MIJN KLEINE BOEKJE VAN NLP Tony Jennings en Georges Philips Vertaling Petra van Riemsdijk
WAT IS NLP? NLP gaat over hoe mensen in elkaar zitten, de radertjes van het menselijk gedrag, de ingrediënten die je nodig hebt om een mens te maken. Laten we beginnen met een uitleg van de afkorting. N staat voor Neuro Dit zegt iets over lichaam en verstand en hoe die samenwerken. Er heerst al langere tijd een soort van overeenstemming over de link tussen het zenuwstelsel en de hersenen. Werk dat gedaan is in naam van NLP en ander onderzoek doet vermoeden dat er verbanden zijn tussen het verstand en het lichaam die veel sterker zijn dan voorheen werd aangenomen. Terwijl de hersenen het Centraal Station zijn, spoeden treinen van gedachten zich door het hele lichaam. L staat voor Linguïstiek Dit gaat over de taal die we horen en gebruiken. We luisteren naar de woorden van anderen, we praten met mensen en we gebruiken taal om uitdrukking te geven aan onze ervaringen, het verleden, het heden en de toekomst. Dit doen we in woorden. We praten een groot gedeelte van de tijd met onszelf. In een wereld die gevuld is met woorden is de taal die we spreken vitaal voor ons welzijn. P staat voor Programmeren Denk hierbij aan computerprogrammering. Het gaat over hoe we onszelf programmeren met herhaalde patronen van gedrag. Dit is over het algemeen erg nuttig. Moeiteloos rijden we van en naar ons werk terwijl we aan heel andere dingen denken. Helaas zijn sommige van deze herhaalde gedragspatronen niet nuttig voor ons.
VAN BEWUST NAAR ONBEWUST NLP zegt dat we zenuwbanen hebben die door verstand en lichaam lopen, dat we taal gebruiken om betekenis te geven aan onze ervaringen en dat we onze eigen programma’s hebben lopen. Daar is niets speciaals aan –mits je kan begrijpen hoe het allemaal werkt. En het werkt allemaal, we doen het iedere dag. Inderdaad, een groot deel van het proces van het leren van NLP is niet meer dan het vinden van veel van jouw vaardigheden in het onderbewuste, ernaar kijken en misschien het verbeteren ervan. Het identificeren van deze vaardigheden geeft je bewuste toegang naar de toekomst. Bijvoorbeeld, als je weet dat je een goede intuïtie hebt, kun je aanvoelen wanneer iemand oneerlijk tegen je is. Dat is een nuttige vaardigheid. NLP leert ons dat deze “intuïtie” voortkomt uit jouw vaardigheid om veel verschillende signalen op te pikken die worden uitgezonden door de persoon die oneerlijk is. NLP brengt deze vaardigheid tot bewustzijn.
SAMENVATTING Neuro Hoe werkt verstand/lichaam Linguïstisch De woorden die we gebruiken en horen Programmeren Hoe we onszelf programmeren Onbewust naar bewust NLP trekt onze onbewuste vaardigheden in onze bewuste waarneming
GESCHIEDENIS De oorsprong van de NLP ligt op de Universiteit van Californië in het begin van de jaren 70. De oprichters waren Richard Bandler (student wiskunde en computers) en John Grinder, een professor linguïstiek. Het begon als een studie naar excellentie, oftewel wat maakt de beste nu de beste. In de praktijk bestudeerden ze 3 therapeuten (er waren er genoeg in Californië): Fritz Perls (gestalt therapie), Virginia Satir (familie therapie) en Milton Erickson (hypnotherapie). Deze werden alle drie gezien als toonaangevend op hun vakgebied. Toen ze deze 3 therapeuten bestudeerden, konden ze specifieke taal, gedragingen en helpende overtuigingen identificeren die in hun werk gebruikt werden. Toen deze waren geïdentificeerd, werden deze taalpatronen, gedragingen en overtuigingen gemodelleerd (in zekere zin gekopieerd). Toen ze gedupliceerd waren, konden ze onderwezen worden. Het resultaat was, dat andere therapeuten hun succes in de behandeling van cliënten significant konden verbeteren. Bandler en Grinder hadden geen achtergrond in psychologie of psychoanalyse. Dus ze waren niet getraind om te graven in redenen waarom mensen dingen doen die ze doen. Ze gebruikten wat later NLP genoemd werd: hun aandacht focuste zich op hoe mensen dingen doen. Begrijpen van de onderdelen van hoe iemand iets doet geeft de mogelijkheid tot verandering. In de jaren die volgden op de eerste stappen die Bandler en Grinder samen deden, zijn veel mensen betrokken geraakt bij NLP en er zijn verbazingwekkende vooruitgangen geboekt.
