. Moderna Galerija is het nationale instituut in Slovenië voor moderne en hedendaagse kunst. In 2008 was het gebouw wegens renovatie gesloten. In die periode werd Museum in the Street ontwikkeld: ruim veertig internationale kunstenaars werden uitgenodigd uit drie gezichtspunten (urban extremes, urban margins, urban antagonisms) in de openbare ruimte van Ljubljana te interveniëren. Jeanne van Heeswijk voerde een project uit met arbeidsters van de tabaksfabriekwijk, die ingrijpend zou worden gerenoveerd.

Luis Adelantado Gallery ontving een bijdrage voor de presentatie van het door Astrid Honold (Office: For Contemporary Art) ontwikkelde project Against Nature, met Delphine Courtillot, Fendry Ekel, Folkert de Jong en Monica Ragazzini. De galerie, opgericht in Valencia 1985, beschikt sinds 2005 ook over een filiaal in Miami en neemt bovendien deel aan internationale beurzen. Zij richt zich op jonge internationale kunst, de nieuwste trends, en schrijft jaarlijks een International Call for Young Artists uit. In Against Nature werd de huidige tijd van onzekerheid over de Europese eenwording vergeleken met het interbellum voor de Tweede Wereldoorlog.

skuc Gallery, Ljubljana Uwe Laysiepen € 1.833 – € 15.365 mei – juni 2008

Gallery Luis Adelantado, Valencia Fendry Ekel, Folkert de Jong € 7.395 januari – februari 2009

skuc Gallery in Ljubljana ontving ondersteuning voor de deelname van fotograaf Ulay (Uwe Laysiepen) aan de tentoonstelling Retrospective. Skuc brengt de jongste generatie internationale en Sloveense kunstenaars, met bijzondere aandacht voor projecten met partners in de omringende landen. Sinds 1997 verzorgt skuc ook een opleidingsprogramma voor curatoren contemporaine kunst. De organisatie is internationaal georiënteerd, neemt deel aan kunstbeurzen als arco, Arte Fiera en Artissima, en werkt samen met een groot aantal instituten in heel Europa. Retrospective bracht op initiatief van curator Tevz Logar een hommage aan de in 2006 overleden conceptuele kunstenaar Zeljko Jerman.

Spanje

Consonni, Bilbao Klaas van Gorkum, Iratxe Jaio € 5.000 – € 15.000 juni 2008

Slovenië

Moderna Galerija Ljubljana, Ljubljana Aernout Mik € 7.950 – € 21.700 augustus – september 2008 Voor het organiseren van de tentoonstelling van Aernout Mik verleende de Mondriaan Stichting ondersteuning aan Moderna Galerija Ljubljana, het nationaal instituut in Slovenië voor moderne en hedendaagse kunst. Voor de moderne kunst concentreert het zich op kunsthistorische ontwikkelingen in Slovenië, zijn hedendaagse programmering is ook internationaal, terwijl er jaarlijks minstens één tentoonstelling wordt georganiseerd met een gastcurator. De tentoonstelling van Aernout Mik, Raw Footage, werd samengesteld door Maria Hlavajova.

Consonni kreeg een bijdrage in de opvoeringskosten van Zombiewalk van Klaas van Gorkum en Iratxe Jaio in Barakaldo, in Spaans Baskenland. Consonni werd in 1997 opgericht als een centrum voor hedendaagse kunst in een oud fabrieksgebouw buiten Bilbao. Inmiddels is het concept van een eigen ruimte verlaten en concentreert Consonni zich op het bijeenbrengen van geschikte middelen voor productie en afname voor afzonderlijke kunstenaars. Zombiewalk was een onderdeel van het project Stay Inside, Close All Windows and Doors, met een congres, een videofilm en een publicatie, dat zich buiten Barakaldo ook in Bilbao en Utrecht Overvecht afspeelde.

Luis Adelantado Gallery vertoonde met steun van de Mondriaan Stichting een project met Fendry Ekel en Folkert de Jong. Luis Adelantado werd in 1985 opgericht in Valencia en beschikt sinds 2005 over een filiaal in Miami. De galerie legt zich toe op jonge internationale kunst, de nieuwste trends, met het accent op fotografie, en schrijft jaarlijks een International Call for Young Artists uit. Het project met Fendry Ekel en Folkert de Jong werd door Astrid Honold, Office For Contemporary Art, speciaal voor de galerie ontwikkeld. De vertoning was een vervolg op de eerdere succesvolle vertoning van Against Nature, met dezelfde hoofdpersonages.

Laboral Centro de Arte y Creación Industrial, Gijón Annabel Howland € 3.300 – € 12.100 december 2008 – maart 2009 Laboral Centro de Arte y Creación Industrial ontving een bijdrage voor de deelname van Annabel Howland aan de groepstentoonstelling There Is No Road (The Road Is Made By Walking). Het Laboral is een multidisciplinair centrum, dat naast expositieruimtes en een museum ook een theater, de regionale omroep, een bibliotheek en faculteiten van de universiteit omvat. Directeur is Rosina Gómez-Baeza, die in 2008 deelnam aan het Internationale Bezoekersprogramma van de Mondriaan Stichting. Voor There Is No Road werden naast Annabel Howland ook kunstenaars als Ibon Aramberri, Anne Katrina Dolven en Simon Pope uitgenodigd.

Taiwan

Taipei Fine Arts Museum, Taipei Lara Almarcegui, Mieke Gerritzen, Nicoline van Harskamp € 8.597 – € 874.000 september 2008 – januari 2009 Taipei Fine Arts Museum ontving een bijdrage voor de deelname van Lara Almarcegui, Mieke Gerritzen en Nicoline van Harskamp aan de zesde editie van de Taipei Biennial. Deze kunstmanifestatie werkt altijd met een eigen curator (ditmaal Manray Hsu, die eerder aan het Internationaal Bezoekersprogramma van de Mondriaan Stichting deelnam) en een buitenlandse gastcurator (ditmaal Vasif Kortun). In 2008 werd, naast de presentaties in het museum, ook voor het eerst werk getoond, interventies en performances, op locaties in de stad. In totaal werden veertig internationale kunstenaars(groepen) uitgenodigd, zoals Matei Bejenaru, Shaun Gladwell en Superflex.


The Substation, Singapore Sannetje Haarst, Renée Ridgway € 5.775 – € 23.050 juli 2008

Moderna Galerija Ljubljana, Ljubljana Jeanne van Heeswijk € 3.500 – € 13.450 oktober – november 2008


Singapore

Laboral Centro de Arte y Creación Industrial , Gijón Sarita Dev, Maurits Kelder € 3.140 – € 8.380 april – september 2008 Laboral Centro de Arte y Creación Industrial kreeg een bijdrage voor de deelname van Devart (Sarita Dev, Maurits Kelder) aan de internationale tentoonstelling en conferentie Homo Ludens Ludens, over het spel als voornaamste element in de wereld van vandaag. laboral is een onderdeel van Laboral City of Culture, een multiculturele voorziening die kunst, technologie en industrie wil samenbrengen. Het centrum biedt gelegenheid tot onderzoek en productie, en organiseert jaarlijks vier tentoonstellingen van beeldende kunst en industrieel ontwerp. Homo Ludens Ludens was, na Gameworld en Playware, het laatste deel van een drieluik.

146

147

Very Conception Corporation, Taipei Stealth: Ana Dzokic, Marc Neelen € 3.065 – € 71.700 juni – augustus 2008 Very Conception Corporation ontving een bijdrage voor de deelname van Stealth aan de groepstentoonstelling Good Gangsters in Town. Very Conception Corporation, in 2003 opgericht, is een collectief van kunstenaars, ontwerpers, projectontwikkelaars en ingenieurs voor het integreren van kunst en ontwerp in de openbare ruimte. Good Gangsters in Town was een initiatief van Good Gangsters (Esther Lu, Adnan Yildiz). De tentoonstelling was te zien in het Taipei Fine Arts Museum, dat verantwoordelijk is voor de Taipei Biennial en de Taiwanese inzending op de Biënnale van Venetië. Stealth was vertegenwoordigd met een uitvoering van Issue Map.

Thailand

ArtAids, Bangkok Otto Berchem, Gerald van der Kaap € 5.200 – € 15.083 juli – augustus 2008 Het ArtAids Project in Bangkok kreeg ondersteuning voor de deelname van Otto Berchem en Gerald van der Kaap aan de groepstentoonstelling More to Love: The Art of Living Together. ArtAids is een initiatief van kunstverzamelaar Han Nefkens, dat met beeldende kunst de publieke betrokkenheid bij aids wil stimuleren en door verkoop van het resultaat van kunstopdrachten financiële middelen wil verkrijgen. Voor deze tentoonstelling werkte ArtAids samen met hiv-nat, een onderzoeksproject van Australië, Nederland en Thailand gericht op het ontwikkelen van toegankelijke behandelingsmethoden. Na vertoning op vier locaties in Bangkok (2008) reisde de tentoonstelling door naar Chiang Mai (2009).

Tsjechië

MeetFactory, Praag Erik Olofsen € 2.561 – € 15.480 oktober – november 2008 Voor een project van Erik Olofsen verleende de Mondriaan Stichting een bijdrage aan MeetFactory. Dit kunstenaarsinitiatief (begonnen in 2001) is sinds 2005 gevestigd een voormalige fabriek, met ruimtes voor ateliers en tentoonstellingen. Omdat het gebouw nog nauwelijks is aangepast aan zijn functie, worden er voornamelijk tentoonstellingen georganiseerd van tijdelijk werk, geïnspireerd op de ruimtes zelf. De programmering is internationaal. Het project van Erik Olofsen resulteerde een werk in situ, State of Delusion.

Verenigd Koninkrijk

A Foundation, Liverpool Wapke Feenstra, Erik van Lieshout € 7.040 – € 181.120 maart 2008 A Foundation kwam in aanmerking voor een bijdrage voor de deelname van Wapke Feenstra en Erik van Lieshout aan de internetzender a.tv.com. De stichting richt zich sinds 1988 op het promoten van eigentijdse kunst in het Verenigd Koninkrijk en is verantwoordelijk voor de Liverpool Biennial of Contemporary Art. a.tv.com wordt in opdracht van A Foundation ontwikkeld door Grizedale Arts en geprogrammeerd door kunstenaars. Het eerste programma, Agrifashionistas, bestond uit performances en events met diverse artiesten, waarbij het creëren van materiaal voor de uitzendingen op zichzelf een levend kunstwerk werd.

Barbican Art Gallery, Londen Viktor & Rolf € 30.000 – € 716.000 juni – september 2008 De Barbican Art Gallery ontving ondersteuning voor een overzichtstentoonstelling van Viktor & Rolf, de eerste presentatie van hun werk in het Verenigd Koninkrijk, die in nauwe samenwerking met de ontwerpers en interieurarchitect Siebe Tettero werd ontwikkeld. De programmering van de Barbican is internationaal en besteedt aandacht aan toonaangevende kunstenaars en ontwerpers uit de twintigste en eenentwintigste eeuw. Ook worden thematentoonstellingen gemaakt met Europese fotografen uit de twintigste eeuw. Na de vertoning in de Barbican ging het project van Viktor & Rolf op wereldtournee. Een catalogus werd uitgebracht in samenwerking met Merrell.

Barbican Art Gallery, Londen Geert van Kesteren € 9.034 – € 51.913 oktober 2008 – januari 2009 Barbican Art Gallery ontving een bijdrage voor de deelname van Geert van Kesteren aan de groepstentoonstelling On the Subject of War, Artistic Respones to Iraq and Afghanistan. De programmering van Barbican Art is internationaal en gericht op toonaangevende kunstenaars en ontwerpers uit de twintigste en eenentwintigste eeuw. Geert van Kesteren toonde Why Mister, Why? en Baghdad Calling. Het was de omvangrijkste vertoning van zijn werk buiten Nederland tot nu toe. Voor het eerst werden zijn projecten in boekvorm in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten gedistribueerd.

Camden Arts Centre, Londen Daan van Golden € 18.000 – € 61.148 december 2008 – januari 2009 Het Camden Arts Centre ontving een bijdrage voor een solotentoonstelling van Daan van Golden. De programmering van het Camden, sinds 1965, is gericht op nieuwe kunst van internationaal niveau en omvat naast tentoonstellingen ook een artists in residence-programma. De tentoonstelling van Daan van Golden werd samengesteld door Anne Pontégnie, artistiek directeur van het Brusselse centrum voor hedendaagse kunst Wiels, en zou doorreizen naar het Mamco in Genève en het Walker Arts Centre in Minneapolis. Bij de tentoonstelling verscheen een catalogus met essays door Anne Pontégnie en Luke Smythe.

Hayward Gallery, Londen David Haines € 9.140 – € 73.500 februari 2009 – december 2009 Hayward Gallery ontving een bijdrage voor de deelname van David Haines aan The End of the Line. Deze groepstentoonstelling was een onderdeel van Haywood Touring, een samenwerkingsprogramma van de Hayward Gallery en andere instellingen dat reizende thematentoonstellingen organiseert, met steun van de Arts Council England. Doordat deze tentoonstellingen op meerdere locaties zijn te zien, wordt een groot en breed publiek bereikt. Naar The British Art Show, in achtereenvolgens Bristol, Gateshead, Manchester en Nottingham, kwamen bijvoorbeeld driehonderdvijftigduizend bezoekers. The End of the Line belichtte uiteenlopende hedendaagse tekenpraktijken van David Haines en tien andere kunstenaars.

Radar, Loughborough, Leicestershire Yvonne Dröge Wendel € 3.752 – € 41.555 januari – februari 2009 Voor de deelname van Yvonne Dröge Wendel aan Group Process werd een bijdrage verleend aan Radar, de hedendaagse programmering van de kunstacademie van de Loughborough University. Radar bestaat sinds 2007 en combineert nieuwe opdrachten met een symposium en een publicatie die zowel een praktische als een theoretische benadering belichamen van een bepaald thema, zoals deze keer Group Process. Het gaat om site-specific werk op de campus en in de stad Loughborough. Yvonne Dröge Wendel participeerde met het project Item Store en nam, met kunstenaars als Dave Beech, Jonathan Dronsfield en Suzanne Lacy, ook deel aan het symposium.

Reg Vardy Gallery, Sunderland Maki Ueda € 436 – € 27.800 april – juni 2008 Reg Vardy Gallery ontving een bijdrage voor de deelname van Maki Ueda aan de groepstentoonstelling If Ever There Was: An Exhibition of Extinct and Impossible Smells. Vardy maakt sinds 2002 tentoonstellingen, publicaties en evenementen op het gebied van hedendaagse kunst, waarbij het accent ligt op onderzoek, experiment en samenwerking. If Ever There Was was een samenwerkingsproject tussen kunstenaars en parfumeurs en ging over parfum en de reukzin. De tentoonstelling werd begeleid door een geurenboek en was ook in Cuchifritos Gallery in New York te zien.

riba Trust, Londen Ton Matton € 5.336 – € 73.700 maart – april 2008

Space, Londen Thomas Raat € 5.000 – € 11.957 september – oktober 2008

Het Royal Institute of British Architects werd een bijdrage verstrekt voor de tentoonstelling Surviving the Suburb: the Climate Machine van Ton Matton. Het riba, opgericht 1834, is een gezaghebbende organisatie voor architectuur in het Verenigd Koninkrijk. Het instituut beheert een omvangrijke collectie, ontwikkelt ruim twintig tentoonstellingen per jaar en organiseert eenzelfde aantal lezingen. Het reikt ook prijzen uit, is met de Arts Council en het Architecture Centre Network verantwoordelijk voor de Architecture Week en kent internationale eredoctoraten toe. De bijdrage van de Mondriaan Stichting was ook bestemd voor de vertaling van Mattons boek in het Engels.

Een bijdrage voor een publicatie van Thomas Raat werd verleend aan Space. Deze Londense organisatie, in 1968 opgericht door de kunstenaars Bridget Riley, Peter Sedgly en Peter Townsend, beheert meer dan vijfhonderd ateliers en ook een aantal expositieruimtes en laboratoria voor nieuwe mediakunst. De publicatie van Thomas Raat verscheen bij zijn solotentoonstelling Mumu: Malice and Misunderstanding, de eerste in een nieuw programmaonderdeel waarbij een aankomende internationale kunstenaar een residency van een jaar wordt aangeboden en een opdracht verstrekt, waarna het geheel met een tentoonstelling en een publicatie wordt afgesloten. De tentoonstelling reist in 2009 door naar Nederland en België.

Royal College of Art, Londen Marcel van Eeden, Falke Pisano € 7.676 – € 68.508 april 2008 De MA Curating Contemporary Art Faculty van de Royal College of Art London kreeg een bijdrage voor de deelname van Marcel van Eeden en Falke Pisano aan Living to Tell the Tale, de eindexamententoonstelling door afstuderenden in 2008. Kenmerkend voor deze jaarlijkse tentoonstellingen, die een uitstekende reputatie genieten in het samen tonen van internationaal gevestigde en aankomende kunstenaars en breed worden uitgemeten in nationale en internationale kunstmedia, zijn een internationaal gezichtpunt en een originele benadering. Naast Van Eeden en Pisano namen ook kunstenaars deel als Ilya en Emilia Kabakov, Simon Starling en Bedwyr Williams deel.

Eerdenburg, Amsterdam Origin: London Craft Fair 2008 € 1.760 – € 3.375 oktober 2008 Simone van Eerdenburg kreeg ondersteuning voor haar presentatie op Origin: The London Craft Fair. Origin werd in 2006 gelanceerd als de opvolger van de Chelsea Crafts Fair. De beurs duurt twee weken, met een wisseling van deelnemers na de eerste week. Simone van Eerdenburg presenteerde haar werk in de tweede week. Het was de tweede keer dat zij op de Originbeurs stond. In 2006 had zij 35 individuele kopers, zowel uit Engeland als uit andere landen (Scandinavië, Zuid-Amerika).

Carnegie Museum of Art, Pittsburgh Coma, Mark Manders € 16.736 – € 44.437 mei 2008 – januari 2009

Florence Lynch Gallery, New York Linda van Boven € 9.702 – € 40.288 september – oktober 2008

De University of Brighton organiseerde de tentoonstelling The Unwanted Self: Contemporary Photography from the Low Countries, met Geert Goiris, Gert Jochems, Marie-Françoise Plissaart en Marc Trivier uit België en Marnix Goossens, Gertjan Kocken, Frank van der Salm en Viviane Sassen uit Nederland. Voor de Nederlandse deelname werd een bijdrage verstrekt. De University of Brighton Gallery is verantwoordelijk voor de Brighton Photo Biennial en werkt samen met Photoworks voor fotoopdrachten en publicaties. The Unwanted Self werd, met inbegrip van een symposium en een publicatie, ontwikkeld door Jan Baetens, Frits Gierstberg, David Green en Christoph Ruys.

Voor de tentoonstelling Nameless Science onder curatorschap van Henk Slager en de deelname daaraan van Irene Kopelman werd een bijdrage verleend aan Apexart. Dit multidisciplinaire centrum legt zich toe op culturele en intellectuele diversiteit en openbare dialoog. Het vraagt jaarlijks acht gastcuratoren uit het internationale circuit van kunstenaars, musici, historici, filosofen, schrijvers en kunstcritici een groepstentoonstelling samen te stellen. Binnen Nameless Science werden meerdere internationale PhD-projecten getoond, behalve van Irene Kopelman ook van Ricardo Basbaum, Jan Kaila, Matts Leiderstam, Ronan McCrea, Sarah Pierce en Morten Torgerud. Alle projecten leverden commentaar op het academische classificatiesysteem en representatiemodellen.

Het Carnegie Museum of Art kreeg een bijdrage voor de deelname van ontwerpbureau Coma (Cornelia Blatter, Marcel Hermans) en Mark Manders aan de 55ste Carnegie International-tentoonstelling. Het cmoa is internationaal georiënteerd, het maakt tentoonstellingen die geregeld worden overgenomen door buitenlandse instellingen en heeft de Carnegie International ontwikkeld tot een gevestigd internationaal podium, dat de aandacht trekt van kunstmedia over de hele wereld. De 54ste editie werd bezocht door honderdvijftigduizend mensen, de 55ste, met als thema Life on Mars, zou naar verwachting tweemaal zoveel bezoekers trekken. De vormgeving van deze International was in handen van Coma.

Voor een solotentoonstelling van Linda van Boven kreeg Florence Lynch Gallery een bijdrage. De galerie concentreert zich op aankomende kunstenaars en wil de dialoog tussen lokale, nationale en internationale kunstenaars bevorderen. Zij vertegenwoordigt kunstenaars als wie Tiong Ang, Luisa Caldwell en Janet Echelman, en neemt deel aan kunstbeurzen als Armory Show, Artissima en Art Basel Miami Beach. Bij de tentoonstelling van Linda van Boven verscheen een publicatie met een essay van freelance curator Denise Carvalho.

Verenigde Staten van Amerika Studio Voltaire, Londen Maria Pask € 3.040 – € 21.180 november 2008 Voor het verstrekken van een opdracht aan Maria Pask voor een nieuwe performance ontving Studio Voltaire een bijdrage. Studio Voltaire is het enige kunstenaarsinitiatief in South-West London. De programmering bestaat uit tentoonstellingen, meestal door gastcuratoren, opdrachten, educatie en faciliteiten voor artists in residence. In 2008 stonden onder anderen Nicholas Byrne, Thomas Ravens en Donald Urquhart op het programma. De opdracht aan Maria Pask was het gevolg van haar deelname aan Skulptur Projekte Münster 07, waar zij een publieksproject over kunst en religie realiseerde.

Tate Modern, Londen Yael Davids € 1.601 – € 25.580 maart – mei 2008 Tate Modern kreeg een bijdrage voor de deelname van Yael Davids aan de tentoonstelling Here We Dance. Deze vond plaats in de Level 2 Gallery, waar doorgaans kunstenaars worden gepresenteerd die voor het eerst in het Verenigd Koninkrijk te zien zijn. Here We Dance was de derde in een serie tentoonstellingen met burgerschap als uitgangspunt en ging over het lichaam als metafoor voor de staat. Andere deelnemers waren Johanna Billing, Katinka Bock, Ian Hamilton Finlay, Gail Pickering en Yvonne Rainer. Yael Davids toonde de installatie End on Mouth in absentia, gebaseerd op haar performance End on Mouth (2004).

The British Museum, Londen Geert van Kesteren € 2.280 – € 4.330 februari 2009

abe nyc, New York Streetlab New York € 14.883 – € 62.000 mei 2008 Streetlab, Nederlands platform voor straatmode en straatkunst, organiseerde tijdens de New Yorkse Design Week een expositie met modeshows, muziek en performances met zeven Nederlandse en acht Amerikaanse ontwerpers in de Milk Gallery. De Mondriaan Stichting droeg bij in de kosten van transport, reis en verblijf van de deelnemers uit Nederland. Het ging om fotografe Sonia Batovrina, fotograaf Dennis Duijnhouwer, modeontwerper Gyasuda, modeontwerpster Elisa Marchesini, modeontwerper Antoine Peters, grafisch ontwerper Lennard Schuurmans en modeontwerper So Sally. Het evenement trok veel aandacht, zowel in New York als in Nederland.

Aperture Foundation, New York Jacqueline Hassink € 5.000 – € 84.596 maart 2009 Aperture kreeg een bijdrage in de kosten van de publicatie Car Girls van fotografe Jacqueline Hassink. Aperture is een nonprofitorganisatie, opgericht in 1952 door de fotografen Ansel Adams en Dorothea Lange en anderen, ter bevordering van de fotografie. De instelling is gespecialiseerd in het uitbrengen van fotoboeken, waarvan de meeste wereldwijd uitverkocht raken, en heeft al vaker ondersteuning ontvangen, zoals bij het publiceren van boeken van Hans Eijkelboom, Hellen van Meene en Bert Teunissen. Car Girls bevat een inleiding van de socioloog Tim Dant, die onderzoek deed naar autocultuur. Het boek verschijnt in een oplage van vijfduizend exemplaren.


De Royal Academy of Arts werd een bijdrage verleend voor de deelname van Wapke Feenstra aan het gsk (GlaxoSmithKline) Contemporary Season at the ra. De academie werd in 1768 opgericht als particulier instituut en wordt nog steeds door eminente kunstenaars en architecten geleid, met een doorlopende programmering van internationaal niveau. De gsk Contemporary is een nieuw programmaonderdeel, dat in 2008 werd geïntroduceerd en twintig kunsttentoonstellingen, veertig evenementen en honderd filmvertoningen omvat. Het is de bedoeling dat de gsk drie achtereenvolgende jaren plaatsvindt. Wapke Feenstra toonde haar project My Villages, een serie films over landelijke gemeenschappen.

Apexart Curatorial Program, New York Irene Kopelman, Henk Slager € 4.559 – € 34.000 december 2008 – januari 2009


Royal Academy of Arts, Londen Wapke Feenstra € 1.480 november – december 2008

The University of Brighton, Brighton Marnix Goossens, Gertjan Kocken ea € 7.500 – € 83.400 april – mei 2008

Art Center College of Design, Pasadena Rolf Coppens, Hendrik-Jan Grievink ea € 11.680 – € 44.883 mei 2008 Het Art Center College of Art of Design ontving een bijdrage voor de Biggest Visual Power Show Next Nature, ontwikkeld door artists in residence Mieke Gerritzen en Koert van Mensvoort. De ondersteuning was bestemd voor de deelname van Rolf Coppens, Hendrik-Jan Grievink, Floris Kaayk, Racké Muskens, Rob Schröder en Tinkebel. Het Art Center staat bekend om zijn tweejaarlijkse internationale Design Conference. bvps Next Nature was, na drie edities in Europa, de eerste bvpshow in de Verenigde Staten. Next Nature verwees naar natuur als resultaat van menselijk handelen. Bij deze show waren ook kunstenaars, ontwerpers en schrijvers uit Californië betrokken.

Bard College, Annandale-on-Hudson Bik Van der Pol € 14.588 – € 65.167 juni – september 2008 Het Center for Curatorial Studies van het Bard College werd ondersteund bij het ontwikkelen van een tentoonstellingsproject met Bik Van der Pol. Het Bard College programmeert internationaal en werkt met gereputeerde gastcuratoren. Veel kunstenaars worden er voor het eerst in de Verenigde Staten getoond. De activiteiten van het Bard krijgen geregeld aandacht in de media. Liesbeth Bik en Jos van der Pol onderzochten de Marieluise Hessel Collection, van het Hessel Museum of Art dat sinds enkele jaren is toegevoegd aan het Bard College, en selecteerden daaruit, en uit het Bard-archief, werken voor een tentoonstelling, waarin zij ook eigen werk opnamen.

Bonni Benrubi Gallery, New York Wout Berger € 3.111 – € 46.000 januari – maart 2007

The British Museum kreeg een bijdrage voor de deelname van Geert van Kesteren aan Babylon, een groot tentoonstellingsproject over Irak. Het project toonde zowel het Babylon van de oudheid als het moderne Irak met dans, kunst, dichtkunst en verhalen. Soortgelijke projecten werden ontwikkeld over het Midden-Oosten en het oude Perzië. Onderdeel van deze projecten zijn de Lates, avondvullende programma’s gerelateerd aan het hoofdthema. Aan de Babylon Lates nam Geert van Kesteren deel met het project Baghdad Calling.

Bonni Benrubi Gallery ontving een bijdrage voor de eerste solotentoonstelling van Wout Berger in de Verenigde Staten, die werd georganiseerd in samenwerking met Galerie van Kranendonk uit Den Haag. Bonni Benrubi (sinds 1987) brengt twintigste-eeuwse fotografie en werk van aankomende hedendaagse fotografen, en krijgt daarvoor gepaste aandacht in de media. De galerie zou het werk van Wout Berger ook presenteren op beurzen als Art Basel, Art Miami en Paris Photo.

148

149

Design Miami II, Miami Design Drift € 3.945 – € 54.436 december 2008 Design Miami kreeg een bijdrage in de kosten van reis en verblijf van het ontwerpersduo Drift (Lonneke Gordijn en Ralph Nauta), dat deelnam aan Design Miami 08. Deze show had als thema Beyond Organic: Design in the State of Nature. Alle uitgenodigde galeries was verzocht werk in te dienen gebaseerd op de natuur. Vivid uit Rotterdam toonde Fragile Future van Drift, een modulair verlichtingssysteem in de vorm van zaadkoppen van de paardenbloem.

Esopus Foundation, New York Berend Strik € 5.000 – € 10.235 april – oktober 2008 De deelname van Berend Strik aan aflevering 10 van kunstmagazine Esopus kwam in aanmerking voor een bijdrage van de Mondriaan Stichting. Esopus is opgericht in 2003 en verschijnt tweemaal per jaar. In elke publicatie worden drie kunstwerken opgenomen (unmediated contributions), zoals verwijderbare posters of uitklapbladen, vaak op uniek papier en met speciale inkttechnieken gedrukt. Een van de drie opdrachten gaat naar een gevestigde kunstenaar, zoals Jenny Holzer, Ed Ruscha of Richard Tuttle, de andere twee naar aankomende kunstenaars. Het blad heeft tienduizend abonnees in 22 landen, de eerste drie nummers zijn uitverkocht. Berend Strik presenteerde in Esopus stikwerk.

Fette’s Gallery, Culver City Jasper de Beijer € 4.000 – € 5.120 juni – juli 2008 Fette’s Gallery ontving een bijdrage voor de solotentoonstelling The Riveted Kingdom van Jasper de Beijer in Chung King Project in Chinatown, de nieuwe cultuurwijk van Los Angeles. Fette’s is een onafhankelijke ruimte voor hedendaagse kunst, opgericht in 2006. In 2008 presenteerde de galerie zich in Project(or) van Mama tijdens Art Rotterdam. Chung King Project begon in 2005 als projectruimte voor Amerikaanse debuten van jonge internationale kunstenaars, maar richt zich tegenwoordig ook op lokale talenten en neemt deel aan internationale kunstbeurzen. The Riveted Kingdom was een vervolg op de groepstentoonstelling Second Nature (2007), waarin Jasper de Beijer met werk was vertegenwoordigd.

George Eastman House, International Museum of Photography and Film, Rochester Nature as Artifice: New Dutch Landscape in Photograpy and Video Art € 42.776 – € 107.079 juli – oktober 2009 Het George Eastman House, het oudste fotografiemuseum ter wereld en internationaal zeer gewaardeerd, ontving een bijdrage voor het overnemen van de tentoonstelling Nature as Artifice: New Dutch Landscape in Photography and Video Art, die eerder binnen de Apeldoorn Triënnale te zien was in het Kröller-Müllermuseum. De tentoonstelling is een initiatief van de Alia Foundation, met Maartje van de Heuvel als curator. De tentoonstelling reisde door naar de Pinakothek der Moderne in München en zou daarna te zien zijn in de Verenigde Staten. Het George Eastman House heeft bovendien gezorgd voor een tweede vertoning bij Apexart in Manhattan.

Jewelerswerk Galerie, Washington Jacomijn van der Donk € 672 – € 2.653 mei – augustus 2008 Jewelers Werk Gallery ontving een bijdrage voor een tentoonstelling met werk van Jacomijn van der Donk. De galerie specialiseert zich in hedendaagse sieraadkunst en bestaat sinds 1984, oorspronkelijk onder leiding van de uit Nederland afkomstige Joke van Ommen, tegenwoordig van Ellen Reiben. De galerie programmeert internationaal. In 2008 werden acht tentoonstellingen gehouden met, naast Jacomijn van der Donk, werk van ontwerpers als Iris Bodemer, Svenja John en Karen Pontoppidan.

lmakprojects, New York Boukje Janssen € 4.205 – € 14.681 oktober – november 2008 Voor de tentoonstelling Shift van Boukje Janssen kreeg lmakprojects een bijdrage. Deze presentatieinstelling (sinds 2004) programmeert internationaal, met het accent op film en video, en neemt onder meer deel aan de belangrijkste kunstbeurs van Latijns-Amerika Femaco. In Shift presenteerde Boukje Janssen onder andere haar werk Group, Team and Constellation, dat een vervolg vormde op haar eerdere solopresentatie in de Williamsburglocatie van lmakprojects. De tentoonstelling was te zien in de nieuwe hoofdlocatie van lmakprojects in de Lower East Side en vormde de officiële opening van deze ruimte.

Museum of Contemporary Art Miami, Miami Hadassah Emmerich € 2.253 – € 42.657 september – november 2008

Sara Tecchia Roma New York, New York Antistrot € 5.086 – € 18.673 april – mei 2008

Swiss Institute, New York Germaine Kruip € 1.500 – € 13.093 februari – maart 2008

u.s. Biennial, New York Aernout Mik, Fiona Tan € 56.800 – € 223.823 november 2008 – januari 2009

Voor de deelname van Ronald Cornelissen werd een bijdrage verleend aan Locust Projects, een van de oudste alternatieve projectruimtes in Miami. Met de groepstentoonstelling Inevitable Continuum vierde Locust haar tienjarig bestaan. Tien kunstenaars die in deze periode in Locust hadden tentoongesteld werd gevraagd elk een aankomende kunstenaar te kiezen voor de jubileumshow. Ronald Cornelissen werd uitgenodigd door Beatriz Monteavaro. Hij maakte een installatie op maat van een deel van de projectruimte. De tentoonstelling vond gelijktijdig met Art Basel Miami Beach plaats, waardoor een groot internationaal publiek viel te verwachten.

Voor de deelname van Hadassah Emmerich aan de groepstentoonstelling Dark Continents werd ondersteuning verleend aan het Museum of Contemporary Art Miami. Dit museum bestaat sinds 1981, het realiseert de meeste tentoonstellingen zelf, zonder gastcuratoren, en publiceert daarbij wetenschappelijk verantwoorde catalogi die wereldwijd worden gedistribueerd. De programmering is een combinatie van lokaal, nationaal en internationaal. Ook ontwikkelt het museum speciale programma’s, zoals voor tienermeisjes, lichamelijk en geestelijk gehandicapten en scholieren. Voor Dark Continents werden naast Hadassah Emmerich ook Naomi Fisher, Elke Krystufek, Marlene McCarty, Claudia en Julia Müller en Paulina Olowska uitgenodigd.

Sara Tecchia Roma, gelegen in de wijk Chelsea in New York, ontving een bijdrage voor de eerste solopresentatie van Antistrot in New York. De galerie is sinds 2005 actief en brengt werk van kunstenaars als Benjamin Fink, David Fried en Makoto Fujimura. De activiteiten worden in toonaangevende New Yorkse media gerecenseerd, en krijgen ook aandacht in Artforum en Art in America. Het kunstenaarscollectief Antistrot, ontstaan op de Willem de Kooning Academie, vervaardigt muurschilderijen, T-shirts, truien en tekeningen en doet performances met muzikale, theatrale en satirische componenten. Voor Sara Tecchia Roma voerde het gezelschap een wandschildering uit.

Het Swiss Institute opende zijn nieuwe projectruimte Studio 495 met een internationale groepstentoonstelling Good News For People Who Love Bad News en kreeg voor de deelname van Germaine Kruip een bijdrage. Het si is een instituut voor hedendaagse kunst dat de culturele dialoog tussen Zwitserland, Europa en de Verenigde Staten wil stimuleren. Het ontvangt een jaarlijkse bijdrage van de Zwitserse regering en de Zwitserse cultuurstichting Pro Helvetia en op projectbasis bijdragen van de ny State Council on the Arts en het Zwitserse consulaat-generaal. Zijn programmering is internationaal en eigentijds. In de groepstentoonstelling presenteerde Germaine Kruip haar werk The Image Archive.

U.S. Biennial kreeg een bijdrage voor de deelname van Aernout Mik en Fiona Tan aan Prospect.1 New Orleans. Deze biënnale werd opgezet als grootste manifestatie voor hedendaagse kunst in de Verenigde Staten en diende ook om New Orleans bekendheid te geven als centrum voor internationale hedendaagse kunst. Artistiek directeur van deze eerste editie was Dan Cameron. De biënnale presenteerde verspreid over vijftien locaties in New Orleans ruim tachtig kunstenaars uit dertig landen. Aernout Mik toonde het videowerk Touch, Rise and Fall, Fiona Tan het project Island, dat zij voor Mobile Art Production in Stockholm (zie aldaar) had gemaakt.

Maccarone Gallery werd een bijdrage verleend voor een solotentoonstelling met Erik van Lieshout. De galerie is een initiatief uit 2001 van Michele Maccarone, die eerder directeur was van Luhring Augustine Gallery, leiding gaf aan de educatieve programmering in het Dia Center for the Arts en lid was van de selectiecommissie voor Art Basel Miami Beach. Europese kunstenaars die in de programmering van Maccarone worden opgenomen krijgen meestal een vervolg in een Amerikaans museum, vaak in combinatie met een aankoop door het museum.

Moss, New York Studio Job, Libertiny, Koninklijke Tichelaar Makkum € 12.500 – € 31.981 mei – juni 2008 Moss, de meest prestigieuze galerie voor design in New York, ontving ondersteuning voor de presentatie van grootschalige installaties van Studio Job, Libertiny en Koninklijke Tichelaar Makkum tijdens de International Contemporary Furniture Fair icff in New York. De presentatie was gewijd aan Nederlands design en trok veel aandacht in de internationale design media en bij een professioneel internationaal publiek.

Museum of Contemporary Art Denver, Denver Jasper de Beijer € 11.000 – € 33.359 maart – augustus 2008 Het Museum of Contemporary Art Denver kreeg een bijdrage voor een solotentoonstelling van Jasper de Beijer. Het mca Denver werd in 1996 opgericht en is de enige volledig aan hedendaagse kunst gewijde instelling in Colorado. Het museum beheert geen collectie: het ontwikkelt een Amerikaanse variant van de Kunsthalle en organiseert daartoe veertien presentaties per jaar. Deze activiteiten worden behalve in lokale en regionale media ook geregeld in vooraanstaande bladen als Art in America, Art News en The New York Times gerecenseerd. De solopresentatie van Jasper de Beijer was zijn eerste in de Verenigde Staten.

Museum of Modern Art, New York Marlene Dumas € 66.000 – € 516.920 december 2008 – februari 2009 Het MoMA nam met steun van de Mondriaan Stichting de overzichtstentoonstelling Measuring Your Own Grave over, die het Museum of Contemporary Art in Los Angeles had samengesteld uit het werk van Marlene Dumas. Na New York zou de tentoonstelling naar verwachting nog een locatie in de Verenigde Staten aandoen. Bij de tentoonstelling verscheen een catalogus, met essays van curator Connie Butler, kunstenaar Matthew Monahan en Lisa Gabrielle Mark, directeur publicaties van het moca, bijdragen van Marlene Dumas en een tentoonstellingsoverzicht en bibliografie.

Museum of Modern Art, New York Aernout Mik € 56.000 – € 413.073 mei – juli 2009 The Museum of Modern Art organiseerde het eerste retrospectief van Aernout Mik in de Verenigde Staten en ontving daarvoor een bijdrage: het belang en de reputatie van het moma zijn evident, de presentatie van Aernout Mik zou ongetwijfeld van internationale promotionele waarde zijn voor beeldende kunst uit Nederland in het algemeen. De tentoonstelling werd begeleid door een catalogus. Daarnaast maakte Mik in opdracht van het moma ook nieuw werk.

Pictoplasma, Berlijn Fons Schiedon € 1.000 – € 45.000 september 2008

Smithsonian Cooper Hewitt, New York Tord Boontje, Nicolette Brunklaus ea. € 25.000 – € 666.018 maart – juli 2008 Cooper-Hewitt National Design Museum ontving ondersteuning voor de deelname van Tord Boontje, Nicolette Brunklaus, Droog Design, Studio Job, Hella Jongerius, Joris Laarman en Marcel Wanders aan de tentoonstelling Rococo: The Continuing Curve, 1730-2008. Cooper-Hewitt, onderdeel van het Smithsonian Institution, is het meest vooraanstaande Amerikaanse instituut voor toegepaste kunst en hedendaags design. Als National Design Museum beheert het ook de grootste Amerikaanse collectie op dit gebied. De expositie liet het historische, Europese, rococo zien en de Amerikaanse interpretatie daarvan, gevolgd door andere herinterpretaties. In het hedendaagse deel werd veel aandacht besteed aan design uit Nederland.

Smithsonian Cooper Hewitt, New York Tord Boontje, Brigit Daamen ea € 15.495 – € 352.286 maart – september 2009 Cooper-Hewitt, het meest vooraanstaande Amerikaanse instituut voor toegepaste kunst en hedendaagse vormgeving, ontving een bijdrage voor de Nederlandse deelname aan Fashioning Felt. Deze tentoonstelling liet nieuwe toepassingen van vilt in mode, architectuur en interieurontwerp zien. Zeventig ontwerpen werden getoond van 34 internationale ontwerpers. Uit Nederland werd deelgenomen door Tord Boontje, Brigit Daamen, Claudy Jongstra, Yvonne Laurysen, Erik Mantel, Christien Meindertsma en Alexander van Slobbe. Bij de tentoonstelling verscheen een catalogus in drie delen: Tradition, door Christine Martens, Craft, door Susan Brown (curator van de tentoonstelling) en Technology door Andrew Dent.


Maccarone Gallery, New York Erik van Lieshout € 8.546 – € 25.284 januari – februari 2009


Locust Projects, Miami, Florida Ronald Cornelissen € 1.619 – € 21.450 november – december 2008

Tanya Bonakdar Gallery, New York Ryan Gander € 11.218 – € 23.155 september – oktober 2008 Tanya Bonakdar Gallery ontving ondersteuning voor een solopresentatie van Ryan Gander in New York. De galerie positioneert zich in New York voldoende internationaal om bij vertoning van Nederlandse kunstenaars van internationale promotionele waarde te zijn voor Nederlandse beeldende kunst in het algemeen.

