Modulebeschrijving. Jeugdcoach. 24-uurs oudere jeugd

Modulebeschrijving

Jeugdcoach 24-uurs oudere jeugd

INDEX

Samenvatting

3

A. Modulebeschrijving: probleem, doelgroep, doel, aanpak, materialen en uitvoering 1. Risico- of probleemomschrijving 2. Doel van de module 3. Doelgroep van de module 4. Aanpak van de module 5. Materialen en links

5 5 6 6 7 9

B. Onderbouwing van de module 6. Verantwoording: doelgroep, doelen en aanpak 7. Samenvatting onderbouwing 8. Randvoorwaarden voor uitvoering en kwaliteitsbewaking

10 10 12 12

C. Effectiviteit 9. Nederlandse effectstudies 10. Buitenlandse effectstudies

15 15 15

D. Overige informatie 11. Toelichting op de naam van de module 12. Uitvoering (uitvoerende en/of ondersteunende organisaties en partners) 13. Overeenkomsten met andere modules

16 16 16 16

Bijlage CAP-J classificatieoverzicht (assen en rubrieken)

Module Jeugdcoach – 24-uurs oudere jeugd

Pagina 2/20

SAMENVATTING

Doel De module Jeugdcoach is voor een jongere succesvol als de volgende doelen gerealiseerd zijn:  de jongere woont op een vast adres in een stabiele situatie;  er is een structurele dagbesteding;  er zijn legale inkomsten en er is balans tussen uitgaven en inkomsten;  eventuele strafzaken zijn afgerond;  de jongere beschikt over een stabiel sociaal netwerk; hij of zij weet van welke personen steun te verwachten is als dat nodig is.

Doelgroep Jongeren van 14 t/m 18 jaar (met een uitloop tot 23 jaar) die een verhoogd risico lopen op thuisloosheid. Er zijn vier criteria om het risico vast te stellen:  er is geen gezin (meer);  er is een labiele en onvolledige gezinsachtergrond;  er is sprake van ernstig zwerfgedrag;  er zijn ernstige gedragsproblemen.

Aanpak De module is opgebouwd uit drie fases: Fase 1: 0-3 maanden: intensieve fase Begeleiding gericht op: Contactgroei met jongere (vertrouwen) en opbouw/herstel: dagritme, school, werk, financiën, relaties et cetera. Diagnose: Er wordt een basislijn van functioneren vastgesteld (0-meting). Interventie: Start met eigen kracht (systeem)conferentie. Hoofdvragen: a. Terug naar systeem (gezin) of een netwerkopvang/pleegzorg? b. Verder richting zelfstandigheid? In beide situaties: onderwijs/stage/werken realiseren. Fase 2: 4-6 maanden: frequente fase Indien teruggaan naar het systeem (gezin of netwerk) mogelijk is: begeleiding van jongere en systeem. Indien jongere verder richting zelfstandigheid kan: zorgcoördinatie en afstemming naar zelfstandigheid. De crisisopvangplaats bij Jeugdhulp of Limor/Zienn wordt indien mogelijk in deze fase afgebouwd/ opgeheven. De jongere gaat dus terug naar huis/netwerk of wordt binnen reguliere pleegzorg, 24uurszorg van Jeugdhulp Friesland opgenomen. Uiteraard is de externe doorstroom, afhankelijk van de problematiek naar de opvang binnen de GGZ, zoals RIBW of LVG ook mogelijk. Fase 3 en 4: 7-12 maanden: nazorg fase Regelmatig contact door de jeugdcoach met de jongere. De jongere woont weer thuis, met begeleiding of zelfstandig. Bij terugval of tijdelijke toename van problemen wordt de begeleiding door de jeugdcoach weer geïntensiveerd. Jeugdcoaching en Opvang wordt afgesloten met een evaluatie. Jongere krijgt na afsluiting zorg een knip-kaart (telefoonnummer en contactpersoon) met de mogelijkheid om vijf keer contact met de persoonlijke coach op te nemen voor nazorg.


Pagina 3/20

Materiaal Er is geen handleiding aanwezig.

Onderzoek Er zijn geen studies voorhanden.


