05-‐10-‐12
Oudere migranten en vluchtelingen met trauma en demen6e cultuursensi6eve demen6ezorg
Programma • Casus • Beeld van de doelgroepen en ingrijpende en trauma6sche ervaringen • Trauma, ouder worden en demen6e
Renate van den Bronk, Cogis Nies van Grondelle, Pharos Migranten en vluchtelingen met trauma’s en demen6e
Casus • ‘Moeilijk gedrag’ • Belastend voor zichzelf, medebewoners, personeel • Oorzaak: -‐ depressie? -‐ angststoornis? -‐ delier? -‐ ptss?
Ui6ngen zoals: -‐ s6l, teruggetrokken -‐ verward
-‐ agressie -‐ verdrie6g -‐ zwerven -‐ verbaal (schreeuwen)
• Triggers: persoonsgebonden
Oudere migranten
• Tips voor verzorgenden
Toename aantal oudere migranten • >55 jaar • 2010: 183.000 (65+: 72.000) • 2025: 445.000 (65+: 196.000) • in 2025: 19 % > 55 jaar 8 % > 65 jaar • 2030: 500.000
(CBS StatLine 2011).
Vluchtelingen ouder dan 55 jaar, 2011
1
05-‐10-‐12
Oudere migranten
xxxx
xxxx
Migranten • • • • • •
aankomst in Nederland gezinshereniging (beperkte) par6cipa6e, depressieve klachten dilemma van de terugkeer andere zorgverwach6ngen slechtere gezondheid, inkomen, opleiding (analfabe6sme)
oudere vluchtelingen
Oudere vluchtelingen Gedwongen migra6e door oorlog en geweld Ontworteling en bedreigende situa6es ¨ 43,7% depressieve klachten (Laban); pos]rauma6sche klachten/ PTSS ¨ Vermiste en vermoorde familieleden/ beperkt netwerk/ eenzaamheid ¨ Taalproblemen en slechte financiële situa6e ¨ Ca 30.000 ouderen > 55 jaar
Oudere oorlogsgetroffenen
¨ ¨
2
05-‐10-‐12
Oudere oorlogsgetroffenen Grote groep ouderen: 1,5 miljoen ontheemden na WO II in Nederland; ¨ In Nederland: onderduikers, verzet, Joden, vervolgden, burgergetroffenen, …; ¨ Voormalig Nederlands-‐Indië, internering, opvangkampen, vlucht naar Nederland, ouderen uit de Molukken; Papoea's, ¨ Kinderen van ‘’foute ouders’’; ¨ Depressieve klachten, PTSS ¨
xxxx
(oudere) Veteranen 1939-‐1945 380.000 militairen en burgers, nog ca. 15.000 in leven; ¨ 1945-‐1949 130.000 militairen naar Nederlands Indië, nog ca. 50.000 in leven; ¨ 1949-‐1962 30.000 militairen Nieuw Guinea, nog ca. 18.000 in leven; ¨ Na 1945 ca. 50 interna6onale vredesopera6es ¨ Post Trauma6sche Stress Stoornis: 2-‐8% ¨
Urgen6e thema demen6e 2012: – 13.750 oudere migranten hebben demen6e (6%) • 235.000 mensen met demen6e
2020: – 30.750 oudere migranten met demen6e: 11% • 292.000 mensen met demen6e
Post trauma6sche stressstoornis (PTSS) • Trauma: ingrijpende gebeurtenis / gebeurtenissen • Kenmerken: -‐ Controleverlies / totale machteloosheid -‐ Verlies van veiligheid / doodsdreiging -‐ Afschuw -‐ Verlies van (onbewuste) wereldbeeld • Gevoelens: -‐ angst, machteloosheid, woede, verdriet, schaamte, schuld, wantrouwen
3
05-‐10-‐12
Verwerking
Latere gevolgen
• Gevoelens zijn niet te behappen
• Vermijden ßà overspoeld raken • Verhoogde waakzaamheid / wantrouwen
• Gevoelens worden weggestopt om te overleven • Overlevingsmechanisme zet zich voort
• Depressies
• Rouwen na trauma vaak niet mogelijk • Verwerking vaak niet mogelijk, door ernst trauma, gebrekkige opvang, culturele/religieuze achtergrond
• Niet kunnen voelen / anderen aanvoelen • Ontkennen
19
PTSS bij ouderen • • • • • •
verborgen problema6ek nu aanwezig – in het verleden doorgemaakt diagnos6ek: depressie (?) verkeerde medica6e, geen hulp andere (soma6sche)problema6ek op voorgrond levensopgaven zijn gecompliceerd: ‘gewone mensen met een bijzonder verleden’
20
Oud worden • Verlies van gezondheid -‐ kwetsbaarheid • Verlies aan veiligheid en geborgenheid • Verhuizing naar verpleegtehuis/hospice ßà verzorging door familie thuis • Controleverlies • Meer vrije 6jd / isolement • Oude verliezen resoneren mee • Balans opmaken
Demen6e: een trauma6serend proces (Bère Miesen)
• Constant verlies: controle verlies à amankelijkheid • Desoriënta6e – korte / lange termijn geheugen / zintuigelijk geheugen • Gevecht tegen verlies van controle en veiligheid àtoenemende onveiligheid • Overlevingsmechanismen • Gevoelens: machteloosheid, angst, verdriet, verwarring, onzekerheid • Lichamelijke kwetsbaarheid
Oud worden, demen6e en trauma
• Trauma6sche ervaringen:
-‐ verlies, machteloos
• Oud worden:
-‐ verlies
• Dementeren:
-‐ trauma6serend proces (verlieservaringen)
• Stapeling: -‐ verlies van controle, vertrouwde omgeving/cultuur/ taal
4
05-‐10-‐12
Tips (1): helpende reac6es • • • • • • •
Intake, ken het levensverhaal Laat controle zoveel mogelijk bij bewoner Veiligheid , hier en nu Hulp bij oriënta6e op de werkelijkheid Cultuur sensi6eve zorg Triggers vermijden/verwijderen S6muleren warme zorgrela6es met medebewoners en personeel
Tips (2): aandacht voor jezelf • Eigen gevoelens met dood en verlies • Resonan6e: spelen eigen ingrijpende ervaringen / oorlog in jouw geschiedenis een rol? • Ken je valkuilen! • Ken je eigen waarden en normen • Pas op de plaats
gasthuis voor ouderen in Marokko
zorginstelling voor vrouwen
5