SAMENVATTING NLP komt oorspronkelijk uit Californië, waar Richard Bandler en John Grinder de weg aangaven. NLP bekijkt hoe mensen dingen doen, niet zozeer waarom ze dingen doen
VOORONDERSTELLINGEN Het helpt ons in ons functioneren als we geloven dat bepaalde dingen waar zijn. Wanneer we dingen besluiten voordat we iets doen, wanneer we voor-onderstellen, helpt het ons om de actie te voltooien. Een voorbeeld is een soldaat die op missie moet. Het is nuttig, in ieder geval vanuit het gezichtspunt van het leger, dat soldaten die op missie gaan besluiten (voor-onderstellen) dat hun land het waard is om voor te vechten. Evenzo is het nuttig voor een verkoper om in zijn producten te geloven. Het is belangrijk om te begrijpen dat niemand zegt, dat vooronderstellingen “waar” moeten zijn. Het is simpelweg het geloof dat het nuttig kan zijn om ze onder bepaalde omstandigheden te hebben. Als we het hebben over vooronderstellingen is de vraag die we moeten stellen niet “is het waar?” maar “zou het nuttig zijn om dit te geloven?”. Neem het voorbeeld van iemand die een sollicitatiegesprek gaat voeren. 2 mogelijke vooronderstellingen kunnen zijn:
Ik ga falen Ik ga succesvol zijn
We weten niet of een van deze vooronderstellingen waar is, maar het is duidelijk welke het meest nuttig zal zijn als je naar een sollicitatiegesprek gaat. NLP heeft zijn eigen vooronderstellingen. Niemand claimt dat ze echt waar zijn, maar wel dat het nuttig zou zijn als we zouden handelen alsof ze waar zijn. De enige manier om een vooronderstelling te testen is te handelen alsof hij waar is en te kijken wat er gebeurt. Hier volgen enkele van de meest gebruikte NLP vooronderstellingen, met een korte uitleg. DE KAART IS NIET HET GEBIED Een kaart van een berg is alleen maar een kaart; hij is niet de berg zelf. We ervaren de wereld door onze vijf zintuigen. Informatie wordt binnengezogen door de zintuigen en wordt binnenin ons gerepresenteerd – we tekenen een interne kaart van wat er buiten ons gebeurt. Het kan nuttig zijn om ons te realiseren dat deze representatie alleen maar een kaart is, niet de realiteit zelf.
Mensen reageren op hun kaart van de realiteit, niet op de echte werkelijkheid. NLP is de kunst om deze kaarten te veranderen, niet de werkelijkheid.
We reageren op onze interne kaart, niet op de wereld zoals die werkelijk buiten ons is. Omdat dit een intern proces is, kunnen we veranderen of kunnen we er enige invloed op uitoefenen. VERSTAND EN LICHAAM ZIJN EEN GEÏNTEGREERD SYSTEEM Hoewel het toen een radicale gedachte was, is het idee dat verstand en lichaam samenwerken als een gesmede eenheid nu breed geaccepteerd. Hoewel de mechanismes nog steeds niet helemaal worden begrepen.