The Renaissance Society at The University of Chicago, Chicago Manon de Boer € 3.604 – € 76.371 april – juni 2009 Voor de deelname van Manon de Boer aan de tentoonstelling Several Silences werd een bijdrage verleend aan The Renaissance Society. Deze instelling werd in 1915 opgericht om de waardering voor hedendaagse kunst te stimuleren en is te vergelijken met een Kunstverein. Sinds 1974 is Suzanne Ghez directeur. Zij vestigde de internationale reputatie van The Renaissance Society, met tentoonstellingen van kunstenaars als Louise Bourgeois, Hanne Darboven en Anselm Kiefer. Aan Several Silences, met Hamza Walker als curator, namen naast Manon de Boer ook Ryan Gander en Wilfredo Prieto deel. Er werd een catalogus geproduceerd.

The Studio Museum Harlem, New York Moshekwa Langa, Otobong Nkanga ea € 11.955 – € 259.958 april – juni 2008 Studio Museum Harlem in New York ontving ondersteuning voor de deelname van Moshekwa Langa en Otobong Nkanga aan de tentoonstelling Flow: New Art from Africa and the African Diaspora. Het museum, dat in 1967 werd opgericht, legt zich toe op Afrikaans-Amerikaanse cultuur en zwarte kunstenaars, zowel in Amerika als daarbuiten. Curator van de tentoonstelling was Christine Y. Kim. Zij was ook verantwoordelijk voor de presentatie van Meschac Gaba in Studio Museum Harlem in 2005.

Voor de deelname van Fons Schiedon aan het tweedaagse evenement Pictoplasma nyc in het Skirball Center for the Performing Arts in New York verleende de Mondriaan Stichting een bijdrage aan Pictoplasma. Dit netwerk ter bevordering van het ontwerp en gebruik van tekens organiseert sinds 2004 jaarlijks het Pictoplasma Conference and Animation Festival in Berlijn, en daarnaast ook tentoonstellingen, filmvertoningen en lezingen op andere locaties, in samenwerking met organisaties als het nrw-Forum Kultur und Wirtschaft Düsseldorf en het Todaysart Festival Den Haag. Aan Pictoplasma nyc namen behalve Fons Schiedon ook kunstenaars als Tim Biskup en Motomichi Nakamura deel.

150

151

University of Massachusetts, Amherst Rineke Dijkstra, Cuny Janssen € 9.971 – € 48.410 september – december 2008 De University Gallery van de University of Massachusetts Amherst ontving ondersteuning voor de deelname van Rineke Dijkstra en Cuny Janssen aan de groepstentoonstelling Of People and Places. De University Gallery bestaat sinds 1975 en heeft presentaties gemaakt met kunstenaars als Vito Acconci, Daniel Buren en Judy Pfaff. Sinds 2004 is Loretta Yarlow directeur, die eerder leiding gaf aan de Art Gallery of York University in Toronto en in 1997 verantwoordelijk was voor de Canadese inzending op de Biënnale van Venetië. Het was voor het eerst dat Cuny Janssen in de Verenigde Staten werd gepresenteerd.

Wolfsonian – Florida International University, Miami Beach Wim Crouwel € 12.500 – € 55.222 december 2008 – maart 2009 The Wolfsonian-Florida International University ontving ondersteuning voor een tentoonstelling en een symposium over Wim Crouwel. Het instituut beheert de collectie van Mitchell Wolfson junior, die ruim honderdtwintigduizend vormgevingsobjecten uit 1885-1945 omvat. Sinds 1997 maakt het instituut deel uit van de International University of Florida. De tentoonstelling en het symposium over Wim Crouwel werden georganiseerd ter ere van diens tachtigste verjaardag. Het getoonde werk kwam deels uit de collectie van Stedelijk Museum Amsterdam. Het project vond plaats in Miami Beach tegelijkertijd met Art Basel Miami Beach en Design Miami, en trok veel publiek.

Zuid-Afrika

João Ferreira Gallery, Cape Town Cuny Janssen € 1.246 – € 3.068 augustus 2008 De João Ferreira Gallery kreeg een bijdrage voor een tentoonstelling van Cuny Janssen. João Ferreira (sinds 1998) is de eerste galerie voor hedendaagse kunst in Kaapstad en neemt deel aan Liste Basel, Artissima en Joburg Art Fair. Werk van kunstenaars van de galerie is opgenomen in belangrijke Zuidafrikaanse collecties, onder meer van de South Africa National Gallery en de Johannesburg Art Gallery. Ook internationaal weet de galerie haar kunstenaars onder te brengen. De tentoonstelling van Cuny Janssen was een vervolg op haar tentoonstelling in de Johannesburg Art Gallery in 2008, die eveneens door de Mondriaan Stichting werd ondersteund.

Johannesburg Art Gallery, Braamfontein Cuny Janssen € 4.717 – € 15.384 februari – maart 2008 Johannesburg Art Gallery ontving een bijdrage voor There Is Something in the Air in Prince Albert, de eerste solotentoonstelling van fotografe Cuny Janssen in Zuid-Afrika. jag is het grootste kunstmuseum van zuidelijk Afrika en richt zijn presentatiebeleid op Zuid-Afrikaanse kunst, zowel historisch als eigentijds. In jag was eerder met ondersteuning van de Mondriaan Stichting de grote internationale tentoonstelling Africa Remix te zien. Ook werd jag bezocht tijdens de oriëntatiereis van de Mondriaan Stichting naar Senegal en ZuidAfrika in 2005. Cuny Janssen toonde kleurenfoto’s van inwoners en omgeving van Prince Albert, een afgelegen stadje in het woestijnachtige gebied Karoo in Zuid-Afrika.

Public Eye, Kaapstad Moshekwa Langa € 4.950 – € 164.800 december 2008 – april 2009 Public Eye ontving ondersteuning voor de deelname van Moshekwa Langa aan de tentoonstelling Dada Africa Dada South. Public Eye is een kunstenaarsinitiatief dat zich richt op het publieke domein. Ook heeft het tentoonstellingen gemaakt met hedendaagse kunst uit Zuid-Afrika. Dada Africa Dada South belicht het belang van Afrikaanse kunst voor dada en van werk van dadaïsten voor Afrikaanse kunstenaars, die zich tijdens de apartheid daardoor lieten inspireren, vooral in performances. Het onderzoek voor de tentoonstelling werd gefinancierd door Pro Helvetia. Het is de bedoeling dat de tentoonstelling na Kaapstad en Johannesburg in 2009 doorreist naar Europa.

Ondersteunde projecten Kunstbeurzen galeries

Busan Biennale Organizing Committee, Busan Rob Johannesma, Erik van Lieshout, Michael Raedecker € 6.172 – € 2.596.820 september – november 2008

Voor de deelname van Manon de Boer, Gerald van der Kaap en Peter Struycken aan Media_City Seoul 2008 kreeg de vijfde Seoul International Media Art Biennale een bijdrage. De biënnale stond in het teken van mediakunst en besteedde aandacht aan de historische ontwikkelingen in licht, communicatie en tijd. Zeventig kunstenaars uit 26 landen presenteerden hun werk, zoals in het onderdeel Licht naast Peter Struycken ook Paul Chan en Olafur Eliasson, in het onderdeel Communicatie naast Gerald van der Kaap ook Michael Bell-Smit en Yuko Mohri en in het onderdeel Tijd naast Manon de Boer ook Carlos Amorales en William Kentridge.

Zwitserland

Bob van Orsouw Gallery, Zürich Karen Sargsyan € 2.900 – € 7.082 mei – juli 2008 Bob van Orsouw Gallery Suzie Q Projects kreeg ondersteuning voor een solotentoonstelling van Karen Sargsyan. Bob van Orsouw programmeert internationaal binnen schilderkunst, fotografie, multimedia en sculptuur en neemt aan de internationale kunstbeurzen, van Basel tot New York. Sinds 2007 is de galerie uitgebreid met de projectruimte Suzie Q, die doorgaans alle aandacht op één afzonderlijke kunstenaar richt. Uit Nederland worden Philip Akkerman, Hannah van Bart, Marcel van Eeden, Atelier van Lieshout en Erik van Lieshout vertegenwoordigd, uit andere landen kunstenaars als Gabriela Fridriksdottir, Bjørn Melhus en Shirana Shahbazi. De presentatie van Karen Sargsyan was haar eerste in Zwitserland.

Zweden Gwangju Biennale Foundation, Gwangju Lara Almarcegui, Steve McQueen € 22.734 – € 3.007.961 september – november 2008

Lund Konsthall, Lund Melvin Moti € 10.850 – € 70.000 januari – maart 2009

Centre pour l’image contemporaine, Genève Esther Polak € 2.612 – € 296.000 oktober- december 2008

De Mondriaan Stichting ondersteunde de deelname van Lara Almarcegui en Steve McQueen aan de zevende Gwangju Biennale. Onder het motto van Annual Report: A Year in Exhibitions presenteerde deze editie een programma met drie onderdelen: On the Road (spraakmakende, elders gerealiseerde reizende tentoonstellingen uit 2007 en 2008), Position Papers (interventies door curatoren) en Insertions (projecten specifiek voor deze biënnale ontwikkeld). Pr en marketing werden verzorgd binnen Art Compass 2008, waarin de vijf meest vooraanstaande kunstevenementen in het AustralischAziatische gebied zijn verenigd: naast de Gwangju Biennale ook de biënnales van Shanghai, Singapore en Sydney en de Yokohama Triennale.

Lund Konsthall ontving een bijdrage voor de deelname van Melvin Moti aan de tentoonstelling The Immediate Future. De Konsthall programmeert internationaal, met veel aandacht voor videoinstallaties. Curator Asa Nacking werkt bij het ontwikkelen van projecten vaak samen met gastcuratoren, zoals Lynne Cooke en, in The Immediate Future, Anders Kreuger. Projecten ontstaan vaak in samenwerking met instituten in andere landen als de Frankfurter Kunstverein en Veenman Publishers Rotterdam. In The Immediate Future waren naast Melvin Moti ook Manon de Boer en Zilvinas Kempinas met werk vertegenwoordigd.

Het Centre pour l’image contemporaine Saint Gervais Geneva ontving ondersteuning voor de deelname van Esther Polak aan de achtste editie van Version: Version Bêta. Deze biënnale voor nieuwe digitale media in de beeldende kunst wordt georganiseerd door het Centre. Editie 2008 stond in het teken van experiment en onderzoek en belichtte de klassieke tegenpolen poëzie-techniek, onderzoek-creatie, amateur-professioneel en individu-collectief. De activiteiten werden becommentarieerd door correspondants-observateurs, onder wie Samuel Bianchini, George Legrady en Gwenola Wagon. Esther Polak presenteerde haar project Nomadic Milk.

i m art, Seoul Hellen van Meene € 3.600 – € 9.221 maart – april 2008

map, Mobile Art Production, Stockholm Fiona Tan € 5.500 – € 24.500 oktober – november 2008

Fotomuseum Winterthur, Winterthur Hans van der Meer € 6.100 – € 56.750 juni – augustus 2008

I M Art kreeg een bijdrage in de kosten van een presentatie van Hellen van Meene. De galerie, die in maart 2007 werd geopend, legt zich toe op in het tonen van tekeningen, schilderijen en foto’s en wil een brug slaan tussen jonge Koreaanse kunstenaars en internationale vooraanstaande musea, galeries en kunstmagazines. Zij krijgt veel aandacht van de nationale media en trekt een trendy, internationaal georiënteerd publiek. Het was voor het eerst dat foto’s van Hellen van Meene te zien waren in een solotentoonstelling in Zuid-Korea.

Mobile Art Production kreeg een bijdrage in de vertoningskosten van een film van Fiona Tan. Opgericht door voormalig Iaspis-curator Magdalena Malm, ontwikkelt Map sinds maart 2007 afzonderlijke kunstenaarsprojecten, waarbij voor elk project de beste locatie, situatie en tijd worden gekozen. In het project met Fiona Tan stond de film The Island centraal, die zij maakte op het Zweedse eiland Gotland, waar Andrei Tarkovski zijn laatste film Offret draaide. The Island werd vertoond in een leegstaande bioscoop in Stockholm, dicht bij het Royal Dramatical Theatre, waar veel van Tarkovski’s acteurs werkzaam waren. Het was de première van Tans film.

Fotomuseum Winterthur ontving een bijdrage in de kosten van een presentatie van Hans van der Meer. Het museum programmeert internationaal, doorgaans in samenwerking met buitenlandse partners als Castello di Rivoli en het Whitney Museum of American Art en, in Nederland, het Stedelijk Museum Amsterdam en het Nederlands Fotomuseum. Hans van der Meer presenteerde het project European Fields, dat door Paradox ontwikkeld en met steun van de Mondriaan Stichting al in diverse andere Europese instituten te zien was.


De Busan Biennale kreeg een bijdrage voor de deelname van Rob Johannesma, Erik van Lieshout en Michael Raedecker aan de vierde editie, die in het teken stond van expenditure, opgevat als consumptie, ontlading, uitputting, en drie onderdelen omvatte: de Contemporary Art Exhibition, het Sea Art Festival en het Busan Sculpture Project. De biënnale is in 2001 ontstaan uit het Pusan International Contemporary Art Festival; de vorige editie, in 2006, trok 1,3 miljoen bezoekers. Editie 2008 vond weer tegelijkertijd met de Gwangju Biënnale plaats: het internationale publiek bezoekt beide evenementen.

The 5th Seoul International Media Art Biennale, Seoul Manon de Boer, Gerald van der Kaap en Peter Struycken ea € 7.516 – € 770.000 september – november 2008


Zuid-Korea

Kunsthalle Bern, Bern Gabriel Lester, Avery Preesman € 4.846 – € 129.787 januari – maart 2009

Museum für Gestaltung Zürich, Zürich Bertien van Manen, Aernout Mik, Erwin Olaf € 10.106 – € 23.303 september 2008 – januari 2009

Kunsthalle Bern werd ondersteuning verleend voor de deelname van Gabriel Lester en Avery Preesman aan de groepstentoonstelling Slow Movement or: Half and Whole. De Kunsthalle bestaat al bijna honderd jaar als platform voor hedendaagse kunst en kent een traditie van spraakmakende projecten, zoals Harald Szeemanns When Attitudes Become Form. Sinds 2005 is Philippe Pirotte directeur, jaarlijks worden zes tentoonstellingen gemaakt. Slow Movement wilde een bijdrage leveren aan het kunsthistorisch discours. Naast Gabriel Lester en Avery Preesman namen ook kunstenaars als Becky Beasley, Eileen Quinlan en Lucy Skaer deel. Bij de tentoonstelling verscheen een catalogus.

Het Museum für Gestaltung kreeg een bijdrage voor de deelname van Bertien van Manen, Aernout Mik en Erwin Olaf aan Short Stories in Contemporary Photography. Dit museum geldt als het belangrijkste instituut voor vormgeving en verwante kunsten in Zwitserland, het programmeert internationaal maar niet uitsluitend hedendaags. Spraakmakende tentoonstellingen waren Nature Design: From Inspiration to Innovation en Wouldn’t It Be Nice: 10 Utopias in Art and Design. Short Stories in Contemporary Photography werd samengesteld door Angeli Sachs en ging over parallellen tussen het korte verhaal en hedendaagse fotografie die gebruik maakt van vertelmogelijkheden.

arco 2008 Ellen de Bruijne Projects € 4.400 Galerie Akinci € 5.500 – € 25.302; Galerie Lumen Travo € 4.400 – € 15.327; Galerie RonMandos € 4.510 – € 14.593; Gallery Zink € 6.250; Mirta Demare, ruimte voor actuele kunst € 4.400

Art Basel 2008 Annet Gelink Gallery € 7.960; Annet Gelink Gallery € 3.340; Galerie Juliette Jongma € 2.956 – € 20.000; Galerie Paul Andriesse € 7.877

Art Basel 2008 Art Statements Galerie Diana Stigter € 3.046; The Approach € 3.098

Kunsthalle Winterthur, Winterthur Aleksander Komarov € 2.234 – € 22.255 augustus – oktober 2008 Kunsthalle Winterthur ontving een bijdrage voor de eerste solotentoonstelling van Aleksander Komarov in Zwitserland. Kunsthalle Winterthur programmeert vooral voor een jong publiek. De activiteiten worden steeds internationaler: in 2008 werden zowel Nicola Grabiele en Christoph Oertli (Zwitserland) gepresenteerd als Hito Steyerl (Duitsland) en Tamy Ben Tor (Verenigde Staten).

Kunstraum Walcheturm, Zurich Channa Boon, Sara Rajaei € 1.658 – € 10.200 september – oktober 2008 Kunstraum Walcheturm kreeg een bijdrage in de kosten van een tentoonstelling van Channa Boon en Sara Rajaei. Walcheturm (sinds 2002) programmeert internationaal, met veel aandacht voor performance en muziek, en fungeert als hoofdlocatie voor het jaarlijkse Videoex Festival. Channa Boon en Sara Rajaei toonden het videodrieluik From their Planet, naar een concept van Harm Lux, dat ze met de Zwitserse kunstenares Antonelle Kurzen uit vergelijkbare opnames van traditionele bewoners in Bolivia, India en Iran hadden samengesteld.

Performance Project, Basel Falke Pisano € 752 – € 32.216 juni 2008 Liste, The Young Art Fair, complementair aan Art Basel, kreeg een bijdrage voor de deelname van Falke Pisano aan Performance Project. Dit platform voor performance is door Liste ontwikkeld, omdat performance zelden te zien valt op kunstbeurzen en ook minder succes kent op de kunstmarkt. Curator was Silke Bitzer, die naast Falke Pisano ook Magnus Arnason, Cinemari, Christoph Gallio, Hideto Heshiki, A Kassen, Reto Pulfer en Stefanie Trojan uitnodigde.

Art Basel 2008 Liste Galleria Klerkx € 2.371; Gallery Laurin € 2.295; Upstream Gallery € 3.366 – € 12.271

Art Basel Miami Beach 2008 Annet Gelink Gallery € 6.850; Bob van Orsouw Gallery € 10.415; Ellen de Bruijne Projects € 3.750; The Breeder € 3.870

Art Forum Berlin 2008 Ellen de Bruijne Projects € 3.425; Galerie Akinci € 3.570; Galerie Diana Stigter € 2.975; Galerie Fons Welters € 4.750; Galerie Martin van Zomeren € 3.311; Galerie Nadja Vilenne € 3.846; Galerie RonMandos € 3.990; mkgalerie.nl € 4.750; OneTwenty Gallery € 2.000; Vous Etes Ici € 3.441

Collect 2008 Galerie Louise Smit € 2.081 – € 13.499

Design Miami 2008 Ornamentum Gallery € 10.288 – € 52.706; Priveekollektie € 10.288 – € 60.405; vivid gallery € 9.700

Design Miami-Basel 2008 vivid gallery € 9.016

fiac 2008 Ellen de Bruijne Projects € 3.100; Galerie Diana Stigter € 6.182; Galerie Juliette Jongma € 3.255; Galerie Lumen Travo € 4.650; Galerie Nadja Vilenne € 4.650; Galleria Klerkx € 2.558; Motive Gallery € 4.340

Frieze 2008 Annet Gelink Gallery € 7.198 – € 23.716; Galerie Juliette Jongma € 4.475; Galerie Paul Andriesse € 7.348; Galleria Francesca Kaufmann € 7.551; Zeno X € 7.597

152

153

Ondersteunde projecten Arts Collaboratory

Figge von Rosen Galerie € 3.750; Galerie Juliette Jongma € 3.650; Galerie Martin van Zomeren € 4.290; Galleria Klerkx € 4.290; Klemm’s € 3.875; Upstream Gallery € 4.100

Paris Photo 2008 Antiquariaat L. van Paddenburgh € 1.700; Flatland Gallery € 5.780; Galerie Cokkie Snoei € 5.610; Galerie Van Zoetendaal € 6.120

Photo Miami 2008 Galerie Cokkie Snoei € 4.390; Galerie Onno van Toor € 2.740; Galerie van Kranendonk € 4.005; Mirta Demare, ruimte voor actuele kunst € 3.875; mkgalerie.nl € 3.840; Ton Peek Photography € 3.592; tzr Galerie Kai Brückner € 6.250; Witzenhausen Gallery € 2.740

scope London 2008 Flatland Gallery € 6.822

The Armory Show 2008 Annet Gelink Gallery € 6.325; Galerie Diana Stigter € 5.875 – € 5.875; Galerie Juliette Jongma € 3.247

ArtEast, Bishkek, Kirgizië Jan Korbes, Bert Kramer ea € 13.520 – € 119.020 september – oktober 2008

khoj International Artists Association, New Delhi, India Els Reijnders, Giny Vos, Friso Witteveen € 32.500 – € 864.461 november – december 2008

ArtEast nodigde Cascoland uit deel te nemen aan Boom-Boom, een hedendaagse kunstpresentatie die voor de vierde keer plaatsvond in Bishkek. ArtEast is in 2002 opgericht door kunstenaars uit Kirgizië. Het kunstenaarsinitiatief wilde kennismaken met de werkwijze van Cascoland: het produceren en presenteren in de openbare ruimte onder mobilisatie en participatie van publiek. Cascoland werd in Boom-Boom vertegenwoordigd door de kunstenaars Jan Korbes, Bert Kramer, Mantas Lesauskas en Bart Majoor. Het was de eerste oriëntatie- en presentatiereis van Cascoland naar Kirgizië, met als doel er in 2009 gezamenlijk een Cascolandproject te ontwikkelen.

khoj International Artists’ Association kreeg binnen het Arts Collaboratory-programma een bijdrage voor de deelname van curator Els Reijnders en kunstenaars Giny Vos en Friso Witteveen aan het internationaal kunstproject 48 C Public.Art.Ecology. khoj werd in 1997 opgericht en is gelieerd aan de Triangle Arts Trust, de programmering van workshops en residencies is internationaal, met het accent op Zuid-Azië voor het ontwikkelen van een regionaal netwerk. 48 C Public.Art.Ecology was een van de eerste hedendaagse kunstfestivals in Delhi, het was gericht op ecologie en milieuvraagstukken en speelde zich af in de openbare ruimte.

ceia, Centro de Experimentaçao e Informaçao de Arte, Belo Horizonte, Brazilië Rose Akras, Nora Heilman ea € 22.599 – € 27.370 juli – augustus 2009

mama, Rotterdam, Nederland Reis- en verblijfkosten Douala, Casablanca, Johannesburg € 10.950 – € 10.950 februari 2008

ceia kreeg een bijdrage voor de deelname van Rose Akras, Nora Heilman, Dirk Jan Jager, Elke Veltman en Mariëlle Videler aan de tweede editie van de Manifestação Internacional de Performance. Het centrum werd opgericht in 2001 en ontwikkelt onder leiding van de van de Rijksakademie afkomstige Marco Paulo Rolla projecten, doorgaans binnen het Rain Artists’ Initiatives Network en vaak met steun uit Nederland. De selectie van performancekunstenaars voor mip2 kwam tot stand met instellingen als het Centre for Transnational Art, Identity and Nation, het Life Art Development Agency en de Rijksakademie. mip2 werd ondersteund binnen het Arts Collaboratory-programma.

Showroom mama organiseerde de Project(or) Art Fair, een platform voor actuele kunstpodia. Vijf dagen lang presenteerden 28 vooruitstrevende kunstpodia uit binnenen buitenland zich met werk van meer dan honderd kunstenaars in het voormalig postkantoor in Rotterdam. Deelnemers zoals Fette’s Gallery uit Los Angeles en Artists Anonymous uit Berlijn, maar ook Kop uit Breda en Tag uit Den Haag, presenteerden zich ieder op eigen wijze, variërend van een performance tot een beursshow. De Mondriaan Stichting droeg bij in de reisen verblijfskosten van Doual’Art (Douala), La Source de Lion (Casablanca) en saarts Emerging (Johannesburg).

Centre Soleil d’Afrique, Bamako, Mali Joost van Haaften, Harald Schole € 10.100 – € 21.600

Trans Artists, Amsterdam, Nederland Artists in Dialoque € 40.000 – € 170.000 oktober 2008

Voor de deelname van Joost van Haaften en Harald Schole aan het project Station Mali Gare Mali kreeg Soleil d’Afrique een bijdrage. Soleil d’Afrique is een kunstenaarsinitiatief onder leiding van Hama Goro, die tijdens zijn verblijf aan de Rijksakademie beide Nederlandse kunstenaars leerde kennen. Het bereik van het initiatief is groot: aan Station Mali namen niet alleen kunstenaars uit Mali deel, maar ook uit landen als Benin, Ivoorkust en Togo. Het project was gericht op het internationaal uitwisselen van ideeën en het scheppen van voorwaarden voor creative industries in Mali. De ondersteuning vond plaats binnen het samenwerkingsverband Arts Collaboratory.

Trans Artists organiseerde van 9 tot 12 oktober de Res Artist General Meeting 2008 in Amsterdam en maakte het daarmee mogelijk dat de contacten tussen Nederlandse en buitenlandse hedendaagse kunstinstellingen zich verstevigden. Het onderwerp van de conferentie was gastvrijheid; dit ligt de Mondriaan Stichting na aan het hart en sluit aan bij de aandacht die zij eerder, met een groot aantal conferentiepartners zoals hivos en Stichting doen, heeft gevraagd voor het nieuwsgierigheidsbeleid. Tijdens de conferentie werd het Arts Collaboratoryprogramma voorgesteld aan een internationaal publiek.


nada 2008

154

Ondersteunde projecten Gebruikers lofts New York

Madeleine Berkhemer, Rotterdam 17 – 21 januari 2008 Madeleine Berkhemer bezocht Galerie Priska Juschka Fine Art om de ruimte te zien waar zij in december 2008 haar solotentoonstelling krijgt en om afspraken te maken voor beurspresentaties in New York, Parijs en Berlijn.

Sara Blokland, Amsterdam 6 – 20 november 2008 Sara Blokland verbleef in de loft voor de inrichting en opening van haar solotentoonstelling bij lmakprojects in New York.

Inge Borsje, Eindhoven 12 – 17 februari 2008 Inge Borsje bereidde de presentatie van kunstenaars uit de tentoonstelling Be(com)ing Dutch van het Van Abbemuseum in het New Museum in januari 2009 voor.

Rixt Bosma, Leiden 31 oktober – 11 november 2008 Rixt Bosma deed onderzoek in het Robert Capa Archive in het International Center of Photography om de dertig fotografische afdrukken van Capa in de collectie van het Rijksprentenkabinet in hun context te plaatsen.

Danila Cahen, Amsterdam 27 – 30 september 2008 Voor een documentaire deed Danila Cahen in New York een filmisch onderzoek naar de relatie tussen kunstenaar en curator en de ontwikkeling van het vak van curator.

Lily Conemans, Esch 14 – 16 juni 2008 Lily Conemans maakte foto’s voor haar tentoonstelling en boek over haar veertigjarige carrière als modeontwerpster.

Hans Eijkelboom, Amsterdam 23 – 26 juni 2008 Hans Eijkelboom sprak met uitgever Lesly A. Martin van Aperture Foundation over een nieuw boek en exposeerde bij Harper’s Books in East Hampton.

Ryan Gander, Amsterdam 1 – 15 september 2008 Voor de opening van zijn solotentoonstelling in de galerie van Tanya Bonakdar in Chelsea verbleef Ryan Gander in New York.

Wineke Gartz, Amsterdam 9 – 20 maart 2008 Wineke Gartz verbleef in New York om het contact met Dan Graham te intensiveren en foto- en videoopnames te maken.

Ton van Gool, Eindhoven 29 november – 7 december 2008 Ton van Gool ontmoette personen en instellingen die relevant zijn voor zijn werkzaamheden als projectleider van Cultuur Strijp S.

Dylan Graham, Amsterdam 4 – 5 augustus 2008 Dylan Graham had een aantal afspraken voor twee tentoonstellingen in New York: een solopresentatie in de Rare Gallery in Chelsea en een groepsexpositie in het Museum of Arts and Design

May Heek, Amsterdam 27 – 30 oktober 2008 May Heek was aanwezig bij de inrichting en opening van de tentoonstelling New Releases, die een overzicht gaf van haar nieuwe werk en dat van drie andere kunstenaars die in 2007 en 2008 aan de School of Visual Arts hebben gestudeerd.

Sylvia Hennequin, Rotterdam 11 – 17 november 2008 Sylvia Hennequin was aanwezig op de opening van haar solotentoonstelling bij de New Yorkse galerie Monkdogz Urban Art bij, die haar sinds 2007 vertegenwoordigt.

Philippine Hoegen, Amsterdam 18 – 27 oktober 2008 Philippine Hoegen, die 2006 met Banu Cennetoglu het kunstenaarsinitiatief Bent Books heeft opgericht dat kunstenaarsboeken produceert en publiceert, nam deel aan de New York Art Book Fair.

Astrid Honold, Amsterdam 26 augustus – 8 september 2008 Fendry Ekel heeft gebruikgemaakt van de loft voor zijn solotentoonstelling bij Priska C. Juschka Fine Art in New York.

Allard van Hoorn, Amsterdam 4 – 13 mei 2008 Allard van Hoorn sprak met galeries in Chelsea en vond voor zijn projecten in 2009 en 2010 partners, participanten en tentoonstellingsruimtes.

Cathy Jacob, Rotterdam 19 – 24 maart 2008 Cathy Jacob bezocht een aantal musea en onderhield contacten.

Boukje Janssen, Amsterdam 5 – 11 oktober 2008 Bij lmakprojects richtte Boukje Janssen haar solotentoonstelling in, die in 2009 een vervolg zal krijgen in een duopresentatie.

Hendrik Kerstens, Amsterdam 23 – 28 augustus 2008 Hendrik Kerstens was aanwezig bij de opening van zijn tentoonstelling in Witzenhausen Gallery.

Jaap van de Klomp, Utrecht 16 – 19 maart 2008 Voor een aantal afspraken ter voorbereiding van zijn publicatie Jazz Lives verbleef Jaap van der Klomp in New York.

Gert Jan Kocken, Amsterdam 1 – 11 juni 2008 Gert Jan Kocken fotografeerde de permanente installatie van Germaine Kruip in de Jill Sander store.

Paul Kooiker, Amsterdam 24 – 28 oktober 2008 Bij een signeersessie voor zijn nieuwe boek Room Service in boekhandel Dashwood Books legde Paul Kooiker contacten met collega-kunstenaars, vormgevers en uitgevers.

Irene Kopelman, Amsterdam 8 – 16 december 2008 Irene Kopelman was door Henk Slager uitgenodigd deel te nemen aan de tentoonstelling Nameless Science in Apexart en een daaraan gerelateerd symposium, waar haar bijdrage aan de tentoonstelling werd gepresenteerd en bediscussieerd.

Renske Janssen, Rotterdam 11 – 14 juni 2008 Renske Janssen ontmoette met Germaine Kruip wetenschapper Albert Uy om met hem van gedachten te wisselen over hun film over de prieelvogel en woonde de opening bij van de Jill Sander store waarvoor Germaine Kruip een installatie had ontwikkeld.

Doina Kraal, Amsterdam 14 – 27 september 2008 Doina Kraal maakte een installatie voor de tentoonstelling to: Night in Hunter College Art Galleries.

Joline Jolink, Amsterdam 15 – 20 september 2008 Joline Jolink toonde haar nieuwste collectie aan de Amerikaanse pers en media, editors, stylisten en inkopers.

P.A. van de Kreeke, Goes 27 april – 10 mei 2008 Voor het samenstellen van de tentoonstelling Archetypisch in Nederland heeft Peter Anthonie van de Kreeke overlegd met Alexis Portilla, een van de kunstenaars in New York die hij bij zijn project wil betrekken, en samen met hem een aantal kunstenaars bezocht.

Jeroen Jongeleen, Rotterdam 18 juni – 2 juli 2008 Jeroen Jongeleen werd met Marc Bijl uitgenodigd voor de opbouw en opening van hun tentoonstelling bij Marianne Boesky Gallery, bezocht daarnaast ook een aantal andere galeries en realiseerde een stickerproject dat, nadat het was gemonteerd als animatiefilm, werd vertoond in mu in Eindhoven.

Tomas Jan Kaan, Amsterdam 20 – 26 november 2008 Documentairemaker Tomas Jan Kaan deed in New York een vervolgonderzoek naar vluchtelingen die hij in 2007 in het grensgebied van Eritrea en Ethiopië had leren kennen.

Frank Landheer, Utrecht 12 – 19 april 2008 Frank Landheer ging na of er belangstelling was voor zijn interactieve installatie The Soothing Sea, waarbij het publiek zowel toeschouwer als veroorzaker is van de gebeurtenissen op het beeldscherm.

Peter Leeuwerink, Amsterdam 10 – 16 juli 2008 Om meer bekendheid te geven aan het project Helvetica Empire en de weblog Raumnomicon gaf Peter Leeuwerink twee vj-shows voor geïnteresseerden uit de New Yorkse kunstwereld.


Peter Beets, Rijswijk 14 – 18 juni 2008 Vincent Koning en Peter Beets zijn uitgenodigd door gitarist Joe Cohn (in 2007 genomineerd als beste Jazzgitarist door het vakblad Downbeat) in New York, lessen bij hem te nemen en een optreden met hem te verzorgen in de Jazzclub Small’s.

Carlijn Diesfeldt, Amsterdam 23 – 26 november 2008 Carlijn Diesfeldt, projectleider van Beyond Leidsche Rijn, verbleef met Simon van Dommelen, projectadviseur bij Stad bv adviesbureau stedelijke ontwikkeling en culturele projecten, in New York om nader kennis te maken met de organisatie Creative Time, die een grote buitententoonstelling voorbereidt ter herdenking van de relatie Amsterdam-New York in 2009.


Hieke Bakker, Amsterdam 28 augustus – 1 september 2008 Hieke Bakker bestudeerde voor woningcorporatie Ymere de transformatie van het Meatpacking District in New York en ging met een fotograaf die een beeldend essay zou maken na welke invloed kunst en cultuur op deze transformatie hebben.

Erik van Lieshout, Rotterdam 12 – 17 juli 2008 Erik van Lieshout installeerde zijn nieuwe film voor de tentoonstelling After Nature in het New Museum en kreeg als gevolg van zijn deelname aan de groepstentoonstelling Pretty Ugly een toezegging voor een solopresentatie in Michele Maccarone Gallery in 2009.

Mark Lijftogt, Dedemsvaart 11 – 18 oktober 2008 Mark Lijftogt verbleef in New York om zijn tentoonstelling Still-Life Paintings bij Otto Naumann Ltd in te richten en de opening ervan bij te wonen.

Annaleen Louwes, Amsterdam 26 november – 3 december 2008 Voor het project Henry Hudson 400 deed Annaleen Louwes op verzoek van de GGD Amsterdam een fotografisch onderzoek naar hoe in New York wordt omgegaan met de onderkant van de samenleving.

Katja Mater, Amsterdam 9 – 13 oktober 2008 Katja Mater maakte op uitnodiging van Vicky Donner een solotentoonstelling in haar galerie v&a.

Raquel Maulwurf, Amsterdam 4 – 10 juli 2008 Raquel Maulwurf maakte een plan voor haar solotentoonstelling begin 2009 in Frederieke Taylor Gallery.

Janne Kyttanen, Amsterdam 19 – 24 februari 2008 Freedom of Creation nam op uitnodiging van het MoMA deel aan de tentoonstelling Design and the Elastic Mind, over de relatie tussen wetenschap en design.

Hans Meertens, Breda 31 maart – 8 april 2008 Naar aanleiding van zijn deelname aan de internationale groepsexpositie One Sky en Uncore une Foix in de Monkdogz Urban Art Gallery in 2006 en 2007, is Hans Meertens in april 2008 gevraagd voor een eerste solo expostie in de galerie.

Joris Laarman, Rotterdam 17 – 20 februari 2008 Joris Laarman nam op uitnodiging van het moma deel aan de tentoonstelling Design and the Elastic Mind, over de relatie tussen wetenschap en design.

Teun Hocks, Breukelen 31 december – 11 januari 2009 Teun Hocks had een solotentoonstelling bij ppow Gallery.

156

157

Mevis en Van Deursen Amsterdam, 5 – 9 maart 2008 Armand Mevis hield een lezing over het ontwerp van Mevis-Van Deursen voor Rotterdam 2001, culturele hoofdstad van Europa, en besprak met het New museum correcties in de publicatie over sanaa Architecten in het New Museum.

Melvin Moti, Rotterdam 27 december – 1 januari 2009 Voorafgaand aan zijn deelname aan het International Studio and Cultural Program per 1 januari 2009 verbleef Melvin Moti in de loft.

Marcel Musters, Amsterdam 25 februari – 10 maart 2008 Marcel Musters deed inspiratie op en ontmoette onder anderen Jim Nicola van de New York Theatre Workshop en Matthew Marks van Gallery Matthew Marks.

Marcel Musters, Amsterdam 14 – 27 december 2008 Marcel Musters bezocht het tv-station Logo voor de serie Hertenkamp, voerde besprekingen met Inez van Lamsweerde en Vinooth Matadin voor een grote serie nieuwe foto’s van theatergroep mugmetdegoudentand en legde met Maria Goos contacten voor het verkopen van haar toneelwerk.

Lisa van Noorden, Rotterdam 22 – 29 februari 2008 In New York en Boston promootte Lisa van Noorden haar kunstproject en ging zij, onder meer door galeries te bezoeken, na welke mogelijkheden er zijn tot exposeren.

Lisa van Noorden, Rotterdam 1 – 7 december 2008 Als gevolg van haar eerdere bezoek aan New York werd Lisa van Noorden door Umbrage Gallery uitgenodigd voor een solotentoonstelling.

Serge Onnen, Amsterdam 16 – 30 december 2008 Voor de presentatie van zijn boek Drawings on Writing in boekhandel Housing Works in Soho verbleef Serge Onnen in New York.

Helma Pantus, Amsterdam 28 oktober – 6 november 2008 Helma Pantus verstevigde haar contacten met galeries die geïnteresseerd waren in haar werk: Jeff Bailey, Bravin-Lee, Amy Smith-Stewart en Jacob Witzenhausen.

Bik Van der Pol, Rotterdam 16 – 18 juni 2008 Bik Van der Pol woonden de opening van hun tentoonstelling I’ve Got Something in My Eye in het Hessel Museum of Art & ccs Galleries bij en hadden een ontmoeting met Nato Thompson van Creative Time, die resulteerde in de uitnodiging voor een project in de openbare ruimte van New York City in 2009–2010.

Jan van der Ploeg, Amsterdam 13 – 24 oktober 2008 Op uitnodiging van curator Phong Bui maakte Jan van der Ploeg een muurschildering in de tentoonstelling Minus Space in PS1.

Katja Prins, Amsterdam 23 mei – 1 juni 2008 Na haar verblijf in Boston heeft Katja Prins deelgenomen aan de internationale vormgevingsbeurs sofa: haar solopresentatie Continuum werd verzorgd door de Amerikaanse galerie Ornamentum.

Uli Rapp, Amsterdam 12 – 16 augustus 2008 Uli Rapp had een aantal afspraken in New York over mogelijke exposities en verkooppunten.

Dorine Rinkes, Amsterdam 16 – 31 juli 2008 Na exposities van zijn kunstwerk htbt in Nederland en Italië verbleef Bert Feddema in New York om na te gaan welke mogelijkheden Manhattan bood om zijn installatie te vervolmaken en te tonen.

Robbert Roos, Amersfoort 27 april – 4 mei 2008 Redacteur Robbert Roos van Kunstbeeld schreef over actuele ontwikkelingen in de kunst in de Verenigde Staten.

Jan Rothuizen, Amsterdam 2 – 12 juli 2008 Jan Rothuizen verbleef in New York naar aanleiding van een tentoonstelling in het New Museum waar hij samen met de Egyptische kunstenaars van de Townhouse Gallery in Cairo meedeed aan de tentoonstelling Museum as a Hub.

Rafaël Rozendaal, Parijs 21 – 27 mei 2008 Rafaël Rozendaal nam deel aan een paneldiscussie over internetkunst in het New Museum en onderhield contacten.

Henk Slager, Amsterdam 7 – 14 december 2008 Henk Slager bezocht de opening van de tentoonstelling Nameless Science en een daaraan gerelateerd symposium (in samenwerking met Columbia University en The Cooper Union), die hij op uitnodiging van Apexart had ontwikkeld.

Wende Snijders, Amsterdam 17 – 30 juli 2008 Wende Snijders ging met voormalig Broadwayproducer Robin de la Vita na welke showmogelijkheden New York haar te bieden heeft.

Martine Stig, Amsterdam 14 – 21 april 2008 Martine Stig maakte opnamen voor haar nieuwe videoproject.

Lily van der Stokker, Amsterdam 18 juni – 4 juli 2008 Lily van der Stokker maakte een muurschildering (Complain Mountain) voor de tentoonstelling Painting Now and Forever, Part II in Matthew Marks Gallery in Chelsea.

Bert Teunissen, Amsterdam 17 – 23 november 2008 Bert Teunissen was in New York om zijn nieuwe publicatie te presenteren bij Witzenhausen Gallery in Chelsea.

Studio Lawrence, Rotterdam 20 – 22 februari 2008 Bart Eijking van Studio Lawrence was aanwezig bij de opening van de nieuwe galerie voor hedendaagse meubels 21st21st, die de Last Supper Table van Studio Lawrence in zijn programma heeft opgenomen.

Eugène van Veldhoven, Den Haag 8 – 12 april 2008 Eugène van Veldhoven onderhield contacten, zoals met David McFadden, hoofdcurator van het Museum of Arts & Design in Manhattan, en gaf een lezing in de Rhode Island School of Design over zijn werk dat te zien was in de tentoonstelling Evolution / Revolution, the Arts and Crafts in Contemporary Fashion and Textiles.

Leonieke Verhoog, Amsterdam 16 – 22 januari 2008 Leonieke Verhoog ging na hoe het sinds 2002, het jaar waarin de V2_studie Mapping the electronic art and digital culture in the usa and exploration of the possibilities for future collaborations with the Netherlands verscheen, gesteld is met samenwerkingsverbanden tussen Amerikaanse en Nederlandse eCultuur-instellingen.

Alex Vermeulen, Amsterdam 1 – 14 juni 2008 Alex Vermeulen nam met zijn films soh10 The Opera en The Senses Apart deel aan het Brooklyn International Film Festival 2008 en legde daarnaast ook contacten die kunnen leiden tot het presenteren van zijn driedelige video-installatie soh17 The Mood Rooms in de Verenigde Staten.