Pagina 4/20

A. MODULEBESCHRIJVING: PROBLEEM, DOELGROEP, DOEL, AANPAK, MATERIALEN EN UITVOERING

1. Risico- of probleemomschrijving In Friesland hebben diverse organisaties te maken met jongeren die om verschillende redenen tussen wal en schip terecht komen (14-18 jaar). De motivatie van deze jongeren om aan enige vorm van (Jeugd)hulpverlening deel te nemen is relatief laag of zelfs volledig afwezig. Veel jongeren uit deze doelgroep hebben, mede gelet op hun problematiek, een afkeer van alles wat onder het mom van professionele hulpverlening wordt aangeboden. Ze hebben hun eigen leefstijl ontwikkeld, waarbij het overleven in de moderne samenleving het enige is wat hen nog rest. Als samenleving maken we ons terecht zorgen om deze doelgroep, waarbij het afglijden naar de marge van de samenleving een reëel risico is. Het risico dat door middel van de module Jeugdcoach verminderd moet worden is dat een jongere thuisloos wordt. Het gaat in het bijzonder om jongeren die uit een residentiële instelling vertrekken en die zelf voor een dak boven hun hoofd moeten zorgen omdat ze niet terug kunnen keren naar een (stabiele) gezinssituatie. Voor een deel gaat het ook om jongeren die al thuisloos zijn. Thuisloosheid gaat vaak samen met werkloosheid, een ongezonde financiële situatie, het ontbreken van een toereikend sociaal steunend netwerk, psycho-sociale problemen bij de jongere en het ontbreken van een zinvolle vrijetijdsbesteding. Met risico of probleem samenhangende factoren Het programma is gebaseerd op de veronderstelling dat er verschillende risicofactoren zijn die thuisloosheid bevorderen. Uit onderzoek (onder andere Noom & De Winter, 2001 en Van den Boogaard & Mesman Schultz, 1993) is naar voren gekomen wat de risicofactoren voor thuisloosheid zijn:  een problematische gezinsachtergrond;  een tehuisverleden;  eerder wegloopgedrag en/of weggestuurd zijn uit een gezin/tehuis;  afkomstig zijn uit een lager sociaaleconomisch milieu;  een afgebroken schoolopleiding en een slechte inkomenspositie;  delinquent gedrag;  gebruik van alcohol en drugs;  van het mannelijk geslacht zijn;  een bepaalde etniciteit hebben (met name: een Marokkaanse of Surinaamse achtergrond);  afgebroken hulpverleningscontacten;  een onvoldoende ondersteunend sociaal netwerk. Bij de screening voor de selectie van de jongeren voor het programma gaat men ervan uit dat het risico op thuisloosheid groter is naarmate er meer van deze risicofactoren een rol spelen. Het programma gaat ervan uit dat het verminderen van de invloed van deze risicofactoren en het vergroten van de invloed van beschermende factoren bijdraagt aan het beter functioneren van de jongeren op het gebied van wonen, werk, financiën, contact met vrienden en gezin en aan het verminderen van het risico op zwerfgedrag. Risicobeperkende of beschermende factoren zijn het beschikken over competenties die nodig zijn om zelfstandig te kunnen wonen en het hebben van een sociaal steunend netwerk. De jeugdcoach voorkomt thuisloosheid van jongeren. Na hun (ongeplande) vertrek van t(e)huis kan het risico van thuisloosheid ontstaan, omdat de jongeren over te weinig kennis, vaardigheden en ondersteunende personen beschikken. De jeugdcoach is dan ook gericht op het vergroten van de


Pagina 5/20

sociale competentie en het opbouwen van een ondersteunend sociaal netwerk. Concreet komt het erop neer een nieuwe leefsituatie rond de jongere te creëren.

2. Doel van de module De module Jeugdcoach is voor een jongere succesvol als de volgende doelen gerealiseerd zijn:  de jongere woont op een vast adres in een stabiele situatie;  er is een structurele dagbesteding;  er zijn legale inkomsten en er is balans tussen uitgaven en inkomsten;  eventuele strafzaken zijn afgerond;  de jongere beschikt over een stabiel sociaal netwerk; hij of zij weet van welke personen steun te verwachten is als dat nodig is.

3. Doelgroep van de module 3.1 Voor wie is de module bedoeld? Deze doelgroep, de crisis- en/of moeilijk plaatsbaren, heeft een omvang van ongeveer 20 jongeren in de leeftijd van 14 t/m 18 jaar per jaar in Friesland. Het gaat om jongeren, jongens en meisjes die veelal groepsongeschikt zijn, geen behandeling (sociale druk) verdragen en een sterke afweer hebben tegen volwassenen: hulpverleners en opvoeders. Ze zijn sterk individualistisch ingesteld en hebben vaak problemen op meerdere terreinen, onder andere financiën, (experimenteel) verslavingsgedrag, psychische en sociale problemen en het ontbreken van gezonde familierelaties of steunstructuur om zich heen. In de huidige programma’s van Jeugdhulp Friesland veroorzaakt deze doelgroep veel beheersmatige problemen: weglopen, niet houden aan afspraken, laat thuis komen, gebruik van soft drugs, periodiek veel drinken, zich niet houden aan afspraken/regels, agressie etcetera. De plaatsingen mislukken dan ook vaak als gevolg van escalaties en beheersproblematiek. Het gaat hierbij om een grove schets van de achtergrond van de problematiek die door het Regiecentrum Bescherming eb Veiligheid als ‘moeilijk plaatsbaren’ wordt omschreven (onder andere in een brief aan de Provincie Fryslân d.d. 9 juli 2008). Als er niets gedaan wordt met deze groep jongeren is de kans groot dat ze een zwervend bestaand gaan leiden en mogelijk in aanraking komen met criminaliteit, prostitutie en alcohol- en drugsmisbruik, met alle maatschappelijke gevolgen van dien. 3.2 Indicatie- en contra-indicatiecriteria Jeugdhulp Friesland biedt specialistische jeugdzorg op het gebied van opgroei- en opvoedingsproblemen, in de leeftijdscategorie 0 t/m 18 (met een uitloop tot 23) jaar. Kinderen, jongeren en hun ouders/opvoeders kunnen een beroep doen op Jeugdhulp Friesland. Dit doen zij als de normale ontwikkeling van het kind wordt belemmerd. Mogelijk is er sprake van psychosociale problemen, psychiatrische problemen, gezinsgerelateerde problemen, psychische problemen, gedragsproblemen of een combinatie daarvan. Kinderen en jongeren met een psychiatrische, zintuiglijke, lichamelijke en/of verstandelijke beperking die redelijk sociaal redzaam zijn, worden ook behandeld en/of opgevangen, als dit past binnen de behandelprogramma’s en mogelijkheden van Jeugdhulp Friesland. We nemen ook jongeren op met een civielrechtelijke maatregel. In specifieke situaties worden kinderen met een strafrechtelijke maatregel behandeld (Gedragsbeïnvloedende maatregel). De door Jeugdhulp Friesland gehanteerde indicatiecriteria en contra-indicaties zijn uitgebreid beschreven in De Betekenis onder het hoofdstuk Doelgroepenbeleid. Deze folder is te downloaden op www.jeugdhulpfriesland.nl onder het tabblad ‘Jeugdhulp Friesland’. Voor de module Jeugdcoach gelden naast de algemene indicatiecriteria en contra-indicaties de volgende specifieke indicaties en contra-indicaties. Indicaties