MENSEN HEBBEN ALLE HULPBRONNEN DIE ZE NODIG HEBBEN – OOK DIE WELKE NODIG ZIJN OM EEN VERANDERING TOT STAND TE BRENGEN
We hebben allemaal hulpbronnen in ons waar we niet uit putten, ze zijn verborgen voor ons. NLP geeft ons methodes om deze bronnen wel aan te boren. DE BETEKENIS VAN COMMUNICATIE LIGT IN DE BOODSCHAP DIE WORDT ONTVANGEN Het maakt niet uit wat je tegen iemand zegt, het enige dat telt is wat zij horen. Simpel gezegd, als jij vraagt naar vier hamburgers en de verkoper denkt dat je er vijf vroeg, kun je er zeker van zijn dat je er vijf krijgt. Evenzo, als je iemand geluk wenst, zullen ze beoordelen of je het wel werkelijk meent. Dit betekent, dat de boodschap die ontvangen wordt afhangt van het niveau van oprechtheid dat zij denken dat je hebt – en dat kan heel anders zijn dan datgene dat je bedoelde. ER IS GEEN FALEN, ALLEEN FEEDBACK Als iets niet voor je werkt zijn er altijd lessen die geleerd kunnen worden. We genieten van onze successen, we leren van onze fouten. Het kan gemakkelijker voor je zijn als je het wegblijven van succes ziet als feedback in plaats van als falen. ALS JE DOET WAT JE ALTIJD DEED, ZAL JE KRIJGEN WAT JE ALTIJD KREEG Het is normaal voor mensen om gedragspatronen te herhalen, zelfs als je weet dat deze herhaalde actie niet het resultaat oplevert dat je ervan verwacht. Je kunt je hele leven besteden aan het maken van dezelfde fouten en het verkrijgen van dezelfde resultaten. KEUZE IS BETER DAN GEEN KEUZE Het kan een onaangename ervaring zijn als je voelt dat je een bepaalde richting in geduwd wordt, als je gelooft dat je geen keuze hebt. NLP laat zien hoe je de keuzes die er zijn beschikbaar kunt maken voor jou. Zelfs als je dan toch besluit dezelfde richting op te gaan, doe je het bewust, maak je een keuze. MENSEN DOEN HET BESTE DAT ZE KUNNEN MET DE KEUZES WAARVAN ZIJ DENKEN DAT ZE BESCHIKBAAR VOOR HEN ZIJN
De reden waarom mensen dingen doen die ze doen, is omdat ze niets beters kunnen bedenken. Ze zijn zich niet bewust van de alternatieve gedragingen of acties die effectiever zouden zijn. NADOEN VAN EXCELLENTIE LEIDT TOT EXCELLENTIE Als je echt goed wilt worden in iets, vind dan iemand die dit geweldig doet en kopieer wat hij/zij doet. VOORDAT JE IEMAND ANDERS KUNT VERANDEREN, MOET JE EERST JEZELF VERANDEREN Als je je anders gedraagt tegenover iemand anders, krijg je een andere reactie van hen. Dus: door het veranderen van jouw gedrag kun je hun gedrag beïnvloeden. Daarbij is het veranderen van jezelf een veel praktischer voorstel dan het veranderen van een ander.
SAMENVATTING Een vooronderstelling is iets dat we voor-onderstellen, iets dat we besluiten voordat we denken of handelen. Het is niet nodig om te geloven dat de vooronderstellingen waar zijn. Echter, het kan nuttig zijn om te handelen alsof ze waar zijn.
HOE WE HET LEVEN ERVAREN Een ingebeelde ervaring kan net zo echt zijn als een echte ervaring en het effect op jou kan net zo krachtig zijn. Mark Twain zei ooit zoiets als “ik heb heel nare ervaringen gehad in mijn leven, en sommige daarvan zijn werkelijk gebeurd”. Het punt dat hij maakte was dat we de mogelijkheid hebben om dingen in te beelden die zo echt zijn, dat ze ons van streek maken. Ouders die ’s avonds wachten op de thuiskomst van hun kinderen zijn hier heel erg goed in. Tegenovergesteld kunnen we net zo goed zijn in het inbeelden van goede dingen. Voor sommige mensen is het kijken van een vakantie programma op de televisie of het lezen van een brochure genoeg om hen naar de mooiste locaties in de wereld te brengen – in hun geest. Als we denken aan de toekomst zijn we hem eigenlijk in onze hersenen aan het creëren. We spelen een film, horen een gesprek of ervaren hoe het zou zijn in een denkbeeldige toekomst. We ervaren wat we in ons hoofd creëren. En dit geldt niet alleen voor toekomstige gebeurtenissen. We doen hetzelfde met gebeurtenissen uit het verleden. Het verschil is natuurlijk dat het proces van vooruit kijken inbeelding vereist van iets dat nog niet is gebeurd. Als we terugkijken, denken we aan een gebeurtenis die echt plaatsvond. Kijk er zo naar. Ergens in jouw verleden gebeurde er iets onplezierigs