Jan Westerhof, Zwolle 8 – 14 september 2008 Jan Westerhof had een expositie bij Agora Gallery en benaderde tv-stations en een producer om een filmpje te promoten dat hij speciaal voor de Verenigde Staten had ontworpen.

Hgis-cultuurmiddelen ministeries van Buitenlandse Zaken en OCW

China

flicam, Fuping Hans van Bentem, Netty van den Heuvel ea € 7.788 – € 143.600 Juni – september 2008

De Biennale of Sydney kreeg ondersteuning voor een presentatie van Ryan Gander tijdens de openingsweek van de zestiende editie, Revolutions: Forms That Turn. Artistiek directeur was Carolyn Christov-Barkargiev (ps1 New York). Van uiteenlopende kunstenaars, van Marcel Duchamp en Kazimir Malevitsj tot William Kentridge en Bruce Nauman, werd werk getoond dat revoluties in de kunst teweegbracht. Naast openbaar debat, lezingen en publicaties lanceerde de biënnale ook een nieuw initiatief, Art Compass 2008, in samenwerking met de Yokohama Triënnale en de biënnales van Singapore, Shanghai en Gwangju, om de positie van hedendaagse kunst in de Australisch-Aziatische regio te versterken.

Het Fule International Ceramic Art Museum kreeg een bijdrage in de kosten die Hans van Bentem, Netty van den Heuvel, Ingrid Mol, Pepijn van den Nieuwendijk, Tejo Philips, Remco Postuma, Adriaan Rees, Anton Reijnders, Nick Renshaw en coördinator Peter Mechelse maakten voor hun reis naar Fuping. Daar werd met Stichting Promotie Monumentale Keramiek een presentatie gemaakt in een van de acht landenpaviljoens die het flicam bouwt tussen 2004 en 2010. Het flicam is een uitgebreid complex van studio’s, fabrieken, hotel, museum en paviljoens. In Fuping vindt in 2009 het congres van de icmea, de International Ceramic Magazine Editors Association, plaats.

België

Brussels Biennial, Brussel Brussel Biënnale € 30.000 – € 2.277.230 oktober 2008 – januari 2009 Aan de eerste Brussel Biënnale, onder artistieke leiding van Barbara Vanderlinden, droeg de Mondriaan Stichting bij. Voor deze biënnale werden kunstinstellingen uit de stedelijke regio die zich uitstrekt over België, Nederland en delen van Frankrijk en Duitsland uitgenodigd zich met een project te presenteren. De biënnale wilde bijdragen aan het versterken van deze regio als internationale culturele ontmoetingsplaats. Uit Nederland deden het Van Abbemuseum, bak en Witte de With mee. Meer dan veertig kunstenaars werden getoond in twee verlaten gebouwen langs de Brusselse noordzuidspoorwegverbinding. Deze biënnale was het eerste deel van een groter transnationaal experiment dat loopt tot 2010.

Canada

acreq, Montreal, Quebec Bas van Koolwijk Gert-Jan Prins, Telcosystems € 5.835 – € 24.561 mei 2008 acreq, L’Association des Centres de recherche d’emploi du Québec, nodigde het duo Bas van Koolwijk en Gert-Jan Prins en het trio Telcosystems (David en Gideon Kiers, Lucas van der Velden) uit zich te presenteren tijdens de negende editie van Elektra en kreeg daarvoor een bijdrage. acreq is in 1978 opgericht en organiseert sinds 1999 Elektra, een kunstfestival waar digitale techniek andere media ontmoet. Aan het festival is de International Marketplace of Digital Arts gekoppeld, voor toekomstige internatonale samenwerkingsen uitwisselingsprogramma’s. Bas van Koolwijk en Gert-Jan Prins vertoonden hun project Synchronator, Telcosystems bracht het project Raw Data.

National Art Museum China, Beijing Blendid, Edwin van der Heide ea € 45.000 – € 61.117 juni – juli 2008 Het National Art Museum of China kreeg ondersteuning voor de deelname van Blendid, Edwin van der Heide, Mateusz Herczka, Marnix de Nijs en Lars Spuybroek aan de tentoonstelling Synthetic Times: Media Art China 2008, georganiseerd met de Tsinghua University, het Millenium Museum en andere instellingen in China. Het namoc wordt geleid door Fan Di’an, die eerder verantwoordelijk was voor de Chinese inzending op de Biënnale van Venetië in 2003 en 2005. Aan Media Art China namen kunstenaars uit zo’n dertig landen deel. Het is de bedoeling dat de tentoonstelling een duurzaam vervolg krijgt als biënnale of triënnale.

Kestnergesellschaft, Hannover Rezi van Lankveld € 7.689 – € 165.867 mei – augustus 2008

Het Shanghai Institute of Visual Arts ontving ondersteuning voor een presentatie van Thonik in Bund 18. Siva is een nieuw initiatief van de Fudan University en wordt financieel ondersteund door onder meer het ministerie van Educatie en investeringsmaatschappijen. Het instituut was verantwoordelijk voor de Chinese inzending op de Biënnale van Venetië en is cocurator van de 2010 Shanghai World Expo. De instelling richt zich nadrukkelijk op een jong publiek en op professionele doelgroepen.

Kestnergesellschaft ontving een bijdrage voor de deelname van Rezi van Lankveld aan de internationale groepstentoonstelling Back to Black. De organisatie programmeert internationaal, met kunstenaars als Thomas Hirschhorn, Gilbert & George en Per Kirkeby, in tentoonstellingen die soms doorreizen naar andere presentatielocaties. In Back to Black werd het belang van de kleur zwart in eigentijdse kunst geanalyseerd. De tentoonstelling maakte deel uit van een serie thematische groepstentoonstellingen, die in 2007 is begonnen met Made in Germany. Naast Rezi van Lankveld namen twintig andere kunstenaars deel, onder wie Pablo Alonso, Udomsak Krisanamis en Ned Vena.

Denemarken

European Glass Context / Bornholms Kunstmuseum, Gudhjem Aldo Bakker, Fleur van den Berg ea € 10.245 – € 340.000 september – oktober 2008 European Glass Context en het Bornholms Kunstmuseum werd een bijdrage verleend voor de deelname van Aldo Bakker, Fleur van den Berg, Vincent van Ginneke, Menno Jonker, Ellen Urselmann en Arnout Visser aan European Glass Context 2008. Dit is een onderdeel van een tweejaarlijks symposium voor Europees hedendaags glas op het Deense eiland Bornholm. In drie tentoonstellingen (gevestigd, aankomend en industrieel) kwamen glasontwerpers uit dertig Europese landen aan bod. Daarvoor werd per land een vertegenwoordiger benoemd om de nationale presentatie samen te stellen. Voor Nederland was dit Job Meihuizen van het Nationaal Glasmuseum Leerdam.

Duitsland Shanghai Biennale, Shanghai Tiong Ang, Lonnie van Brummelen ea € 53.900 – € 290.825 september – 2008 De Shanghai Biënnale ontving ondersteuning voor de deelname uit Nederland aan de zevende editie in 2008, en voor een publicatie. De ondersteuning gold Tiong Ang, Lonnie van Brummelen en Siebren de Haan, Mariana Castillo Deball, Yangah Ham, Jeanne van Heeswijk, Suchan Kinoshita en Mieke van de Voort. De biënnale had als titel Translocalmotion en vond plaats in het Shanghai Art Museum. De publiciteit werd verzorgd door Art Compass 2008, een initiatief van de biënnales van Gwangju, Shanghai, Singapore en Sydney en de Yokohama Triënnale, dat de positie van hedendaagse kunst in de Australisch-Aziatische regio wil versterken.

Garage, Berlijn Mark Bain, James Beckett ea € 11.400 – € 162.437 juli 2008 Voor de deelname van Mark Bain, James Beckett, Raviv Ganchrow, Geert-Jan Hobijn (Staalplaat Soundsystems) en Lola Landscape Architects aan Tuned City werd steun verleend aan Garage. Dit platform voor hedendaagse kunst en cultuur, opgericht in 1997, manifesteert zich vooral als een producerend festival voor nieuwe concepten. Het ontwikkelde het project Tuned City in samenwerking met Singuhr Hörgalerie, de belangrijkste locatie voor geluidskunst in Berlijn. Tuned City bestond uit een tentoonstelling en een conferentie. De conferentie werd voor het eerst gehouden en ging over onderzoek naar nieuwe evaluatiemethoden voor architectonische ruimtes in akoestisch perspectief.

158


Biennale of Sydney, Woolloomooloo Ryan Gander € 4.415 – € 1.359.501 juni – september 2008

Shanghai Institute of Visual Arts, Shanghai Thonik € 5.500 – € 170.399 mei – juni 2008


Australië

159

Ludwig Forum for International Art, Aken Atelier Van Lieshout € 25.000 – € 200.000 september – november 2008 Voor de tentoonstelling Das Haus van Atelier Van Lieshout gaf de Mondriaan Stichting een bijdrage aan het Ludwig Forum. Dit museum voor hedendaagse kunst beheert de collectie van Peter en Irene Ludwig en ontwikkelt tentoonstellingen met vooraanstaande internationale partners. Ook heeft het museum de tweejaarlijkse Kunstpreis Aachen ingesteld, die in 2008 werd uitgereikt aan Aernout Mik. Das Haus bood in twintig zalen een overzicht van het werk van Atelier Van Lieshout sinds de jaren tachtig tot heden.

Pinakothek der Moderne, München Hans Aarsman, Edwin Zwakman ea € 24.000 – € 76.000 oktober 2008 – januari 2009 Pinakothek der Moderne ontving ondersteuning voor de tentoonstelling Nature as Artifice: New Dutch Landscape in Photography and Video Art, met deelname van een groot aantal fotografen uit Nederland, van Hans Aarsman tot Edwin Zwakman. De Pinakothek programmeert internationaal en werkt samen met belangrijke instellingen over de hele wereld. Nature as Artifice ging over het kunstmatige karakter van landschap en natuur in Nederland en werd ontwikkeld door Maartje van den Heuvel. De tentoonstelling was ook te zien in het Kröller-Müller Museum en reisde na Duitsland door naar het George Eastman House in de Verenigde Staten. De catalogus verscheen bij nai Uitgevers.

Italië

Comune di Legnano, Legnano Nederlands realisme € 14.770 – € 68.403 februari – april 2008 Met steun van de Mondriaan Stichting werd een selectie van realistische kunstwerken uit de ing Collectie Nederland getoond in het Palazzo Leone da Perego in Legnano, Noord-Italië. Dit zestiendeeeuwse gebouw functioneert als stadsmuseum voor moderne kunst. De tentoonstelling, samengesteld door Flavio Arensi, Annabelle Birnie, Yldith della Coletta en Caroline Vos, bracht figuratieve kunst uit Nederland, van het Nederlandse magisch realisme uit de jaren twintig van de vorige eeuw tot heden, van kunstenaars als Dick Ket, Pyke Koch en Carel Willink tot kunstenaars als Philip Akkerman, Nicolas Dings en Henk Helmantel. Bij de tentoonstelling verscheen een catalogus.

Dutch Fashion Foundation, Amsterdam Francisco van Benthum, Sjaak Hullekes, Hans Ubbink € 7.835 – € 32.607 juni 2008 De Dutch Fashion Foundation ontving ondersteuning voor de deelname van Francisco van Benthum, Sjaak Hullekes en Hans Ubbink aan White. Deze avant-garde modevakbeurs presenteerde zich in 2007 voor het eerst in Milaan. Het is een initiatief van Massimiliano Bizzi en richt zich hoofdzakelijk op jonge ontwerpers. Daarbij ligt het accent op kwaliteit, onderzoek en experiment. Van Benthum, Hullekes en Ubbink namen deel aan White Homme, een afzonderlijke modevakbeurs voor mannen.

European Biennial of Contemporary Art, Amsterdam Manifesta 7 € 29.300 – € 3.700.000 juli – november 2008 Internationale Stichting Manifesta ontving een bijdrage voor de Nederlandse deelname aan de zevende editie van Manifesta, Europese Biënnale voor hedendaagse kunst, die plaatsvond op verscheidene locaties in Trentino-Alto Adige (Noord-Italië), in samenwerking met de provincies Trento en Bolzano. Manifesta wordt steeds op een andere locatie gepland (tot nu toe: Rotterdam, Luxemburg, Ljubljana, Frankfurt am Main, San Sebastian, Nicosia). Het concept van de Biënnale houdt altijd verband met de locatie. Manifesta 2008 werd gekenmerkt door onderwerpen als transregionaliteit, hergebruik van industrieel erfgoed en culturele diversiteit in complexe sociaalhistorische gebieden.

Fondazione La Biennale di Venezia, Settore Arti Visive Architettura, Venetië Droog, KesselsKramer € 24.300 – € 100.000 september – november 2008 De Architectuurbiënnale van Venetië ontving een bijdrage voor een project van Droog Design en communicatiebureau KesselsKramer. Onder het motto van Out There: Architecture Beyond Building presenteerde de elfde editie van deze biënnale architectuur als een manier van denken, waarbij ook veel aandacht was voor design. Droog Design en KesselsKramer ontwikkelden het project Singletown, gericht op hedendaagse singles. Demografen verwachten dat in 2026 in de ontwikkelde landen eenderde van de inwoners vrijgezel is. Singletown verkende de overtuigingen, verlangens en angsten van deze groep door producten, gebruiken en leefruimtes van alleenstaanden te onderzoeken.

La Biennale di Venezia, Venetië Jeanne van Heeswijk, Dennis Kaspori, Thonik € 17.671 – € 15.000 september – november 2008 De deelname van Jeanne van Heeswijk, Dennis Kaspori en Thonik aan de elfde Internationale Architectuurbiënnale van Venetië werd door de Mondriaan Stichting ondersteund. De biënnale stond in het teken van experimentele architectuur en had als titel Out There: Architecture Beyond Building, Aaron Betsky was artistiek directeur. Jeanne van Heeswijk en Dennis Kaspori namen deel met werk over collectieve ontwerpprocessen, Thonik, dat ook verantwoordelijk was voor de visuele communicatie van deze biënnale, presenteerde zijn Graphic Tapestries. Salone del Mobile 2008 Voor Salone del Mobile 2008 ondersteunde de Mondriaan Stichting de deelname van: Design Academy Eindhoven, Eindhoven Tentoonstelling Still: twintig pas afgestudeerde ontwerpers € 23.000 – € 726.850 Moooi bv, Breda Moooi: Kiki van Eijk, Peter van der Jagt, Bertjan Pot, Maaike Roozenburg, Marcel Wanders € 11.400 – € 335.119

Litouwen

Contemporary Art Centre Vilnius, Vilnius Bart Guldemond, Johan Selbing, Anouk Vogel € 15.950 – € 15.950 september 2008 – december 2010 cac Vilnius ontving een bijdrage voor een project met Bart Guldemond, Johan Selbing en Anouk Vogel. Het cac is het grootste centrum voor hedendaagse kunst in de drie Baltische Staten, het organiseert tentoonstellingen, lezingen, voorstellingen, filmvoorstellingen en andere activiteiten. Om nieuwe bezoekers binnen te halen schreef het cac een internationale ontwerpcompetitie uit voor het omvormen van zijn entreehal tot een informatiecentrum en leesruimte, die ook zal dienen als informele expositieruimte voor jonge kunstenaars en voor actuele discussies. De competitie werd gewonnen door Guldemond, Selbing en Vogel met hun ontwerp Inforest, dat de relatie tussen binnenruimte en buitenruimte wil versterken.

Nederland

Noorwegen

Verenigd Koninkrijk

Singapore

Valiz, Amsterdam Lonnie van Brummelen € 5.000 – € 41.745 september – oktober 2008

European Capital of Culture in 2008, Stavanger Jeanne van Heeswijk € 15.000 – € 432.500 mei – juni 2008

isea 2008, Singapore Annet Dekker, Jaromil (Denis Roio) ea € 25.825 – € 929.080 juli 2008 – augustus 2008

Barbican Art Gallery, Londen Viktor & Rolf € 30.000 – € 716.000 juni – september 2008

Uitgeverij Valiz ontving een bijdrage in de kosten van een monografische publicatie van Lonnie van Brummelen, met als werktitel On Disputed Grounds. In 2008 werd Van Brummelen op verschillende internationale podia gepresenteerd, zoals de Biënnale van Brussel, Kunsthaus Zürich en Platform Garanti Contemporary Art Center in Istanbul. Ook was zij met Siebren de Haan genomineerd om deel te nemen aan de Biënnale van Shanghai. Haar boek verscheen in een oplage van tweeduizend exemplaren en werd internationaal gepresenteerd op de London Book Fair.

Stavanger kwam als culturele hoofdstad van Europa in 2008 (met Liverpool) in aanmerking voor een bijdrage in de kosten van deelname van Jeanne van Heeswijk aan Neighbourhood Secrets. Dit project van acht internationale kunstenaars werd in 2008 geïnitieerd en duurt drie jaar. In die periode reageren de uitgenodigde kunstenaars op gebouwen en situaties in de stad. Het is de bedoeling dat alle sociale lagen van de stad worden betrokken – en alle media. De locaties zijn door de inwoners van Stavanger gekozen. Jeanne van Heeswijk maakte een real soap in en met personeel en patiënten van het Stavangerziekenhuis.

De Mondriaan Stichting droeg bij aan de Nederlandse deelname aan het veertiende internationale symposium van de Inter-Society for the Electronic Arts in Singapore. De ondersteuning betrof Annet Dekker, Jaromil (Denis Roio), Yolande Harris, Planet Art (Kees de Groot, Viola van Alphen), Wim van der Plas en Anne Nigten, en Eelco Wagenaar en Arjan Scherpenisse. isea (1990) is een internationaal initiatief voor interdisciplinaire wetenschappelijke discussie en uitwisseling in kunst, wetenschap en technologie, het organiseert geregeld een symposium over elektronische kunst, aangevuld met workshops en tentoonstellingen, in telkens weer een andere stad. Daarbij zijn gemiddeld duizend deelnemers en honderdvijftigduizend bezoekers betrokken.

De Barbican Art Gallery ontving ondersteuning voor een overzichtstentoonstelling van Viktor & Rolf, de eerste presentatie van hun werk in het Verenigd Koninkrijk, die in nauwe samenwerking met de ontwerpers en interieurarchitect Siebe Tettero werd ontwikkeld. De programmering van de Barbican is internationaal en besteedt aandacht aan toonaangevende kunstenaars en ontwerpers uit de twintigste en eenentwintigste eeuw. Ook worden thematentoonstellingen gemaakt met Europese fotografen uit de twintigste eeuw. Na de vertoning in de Barbican ging het project van Viktor & Rolf op wereldtournee. Een catalogus werd uitgebracht in samenwerking met Merrell.

Nieuw-Zeeland

Art & Industry Biennial Trust presenteerde met ondersteuning van de Mondriaan Stichting werk van Atelier van Lieshout en Zones Urbaines Sensibles (Elma van Boxel, Kristian Koreman) tijdens de vijfde editie van de Nieuw-Zeelandse biënnale Scape. Dit evenement is gericht op kunst in de openbare ruimte en geeft opdrachten aan internationale kunstenaars voor nieuw werk, in 2006 namen 45 kunstenaars uit veertien landen deel. Het werd ditmaal ontwikkeld door Fulya Erdemci en Danae Mossman en stond in het teken van Wandering Lines: Towards a New Culture of Space. Ook lezingen van Ole Bouman en Tom van Gestel kwamen in aanmerking voor een bijdrage.

Litmus Research Initiative School of Fine Arts, Wellington Lara Almarcegui, Bik Van der Pol € 11.136 – € 612.178 juli 2008 – juni 2009 Het Litmus Research Initiative kreeg een bijdrage voor de deelname van Lara Almarcegui en Bik Van der Pol aan One Day Sculpture. Het initiatief is in 2005 opgericht voor onderzoek naar hedendaagse kunst en manifesteert zich met opdrachten, verblijven, beurzen en lezingen als een internationaal platform voor curatoren, kunstenaars en schrijvers die niet gebonden zijn aan een permanente expositieruimte. Tijdens One Day Sculpture wordt een jaar lang, tot juni 2009, in de openbare ruimte van vijf Nieuw-Zeelandse steden gedurende 24 uur werk geïnstalleerd of uitgevoerd. Na afloop van het project verschijnt een publicatie.

Taiwan Camera Austria, Graz Hans van der Meer € 5.369 – € 31.275 mei – augustus 2008 Voor een tentoonstelling van Hans van der Meer verleende de Mondriaan Stichting een bijdrage aan Camera Austria. Dit instituut is, sinds 1975, gespecialiseerd in fotografie in de context van hedendaagse beeldende kunst, nieuwe media en sociale ontwikkelingen. Naast tentoonstellingen maakt Camera Austria ook het tijdschrift Camera Austria International. De tentoonstelling van Hans van der Meer was zijn eerste retrospectief en werd ontwikkeld met het Nederlands Fotomuseum, waar de tentoonstelling in 2009 is te zien. Curatoren waren Christine Frisinghelli en Frits Gierstberg. Het oktobernummer 2008 van Camera Austria International besteedde ook aandacht aan Hans van der Meer.

Taipei Fine Arts Museum, Taipei Lara Almarcegui, Mieke Gerritzen, Nicoline van Harskamp € 8.597 – € 874.000 september 2008 – januari 2009 Taipei Fine Arts Museum ontving een bijdrage voor de deelname van Lara Almarcegui, Mieke Gerritzen en Nicoline van Harskamp aan de zesde editie van de Taipei Biennial. Deze kunstmanifestatie werkt altijd met een eigen curator (ditmaal Manray Hsu, die eerder aan het Internationaal Bezoekersprogramma van de Mondriaan Stichting deelnam) en een buitenlandse gastcurator (ditmaal Vasif Kortun). In 2008 werd, naast de presentaties in het museum, ook voor het eerst werk getoond, interventies en performances, op locaties in de stad. In totaal werden veertig internationale kunstenaars(groepen) uitgenodigd, zoals Matei Bejenaru, Shaun Gladwell en Superflex.

Rusland Thailand Design Act, Moskou Maarten Baptist, Kiki van Eijk ea € 57.200 – € 481.250 augustus 2008 Design Act ontving ondersteuning voor de deelname van Maarten Baptist, Pieke Bergmans, Kiki van Eijk, Goods, Frederik Roijé en Studio Job aan Design Act 2008. Aan deze vormgevingbeurs, die voor de tweede keer plaatsvond, namen twintig Russische en veertig buitenlandse designers deel. Plaats van handeling was Winzavod, Contemporary Art Center, geopend sinds 2007, dat geldt als de optimale tentoonstellingslocatie van Moskou. Het complex bestaat uit zeven gebouwen met in totaal meer dan twintigduizend vierkante meter expositieruimte. Ook biedt het onderdak aan meerdere prestigieuze galeries.

ArtAids, Bangkok Otto Berchem, Gerald van der Kaap € 5.200 – € 15.083 juli – augustus 2008


Art & Industry Biennial Trust, Christchurch, Nieuw-Zeeland Ole Bouman,Tom van Gestel ea € 23.250 – € 137.175 september – november 2008


Oostenrijk

Het ArtAids Project in Bangkok kreeg ondersteuning voor de deelname van Otto Berchem en Gerald van der Kaap aan de groepstentoonstelling More to Love: The Art of Living Together. ArtAids is een initiatief van kunstverzamelaar Han Nefkens, dat met beeldende kunst de publieke betrokkenheid bij aids wil stimuleren en door verkoop van het resultaat van kunstopdrachten financiële middelen wil verkrijgen. Voor deze tentoonstelling werkte ArtAids samen met hiv-nat, een onderzoeksproject van Australië, Nederland en Thailand gericht op het ontwikkelen van toegankelijke behandelingsmethoden. Na vertoning op vier locaties in Bangkok (2008) reisde de tentoonstelling door naar Chiang Mai (2009).

160

161

Verenigde Staten van Amerika

abe nyc, New York Streetlab New York € 14.883 – € 62.000 mei 2008 Streetlab, Nederlands platform voor straatmode en straatkunst, organiseerde tijdens de New Yorkse Design Week een expositie met modeshows, muziek en performances met zeven Nederlandse en acht Amerikaanse ontwerpers in de Milk Gallery. De Mondriaan Stichting droeg bij in de kosten van transport, reis en verblijf van de deelnemers uit Nederland. Het ging om fotografe Sonia Batovrina, fotograaf Dennis Duijnhouwer, modeontwerper Gyasuda, modeontwerpster Elisa Marchesini, modeontwerper Antoine Peters, grafisch ontwerper Lennard Schuurmans en modeontwerper So Sally. Het evenement trok veel aandacht, zowel in New York als in Nederland.

Aperture Foundation, New York Jacqueline Hassink € 5.000 – € 84.596 maart 2009 Aperture kreeg een bijdrage in de kosten van de publicatie Car Girls van fotografe Jacqueline Hassink. Aperture is een nonprofitorganisatie, opgericht in 1952 door de fotografen Ansel Adams en Dorothea Lange en anderen, ter bevordering van de fotografie. De instelling is gespecialiseerd in het uitbrengen van fotoboeken, waarvan de meeste wereldwijd uitverkocht raken, en heeft al vaker ondersteuning ontvangen, zoals bij het publiceren van boeken van Hans Eijkelboom, Hellen van Meene en Bert Teunissen. Car Girls bevat een inleiding van de socioloog Tim Dant, die onderzoek deed naar autocultuur. Het boek verschijnt in een oplage van vijfduizend exemplaren.

Art Center College of Design, Pasadena Rolf Coppens, Hendrik-Jan Grievink ea € 11.680 – € 44.883 mei 2008 Het Art Center College of Art of Design ontving een bijdrage voor de Biggest Visual Power Show Next Nature, ontwikkeld door artists in residence Mieke Gerritzen en Koert van Mensvoort. De ondersteuning was bestemd voor de deelname van Rolf Coppens, Hendrik-Jan Grievink, Floris Kaayk, Racké Muskens, Rob Schröder en Tinkebel. Het Art Center staat bekend om zijn tweejaarlijkse internationale Design Conference. bvps Next Nature was, na drie edities in Europa, de eerste bvp-show in de Verenigde Staten. Next Nature verwees naar natuur als resultaat van menselijk handelen. Bij deze show waren ook kunstenaars, ontwerpers en schrijvers uit Californië betrokken.

Bard College, Annandale-on-Hudson Bik Van der Pol € 14.588 – € 65.167 juni – september 2008 Het Center for Curatorial Studies van het Bard College werd ondersteund bij het ontwikkelen van een tentoonstellingsproject met Bik Van der Pol. Het Bard College programmeert internationaal en werkt met gereputeerde gastcuratoren. Veel kunstenaars worden er voor het eerst in de Verenigde Staten getoond. De activiteiten van het Bard krijgen geregeld aandacht in de media. Liesbeth Bik en Jos van der Pol onderzochten de Marieluise Hessel Collection, van het Hessel Museum of Art dat sinds enkele jaren is toegevoegd aan het Bard College, en selecteerden daaruit, en uit het Bard-archief, werken voor een tentoonstelling, waarin zij ook eigen werk opnamen.

Carnegie Museum of Art, Pittsburgh Coma, Mark Manders € 16.736 – € 44.437 mei 2008 – januari 2009 Het Carnegie Museum of Art kreeg een bijdrage voor de deelname van ontwerpbureau Coma (Cornelia Blatter, Marcel Hermans) en Mark Manders aan de 55ste Carnegie International-tentoonstelling. Het cmoa is internationaal georiënteerd, het maakt tentoonstellingen die geregeld worden overgenomen door buitenlandse instellingen en heeft de Carnegie International ontwikkeld tot een gevestigd internationaal podium, dat de aandacht trekt van kunstmedia over de hele wereld. De 54ste editie werd bezocht door honderdvijftigduizend mensen, de 55ste, met als thema Life on Mars, zou naar verwachting tweemaal zoveel bezoekers trekken. De vormgeving van deze International was in handen van Coma.

Esopus Foundation, New York Berend Strik € 5.000 – € 10.235 april – oktober 2008 De deelname van Berend Strik aan aflevering 10 van kunstmagazine Esopus kwam in aanmerking voor een bijdrage van de Mondriaan Stichting. Esopus is opgericht in 2003 en verschijnt tweemaal per jaar. In elke publicatie worden drie kunstwerken opgenomen (unmediated contributions), zoals verwijderbare posters of uitklapbladen, vaak op uniek papier en met speciale inkttechnieken gedrukt. Een van de drie opdrachten gaat naar een gevestigde kunstenaar, zoals Jenny Holzer, Ed Ruscha of Richard Tuttle, de andere twee naar aankomende kunstenaars. Het blad heeft tienduizend abonnees in 22 landen, de eerste drie nummers zijn uitverkocht. Berend Strik presenteerde in Esopus stikwerk.

George Eastman House, International Museum of Photography and Film, Rochester Nature as Artifice: New Dutch Landscape in Photograpy and Video Art € 42.776 – € 107.079 juli – oktober 2009 Het George Eastman House, het oudste fotografiemuseum ter wereld en internationaal zeer gewaardeerd, ontving een bijdrage voor het overnemen van de tentoonstelling Nature as Artifice: New Dutch Landscape in Photography and Video Art, die eerder binnen de Apeldoorn Triënnale te zien was in het Kröller-Müllermuseum. De tentoonstelling is een initiatief van de Alia Foundation, met Maartje van de Heuvel als curator. De tentoonstelling reisde door naar de Pinakothek der Moderne in München en zou daarna te zien zijn in de Verenigde Staten. Het George Eastman House heeft bovendien gezorgd voor een tweede vertoning bij Apexart in Manhattan.

Moss, New York Studio Job, Libertiny, Koninklijke Tichelaar Makkum € 12.500 – € 31.981 mei – juni 2008 Moss, de meest prestigieuze galerie voor design in New York, ontving ondersteuning voor de presentatie van grootschalige installaties van Studio Job, Libertiny en Koninklijke Tichelaar Makkum tijdens de International Contemporary Furniture Fair icff in New York. De presentatie was gewijd aan Nederlands design en trok veel aandacht in de internationale design media en bij een professioneel internationaal publiek.

Museum of Modern Art, New York Marlene Dumas € 66.000 – € 516.920 december 2008 – februari 2009 Het MoMA nam met steun van de Mondriaan Stichting de overzichtstentoonstelling Measuring Your Own Grave over, die het Museum of Contemporary Art in Los Angeles had samengesteld uit het werk van Marlene Dumas. Na New York zou de tentoonstelling naar verwachting nog een locatie in de Verenigde Staten aandoen. Bij de tentoonstelling verscheen een catalogus, met essays van curator Connie Butler, kunstenaar Matthew Monahan en Lisa Gabrielle Mark, directeur publicaties van het moca, bijdragen van Marlene Dumas en een tentoonstellingsoverzicht en bibliografie.

Museum of Modern Art, New York Aernout Mik € 56.000 – € 413.073 mei – juli 2009 The Museum of Modern Art organiseerde het eerste retrospectief van Aernout Mik in de Verenigde Staten en ontving daarvoor een bijdrage: het belang en de reputatie van het moma zijn evident, de presentatie van Aernout Mik zou ongetwijfeld van internationale promotionele waarde zijn voor beeldende kunst uit Nederland in het algemeen. De tentoonstelling werd begeleid door een catalogus. Daarnaast maakte Mik in opdracht van het moma ook nieuw werk.

Smithsonian Cooper Hewitt, New York Tord Boontje, Nicolette Brunklaus ea € 25.000 – € 666.018 maart 2008

u.s. Biennial, New York Aernout Mik, Fiona Tan € 56.800 – € 223.823 november 2008 – januari 2009 u.s. Biennial kreeg een bijdrage voor de deelname van Aernout Mik en Fiona Tan aan Prospect.1 New Orleans. Deze biënnale werd opgezet als grootste manifestatie voor hedendaagse kunst in de Verenigde Staten en diende ook om New Orleans bekendheid te geven als centrum voor internationale hedendaagse kunst. Artistiek directeur van deze eerste editie was Dan Cameron. De biënnale presenteerde verspreid over vijftien locaties in New Orleans ruim tachtig kunstenaars uit dertig landen. Aernout Mik toonde het videowerk Touch, Rise and Fall, Fiona Tan het project Island, dat zij voor Mobile Art Production in Stockholm (zie aldaar) had gemaakt.

Zuid-Afrika

Johannesburg Art Gallery, Braamfontein Cuny Janssen € 4.717 – € 15.384 februari – maart 2008 Johannesburg Art Gallery ontving een bijdrage voor There Is Something in the Air in Prince Albert, de eerste solotentoonstelling van fotografe Cuny Janssen in Zuid-Afrika. jag is het grootste kunstmuseum van zuidelijk Afrika en richt zijn presentatiebeleid op Zuid-Afrikaanse kunst, zowel historisch als eigentijds. In jag was eerder met ondersteuning van de Mondriaan Stichting de grote internationale tentoonstelling Africa Remix te zien. Ook werd jag bezocht tijdens de oriëntatiereis van de Mondriaan Stichting naar Senegal en Zuid-Afrika in 2005. Cuny Janssen toonde kleurenfoto’s van inwoners en omgeving van Prince Albert, een afgelegen stadje in het woestijnachtige gebied Karoo in Zuid-Afrika.

Fundação Bienal de São Paulo, São Paulo Maarten Bertheux, Marieke van Hal, Wendelien van Oldenborgh € 28.871 – € 25.114 oktober – december 2008 De Mondriaan Stichting ondersteunde de deelname van Maarten Bertheux, Marieke van Hal en Wendelien van Oldenborgh aan de Biënnale van São Paulo. Deze biënnale was heel anders dan eerdere edities: er werd geen kunst getoond, maar er werd gedebatteerd en gediscussieerd. Maarten Bertheux was curator voor de videolounge, samen met Wagner Morales; Marieke van Hal was inhoudelijk verantwoordelijk voor het biënnaledebat en Wendelien van Oldenborgh nam deel aan Cinema Capacete.

Italië

Biënnale Venetië 2009, Amsterdam Biënnale Venetië 2009 € 58.199 juni – november 2009 Saskia Bos is de curator van de Nederlandse inzending voor 2009. Zij is sinds 2005 decaan aan de School of Art van The Cooper Union for the Advancement of Science and Art en was al eerder curator van de Aperto voor de Biënnale van Venetië in 1988. Voor het Nederlands paviljoen nodigde zij Fiona Tan uit, die haar opleiding kreeg aan de Rietveldacademie en de Rijksakademie van beeldende kunsten en haar werk geregeld internationaal presenteert, zoals tijdens de Documenta 11 in Kassel en in het New Museum in New York. Voor Venetië maakt Tan een nieuwe audiovisuele installatie.

Brussels Biennial, Brussel Brussel Biënnale € 75.000 – € 2.277.230 oktober 2008 – januari 2009

Forum on essays on art, Parijs European Forum on Essays on Art € 10.000 – € 225.300 november 2008

Aan de eerste Brussel Biënnale, onder artistieke leiding van Barbara Vanderlinden, droeg de Mondriaan Stichting bij. Voor deze biënnale werden kunstinstellingen uit de stedelijke regio die zich uitstrekt over België, Nederland en delen van Frankrijk en Duitsland uitgenodigd zich met een project te presenteren. De biënnale wilde bijdragen aan het versterken van deze regio als internationale culturele ontmoetingsplaats. Uit Nederland deden het Van Abbemuseum, bak en Witte de With mee. Meer dan veertig kunstenaars werden getoond in twee verlaten gebouwen langs de Brusselse noord-zuidspoorwegverbinding. Deze biënnale was het eerste deel van een groter transnationaal experiment dat loopt tot 2010.

Onder het Franse eu-voorzitterschap organiseerde het Forum on Essays on Art een wedstrijd waarin kunstcritici werden uitgedaagd hun meest radicale ideeën over herziening van de sociaal-economische voorwaarden voor de kunsten in een essay vast te leggen. Een groot aantal internationale curatoren, wetenschappers en kunstcritici zou deelnemen aan de discussies die rond deze wedstrijd werden georganiseerd (uit Nederland namen onder meer Anna Tilroe en Valiz deel). De winnende essays zouden in een vooraanstaand tijdschrift worden gepubliceerd. De Mondriaan Stichting hecht aan een competente, internationaal werkzame kunstkritiek en ondersteunde daarom dit initiatief.

Erasmus Universiteit Rotterdam, Rotterdam Nederlandse kunst in de wereld € 15.000 januari 2008 – mei 2011 Met dit langlopend en veelomvattend onderzoek wil een groep wetenschappers van onder meer de Erasmus Universiteit inzicht geven in de internationale positie en reputatie van Nederlandse kunst en cultuur. Het onderzoek wordt toegespitst op architectuur, vormgeving, beeldende kunst en literatuur en zal, mede door de gekozen onderzoeks methode en de aandacht voor de rol die media in dezen vervullen, interessante observaties opleveren voor de ontwikkeling van het internationale promotionele beleid. De Mondriaan Stichting verleent steun als lid van de begeleidingscommissie van het onderzoek.

Frans Hals Museum De Hallen, Haarlem Collectie Kremer € 15.000 – € 135.000 februari – juni 2009 Het Frans Hals Museum toonde werken uit de collectie van de Nederlandse verzamelaar George Kremer, die voornamelijk zeventiende-eeuwse Noord-Nederlandse schilderijen omvat. De tentoonstelling werd georganiseerd met het WallrafRichartz-Museum uit Keulen en de Gemäldegalerie Alte Meister Schloss Wilhelmshöhe uit Kassel. Omdat het belangrijk was dat deze belangrijke particuliere collectie toegankelijk werd gemaakt, en om de wijze waarop dit gebeurde, in internationale samenwerking, gericht op publiek belang en museale professionalisering, ondersteunde de Mondriaan Stichting dit project.


Cooper-Hewitt National Design Museum ontving ondersteuning voor de deelname van Tord Boontje, Nicolette Brunklaus, Droog Design, Studio Job, Hella Jongerius, Joris Laarman en Marcel Wanders aan de tentoonstelling Rococo: The Continuing Curve, 1730-2008. Cooper-Hewitt, onderdeel van het Smithsonian Institution, is het meest vooraanstaande Amerikaanse instituut voor toegepaste kunst en hedendaags design. Als National Design Museum beheert het ook de grootste Amerikaanse collectie op dit gebied. De expositie liet het historische, Europese, rococo zien en de Amerikaanse interpretatie daarvan, gevolgd door andere herinterpretaties. In het hedendaagse deel werd veel aandacht besteed aan design uit Nederland.

Brazilië



Ondersteunde projecten Statelijke manifestaties

Stichting Butterfly Works, Amsterdam Reis- en verblijfskosten Nontsikelelo van Veleko € 1.750 september 2008 De Mondriaan Stichting heeft bijgedragen aan de reisen verblijfskosten van Nontsikelelo Veleko. Deze fotograaf uit Zuid-Afrika gaf een lezing tijdens het Surprising Afrika-programma van de Stichting Internationale Activiteiten en Butterfly Works. Surprising Africa was een programmaonderdeel van Picnic 2008, dat van 24 tot en met 26 september in Amsterdam plaatsvond.

Trans Artists, Amsterdam Artists in Dialoque € 40.000 – € 170.000 oktober 2008 Trans Artists organiseerde van 9 tot 12 oktober de Res Artist General Meeting 2008 in Amsterdam en maakte het daarmee mogelijk dat de contacten tussen Nederlandse en buitenlandse hedendaagse kunstinstellingen zich verstevigden. Het onderwerp van de conferentie was gastvrijheid; dit ligt de Mondriaan Stichting na aan het hart en sluit aan bij de aandacht die zij eerder, met een groot aantal conferentiepartners zoals hivos en Stichting doen, heeft gevraagd voor het nieuwsgierigheidsbeleid. Tijdens de conferentie werd het Arts Collaboratoryprogramma voorgesteld aan een internationaal publiek.

Zico House, Beirut Annette den Ouden € 5.000 – € 15.862 november 2008 Zico House maakte een catalogus over de foto’s van Annette den Ouden. De publicatie had een promotioneel oogmerk. Omdat de catalogus bovendien zowel in het Engels als in het Arabisch werd uitgegeven, door Al Saqi in Libanon, kwam deze in aanmerking voor een bijdrage van de Mondriaan Stichting. De catalogus werd aangeboden bij een tentoonstelling van Annette den Ouden in Umam Documentation and Research in Libanon.

162

163


Galerie Fons Welters, Amsterdam Galerie Fons Welters maakte bezwaar tegen het afwijzen van zijn aanvraag om een bijdrage in de kosten van zijn deelname aan de Art Basel Miami Beach 2007. Het bezwaar werd niet ontvankelijk verklaard omdat het te laat was ingediend.