Pagina 6/20

Jongeren van 14 tot 21 jaar die een verhoogd risico lopen op thuisloosheid. Er zijn vier criteria om het risico vast te stellen:  Er is geen gezin (meer);  Er is een labiele en onvolledige gezinsachtergrond;  Er is sprake van ernstig zwerfgedrag;  Er zijn ernstige gedragsproblemen. De doelgroep kenmerkt zich verder door meerdere problemen op verschillende leefgebieden. Deze problemen worden versterkt door een tekort aan vaardigheden, een gebrekkig sociaal netwerk (zowel het aantal personen als de steun ontbreekt) en onvoldoende toegang tot maatschappelijke voorzieningen. Hierdoor dreigen deze jongeren de aansluiting met de samenleving te missen. Contra-indicaties  Gebruik van harddrugs of softdrugs waarbij het gebruik zodanig op de voorgrond staat dat de jongere niet in staat is om in het dagelijkse leven te functioneren (hierbij valt te denken aan het hebben van een zinvolle dagbesteding, het maken en nakomen van afspraken enzovoorts);  Psychiatrische problematiek zodat het contact met de werkelijkheid ontbreekt;  Een benedengemiddelde intelligentie (IQ <80). 3.3 Toepassing bij migranten De module is niet speciaal ontwikkeld voor migrantengroepen. Het programma heeft geen speciale faciliteiten (zoals vertaalde schriftelijke instructies of tolken) om migrantengroepen in het bijzonder te kunnen bedienen.

4. Aanpak van de module De persoonlijke jeugdcoach werkt integraal, coördineert zo nodig aanvullende zorg (bijvoorbeeld schuldhulpverlening) en begeleidt aan de hand van vier fasen de jongere. Hierbij is de gerichtheid op het ‘normale bestaan’ het perspectief: onder andere het volgen van opleiding en/of verwerven van werk, invullen vrije tijdsbesteding, opbouwen netwerk/relaties en het ontwikkelen van een gezonde levensstijl. Bij een ‘normaal’ bestaan hoort ook een (steunend) familiesysteem. Binnen de eerste fase van begeleiding door de jeugdcoach wordt er met de jongere onderzocht welke steun en opvang het systeem (familie) de jongere kan bieden. Indien er geen (gezond) systeem voorhanden is, wordt nagegaan of dit bijvoorbeeld via een maatjesproject ontwikkeld kan worden. Bij plaatsing is er in elke vorm en fase sprake van opvang en voldoende toezicht en begeleiding binnen Jeugdhulp Friesland of vanuit Zienn en Limor. De veiligheid van de jongere moet voldoende worden gewaarborgd. Fase 1: 0-3 maanden: intensieve fase Begeleiding gericht op: contactgroei met jongere (vertrouwen) en opbouw/herstel: dagritme, school, werk, financiën, relaties etc. Diagnose: er wordt een basislijn van functioneren vastgesteld (o-meting). Interventie: start met eigen kracht (systeem)conferentie. Hoofdvragen: a. Terug naar systeem (gezin) of een netwerkopvang/pleegzorg? b. Verder richting zelfstandigheid? In beide situaties: onderwijs/stage/werken realiseren. Fase 2: 4-6 maanden: frequente fase Ad. a. Terug naar het systeem (gezin of netwerk): begeleiding van jongere en systeem. Ad. b. Verder richting zelfstandigheid: zorgcoördinatie en afstemming naar zelfstandigheid. Crisisopvangplaats bij Jeugdhulp Friesland of Limor/Zienn wordt indien mogelijk in deze fase afgebouwd/opgeheven. De jongere gaat dus terug naar huis/netwerk of wordt binnen reguliere pleegzorg, 24-uurs zorg van Jeugdhulp Friesland opgenomen. Uiteraard is de externe doorstroom, afhankelijk van de problematiek naar de opvang binnen de GGZ, zoals RIBW of LVG ook mogelijk. Module Jeugdcoach – 24-uurs oudere jeugd

Pagina 7/20

Fase 3 en 4: 7-12 maanden: nazorgfase Regelmatig contact door de jeugdcoach met de jongere. De jongere woont weer thuis, met begeleiding of zelfstandig. Bij terugval of tijdelijke toename van problemen wordt de begeleiding door de jeugdcoach weer geïntensiveerd. Jeugdcoaching en Opvang wordt afgesloten met evaluatie. Jongere krijgt na afsluiting zorg een knipkaart (telefoonnummer en contactpersoon) met de mogelijkheid om 5 keer contact op te nemen voor nazorg met de persoonlijke coach. fase fase 1 fase 2 fase 3 fase 4

periode maand 0-3 maand 4-6 maand 7-12 eindfase

begeleiding 6-12 uren per week max 6 uur per week 1-2 uren per week tegoed voor 5 contacten