met je. Je bent bijvoorbeeld achterna gezeten door een blaffende hond en je was erg bang. Dus, wanneer je aan deze ervaring denkt, komt een beetje van de angst die je toen voelde weer bij je terug. Wat veroorzaakt deze angst? Is het de gebeurtenis zelf, die jaren geleden gebeurde, of is het het herinneren van de gebeurtenis – het spelen van de film – dat de angst veroorzaakt? Het NLP antwoord is, dat de film je de problemen oplevert. Deze conclusie heeft vergaande consequenties en is ook heel goed nieuws. Dit betekent dat alles wat buiten het “nu” moment gebeurt – jij bent NU deze woorden aan het lezen – wordt ervaren als een film die zich in onze hoofden afspeelt. Dit geeft ons in potentie de mogelijkheid van controle. Alles wat we moeten doen is de leiding nemen over de film, we worden onze eigen regisseur. Laten we teruggaan naar het moment dat we achterna gezeten worden door de hond. Toen ervoeren we de gebeurtenis met onze zintuigen. We zagen, we hoorden, we voelden, we roken. Misschien proefden we zelfs angst. Als we terugkijken her-ervaren we de gebeurtenis op de manier waarop we het ons herinneren in onze gedachten. Het belangwekkende dat NLP heeft ontdekt is, dat ons antwoord op deze herinneringen wordt bepaald door de structuur die we creëren. Bijvoorbeeld, als je de film van de hond opnieuw speelt, maar dan de hond verder weg laat staan en het geluid van het blaffen iets zachter zet, dan herinner je je de gebeurtenis als veel minder angstig. Niemand suggereert dat toen de hond verder weg was. Wat toen gebeurde is niet belangrijk. Het is niet de gebeurtenis die je nu nog angstig maakt; het is je herinnering aan de gebeurtenis. Dus waarom zouden we niet met die herinnering spelen?
Het zal je niet verrassen dat NLP heel veel manieren heeft om de interne films te veranderen of opnieuw op te nemen.
SAMENVATTING De enige realiteit is het “nu” moment. Al het andere is of bedacht of herinnerd. We kunnen de manier waarop we inbeelden of herinneren veranderen als we dat willen.
DOELVOORWAARDEN Een definitie van een vervullend leven kan zijn dat je bereikt wat je wilde bereiken. Maar veel mensen weten niet wat ze willen. Ze denken niet positief en helder over wat ze willen, laat staan dat ze een plan opstellen over hoe ze het gaan bereiken. Ze plannen een vakantie, een nieuwe keuken, een nieuwe garderobe. Ze werken aan of ontwerpen ondernemingsplannen op hun werk. Echter, plannen wat je van het leven wilt is vaak lukraak of niet-bestaand. Een van de redenen hiervoor is dat veel mensen alleen denken in het oplossen van problemen. Ze vullen een groot deel van hun tijd op de automatische piloot, doen de dingen die ze doen. Op het moment dat er een probleem opduikt, werken ze hieraan tot ze een oplossing hebben of het op de een of andere manier omzeild hebben. Het is waarschijnlijk dat je je heel gemakkelijk kunt herinneren wanneer je voor de laatste keer een kleine perikel van het leven hebt opgelost. Dit kan zijn het vinden van een nieuwe baan of het vinden van een parkeerplek. Kun je je herinneren wanneer je wakker werd en je ernstig nadacht over hoe je het leven beter voor jezelf kunt maken? Dat gebeurt niet zo vaak. Een van de gouden bouwstenen van NLP zijn de Doelvoorwaarden . Deze geven een gestructureerde manier om positief te denken aan wat je wil en hoe dat je dat gaat bereiken. Hier is een kort overzicht van de procedure. STAP 1 Besluit wat het is dat je wilt bereiken en beschrijf het positief. Veel mensen kunnen gemakkelijk aangeven wat ze niet willen en dat helpt ze niet echt verder. Het brein kan niet omgaan met ontkenningen, alleen met positieve stellingen. Ben (letterlijk) positief over wat je wilt. STAP 2 Hoe weet je dat je hebt bereikt wat je wilde? Je moet een bewijsprocedure hebben. STAP 3 Start en hou vol. Vraag jezelf hoe, specifiek, je het proces van krijgen wat je wilt gaat krijgen begint. Hoe start ik, wat doe ik eerst? En ook hoe, specifiek, zal ik het proces tot aan mijn resultaat volhouden? STAP 4 Zet je doel in een context, waarbij je vragen beantwoordt als: Wanneer wil je het? Met wie wil je het? Waar wil je het? Hoe lang wil je het hebben?