Presentaties

Foto K, Wenen Manon Ossevoort, Machiel Botman Fotogalerie Wien, Wenen Marleen Noordergraaf Fotografins Hus, Stockholm Desiree Dolron Frank Heerema Furniture, Den Haag Salone del Mobile 2008 Frederieke Taylor Gallery, New York Raquel Maulwurf Fundación Bilbao Arte Fundaziona, Bilbao Erik Olofsen Galeria Aela-Evelyn Botella, Madrid Olaf Mooij Galeria Sztuki Wspólczesnej, Opole Art Without Borders Galerie der Stadt Remscheid, Remscheid Rowena Dring Galerie Lucile Corty, Parijs Marlie Mul Gallery Fred Mann, Londen Ansuya Blom Gambit Factory, Praag Arjen Lancel, Jan Maarten Voskuil en Dirk Jan Jager Gresol, Madremanya, Girona Anet van de Elzen, Daniela van Vree (Synergy) Hardangerlokk, Norheimsund Ronald A. Westerhuis (Raw Hardanger) Heidelberger Kunstverein, Heidelberg Marcel van Eeden Icon Magazine, Epping Ted Noten and Wieki Somers (Grand Design Live London 2008) Institut für Kunst im Öffentlichen Raum, Graz Daniela Bershan, Christoph Perl, Jonas Ohlsson, Eugen Georg James Hockey & Foyer Galleries, Farnham, Surrey KesselsKramer kik!, Waalre Salone del Mobile 2008 Knoll Galeria Budapest, Boedapest Jan van der Pol Kranen / Gille, Heusden Salone del Mobile 2008 Lighthouse, Brighton Geert van Kesteren lmakprojects Inc., New York Sara Blokland Lofoten International Art Festival – liaf, Svolvaer Katarina Zdjelar and Lara Almarcegui London Festival of Architecture, Londen London Festival of Architecture Marko Macura Design, Eindhoven Salone del Mobile 2008 Mobilefest, São Paulo Ronald Lenz, Esther Polak, Rinske Hordijk Montserrat College of Art Galleries, Beverly Janssen, Ohlsson en Lutgerink Morguen vzw, Antwerpen Dominique Panhuysen Museum of World Culture, Göteborg Hans van der Meer ngo Belgradeyard Sound System / Dis-patch Festival, Belgrado lust (Dis-Patch Festival) okok Gallery, Seattle Ron van der Ende OneTwenty Gallery, Gent Anneke Eussen en Anne Wenzel Parrotta Contemporary Art, Stuttgart Lidy Jacobs Peacock visual arts, Aberdeen Anja Hertenberger Pedvale Ltd, Sabile, Talsu Rajons Melle Smets

164

6. Beeldende kunst en vormgeving internationaal – Niet-gehonoreerde aanvragen en Niet-behandelde aanvragen

Kik!, Nijeveen Stichting Kik! maakte bezwaar tegen de afwijzing van haar aanvraag om een bijdrage in de kosten van de presentatie Recollections tijdens Salone del Mobile. In de bezwaarfase werd duidelijk dat er wel sprake is van een samenbindend concept en nieuw werk voor de presentatie. De afbeeldingen van het nieuwe werk zijn besproken met een aantal deskundigen. Dit werk wekte voldoende vertrouwen in een goede receptie om van promotionele waarde te zijn voor design uit Nederland.

abe nyc, New York Streetlab New York Abrons Arts Center of Henry Street Settlement, New York André Avelãs Agora Gallery, New York Jan Westerhof Alexander Budike, Den Haag Alexander Budike Art Center College of Design, Pasadena Rolf Coppens ea Art Centre Silpakorn University, Bangkok Chavalit Soemprungsuk Art Life Mitsuhashi, Kyoto Sibyl Heijnen Artecnica, Los Angeles Salone del Mobile 2008 Association Eureka, Meisenthal Ad van Denderen Association Festiv’été, Le Mas d’Agenais Reza Shalileh bcxsy, Eindhoven bcxsy Boaz Cohen en Sayaka Yamamoto Beth Hatefutsoth Museum, Tel Aviv Yael Bartana Biennale Bonn, Bonn Ibrahim Quraishi Biennale Internationale de L’Image, Nancy Biennale Internationale de L’Image 2008 Bildschöne Bücher, Berlijn Andrea Stultiens Brno House of Arts, Brno Kick Start Brugge Plus, Brugge Kantlijnen ceaac, Strasbourg Franck Bragigand Central Track: The University of Texas at Dallas Artist Residency, Richardson Daniel Rozenberg en Dré Wapenaar Chelsea Art Museum, New York Fransje Killaars Cibone, Tokio Bertjan Pot en Piet Hein Eek Cindy Jeurissen, Amsterdam Origin: The London Craft Fair City Mine(d), Barcelona The Flying Grass Carpet comca Consejo Municipal para la Cultura y las Artes, Mexico Jackie Sleper C-Space /mfc Art Ltd, Beijing Boukje Janssen, Marike Schuurman, Carine Weve detpa, Itea Fokidas Panos Mitsopoulos Design Connection Brainport, Eindhoven Salone del Mobile 2008 Designhuis, Eindhoven Studio Job Die Photographische Sammlung / sk Stiftung Kultur, Keulen Hans Eijkelboom Eat Green Design, Melbourne Jeanne Tan Electric Eclectics Festival, Meaford Maki Ueda en Edwin van der Heide Electrohype, Malmö Erik Olofsen Espaco Cultural Vermelho ag, De Obras De Artes, Sao Paulo Verbo 2008 Existentie vzw, Gent Narratives in Space. Spatial Narrations Fondazione Museo della Scienza e Tecnologia ‘Leonardo da Vinci’, Milaan Arno Hammacher


6. Beeldende kunst en vormgeving internationaal – Bezwaren en Niet-gehonoreerde aanvragen

Bezwaren

165

Printsaurus, Nagasaki International Print Exchange Project 2008 – 2009 Raumtaktik, Berlijn Ton Matton Reliance, Tokyo Sibyl Heijnen Rotwand, Zürich Yael Davids and Melanie Bonajo Silverman Gallery, San Francisco Sara van der Heide Sinopale, International Sinop Biennial, Istanbul Heiner Holtappels and Denis Jaromil Rojo SO Stockholm Gallery, Stockholm Mia Andrésen Societa Cooperativa Impact, Rome Romaeuropa Festival 2008 Sound Arts Korea, Seoul Geert Jan Hobijn Southern Alberta Art Gallery, Lethbridge Jean van Wijk Stichting Het Centraal Bureau, Amsterdam Frame 132 / z133 Stichting RestRuimte, Groningen Salone del Mobile 2008 Studio Elmo Vermijs, Amsterdam Salone del Mobile 2008 Stux Gallery, New York Ruud van Empel Suite Gallery, Wellington Anouk Steketee Temporary Gardens, Berlijn Nadine Roos, Bart Cardinaal, Eddy Kaijser The Baltic Sea Cultural Center, Gdansk Floris Andrea The President, Kaapstad Richard Niessen The University of Georgia Lamar Dodd School of Art, Athens Harmen Liemburg Umbrage Editions, Brooklyn Lisa van Noorden Virgil de Voldere Gallery, New York Benelux Warehouse Contemporary Art Gallery, S. Nicolò T., Teramo Madeleine Berkhemer Witzenhausen Gallery New York, New York Rachid Ben Ali and Maria Zervou

Kunstbeurzen galeries Galerie Fons Welters, Amsterdam Art Basel Miami Beach 2007 tzr Galerie Kai Brückner, Düsseldorf Toronto International Art Fair 2008 xx Multiple Galerie, Rotterdam e|ab Fair 08

Presentaties Aedes, Berlijn Charlie Koolhaas Apexart Curatorial Program, New York Lonnie van Brummelen Art Statements Ltd., Hong Kong Erwin Olaf Artinfinito Produção Cultural, São Paulo Sophia Tabatadze Asociacion Artspace, Madrid Julia M. Meyer Association Theo van Doesburg, Wissembourg Corinne Noordenbos, Chantal Pieard, Poike en Niels Stomps, Jan van Veen Assotiation of Fine Artists of Serbia, Belgrado Tafil Badaoui, Batroun A window to the Netherlands Beijing Today Art Museum, Chaoyang District, Beijng The World One Minutes exhibition Bimer A.S., Instanbul While we were holding it together Bisscheroux & Voet, Amsterdam New Earth 2008 Bob van Orsouw Gallery, Zürich Martha Colburn Carlos de Amberes Foundation, Madrid Lotje de Lussanet Contemporary Image Collective for Art and Photography, Cairo Jeroen Kooijmans Darayn, Amsterdam Bridge under one World Dutch Fashion Foundation, Amsterdam Dutch Touch Milaan 2008 European Ceramic Work Centre, ’s-Hertogenbosch Ceramic Ideas Fondazione Arezzo Wave Italia, Arezzo Daan Roosegarde, John Vortek FormContent, Londen Publicatie Raymond Taudin Chabot fotofo, Bratislave The History of 20th Century European Photography Gallery Deux Poissons, Tokyo Showroom Droog Design Gallery Jousse Entreprise, Parijs Arno Nollen, Atelier van Lieshout Géode, Parijs Film Vincent van Gogh Gallery, Houston Lisa van Noorden Greene Naftali, New York, Lily van der Stokker Hoet Bekaert Gallery, Gent Entity / Identity en Freya Wisman ImPulsTanz, Wenen Ibrahim Quraishi Incubate, Chicago Katinka van Bruggen, Vincent van Gerven Oei, Jonas Staal Joline Jolink, Amsterdam Deelname Fashion Coterie New York en promotionele catalogus kud Mreza, Ljubljana Loreta Visic KultFlux, Vilnius Indre Klimaite, Jan Korbes en Erick De Lyon La maison populaire, Montreuil Gwenneth Boelens Made In Productions – s.a.r.l for Festival Depayz’arts, Nogent sur Marne Krijn de Koning Marga Weimans, Rotterdam Marga Weimans

MediaArtLab Centre for arts & culture, Moskou Peter Greenaway, Arjon Dunnewind and dj Radar Mirjam Nuver, Amsterdam Origin: The London Craft Fair Musée Parc de Wesserling, Husseren-Wesserling Els van Baarle and Cherilyn Martin Museo de Arte Contemporanea macro Rosario, Rosario, Santa Fe Channa Boon, Sara Rajaei, Antonella Kurzen Museum of Contemporary Art Detroit (mocad), Detroit Michigan Ronald Cornelissen nai Uitgevers, Rotterdam Marc Bijl promotionele catalogus New Graphic Magazine, Nanjing Yvo Sprey, Ben Bos, Jonmar van Vlijmen, Lies Ros Passagen Buro Voggenreiter, Keulen The Dutch Corner Peter Leeuwerink, Amsterdam Peter Leeuwerink Said Mahrouf, Amsterdam Pret-à-porter Paris Atmosphère Sala Rekalde Aretoa, Bilbao Suchan Kinoshita Sergey Kuryokhin International Festival (skif), St. Petersburg Eboman Stichting Caesar, Rotterdam The Flying Grass Carpet Stichting Free International University Amsterdam, Amsterdam fiu Conference Room Stichting Maastricht Art Promotion, Maastricht Colours of Fine Arts Stichting Vrienden van St. Petersburg, Rotterdam Marc Cohen Stichting Olof, Noordwijk European Outsider Art Fair Stiftelsen Pro Artibus, Ekenäs Iris Honderos, Arno Peeters Swiss Architecture Museum, Basel Madelon Vriesendorp T293 s.r.l., Napels James Beckett Townhouse Gallery of Contemporary Art, Cairo Huda Smitshuijzen AbiFarès Townhouse Gallery of Contemporary Art, Cairo Wouter Osterholt and Elke Uitentuis Willem de Kooning Academie, Rotterdam Salone del Mobile 2008 Winzavod, Moskou Antistrot Yamaguchi Center for Arts and Media ycam, Yamaguchi-City Daan Roosegaarde Zero-One Design Center, Kookmin University, Seoul Werkplaats Typografie

Kunstbeurzen galeries Galerie Micheline Szwajcer, Antwerpen Art 39 Basel Hamish Morrison Galerie, Berlijn volta Show 2008 Hup Gallery, Amsterdam Art Paris 2008 tzr Galerie Kai Brückner, Düsseldorf Photo la 2009

adviescommissies directeur (0,9) directiesecretaris medewerker bezoekersprogramma medewerker projecten medewerker communicatie editor jurist (5,1)

7. Organisatie

7. Organisatie

7

bestuur

Organisatie

hoofd bedrijfsvoering (0,9)

hoofd aanvragen (0,9) per 1 juli 2008 adjunct-directeur

medewerkers projectadministratie medewerker financiën en KunstKoop bureauassistenten huishoudelijke dienst (6,2)

projectmedewerkers (3,9)

166

167

Organogram per 31 december 2008

Bestuurslid Holland Financial Centre Lid Advisory Board Holland America Friendship Foundation

Bestuur

Joost Kuiper { Lid Raad van bestuur abn Amro (tot 1 maart 2008) Lid Raad van commissarissen Hespri Holding Penningmeester Stichting Nexus Instituut Bestuursvoorzitter Stichting voor Ooglijders Lid College van gedelegeerden Prins Bernhard Cultuurfonds

De Mondriaan Stichting is een privaatrechtelijke stichting. Het bestuur wordt benoemd door de minister van ocw. Het bestuur van de Mondriaan Stichting was eind 2008 als volgt samengesteld: { Hans Hoogervorst, voorzitter (per 1 januari 2008) { voorzitter Autoriteit Financiële Markten } Joost Kuiper, penningmeester { voormalig lid Raad van Bestuur abn Amro } Edwin van Huis { voormalig directeur Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid Liane van der Linden { directeur Kosmopolis Rotterdam } Daniëlle Lokin { directeur Gemeentemusea Delft } Jos Werner { senator }

Edwin van Huis { Algemeen directeur Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (tot 31 december 2008) Bestuurslid Arnhem Mode Biënnale (tot november 2008) Lid Commissie Communicatie en Informatie unesco Bestuurlijk kwartiermaker en beoogd voorzitter Raad van toezicht Stedelijk Museum voor Moderne Kunst Den Bosch President fiat ifta, wereldorganisatie van televisiearchieven Bestuurslid Standing Committee of European National Audiovisual Archives Lid Wetenschappelijk comité universitaire opleiding ina Supérieur Penningmeester European Digital Library Foundation Lid United Kingdom’s Screen Heritage Programme Group Bestuurslid European Internet Archive

}

7. Organisatie – Bestuur

De benoeming geldt voor vier jaar; herbenoeming is maximaal eenmaal mogelijk. De bestuursleden ontvangen een vergoeding voor hun diensten van € 1.361,34 per jaar. De voorzitter ontvangt daarnaast ook een vergoeding van € 68,07 per maand. Bij vacatures wordt gekeken of kandidaten bestuurlijke en relevante maatschappelijke expertise (cultureel, politiek, economisch, juridisch) hebben, beschikken over een goed netwerk, affiniteit hebben met cultuur en onafhankelijk zijn. Vervolgens wordt een specifiek profiel opgesteld, dat rekening houdt met de expertise van de zittende bestuursleden. Het uitgangspunt is een evenwichtige samenstelling. In het bestuur als geheel moet kennis aanwezig zijn van de diverse werkgebieden van de Mondriaan Stichting. Ook moet er financiële en bestuurlijke expertise zijn en wordt gestreefd naar een gelijke verdeling naar leeftijd, sekse en culturele diversiteit. Het bestuurslidmaatschap is niet verenigbaar met bijvoorbeeld het lidmaatschap van het bestuur van een ander overheidsfonds of de directeursfunctie van een grote instelling op het werkterrein van de Mondriaan Stichting. Het bestuur komt in de regel vijfmaal per jaar bijeen. Het bestuur besluit jaarlijks over de beloning van de directeur. Die beloning moet openbaar worden gemaakt, als deze meer bedraagt dan € 158.000 (norm 2005). Dat is niet het geval.

7. Organisatie – Bestuur

}

Liane van der Linden { Directeur Kosmopolis Rotterdam Bestuurslid Vereniging Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde Lid monitorcommissie Actieprogramma Cultuurbereik Rotterdam Voorzitter Indisch Wetenschappelijk Instituut Voorzitter Stichting ‘t Gemaal, werkverband met Historisch Museum Rotterdam en tent. Centrum Beeldende Kunst Daniëlle Lokin { Directeur Gemeentemusea Delft { Adjunct-directeur Erfgoed Delft en omstreken Lid Raad van Advies Vereniging Rembrandt Bestuurslid Delft Chamber Music Festival Commissaris Cultuurfonds Triodosbank Lid toetsingscommissie Erfgoed van de Tweede Wereldoorlog Ministerie van vws

Tijdens de bestuursvergaderingen in 2008 waren belangrijke onderwerpen de implementatie van het beleidsplan 2009 – 2012, de benoeming van de curator voor de Biënnale van Venetië in 2009 en de benoeming van adviseurs in adviescommissies. Ook werd er gesproken over het advies van de Raad voor Cultuur over het nieuwe beleidsplan en over de voor- en nadelen van een Raad van Toezichtmodel ten opzichte van het bestuursmodel van de Mondriaan Stichting. Afzonderlijke aanvragen om ondersteuning worden in het bestuur slechts bij uitzondering besproken.

Jos Werner { Fractievoorzitter eerstekamerfractie cda Commissaris Johnson & Johnson Cordis Commissaris at Osborne Commissaris Merck Sharp & Dohme Bestuurslid Gelders Orkest Bestuursvoorzitter Revalidatie-inrichting Groot Klimmendaal Penningmeester Landelijk Expertise Centrum Verpleging en Verzorging Bestuurslid Nationaal Museum Verpleging en Verzorging Bestuursvoorzitter Stichting Wetenschappelijk Onderzoek en Onderwijs Gezondheidszorg Voorzitter Wetenschappelijke Adviesraad Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie Bestuurslid Stichting Petrus Camper van de Orde van Medisch Specialisten

Het bestuur committeert zich aan de Code Cultural Governance, die aanbevelingen bevat voor een goed transparant toezicht op publieke middelen. Nevenfuncties bestuur per 31 december 2008:

{

Hans Hoogervorst { Lid Supervisory Board Center for Translational Molecular Medicine Lid Raad van toezicht Het Nationale Ballet Bestuurslid Stichting Multiple Sclerose Centrum

168

169

}

onder voorzitterschap van Sybilla Dekker uit tien prominenten uit het bedrijfsleven en maatschappelijke en culturele organisaties. Ook zijn de directeur en adjunct-directeur actief in mentorprogramma’s van Netwerk cs: Stepping Stones en Building Stones.

Bureau De samenstelling van het bureau van de Mondriaan Stichting was per 31 december 2008 als volgt:

Adviseurs

7. Organisatie – Bureau

De Mondriaan Stichting werkt met vaste en ad hoc-adviescommissies /* pagina 172 */. Daarnaast maakt de Mondriaan Stichting, wanneer daar aanleiding voor is, ook gebruik van ad hoc-adviseurs /* pagina 173 */.

Op freelance basis verzorgde Robert Mulder het externe systeembeheer. Verder werd het bureau van de Mondriaan Stichting tijdelijk ondersteund door de oproepkrachten Fleur Poots en Mandy Prins.

7. Organisatie – Bureau en Adviseurs

Göksal Aksoy, medewerker huishoudelijke dienst (tot 8 september 2008) Christine Bais, medewerker projectadministratie Sonja Coenen, medewerker projectadministratie (tot 1 november 2008) Joost Cras, hoofd bedrijfsvoering Tarik Eyoboglu, medewerker huishoudelijke dienst Femke Haitsma Mulier, medewerker projectadministratie Luuk de Kat, systeembeheerder Maaike Lauwaert, projectmedewerker (per 15 maart 2008) Roos Lenders, medewerker projectadministratie Gitta Luiten, directeur Sarah Malko, projectmedewerker Taco de Neef, projectmedewerker (tot 1 maart 2008) Judith Öfner, medewerker projecten (per 1 april 2008) Vivian Paulissen, directiesecretaris (tot 1 augustus 2008) Ferrie van Ravenstein, bureauassistent Marineke van der Reijden, projectmedewerker Coby Reitsma, projectmedewerker Haco de Ridder, medewerker bezoekersprogramma Marieke van Schijndel, adjunct-directeur (per 1 juli 2008) Caroline Soons, medewerker communicatie Jacqueline van der Spek, medewerker projectadministratie Welmoet Tideman, jurist Marijn Veenhuizen, bureauassistent Jessica Voorwinde, medewerker projecten (tot 1 februari 2008) John de Vos, editor Joost Vrieler, projectmedewerker Moniek Wijnberg, medewerker financiën en KunstKoop

Eind 2008 bedroeg de formatie 17,9 fte. Vijf mensen zijn uit dienst getreden, twee nieuwe medewerkers hebben een tijdelijk contract gekregen. Per 31 december 2008 is de gemiddelde leeftijd van de medewerkers 43 jaar. De man-vrouwverhouding bleef 1:4. De Mondriaan Stichting is aangesloten bij een arbodienst, maar onderhoudt ook zelf contact met zieke werknemers. Het ziekteverzuim bij de Mondriaan Stichting bedroeg in 2008 5,4%.

De commissies voor beeldende kunst en vormgeving nationaal, cultureel erfgoed, cultuureducatie en beeldende kunst en vormgeving internationaal vergaderden in 2007 zeer regelmatig. Hieronder staat een overzicht van de commissies met het aantal keren dat zij bijeenkwamen voor commissievergaderingen: { – Beeldende kunst en vormgeving nationaal (8x) – Cultureel erfgoed (7x) – Cultuureducatie (met nfpk+) (7x) – Internationale beeldende kunst en vormgeving (8x) – Interregeling (met stifo en nff) (4x) – Publicaties beeldende kunst en vormgeving (met Fonds bkvb) (4x) – Volkenkundige aankopen (3x) } Commissies die voor een jaarlijkse beoordelingsronde bijeenkwamen:

{

– KunstKoop – Programma’s beeldende kunst en vormgeving – Tijdschriften voor hedendaagse beeldende kunst en vormgeving

De Mondriaan Stichting is een kleine organisatie. De directeur is verantwoordelijk voor het personeelsbeleid. Binnen het Ontwikkelplan stimuleert de Mondriaan Stichting medewerkers cursussen en opleidingen te volgen. De kosten daarvoor komen voor rekening van de werkgever. Ook kan de stichting bijdragen aan cursussen die niet direct met de functie samenhangen, maar gericht zijn op het ontwikkelen van eigen mogelijkheden.

} Over de aanvragen voor kunsthistorisch onderzoek is wegens het lage aantal schriftelijk geadviseerd. Leden van de adviescommissies ontvangen voor deelname aan de vergadering een vergoeding van € 140 exclusief btw per dagdeel. Wanneer een adviseur werkzaam is als zelfstandig ondernemer, bedraagt de vergoeding € 210 exclusief btw per dagdeel. Reiskosten worden vergoed op basis van eerste klas openbaar vervoer. Voorzitters krijgen een vergoeding van maximaal € 350 exclusief btw per dagdeel.

In 2008 heeft trainingsbureau Management Drives, onder leiding van Edu Fisscher en Aart Brezet, een tweedaagse bijeenkomst voor de hele organisatie georganiseerd over de implementatie van het nieuwe beleidsplan. Dit nieuwe beleid brengt enkele grote veranderingen in de organisatie mee. Om diversiteitsnetwerken te vormen en te onderhouden nam de directeur deel aan het Ambassadeursnetwerk Glazen Plafond, een initiatief van de ministeries van Economische Zaken en ocw. Tot 2008 bestond dit netwerk

Commissieleden worden benoemd voor een jaar en kunnen maximaal twee keer worden herbenoemd. Het bestuur hecht aan doorstroming en de inbreng van steeds nieuwe expertise. Bij de selectie van adviseurs is in 2008 nadrukkelijker rekening gehouden met regionale kennis, ervaring of achtergrond: inmiddels is de helft van het aantal adviseurs van de commissies voor beeldende kunst en vormgeving, cultureel erfgoed en internationale activiteiten afkomstig uit of werkzaam in het noorden, zuiden, oosten of midden van het land. In 2007 gold dit nog voor 28% van het aantal adviseurs. In 2008 werden 28 nieuwe adviseurs in vaste adviescommissies benoemd, 10 adviseurs traden terug. Voor incidentele aankopen binnen de Collectie Nederland wordt per aanvraag een ad hoc-adviescommissie samengesteld. Er werden 42 adviseurs ingeschakeld om deze aanvragen te beoordelen.

170

171

Samenstelling vaste adviescommissies

Samenstelling Ad hoc-adviescommissies

Commissie Beeldende kunst en vormgeving nationaal

Commissie Interregeling (met stifo en nff)

Commissie Incidentele aankopen

Frans Grijzenhout, voorzitter Jelle Reumer, voorzitter Toos Arends Edo Dijksterhuis Lucas Evers Jord den Hollander Meta Knol Maxine Kopsa Sannette Naeyé Soheila Najand Arno van Roosmalen Peik Suyling Ank Trumpie Sue-an van der Zijpp

Macha Roesink, voorzitter Petra ten Brinke Hajo Doorn Klaas Kuitenbrouwer Geert Lovink Helena Muskens Joost Raessens Raimond Reijmers Jos Taekema

Ad hoc-adviseurs Beeldende kunst en vormgeving

Commissie Publicaties (met Fonds bkvb) Robbert Roos, voorzitter Ellen de Bruijne Ingrid Commandeur Nina Folkersma Diana Krabbendam Arnold Mosselman Ad van Rosmalen

Commissie Cultuureducatie (met nfpk+) Dirk Houtgraaf, voorzitter Aik Meeuwse, voorzitter Peggy Brandon Carolien Euser Edwin Jacobs Marja Käss Karin Kievit Theo Kuipers Yuen-Kwan Lam Lizzy van Leeuwen Nita Liem Leon Muilwijk Peggy Olislaegers Betti Plug Thijs van der Poll Saskia Vroom Yuen-Kwan Lam is per april 2008 afgetreden.

Ad hoc-adviseur Cultuureducatie Patrick van Mil

Ad-hoc adviseurs Internationale beeldende kunst en vormgeving Alex Adriaanssens Max Bruinsma Anne Nigten Olof van Winden

Commissie Cultureel Erfgoed Marlous Willemsen, voorzitter Herman de Boer Heleen Buijs Alice van Diepen Frans Ellenbroek Ellen Fleurbaay Paul van de Laar Behrang Mousavi Saskia Poelman Mohammed Saadouni Ruben Smit Fred Wartna Saskia Wieringa

Ad hoc-adviseur Cultureel Erfgoed

Jan van Adrichem Saskia de Bodt Elmer Kolfin

Commissie Veiligheidzorg Piet Barendse, voorzitter Eelke Boswijk Arthur Schoonderwal

7. Organisatie – Adviseurs

Ole Bouman Eleonoor Jap Sam Margriet Kemper Marc Kremer Ronald Schulp

Alma Ploeger, voorzitter Guus Beumer Annie Fletcher Krist Gruythuysen Maria Hlavajova Helen van Ruiten Nicolaus Schafhausen José Teunissen Tom van Vliet Bas Vroege

. . . . . . . . . . . . . . . .

Commissie Kunsthistorisch onderzoek

7. Organisatie – Adviseurs

Toos Arends, Jord den Hollander, Sanette Naeyé, Jelle Reumer (voorzitter) en Peik Suyling zijn per maart 2008 afgetreden.

Commissie Internationale beeldende kunst en vormgeving

Jan van Adrichem Hestia Bavelaar Saskia de Bodt Beatrice Bormann, schriftelijk Marja Bosma J.L. Blussé van Oud Alblas Peter van der Coelen Dieuwertje Dekkers Hester Dibbits Els van Eijck van Heslinga Albert Elen Titus Eliëns Matthi Forrer Jeroen Giltay Louis Grijp Jaap Guldemond Liesbeth Helmus Anita Hopman Stijn Huijts Kasper Janse Willem Kooijman Hans Kuijper Friso Lammertse Gregor Langfeld Michael Latcham Ger Luiten Adi Martis Judith Niessen Timo de Rijk Robbert Roos Peter de Ruiter Zsuzsanna van Ruyven-Zeman Karel Schampers Ruud Schenk Esther Schreuder Klaartje Schweizer Mirjam Shatanawi Evert J. van Straaten Mienke Simon Thomas Louis van Tilborgh Mirjam Westen Liesbeth van Zoonen

Wisseling adviseurs

172

173

Commissie Programma’s presentatie-instellingen beeldende kunst en vormgeving Ila Kasem, voorzitter Carlijn Diesfeldt Kathrin Ginsberg Lene ter Haar Robbert Roos Ad van Rosmalen

Mariet Willinge Commissie Tijdschriften Ellen Fleurbaay, Ruben Smit en Saskia Wieringa zijn per april 2008 afgetreden.

Commissie aankopen Volkenkunde (met svcn) Eric Venbrux, voorzitter Cunera Buijs David van Duuren Matthi Forrer Fer Hoekstra Kees van den Meiracker

Ila Kasem, voorzitter Antoine Achten Jelle Bouwhuis Nina Folkersma Els Roelandt

Commissie KunstKoop Ila Kasem, voorzitter Emily Ansenk Kai van Hasselt Marieke van Schijndel

Jaar . . . . . . . 2004 . . 2005 . . 2006 . . 2007 . . 2008 .

. ad hoc- . Vaste en .adviseurs . . . (miv voorzitters) . . . . . . . . . . . . .

. . . . 59 . . 77 . . 68 . . 75 . . 104 .

. . Afgetreden . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . 30 . . 28 . . 18 . . 16 . . 10 .

. Nieuw- . .benoemd . . . . . . . . . . . . 17 . . . . 26 . . . . 25 . . . . 28 . . . . 28 .

. . Adviseurs . . incidentele . . aankopen . . . . . . . . . . . . .

. . . . 45 . . 48 . . 44 . . 59 . . 42 .


8

Werkwijze en procedures


174

175

De Mondriaan Stichting is een privaatrechtelijke instelling met taken van een zelfstandig bestuursorgaan. Zij is gehouden aan juridische procedures in de Algemene wet bestuursrecht. Ondersteuningsmogelijkheden worden gepubliceerd in de Staatscourant en op besluiten van de Mondriaan Stichting zijn bezwaar en beroep mogelijk. Voordat een besluit wordt genomen, vraagt de Mondriaan Stichting in de regel advies aan deskundigen.

financieel succesvolle projecten worden gestraft. Additionele, onvoorziene publieksinkomsten leiden immers tot een kleiner tekort en vervolgens tot een lagere vaststelling van de toegezegde ondersteuning. De Mondriaan Stichting is, net als de Commissie Cultuurprofijt, van mening dat deze vorm van tekortsubsidiëring een negatief effect heeft op het cultureel ondernemerschap van organisaties. Daarom heeft zij de afgelopen periode geëxperimenteerd met het maken van afspraken met aanvragers over het besteden van positieve resultaten uit hogere eigen inkomsten. Het ging dan bijvoorbeeld om de financiering van het ontwikkelen van een volgend project of het professionaliseren van de organisatie. In de periode 2009 – 2012 wordt dit beleid voortgezet. }

Juridisch kader De Mondriaan Stichting kent twee soorten mogelijkheden om aanvragen te honoreren: structurele ondersteuningsmogelijkheden met een lange looptijd en incidentele ondersteuningsmogelijkheden met een geoormerkt budget, zoals cultuureducatie en de Interregeling. Structurele ondersteuningsmogelijkheden zijn sinds 2005: { – beeldende kunst en vormgeving in Nederland – KunstKoop – presentaties cultureel erfgoed – collecties cultureel erfgoed – internationale activiteiten beeldende kunst en vormgeving

{

Wanneer aanvragen niet voldoen aan de formele voorwaarden of evident ondermaats scoren op de beoordelingscriteria, worden ze niet in behandeling genomen /* pagina 58, 89, 108, 165 */. }

}

Criteria

{

De Mondriaan Stichting ondersteunt hoogstens 40% van de kosten van een project; 60% van de kosten moet dus door andere financiers worden gedragen. Een project dat op een breed maatschappelijk draagvlak kan rekenen zal naar verwachting eerder succesvol zijn. De Mondriaan Stichting vindt het belangrijk dat zij niet als enige financier optreedt, maar dat ook andere partijen zich aan het project verbinden. }

{

De totale kosten van een project bedragen minstens € 25.000. De Mondriaan Stichting ondersteunt als landelijk fonds alleen projecten met een (inter)nationale betekenis of voorbeeldwerking. Om de verschillende verantwoordelijkheden tussen de Mondriaan Stichting en gemeentelijke en provinciale overheden tot uitdrukking te brengen en versnippering van rijksmiddelen te voorkomen, is een ondergrens ingesteld. Projecten waarvan de totale kosten minder dan € 25.000 bedragen komen niet in aanmerking voor ondersteuning. Projecten met landelijke uitstraling en voldoende kwaliteit zijn doorgaans kostbaar; de ondergrens vormt voor de ondersteuning van deze projecten geen belemmering. De ondergrens van € 25.000 geldt sinds 1997 en is niet verhoogd. De gemiddelde projectkosten zijn sindsdien echter verveelvoudigd. Omdat de Mondriaan Stichting naast grote ook kleine projecten wil blijven financieren, laat zij de ondergrens ook in de beleidsperiode 2009 – 2012 ongewijzigd. }

{

8. Werkwijze en procedures – Voorwaarden en Criteria

Bij het behandelen van een aanvraag wordt eerst nagegaan of deze voldoet aan de formele voorwaarden. Deze kernvoorwaarden gelden in principe voor het gehele werkterrein van de Mondriaan Stichting:

8. Werkwijze en procedures – Juridisch kader en Voorwaarden

Voorwaarden

Aanvragen die voldoen aan de formele eisen worden, indien nodig, voorgelegd aan een adviescommissie of een deskundig adviseur. Onder eindverantwoordelijkheid van de directeur besluit het bureau welke aanvragen aan welke adviescommissie worden voorgelegd. De adviezen liggen ten grondslag aan de besluitvorming van de Mondriaan Stichting. Overigens is de Mondriaan Stichting volledig beslissingsbevoegd, zij kan van adviezen afwijken. Wanneer dat gebeurt, wordt het bestuur in het besluit gekend. Het bestuur is in de regel niet rechtstreeks bij de besluitvorming betrokken. Commissies beoordelen de aanvragen op de inhoudelijke criteria in de regelingen, en waar relevant op het Algemeen Reglement. Deze criteria zijn: { Belang { Projecten worden getoetst op hun bijzondere belang voor beeldende kunst, vormgeving en cultureel erfgoed, voor specifieke doelgroepen of een algemeen publiek, of zij van nationale of internationale betekenis zijn en een uitzonderlijk en voorbeeldstellend karakter hebben. } Publieksbereik { Bij het beoordelen van aanvragen staat de wisselwerking tussen kunst, vormgeving en publiek centraal. Bij aanvragen voor cultureel erfgoed is het toegankelijk maken en presenteren voor nieuwe of specifieke doelgroepen of een breed, algemeen geïnteresseerd publiek belangrijk. Projecten worden beoordeeld naar de mate waarin zij relevant zijn voor een publiek en de wijze waarop zij belangstelling voor hedendaagse kunst, vormgeving en erfgoed activeren en stimuleren. } Kwaliteit { Projecten worden getoetst op uitgangspunten en motivering en op de kwaliteit van betrokken personen en organisaties en het artistiek niveau. Ook de cultuurhistorische waarde van het cultureel erfgoed, de professionaliteit van het project en de slagingskans zijn relevant. }

Aanvragen kunnen worden ingediend door rechtspersonen, zoals nationale en internationale instellingen, overheden en bedrijven. Zij behoren tot de doelgroep van de Mondriaan Stichting, die zich concentreert op afnemers en intermediairs zoals presentatie-instellingen, archieven en uitgeverijen. Natuurlijke personen, zoals kunstenaars, kunnen niet bij de Mondriaan Stichting terecht. }

{

Aanvragen moeten drie maanden voor het begin van een project worden ingediend. Deze termijn is nodig voor het behandelen van de aanvraag. }

{

De bijdrage van de Mondriaan Stichting is noodzakelijk om een tekort te dekken. Tekortfinanciering is de basis van cultuursubsidies die met rijksmiddelen worden verstrekt en heeft als belangrijk nadeel dat

Relatie met de collectie { Voor aanvragen van cultureel erfgoedorganisaties die gericht zijn op collecties geldt een aanvullend criterium. De inbedding van de activiteit, bijvoorbeeld een aankoop, in het collectieen presentatiebeleid van de aanvragende organisatie is cruciaal. Hoe versterkt de activiteit de collectie of programmering van de aanvrager? } 176

177

}

Aanvragen voor presentaties in het buitenland worden getoetst op de kwaliteit en het belang van de betrokken buitenlandse instelling voor de hedendaagse beeldende kunst of vormgeving.

– hoort alle commissieleden tijdens de vergadering met het oog op een evenwichtige besluitvorming – bewaakt het beoordelingskader – bewaakt de taakverdeling tussen commissie en bureau – waarborgt een eerlijke en open gedachtewisseling en advisering

Omdat de druk op het budget naar verwachting ook de komende jaren onverminderd hoog zal zijn, en het toekenningspercentage laag, heeft de Mondriaan Stichting vooruitlopend op de periode 2009 – 2012 haar beoordelingscriteria geëvalueerd. Vanaf 2009 zullen scherpere criteria gelden. De Mondriaan Stichting zal alleen bijdragen aan excellente activiteiten met een meerwaarde ten opzichte van het landelijk aanbod. Van de aanvragers verwacht ze dat deze goed voor ogen hebben wat ze ontwikkelen, voor welk publiek en waarom. Als afnamefonds honoreert de Mondriaan Stichting alleen aanvragen met een weldoordachte publieksbenadering. Verder is het belangrijk dat aanvragen door inhoud, onderwerp of uitvoering een betekenisvolle relatie leggen tussen beeldende kunst, vormgeving en cultureel erfgoed en de samenleving. De Mondriaan Stichting wil vooral bijdragen aan activiteiten die het draagvlak van kunst en erfgoed in de samenleving vergroten. Beschrijvingen van alle projecten die in 2008 werden ondersteund staan op /* pagina 43, 74, 100, 132 */. Ze worden gevolgd door een overzicht van de afgewezen en niet-behandelde aanvragen in 2008.

De Mondriaan Stichting werkt met vijf vaste adviescommissies: voor beeldende kunst en vormgeving nationaal, beeldende kunst en vormgeving internationaal, cultureel erfgoed, cultuureducatie (met het Nederlands Fonds voor Podiumkunsten+) en de Interregeling (met het Stimuleringsfonds voor Culturele Omroepproducties en het Nederlands Fonds voor de Film). Ook zijn voor specifieke activiteiten, zoals ondersteuning van volkenkundige aankopen (met Stichting Volkenkundige Collectie Nederland), programma’s van presentatieinstellingen en de KunstKoop, afzonderlijke adviescommissies ingesteld.

8. Werkwijze en procedures – Criteria en Advisering

Adviseurs en adviescommissies vervullen een belangrijke rol binnen de Mondriaan Stichting. Het bestuur hecht dan ook veel waarde aan een zorgvuldige en evenwichtige samenstelling van de commissies, waarin verschillende expertises en regionale en culturele achtergronden vertegenwoordigd zijn. Ook is er steeds een evenwichtige balans tussen specifieke deskundigheid en een bredere blik. Bij het selecteren van adviseurs is in 2008 nadrukkelijker rekening gehouden met regionale kennis, ervaring en achtergrond. Inmiddels is de helft van de leden van de commissies afkomstig uit of werkzaam in het noorden, zuiden, oosten of midden van het land. In 2007 gold dit nog voor 28% van het aantal adviseurs.

Om risicovolle projecten te ondersteunen, kunnen commissieleden sinds 2005 eenmaal per jaar een bindende tegenstem uitbrengen, als zij in tegenstelling tot hun collega’s wel overtuigd zijn van het belang van een project. Met deze mogelijkheid wil de Mondriaan Stichting meer flexibiliteit in de adviespraktijk brengen en kunnen uitzonderlijke projecten toch een positieve beoordeling krijgen. In 2008 zijn vier aanvragen gehonoreerd op basis van deze ‘joker’.

8. Werkwijze en procedures – Advisering en Behandelingstermijn

Advisering

}

De Mondriaan Stichting vindt het belangrijk dat adviseurs bij hun aanstelling goed op de hoogte zijn van taken, rolverdeling en verantwoordelijkheden. Alle adviseurs wordt daarom gevraagd een protocol te ondertekenen. In dat protocol zijn onder meer de regels voor onafhankelijkheid en vertrouwelijkheid vastgelegd. De Mondriaan Stichting werkt met grote, flexibele commissies. Door commissies met minimaal acht leden samen te stellen kan zij steeds op basis van de voorliggende aanvragen een aantal commissieleden per vergadering uitnodigen. Daardoor hoeft niet elk lid altijd aanwezig te zijn en kan gepast gebruik worden gemaakt van expertise bij het behandelen van aanvragen. De voorzitter heeft als taak de vergadering te leiden en de integriteit van het beoordelingsproces te bewaken. Hij of zij is in de eerste plaats technisch voorzitter. {

Adviseurs zijn deskundig in het beoordelen van de inhoudelijke aspecten van een aanvraag. Het bureau van de Mondriaan Stichting beschikt over gedegen kennis van de praktijk van het ondersteunen, zoals beleid, financiën en haalbaarheid. In een beoordelingskader wordt deze deskundigheid optimaal gebruikt. Het bureau toetst aanvragen op formele voorwaarden, financiën, organisatie en zaken als digitale duurzaamheid en beleid. De uitkomsten van deze toetsing worden waar nodig bij de aanvraag opgenomen, zodat adviseurs daar kennis van kunnen nemen. Hun deskundigheid wordt efficiënt benut voor het inhoudelijk beoordelen van een aanvraag. Ook formuleert het bureau van de Mondriaan Stichting op basis van de aanvraag een specifieke adviesvraag, die adviseurs gericht beantwoorden. Uit een enquête onder adviseurs uit 2007 blijkt dat het merendeel de bijdrage van het bureau als compleet, gedegen en neutraal beoordeelt. De voorbereiding op de aanvragen en de argumenten in de analyse scherpen de gedachtevorming van adviseurs. In 2008 heeft de Mondriaan Stichting haar adviseurs ook betrokken bij het ontwikkelen van het Beleidsplan 2009 – 2012. Tijdens commissievergaderingen en in aparte bijeenkomsten is met adviseurs en andere deskundigen van gedachten gewisseld over de belangrijkste inhoudelijke ontwikkelingen in de sector en aanpassingen in het beleid. Dit heeft er bijvoorbeeld toe geleid dat vanaf 2009 ontwikkelkosten en meerjarige programmeringen voor erfgoedinstellingen zullen worden ondersteund. Projecten voor nieuwe media en cultuureducatie worden beoordeeld door interdisciplinair samengestelde commissies. De breedte van deze commissies voorkomt vanzelfsprekendheid en eenzijdigheid, werkt inspirerend en past bij de openheid van de kunsten. Commissieleden met uiteenlopende achtergrond dagen elkaar uit het belang en de betekenis van projecten precies te omschrijven. Deze werkwijze past bovendien bij projecten van een nieuwe generatie makers en erfgoedprofessionals. Zij ontwikkelen met digitale mogelijkheden in tijdelijke, interdisciplinaire samenwerkingsverbanden activiteiten op basis van een inhoudelijk concept, waarbij de vorm van ondergeschikt belang is. Overeenkomstig de praktijk van cultuurfondsen in bijvoorbeeld Duitsland en de Verenigde Staten en de positieve ervaringen met de Interregeling en cultuureducatie, wil de Mondriaan Stichting vanaf 2009 waar mogelijk met een interdisciplinaire beoordeling werken.