Als een jongere wordt aangemeld, wordt zo snel mogelijk een start gemaakt. Jongeren die al binnen een 24-uurssetting van Jeugdhulp Friesland wonen, hebben al een geldige verwijzing. Het streven is om de zorg zo snel mogelijk te starten, dat wil zeggen in de zelfde week als de aanmelding plaatsvindt. De jeugdcoach neemt contact op met de jongere, plaatser, opvoeders en andere betrokkenen uit het formele en het informele netwerk. Er zal zo snel mogelijk een overleg plaatsvinden rondom de jongere en zijn systeem. In dit overleg wordt gekeken naar de rol van alle betrokkenen en wordt er afgestemd wie wat doet. Verder vindt er eerst overleg plaats over woonplek voor de jongere. In sommige gevallen kan dat thuis zijn of in het eigen netwerk. Als dit niet mogelijk is heeft de jeugdcoach de beschikking over twee bedden bij Limor en twee bedden bij Zienn, huis voor jongeren, beiden in Leeuwarden. Daarnaast is er nog de beschikking over een appartement in Leeuwarden waar plaats is voor maximaal twee jongeren. Soms wordt er een kamer elders gehuurd voor een jongere. Naast het hebben van een dak boven het hoofd is een dagbesteding van groot belang. De meeste aangemelde jongeren hebben een grillige schoolcarrière achter de rug met veel wisselingen en onafgemaakte opleidingen. Veel van hen hebben nog geen startkwalificatie voor de arbeidsmarkt. Met de jongere wordt besproken wat de mogelijkheden zijn. Dit kan (tijdelijk) werk of een opleiding zijn. Ook als een jongere niet direct een opleiding kan starten zal hij eerst een tijdje aan het werk gaan. Vaak gaat het dan om ongeschoold werk. Daarnaast zal de jeugdcoach andere zaken gaan oppakken met de jongere. Lopen er nog strafzaken tegen de jongere, is er sprake van schulden, verslaving of psychische problematiek? Al deze zaken zal de jeugdcoach steeds in samenwerking met de jongere aanpakken vanuit een transparante houding. Zeggen wat je doet en doen wat je zegt is daarbij een belangrijk credo. In eerste instantie zal de jeugdcoach een aantal praktische zaken overnemen van de jongere. De jongeren missen soms de vaardigheden om deze zaken zelf op te pakken. Hiermee kan de jeugdcoach ook het vertrouwen winnen van de jongere. In de volgende fase zal de jeugdcoach zaken meer samen met de jongere aanpakken. Hiermee leert de jongere zelf vaardigheden aan en krijgt hij meer vertrouwen in eigen kunnen. In de slotfase zal de jeugdcoach steeds meer de regie en verantwoordelijkheid bij de jongere leggen. Deze zal het uiteindelijk zelf weer moeten doen met ondersteuning vanuit zijn netwerk. De jeugdcoach zal samen met de jongere een inventarisatie maken van het netwerk van de jongere. Belangrijke steunbronnen worden gezocht en ook opgezocht om eventuele banden te herstellen of te versterken. Daarnaast wordt gekeken naar mogelijkheden om het informele netwerk uit te breiden, bijvoorbeeld door het vergroten van de vriendenkring. Dit kan concreet betekenen dat de jongere op zoek gaat naar een sport of hobby die bij hem past en lid wordt van een (sport)club. Op het moment dat er meer stabiliteit ontstaat in de leefsituatie van de jongere kan ook naar de toekomst worden gekeken. In overleg met alle betrokkenen wordt bepaald wat de toekomst van de jongere kan zijn qua woonplek en qua scholing/werk. Soms gaat een jongere terug naar huis met inzet van bijvoorbeeld een ambulant programma als Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling. Soms wordt een jongere weer opgenomen in een 24-uurssetting, zoals de eerste fase van de Module Jeugdcoach – 24-uurs oudere jeugd

Pagina 8/20

zelfstandigheidstrajecten. Ook kan een jongere op kamers gaan en via de derde fase van de zelfstandigheidstrajecten worden begeleid. Soms vindt er doorstroom plaats richting externe partners, bijvoorbeeld als er sprake is van LVG, psychiatrische problematiek of voorliggende verslavingsproblematiek.

5. Materialen en links Er is geen Nederlandse handleiding beschikbaar.


Pagina 9/20

B. ONDERBOUWING VAN DE MODULE

6. Verantwoording: doelgroep, doelen en aanpak Probleemanalyse De jeugdcoach richt zich op jongeren die thuisloos zijn of dreigen te geraken en over te weinig kennis, vaardigheden en ondersteunende personen beschikken om zich te kunnen redden. Factoren die het probleem beïnvloeden:  het ontbreken van een vaste woon- of verblijfplaats ;  het ontbreken van inkomsten;  het ontbreken van dagbesteding/ontbreken van een startkwalificatie;  er is sprake van gedragsproblematiek/sociale problemen;  het ontbreken van een stabiel informeel netwerk;  er is sprake van lopende strafzaken;  lage motivatie van jongeren voor hulpverlening/weinig vertrouwen in volwassenen;  er is sprake van risicovol alcohol en/of drugsgebruik;  er is sprake van psychische/randpsychiatrische problematiek;  het ontbreekt aan een maatschappelijk geaccepteerde vrijetijdsbesteding. Beïnvloedbare factoren  Het ontbreken van een vaste woon- of verblijfplaats. Het doel is dat de jongere zo snel mogelijk weer een vaste woon- of verblijfplaats heeft. Samen met de jongere en zijn systeem/netwerk wordt gezocht naar passende woonruimte. In eerste instantie wordt gekeken naar mogelijkheden binnen het eigen netwerk van de jongere. Als daar geen mogelijkheden zijn dan kan een jongere geplaatst worden bij Zienn of Limor, of in het appartement dat Jeugdhulp Friesland huurt van een woningbouwvereniging.  Het ontbreken van inkomsten. Het doel is dat de jongere een vaste vorm van inkomen heeft. Dit hangt af van de leeftijd van de jongere. Jongeren vanaf 18 jaar worden volgens de wet geacht zelf in hun levensonderhoud te voorzien, via werk, studiefinanciering of een uitkering. De jeugdcoach zal bij aanvang van de zorg zo snel mogelijk samen met de jongere ervoor zorgen dat dit in orde komt. De inkomsten van de jongere zijn afhankelijk van welke dagbesteding een jongere heeft of krijgt. Jongeren die nog geen 18 jaar zijn, worden nog financieel ondersteund door de jeugdcoach in de vorm van weekgeld. De jongere ontvangt een bedrag van 50 euro per week waarvan hij onder andere eten en kleding kan kopen.  Het ontbreken van dagbesteding/het ontbreken van een startkwalificatie. Het doel is dat de jongere een zinvolle en maatschappelijk geaccepteerde dagbesteding heeft of een startkwalificatie die hem toegang verschaft tot de arbeidsmarkt. Eerst wordt een inventarisatie gemaakt van de mogelijkheden en motivatie van een jongere voor dagbesteding. Aan de hand daarvan wordt er gezocht naar passend onderwijs of werk. Dit betekent aanmelden voor een opleiding of op zoek naar werk. Eventueel vindt overleg plaats met leerplichtambtenaren als het gaat om (gedeeltelijke) ontheffing van de leerplicht. De jeugdcoach begeleidt de jongere daarin intensief. Jongeren die geplaatst zijn bij het huis voor jongeren van Zienn kunnen tijdelijk gebruik maken van de dagbesteding die deze opvang biedt.  Er is sprake van gedragsproblematiek/sociale problemen. Het doel is dat deze problemen verminderd zijn. De meeste jongeren die begeleiding krijgen van de jeugdcoach hebben al een lang hulpverleningstraject achter de rug. Veel van hen hebben al een gedragsbehandeling gehad met wisselend resultaat. Vaak zijn er nog steeds problemen op het gebied van gedrag en sociale omgang. De jeugdcoach heeft hierin een voorbeeldfunctie. Door voor te doen welk gedrag in een bepaalde situatie verwacht wordt kan een jongere hiervan leren. Dit kunnen bijvoorbeeld ook situaties zijn waarbij een jongere een teleurstelling te verwerken krijgt (bijvoorbeeld het niet worden toegewezen van een uitkering, of het niet worden toegelaten voor een opleiding). Daarnaast kan een jeugdcoach de jongere direct feedback geven op zijn gedrag