STAP 5 Hou de positieve neveneffecten vast. Dit houdt in dat je denkt aan je huidige gedrag en situatie en identificeert wat het positieve voordeel is dat je ervan hebt. Je kan er zeker van zijn dat er iets is. Bijvoorbeeld, een roker vindt een sigaret een goed excuus om een pauze te houden. Pauzes zijn goed en moeten behouden blijven. Deze stap gaat erover dat je je eigen positieve effecten vasthoudt en dingen bedenkt om ze te bewaren. STAP 6 Check de ecologie, hier in de zin van effecten, omgevingsfactoren. Kosten: is het bereiken van je doel het geld waard dat het kost (of dat je zult verliezen) om het te bereiken? Tijd: is het bereiken van je doel het waard dat je deze hoeveelheid tijd erin steekt? Relaties: hoe zal het bereiken van je doel invloed hebben op andere mensen? Is dit oké? STAP 7 Zet je doel in een bredere context. Dit betekent dat je breder moet denken over je doel. Nuttige vragen zijn dan: Wat zal er nog meer gebeuren als ik krijg wat ik wil? Kunnen er onwenselijke bijproducten zijn? Wat moet ik opgeven om mijn doel te bereiken? Wat moet ik vasthouden om mijn doel te bereiken? STAP 8 De interne check. Dit is de meest belangrijke controle van allemaal. Dit is waar je van binnen gaat kijken om te begrijpen hoe je echt voelt over je doel. Je buikgevoel. Neem je tijd om stil te luisteren en te besluiten of je doel nu als het enige juiste voor je voelt. Let vooral goed op “jamaar” antwoorden.
SAMENVATTING 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Wat wil je? (positief gesteld) Hoe weet je dat je het hebt bereikt? Hoe start je en hou je vol terwijl je richting je doel gaat? Zet je doel in een context Behoud de positieve neveneffecten Is het de tijd en de kosten waard? Zet het in een bredere context Laatste interne controle
RAPPORT De meesten van ons hebben wel eens de ervaring gehad dat we iemand voor de eerste keer ontmoetten en merkten dat we ons meteen op ons gemak bij hem voelden. Dan ben je “in rapport” met hem en de dialoog en/of de onderhandelingen tussen jullie gaan gemakkelijk en moeiteloos. Voor de meeste mensen is dit een natuurlijk fenomeen dat af en toe optreedt. Mensen die met NLP werken, hebben geïdentificeerd wat er werkelijk gebeurt wanneer twee mensen in rapport zijn. Hier volgen twee van de meest belangrijke elementen. Lichaamstaal en intonatie Je bent geneigd te denken dat wanneer twee of meer mensen elkaar ontmoeten het belangrijkste element wordt gevormd door de woorden die worden uitgewisseld. Dit is niet zo. Als we informatie ontvangen zijn we meer geneigd aandacht te schenken aan de intonatie en lichaamstaal die wordt gebruikt door de persoon die tegen ons praat. Bijvoorbeeld, als iemand zegt dat hij je aardig vindt, maar dan met een sarcastische stem, geloof je meer in de sarcastische toon dan in de woorden die je hoort. NLP benadrukt het belang van een juiste intonatie als je spreekt. Tegelijkertijd, als iemand “ja” tegen je zegt terwijl hij het hoofd schud alsof hij “nee” zegt, is het het meest aannemelijk dat de boodschap die aankomt de “nee” (de boodschap van de lichaamstaal) is. En niet de “ja” welke in de woorden zat. NLP kijkt van dichtbij naar de lichaamstaal en naar wat je kan doen om een hoger niveau van rapport te krijgen met de mensen waar je mee in contact komt. Taal Een ander aspect van rapport zit in de woorden die de mensen gebruiken. Het is veel gemakkelijker om een goede relatie op te bouwen met iemand wanneer je “dezelfde taal spreekt”. NLP vindt het een belangrijk feit dat we de wereld binnenkrijgen door onze zintuigen (in NLP jargon de representatiesystemen). Visueel Auditief Kinesthetisch Olfactoir Gustatoir