Behandelingstermijn

178

179

De Mondriaan Stichting wil aanvragers snel en zorgvuldig uitsluitsel geven. Daarbij hoort goede informatie vooraf. Nieuwe aanvragers wordt aangeraden alvorens aanvraag te doen een afspraak te maken met een medewerker. Tijdens het gesprek krijgen zij informatie over de ondersteuningsmogelijkheden, de manier waarop een aanvraag kan worden ingediend en de manier waarop

die wordt beoordeeld. Als een aanvraag wordt ingediend, krijgt de aanvrager binnen een week een ontvangstbevestiging met vermelding van contactpersoon en procedure. Binnen maximaal drie maanden verneemt de aanvrager het besluit van de Mondriaan Stichting. Die periode is doorgaans korter: gemiddeld duurde de behandeling van een aanvraag in 2008 minder dan twee maanden. Als omstandigheden daartoe aanleiding geven, wordt de behandeling zo mogelijk versneld. De Mondriaan Stichting zal vanaf 2009 de frequentie van het aantal commissievergaderingen verder verhogen: daardoor kan de behandelingstermijn verder verkort worden.

een compromis bereikt. De aanvrager kreeg de gelegenheid zijn project alsnog af te ronden en daarvan verslag te doen. Het tweede beroep wordt in 2009 door de rechtbank behandeld. Financiële afhandeling Wanneer de Mondriaan Stichting aanvragen honoreert, zijn daar voorwaarden aan verbonden. Een van die voorwaarden is dat het project binnen drie maanden na afloop financieel en inhoudelijk wordt verantwoord. Met die verantwoording, die bij bedragen boven € 25.000 vergezeld moet gaan van een accountantsverklaring, kan de Mondriaan Stichting nagaan of de ondersteuning inderdaad nodig was en overeenkomstig de toezegging is besteed. Op grond van de afrekening besluit de Mondriaan Stichting over de definitieve financiële ondersteuning.

Bezwaren

8. Werkwijze en procedures – Behandelingstermijn en Bezwaren

In 2008 is het aantal bezwaren ten opzichte van 2007 en 2006 gedaald, terwijl het aantal besluiten is gestegen. De daling vond vooral binnen Cultuureducatie plaats, waar hoge verwachtingen over welke projecten in aanmerking zouden komen voor een bijdrage in 2007 aanvankelijk tot veel bezwaren leidden. In 2006 kwamen er meer bezwaren van programmerende instellingen en tijdschriften en werd er ook vaker bezwaar gemaakt tegen afwijzingen van aanvragen voor beeldende kunst dan in 2008. Dit komt wellicht doordat aanvragers meer rekening houden met de scherpere selectie die sinds 2006 noodgedwongen plaatsvindt. In 2006 en 2007 werd bovendien vaker bezwaar gemaakt tegen uitsluiting van deelname van galeries aan de KunstKoop en tegen besluiten geen bijdrage toe te zeggen aan internationale projecten.

Het bestuur van de Mondriaan Stichting heeft in september 2008 besloten minder vaak een accountantsverklaring te eisen. Sinds haar oprichting in 1994 gaat de Mondriaan Stichting uit van een ondergrens van € 25.000, maar een gemiddeld project is sindsdien vele malen duurder geworden. Daarom wordt de grens daarom vanaf 2009 opgetrokken naar € 50.000 (en bovendien jaarlijks geïndexeerd). Op deze manier wordt bespaard op accountantskosten en wordt de regeldruk voor aanvragers verminderd. 8. Werkwijze en procedures – Bezwaren

De Mondriaan Stichting is een zelfstandig bestuursorgaan en valt onder de werking van de Algemene wet bestuursrecht. Dit betekent dat aanvragers bezwaar kunnen maken als zij het niet eens zijn met een besluit. Dat kan als de aanvraag is afgewezen, maar ook als de Mondriaan Stichting een ander bedrag toekent dan was aangevraagd. Ook is bezwaar mogelijk als er bij het vaststellen van de definitieve bijdrage wordt afgeweken van de toezegging. Bij de beoordeling van het bezwaar staan het bezwaarschrift en de toelichting die daarop wordt gegeven bij een eventuele hoorzitting centraal. In de bezwaarprocedure wordt het besluit integraal heroverwogen; de heroverweging blijft dus niet beperkt tot een procedurele of juridische toetsing. Belangrijk is ook dat de belanghebbende nieuwe informatie kan verschaffen, die bij het nemen van een besluit over het bezwaar wordt meegewogen.

180

181

In totaal werden in 2008 kwamen 32 bezwaren ontvangen. Er lagen nog vier bezwaren uit 2007 ter beantwoording. In totaal moest dus over 36 bezwaren een besluit worden genomen. Over 28 bezwaren werd een inhoudelijke beslissing genomen, waarbij in vijf gevallen het oorspronkelijke besluit werd herzien, meestal op grond van nieuwe informatie die in de bezwaarprocedure beschikbaar kwam. Acht bewaarprocedures zijn nog niet afgerond. De toelichting op de behandelde bezwaren in 2008 staat op /* pagina 56, 88, 107, 164 */. Twee van de besluiten waartegen bezwaar werd gemaakt dateerden uit 2007, toen twee galeries beroep hadden ingesteld bij de rechtbank tegen de afwijzing voor de KunstKoop. In 2008 besloten de rechtbanken in respectievelijk Den Haag en Amsterdam dat de beslissing rechtmatig was en intact kon blijven. De rechtbank in Den Haag overwoog daarbij dat de Mondriaan Stichting voorbij mocht gaan aan de adhesiebetuigingen van vijf door de galerie geraadpleegde deskundigen. De adviescommissie van de Mondriaan Stichting kan een andere afweging maken. In 2008 stelden ook twee instellingen beroep bij de rechtbank in tegen een beslissing in bezwaar. In het ene beroep werd gebruikgemaakt van de door de rechtbank geboden gelegenheid tot mediation. Tijdens de mediation werd

Als de verantwoording achterwege blijft, kan de toezegging worden ingetrokken en de bijdrage worden vastgesteld op nul. In dat geval wordt ook het eventuele voorschot teruggevorderd. Vaak weegt dat vooruitzicht voor de aanvrager zwaar genoeg om alsnog financieel en inhoudelijk verantwoording af te leggen. Als de verantwoording desondanks uitblijft, wordt een incassoprocedure gestart. De extra kosten worden in principe verhaald op de in gebreke blijvende aanvrager. Bovendien wordt de aanvrager in beginsel uitgesloten van verdere ondersteuning door de Mondriaan Stichting zolang het verschuldigde bedrag niet is terugbetaald.

Bezwaren

. . . . . . . . . . . . . . .

Jaar. . . . . . 2004. . 2005. . 2006. . 2007. . 2008.

. . Aanvragen* . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . 1103 . . 1037 . . 1155 . . 1341 . . 1223 .

. . Bezwaren** . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . 30 . . 32 . . 49 . . 45 . . 32 .

. Herzien . . . . . . . . . . . . 10 . . . . 3. . . . 9. . . . 11 . . . . 5.

. Beroep . . . rechtbank . . . . . . . . . . . . .

. . . . 1. . 1. . 0. . 2. . 2.

. Raad . Beroep . van State . . . . . . . . . . . . . .

. . . . 0. . 0. . 1. . 0. . 0.

8. Werkwijze en procedures – Bezwaren

* Alle toegewezen en afgewezen aanvragen, inclusief niet-behandelde, op jaar van beschikking; als de getallen enigszins afwijken van eerdere jaren, komt dat doordat dubbeltellingen zijn verwijderd. ** Inclusief bezwaren tegen niet-behandelde aanvragen en definitieve vaststellingen en intrekkingen van eerder toegewezen aanvragen.

182


9

Verantwoording en transparantie


184

185

De Mondriaan Stichting is in 1994 opgericht door het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur. Daarmee was de overdracht van het niet-meerjarig subsidiebeleid van het ministerie aan cultuurfondsen met een privaatrechtelijk karakter voltooid.

Evaluatie oriëntatiereizen { Jaarlijks wordt van de oriëntatiereizen een gezamenlijk evaluatierapport gemaakt door de Mondriaan Stichting en het Prins Claus Fonds, dat breed wordt verspreid. Uit het onderzoek van Gottschalk onder deelnemers aan de reizen en onder instellingen en personen die tijdens de reizen werden bezocht blijkt dat de resultaten voor de deelnemers zeer positief zijn. Het merendeel (ruim 70 %) onderhoudt duurzame internationale contacten en heeft het professionele netwerk internationaal en intercultureel verbreed. Eenzelfde grote meerderheid heeft naar aanleiding van de reis concrete projecten georganiseerd, zowel in Nederland als in het buitenland. Ook zijn de deelnemers zeer enthousiast over de internationale samenstelling van de groep waarmee ze reizen. Wel zouden sommige deelnemers graag meer tijd hebben voor eigen invulling en persoonlijke ontmoetingen. Verder zou achteraf meer informatie over de reizen verspreid kunnen worden, bijvoorbeeld in lezingen of workshops.

Verantwoording en evaluatie De Mondriaan Stichting hecht sterk aan een grondige verantwoording en evaluatie van met publiek geld gefinancierde bestedingen. Dat gebeurt op de volgende manieren: Jaarverslag Jaarlijks wordt een gedetailleerd jaarverslag gepubliceerd, met een beschrijving van alle ondersteunde projecten en een overzicht van alle bezwaren en alle niet-gehonoreerde en niet-behandelde aanvragen. Het jaarlijkse annual report is een Engelstalige samenvatting voor internationale relaties.

Evaluatie internationaal beleid { Uit het onderzoek door tns nipo blijkt dat het imago van de Mondriaan Stichting overwegend positief is. De ondervraagden vinden de stichting vooral professioneel, betrokken en klantvriendelijk, innovatief, efficiënt en open. De buitenlandse aanvragers staan zeer positief tegenover de dienstverlening. Bovendien blijkt dat ze ook aan een kleine financiële bijdrage veel waarde hechten: een relatief bescheiden ondersteuning is evenzeer waardevol en maakt werkelijk verschil bij het tonen van de kunstenaar of vormgever. Het logo van de Mondriaan Stichting wordt als een aanbeveling gezien.

De meningen van de bezochte instellingen en personen zijn minder eenduidig. Met een deel van de bezochte instellingen en personen worden op een betekenisvolle manier contacten onderhouden en activiteiten ontwikkeld. Voor hen is het belang groot. Andere bezoeken zijn korter en eenmalig, wat leidt tot een vluchtiger contact. Voor deze instellingen en personen is het belang van de reis daardoor minder groot. Gottschalk concludeert dat de verwachtingen van deze organisaties beter zouden moeten worden gestuurd. }

9. Verantwoording en transparantie – Verantwoording en evaluatie

Regelmatig worden beleid en praktijk extern geëvalueerd. In 2008 heeft de Mondriaan Stichting tns nipo gevraagd een klanttevredenheidsonderzoek te houden onder internationale aanvragers, galeries en Nederlandse ambassades. Aan Gottschalk cultureel advies is opdracht verleend de oriëntatiereizen te evalueren die de Mondriaan Stichting sinds 2004 jaarlijks organiseert in samenwerking met het Prins Claus Fonds. Ook heeft de Mondriaan Stichting Cultuur & Co gevraagd de ondersteuningsmogelijkheid voor cultuureducatie, die zij met het Nederlands Fonds voor de Podiumkunsten+ van 2006 tot eind 2008 heeft aangeboden, te evalueren om deze goed af te ronden en de bevindingen mee te geven aan het nieuwe Fonds voor Cultuurparticipatie, dat vanaf die datum een gelijksoortige ondersteuningsmogelijkheid aanbiedt. Eenmaal per twee jaar ten slotte evalueert bureau Motivaction werkwijze en imago van de Mondriaan Stichting. {


Externe evaluaties

Evaluatie cultuureducatie { Het onderzoek naar de ondersteuning van cultuureducatie is nog in uitvoering. Het rapport verschijn in 2009. } Structureel klanttevredenheidsonderzoek { Eenmaal per twee jaar doet bureau Motivaction onderzoek naar de klanttevredenheid en imago van de Mondriaan Stichting. De Mondriaan Stichting gebruikt de resultaten om haar performance te verbeteren. Het onderzoek vond plaats in 2007 en zal in 2009 opnieuw plaatsvinden. Belangrijk resultaat in 2007 was kritiek op (de toon van) afwijzingen. Daarom is intern kritisch gekeken naar de toonzetting van afwijzingsbrieven. Daarin is een aantal verbeteringen aangebracht. Ook werden met een aantal kritische respondenten follow-upgesprekken gevoerd. } Adviseursenquête { In 2007 werd een uitgebreide enquête onder de adviseurs gehouden. De uitkomsten zijn in het Beleidsplan 2009 – 2012 opgenomen en worden in de nieuwe beleidsperiode geëffectueerd. Eind 2009 wordt een nieuwe adviseursenquête gehouden waarin het eerste jaar van het nieuwe beleid zal worden geëvalueerd. }

Galeries die ondersteuning krijgen voor belangrijke internationale kunstbeurzen zijn tevreden over de werkwijze van de Mondriaan Stichting. Wel staan ze kritisch tegenover het beurzenbeleid van de stichting. De kritiek was bekend: een aantal galeries ziet liefst een uitbreiding van het aantal beurzen waarvoor een bijdrage kan worden aangevraagd. Door budgettaire krapte is dit echter niet mogelijk.

Kwalitatieve concepttest website { Vanaf 1 januari 2009 zal de nieuwe website de lucht ingaan. De website is tijdens het bouwproces kwalitatief getest bij de doelgroep van de Mondriaan Stichting, door onderzoeksbureau Mare Research. }

De ambassades vinden de internationale doelstelling en activiteiten van de Mondriaan Stichting erg belangrijk en waarderen deze goed. Wel menen ze dat er bij de motivering en toonzetting van besluiten en de afhandeling van aanvragen ruimte voor verbetering is. Dat is opmerkelijk, omdat de aanvragers zelf geen kritiek uitten op de motivering. De ondervraagden zijn unaniem enthousiast over de medewerkers van de Mondriaan Stichting. Ook de missie van de Mondriaan Stichting is volgens hen evident. Ze vinden dat de internationale activiteiten overeenstemmen met de doelstelling, dat er samenhang is tussen de activiteiten en dat de afzonderlijke activiteiten elkaar versterken. }

} Code of Conduct

186

187

De publieke cultuurfondsen in Nederland werken objectief, zorgvuldig, transparant en efficiënt. Ze onderschrijven de Code of Conduct. Dit geldt ook voor de Mondriaan Stichting. De Code beschrijft de gedragsrichtlijnen waaraan de fondsen zich hebben gecommitteerd, onder meer voor evaluatie, procedures en criteria. Zo heeft de Mondriaan Stichting in 2008 haar Beleidsplan 2009 – 2012 op verschillende plaatsen in Nederland gepresenteerd.

Code of Conduct Cultuurfondsen

Voornemens In 2009 worden, met het oog op de nieuwe beleidsperiode, de verantwoording en evaluatie gehandhaafd en geïntensiveerd. Er zal opnieuw zowel een klanttevredenheidsonderzoek onder Nederlandse aanvragers als een adviseursenquête worden gehouden. Jaarlijks wordt minimaal één activiteit extern geëvalueerd.

Objectiviteit en integriteit

De medewerkers van het fonds werken objectief. Het fonds kent hiervoor interne waarborgen, waaronder instructies met betrekking tot onverenigbare functies voor toezichthouders, bestuursleden, medewerkers en adviseurs. Adviescolleges worden door het bestuur benoemd. Onafhankelijke en deskundige beoordeling is daarbij leidraad. Daarom wordt gelet op diversiteit in samenstelling en regelmatige doorstroming. Het fonds gaat bij de samenstelling belangenverstrengeling tegen, zorgt voor een brede representatie van de sector en maakt de samenstelling van adviescolleges openbaar.

Het fonds geeft duidelijke voorlichting en informatie over zijn identiteit, de doelstelling, de programma’s en de financiële mogelijkheden. De instelling stelt deze informatie permanent beschikbaar via de website. De voortgang van de bestedingen aan de doelstellingen wordt jaarlijks in het jaarverslag gerapporteerd. Het jaarverslag bevat de ondersteunde projecten, bezwaarprocedures en de jaarrekening, die is voorzien van een goedkeurende accountantsverklaring. Het jaarverslag is openbaar en is via de website beschikbaar. Besluitvorming Het fonds informeert mogelijke aanvragers actief over de bestaande ondersteuningsmogelijkheden, procedures, criteria en voorwaarden. Het fonds informeert aanvragers zo snel mogelijk na ontvangst van een aanvraag over behandeltermijnen en contactpersonen. Het fonds hanteert duidelijke criteria waarop aanvragen worden beoordeeld. Besluiten over toekenning en afwijzing zijn voorzien van een motivering, die is gerelateerd aan de doelstelling en criteria van de regeling. Kwaliteit van functioneren

De taken en verantwoordelijkheden van adviseurs zijn expliciet vastgelegd door het bestuur. Het fonds beschikt in het kader van de Algemene wet bestuursrecht over een bezwaarprocedure, waarbij een besluit integraal en onafhankelijk kan worden heroverwogen. De afhandeling is transparant en inzichtelijk. Het fonds publiceert de ontvangen bezwaren en afhandeling in het jaarverslag. Het geheel van (voor subsidiebesluiten) relevante organen, personen en procedures staat beschreven in een huishoudelijk reglement. Transparantie Het fonds publiceert zijn beleid in een meerjaren beleidsplan inclusief begroting. Het plan bevat duidelijke doelstellingen en kan prioriteiten aangeven. Alle geldende regelingen zijn gepubliceerd in de Staatscourant.

In 2009 zal de Mondriaan Stichting ook weer het land in gaan. In elke provincie organiseert zij een bijeenkomst om het nieuwe beleid toe te lichten aan (potentiële) aanvragers, adviseurs en stakeholders en met hen de dialoog aan te gaan. De uitnodiging voor deze bijeenkomsten zal zo breed mogelijk worden verspreid.

Het fonds evalueert regelmatig het (externe oordeel over) het eigen functioneren en maakt de resultaten openbaar. Het bestuur evalueert regelmatig de uitvoering van het beleid, dat waar nodig wordt bijgesteld.

9. Verantwoording en transparantie – Verantwoording en evaluatie en Samenwerking

De bestuurlijke organisatie is zo ingericht dat een onafhankelijke taakvervulling gewaarborgd is. Het bestuur c.q. raad van toezicht bestaat uit minstens vijf onafhankelijke leden; zij treden periodiek af. Benoemingen geschieden voor een periode van ten hoogste vier jaar en er kan maximaal één maal worden herbenoemd. De directie c.q. raad van bestuur wordt in beginsel eveneens voor een eindige periode benoemd. Op de interne bestuurlijke verhoudingen is de Code cultural governance van toepassing.

Het fonds publiceert in het jaarverslag over de wijziging van beleid of totstandkoming van nieuw beleid en reglementen. Daarbij besteedt hij aandacht aan regulier overleg met stakeholders, externe evaluatie en het beleid van de Minister.


De publieke cultuurfondsen in Nederland werken objectief, zorgvuldig, transparant en efficiënt. Ieder fonds is deskundig, informeert, luistert, werkt open en op basis van inzichtelijk beleid. De fondsen hechten aan publieke verantwoording. Ze onderschrijven deze Code of Conduct en zijn daarop aanspreekbaar. Zij publiceren over hun omgang met de Code in het jaarverslag.

Samenwerking Andere fondsen en instituten zijn belangrijke partners van de Mondriaan Stichting. In 2008 werkte de Mondriaan Stichting met de volgende instanties samen: Fonds beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst

{

Ondersteuning publicaties { Met het ondersteunen van individuele kunstenaars, vormgevers en architecten oriënteert het Fonds bkvb zich voornamelijk op productie en aanbod. De Mondriaan Stichting concentreert zich met het financieren van instellingen en organisaties op presentatie en afname. Om aanvragen voor publicaties onderling beter af te stemmen werken beide fondsen sinds 2005 samen bij het ondersteunen van publicaties. De bij beide fondsen ingediende aanvragen worden in behandeling genomen op basis van samengevoegde budgetten en commissies /* pagina 33, 118 */. } } Humanistisch Instituut voor Ontwikkelingssamenwerking, Stichting doen { Arts Collaboratory { De Mondriaan Stichting werkt sinds september 2007 met Stichting doen en hivos samen in Arts Collaboratory. Dit samenwerkingsverband ondersteunt kunstenaarsinitiatieven in Afrika, Azië en Latijns-Amerika en stimuleert samenwerking tussen beeldende kunstorganisaties wereldwijd /* pagina1 118 */. } }

Het fonds voert regelmatig overleg met financiers, stakeholders, bestuurlijke partners en samenwerkingspartners.

Nederlands Fonds voor Podiumkunsten+

Cultuureducatie { Sinds augustus 2006 werken de Mondriaan Stichting en het nfpk+ samen bij het ondersteunen van cultuureducatie in het primair en voortgezet onderwijs. Uit een aanvullend budget kunnen zij bijdragen aan cultuureducatieve projecten binnen alle kunstdisciplines en het cultureel erfgoed. Vanaf 1 januari 2009 zal deze ondersteuningsmogelijkheid niet meer bij de Mondriaan Stichting en het nfpk+ bestaan; een gelijksoortige ondersteuning zal door het nieuwe Fonds voor Cultuurparticipatie worden verleend /* pagina 96 */. }

Besteding van de middelen De besteding vindt plaats op basis van de in het Beleidsplan geformuleerde doelen. De bestedingen worden geëvalueerd, de resultaten hiervan worden meegenomen in nieuwe beleidsplannen. Het fonds kent procedures die toezien op de correcte besteding van verstrekte subsidies door aanvragers, en heeft de mogelijkheid tot het opleggen van sancties.

{

188

189

}

Nederlands Fonds voor de Film, Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroepproducties {

Nieuwjaarsreceptie { Op 9 januari 2008 gaven de Mondriaan Stichting, sica, tin en het Muziek Centrum Nederland gezamenlijk een nieuwjaarsborrel in Felix Meritis in Amsterdam.

Interregeling { Sinds april 2007 stimuleren de Mondriaan Stichting, het Nederlands Fonds voor de Film en Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroepproducties gezamenlijk de ontwikkeling van interdisciplinaire eCultuurprojecten binnen de Interregeling. Daarvoor heeft het ministerie van ocw voor 2007 en 2008 € 1.400.000 beschikbaar gesteld, dat in zeven beoordelingsronden is besteed. Omdat ocw geen budget beschikbaar heeft gesteld voor de nieuwe beleidsperiode zal de Interregeling vooralsnog worden beëindigd. Er is nog niets bekend over een eventueel vervolg van deze ondersteuningsmogelijkheid /* pagina 98 */. }

} Fortis Bank

{

KunstKoop { Met deze ondersteuning maakt de Mondriaan Stichting het particulier kunstkopers mogelijk renteloos op afbetaling werk aan te schaffen bij een of meer aangesloten galeries. De Mondriaan Stichting betaalt de rente aan Fortis Bank /* pagina 34 */. } }

} Erfgoed Nederland

{

{

} Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst, Fonds voor Cultuurparticipatie, Nederlands Fonds voor de Podiumkunsten+, Nederlands Fonds voor de Letteren, Nederlands Literair Productieen Vertalingenfonds. { KulturA { Per 1 januari 2009 gaat de ondersteuningsmogelijkheid KulturA van start binnen bovengenoemd samenwerkingsverband. KulturA wil de culturele infrastructuur op de Nederlandse Antillen en Aruba en de (internationale) samenwerking op alle culturele disciplines versterken. De ondersteuningsmogelijkheid vormt een aanvulling op de reguliere ondersteuningsmogelijkheden van deze fondsen. De Mondriaan Stichting is penvoerder van deze ondersteuningsmogelijkheid /* pagina 41 */.

9. Verantwoording en transparantie – Samenwerking

Kinderboekillustraties { Sinds 1995 beheren de Mondriaan Stichting en het nlpvf het Matching fund voor geïllustreerde kinderen jeugdliteratuur. Het nlpvf is verantwoordelijk voor de uitvoering van deze ondersteuning /* pagina 34 */.


Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds

In september 2008 heeft een delegatie van de fondsen de Antillen en Aruba bezocht om de nieuwe ondersteuningsmogelijkheid sonder de aandacht te brengen. De delegatie heeft een groot aantal professionals uit de sector ontmoet en organiseerde op elk bezocht eiland een netwerkbijeenkomst. }

Debat culturele diversiteit { In februari 2008 organiseerde de Mondriaan Stichting met Erfgoed Nederland een debat over culturele diversiteit in erfgoed(instellingen): Erfgoed en de open samenleving. Als hoofdspreker gaf Paul Scheffer, auteur van het boek Het land van aankomst, zijn visie op dit thema /* pagina 70 */. } Publicatie Voor de eeuwigheid? { De Mondriaan Stichting en Erfgoed Nederland presenteerden begin september 2008 een publicatie over collectiebeleid in Nederland. Onder de titel Voor de eeuwigheid? bevat de bundel essays van ruim dertig directeuren van erfgoedinstellingen, beleidsmakers en experts. Met deze publicatie willen de fondsen de discussie over het collectiebeleid in Nederland stimuleren. Op 20 oktober 2008 werd naar aanleiding van de bundel een debat georganiseerd in het nieuwe Conservatorium in Amsterdam /* pagina 66 */. } } Humanistisch Instituut voor Ontwikkelingssamenwerking, Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling, Prins Claus Fonds, Stichting Internationale Culturele Activiteiten { Symposium Grenzeloze Nieuwsgierigheid – naar een werkelijk internationaal cultuurbeleid { Op 31 maart 2008 organiseerde de Mondriaan Stichting in samenwerking met 23 andere organisaties een symposium over Grenzeloze Nieuwsgierigheid in de Cruise Terminal Rotterdam. Doel van deze dag was de twee beleidsgebieden Cultuur en Ontwikkeling dichter bij elkaar te brengen en bij de overheid aandacht te vragen voor globalisering in de cultuur, en het belang van internationalisering van de Nederlandse cultuur.

} Prins Claus Fonds, bam, Instituut voor beeldende, audiovisuele en mediakunst { Oriëntatiereis { Sinds 2004 organiseren de Mondriaan Stichting met het Prins Claus Fonds en sinds 2007 ook met bam jaarlijks een oriëntatiereis voor directeuren, curatoren en journalisten uit Nederland en het buitenland. In 2008 ging de reis naar Bangladesh, India en de Verenigde Arabische Emiraten /* pagina 38 */. } } Stichting Internationale Culturele Activiteiten, Theater Instituut Nederland, Muziek Centrum Nederland { 190

191

De Mondriaan Stichting organiseerde dit symposium in samenwerking met Butterfly Works, Centrum Internationale Erfgoedactiviteiten, Double 2, European Cultural Foundation, hivos, Hubert Bals Fonds, Jan Vrijman Fonds, Koninklijk Instituut voor de Tropen, Movies that Matter, Mundial Productions, Nederlands Architectuurinstituut, ncdo, Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds, Premsela, Prins Claus Fonds, Rijksakademie van Beeldende Kunst, sica, Stichting doen, Stichting Uptoyoutoo, Stimuleringsfonds voor Architectuur, Theatre Embassy, Nationale unesco Commissie. In 2009 wordt het nieuwsgierigheidsbeleid door de initiatiefnemers verder uitgewerkt. }

Nederlands Fonds voor Podiumkunsten+ en diverse andere culturele instellingen {

Private Fondsen { Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting doen, Vereniging Rembrandt en vsb Fonds zijn bekende private fondsen. Het komt geregeld voor dat door de Mondriaan Stichting ondersteunde projecten ook financiële ondersteuning krijgen van private fondsen. Zonodig vindt hierover afstemming plaats. }

Leiderschapsprogramma { De Mondriaan Stichting en het Nederlands Fonds voor Podiumkunsten+ willen, samen met andere culturele instellingen, een op Nederland afgestemd Cultureel Leiderschapsprogramma initiëren, naar het voorbeeld van het Cultural Leadership Programme van de Clore Duffield Foundation (Verenigd Koninkrijk). Het programma bestaat uit een traject van anderhalf jaar, naast de eigen baan. Onderwerpen zijn de inhoudelijke, beleidsmatige en zakelijke aspecten van het leiden van een culturele instelling. Op 8 september organiseerde de Mondriaan Stichting een lezing van Sue Hoyle, acting director van het Clore Duffield Foundation, voor de instellingen die het leiderschapsprogramma mede hebben ondertekend. }

Organisaties beeldende kunst en vormgeving { De Mondriaan Stichting stemt haar activiteiten ook af met sectorinstituten en brancheorganisaties als Premsela en Stichting Kunst en Openbare Ruimte. Voor het Internationaal bezoekersprogramma en de oriëntatiereizen werkt de Mondriaan Stichting samen met bam, het Instituut voor beeldende, audiovisuele en mediakunst in België. } Organisaties cultureel erfgoed { In het erfgoed heeft de Mondriaan Stichting een andere positie dan in de beeldende kunst en vormgeving. Het erfgoedveld kent een hoge organisatiegraad en de Mondriaan Stichting zoekt dan ook nadrukkelijk samenwerking en afstemming met organisaties als de Nederlandse Museumvereniging en Erfgoed Nederland. Koepelorganisaties als Nederlands Overleg Regionale Audiovisuele Archieven, Stichting Academisch Erfgoed en Stichting Volkenkundige Collectie Nederland zijn bij verschillende ondersteuningsmogelijkheden samenwerkingspartners. Ook werkt de Mondriaan Stichting samen met Instituut Collectie Nederland en vereniging Digitaal Erfgoed Nederland. Het icn heeft de Mondriaan Stichting geadviseerd over behoud van roerend erfgoed en met den wordt overlegd over digitale duurzaamheid van projecten. }

} {

} Stichting Volkenkundige Collectie Nederland

{

Gemeenschappelijk aankoopfonds { Sinds 1997 beheert de Mondriaan Stichting een gemeenschappelijk aankoopfonds voor volkenkundige musea. Het aankoopfonds is een samenwerkingsverband tussen de belangrijkste volkenkundige musea verenigd in de svcn en de Mondriaan Stichting /* pagina 67 */. } } Code Cultuursponsoring

9. Verantwoording en transparantie – Samenwerking en Communicatie

cz-werkbezoek { Een aantal keer per jaar nodigt de sica een groep medewerkers Culturele Zaken van de Nederlandse ambassades in het buitenland uit voor een werkbezoek in Nederland. De Mondriaan Stichting heeft op 27 mei en 7 oktober 2008 twee ochtenden voor deze cultureel attachees georganiseerd, die in het teken stonden van hedendaagse beeldende kunst. Op 7 oktober ging het om een netwerkbijeenkomst waarbij verschillende organisaties met plannen voor kunstprojecten in een van de landen waren uitgenodigd om krachten te bundelen, netwerken te koppelen en deskundigheid te delen. Ook in 2009 zal weer een aantal van deze bijeenkomsten plaatsvinden. }


Stichting Internationale Culturele Activiteiten

{

Gedragsregels voor sponsors en gesponsorden { De Mondriaan Stichting onderschrijft de Code Cultuursponsoring. De code bevat gedragsregels voor sponsoring van culturele activiteiten. Zij gelden zowel voor gesponsorden als sponsors en betreffen zaken als inhoudelijke onafhankelijkheid, publieke toegankelijkheid, tegenprestaties, bemiddeling bij het verkrijgen van financiële ondersteuning en belangenverstrengeling. De code is onderschreven door een groot aantal culturele organisaties en de Sectie Sponsoring van het Genootschap voor Reclame. In haar Algemeen Reglement artikel 23 stelt de Mondriaan Stichting dat een ontvanger van financiële ondersteuning gehouden is aan de Code Cultuursponsoring. Sinds 1998 beheert de Mondriaan Stichting het secretariaat van de stichting. Dit loop per 1 januari 2009 af. }

}

Communicatie De Mondriaan Stichting communiceert intensief met aanvragers, belanghebbenden, pers en andere geïnteresseerden om haar activiteiten en ondersteuningmogelijkheden te verantwoorden en promoten. Voor de promotie van de KunstKoop is het Nederlandse publiek de doelgroep. Doelen en middelen De belangrijkste communicatiedoelen zijn het wekken van duidelijke verwachtingen over behandeling van aanvragen en ondersteuningsmogelijkheden, het bevorderen van goede aanvragen en projecten en het vormen van een goed geïnformeerd relatienetwerk. Om dit te bereiken zet de Mondriaan Stichting verschillende communicatiemiddelen in, die zijn te onderscheiden naar algemene, specifieke en individuele informatie. {

} Afstemming met private fondsen en andere potentiële partners {

Lidmaatschappen { De Mondriaan Stichting is lid van vereniging Digitaal Erfgoed Nederland, Kunsten ’92, Nederlandse Museumvereniging en Voltage, een Europees netwerk van kunstorganisaties en fondsen. }

192

193

Beleidsplan { De Mondriaan Stichting presenteert elke vier jaar een nieuw beleidsplan. Het beleidsplan geeft het kader weer waarbinnen de Mondriaan Stichting actief is; relevante ontwikkelingen, consequenties en de belangrijkste voornemens worden erin gepresenteerd. Het beleidsplan wordt verzonden naar alle belanghebbenden: (potentiële) aanvragers in binnenen buitenland, collega-instellingen, ministeries van ocw

en Buitenlandse Zaken, ambassades, Raad voor Cultuur en pers. Het Beleidsplan 2009 – 2012 is in een oplage van ruim drieduizend exemplaren verspreid. }

in landelijke dagbladen, regionale dagbladen, opinie- en vakbladen en op radio en tv /* pagina 196 */. } Nieuwsbrief { Om belanghebbenden van de Mondriaan Stichting met regelmaat te kunnen informeren over beleidsveranderingen, nieuwe ondersteuningsmogelijkheden, het bezoekersprogramma en andere activiteiten is in 2008 viermaal een nieuwsbrief verschenen. De nieuwsbrief verschijnt zowel digitaal als op papier in een oplage van 2500 exemplaren. }

Jaarverslag { Jaarlijks worden een jaarverslag en een annual report uitgebracht over het voorafgaande jaar. In het jaarverslag wordt de financiële ondersteuning in binnenen buitenland verantwoord met vermelding van alle aanvragen, bedragen en activiteiten. Het annual report wordt als beknopte Engelstalige versie van het jaarverslag uitgebracht voor de internationale relaties van de Mondriaan Stichting.

Informatiebijeenkomsten { In april en mei 2008 organiseerde de Mondriaan Stichting informatiebijeenkomsten voor aanvragers en beleidsmakers in zes regio’s om het nieuwe beleid te presenteren. Deze bijeenkomsten vonden plaats in Leeuwarden, Arnhem, Heerlen, Utrecht, Rotterdam en Amsterdam. Het programma bestond uit een inleiding over de belangrijkste wijzigingen en aansluitend was er gelegenheid vragen te stellen aan projectmedewerkers van de Mondriaan Stichting. }

Als voorbereiding op het nieuwe beleid 2009 – 2012 is in 2008 een nieuwe website ontwikkeld door Thonik in samenwerking met Maurits de Bruijn. Om inzicht te krijgen in de waardering voor deze website is het concept getest door onderzoeksbureau Mare Research. Acht aanvragers hebben deelgenomen aan een interview waarin de klantvriendelijkheid en de vormgeving van de site werden onderzocht. De onderzoeksresultaten zijn gebruikt om de website te optimaliseren. Op 1 januari 2009 is de website online gegaan. } Persberichten { In 2008 verschenen tien persberichten: 13 februari { Debat culturele diversiteit en erfgoed } 12 maart { Beleidsplan 2009 – 2012 } 31 maart { Organisaties bieden Koenders en Timmermans, Nieuwsgierigheidsmanifest aan } 23 april { Mondriaan Stichting besteedde in 2007 € 24.140.522 } 30 juni { Mondriaan Stichting ontvangt legaat van Pierre Janssen } 11 augustus { Mondriaan Stichting benoemt Saskia Bos voor Biënnale van Venetië } 3 september { Publicatie Voor de eeuwigheid? } 14 oktober { Debat over collectiebeleid in Nederland } 27 oktober { Mondriaan Stichting besteedt in 2009 ruim 1,8 miljoen euro aan programmering beeldende kunst } 2 december { Fiona Tan naar Biënnale van Venetië } Naar aanleiding van deze persberichten en via het ondersteunen van uiteenlopende activiteiten werd free publicity verkregen

9. Verantwoording en transparantie – Communicatie

Website { Op www.mondriaanfoundation.nl vinden aanvragers en andere geïnteresseerden informatie over de ondersteuningsmogelijkheden en activiteiten van de Mondriaan Stichting. Naast informatie over de voorwaarden, criteria, procedures en adviescommissies kan men hier aanvraagformulieren, persberichten, jaarverslagen en andere publicaties downloaden.