Pagina 10/20













en manier van communiceren. Hij zal hierbij handelen vanuit de principes van het competentiemodel. Het ontbreken van een stabiel informeel netwerk. Het doel is dat er een stabiel informeel netwerk is waar de jongere op terug kan vallen. Met de jongere wordt het informele netwerk in kaart gebracht. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van een genogram of een netwerkschema gebeuren. Aan de hand daarvan kunnen contacten met het netwerk verstevigd of opnieuw aangegaan worden. Het doel hiervan is dat de jongere een netwerk heeft om op terug te vallen als de begeleiding van de jeugdcoach stopt. Er is sprake van lopende strafzaken. Het doel is dat lopende strafzaken zijn afgehandeld. Indien nodig zal de jeugdcoach contact opnemen met betrokken instanties zoals de jeugdreclassering om duidelijkheid te krijgen welke strafzaken nog lopen en hoe deze verder afgehandeld kunnen worden. Lage motivatie van jongeren voor hulpverlening/weinig vertrouwen in volwassenen. Het doel is dat de jongere meer vertrouwen heeft in de hulpverlening/volwassenen en daardoor meer gemotiveerd is om aan zijn toekomst te werken. Door een aantal praktische zaken op korte termijn aan te pakken zijn snelle successen te boeken. Dit kan bij de jongere het vertrouwen in volwassenen en hulpverleners doen groeien. Bij praktische zaken valt dan te denken aan het vinden van een woonruimte, van dagbesteding, het regelen van een betalingsregeling/ schuldhulpverlening. In eerste instantie kan de jeugdcoach een aantal zaken overnemen, daarna zal hij veel met de jongere samen zaken oppakken en in de eindfase als de jongere meer vertrouwen heeft in eigen kunnen zal de jeugdcoach de jongere steeds meer verantwoordelijkheid en ruimte geven. Er is sprake van risicovol alcohol en/of drugsgebruik. Het doel is dat de jongere zijn alcohol en/of drugsgebruik onder controle heeft. De jeugdcoach heeft hierin voornamelijk een signalerende en motiverende rol. Als er sprake is van problematisch alcohol/drugsgebruik of een andere vorm van verslaving dan zal hij de jongeren motiveren en in contact brengen met VNN. Met problematisch wordt dan bedoeld dat de jongere door zijn verslaving niet meer in staat is om zijn dagelijkse taken uit te voeren (dagbesteding). Er is sprake van psychische/randpsychiatrische problematiek. Het doel is dat de vervolghulp rondom de psychische problematiek in gang is gezet en dat de jongere hiervoor gemotiveerd is. Bij psychische of (rand)psychiatrische problematiek heeft de jeugdcoach eveneens een signalerende en motiverende rol. Hij kan een inschatting maken in hoeverre de problematiek het dagelijks functioneren beïnvloedt en/of andere gespecialiseerde hulpverlening noodzakelijk is. Hij kan een jongere motiveren om deze hulp te accepteren en hier naar toe leiden. Dit betekent soms ook letterlijk met een jongere mee gaan naar een intakegesprek. Het ontbreekt aan een maatschappelijk geaccepteerde vrijetijdsbesteding. De coach gaat samen met de jongere op zoek naar een zinvolle vrijetijdsbesteding. Dit kan bijvoorbeeld zijn dat de jongere lid wordt van een sportclub, een hobby zoekt of vrijwilligerswerk gaat doen.

Verbinding probleemanalyse, doel, doelgroep en aanpak Het programma is gebaseerd op het competentiemodel, de leertheorie, systeemtheorie en de sociale netwerkbenadering. Leertheoretische interventies met de nadruk op het aanleren van de probleemoplossende vaardigheden en nieuwe vaardigheden in het algemeen blijken effectief te zijn (Bartels, 1986 en Slot, 1988). Onderzoek naar de effectiviteit van het competentiemodel heeft aangetoond dat het werken met dit model effect heeft op de sociale vaardigheden, de psychosociale vaardigheden van de jongere en diens gezin en op recidive (idem). In metastudies komen bestanddelen die in het sociale competentiemodel zitten steevast naar voren als effectief (Van Gageldonk & Bartels, 1991 en Lipsey & Wilson, 1998). Kenmerkend voor thuisloosheid is over het algemeen een gebrekkige integratie in het maatschappelijke leven. De training is erop gericht de voorwaarden voor een maatschappelijke (re)integratie te creëren dan wel te versterken. De hulp is onder andere gericht op het vergroten van competenties die nodig zijn om zelfstandig te kunnen wonen en andere competenties die deze jongeren veelal onvoldoende bezitten, zoals een vaardigheidstraining op het gebied van plannen, keuzen maken en omgaan met anderen. Daarnaast is de training gericht op het versterken van het netwerk van de jongere en de ontwikkeling van een passende vrije tijdsbesteding teneinde een Module Jeugdcoach – 24-uurs oudere jeugd