Zien Horen Aanraken/voelen Ruiken Proeven
Hoewel onze zintuigen meestal allemaal aan het werk zijn, vertrouwen we het meest op de visuele, auditieve en kinesthetische systemen. Daarentegen hebben we ieder voor zich een
individuele voorkeur voor de mate waarin we deze zintuigen gebruiken, hoe we informatie verwerken. Je kan iemands voorkeuren identificeren uit de taal die ze gebruiken. De woorden in een taal die gebaseerd zijn op de zintuigen worden in NLP jargon predicaten genoemd. Een predicaat is een woord dat je iets vertelt over iets. De predicaten in de volgende zinnen zijn vetgedrukt. De hemel is helder. De lucht is droog. Het oppervlak is ruw. Van de drie hoofdzintuigen (horen, zien, voelen) hebben de mensen er één waar ze de voorkeur aan geven boven de andere twee. Door te luisteren naar de taal die ze gebruiken kan je vertellen welke dit is. De waarde hiervan is, dat wanneer je bij iemand het hoofdsysteem hebt ontdekt, je weet hoe ze informatie verwerken. Het is dan eenvoudig om met ze te praten “in hun eigen taal”. Dit verzekert je dat a. Ze duidelijker begrijpen waar je het over hebt; En b. Ze zich meer in rapport voelen met jou. Hier zijn enkele voorbeelden van dingen die mensen kunnen zeggen met een daarop aansluitend antwoord. Zin: Ik kan zien dat ik in de toekomst succesvol zal zijn. Antwoord: Ja, ik denk dat je een stralende toekomst tegemoet gaat. Zin: Mijn partner en ik lijken de laatste tijd in perfecte harmonie te leven. Antwoord: Het is fijn om te horen dat jullie het zo goed doen samen. Zin: Ik voel me zoveel beter nu ik niet meer zo onder druk sta. Antwoord. Het is fijn om te weten dat alles zo gladjes verloopt. Als je voor groepen praat ben je niet in een positie dat je iedereen individueel op zijn representatiesysteem kan bedienen. Maar wat je wel kan doen is je ervan verzekeren dat jouw
presentatie (zowel mondeling als op schrift) predicaten van alle representatiesystemen bevat. Zo kun je zeker zijn dat je iedereen bereikt. Als je iets te weten wilt komen over je eigen representatiesystemen kun je de volgende oefening doen. Deze geeft je een indicatie waar je voorkeuren liggen. Zet voor elke van de volgende beweringen een nummer naast de zin volgens het scoresysteem. Je kunt ook je antwoorden op een los vel noteren. 3 = beschrijft jou het beste 2 = de volgende beste 1 = het minst passend 1. Ik besloot om dit boek te lezen omdat Ik voelde dat ik het zou kunnen gebruiken Het klonk alsof ik het zou kunnen gebruiken Het zag eruit alsof ik het zou kunnen gebruiken
2. Tijdens een ruzie word ik het meest beïnvloed door De intonatie van de ander Of ik wel of niet de argumenten van de ander zie Of ik me wel of niet goed voel bij wat de ander zegt
3. Ik communiceer het gemakkelijkst over wat er in me leeft door De manier waarop ik me kleed en eruit zie De gevoelens die ik deel De klank van mijn stem
4. Het is gemakkelijk voor me om Het ideale volume en instelling te vinden op een stereo-systeem Het meest comfortabele bankstel uit te kiezen Mooie rijke kleurencombinaties uit te kiezen
5. Als ik voor het eerst een ruimte vol mensen binnenkom begin ik met Eens goed rond te kijken Te luisteren wat er gaande is Het voelen van de sfeer in de ruimte
Zet hieronder je antwoorden neer 1
2 K A V
3 A V K
4 V K A
5 A K V
V A K
Tel nu de antwoorden van iedere letter bij elkaar op V (Visueel)
A (Auditief)
K (Kinesthetisch)
Vraag 1 Vraag 2 Vraag 3 Vraag 4 Vraag 5 Totaal De vergelijking van de totalen geeft je een indicatie voor jouw relatieve voorkeur voor de grootste representatiesystemen: visueel, auditief en kinesthetisch.