De Mondriaan Stichting geeft traditioneel een jonge ontwerper de opdracht het jaarverslag en annual report vorm te geven. Het jaarverslag 2007 is vormgegeven door Ingeborg Scheffers. }

194

195

Overige middelen { Veranderingen in het beleid, introductie van nieuwe ondersteuningsmogelijkheden, wijzigingen in bestaande ondersteuningsmogelijkheden en eigen activiteiten worden verder gecommuniceerd via publicatie in Museumberichten en Staatscourant, direct mail, folders en advertenties in binnenen buitenlandse vakbladen. } Individuele informatie { Medewerkers van de Mondriaan Stichting verstrekken informatie op maat via e-mail, in telefonische en persoonlijke gesprekken en tijdens bezoeken van openingen, symposia en andere bijeenkomsten. } }

De Mondriaan Stichting in de publiciteit

‘Het lukt nooit meteen’. Topambtenaar cultuur Martin Berendse over kunstpolitiek, nrc Handelsblad 8 februari 2008 Staatskunst, De stad koopt kunst, geschiedenis van de collectie 20e-eeuwse kunst van het ministerie van ocw 1932 – 1992, Kunstbeeld 29 februari 2008 Beleidsmakers met een kort geheugen, Reformatorisch Dagblad 10 maart 2008 Prijs voor museum met beste publieksplan, de Volkskrant 13 maart 2008

Mondriaan Stichting wil nieuwe kunstprijs, Het Parool 14 maart 2008 Mondriaan Stichting blijft huishouden in museumwereld, de Volkskrant 14 maart 2008 Kritiek van musea, de Volkskrant 27 maart 2008 Musea fel over Mondriaan Stichting. Grote musea voor moderne kunst hebben zware kritiek op nieuwe plannen, de Volkskrant 27 maart 2008 Plasterk bekijkt eisen kunstacademies, nrc Handelsblad 28 maart 2008 Wat is de noodzaak van nieuwsgierigheidbeleid? Accent cultuur en ontwikkeling, de Volkskrant 2 april 2008 Van eer kan niemand leven, pleidooi: betaal kunstenaars voor het tonen van hun werk, nrc Handelsblad 11 april 2008 Mondriaan geeft 7 mln meer subsidie, nrc Handelsblad 23 april 2008 Meer geld voor kunstactiviteiten, Gooi- en Eemlander 24 april 2008 Mondriaan Stichting geeft flink meer geld uit, Friesch Dagblad 24 april 2008 Mondriaan Stichting geeft kunst meer geld, Het Parool 24 april 2008

Meer geld voor kunstactiviteiten, Haarlems Dagblad / Haarlemmermeer / IJmuider Courant / Leidsch Dagblad / Duin en Bollenstreek / Rijn en Veenstreek 24 april 2008 Kunst was een zaak van de regering, Kuyvenhoven beschrijft twintigste-eeuwse collectie van Nederlandse staat, Friesch Dagblad 15 mei 2008 De kunst gaat om brood, Kuyvenhoven beschrijft 20e-eeuwse collectie van Nederlandse staat, Refomatorisch Dagblad 5 mei 2008 Plasterk keurt advies raad af, Brabants Dagblad / Bommelerwaard / Land van Heusden / Langstraat / Meierij / Oss eo / Tilburg / Tilburg Goirle / Tilburg Oost en West / Uden Veghel / ’s-Hertogenbosch Noord, Zuid 16 mei 2008 Huiswerk voor Ter Braak en Luiten, De nieuwe Arti et Amicitiae mei 2008 Raad bijzonder lovend over mu, Eindhovens Dagblad / Noord / Oost / Zuid / West / Gestel / Strijp / Helmond Noord / Zuid / Tongelre / Stratum / Woensel 16 mei 2008 Lof voor bak, mama en Witte de With, de Volkskrant 16 mei 2008 Vers bloed voor de musea, Het Financieele Dagblad 7 juni 2008 Minister verliest regie over zijn beleid, nrc Handelsblad 19 juni 2008 Subsidie terug op het niveau van 2006, nrc Handelsblad 19 juni 2008 Musea: geld voor restauratie, nrc Handelsblad 17 september 2009 Max en anderen de dupe van de uitruil, nrc Handelsblad 17 september 2008

Mondriaan Stichting geeft geld aan kunst, Het Parool 29 oktober 2008 Er hoeft geen bordje bij met hoe ze er leven, nrc.next 30 oktober 2008 Kunstsponsors, De Tijd 19 december 2008 Regeling KulturA, Nederlandse Staatscourant 29 december 2008

Gitta Luiten ‘Het lukt nooit meteen’. Topambtenaar cultuur Martin Berendse over kunstpolitiek, nrc Handelsblad 8 februari 2008 Bepaald niet bang. Gitta Luiten, directeur van de Mondriaan Stichting, de Volkskrant 27 maart 2008 Debat bij slot van gastatelier, debat over het belang van gastateliers en kunstenaarsinitiatieven, Brabants Dagblad, Bommelerwaard, Land van Heusden, Langstraat, Meierij, Oss, Tilburg Oost / West, Goirle, Uden / Veghel, ’s-Hertogenbosch Noord / Zuid 9 april 2008 Braaf debat over kunstenaarsinitiatieven, Brabants dagblad, Bommelerwaard, Land van Heusden, Langstraat, Meierij, Oss, Tilburg Oost / West, Goirle, Uden / Veghel, ’s-Hertogenbosch Noord / Zuid 14 april 2008 Lelieblanke wethouder, Freek Ossel heeft vooral bestuurlijke ervaring, Elsevier 24 april 2008 Gitta Luiten, Mondriaan Stichting, geloof in maakbaarheid prevaleert boven realiteitszin, de Volkskrant 16 mei 2008 Debat in de stad. Het museum van de toekomst: het ideale Centraal Museum, ad Utrechts Nieuwsblad 17 juni 2008 Seks met zebra overschaduwt stilleven met peertjes. Op Londense Summer Exhibition is de inschrijving vrij: bekende kunstenaars hangen naast zondagsschilders, nrc Handelsblad 21 juni 2008 Gifteconomie, Museumtijdschrift 31 juli 2008

Veranderingen in de beeldende kunstmarkt: galeriehouder, kunstenaar en koper in beweging, de Volkskrant 13 november 2008` Sappelen voor kunst, De Groene Amsterdammer 12 december 2008

Legaat Pierre Janssen Mondriaan Stichting ontvangt legaat van Pierre Janssen, Kunstbeeld 1 juli 2008 Pierre Janssen laat 125.000 euro na, de Volkskrant 1 juli 2008 KunstKort (nalatenschap Pierre Janssen), De Telegraaf 1 juli 2008 Pierre Janssen liet legaat voor kunstaankopen na, Trouw 2 juli 2008

Harteloos Nederland (becoming Dutch), de Volkskrant 29 mei 2008

Stimuleringsprijs culturele diversiteit

Verkrampt door de Nederlandse identiteit, nrc Handelsblad 31 mei 2008

Be(com)ing Dutch, identiteit en nationaliteit in het Van Abbemuseum, De Groene Amsterdammer extra mei 2008 Niet-witte topkunst, pleidooi creëer je eigen wereldmuseum, nrc Handelsblad 9 mei 2008 Be(com)ing Dutch, de Volkskrant 22 mei 2008 Kunstenaars over Nederlandse identiteit (becoming dutch), De Telegraaf 23 mei 2008 Discussie over Nederlandse identiteit verbeeld in kunst, ad.nl 26 mei 2008 Musea lopen verschrikkelijk achter, De Groene Amsterdammer 16 mei 2008

Kunst Kort. Biënnale, De Telegraaf 12 augustus 2008 ‘Mondriaan’ stelt Saskia Bos aan als curator Biënnale. Deelnemer snel bekent, Limburgs Dagblad / Dagblad de Limburger 12 augustus 2008 Saskia Bos curator biënnale Venetië, de Volkskrant 12 augustus 2008

Kunstzinnige discussie over identiteit, bn de Stem / Bergen op Zoom / Breda / Etten-Leur / Moerdijk / Oosterhout / Roosendaal / Zeeuws-Vlaanderen 27 mei 2008

Nederlandse identiteit in kunst, Gooi- en Eemlander 29 mei 2008

De kunst van het andere, nrc Handelsblad 25 april 2008

Biënnale Venetië

Vluchtelingen en stijfkoppen in het Van Abbe, Eindhovens Dagblad / Eindhoven-Noord / Eindhoven-Oost / EindhovenZuid / Eindhoven-West / Gestel / Strijp / Helmond Noord / Helmond-Zuid / Tongelre / Stratum / Woensel 27 mei 2008

Erfenis van Janssen naar musea, Gelderlander / Rivierenland / Arnhem 2 juli 2008

Miljoen voor Van Abbe, Eindhovens Dagblad 7 februari 2008

Afblijven, dat is ónze geschiedenis, Paul Scheffer over erfgoed en de zoektocht naar identiteit, Reformatorisch Dagblad 25 februari 2008

Wie zijn wij eigenlijk, vraagt Van Abbe, Brabants Dagblad / Bommelerwaard / Land van Heusden / Langstraat / Meierij / Oss / Tilburg / Tilburg Goirle / Tilburg Oost, West / Uden / Veghel / ’s-Hertogenbosch Noord / ’s-Hertogenbosch 27 mei 2008

Be(com)ing Dutch moet denken over culturelen bevorderen, nrc Handelsblad 31 mei 2008 Nederlandse identiteit verbeeld kunst, Gelderlander Achterhoek / Doetinchem / Arnhem / Betuwe / Vallei-Ede / Liemers / Maas en Waal / Maasland / Nijmegen / Renkum / Rijk van Nijmegen / Rivierenland / Veluwezoom / Wijchen en Beuningen 12 juni 2008


Mondriaan Stichting wil 5 mln euro erbij, nrc Handelsblad 13 maart 2008

Mondriaan Stichting geeft meer geld uit, Noordhollands Dagblad / Alkmaarse Courant / Dagblad Kennemerland / Enkhuizer Courant / Helderse Courant / Schager Courant / Waterland / West Friesland / Zaanstreek 24 april 2008


Beleid

Design is van iedereen, Adformatie 16 oktober 2008

Het Parool

27 mei 2008

Jagen op kunstwerken. Profiel Vereniging Rembrandt, Het Parool 1 oktober 2008

Saskia Bos curator Biënnale van Venetië 2009, nrc Handelsblad 12 augustus 2008

Lezingen, de Volkskrant 16 oktober 2008

Saskia Bos curator op Biënnale van Venetië, Het Parool 12 augustus 2008 Nederlandse Saskia Bos curator Biënnale van Venetië 2009, nrc.next 13 augustus 2008 Venetië. Saskia Bos curator Biënnale. Haarlems Dagblad / IJmuider Courant 14 augustus 2008 Saskia Bos curator Biënnale van Venetië, Kunstbeeld 30 september 2008

Fiona Tan naar Biënnale van Venetië, Gelderlander / Achterhoek / Doetinchem / Arnhem / Betuwe / de Vallei-Ede / Liemers / Maas en Waal / Maasland / Nijmegen / Renkum / Rijk van Nijmegen / Rivierenland / Veluwezoom / Wijchen en Beuningen 3 december 2008

Debat culturele diversiteit Scheffer bepleit een museum voor migratiegeschiedenis, Nederlands Dagblad 20 februari 2008

196

197

Eigen virtueel museum voor Hella S. Haasse, weblogs.nrc.nl 14 januari 2008

Saskia Bos curator Nederland op Biënnale, Het Financieele Dagblad 12 augustus 2008

Fiona Tan naar Biënnale van Venetië, Friesch Dagblad 3 december 2008

Kunst is niet alleen decoratie,

2008 Jaar van het Religieus Erfgoed, www.alpha-online.nl 10 januari 2008

Negentigjarige Hella S. Haasse Mooi werk, daar gingen we voor. krijgt eigen virtueel museum, Galerie Mebius viert 15e verjaar- De Morgen 14 januari 2008 dag met overzichtsexpositie, Friesch Dagblad 20 februari 2008 Virtueel museum voor jarige Haasse, www.telegraaf.nl Galerie Onrust. De Duitslandconnectie, Eigen Huis & Interieur 16 januari 2008 29 februari 2008 Archief historie gastarbeiders veiliggesteld, De Twentsche Opmerkelijk initiatief voor een Courant nieuwe kunstaankoopregeling, Kunst & Antiek journaal collect 17 januari 2008 29 februari 2008 Aspecten van een utopische architectuur. Mobilodulable Lening. Hier dat schilderij, bij Kusthuis Syb, Woudklank Elsevier 17 januari 2008 15 maart 2008

Fiona Tan naar Biënnale Venetië, nrc Handelsblad 3 december 2008

Kunst Veredelt, Museumtijdschrift 31 augustus 2008

Verborgen Afganistan, Nieuwe Kerk Amsterdam, Katholiek Nieuwsblad 7 januari 2008

Musea zien alleen eigenbelang, Het Parool 24 september 2008

Fiona Tan naar Biënnale van Venetië, de Volkskrant 3 december 2008

Museum in debat, Museumtijdschrift 31 augustus 2008

Fotowerk in Kasteeltje, Alkmaars Weekblad 2 januari 2008

Saskia Bos curator Biënnale van Venetië, Friesch Dagblad 12 augustus 2008

3 december 2008

Oranje in het museum, De Standaard 4 juli 2008

Galerie Majke Hüsstege zoekt de confrontatie, Eigen Huis & Interieur Fiona Tan naar Biënnale Venetië, 31 januari 2008 Leeuwarder Courant / Stad / Bij ons is er geen plafond, West / Zuid de Volkskrant 4 december 2008 11 februari 2008 Fiona Tan naar Biënnale Venetië, Landelijk alternatief voor Haarlems Dagblad / Kunstkoopregeling. Kunst kopen. Haarlemmermeer, IJmuider Galeries komen met eigen Corant leningsysteem, de Volkskrant 9 december 2008 11 februari 2008

Cold Turkey, Van Carnaval tot Pasen in Museum Catharijneneconvent Utrecht, www.theagenda.nl januari 2008

Rentevrije kunst, De Telegraaf 17 februari 2008

Het Parool

Kunst voor het culturele debat, Big Black Book 30 juni 2008

Een eerbetoon aan oprichter Thijs Bastiaans. Vrouw en zonen van galeriehouder zetten zijn levenswerk voort, Gelderlander 31 januari 2008

Voor de eeuwigheid?

Fiona Tan naar Venetië, Rauw cynisme, Reformatorisch Dagblad 23 juni 2008

Fiona Tan naar Biënnale Venetië, Brabants Dagblad / Bommelerwaard / Land van Heusden / Langstraat / Meierij / Oss / Tilburg, Oost, West / Goirle / Uden / Veghel / ’s-Hertogenbosch, Noord, Zuid 4 december 2008

Kille middag over collectiebeleid. Musea voor beeldende kunst willen aankoopfonds, geen betutteling door Mondriaan Stichting, Het Parool 21 oktober 2008 Museaal getob eigen collecties. Crisis geeft kans op nieuwe dynamiek, nrc Handelsblad 21 oktober 2008 Musea lijden nog altijd aan onwil en hebzucht. Accent op gezamenlijk collectiebeleid, de Volkskrant 21 oktober 2008 Voor de eeuwigheid? Boek en debat over het Nederlands collectiebeleid, Metropolis M 1 december 2008

Tachtig galeries lenen kopers al renteloos, Friesch Dagblad 11 april 2008

Feest-uitgave en virtueel museum voor jarige Haasse, Gooi- en Eemlander 17 januari 2008

Victor Award voor Ponsioen, De Teylinger 7 februari 2008 Belle, belle: Pier Pander is terug in Rome, Leeuwarder Courant 8 februari 2008 Actie voor de Hondekop, De Telegraaf 13 februari 2008 De Weekprijs van het Catharijneconvent, Nieuwsbode 13 februari 2008 Theater voor groene energie. Milieuproject met basisschoolleerlingen, Postiljon 13 februari 2008 Bijzonder kunstwerk voor bewoners Koningsvoorde, Tilburgse Koerier 14 februari 2008 Aderlating voor Boterhal en Mariakapel, Noordhollands Dagblad 28 februari 2008 Virtuele wereld centraal in kunstwerk Bareel, Kennemer 5 maart 2008 Dansen op een beeld, Friesch Dagblad 6 maart 2008 Volgens het school-computerspel Bareel Virtueel: In de lerarenkamer staat een koe, Noordhollands Dagblad 7 maart 2008 Virtuele wereld centraal in kunstwerk Bareel, Zondagochtendblad Beverwijk / Heemskerk 9 maart 2008

Kunstregeling: tachtig galeries, Noordhollands Dagblad / Gooi- en Eemlander / Haarlems Dagblad / Leidsch Dagblad 14 april 2008

Een virtueel museum voor Hella Haasse, nrc.next nrc Handelsblad 18 januari 2008

Galerie de Vis op Art Amsterdam, Harlinger Courant 29 april 2008

Films Kamp Vught in de klas, Bossche Omroep op Zondag 20 januari 2008

‘Dancing with the arts’ in het Kröller-Müller Museum, Ede-Stad 12 maart 2008

Alternatieve Kunstkoop, Kunstbeeld 30 april 2008

De C. Bosman terug in de vaart, Leeuwarder Courant 2 februari 2008

Kunst-werk in school te duur, Stentor Zutphens Dagblad 13 maart 2008

Van missie tot marketing, Financieel Dagblad 3 mei 2008

Dancing with the arts, Restauratie stoomboot kost minstens €8 miljoen, Leeuwarder Edese Post 14 maart 2008 Courant 2 februari 2008 Kunstproject ‘De Bareel Virtueel’ geopend, Beverwijker / Hella Haasse vereerd met eerste Heemskerkse Courant digitale museum, Gelderlander 14 maart 2008 6 februari 2008

Second Opinion Kunstenaar moet lot aanvaarden, hoe wisselvallig ook, Lex ter Braak vindt dat de staat niet iedereen moet ondersteunen die zich kunstenaar noemt, nrc Handelsblad 15 maart 2008 Local, global, glocal, de postkoloniale puzzel, Kunstbeeld 31 december 2008

KunstKoop Galerie Noordhorn verder op internet, Dagblad van het Noorden 11 januari 2008

Op afbetaling, nl30 9 september 2008 Kunst kopen in tien stappen, Financieel Dagblad 13 september 2008 Armando na tien jaar weer terug in jubilerende Galerie Elferink, Stentor Zwolse Courant 13 oktober 2008

Ondersteunde projecten Archief gastarbeiders veilig gesteld, Historisch Centrum Overijssel januari 2008

Hella Haasse vereerd met digitaal Boos op graffitispuiters, De Telegraaf museum, Brabants Dagblad 21 maart 2008 6 februari 2008 Virtueel eerbetoon aan Hella Haasse, bn de Stem 6 februari 2008 Warmonder Ponsioen wint Victor Award, Witte Weekblad 6 februari 2008

Mind Radio presenteert: Wilde Metaphysica, Woudklank 27 maart 2008

Gelderland houdt religieus erfgoedfestival, Reformatorisch Dagblad 24 april 2008 Komend najaar festival ‘Geloven in Gelderland’, Barneveldse Krant 29 april 2008 Archiveren voor kinderen, Informatie Professional 30 april 2008 Fort is geknipt voor kunst voor kinderen. Van keukendoekjesparadijs tot terug in de tijd met een groep gekke bevers, Amersfoortse Courant 6 mei 2008 Zaal gezocht voor zeventig schilderijen, Stentor Deventer Dagblad 8 mei 2008

Geldschieters gezocht, want Arnhem 3d is nog niet af, Gelderlander 29 mei 2008 Happy Camper Filmmaking, Skrien 31 mei 2008 Rijtuig bpd 1631 komt terug in oude buurtje, Provinciale Zeeuwse Courant 30 mei 2008 Een breed overzicht van grafisch design nu. In Breda opent morgen het eerste museum voor grafische vormgeving ter wereld, nrc Handelsblad 10 juni 2008

Ik wil vooral een brug zijn en geen sluis, Het Parool 11 september 2008 adm Cocoa sponsor van Verkade paviljoen, Krommenieer 17 september 2008 FivelsGoud maakt historie springlevend. Interactieve website voor scholieren, theaterstuk en exposities, Dagblad van het Noorden 19 september 2008 Gek op Vincent. Van Gogh-Huis opent met Zadkine-expositie, De Telegraaf 23 september 2008 Kunststof, Jan 30 september 2008 Jeugd op zoek naar erfgoed, Twenth Ruiten Drie 1 oktober 2008

Expositie Marlene Dumas in moma, Dagblad van het Noorden 15 november 2008 New York toont Marlene Dumas, Haarlems Dagblad / Noordhollands Dagblad / IJmuider Courant / Leidsch Dagblad 17 november 2008 Modieuze poppenflat, The House of Viktor & Rolf is te zien in Utrecht, nrc.next 2 december 2008 We willen geregeld afstand nemen van de mode, Viktor & Rolf presenteren in Utrecht Centraal Museum een overzicht van hun collecties in miniatuurvorm, nrc Handelsblad 3 december 2008 Trésor tu Delft ook geodetische schatkamer, Geo Info 30 november 2008

Aankopen TodaysArt wil Philipszaal in toekomst mijden, ad Haagsche Courant, Delft, Den Haag Stad, Westland, Zoetermeer 1 oktober 2008 Tien kunstenaars in de jungle. Casper Hoogzand maakt wandschildering in Suriname, Echo Rotterdam Centrum 1 oktober 2008 gps-ontdekkingstocht in IJsselmuiden, De Brug 2 oktober 2008 Oversticht en kepa ontwikkelaars, De Twentsche Courant Tubantia 3 oktober 2008 S1ngletown, Marketing Tribune 7 oktober 2008 gps-ontdekkingstocht door IJsselmuiden, Stentor Nieuw Kamper Dagblad 11 oktober 2008

Mauritshuis koopt zeestuk, ad Haagsche Courant 8 januari 2008 Mauritshuis koopt zeegezicht, ad Groene Hart 9 januari 2008 Monumentaal drieluik van Martin Kippenberger, Trouw 19 januari 2008 Blik op de wereld, fd Persoonlijk 26 januari 2008 Speelse kunst over de grote thema’s. Nieuwe aanwinsten Stedelijk Museum met opvallend kritische reflectie op de samenleving, de Volkskrant 28 januari 2008 Kijken bij restauratie. Complete serie behangsels weer in originele staat gebracht, Dordt Nu 30 januari 2008

Omlijste pixels aan de muur. Vandaag opent in Breda een nieuw nationaal museum voor grafisch design, nrc.next 11 juni 2008

De nieuwe lichting, fd Persoonlijk 18 oktober 2008

Restauratie Dordtse ‘behangsels’ publiek, Nederlands Dagblad 31 januari 2008

Van Labyrinth tot Big Mama, projecten uit het Textiellab, Kunst & Antiek journaal collect 30 juni 2008

Vrijwilligersdag Religieus Erfgoed, Bossche Omroep op Zondag 19 oktober 2008

Black is beautiful, Rubens tot Dumas, Antilliaanse Nieuwsbrief 30 juni 2008

Tentoonstelling online verder. ‘Black is beautiful’ in de Nieuwe Kerk gaat door op website die ook mogelijkheid tot onderzoek biedt, Het Parool 23 oktober 2008

Kijken naar Van Strij-restauratie in museum. Enige complete serie behangsels in Nederland weer in originele staat teruggebracht, De stem van het Weekend 1 februari 2008

Viktor & Rolf breken Londen open voor Arnhem, Gelderlander 5 juli 2008 Landschapskunstwerk van Paul de Kort geopend. ‘Wasteland Warland Wetland’ gemaakt in oude meander Mark, Bredase Bode 6 juli 2008 Geloven in Gelderland, Zakengids vrijdag 11 juli 2008

Nieuwe Vide krijgt 75.000 euro, Haarlems Dagblad 29 oktober 2008 Tweemaal een exodus in Filmhuis-installatie. Uniek werk van Peter Forgács, Den Haag Centraal 7 november 2008

Bonnefanten koopt werk Laura Owens, nrc Handelsblad 23 februari 2008 Bonnefanten koopt schilderij van Laura Owens, Friesch Dagblad 23 februari 2008 Bonnefanten koopt Laura Owens, Trouw 25 februari 2008 Bonnefanten koopt schilderij Owens, Het Financieele Dagblad / Friesch Dagblad / Stentor 25 februari 2008

Bonnefanten koopt schilderij van Laura Owens, De Maaspost 27 februari 2008 Exposities, Land van Weert 27 februari 2008 Nieuw topschilderij, nrc Handelsblad 12 maart 2008 Van Gogh koopt werk De Vlaminck. Schilderij toont invloed Van Gogh, Het Parool 12 maart 2008 Actie voor terugkeer Goudstikker-schilderij naar Dordt, ad Dordtenaar 13 maart 2008 De Vlaminck voor Van Gogh, Stentor Deventer Dagblad 13 maart 2008 Nieuwste aanwinst Van Gogh Museum, Leidsch Dagblad 13 maart 2008 Topstuk gekocht met gift loterij, Limburgs Dagblad Oost Parkstad 13 maart 2008 Werk van Maurice De Vlaminck aanwinst Van Gogh Museum. Derde werk Franse kunstenaar in Nederlands openbaar bezit, Gelderlander 13 maart 2008 Van Gogh Museum verwerft schilderij van Maurice de Vlaminck, www3.vangoghmuseum.nl 14 maart 2008 Papendrecht wil Gezicht op Dordrecht behouden. Groot enthousiasme voor inzamelingsactie voor schilderij Jan van Goyen, Kontakt 18 maart 2008 Aankoop Rembrandts, Catrina van de baan, Leeuwarder Courant 27 maart 2008 Rembrandts Catrina niet in Rijksmuseum, Dagblad van het Noorden 27 maart 2008 Max Liebermann en de levendige jodenbuurt, Trouw 5 april 2008 Nieuw in het Van Gogh Museum in Amsterdam: De Seine bij Nanterre (1907) van Maurice de Vlaminck (1876 – 1958), avro 5 april 2008 Actie ‘Geef Dordrecht zijn gezicht terug’ over de helft. Tijdelijk afscheid schilderij Van Goyen op zondag 13 april, De stem van het Weekend 11 april 2008 Zeldzaam. Teylers Museum verwerft tekening, Haarlems Dagblad 16 april 2008

Draaiorgels veilig in Utrechts museum, ad Amersfoortse Courant 23 april 2008

Zeeuws Museum houdt ‘Gebed’ van Jan Toorop. Eigenaar vraagt 380.000 euro, nrc Handelsblad 5 september 2008

Perlee wil goed tehuis voor zijn orgels. Pierement ‘De draaiorgels zijn veilig, ik kom al sinds 1954 in dat museum’, ad Utrechts Nieuwsblad 23 april 2008

‘Heel goed aanbod voor Toorop’. Zeeuws Museum rekent op provincie en fondsen voor behoud schilderij, Provinciale Zeeuwse Courant 6 september 2008

Couples and lovers in de Hallen, De Schoter 29 mei 2008

Museum houdt mogelijk schilderij Jan Toorop, Haarlems Dagblad 9 september 2008

Mooi niet, Chapeau! Magazine 31 mei 2008

‘Dit werk hoort maar op één plek thuis’. Schilderij Actie is gelukt: binnen zes maanden 3,5 miljoen euro voor ‘Van Goyen’, ad Dordtenaar 13 september 2008

Errata, Het Financieele Dagblad 3 juni 2008 Zuiderzeemuseum van klederdracht tot haute couture, aankoop creaties Victor & Rolf, www.nrc.nl 4 juni 2008

Kunstuur. 125 schilderijen op reis, Mikro Gids 10 oktober 2008

Zeventien kunstwerken van Rob Scholte, E3Journaal Venlo 11 juni 2008

Kunstuitstapje naar Amsterdam, kro Magazine 10 oktober 2008

‘De conservatoren zijn de échte experts’. Rijksmuseum onder Ronald de Leeuw met 15.000 aanwinsten verrijkt, Dagblad van het Noorden 12 juni 2008

Recente aanwinsten in KröllerMüller Museum, Ede-Stad 15 oktober 2008

Japanse tempelwachters in Rijksmuseum, Leeuwarder Courant 12 juni 2008 Japanse verjagers boze geesten in Rijksmuseum, Leidsch Dagblad / Gooi- en Eemlander 13 juni 2008 Tempelwachters van 1,3 miljoen, bn de stem 13 juni 2008 De aanwinst: Japanse tempelwachters, Trouw 14 juni 2008


Zoektocht naar expositieruimte Nagelhout-collectie, De Twentsche courant 13 mei 2008

Met vlag en vaandel, Zondags-Nieuws Limburg 20 juli 2008


‘Het water wijst de weg’. Jongeren hebben ‘wilde’ plannen met Hoofdstraat, Kanaalstreek / Ter Apeler Courant 16 april 2008

Tempelwachters in Rijksmuseum, Haarlems Dagblad 17 juni 2008

Vlinders in de buik van een bestuur. ‘125 grote liefdes’ toont aankopen van jarige Vereniging Rembrandt, Friesch Dagblad 15 oktober 2008 Kunst kopen. Vlinders in de buik van een bestuur, Het goede Leven 17 oktober 2008 Museum kan Toorop aankopen. Geld van fondsen en provincie voor behoud van betwist schilderij, Provinciale Zeeuwse Courant 14 november 2008 Toorop blijft in Zeeland, bn de Stem 14 november 2008 Museum behoudt icoon Zeeuws Erfgoed, Middelburgse & Veerse Bode 19 november 2008

Golden Horizon. Zeventien kunstwerken van Rob Scholte, E3 Journaal Venlo 18 juni 2008

Toorop terug naar Zeeuws Museum, de Volkskrant 28 november 2008

Hoogwaardige kunstwerken, De Twentsche Courant 10 juli 2008

Kunst&Context: Beckmann, Museumtijdschrift 30 november 2008

Golden Horizon. Rob Scholte in Venlo, Peelbelang 17 juli 2008

Ende gut, alles gut, (aankoop Jan Toorop) de Volkskrant 4 december 2008

Archeologie van de muziek, fd 9 augustus 2008

Stedelijk koopt kinderstoel Rietveld, Het Parool 4 december 2008

Zorg Fries Museum over beeldende kunst, Leeuwarder Courant 28 augustus 2008

Musea kopen Rietveld Kinderstoel, Stadsblad Utrecht / Noord / Zuid 10 december 2008

De Gideonsbende van Pieter Aertsen, Origine 31 augustus 2008

Musea delen tweede kinderstoel van Rietveld, Trouw 13 december 2008

198

199

Eerste Joseph Cornell in Museum Boijmans van Beuningen, ad Rotterdams Dagblad / Hoeksche Waard / Rotterdam Stad / Voorne Putten / Waterweg 29 december 2008

(Oud) bestuur J.F. Hoogervorst is per 1 januari de nieuwe voorzitter van het bestuur van de Mondriaan Stichting, Binnenlands Bestuur 4 januari 2008

Fonds bkvb wil masterclasses, de Volkskrant 28 maart 2008 Tegenlicht, Kunstbeeld 31 maart 2008 Flinx, popi-knuffelbeest in het Gouvernement, expositie over twaalf jaar eigenzinnig kunstbeleid van Stijn Huijts in het domein, Limburgs Dagblad, Oost Parkstad, Sittard / Geleen, Zuid Heuvelland 1 april 2008

bat doet afstand van kunst. Sotheby’s veilt Stuyvesant kunstcollectie, nrc Handelsblad 18 augustus 2008 Een schenking zou gepast zijn, nrc Handelsblad 19 september 2008 Lokaal 01 vecht nog steeds voor subsidie, Bredase Bode 20 augustus 2008 Een lawaaimaker in de kunst, IJmuider Courant 23 augustus 2008

De vlakke vloer komt er dus alsnog (Stadsschouwburg Melle Daamen), Het Parool 28 juni 2008

Flinx, popi-knuffelbeest in het Gouvernement, expositie over twaalf jaar eigenzinnig kunstbeleid van Stijn Huijts in het domein, Dagblad de Limburger, Maastricht / Heuvelland, Limburg Roermond, Limburg Weert, Limburg Venlo, Parkstad 1 april 2008

Groeninks mannen blijven bankieren, de Volkskrant 27 oktober 2008

Steun en toeverlaat, Museumtijdschrift Vitrine 30 april 2008

Overig

Kunstliefhebbers over de vloer, De Telegraaf 22 mei 2008

Kunstambassadeur stuit op grenzen aan vrijheid Schikken in de ambtelijke mores, nrc Handelsblad 4 september 2008

Tekst wordt beeld, het Amsterdamse bureau Thonik doet meer dan grafische vormgeving, nrc Handelsblad 17 mei 2008

Noorderlicht. De rebellen van het Oostblok, Friesch Dagblad 6 september 2008

Met vier anderen een keuken delen, wooncarrière Melle Daamen, Het Parool 18 april 2008

Een goed schilderij ken je nooit, afscheid Museumdirecteur Frits Duparc van het Mauritshuis, de Volkskrant 3 januari 2008 Een ongedwongen jongen die net-niet op zijn plaats is, Rudger Wolfson nieuwe directeur van Filmfestival Rotterdam, nrc Handelsblad 21 januari 2008 In de kantlijn van de kunstmarkt, Kunst & Antiek journaal collect 31 januari 2008 Fonds wil kunst van onderop, Binnenlands Bestuur 8 februari 2008 Alternatieve financiering in de creatieve industrie, Kennemer Business 29 februari 2008 Kunstwerk in school te duur, Stentor Zutphens Dagblad 13 maart 2008 Kunst als helend middel, (opdrachten scholen), nrc Handelsblad 15 maart 2008 Kunstenaar gaat het maken in Hollywood, droom Remco van den Bosch komt uit, Vlissingse Bode 19 maart 2008 Intense Werkelijkheid, Voor Job Koelewijn is kunst optimaal intensiveren van de werkelijkheid, Trouw 20 maart 2008 Geen extra geld voor Hotel Mariakapel (kunstenaarsinitiatief ), Noordhollands Dagblad 20 maart 2008

Ik worstel niet, Israël bestaat 60 jaar publieksdiscussies met Max Arian, nrc Handelsblad 17 mei 2008 De Sturm und Drang van Stijn Huijts, Chapeau Magazine 31 mei 2008 Best Verzorgde Boeken, Adformatie 12 juni 2008 Subsidieverlaging kca in kadernota. Oude Raadhuis al 33 jaar gemeentelijke expositieruimte, Nieuwe Meerbode 12 juni 2008 Nieuw zomerkunstfestival klaar voor de start. Zwart: kunstontmoetingen in Zwolle, Zwolse Courant 18 juni 2008 Steun voor kunst in zorginstellingen waar emoties in allerlei gradaties loskomen, ad 25 juni 2008 Milaan, Kunstbeeld juni 2008 Jong Bacinol leidt vmbo’ers op voor beroep in kunsten, ad Haagse Courant, Delft 15 juli 2008 Concurrentievervalsing, Product 31 juli 2008 Jong kunsttalent krijgt mooie kans om zich te ontplooien, Delftse Post 15 augustus 2008

Van Twist na een jaar terug uit New York, nrc Handelsblad 2 september 2008 Weinig animo voor Holland House, de Volkskrant 3 september 2008 Relatie met verzamelaars op de tweede plaats, nrc Handelsblad 3 september 2008

Hoe durf je iets te vertellen?, ontwerpbureau groeit en bloeit, Trouw 11 september 2008 This is not a book, Best Verzorgde Boeken, Graficus 18 september 2008 Benoeming top nhm valt goed bij collega’s, Gelderlander, Betuwe, de Vallei-Ede, Liemers, Rivierenland 30 september 2008 Benoeming top Historisch Museum valt goed, Gelderlander / Maas en Waal / Nijmegen / Rijk van Nijmegen / Wijchen en Beuningen 1 oktober 2008 Arkesteijn conservator Het Domein, de Volkskrant 1 oktober 2008 ‘Artistiek leider moet Holland House New York zelf vormgeven’, Trouw 2 oktober 2008 Conservator van Glasmuseum naar Zuiderzeemuseum, ad 7 oktober 2008 Conservator Job Meihuizen naar Zuiderzeemuseum, Kontakt 8 oktober 2008 Heleen Buijs nieuwe directeur Geldmuseum, Het Financieele Dagblad 10 oktober 2008 Kunst uit de Fabriek, Het Financieele Dagblad 11 oktober 2008

Weinig schot in vrouwenzaak, Het Financieele Dagblad 14 oktober 2008 Chemie, Rosbeek maakte een aantal schitterende werken, Print Buyer 31 oktober 2008 De test doorstaan.De Nederlandse selectie voor de Frieze Art Fair 2008, Kunstbeeld 31 oktober 2008 Best gebonden 2007, recordaantal boeken voor Hexspoor, Compres 5 november 2008 Dit heeft niets met 2008 te maken, De Groene Amsterdammer 7 november 2008 Artis (kunstenaarsinitiatief) wacht een moeilijk jaar, Brabants Dagblad, Bommelerwaard, Land van Heusden, Langstraat, Meierij, Os, Tilburg, Oost / West, Goirle, Uden / Veghel, ’s-Hertogenbosch Noord en Zuid 11 november 2008 Twee collecties die Nederland verlaten en aan beid kleeft het etiket ‘eigen schuld’, Kunst & Antiek Journaal oktober 2008 Buiten gebaande paden treden. Edwin Jacobs over zijn gedroomde museum van de toekomst, Kunstbeeld 30 november 2008 Een maritieme vleugel zou prachtig zijn (interview Valentijn Byvanck), Vlissingse Bode 3 december 2008 Van een vergeten museum naar bruisende instelling (interview Valentijn Byvanck), Middelburgse & Veerse Bode 3 december 2008 Populist? Dat moet dan maar, vertrek Wim van Krimpen Gemeentemuseum Den Haag, de Volkskrant 11 december 2008 Centrum Beeldende Kunst ademt zwart, Stento Apeldoornse Courant. 12 december 2008 Plannen voor festival Flux-S op Strijp-S, Eindhovens Dagblad / Noord / Oost / West / Zuid, Gestel / Strijp / centrum, Helmond Noord / Zuid, Tongelre / Stratum, Woensel 15 december 2008 Project Arnhem 3d verkeert in zwaar weer, Gelderlander, Arnhem, Renkum, Veluwezoom 23 december 2008 De Grote Cultuur Quiz, de Volkskrant 31 december 2008 Edelsteen in het luchtledige. Nederlandse musea tonen steeds minder historisch besef, de Volkskrant 31 december 2008

10. Financiën

10

Financiën

10. Financiën

200

201

In het jaarverslag zijn alle activiteiten en bestedingen van de financiële middelen in het afgelopen jaar verantwoord. De gehonoreerde aanvragen zijn kort beschreven, inclusief de hoogte van de bijdrage. Het jaarverslag geeft daarmee een gedetailleerd beeld van de diversiteit van de activiteiten en de werkwijze van de Mondriaan Stichting. In 2008 honoreerde de Mondriaan Stichting 877 projecten voor een totaalbedrag van € 23.110.498.

Financieel verslag

1.

Resultaat

Activa

In 2008 is een negatief resultaat behaald van € 4.649.945. Het eigen vermogen van de Mondriaan Stichting kwam hiermee op € 3.256.880 (inclusief Aankoopfonds). De apparaatskosten bedroegen € 1.777.452, wat neerkomt op 7,1% van de uitgaven. Het resultaat en de bestedingen geven het bestuur geen aanleiding tot opmerkingen; deze zijn in overeenstemming met de begroting. 2008 was het laatste jaar van de Cultuurnota 2005-2008. In 2009 is het beleidsplan voor 2009–2012 in gegaan.

Het eigen vermogen bedraagt € 3.256.880, waarvan € 3.233.290 bestaat uit het Aankoopfonds Collectie Nederland en € 965.123 is bestemd in overige bestemmingsreserves. De algemene reserve komt uit op negatief € 941.533. De Mondriaan Stichting streeft niet naar het vormen van een substantieel eigen vermogen; alle ontvangen middelen zijn immers bedoeld voor het verlenen van ondersteuning. In geval van een eventuele liquidatie van de Mondriaan Stichting neemt het ministerie van ocw de verplichtingen over; daarom hoeft geen liquidatiereserve te worden aangehouden.

Het prestatieoverzicht meet de prestaties af tegen de raming in het goedgekeurde beleidsplan. Dit overzicht staat in de jaarrekening /* pagina 218 */. Risicobeheersing

Financiële vaste activa Leningen aan kunstinstellingen Vordering ocw liquiditeitsuitname

i

Totaal vorderingen Vordering subsidie ocw 2005 – 2008 Debiteuren Vooruitbetaalde kosten Overige vorderingen

ii

Liquide middelen Deposito’s Banktegoeden Kas

Passiva i Algemene reserve ii Bestemmingsfonds ocw iii Overige (bestemmings-)reserves Reserve inhaalslag vormgevingserfgoed Reserve mobiel erfgoed Resrerve Antillen en Aruba Garantiefonds zelfproducerende vormgevers Aankoopfonds volkenkundige aankopen Aankoopfonds Collectie Nederland Reserve Erfgoed Veiligheidszorg Fonds KulturA (Antillen regeling 2009 – 2012) Fonds ‘Pierre Janssen’ Totaal eigen vermogen

Bij het controleren van de jaarrekening wordt jaarlijks een initiële analyse gemaakt van de risico’s die van belang kunnen zijn voor de continuïteit en de financiële positie en processen van de Mondriaan Stichting. Daarbij worden de kernprocessen betrokken waarmee risico’s worden beheerst, voor zover die van belang zijn voor het inspecteren van de jaarrekening.

i

Voorzieningen Stellig voornemen Voorziening groot onderhoud

Totaal voorzieningen i Schulden aan subsidieontvangers ii Nog te verlenen subsidies iii Nog te realiseren beheerlasten

De Mondriaan Stichting wordt geheel gefinancierd door de ministeries van ocw en Buitenlandse Zaken. Het verminderen of zelfs stopzetten van deze financiering zou een risico kunnen vormen. Het ministerie van ocw heeft zich echter garant gesteld voor eventuele liquidatiekosten, mocht de Mondriaan Stichting worden opgeheven.

Totaal langlopende schulden i ii iii iv

De stijgende vraag (meer aanvragen, en per aanvraag wordt een hoger bedrag gevraagd), gecombineerd met het verlagen van budgetten bij lokale overheden, doet het toezeggingspercentage dalen. In sommige gevallen dreigt het percentage beneden een acceptabele grens uit te komen. Prioriteren en actueel budgetteren zijn daarom van belang. Met het oog op de landelijke en publieke taak staat transparantie van doelstellingen en toekenningsbeleid tegenover overheid, sector, instellingen en samenleving voor de Mondriaan Stichting voorop. Het beleid wordt gemonitord en regelmatig geëvalueerd.

ii

Totale activa

10. Financiën – Financieel verslag

Prestatieoverzicht

Materiële vaste activa Inventaris en inrichting Computerapparatuur Computerprogrammatuur

Totale vlottende activa

10. Financiën – Jaarrekening

De Mondriaan Stichting valt onder schatkistbankieren: alle middelen worden aangehouden bij het ministerie van Financiën. Afhankelijk van de rente en de te verwachten kasstromen worden de middelen aangehouden op de lopende rekening of in deposito’s.

i

Totale vaste activa

Eigen vermogen

Liquiditeitenbeheer

Balans Activa en Passiva

Schulden aan subsidieontvangers Nog te verlenen subsidies Nog te realiseren beheerlasten Overige kortlopende schulden

Totaal kortlopende schulden Totale passiva

202

203

. 2008 . . . . . . 74.167 . . 29.264 . . 12.373 . . . . . . 165.000 . . 6.673.212 . . . . . . . . . . 0. . 83.810 . . 88.272 . . 678.569 . . . . . . 0. . . 13.878.798 . 488 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2008 . . . . . . . . . 11.761 . . —. . —. . —. . . 133.572 . . 3.233.290 . . 298.790 . . 500.000 . 21.000 . . . . . . . . . . —. . 20.232 . . . . . . . . . 6.900.372 . 0. . 0. . . . . . . . 11.040.184 . . 0. . 0. . . 466.284 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . 115.803 . . . . . . . . 6.838.212 . . 6.954.015 . . . . . . . . . . . . . . 850.652 . . . . . . . . . 13.879.286 . . . . 14.729.938 . . 21.683.953 . . . . . . . . . . . . . . . (941.533 ). —. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.198.413 . . 3.256.880 . . . . . . . . . 20.232 . . 20.232 . . . . . . . . . . . 6.900.372 . . 6.900.372 . . . . . . . . . . . 11.506.468 . . 11.506.468 . . . . 21.683.953 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. 2007 . . . . . . 66.647 . . 35.235 . . 6.472 . . . . . . 535.000 . . 6.673.212 . . . . . . . . . . . 17.428.542 . 95.558 . . 83.588 . . 710.104 . . . . . . 3.500.000 . . . 11.360.120 . 1.800 . . . . . . . . . . . . . . . . . 2007 . . . . . . . . . . . 481.033 . . 165.000 . 15.713 . . 17.000 . . . 233.737 . . 4.321.205 . —. . —. . —. . . . . . . . . . —. . 20.232 . . . . . . . . . 6.809.866 . 0. . 0. . . . . . . . 12.301.587 . . 11.697.998 . . . 1.262.001 . . 497.768 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . 108.354 . . . . . . . . 7.208.212 . . 7.316.566 . . . . . . . . . . . . . . . 18.317.791 . . . . . . . . 14.861.920 . . . . 33.179.711 . . 40.496.276 . . . . . . . . . . . . . . . 2.673.136 . —. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.233.688 . . 7.906.824 . . . . . . . . . 20.232 . . 20.232 . . . . . . . . . . . 6.809.866 . . 6.809.866 . . . . . . . . . . . 25.759.354 . . 25.759.354 . . . . 40.496.276 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Exploitatierekening Baten en Lasten .