Pagina 11/20

nieuwe sociale leefomgeving te creëren. De training is voor een deel ook praktische hulp, bijvoorbeeld bij het vinden van een huis. De hulp is toekomstgericht en de jongeren bepalen in samenspraak met de hulpverlener de doelen, waarmee geanticipeerd wordt op hun toekomstige zelfstandigheid. Deze aanpak krijgt in de training concreet gestalte in doelen die te maken hebben met het verminderen van het risico van thuisloosheid: (1) een stabiele huisvesting, (2) een financieel gezonde situatie, (3) werk of een andere vruchtbare dagbesteding, (4) geen justitiële zaken en (5) een toereikend sociaal steunend netwerk. Werkzame factoren/mechanismen De volgende factoren worden onderscheiden:  de hulp is toekomstgericht;  de jongere bepaalt in samenspraak met de hulpverlener de doelen;  de hulp bestaat uit een combinatie van praktische en psycho-sociale hulp;  de hulp is gericht op netwerkversterking en vaardigheidstraining;  de hulp besteedt aandacht aan een passende vrijetijdsbesteding;  de jeugdcoach is beschikbaar en werkt ook buiten kantoortijden en in het weekend. Verantwoording De verantwoording wordt in een volgende module-evaluatie beschreven.

7. Samenvatting onderbouwing De jeugdcoach richt zich op jongeren die thuisloos zijn of dreigen te geraken en over te weinig kennis, vaardigheden en ondersteunende personen beschikken om zich te kunnen redden. De jeugdcoach is dan ook gericht op het vergroten van de sociale competentie en het opbouwen van een ondersteunend sociaal netwerk. Concreet komt het erop neer een nieuwe leefsituatie rond de jongere te creëren.

8. Randvoorwaarden voor uitvoering en kwaliteitsbewaking 8.1 Eisen ten aanzien van opleiding De jeugdcoach/-trainer moet niet alleen over theoretische kennis beschikken, maar ook over ervaring en vaardigheden in het begeleiden van jongeren. Deze vaardigheden zijn in twee categorieën verdeeld:  concrete en praktische vaardigheden, hieronder worden de technische en fysieke ervaringen en kwaliteiten verstaan, die je als coach nodig hebt om de jongeren te kunnen ondersteunen in hun taken en activiteiten;  sociaal-emotionele vaardigheden. De coach moet in staat moet zijn de ontwikkeling van de jongeren te herkennen en in kaart te brengen. Deskundige evaluatie is van essentieel belang om het veranderingsproces van de jongeren in gang te zetten en hieraan sturing te kunnen geven. Daarnaast zijn er een aantal persoonlijkheidskenmerken te benoemen die een goede coach hoort te bezitten:  empathisch vermogen;  flexibel;  inzicht in sociale situaties;  betrokken;  energiek;  geduldig;  optimistisch;  acceptatie van de ander;  stressbestendig;  zelfkritisch;  authentiek;  enthousiast; Module Jeugdcoach – 24-uurs oudere jeugd

Pagina 12/20

 

bestand tegen provocatie; gevoel voor humor.

Na vaststelling opleidingsprofiel, deze hier invoeren. 8.2 Eisen ten aanzien van overdracht en implementatie Er is geen handleiding of protocol voor overdracht of implementatie. 8.3 Eisen ten aanzien van kwaliteitsbewaking De kwaliteit van de module wordt bewaakt aan de hand van de resultaten uit de prestatieindicatoren: doelrealisatie, cliënttevredenheid, reden beëindiging hulp en afname ernst problematiek. Jeugdhulp Friesland voldoet aan de kwaliteitsnormen HKZ, hetgeen betekent dat de cliënt centraal staat en er continu gewerkt wordt aan het verbeteren van de hulpverlening. Daarnaast is er voor de jeugdcoach een structuur voor de kwaliteitsbewaking opgezet. Onderdeel van de kwaliteitsbewaking zijn het teamoverleg met casuïstiekoverleg, rapportage en registratie. Teamoverleg Gezien het soms crisisachtige karakter van het werk van de jeugdcoach vindt er vrijwel dagelijks overleg plaats tussen de gedragswetenschapper, de jeugdcoaches en de manager. Maandelijks vindt er een teamoverleg plaats waarin beleidsmatige zaken (uitvoeringsniveau) en casuïstiek besproken worden. Tijdens de casuïstiekbespreking, die wordt begeleid door een gedragswetenschapper, worden jongeren besproken. Het genogram en triades kunnen tijdens deze bijeenkomsten ingezet als visuele hulpmiddelen. Themadagen Meerdere malen per jaar worden themadagen georganiseerd om de methodiek scherp te houden en om nieuwe methodieken en vaardigheden te introduceren. Daarnaast volgen medewerkers aan de inhoud van het werk gerelateerde cursussen, workshops, symposia enz. Doelrapportage Om de module jeugdcoach te kunnen starten is een verwijzing noodzakelijk. De module heeft een duur van maximaal één jaar. Als de verwijzing t binnenkomt, dan wordt zo spoedig mogelijk een werkplan opgesteld met de jongere/het gezin waarin lange termijndoelen en werkdoelen zijn opgenomen. Deze werkdoelen zijn SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden) opgesteld. Deze doelen worden na zes maanden geëvalueerd in een evaluatieverslag. In dit verslag worden ook doelen opgesteld voor de volgende periode. Dit kunnen doelen zijn die nog niet volledig behaald zijn, maar ook nieuwe doelen. Aan het einde van het traject wordt een eindverslag gemaakt waarbij gerapporteerd wordt op de lange termijndoelen en tevens wordt een exit-vragenlijst afgenomen. (Dit is een meetinstrument voor cliënttevredenheid dat wordt gebruikt binnen Jeugdhulp Friesland). 8.4 Kosten van de module Betrokken professionals: Ambulant hulpverlener Gedragswetenschapper Methodiekcoach

Verblijf: nee, jongeren of ouders dienen te voorzien in eigen inkomen en huisvesting. Verzorgingskosten: als hierboven Pleeggeld: nee Licentie: nee Training/opleiding: ja, zie 8.1 Module Jeugdcoach – 24-uurs oudere jeugd

Pagina 13/20

Specifiek materiaal: testmateriaal (o.a. verslavende middelen) overige kosten: o kamers Huis voor jongeren o kamers bij Limor o eigen huurflat o tijdelijke huisvesting van dakloze jongeren zonder eigen inkomen


Pagina 14/20

C. EFFECTIVITEIT

9. Nederlandse effectstudies 9.1 Studies naar de effectiviteit van de module in Nederland Er is geen Nederlands onderzoek naar de effectiviteit van de module. 9.2 Samenvatting Nederlandse effectstudies Niet van toepassing.

10. Buitenlandse effectstudies Er zijn geen studies die de effectiviteit van buitenlandse versies van de module aantonen.


Pagina 15/20

D. OVERIGE INFORMATIE

11. Toelichting op de naam van de module Over de naam van de module zijn geen bijzonderheden te vermelden.

12. Uitvoering (uitvoerende en/of ondersteunende organisaties en partners) De module wordt uitgevoerd door Jeugdhulp Friesland en Behandelcentrum Woodbrookers. Voor de opvang van jongeren wordt er samengewerkt met Zienn en Limor. Beide organisaties hebben twee bedden beschikbaar voor de opvang van de jongeren. Daarnaast heeft de jeugdcoach de beschikking over een flatwoning die gehuurd wordt via een woningbouwvereniging. Tevens wordt nauw samengewerkt met de Friese gemeenten onder andere via het Praktijkexperiment 18-/18+.

13. Overeenkomsten met andere modules Een module die vergelijkbaar is met de jeugdcoach is die van de vertrektraining. Deze training richt zich eveneens op het vergroten van de sociale competentie van de jongere en op het vergroten en versterken van het netwerk. Ook het vinden van een passende vrijetijdsbesteding is een belangrijk uitgangspunt van de vertrektraining. Een verschil is dat de vertrektraining zoals de naam al aangeeft zich richt op een vertrek uit de thuissituatie of de vervangende thuissituatie. Jongeren die door de jeugdcoach worden begeleid, gaan soms wel weer terug naar huis of naar een vervangende woonsituatie in de 24-uurszorg.


Pagina 16/20

Aangehaalde literatuur

Bogaart, P.H.M. van den, & Mesman Schultz, K. (1993). Thuisloosheidsrisico en jeugdhulpverlening. Secundaire analyse van het COM-bestand. Leiden Rijksuniversiteit Leiden COJ Gageldonk, A. van & Bartels, A.A.J. (1991). Evaluatie-onderzoek in de Jeugdhulpverlening. Opzet en resultaten van een overzichtsstudie. Kind en Adolescent, 1, 1-18. Lipsey, M.W. & Wilson, D.R. (1998). Effective Intervention for Serious Juvenile Offenders: A Synthesis of Research. In: R. Loeber & D.P. Farrington (eds.), Serious & Violent Juvenile Offenders. Risk Factors and Succesfull Interventions. London/Thousand Oaks/New Delhi: Sage. p. 313-345 Noom, M. & Winter, M. de (2001).Op zoek naar verbondenheid. Zwerfjongeren aan het woord over de verbetering van de hulpverlening. Utrecht: Nederlands Platform Zwerfjongeren/Universiteit Utrecht.


Pagina 17/20

Bijlage CAP- J CAP-J classificatieoverzicht (assen en rubrieken): Naam van de module: Onderdeel van het zorgprogramma:

Jeugdcoach 24-uurs Oudere Jeugd

Legenda: X (probleem waar de module aan werkt), X! (probleem waar de module aan werkt, niet genoemd in de modulebeschrijving), C (contra-indicaties of belemmerende factoren genoemd in de beschrijving), 0 (kenmerken van de doelgroep, genoemd in de moduleomschrijving maar de module is hier niet op gericht) ? (niet duidelijk, discussiepunt) Richt zich op CAP-J Groep As A: Psychosociaal functioneren jeugdige A100 Emotionele problemen A101 Introvert gedrag A102 Angstproblemen A103 Stemmingsproblemen A200 Gedragsproblemen A201 Druk en impulsief gedrag A202 Opstandig gedrag en/of antisociaal gedrag A300 Problemen in de persoonlijkheid(sontwikkeling en identiteit(sontwikkeling) A301 Problemen met de competentiebeleving A302 Problemen in de gewetensvorming/morele ontwikkeling A303 Identiteitsproblemen A400 Gebruik van middelen/verslaving A900 Overige psychosociale problemen jeugdige A901 Problemen bij de verwerking van ingrijpende gebeurtenissen A902 Overmatige stress A903 Automutilatie A904 Andere problemen psychosociaal functioneren jeugdige CAP-J groep As B: Lichamelijke gezondheid, aan lichaam gebonden functioneren jeugdige B100 Lichamelijke ziekte, aandoening of handicap B101 Gehooraandoeningen B102 Oogaandoeningen B103 Spraakaandoening B104 Motorische handicap B105 (Chronische) lichamelijke ziekte B200 Gebrekkige zelfverzorging, zelfhygiëne, ongezonde levenswijze B201 Problemen met zelfverzorging en zelfhygiëne B202 Ongezonde levenswijze B203 Overgewicht B300 Aan lichamelijke functies gerelateerde klachten B301 Lichamelijke klachten B302 Voedings-/eetproblemen B303 Zindelijkheidsproblemen B304 Slaapproblemen B305 Groeiproblemen B306 Onverklaarbare lichamelijke klachten Module Jeugdcoach – 24-uurs oudere jeugd