Baten Directe opbrengsten Lager vastgestelde en ingetrokken Subsidies / Baten uit verhuur loft Totale Opbrengsten Subsidie ocw structureel Overige subsidies / bijdragen Volkenkundige aankopen Overgehevelde ic middelen Cultuureducatie Kwaliteit veiligheidszorg Erfgoed Interregeling Meerjarige regelingen Incidentele ondersteuning Hgis-Cultuur Overig Ministerie Buitenlandse Zaken (gce, nl-Marokko, Australië) Totale Bijdragen Totale Baten

Beheerlasten personeel Beheerlasten materieel Totaal Beheerlasten Verleende subsidies Beeldende Kunst en Vormgeving Projecten bk en vg Antillen en Aruba bk en vg Kinderboeken Kunstprojecten onderwijs Hgis – Internationaliseringsprojecten bk en vg Publicaties bk en vg Programma’s bk en vg Tijdschriften bk en vg Flexibel budget bk en vg E-culture – Investeringen in hard- en software Intensivering culturele diversiteit KunstKoop Subtotaal Cultureel erfgoed Publieksprojecten Publieksgerichte digitaliseringsprojecten Erfgoed minderheden Antillen en Aruba erfgoed Hgis – Bijzondere publieksactiviteiten Ontwikkel en overnamekosten Flexibel presentatiebudget Structurele aankopen Incidentele aankopen Kunsthistorisch onderzoek wbc behoud Zichtbaar maken collecties Flexibel collectiebudget Aankoopfonds volkenkundige musea Erfgoed veiligheidszorg Subtotaal

. . . . . . . . . . 2008 . . . . . . . 3.140.976 . . . . . . 3.140.976 . . . 10.579.584 . . . . . . 68.067 . . . . . . . . . . . 3.213.499 . . 1.475.000 . . . . 1.100.000 . 46.000 . . . . . . 16.482.150 . . . . 19.623.126 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2008 . . . . . . . 1.187.420 . . 590.032 . . 1.777.452 . . . . . . . . 2.683.937 . . 254.875 . 54.310 . . 98.078 . . . 120.052 . . 266.746 . . 2.572.163 . . 253.220 . 50.000 . . —. . —. . . 873.655 . . 7.227.036 . . . . 1.614.369 . . 495.370 . . 677.842 . 35.200 . . . 285.000 . —. . . 100.000 . . 273.000 . . 3.917.845 . . 112.500 . 43.325 . . . 177.088 . 2.500 . . . 236.299 . . 392.964 . . 8.363.302 .

. . . . . . . . . . . begroting . . . . . —. . . . . . —. . . . 14.494.255 . . . . . . 68.067 . . . 100.000 . . 1.350.000 . . 500.000 . . 350.000 . . —. . —. . . . 1.093.500 . . —. . . . . . . 17.955.822 . . . 7.955.822 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . begroting . . . . . . 950.000 . . 540.000 . . 1.490.000 . . . . . . . . 1.250.000 . 50.000 . . —. . . 350.000 . . 250.000 . . 150.000 . . 1.200.000 . . 200.000 . 35.000 . . . 100.000 . . 200.000 . . 850.000 . . 4.635.000 . . . . 1.200.000 . . 500.000 . . 450.000 . 50.000 . . . 300.000 . . 200.000 . 26.500 . . . 1.130.000 . . 2.700.000 . . 220.000 . . 100.000 . . 500.000 . 46.500 . . . 136.134 . . 500.000 . . 8.059.134 .

. . . . . . . . . . . 2007 . . . . . . 1.166.143 . . . . . . 1.166.143 . . . 17.608.498 . . . . . . 68.067 . . . 112.175 . . 2.204.761 . . 422.802 . . 503.616 . . . . 150.000 . . . . 1.157.839 . . 46.628 . . . . . 22.274.386 . . . . . . 23.440.529 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2007 . . . . . . . 1.091.571 . . 583.039 . . 1.674.610 . . . . . . . . 1.650.115 . . 109.000 . 40.844 . . . 400.756 . . 263.496 . . 181.474 . . 1.855.200 . . 262.500 . 22.980 . . —. . 1.592 . . . 803.813 . . 5.591.770 . . . . 1.286.711 . . 548.577 . . 717.567 . —. . . 269.000 . —. . 60.000 . . . 2.150.000 . . 5.754.640 . . 148.500 . 67.583 . . . 303.300 . 5.000 . . 47.355 . . . 422.802 . 11.781.035 . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204


Lasten

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


2.

Internationale activiteiten Presentatie Buitenland bk en vg Kunstbeurzen Lofts Flexibel budget Biënnale Venetië Biënnale Sao Paulo Hgis – Bezoekersprogramma Hgis – Orientatiereizen Hgis – Presentaties buitenland bk en vg Hgis – Presentaties buitenland bk / vg catalogi Hgis – Flexibel budget Hgis – Australie Hgis – 400 jaar Nederland – Marokko Hgis – Gemeenschappelijk Cultureel Erfgoed Hgis – Overhead Gemeensch. Cultureel Erfgoed Hgis – Overhead Subtotaal Overig Overgehevelde ic-middelen Interregeling Overige projecten Evaluatie en Monitoring Vormgevingserfgoed Mobiel erfgoed De Verbeelding Cultuureducatie Publicaties nago Subtotaal Activiteiten ten laste van vrijval Bijdrage Koninklijke Bibliotheek inzake Gruuthuuse handschrift Subtotaal Totaal Activiteitenlasten Totale Lasten Saldo uit gewone bedrijfsvoering Baten uit afrekening Hgis-C 2001 – 2004 Rentebaten Exploitatieresultaat Resultaatbestemming Toevoeging algemene reserve Onttrekking bestemmingsreserves

205

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . 1.344.981 . . 329.849 . 80.254 . . 74.574 . . 58.199 . . . 28.871 . . 50.283 . . 42.650 . . 883.255 . . 10.000 . . —. . —. . —. . 119.160 . . —. . —. . 3.022.076 . . . . 166.300 . . 1.366.210 . . 349.666 . . 30.593 . . 469.272 . . 172.240 . . 300.000 . . 1.477.059 . . 89.065 . . 77.680 . . 4.498.085 . . . . –. . . . –. . . . . 23.110.498 . . . . 24.887.951 . . ). . (5.264.824 . . . 0. . 614.880 . . . .-4.649.945 . . . . . .-3.614.670 . .-1.035.275 . .-4.649.945 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . 917.370 . . 300.000 . 90.000 . . 20.900 . . . 150.000 . . 80.000 . . 40.000 . . 25.000 . . 600.000 . . 30.000 . . 70.130 . . 220.000 . . —. . 185.000 . . 15.000 . . 82.500 . . 2.825.900 . . . . 100.000 . . 50.000 . . —. . 45.000 . . 225.000 . . 125.000 . . . . 1.350.000 . . —. . 50.000 . . 1.945.000 . . . . –. . . . –. . . . . 17.465.034 . . . . 18.955.034 . . . (999.212 ). . . . –. . –. . . . (999.212 ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . 1.228.693 . . 305.794 . 84.627 . . —. . . 314.787 . . —. . 40.858 . . 45.530 . . 1.041.740 . . 15.000 . . —. . —. . —. . 76.388 . . —. . —. . 3.153.417 . . . . 112.175 . . 503.616 . . 264.807 . . 22.606 . . 370.967 . . 160.000 . . . . 2.204.761 . . 18.130 . . 22.320 . . 3.679.382 . . . . 600.000 . . . . 600.000 . . . . . 24.805.604 . . . . 26.480.214 . . ). . (3.039.685 . . . 48.280 . . 671.356 . . . .-2.320.049 . . . . . . 1.143.132 . .-3.463.181 . .-2.320.049 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jaarrekening

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

. . . . . . . . Kantoor- . Stand per 1 januari Computer. . inventaris . Afschrijvingspercentages apparatuur 10% – 20% . . 33 ¹/ % . ³ . . . 169.379 . . 180.719 . Aanschafwaarde (102.733 ). . (145.484 ). Cumulatieve afschrijving 66.647 . 35.235 . . Boekwaarde . . . 27.019 . 13.614 . . Mutaties 2008 (19.499 ). . (19.584 ). Investeringen . 7.520 . (5.971 ). Afschrijvingen . . . . . . Stand per 31 december 196.398 . . 194.333 . Aanschafwaarde . (165.069 ). (122.232 ). Cumulatieve afschrijving . 74.167 . 29.264 . Boekwaarde . . . . . . De verzekerde waarde van de kantoorinventaris bedraagt € . 72.605. . . De verzekerde waarde van de computerapparatuur inclusief . de standaard . . software bedraagt € 113.445. . . . . . . . . . 3.4 Financiële vaste activa . . . . . . 3.4.1 Leningen aan Kunstinstellingen . . . . . . 165.000 Gallerie Gebauer . . . 165.000 . . . . . . 3.4.2 Vordering ocw liquiditeitsuitname . . . . . . De door ocw in 2002 verstrekte garantie naar aanleiding van . de liquiditeits . . uitname is in 2006 ingetrokken (zie br.dd 3 mei 2006, dk / f. / 2006 / 20756). . . De garantie is vervangen door een geclausuleerde vordering . op ocw die . . de Mondriaan Stichting op haar balans heeft opgenomen. .De vordering . bedraagt . € 6.673.212. De vordering kan door de Mondriaan Stichting. worden ingeroepen . . als de liquiditeit zich zodanig ontwikkelt dat de continuiteit . van de door . . ocw goedgekeurde activiteiten (voortvloeiend uit statuten, . subsidieregelingen . . en beleidsplan) in gevaar komt, of als de door ocw goedgekeurde activiteiten . . . worden beëndigd. . . . . . . . . . 3.5 Vlottende activa . . . . . . 3.5.1 Vordering ocw: subsidiebeschikkingen structureel en incidenteel . . . . . . De vordering bestaat uit de toegezegde maar nog niet ontvangen subsidies . . . van ocw die conform het handboek moeten worden opgenomen in de . . balans . onder de vorderingen. Gedurende het jaar wordt de vordering verlaagd . . . na ontvangst van de door ocw betaalde voorschotten op de .in in onderstaande . . brieven toegezegde subsidies. . . . . . . Voor de periode 2005 – 2008 zijn de volgende beschikkingen. van ocw ontvangen: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3


. . . . . . . . . . Toelichting balans per 31 december 2008 . . . . Grondslagen van waardering en resultaatbepaling 3.1 . . . . Voor de Cultuurnotaperiode 2005 – 2008 is het aangepaste Handboek . . Verantwoording Cultuursubsidies Fondsen van toepassing. en in verband . hiermee de richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, rj 640. . . . . De meerjarige subsidiebeschikking voor de Cultuurnota wordt geactiveerd . . in de balans als “Vordering subsidie ocw Cultuurnota” om inzicht te geven . . in de ruimte die de Mondriaan Stichting nog heeft om in de . resterende . cultuurperiode activiteiten uit te voeren. De hiermee corresponderende ruimte. van . de nog te verlenen subsidies aan derden en de nog te realiseren beheerslasten . . worden voor de resterende cultuurperiode gepassiveerd. . . . . in kort De schulden aan subsidieontvangers worden in de balans gesplitst . . lopende (opeisbaar binnen een jaar) en langlopende schulden. In de toelichting . . op de post langlopende schulden wordt aangegeven in welke. jaren de schulden . naar verwachting tot uitbetaling komen. . . . . De subsidiebate ocw wordt in het boekjaar voor hetzelfde .bedrag verantwoord . in de exploitatierekening als de activiteitenlasten van datzelfde . boekjaar. om een goede matching te realiseren. Baten en lasten worden . opgenomen . in het boekjaar waarop ze betrekking hebben. . . . . . . 3.2 Waarderingsgrondslagen . . . . Materiële vaste activa . . Materiële vaste activa worden gewaardeerd op basis van historische kosten. . . Alle aanschaffingen boven € 2.500 worden geactiveerd. Afschrijving vindt . . lineair plaats over de verkrijgingsprijs in tien jaar voor kantoormeubilair en overige . . inventaris, vijf jaar voor kantoorapparatuur en drie jaar voor . computer. apparatuur en -programmatuur. . . . . Bestemmingsreserves . . Hieronder zijn behalve het Aankoopfonds Collectie Nederland ook overige . . bestemmingsreserves opgenomen waarvoor de Mondriaan. Stichting financiële . ondersteuning wil verlenen binnen de doelstellingen van .het door ocw . goedgekeurde beleidsplan of anderszins met het ministerie overeen gekomen . . doelen. Het ministerie heeft hiervoor toestemming verleend met haar . .brief van 3 mei 2006 (dk / f / 2006 / 20756) . . . . Bij aanwending van de bestemmingsreserve wordt het aangewende bedrag . . als activiteitenkosten in de exploitatierekening verantwoord. . Dit aangewende . bedrag wordt in mindering gebracht op de bestemmingsreserve. . . . . Bestemmingsfonds ocw . . Met haar brief van 3 mei 2006 (dk / f / 2006 / 20756) gaat het. ministerie. ermee akkoord dat vrijval uit afrekening van ‘overjarige verplichtingen’ niet . . aan het bestemmingsfonds ocw wordt toegevoegd, maar wordt toegevoegd . . aan andere bestanddelen van het eigen vermogen. . . . . Voorzieningen . . Hieronder is een voorziening voor groot onderhoud opgenomen. . . . . Schulden aan subsidieontvangers / Subsidieverplichtingen . . Wanneer een besluit van de Mondriaan Stichting leidt tot. toekenning. van subsidie over meerdere jaren, en daarvoor bovendien. een schriftelijke . beschikking is afgegeven aan de subsidieontvanger, wordt. de verplichting . volledig in het jaar van toekenning opgenomen. Dat geldt. ook voor . toegekende meerjarensubsidies, waarbij gedeeltelijk in de volgende jaren . . tot uitkering wordt overgegaan. . . . . Grondslagen voor resultaatbepaling . . Lager vastgestelde in ingetrokken subsidies worden als directe opbrengst . . verantwoordt in het jaar dat de vaststelling heeft plaatsgevonden. De subsidie . . van ocw in het kader van de cultuurnota wordt voor hetzelfde bedrag . . verantwoord in de exploitatierekening als de bijbehorende .activiteitenlasten . om een betere matching te realiseren. De overige subsidiebaten worden . . verantwoord conform de beschikkingsbrieven. Beheerlasten zijn alle personele . . en materiele lasten die samenhangen met het beheer van .de organisatie . gedurende het boekjaar. Activiteitenlasten worden genomen. in het jaar .waarin verplichtingen zijn aangegaan. . . . . . . . . . .


3.

207

Materiële vaste activa

. . . . . . Computer. . programma’s . 33 ¹/ % . ³ . . 60.158 . . . (53.686 ). 6.472 . . . . 9.728 . . (3.828 ). . . 5.900 . . . . . 69.886 . . . (57.514 ). . 12.373 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . Totaal . . . . . . . . 410.257 . . (301.903 ). . 108.354 . . . 50.361 . . . (42.911 ). . 7.450 . . . . . . 460.618 . . (344.814 ). . 115.803 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

01.03.2005 04.11.2005 03.11.2006 21.10.2006 09.10.2007 09.10.2007 17.09.2008 10.03.2009

DK/BK/04/61307 DK/I&I/2005/40644 DK/AZ/2006/33418 DK/BK05/44467 DK/I&I/2007/29165 DK/I&I/2007/29165 DK/AZ/29704 DCE/102220

Meerjarige subsidietoezeggingen 03.12.2004 15.12.2005 21.06.2005 14.07.2006 05.07.2007 12.12.2007 10.09.2008

ACB/2004/54574 DK/BK/05/51693 DCE/05/25797 DK/CS/2006/25551 DK/CB/2007/22641 DK/CS/2007/51584 DK/CS/39835

08.07.2005 05.09.2005 04.07.2005 01.09.2005 15.09.2005 08.06.2005 30.11.2005 06.06.2006 30.11.2006 27.11.2007 07.05.2008 07.08.2008 13.10.2008

IB/2005/25879 DCE/05/29660 DCE/05/28743 DCE/05/36488 DCE/05/38814 DCE/05/22966 DCE/05/54776 DCE/06/24445 DK/CS/2006/44640 DK/CS/2007/48733 DCE/10122 DCE/35865 DK/CB/52582

Stand Subsidietoezeggingen t/m 2008 Totaal ontvangen Totaal ontvangen Totaal ontvangen Totaal ontvangen

voorschotten ocw 2005 voorschotten ocw 2006 voorschotten ocw 2007 voorschotten ocw 2008

Stand per 31 december 2008

. . . . .57.977.020 . . 551.734 . . 525.194 . . 150.000 . . 463.414 . 3.077 . . . 249.410 . . 183.675 . . . .60.103.524 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400.000 . . 1.400.000 . . 1.500.000 . . 1.200.000 . . 2.400.000 . . 300.000 . . 400.000 . . . . 7.600.000 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35.000 . . . 2.880.000 . . 900.000 . . 500.000 . . 360.000 . . 800.000 . . 100.000 . . 400.000 . . 100.000 . 50.000 . . . 200.000 . . 775.000 . . 500.000 . . . . 7.600.000 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75.303.524 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14.683.034 . .14.780.948 . .15.102.915 . .15.536.627 . . . .60.103.524 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450.000 . . 2.150.000 . . 2.275.000 . . 2.725.000 . . . . 7.600.000 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.575.000 . . 400.000 . . 150.000 . . 1.475.000 . . . . 7.600.000 . . . . . . . . . . . .20.708.034 . .17.330.948 . .17.527.915 . .19.736.627 . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0. . . . . . . . . . . . 0. . . 208

. . . . . . Het saldo per 31 december 2008 van € 83.810 heeft grotendeels betrekking . . . . . op projecten die zijn uitgevoerd en afgerekend en waarvan . de definitieve vaststelling van de financiële bijdrage van de Mondriaan Stichting lager . . . is dan de eerdere toezegging. . . . . . . . . . 3.5.3 Vooruitbetaalde kosten . . . . . . . 2008 . 2007 . . . . . Huur —. —. Huur loft . 74.683 . 63.407 . . Achmea verzuim 13.589 . 12.382 . Overige kosten . —. 7.798 . . . . Totaal . 88.272 . 83.588 . . . . . . . 3.5.4 Overige vorderingen . . . . . . 2008 . 2007 . . . . . 1.500 . 1.782 . Te ontvangen bedragen . 143.786 . Rente . 177.200 . 131.200 . Te ontvangen Hgis . 529.039 . 2.083 . 2.083 . Waarborgsommen . —. —. Pensioenpremie . 400.000 . —. Verstrekte leningen . . . . 678.569 . Totaal . 710.104 . . . . . . . 3.6 Liquide middelen . . . . . . De banktegoeden, deposito’s en kasgelden staan ter vrije beschikking van . . . de Mondriaan Stichting, met uitzondering van een bankgarantie van .€ 17.017 . . die is afgegeven voor de verhuurder van het pand Jacob Obrechtstraat . . 56 . in Amsterdam. De Mondriaan Stichting maakt gebruik van . schatkistbankieren . . waardoor het totale saldo aan banktegoeden en deposito’s wordt aangehouden . . . bij het Ministerie van Financiën. . . . . . . . . . Passiva . . . . . . 3.7 Eigen vermogen . . . . . . Verloopoverzicht eigen vermogen . . . . . . Bij: . Stand . . 01–01–2008 . . Resultaat . . . . 2.673.136 . Algemene reserve .(4.649.945 ). . . . . . . Bestemmingsreserves: . . . 481.033 . Reserve inhaalslag vormgevingserfgoed . . 165.000 . Reserve mobiel erfgoed . . Reserve Antillen en Aruba 15.713 . . . Garantiefonds zelfproducerende vormgevers 17.000 . . . Aankoopfonds volkenkundige aankopen 233.737 . . . Aankoopfonds Collectie Nederland 4.321.205 . . . —. Reserve Erfgoed Veiligheidszorg . . —. Fonds KulturA (Antillen regeling 2009 – 2012) . . —. Fonds ‘Pierre Janssen’ . . . . . 7.906.824 . Totaal eigen vermogen .(4.649.945 ). . . . . . . De algemene reserve is in het boekjaar afgenomen met € 3.614,669 . . . tot een eindstand van € (941.533). De bestemmingsreserves .zijn afgenomen . . met € 1.035.275 tot € 4.198.413. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5.2


Incidenteel

. . . . . . . . . . . . . . Subsidietoekenning 2005. – 2008 . . . . – 2008 . Cuno ova 2005 . – 2008 . . . . Cuno ova 2006 . . . . . nago . – 2008 . . . . Cuno ova 2007 . – 2008 ivm . aanpasing . loonbijstelling . Cuno ova 2007 2006 . . . . . . Cuno ova 2008 . dce . . . . Cuno ova 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . in 2005 . . Ontvangen. voorschotten op Cuno . . in 2006 . . op Cuno Ontvangen. voorschotten . . in 2007 . . Ontvangen. voorschotten op Cuno . . in 2008 . . op Cuno Ontvangen. voorschotten . . . . . . . . . . . . . . . . . . ultimo .2008 . Nog te ontvangen subsidie cuno per . . . . . . . . . . . . . . . . ic-middelen . . . . Overheveling . . . . . Interregeling . . niet rijks-instellingen . . . Kwaliteit veiligheidszorg . . . . . Regeling Cultuureducatie . . . . . Regeling Cultuureducatie . . . . . Cultuureducatie Ophoging regeling . . . . . Cultuureducatie Ophoging regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ontvangen. voorschotten op meerjarige subsidies in 2005 . . . . Ontvangen. voorschotten op meerjarige subsidies in 2006 . . . . Ontvangen. voorschotten op meerjarige subsidies in 2007 . . . . Ontvangen. voorschotten op meerjarige subsidies in 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nog te ontvangen meerjarige subsidie per ultimo 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Antillen en .Aruba . Culturele uitwisseling Nederlandse . . . . . Aankoop schilderij Ruisdael . . . . . Aankoop Collectie Visser . . . . . Aankoop Collectie Peeters . . . . . Aankoop voc-kaarten . . . . Aankoop Collectie Van .Lawick . . . . . Mobiel erfgoed . . van Gogh. . . Aankoop brieven Vincent . . . Buena Bista.tbv 2007 . . . Motley . . . Subsidie tijdschrift Mister . . . . Aankoop schilderij van .Max Beckman . . van Goyen . . . aankoop schilderij van Jan . . . . Programma .culturele samenwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ontvangen. voorschotten op incidentele subsidies in 2005 . . . . Ontvangen. voorschotten op incidentele subsidies in 2006 . . . . Ontvangen. voorschotten op incidentele subsidies in 2007 . . . . Ontvangen. voorschotten op incidentele subsidies in 2008 . . . . . . . . . . . . . . . Nog te ontvangen incidentele subsidie per ultimo 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Structurele subsidie Cultuurnota (Cuno)

209

Debiteuren

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bij: . . Onttrekkingen . . bestemmings . . . reserves . . . . 4.821.129 . . . . . . . . (469.272 ). . (165.000 ). . (15.713 ). . (17.000 ). . (236.299 ). .(3.917.845 ). . . . . . . . . —. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Af: . . . Dotaties . bestemmings . . . reserves . . . .(3.785.854 ). . . . . . . . . . . . . . . . 136.134 . . 2.829.930 . . 298.790 . . 500.000 . 21.000 . . . . —. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stand . . .31-12-2008 . . . . (941.533 ). . . . . . . 11.761 . . —. . —. . —. . . 133.572 . . 3.233.290 . . 298.790 . . 500.000 . 21.000 . . . . . 3.256.880 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.821.129 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(3.785.854 ). . . . 3.708.411 . .(4.649.945 ). . . . (941.533 ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Algemene reserve

. . . . . . Stand per 1 januari 2008 . . 2.673.136 . . . . Dotaties aan algemene reserve als gevolg . . . van onttrekkingen aan bestemmingsreserves: . . . . . . Reserve inhaalslag vormgevingserfgoed . . 469.272 . Reserve conservering mobiel erfgoed . . 165.000 . Reserve Antillen en Aruba 15.713 . . . Garantiefonds zelfproducerende vormgevers 17.000 . . . Aankoopfonds volkenkundige aankopen . . 236.299 . Aankoopfonds Collectie Nederland . 3.917.845 . . . . . . . . Onttreking aan algemene reserve als gevolg . . . van dotaties aan bestemmingsreserves: . . . . . . Aankoopfonds volkenkundige aankopen . (136.134 ). . Aankoopfonds collectie Nederland . .(2.700.000 ). Rentedotatie Aankoopfonds Collectie Nederland . . (129.930 ). Reserve Erfgoed Veiligheidszorg . . (298.790 ). Fonds KulturA (Antillen regeling 2009 – 2012) . . (500.000 ). Fonds ‘Pierre Janssen’ . (21.000 ). . . . . . . . . . . . . . . . . Saldo baten minus lasten . . . . . . Stand per 31 december 2008 . . . . . . . .van . Het ministerie van ocw heeft zich garant gesteld voor de afwikkeling . . . verplichtingen die door de Mondriaan Stichting in een bestendige beleidslijn . . en op basis van goedgekeurde regelingen zijn aangegaan. . . . . . . . 3.7.2 Overige reserves: bestemmingsreserves . . . . . . Alle bestemmingen en voornemens van de Mondriaan Stichting worden . . hierin . gedoteerd vanuit de door ocw goedgekeurde begroting, dan . wel in het. kader . van het goedgekeurde beleidsplan. De onttrekkingen worden . direct gedoteerd . . aan de algemene reserve conform het Handboek. . . . . . . 3.7.2.1 Reserve inhaalslag vormgevingserfgoed . . . (onttrekking: € 469.272, eindsaldo: € 11.761) . . . Deze reserve is in 2004 gevormd met het oog op een grootschalige inhaaloperatie . . . in de inventarisatie, registratie en conservering van vormgevingsarchieven . . . door een werkgroep met onder meer de rkd en Premsela Stichting. De. middelen . . worden besteed op basis van een, door de werkgroep opgesteld masterplan. . . . . . . 3.7.2.2 Reserve conservering mobiel erfgoed . . . (onttrekking: € 165.000, eindsaldo: € 0) . . . De reserve conservering mobiel erfgoed was in 2004, mede. op verzoek. van . ocw, aangelegd voor belangrijk mobiel erfgoed dat verloren . dreigde te. gaan . voor de Collectie Nederland. De reserve is nu volledig uitgeput. . . . . . . 3.7.2.3 Reserve Antillen en Aruba . . . (onttrekking: € 15.713, eindsaldo: € 0) . . . Deze reserve is in 2004 gevormd voor het intensiveren van. de ondersteuning . . van beeldende kunst, vormgeving en erfgoed op deze eilanden. . . . . . . 3.7.2.8 Aankoopfonds Volkenkundige Aankopen . . . . 133.572) . . (onttrekking: € 236.299, dotatie: € 136.134, eindsaldo: € . de aankopen . . Het aankoopfonds Volkenkundige aankopen is opgericht om . . op dit terrein te ondersteunen. De Mondriaan Stichting werkt daarbij .samen . . met de volkenkundige musea, die jaarlijks € 68.067 aan het. fonds doteren; . . . de Mondriaan Stichting doteert de andere helft. . . . 3.7.2.9 Aankoopfonds Collectie Nederland . . . (onttrekking: € 3.917.845, dotatie: € 2.829.930, eindsaldo: . € 3.233.290) . . Dit fonds is bestemd voor de ondersteuning van bijzondere. incidentele. aan. kopen voor de Collectie Nederland. Het gaat om cruciale werken of collecties, . . . die de Collectie Nederland versterken of een lacune vullen.. Volgens afspraak . . met ocw wordt jaarlijks vanuit de Cultuurnota-subsidie aan. het fonds gedoteerd . . en komen de renteopbrengsten ten gunste van het fonds. . . . . . . 3.7.2.10 Reserve Erfgoed Veiligheidszorg . . . (dotatie: € 298.790) . . . Dit fonds is gecreeërd omdat de totale meerjarige toezegging . Ergoed . . Veiligheidszorg ultimo 2008 niet volledig was uitgeput. Naar . verwachtiging . . is dit fonds medio 2009 uitgeput. . . . 3.7.1

210

211

3.7.2.11 Fonds KulturA . . . . . (Antillen regeling 2009 — 2012) (dotatie: € 500.000) . De middelen zijn toegezegd voor de periode 2008 – 2012. Vanaf . 1 januari . 2009 . . . treedt de regeling in werking. . . . . 3.7.2.12 Fonds ‘Pierre Janssen’ . . . De in 2007 overleden, voormalig museumdirecteur, Pierre Janssen heeft . . . middels een testamentaire beschikking € 100.000 nagelaten. bestemd . . voor een aankoop van Nederlandse moderne kunst voor .een, niet nader . . bepaald museum. Dit bedrag wordt in vijf termijnen beschikbaar gesteld. . . . . . . . . . . . 3.8 Voorzieningen . . . . 3.8.1 Stellig voornemen . . . . . . Deze voorziening heeft betrekking op projecten waarvan de . . . verplichting nog niet formeel en onomkeerbaar is aangegaan (er is nog.geen definitieve . . bestaat. beschikking afgegeven), maar waarvoor het stellige voornemen . . om tot ondersteuning over te gaan. Dit is bijvoorbeeld het .geval wanneer . . nadere informatie is gevraagd of extra voorwaarden zijn gesteld. In afwachting . . . van definitieve toekenning heeft passivering reeds ten laste .van het verslagjaar . . plaatsgevonden. . . . . . . Stand per 1 januari 2008 (2007) —. . 450.700 . —. Dotatie —. . —. Onttrekking . (450.700 ). . . . —. —. Stand per 31 december 2008 (2007) . . . . . . . 3.83.8.3 Voorziening groot onderhoud . . . De voorziening groot onderhoud is bestemd voor onderhoud . aan het pand . . in de Jacob Obrechtstraat. Besloten is om met ingang van 2007 niet meer . . aan . de voorziening te doteren. Voor 2010 is het schilderwerk van . het interieur . . van het pand gepland (begroot: € 25,000). Overige toekomstige investeringen . . . in het pand worden geactiveerd. . . . . . . 20.232 . 20.232 . Stand per 1 januari 2008 (2007) . —. —. Dotatie . —. —. Onttrekking . . . . 20.232 . 20.232 . Stand per 31 december 2008 (2007) . . . . . . . 3.9 Schulden . . . . . . 3.9.1 Schulden aan subsidieontvangers . . . Het saldo betreft verschuldigde bedragen uit hoofde van toegekende bijdragen, . . . waarvan nog geen volledige bevoorschotting heeft plaatsgevonden. . . . . . . Stand per 31 december 2008 . . . Schulden aan subsidieontvangers langlopend . . 6.900.372 . Schulden aan subsidieontvangers kortlopend . .11.040.184 . . . . . .17.940.556 . . . . De betaalbaarstelling van de schulden aan subsidieontvangers . . . per ultimo 2008 wordt verwacht conform het volgende schema: . . . . . . . . . . .31-12-2008 . . . . 18.752 . Nog te betalen bijdragen boekjaar 2003 en ouder . . Nog te betalen bijdragen boekjaar 2004 . . 177.207 . Nog te betalen bijdragen boekjaar 2005 . . 467.186 . Nog te betalen bijdragen boekjaar 2006 . . 1.161.715 . Nog te betalen bijdragen boekjaar 2007 . . 4.683.296 . Nog te betalen bijdragen boekjaar 2008 . .11.432.400 . . . . Totaal . .17.940.556 . . . . . . . 3.9.2 Nog te verlenen subsidies en te realiseren beheerlasten . . . . . . Nog .te verlenen . . . . subsidies . . . . Structureel . . 8.884.499 . Meerjarig . . 2.813.499 . –. Incidenteel . . . . . Stand per 31 december 2007 . .11.697.998 .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2009 . . . . 18.752 . . . 177.207 . . 386.786 . . 941.765 . . 2.277.489 . . 7.238.185 . . . .11.040.184 . . . . . . . . . Nog te. realiseren . beheerlasten . . . . . 1.262.001 . . . . . . . . 1.262.001 .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prognose uitputting . . . . 2010 . . . . . . . . 80.400 . . . 157.450 . . 1.472.111 . . 2.438.020 . . . . 4.147.981 . . . . . . . . . . . Totaal . . . . .10.146.500 . . 2.813.499 . –. . . . .12.959.999 .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2011 . . . . . . . . . . 62.500 . . . 933.696 . . 1.756.195 . . . . 2.752.391 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . 1.262.001 . . . . . . . . . .(1.262.001 ). . . . 1.262.001 . . . 0. . . . 0. . . . . . . . 0. . . . 2008 . . . . 0. . 0. . 0. . 0. . . . 0. . . . . . . . . . . . . . . . . . 46.607 . . . . . . . . . . . . 34.792 . . . . . . . . 50.000 . . 10.000 . . 47.814 . . . 150.000 . 81.071 . . . . . 338.885 . . . . . . . . . . . . . 34.000 . . 12.000 . . . . 46.000 . . . . . 466.284 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . 433.095 . . 400.000 . . 1.475.000 . . . .15.268.094 . . . .(9.317.594 ). .(3.213.499 ). .(1.475.000 ). .(1.262.001 ). . . .15.268.094 . . . 0. . . . 0. . 0. . 0. . . . 0. . . . 2007 . . . . 0. . .11.697.998 . 0. . . 1.262.001 . . . .12.959.999 . . . . . . . . . . . . . . . . . 46.675 . . . . . . . . . . . . 35.120 . . . . . . . . 43.875 . . 10.000 . . 59.321 . . . 213.587 . 52.390 . . . . . 379.173 . . . . . . . . . . . . . 36.800 . . –. . . . 36.800 . . . . . 497.768 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Toelichting exploitatierekening 2008 .


. . . . 433.095 . . . . 400.000 . . 1.475.000 . . . . . . .14.006.093 . Onttrekkingen . . . Activiteitenlasten structureel . .(9.317.594 ). Activiteitenlasten meerjarig . .(3.213.499 ). Activiteitenlasten incidenteel . .(1.475.000 ). Beheerlasten . . . . . . .14.006.093 . . . . . 0. Stand . . . . . 0. Structureel . . 0. Meerjarig . . 0. Incidenteel . . . . . 0. Stand per 31 december 2008 . . . . . . . . . . . Nog te verlenen subsidies lang . . . Nog te verlenen subsidies kort . . . Nog te realiseren beheerlasten lang . . . Nog te realiseren beheerlasten kort . . . . . . Totaal . . . . . . In dit overzicht zijn zowel de cultuurnotasubsidies als de overige meerjarige . . . subsidies van ocw verwerkt. Bij controle in 2006 is gebleken . dat in 2005 . . ten onrechte speciefieke doelbijdragen voor bijzondere aankopen ten laste . . . zijn gebracht van de cultuurnotasubsidie. In 2006 is dit gecorrigeerd. . . . . . . 3.9.3 Crediteuren . . . . . . Dit betreft nog te betalen facturen en declaraties m.b.t. de .organisatie.. . . . . 3.9.4 Bedrijfsvereniging, loonbelasting en premies . . . . . . Dit betreft de verschuldigde loonbelasting en de premies over . het jaar .2008. . . . . Loonbelasting / premies sociale verzekeringen . . . . . . 3.9.5 Nog te betalen kosten . . . . . . Jaarverslag en annual report . . . Accountantskosten . . . Reservering vakantiegeld en nabetaling loon . . . Rente KunstKoopregeling . . . Diversen . . . . . . Totaal . . . . . . 3.9.6 Vooruitontvangen bedragen . . . . . . Dit betreft een vooruitontvangen subsidie voor het internationaal . . . bezoekersprogramma . . . . . . Vooruitontvangen Hgis bezoekersprogramma . . . . . . Vooruitontvangen bijdrage partner oriëntatiereis . . . . . . . . . Totaal overige kortlopende schulden . . . . . . . . . 3.10 Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen . . . . . . De Mondriaan Stichting heeft per 1 januari 2005 een nieuw. huurcontract . . voor het pand aan de Jacob Obrechtstraat. De huurprijs bedraagt momenteel . . . op jaarbasis € 109.760, en wordt jaarlijks per 1 april verhoogd. met de stijging . . van het prijsindexcijfer van de gezinsconsumptie. Het huurcontract . . eindigt . op 31 december 2009. Voor de huur is een bankgarantie afgegeven van € .17.017. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Extra toezeggingen 2008 ocw Structureel Meerjarig Incidenteel

212

213

. . . . . . . . . . . . . . . . . Verdeling resultaat . . . . . . . . . Opbrengsten . . . Vrijval oude subsidies . . . Subsidies in boekjaar . . . . . . Totale baten . . . . . . Bestedingen . . . Beheerslasten . . . Verleende subsidies . . . . . . Totale bestedingen . . . . . . Diverse baten en lasten . . . Rentebaten . . . . . . Totaal diverse baten . . . . . . Resultaat boekjaar . . . . . . . . . Resultaat cultuurnota-periode 2005 — 2008 . . . 2005 . 2006 . . (€ x 1000) . . . . . . 1 januari 2005 (8.731) . 570 . . Algemene Reserve 9.643 . 8.860 . . Bestemmingsreserves . . . 912 . 9.430 . . Eigen Vermogen . . . . . . Baten 16.663 . 15.252 . . Cultuurnota 7.289 . 2.900 . . Overige subsidies 905 . 1.910 . . Vrijval 599 . 633 . . Rente 654 . . . Overige inkomsten . . . 26.110 . 20.695 . . Baten . . . . . . Lasten 1.351 . 1.672 . . Beheerlasten 22.914 . 18.226 . . Activiteitenlasten . . . 24.265 . 19.898 . . . . . . . . Resultaten 1.845 . 797 . . Saldo 6.673 . . . Liquiditeitsgarantie . . . . . . 1.530 . 570 . . Algemene Reserve 8.697 . 8.860 . . Bestemmingsreserve . . . . . . 31 december 2008 . . . . . . 4.1 Directe opbrengsten . . . . . . De terugvordering voorgaande jaren en intrekking toezegging . heeft betrekking . . op lager vastgestelde definitieve afrekeningen dan wel intrekking van eerder . . . gedane toezeggingen die vóór 2006 als activiteitenlast waren . opgenomen. . . . . . Lager vastgestelde bijdragen en ingetrokken subsidies / Baten . uit verhuur . loft . . . . Totaal . . . . . . Van de lager vastgestelde bijdragen en intrekkingen toezeggingen . . . heeft € 841.295 betrekking op toezeggingen ouder dan drie. jaar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . 2008 . . . . . . . 3.140.976 . .16.482.150 . . . .19.623.126 . . . . . . 1.777.452 . .23.110.498 . . . .24.887.950 . . . . . . 614880 . . . . 614880 . . . .(4.649.944 ). . . . . . . . . 2007 . . . . . . 1.530 . . 8.697 . . . . 10.227 . . . . . . 17.609 . . 4.666 . . 1.166 . . 671 . . 48 . . . . 24.160 . . . . . . 1.674 . . 24.806 . . . . 26.480 . . . . . . (2.320 ). . . . . . . . 2.673 . . 5.234 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . bestemmings . . . reserve . . . . . –. . . 3.655.924 . . . . 3.655.924 . . . . . . . . 4.821.129 . . . . 4.821.129 . . . . . . 129.930 . . . . 129.930 . . . .(1.035.275 ). . . . . . . . . 2008 . . . . . . 2.673 . . 5.234 . . . . 7.907 . . . . . . 10.580 . . 5.902 . . 3.141 . . 615 . . . . . . 20.238 . . . . . . 1.777 . . 23.112 . . . . 24.889 . . . . . . (4.651 ). . . . . . . . (942 ). . 4.198 . . . . 3.256 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.140.976 . . . . 3.140.976 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . algemene . . reserve . . . . . . 3.140.976 . .12.826.226 . . . .15.967.202 . . . . . . 1.777.452 . .18.289.369 . . . .20.066.821 . . . . . . 484.950 . . . . 484.950 . . . .(3.614.669 ). . . . . . . . . totaal . . . . . . . . . . . . 912 . . . . . . 60.104 . . 20.757 . . 7.122 . . 2.518 . . 702 . . . . 91.203 . . . . . . 6.474 . . 89.058 . . . . 95.532 . . . . . . (4.329 ). . 6.673 . . . . . . . . . . . . 3.256 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.166.143 . . . . 1.166.143 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .begroting . . . . 761.000 . . 130.000 . . 13.000 . . . 46.000 . . . . . 950.000 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .begroting . . . . . . . . . . . 60.000 . . . . . . . 106.564 . 10.000 . . 3.500 . . 7.500 . . . . . 127.564 . . . . . 1.000 . . 32.500 . . 15.000 . . 12.500 . . 13.000 . . 15.000 . . 5.000 . . 7.500 . . 20.000 . . . . . . 1.500 . . 20.000 . . 66.936 . . . . . . . 209.936 . . . . . 7.500 . . 40.000 . . 55.000 . . . . . 102.500 . . . . . 12.500 . . 27.500 . . . . 40.000 . . . . . 540.000 .