X 0 0 X X X X X

X X 0 X

X X

0 0 0 0 0

Pagina 18/20

B900 Overige problemen lichamelijke gezondheid B901 Andere problemen lichamelijke gezondheid, aan lichaam gebonden functioneren jeugdige CAP-J Groep As C: Vaardigheden en cognitieve ontwikkeling jeugdige C100 Problemen in de cognitieve ontwikkeling C101 Problemen met schoolprestaties/leerproblemen C102 Aandachtsproblemen C103 Problemen verbandhoudend met hoogbegaafdheid C104 Problemen met het sociaal aanpassingsvermogen C200 Problemen met vaardigheden C201 Sociale vaardigheidsproblemen C900 Overige problemen vaardigheden en cognitieve ontwikkeling C901 Andere problemen cognitieve ontwikkeling jeugdige C902 Andere problemen vaardigheden jeugdige CAP-J groep AS D: Gezin en opvoeding D100 Ontoereikende kwaliteiten van de opvoeding D101 Ontoereikende opvoedingsvaardigheden D102 Problemen met ondersteuning, verzorging en bescherming kinderen D103 Pedagogische onwil D104 Onenigheid tussen ouders over opvoedingsaanpak D105 Problematische gezinscommunicatie D200 Problemen in de ouder-/kindrelatie D201 Gebrek aan warmte in ouder-/kindrelatie D202 Symbiotische relatie tussen ouder en jeugdige D203 Jeugdige in de rol van ouder (parentificatie) D204 Vijandigheid tegen of zondebok maken van jeugdige door de ouder D205 Problemen in de loyaliteit van jeugdige naar ouder D206 Problemen in de hechting van jeugdige aan ouder D207 Generatieconflict D208 Problemen door religieuze en/of culturele verschillen tussen ouder en jeugdige D209 Mishandeling ouder door jeugdige D210 Jeugdige weggelopen van huis D211 Jeugdige weggestuurd door ouders D300 Verwaarlozing, lichamelijke/psychische mishandeling, incest, seksueel misbruik van de jeugdige in het gezin D301 Jeugdige slachtoffer verwaarlozing D302 Jeugdige slachtoffer mishandeling D303 Jeugdige slachtoffer seksueel misbruik D400 Instabiele opvoedingssituatie D401 Problemen bij scheiding ouders D402 Problemen met omgangsregeling D403 Problemen met gezagsrelaties D404 Problemen die gepaard gaan met het samengaan van twee gezinnen/ samengestelde gezinnen D405 Problematische relatie tussen ouders D406 Problematische relatie jeugdige met partner opvoeder D407 Problematische relatie (stief)broers/zussen D500 Problemen van ouder D501 Negatieve jeugdervaring/traumatische ervaring ouder Module Jeugdcoach – 24-uurs oudere jeugd

X X X X X X

0 0 0 0 0 0 0 0 0 X 0 0 0 X X X

X X X 0 0 0 0 0 0 0 0

Pagina 19/20

D502 Problemen met werkloosheid ouder D503 Problemen bij zwangerschap of bevalling D504 Moeilijke start ouderschap D505 Gezondheidsproblemen of handicap/invaliditeit ouder D506 Antisociaal gedrag ouder D507 Gebruik van middelen/verslaving ouder D508 Pleger seksueel misbruik D509 Overmatige stress ouder D510 Psychische/psychiatrische problematiek ouder D600 Problemen van ander gezinslid D601 Gezondheidsproblemen of handicap/invaliditeit ander gezinslid D602 Antisociaal gedrag ander gezinslid D603 Gebruik van middelen/verslaving ander gezinslid D604 Psychische/psychiatrische problematiek ander gezinslid D700 Problemen in het sociaal netwerk gezin D701 Problemen in de familierelaties (niet het gezin) D702 Gebrekkig sociaal netwerk gezin D800 Problemen in omstandigheden gezin D801 Problemen met huisvesting D802 Financiële problemen D803 Problemen met hulpverleners of (vertegenwoordigers van ) instanties D804 Problematische maatschappelijke positie gezin als gevolg van migratie D900 Overige problemen gezin en opvoeding D901 Andere problemen gezin en opvoeding CAP-J Groep As E: Jeugdige en omgeving E100 Problemen op speelzaal, school of werk E101 Problematische relatie met leerkracht, werkgever of leidinggevende/problemen met hiërarchische relatie E102 Problematische relatie met medeleerlingen, collega’s of groepsleden E103 Motivatieproblemen op school of werk (onder andere spijbelen) E104 Van school gestuurd E105 Problemen met school-, studie- of beroepskeuze of vakkenpakket E106 Problemen met werkloosheid jeugdige E107 Problemen met speelzaal, schoolorganisatie of onderwijsstijl, arbeidsorganisatie E200 Problemen met relaties, vrienden, sociaal netwerk en vrije tijd E201 Problemen met vrijetijdsbesteding E202 Problemen met verliefdheid/liefde en relaties E203 Problematische relatie met leeftijdgenoten (onder andere gepest worden buiten school/werk) E204 Gebrekkig sociaal netwerk jeugdige E205 Risicovolle vriendenkring (antisociaal gedrag, gebruik middelen) E300 Problemen in omstandigheden jeugdige E301 Problemen met zelfstandige huisvesting jeugdige E302 Financiële problemen jeugdige E303 Problemen van jeugdige met hulpverleners of (vertegenwoordigers van) instanties E304 Problematische maatschappelijke positie jeugdige (onder meer als gevolg van migratie) E305 Problemen jeugdige met justitiële instanties E900 Overige problemen omgeving jeugdige E901 Andere problemen jeugdige en omgeving


0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 X X 0 0 0 0 0

X X X X X X X X X X X X X X X X X X

Pagina 20/20

Modulebeschrijving. Jeugdcoach. 24-uurs oudere jeugd

Recommend Documents