. . . . . . . . . . 2007 . . . . . 779.654 . . 102.560 . 16.719 . . 59.651 . . . 132.987 . . . . 1.091.570 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0,9 . . 4,8 . . 0,2 . . 1,4 . . 2,9 . . 9,7 . . . . 19,9 . . . . . . 2007 . . . . 60.910 . . 6.279 . . 2.170 . . . . 69.358 . . . . . . . 109.260 . 9.298 . . 5.688 . . 9.252 . . . . . 133.498 . . . . . 38 . . 26.597 . . 9.429 . . 9.554 . . 17.743 . . 9.685 . . 10.189 . . 14.420 . . 19.913 . . 9.229 . . 63.398 . . 3.423 . . 6.345 . . 89.164 . . –. . . . . 289.127 . . . . . 4.320 . . 6.811 . . 46.989 . . . . 58.120 . . . . . . 14.247 . . 18.689 . . . . 32.936 . . . . . 583.038 .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

214

215

Activiteitenlasten

. . . . Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste afwijkingen tussen begroting . . en gerealiseerde activiteitenlasten: . . . . Projecten bk & vg . . (begroot: 1.250.000, gerealiseerd: 2.683.937) . . Het aantal aanvragen binnen deze regeling is hoog, evenals. de gemiddelde . projectkosten en aangevraagde bijdrage. Overbesteding was . nodig . om een minimaal honoreringspercentage van 35% te kunnen . hanteren. . . . Programma’s bk & vg . . (begroot: 1.200.000, gerealiseerd: 2.572.162) . . Programmakosten stijgen, als ook de gevraagde bijdrage. Sinds 2005 is .er sprake . zijn toegezegd. van overbesteding, waarvoor door ocw al eerder extra middelen . . Het honoreringspercentage is niettemin laag: 33%. . . . . Antillen en Aruba . . (begroot: 100.000, gerealiseerd: 290.075) . . De Mondriaan Stichting draagt graag bij aan de ondersteuning van . . (de ontwikkeling van) de infrastructuur voor beeldende kunst . en erfgoed . in dit deel van het Koninkrijk. Sinds 2006 is daarom onder. meer de oprichting . van het Instituto Buena Bista meerjarig ondersteund. . . . . Ontwikkel- en overnamekosten . . (begroot: 200.000, gerealiseerd: 0) . . Instellingen kunnen voor de ontwikkeling of overname van een . naar verwachting . succesvolle tentoonstelling of productie voorfinanciering krijgen van de . . Mondriaan Stichting. Het bedrag dient na afloop van het project te worden . . terugbetaald. In 2008 zijn geen nieuwe leningen in dit kader . . verstrekt. De verstrekte leningen worden op de balans opgenomen. . . . . Incidentele aankopen . . (begroot: 2.700.000, gerealiseerd: 3.917.845) . . Een aantal grote, voor de Collectie Nederland belangrijke aanvragen . . zijn gehonoreerd en worden gefinancieerd vanuit de bestemmingsreserve. . . . . Biënnale Venetië . . (begroot: 150.000, gerealisserd: 58.199) . . De biënnale Venetië is een tweejaarlijkse activiteit waarvoor . in de begroting . jaarlijks € 150.000 is opgenomen. De in 2008 gemaakte kosten . hebben betrekking . op de voorbereiding van de 2009 Biënnale. . . . . Overige projecten . . (begroot: 0, gerealiseerd: 349.666) . . De Mondriaan Stichting kan overige projecten ondersteunen . die niet binnen . de regelingen passen wanneer zij wel bijdragen aan de doelstelling of aan . . een algemeen belang. Omdat het aantal en de besteding niet op voorhand . . duidelijk zijn, wordt hiervoor geen budget gereserveerd. . . . . Mobiel erfgoed . . (begroot: 125.000, gerealiseerd: 172.240) . . Dit budget is bedoeld als ondersteuning van de restauratie .van belangrijk . mobiel erfgoed. Besteding gebeurt op basis van de noodzaak. . . . . Cultuureducatie . . (begroot:1.350.000, gerealiseerd: 1.477.059) . . De Mondriaan Stichting ontving in 2008 veel aanvragen voor . interessante . projecten. Op basis van een tussenrapportage heeft het Ministerie van. . ocw, net als in 2007, 400.000 extra toegezegd. Dat laat onverlet dat er flink . . is overbesteed. . . . . . . 4.5 Overige baten . . . . 2008 . . Rentebaten (per saldo) . . Rentebaten . 614.880 . Rentedotaties aankoopfondsen . (129.930 ). . . Totaal . 484.950 . . . De rentedotatie aan het aankoopfonds vindt plaats via . . resultaatbestemming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3


Beheerlasten


. . . . . . Personeelslasten worden niet seperaat gespecificeerd omdat. deze kosten . . . . in enkele gevallen slechts een persoon betreffen. . . . . 2008 . . . Personeelslasten . . . Salarissen . . 761.541 . Sociale lasten . . 110.989 . Pensioenpremie . . 114.146 . 62.933 . Vakantiegeld . . Overige personeelskosten . . 137.811 . . . . Totaal personeelslasten . . 1.187.420 . . . . . . . . . De budgettaire overschrijding op de personeelslasten wordt . veroorzaakt door de kapitalisering van openstaande vakantiedagen sinds . eind 2006.. . waardoor . . Tevens was het depot voor pensioenlasten ultimo 2007 uitgeput, . pensioenlasten nu volledig in de personeelslasten worden opgenomen. . . . . . . Aantal personeelsleden in fte’s per 31 december 2008 .(2007) . . (exclusief oproepkrachten): . . . . . . 0,9 . Directie . . Projectadministratie 3,8 . . . Personeelszaken 0,2 . . . Financiële zaken 1,4 . . . 2,6 . Algemene en huishoudelijke zaken . . 8,8 . Overige medewerkers . . . . . 17,7 . . . . . . Materiële lasten . . . 2008 . . . Adviescommissies . . . 55.154 . Vacatiegelden . . 6.073 . Reiskosten . . 3.498 . Overige kosten adviseurs . . . . . 64.724 . Subtotaal . . . . . Huisvesting . . . Huur en onroerendgoedbelasting . . 110.912 . 10.653 . Energie- en waterkosten . . 12.729 . Onderhoud en inrichting gebouw en schoonmaak . . 9.354 . Overige huisvestingskosten . . . . . Subtotaal . . 143.648 . . . . Kantoorkosten . . . 3.236 . Klein inventaris . . 35.249 . Porti en vrachtkosten . . 8.549 . Telefoon en fax . . 7.502 . Kopieerkosten . . 18.596 . Kantoormateriaal . . 17.848 . Reis- en verblijfkosten . . 6.124 . Documentatie . . 30.232 . . . Representatie 27.661 . . . Computerkosten 9.372 . . . Bestuurskosten 30.100 . . . Accountants-, advies- en juridische kosten 459 . . . Overige bureaukosten 32.744 . . . Onderzoek en evaluatie 35.827 . . . Overige organisatiekosten (3.987 ). . . Diverse baten en lasten . . . . . 259.512 . Subtotaal . . . . . . Algemene publiciteitskosten 2.665 . . . Recepties 19.177 . . . Publiciteit 57.395 . . . Uitgave jaarverslag en beleidsplan . . . 79.237 . . . Subtotaal . . . . . . Afschrijvingskosten 19.499 . . . Afschrijving inventaris 23.412 . . . Afschrijving computerapparatuur en -programmatuur . . . 42.911 . . . Subtotaal . . . . . 590.032 . Totaal materiële lasten 4.2

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2007 . . . . . 671.356 . . (142.647 ). . . . 528.709 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . 2008 . . . . .–3.614.669 . .–1.035.276 . . . .–4.649.945 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . 2007 . . . . . 1.143.132 . .–3.463.181 . . . .–2.320.049 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Kasstroomoverzicht


. . . . . Het bestuur van de Mondriaan Stichting heeft besloten het. saldo . als volgt te bestemmen: . . . – Dotatie aan de algemene reserve . – Onttrekking bestemmingsreserves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


5. Resultaat

216

217

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i Kasstroom uit operationele activiteiten . . . . . . . . Exploitatiesaldo . . . . 42.911 . . . . Afschrijvingen materiële vaste activa . . .(4.649.944 ). Mutatie voorzieningen / reserveringen: . . . . . . . . . . . . . . . . Bruto kasstroom uit operationele activiteiten . . . . . .17.467.139 . . Mutatie vorderingen (14.252.885 ). . . . Mutatie kortlopende schulden . . . . . . . . . . . . . . . . Netto kasstroom uit operationele activiteiten . . . . . . . . Kasstroom uit investeringsactiviteiten ii . . . . . . (50.361 ). . Investeringen in materiële vaste activa . . . 370.000 . Investeringen in financiële vaste activa –. . . . Desinvesteringen financiële vaste activa . . . . . . . . Kasstroom uit investeringsactiviteiten . . . . . . . . iii Kasstroom uit financieringsactiviteiten . . . . 90.506 . . . . Mutaties langlopende schulden . . . . . . . . . . . . . . . . Mutatie liquide middelen i+ii+iii . . . . . . .13.879.286 . Liquide middelen einde boekjaar . . .14.861.920 . Liquide middelen begin boekjaar . . . . . . . . Mutatie liquide middelen . . . . . . . . De omvang van de mutaties zijn een direct gevolg van de rapportage voorschriften . in de . . in het handboek verantwoording cultuursubsidies fondsen.. De mutaties . van de vorde-ring . . . vorderingen worden grotendeels veroorzaakt door de afname . . . op het Ministerie ocw inzake de cultuurnota. De mutaties. in de schulden . . nog . . worden grotendeels veroorzaakt door de afname van de schulden inzake . . . . te verlenen subsidies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(4.607.033 ). . . .(4.607.033 ). . . . . . . . . . 3.214.254 . . . .(1.392.779 ). . . . . . . . . . . . . . . . 319.639 . . . . . . . . . . . 90.506 . . . . . (982.634 ). . . . . . . . . . (982.634 ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . 32.937 . . .(2.770.749 ). . . . . . . . . . . .14.427.738 . .(1.804.019 ). . . . . . . . . . . . . . . . (53.510 ). . (535.000 ). –. . . . . . . . . . . . (13.727.871 ). . . . . . . . . . . . .14.861.920 . .19.292.392 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(2.737.812 ). . . .(2.737.812 ). . . . . . . . . .12.623.719 . . . . 9.885.907 . . . . . . . . . . . . . . . . (588.510 ). . . . . . . . . . . (13.727.871 ). . . . .(4.430.474 ). . . . . . . . . .(4.430.472 ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

beschikbaar budget Beeldende Kunst en Vormgeving Projecten bk en vg miv Hgis-C Antillen en Aruba bk en vg Kinderboeken Kunstprojecten onderwijs Publicaties bk en vg Programma’s bk en vg Tijdschriften bk en vg Flexibel Budget bk en vg Interregeling

1.500.000 50.000 350.000 150.000 1.200.000 200.000 35.000 50.000 3.485.000

Cultureel erfgoed Publieksprojecten miv Hgis-C Publieksgerichte digitaliseringsprojecten Erfgoed minderheden Antillen en Aruba erfgoed Ontwikkel en overnamekosten Flexibel presentatiebudget Vormgevingserfgoed Structurele aankopen Incidentele aankopen Aankoopfonds volkenkundige musea Kunsthistorisch onderzoek wbc behoud Zichtbaar maken collecties miv mobiel erfgoed Flexibel collectiebudget Erfgoed veiligheidszorg Hgis-gemeenschappelijk cultureel erfgoed

1.500.000 500.000 450.000 50.000 200.000 26.500 225.000 1.130.000 2.700.000 136.134 220.000 100.000 625.000 46.500 500.000 200.000

8.609.134

Internationale activiteiten Presentatie buitenland bk en vg miv Hgis-C Internationale kunstbeurzen Flexibel budget Statelijke biënnales

1.740.000 300.000 20.900 230.000 2.290.900

Overig Overgehevelde IC-middelen Overige projecten Evaluatie en monitoring De Verbeelding Cultuureducatie Nago

100.000 45.000 1.350.000 50.000 1.545.000

Subtotaal

15.930.034

Projecten zonder nader onderzoek afgewezen Totaal Overige activiteiten KunstKoop Lofts

850.000 90.000

Totaal 16.870.034

. . . . . . . . . . .geraamde . aanvragen . . . . . . . . 195 . . 5. . . . 10 . . 30 . . 35 . . 10 . . . . . . . . 285 . . . . . . . . 75 . . 22 . . . . 24 . . 1. . . . 3. . . . 26 . . 19 . . 11 . . . . 7. . . . 25 . . . . 5. . . . . . . . . . 218 . . . . . . 370 . . . . 75 . . . . . . . . 445 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0. . . . 948 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 948 . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . aantal . . aanvragen . . . . . . . . 165 . . 4. . 23 . . 6. . 22 . . 38 . . 9. . 2. . 60 . . . . 329 . . . . . . . . 79 . . 9. . . . 22 . . 1. . 0. . 2. . 15 . . 2. . 18 . . 6. . . . 4. . 2. . 10 . . . . 2. . 25 . . 1. . . . . . 198 . . . . . . 332 . . . . 71 . . 4. . 2. . . . 409 . . . . . . 3. . 14 . . 1. . 1. . 96 . . 1. . . . 116 . . . . 1.052 . . . . 292 . . . . . . . . 1.344 . . . . . . 141 . . 87 . . . . 1.572 . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . aangevraagd . . . bedrag . . . . . . . . 8.062.392 . . 390.746 . 70.809 . . . 307.114 . . 406.613 . . 6.772.625 . . 522.170 . 50.000 . . . 2.969.428 . . . .19.551.897 . . . . . . . . 4.842.793 . . 610.492 . . . . 933.973 . 35.200 . . 0. . . 144.630 . . 429.272 . . 296.000 . . 4.644.174 . . 245.299 . . . . 397.564 . 43.325 . . . 581.554 . . . 30.000 . . . 392.964 . . 119.160 . . . . . .13.746.400 . . . . . . 4.687.978 . . . . 343.248 . 49.933 . . 87.070 . . . . . 5.168.229 . . . . . . 638.750 . . 434.611 . 30.000 . . . 300.000 . . 3.991.125 . 77.680 . . . . . 5.472.166 . . . .43.938.692 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80.254 . . . . .44.018.946 . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . aantal . . . verleend . . . . . . . 63 . . 3. . 23 . . 2. . 14 . . 16 . . 6. . 2. . 26 . . . . 155 . . . . . . . . 36 . . 7. . . . 18 . . 1. . 0. . 2. . 15 . . 2. . 16 . . 6. . . . 1. . 2. . 7. . . . 1. . 25 . . 1. . . . . . 140 . . . . . . 239 . . . . 69 . . 4. . 2. . . . 314 . . . . . . 3. . 11 . . 1. . 1. . 41 . . 1. . . . 58 . . . . 667 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 . . 87 . . . . 877 . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . bedrag . . verleend . . . . . . . . 2.803.989 . . 254.875 . 52.810 . . 98.078 . . . 266.746 . . 2.571.700 . . 253.220 . 50.000 . . . 1.366.210 . . . . 7.717.628 . . . . . . . . 1.899.369 . . 495.370 . . . . 677.842 . 35.200 . . 0. . . 100.000 . . 429.272 . . 273.000 . . 3.917.845 . . 236.299 . . . . 112.500 . 43.325 . . . 349.328 . . . 2.500 . . . 392.964 . . 119.160 . . . . . . 9.083.974 . . . . . . 2.237.925 . . . . 327.855 . 45.000 . . 87.070 . . . . . 2.697.850 . . . . . . 166.300 . . 352.166 . 30.000 . . . 300.000 . . 1.457.457 . 77.680 . . . . . 2.383.603 . . . .21.883.055 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 873.655 . 80.254 . . . . .22.836.964 . . . . . . . . .


Prestatieoverzicht 2008

218

Accountantsverklaring Aan het Bestuur van de Mondriaan Stichting mede afgegeven ten behoeve van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag op pagina 203 tot en met pagina 218 opgenomen jaarrekening 2008 van de Mondriaan Stichting te Amsterdam bestaande uit de balans per 31 december 2008 en de exploitatierekening over 2008 met de toelichting gecontroleerd.

10. Financiën – Accountantsverklaring

Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het bestuursverslag, beide in overeenstemming met het Bekostigingsbesluit cultuuruitingen en de relevante verplichtingen opgenomen in de verleningsbeschikking met het kenmerk dk/bk /04/61307 en de afspraken die gemaakt zijn in de brief inzake ‘Intrekking van garantie en verstrekking van vordering op ocw’ met het kenmerk dk/f /2006/20756. Tevens is het bestuur van de stichting verantwoordelijk voor de financiële rechtmatigheid van de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties. Dit houdt in dat deze bedragen in overeenstemming dienen te zijn met de in de relevante weten regelgeving opgenomen bepalingen. Deze verantwoordelijkheden omvatten onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat en voor de naleving van de relevante weten regelgeving, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.

10. Financiën – Accountantsverklaring

Verantwoordelijkheid van het bestuur

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle, als bedoeld in artikel 36, eerste lid van het Bekostigingsbesluit cultuuruitingen. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder het controleprotocol van de Regeling subsidies en uitkeringen cultuuruitingen. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat alsmede het voor de naleving van de betreffende wet en regelgeving relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de entiteit. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de entiteit heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van de Mondriaan Stichting per 31 december 2008 en van het resultaat over 2008 in overeenstemming met het Bekostigingsbesluit cultuuruitingen en de relevante verplichtingen opgenomen in de verleningsbeschikking met het kenmerk dk/bk /04/61307 en de brief inzake ‘Intrekken van garantie en verstrekking van vordering op ocw’ met het kenmerk dk/f /2006/20756. Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties over 2008 voldoen aan de eisen van financiële rechtmatigheid. Dit houdt in dat deze bedragen in overeenstemming zijn met de in de relevante weten regelgeving opgenomen bepalingen, zoals die in het controleprotocol van de Regeling subsidies en uitkeringen cultuuruitingen zijn vermeld. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en /of voorschriften van regelgevende instanties Verder melden wij dat het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening.

220

221

Amstelveen, 27 maart 2009 kpmg Accountants n.v. S. Haringa ra

Register op aanvrager

A

B Baas, Maarten 133, 141 Bakker, Hieke 156 Barbican Art Gallery 118, 147, 161 Bard College 149, 161 Bart Kunst in Huis 55 Beets, Peter 156 Beijing Today Art Museum 117, 134 Bergen Kunsthall 143 Berkhemer, Madeleine 156 Besselaar Hedendaagse Kunst 55 Bibliotheek Hoogeveen 100 Biennale of Sydney 132, 158 Biënnale Venetië 2009 162 Bijbels Museum 65, 78, 100 Bik Van der Pol 135, 143, 149, 157, 160, 161 Blindpainters 104 Blokland, Sara 156 Bob van Orsouw Gallery 152, 153 Bonnefantenmuseum 43, 82 Bonni Benrubi Gallery 149 Borsje, Inge 156 Bosma, Rixt 156 Brabantse Museumstichting 86 Braggiotti Gallery 55 Brussels Biennial vzw 133 BuroDijkstra Art Gallery 55 Busan Biennale Organizing 152, 158

C Committee 152 Camden Arts Centre 143, 147 Camera Austria 144, 160 Cahen, Danila 156

D De Praktijk 55 De Witte Raaf 33, 51 Design Academy Eindhoven 141, 159 Design Act 117, 145, 160 Design Miami 119, 130, 149, 151, 153 Design Virus 141 Designstudio Lotte van Laatum 141 Deumens, Johan 51 Diesfeldt, Carlijn 156 disk / Club Transmediale 136 DocsOnline 104 Dordrechts Museum 82 Drents Museum 66, 81, 88 Dutch Design Week 48 Dutch Fashion Foundation 48, 57, 123, 140, 159

E E.M. Galerie 55 Eastlink Gallery 134 Eerdenburg, Simone van 80, 148 Eijkelboom, Hans 132, 148, 156, 161, 164 Ellen de Bruijne Projects 55, 153 Epicentro Cusco 145 Erasmus Universiteit Rotterdam 162 Erfgoedhuis Zuid-Holland 88, 100 Esopus Foundation 149, 161 Etienne Gallery 55 European Biennial of Contemporary Art 140, 159 European Capital of Culture in 2008 144, 160 European Glass Context / Bornholms Kunstmuseum 136, 158

F Fette’s Gallery 44, 149, 154 5th Berlin Biennial for Comtemporary Art 136 Figge von Rosen Galerie 154 Flatland Gallery 55, 154 flicam 134, 158 Florence Lynch Gallery 149

foam_Fotografiemuseum Amsterdam 43, 51, 88, 128 Fondazione La Biennale di Venezia 140 Forum on essays on art 163 Fotomuseum Winterthur 152 Foundation of Visual Education 145 frac Champagne-Ardenne 139 frac Nord-Pas de Calais 139 Frankfurter Kunstverein 136, 152 Frans Hals Museum De Hallen 162 Fries Museum 74, 80, 88 Fundação Bienal de São Paulo 162 Fundacion America 134 Fundashon Kas di Kultura Korsou 103

G Galerie Akinci 55, 153 Galerie Anderwereld 55 Galerie Artline 55 Galerie Carla Koch 55 Galerie Clement 55 Galerie Cokkie Snoei 55, 154 Galerie De Boog 55 Galerie De Compagnie 55 Galerie De Rijk 55 Galerie De Rog 55 Galerie De Roos van Tudor 55 Galerie De Twee Pauwen 55 Galerie De Vierde Dimensie 55 Galerie De Vis 55 Galerie De Witte Voet 55 Galerie De Zaal 55 Galerie Diana Stigter 55, 153, 154 Galerie Dis 55 Galerie Dom’Arte 55 Galerie Eewal 55 Galerie Ferdinand van Dieten – d’Eendt 55 Galerie Fons Welters 153 Galerie Fotohof 144 Galerie Gabriel Rolt 55, 136 Galerie Hamer 55 Galerie Hein Elferink 55 Galerie Helga Hofman 55 Galerie Hof en Huyser 55 Galerie Hoogenbosch 55 Galerie Jacoba Wijk 55 Galerie Jos Art 55 Galerie Josine Bokhoven 55 Galerie Judy Straten 55 Galerie Juliette Jongma 55, 125, 153, 154 Galerie Kathareze 55 Galerie Kokon 55 Galerie Lamber 55 Galerie Lieve Hemel 55 Galerie Louise Smit 55, 153 Galerie Lous Martin 55 Galerie Lumen Travo 153 Galerie Lutz 55 Galerie Maijke Hüsstege 55 Galerie Maria Chailloux 55 Galerie Martin van Zomeren 55, 153, 154 Galerie Maurits van de Laar 55 Galerie Marzee 55 Galerie Mokum 55 Galerie Nadja Vilenne 153 Galerie Nelson-Freeman 139 Galerie Neue Meister 136 Galerie Nouvelles Images 55 Galerie Onno van Toor 154 Galerie Onrust 55 Galerie Paul Andriesse 55, 153 Galerie Petit 55 Galerie Poonberg 55 Galerie Quintessens 55 Galerie Ra 55, 85 Galerie Rademakers 55 Galerie Ramakers 55 Galerie Resy Muysers 55 Galerie Reuten & Reuten 55 Galerie Rob de Vries 55 Galerie Rob Koudijs 55, 143 Galerie Roger van Katwijk 55 Galerie Serieuze Zaken 55 Galerie Slewe 55 Galerie Smarius 55 Galerie Stills 55 Galerie Tanya Rumpff 55 Galerie Terra Delft 55

Galerie Van den Berge 55 Galerie van Gelder 55 Galerie van Kranendonk 55, 149, 154 Galerie van Wijngaarden / Hakkens 55 Galerie Van Zoetendaal 55, 154 Galerie Wansink 55 Galerie Willy Schoots 55 Galerie Wit 55 Galerie Witteveen 55 Galerie Wouter van Leeuwen 55 Galleria Francesca Kaufmann 153 Galleria Klerkx 153, 154 Gallery Artkitchen 55 Gallery Deux Poissons 141 Gallery Gallery 141 Gallery Laurin 153 Gallery Luis Adelantado 146 Gallery Nine 55 Gallery Yoshiko Matsumoto 55 Gallery Zink 153 Gander, Ryan 132, 151, 156, 158 Garage 136, 158 Gardiner Museum 134 Gartz, Wineke 156 Gemeente Brielle 86 Gemeentearchief Rotterdam 84 Gemeentemuseum Den Haag 80, 82, 88, 201 George Eastman House 118, 137, 149, 159, 161 Gist 55 Glasmuseet Ebeltoft 135 Gool, Ton van 156 Graham, Dylan 156 Grimm Fine Art 55 Groninger Museum 38, 80, 100 Gwangju Biennale Foundation 152

H Hayward Gallery 147 Heek, May 156 Henie Onstad Art Centre 144 Hennequin, Sylvia 156 Hervormde Gemeente Benschop 86 Het Brabants Orkest 96, 100 Het Financieele Dagblad 43, 54 Het Nationale Cultuurbal 53 Het Pakhuys 100 Het Utrechts Archief 84 Het Wilde Oog 65, 74 Historisch Museum De Bevelanden 86 Historisch Museum Rotterdam 78, 84 hmkv 136 Hocks, Teun 156 Hoegen, Philippine 156 Honogold, Astrid 156 Hotel Mariakapel 32, 49, 56 Huis aan de Werf 43 Huis voor de Kunsten Limburg 56, 86 Hup Gallery 55, 165

I i m art 152 idtv Docs 58, 74 imal 132 inaasoo 78 Industrion 74 Institut Néerlandais 139 Institute of Network Cultures 98, 104 Instituto Buena Bista 47, 49 iiav 86 International Documentary Filmfestival Amsterdam 104 International Filmfestival Rotterdam 43 International Urban Screens Association 117, 132 isea 2008 146, 160 iStrike 43 ivak 100

J Jacob, Cathy 156 James Cohan Gallery 134 Jan Taminiau 139

Jan van Hoof Galerie 55 Jansen, Jeannette 136 Janssen, Boukje 142, 149, 156 Jasky art Gallery 55 Jewelerswerk Galerie 149 João Ferreira Gallery 151 Johannesburg Art Gallery 151, 162 Jolink, Joline 48, 54, 15 Jongeleen, Jeroen 156 Joods Historisch Museum 82 jrp Ringier 52

K Kaan, Tomas Jan 156 Kadist Art Foundation 139 Kerstens, Hendrik 156 Kestnergesellschaft 137, 159 khoj 140, 154 kik! 141 kit 64, 74, 83, 88 Klavers van Engelen 140 Klemm’s 154 Klomp, Jaap van de 156 Kocken, Gert Jan 133, 156 Koninklijke Tichelaar Makkum 119, 134, 141, 150, 161 Kontejner 142 Kooiker, Paul 156 Kopelman, Irene 138, 149, 156 Kraal, Doina 156 Kreeke, P. A. van de 156 Kulturzentrum bei den Minoriten 144 Kunstencentrum Wherelant 100, 107 Kunstenlab 44 Kunsthal Rotterdam 44, 79, 88 Kunsthalle Bern 138, 153 Kunsthalle Fridericianum Kassel 137 Kunsthalle Winterthur 153 Kunsthuis Syb 32, 49 Kunstraum Niederösterreich 144 Kunstraum Walcheturm 153 Kunstruimte Wagemans 55 Kunstverein für die Rheinlande und Westfalen 137 Kunstverein Medienturm 144 Kyttanen, Janne 156


A Foundation 147 A Prior Magazine 132 abe nyc 148, 161, 164 acreq 133, 158 AdK Actuele Kunst 55 Afrika Museum 30, 43, 83 Amsterdam University Press 51 Amsterdams Historisch Museum 69, 84, 86 Animaux 55 Anne Flokstraschool 49 Anne Frank Stichting 74 Annet Gelink Gallery 55, 153, 154 Ann’s Art 55 Antiquariaat L. van Paddenburgh 154 Aperture Foundation 148, 156, 161 Apexart Curatorial Program 149 Architectuurcentrum Aorta 96, 100 Arcobaleno Media Productie 78 Argos 132 Arnheim Fashion 138 Ars Electronica Center Linz 144 Art & Industry Biennial Trust 143, 160 Art Center College of Design 149, 161 Art Singel 100 55 ArtAids 147, 160 ArtEast 142, 154 Arti et Amicitiae 43, 142 ArtOlive 55 Artspace Witzenhausen 55 Amsterdam School for Cultural Analysis 43 Aschenbach & Hofland Galleries 55 Atelier hsl 43 Audax Textielmuseum Tilburg 80, 84 Australian Centre for Photography 132 Aut. Architectur und Tirol 144 avro 77, 87 Axis Gallery 117, 127, 141

Canvas International Art 55 Capacete 133 capc Musée d’Art Contemporain de Bordeaux 138 Carmel College Salland 49 Carnegie Museum of Art 149, 161 Cascoland 43, 142, 154 Casino Luxembourg 142 C-Base 136 ceia 133, 154 Center for Contemporary Art Chisinau 143 Center for Contemporary Art Kitakyushu 141 Center for Contemporary Arts Estonia 138 Center for Contemporary Public Arts Elementi 142 Centraal Museum 64, 67, 72, 74, 80, 82, 84 Central Museum of Textiles 145 Centre for Contemporary Art Lagos 143 Centre pour l’image contemporaine 152 Centre Soleil d’Afrique 142, 154 China Central Academy of Fine Arts 117, 134 Cité du Design 138 coda 84 Comune di Legnano 140, 159 Conemans, Lily 156 Consonni 146 Contact 134 Contempo Collectie 55 Contempo Modern Art Gallery 55 Contemporary Art Centre Vilnius 142, 159 Contemporary Image Collective for Art and Photography 138 Cultureel Erfgoed Noord-Holland 86 Culturgest 145


In het register ontbreken de aanvragers met aanvragen die niet werden gehonoreerd of niet in aanmerking kwamen voor behandeling. Zij worden vermeld onder Niet-gehonoreerde of Niet-behandelde aanvragen (hoofdstukken 3 – 6).

L La Biennale di Venezia 140, 159 La Box 139 Laarman, Joris 133, 150, 156, 162 Laboral 146 Laboratorio Arte Alameda 124, 125, 143 Landheer, Frank 157 Leerstoelgroep Theaterwetenschap UvA 104 Leeuwerink, Peter 157 Les yeux dans le monde 139 Lieshout, Erik van 81, 137, 145, 147, 150, 152, 157 Lijftogt, Mark 157 Linea di Confine per la Fotografia 141 Litmus Research Initiative School of Fine Arts 143, 160 LivingStone Gallery 55 lmakprojects 149, 156 Locust Projects 150 Louwes, Annaleen 157 Ludwig Forum for International Art 137, 159 Lumen Travo 55, 153 Lund Konsthall 152

M Maartje Nevejan Produkties 98, 104 Maccarone Gallery 150, 157 map 147, 152 Mart House Gallery 55 Marta Herford 137 Mater, Katja 157 Maulwurf, Raquel 157, 164 Meertens, Hans 157 MeetFactory 147 Memphis Film 79

222

223

Metis_nl 55 Metropolis M 33, 44, 51 Mevis en Van Deursen 157 Mirta Demare 55, 153, 154 Mister Motley 44 mkgalerie.nl 154 mmk 137 Moderna Galerija Ljubljana 146 Moooi bv 141, 159 Mori Art Museum 141 Moss 150, 161 Moti, Melvin 136, 137, 139, 152, 157 Motive Gallery 55, 139, 153 Mozaik Cultuur en Kunststichting 79 Muhka 132, 133 museon 65, 79 Museu de Arte Moderna de São Paulo 133 Museu Serralves 145 Museum Broeker Veiling 74 Museum de Fundatie 86 Museum De Wieger 86 Museum für Gestaltung Zürich 153 Museum Kempenland 86 Museum Kunst Palast 137 Museum Ludwig Köln 137 Museum of Contemporary Art Belgrado 145 Museum of Contemporary Art Denver 150 Museum of Contemporary Art Miami 150 Museum of Modern Art 118, 123, 135, 141, 150, 161 Museum Stichting v / h Rotterdamsche Tramweg Maatschappij 74 Museum Van Bommel-Van Dam 74 Museum voor Communicatie 75, 85 Museum voor Moderne Kunst Arnhem 81, 82 MuseumgoudA 86, 89 Museumgroep Leiden 101 Musters, Marcel 157

N nai Uitgevers 33, 51, 52 Nanky de Vreeze 55 Nationaal Archeologisch Antropologisch Museum 80 Nationaal Filmfestival voor Scholieren 101 Nationaal Hunebedden Informatiecentrum 75 Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden 79 Nationaal Keramiekmuseum Het Princessehof 64, 75, 81 Nationaal Museum van Speelklok tot Pierement 82 Nationaal Rijtuigmuseum 86 National Art Museum China 135, 158 National Design Centre 132 Natura Artis Magistra 75 Naturalis 75, 78, 101 Natuurhistorisch Museum Maastricht 75 Natuurhistorisch Museum Rotterdam 75 Natuurmuseum Brabant 65, 75, 88 Nederlands Fotomuseum 38, 53, 56, 75, 89, 126, 127, 128, 134, 144 Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid Nibra 86 Nederlands Instituut voor Mediakunst 104, 125, 127, 140 Nederlands Literair Produktieen Vertalingenfonds 53 Nederlandse Galerie Associatie 53 Nederlandse Kastelenstichting 75 Neigungsgruppe Design 144 Neon Parc 132 Nest 49 New Adventures in Sound Art 134 New Holland Foundation 87, 89 Nieuwe Vide 32, 49 Noorden, Lisa van 157 ntt InterCommunication Center 141

O Object Rotterdam 31, 48 Office of the Guangzhou Triennial 135 ok Center for Contemporary Art 144 OneTwenty Gallery 153 Onnen, Serge 157 Organisatie Latijns Amerika Activiteiten 104 Ornamentum Gallery 153 Oud-Katholieke Kerk van Nederland 86

P Pantus, Helma 157 Performance Project 153 Phoebus 55 Pictoplasma 150 Pinakothek der Moderne 117, 136, 137, 149, 159, 161 Planet jr Productions 101 Ploeg, Jan van der 80, 144, 157 Prins, Katja 143, 157 Priveekollektie 55, 153 Project Arts Centre 140 Public Eye 151

R Radar 147 ram 55 Rapp, Uli 157 Recht zo die gaat 75 Reflex Modern Art Gallery 55 Reg Vardy Gallery 147 Reliance 141 Restauratoren Nederland 87 riba Trust 148 Richard Hutten Studio 141 Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie 69, 85 Rijksmuseum Amsterdam 82 Rijksmuseum Twenthe 78, 82 Rijksmuseum van Oudheden 76 Rijksmuseum voor Volkenkunde 64, 76, 83 Rinkers, Dorine 157 rix-c The Center for New Media Culture 142 Roaratorio 139 RonMandos 55, 153 Roos, Robbert 157, 174 Rothuizen, Jan J. 139, 157 Rozendaal, Rafaël 144, 157 Royal Academy of Arts 148 Royal College of Art 148

S smak 133, 137 Samokat Publishing House 145 Sara Tecchia Roma New York 150 Scholen in de Kunst rma De Hof 101 School der Poëzie 96, 101 Seasons Galleries 55 Shanghai Biennale 134, 135, 158 Shanghai eArts Festival 135 Shanghai Institute of Visual Arts 135, 158 Shanghai Zendai Museum of Modern Art 135 Showroom mama 30, 44, 144, 154 skuc Gallery 146 Slager, Henk 149, 156, 157 Smelik en Stokking Galleries 55 Smithsonian Cooper Hewitt 150, 162 Snijders, Wende 157 Sonsbeek 2008 44, 108 Spaarnestad Photo 76 Space 47, 50, 57, 83, 105, 123, 133, 135, 143, 148, 157, 160 Stadsmuseum Zoetermeer 76, 88 Stedelijk Museum Kampen 86, 108 Stedelijk Van Abbemuseum 30, 44, 53, 54, 81, 88, 89 Steendrukkerij 55 Steirischer Herbst 144 Stichting Archis 51 Stichting Artes in media 57, 76

Stichting Attima 79 Stichting Ballet Festivals en Projecten 101 Stichting Beeldverhaal Nederland 48 Stichting Behoud Moderne Kunst 87 Stichting Bulkboeks Dag van de Literatuur 101, 108 Stichting Butterfly Works 163 Stichting caro 101 Stichting Chinese European Art Center 33, 52 Stichting Cinedans 45 Stichting Cinekid 101, 107 Stichting Computer Erfgoed Nederland 64, 76 Stichting De Balie 98, 104 Stichting De Dutch Don’t Dance Division 101 Stichting De Nederlandse Bachvereniging 102 Stichting De Veenfabriek 45 Stichting Desearch 52, 58 Stichting Droog Design 48 Stichting dsps / De Player 49 Stichting Duivenvoorde 86 Stichting dziga 45, 108 Stichting Fotodok 45, 57 Stichting Fundament 32, 49, 59 Stichting gang 45, 57 Stichting Gelders Erfgoed 76, 88 Stichting Glas 76, 89 Stichting Graphic Design Festival Breda 31, 48 Stichting Het Nederlands Persmuseum 82, 88, 89 Stichting Hoedje van Papier 96, 102 Stichting Hollands Glorie Maassluis 76 Stichting Holy 102 Stichting Huis Bergh 76, 88, 89 Stichting If I Can’t Dance 50 Stichting Imagine Identity and Culture 89 Stichting Impakt 50 Stichting In Principio 30, 45 Stichting InterArt 30, 45 Stichting Ipso Facto 79 Stichting ir D. F. Woudagemaal 77 Stichting Jeugdfilmfestival Rotterdam 102 Stichting jongHolland 51 Stichting Kasteel Keukenhof 86 Stichting Kinderkunsthal Villa Zebra 102, 108 Stichting Klompenmuseum Gebr Wietzes 82 Stichting Kunst Fort Asperen 45 Stichting Lange Poten 104, 108 Stichting Limboland 104 Stichting Lost & Found 50 Stichting mama 98, 105 Stichting Maritieme Collectie Rijnmond 77 Stichting Mediamatic 57, 98, 105 Stichting Meet My Street 102, 107, 108 Stichting Museum Enschedé 84 Stichting Museum Flehite 86, 89 Stichting Museum Het Valkhof 86 Stichting My First Art Collection 30, 45 Stichting nana 102 Stichting Nationaal Business Archief 77, 89 Stichting Nationaal Monument Kamp Vught 102 Stichting Nationaal Sleepvaartmuseum 86 Stichting Nederlands Archief Grafisch Ontwerpen 69 Stichting Nederlands Architectuur Instituut 46, 89 Stichting Nederlands Kindermuseum 79 Stichting Nederlands Philharmonisch Orkest 96, 102 Stichting New European Cultural Festival Collaborations 46 Stichting Nieuwe Huizen 102 Stichting Noorderzon Groningen 105 Stichting Normaal Amsterdams Peil 77 Stichting North East West South 46, 57

Stichting Oogland Filmproducties 79, 89 Stichting OpTrek 46 Stichting Oude Gelderse Kerken 77 Stichting Paradiso Amsterdam 52, 57, 109 Stichting Paradox 46, 50 Stichting Parnas 103 Stichting Pleinmuseum 46, 98, 105 Stichting PopSport 96, 103 Stichting Rotterdam Marketing 46 Stichting Sample Paradijs 105 Stichting Scheltema voor actuele kunst 50 Stichting smart Project Space 50 Stichting Spatial Media Laboratories 105 Stichting Stedelijk Museum Amsterdam 77, 81, 82, 89 Stichting Storm 46, 108 Stichting Streetlab 31, 48, 50 Stichting strp 46 Stichting Terschellings Oerol Festival 105 Stichting Tijdgeest 103 Stichting Toneelgroep Amsterdam 103 Stichting Tong Tong 65, 79 Stichting tot Beheer en Instandhouding van Teylers Museum 64, 77, 83 Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van Beuningen 46, 81, 83, 84, 89 Stichting Trafik 31, 48, 54 Stichting Triënnale Apeldoorn 30, 46 Stichting Trustfonds Rijksakademie 77 Stichting 2008 Jaar van het Religieus Erfgoed 87 Stichting Vedute 77 Stichting Verleden van Nederland 87 Stichting 5 Days Off Media 44 Stichting 5e Kwartier 45 Stichting Vrienden Ateliers ‘89 47 Stichting v2_Organisatie 105 Stichting W139 30, 47, 54, 59 Stichting Weerdruk 59, 77 Stichting worm 105 Stichting Young Designers & Industry 47 Stichting z25.org 105 Stichting Zomerzone 47 Stichting Zuidenwind Filmproducties 79 Stig, Martine 139, 157 Stokker, Lily van der 144, 157 Stoomtrein Goes-Borsele 77 Stormy Minutes Society 78 Stroom Den Haag 50, 127 Studio Lawrence 157 Studio Van Eijk en Van der Lubbe 141 Studio Voltaire 148 stuk Kunstencentrum 133 Swiss Institute 151

T Taipei Fine Arts Museum 147, 160 Tanya Bonakdar Gallery 151 Tate Modern 121, 148 Te Tuhi Centre for the Arts 143 tesla 137 Teunissen, Bert 134, 148, 157, 161 The 5th Seoul International Media Art Biennale 152 The Approach 153 The Breeder 153 The British Museum 118, 148 The Center for Contemporary Art Tel Aviv 140 The Living Room 55 The National Art Center Tokyo 142 The One Minutes Foundation 50 The Organizing Committee for Yokohama Triennale 142 The Power Plant 134 The Renaissance Society at The University of Chicago 151 The Studio Museum Harlem 151

The Substation 146 The University of Brighton 148 Theatergroep Wederzijds 103 ThiemeMeulenhoff 103 Thomas Eyck 141 Thorbecke Scholengemeenschap 103 Ton Peek Photography 154 ToolsGalerie 139 Torch Gallery 55 Townhouse Gallery of Contemporary Art 138, 165 Trans Artists 154, 164 Triënnale Hasselt 133 tttvo 141 tu Delft 78 Tuttobene 141 12th International Triennal of Tapestry 145 Typeradio 31, 48, 143 Typevents Italy 143 tzr Galerie Kai Brückner 154

U us Biennial 151, 162 Universiteitsmuseum Universiteit Utrecht 78 University of Massachusetts, Amherst 151 Upstream Gallery 153, 154 U-Turn Quadriennial of Contemporary Art 135

V Valiz 33, 47, 52, 143, 160, 163 Veldhoven, Eugène van 80, 157 Vereniging Bedrijfscollecties Nederland 87 Vereniging Kontaktgroep Audiovisuele Vorming 97, 103 Vereniging Rembrandt 78, 87 Verhoog, Leonieke 157 Vermeulen, Alex 157 Very Conception Corporation 147 Verzetsmuseum Zuid-Holland 103 Videospace Budapest Gallery 140 Viktor & Rolf 118, 119, 139, 147, 161 Vincent van GoghHuis Zundert 78 Violet Agency 47, 54 Vis A Vis Artlab-Beijing 135 Vivid gallery 153 Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond 106 vof Mediamatic Lab 87 Vous Etes Ici 55, 153 Vrede van Utrecht 80

W Waag Society 47, 98, 106, 108 Waals hervormde gemeente 86 Westerhof, Jan 157, 164 Wetering Galerie 55 Witte de With 31, 33, 47, 52, 57, 59, 124, 126, 128, 132, 137, 158, 162 Witzenhausen Gallery 154, 156, 157 Wolfsonian 151

Y York University 134, 151

Z Zaans Museum 86 Z33 133 Zeeuws Museum 71, 83, 87 Zeno X Gallery 153 Zeppelin Museum Friedrichshafen 138 Zico House 163 zkm Zentrum fur Kunst und Medientechnologie 138 Zwanenbroederhuis 86 Zwart kunstontmoetingen in Zwolle 47

Copyright 2009 Mondriaan Stichting www.mondriaanfoundation.nl Ontwerp Niels Schrader Programmering Marcel van der Drift Druk robstolk

®

Bindwerk Patist Lettertypes Agendatype (Fontfarm) ffBau (FontFont) Papier ccp ondervel blauw 54 grs (ModoVanGelder)

Colofon

Aan de inhoud van dit jaarverslag, kunnen geen rechten worden ontleend.

Mondriaan Stichting Jaarverslag

Recommend Documents