SAMENVATTING Als je in rapport bent kun je sterkere en betere relaties bouwen. Drie aspecten van rapport zijn: 1. Lichaamstaal 2. Stem intonatie 3. De woorden die we gebruiken
MODELLEREN Modelleren neemt ons mee naar het begin van NLP. Bandler en Grinder begonnen met het modelleren van andere mensen. De eerste vooronderstelling was, dat als je kon bepalen wat de beste nu de beste maakte, je dat aan anderen kon leren. Het vroege werk van Bandler en Grinder ging over het modelleren van excellentie. Ze spraken over zoeken naar het verschil dat het verschil maakt. Net als bij de meeste onderdelen van NLP is er ook aan dit idee niet veel radicaal nieuws te ontdekken. We zijn allemaal van nature goed in de kunst van het modelleren. Alleen weten de meesten van ons dat niet. Wat NLP doet, is ons weer bewust maken van deze vaardigheid zodat hij onderzocht, begrepen en bewust gedaan kan worden. Zoals de gewoonte is met NLP zijn er veel verschillende technieken en strategieën ontworpen om ons te helpen bewust andere mensen te modelleren, met de intentie om excellentie te kopiëren. In dit boek beperken we ons tot het bekijken van het modelleren dat we al doen, vaak onbewust. Voor de meeste van ons zijn onze ouders de eerste rolmodellen. Het kan heel interessant zijn om de grote overeenkomsten te zien die soms bestaan tussen verschillende generaties. Vooral vaders en zonen en moeders en dochters. Je ziet vaak overeenkomsten in: Hoe ze lopen Hoe ze staan en zitten Hoe ze praten Fysieke maniertjes en gewoonten Hun kijk op de wereld/vooroordelen Soms groeit een kind op als een kloon van één van de ouders. Maar meestal nemen ze enkele karakteristieken over, maar niet allemaal. Waar komen die andere karaktertrekjes dan vandaan? Vaak is het antwoord: andere rolmodellen. Zoals: Broers en zussen (vaak oudere) Andere familieleden Vrienden Andere belangrijke figuren in het leven van een kind Karakters uit boeken, films en TV (zowel fictief als non-fictief) Sommige mensen beweren dat alles wat we doen en zeggen voortkomt uit kopieergedrag. Fysieke maniertjes, de manier waarop we praten, zelfs onze waarden en overtuigingen worden ergens uit gekopieerd. We zijn alleen individuen in het feit dat we een unieke mix van modellen hebben van waaruit we putten en die we in meer of mindere mate gebruiken. We zijn een lappendeken, met allemaal individuele stukken materiaal die weer uit andere dekens gehaald zijn. We zijn onze eigen unieke mix van materialen, allemaal ergens van geleend.
Modelleren levert heel veel op. Het is de manier waarop kinderen leren te lopen en te praten. We leren ook Anderen respecteren Zelfrespect Hoe te slagen Hoe lief te hebben Hoe gelukkig te zijn Maar omdat het meeste van onze modellering onbewust gebeurt, leren we ook Hoe we ons zorgen moeten maken Hoe we depressief moeten zijn Hoe we moeten uitstellen Hoe kritisch te zijn Hoe te klagen Hoe egoïstisch te zijn Hoe boos te zijn Hoe afgeleid te zijn Hoe onvervuld te zijn Hoe ongelukkig te zijn Als je goed bent in één van deze dingen, kun je er zeker van zijn dat je veel tijd hebt doorgebracht met iemand die een expert was. Weet je wie dat is? NLP laat ons zien en onderzoeken hoe we onze levens leven. Het brengt dit naar ons bewustzijn. En met bewustzijn komt keuze. Als je weet dat je een keuze hebt, weet je dat je de controle over je leven kan nemen. Wil ik zo zijn of wil ik anders zijn? Als je wilt veranderen kun je NLP technieken en strategieën gebruiken om alternatieve manieren van zijn te modelleren.
SAMENVATTING We zijn allen van nature behept met de kunst van modelleren We kiezen onze ouders en andere belangrijke mensen in ons leven als rolmodel Sommige onderdelen van onze modellering leveren ons wat op, andere niet NLP geeft ons een gestructureerde benadering van het modelleren
GESTELDHEDEN Het is vanzelfsprekend dat de kwaliteit van ons leven wordt bepaald door de gesteldheid waarin we ons bevinden. Op ieder moment bevinden we ons in een bepaalde staat. We hebben natuurlijk allemaal een repertoire aan gesteldheden (stemmingen), sommige hebben we vaak, anderen minder vaak. Het spectrum van ons repertoire varieert ook van persoon tot persoon. Er zijn verschillende manieren om de staat waarin wij verkeren te omschrijven. We kunnen spreken over: Ons lijf – hoe we ons fysiek voelen Onze emoties – onze interne kinesthetische reactie op wat we ervaren Onze geestelijke gesteldheid – ons niveau van alertheid en bewustzijn, de hoeveelheid en snelheid van onze geestelijke activiteit En voor sommigen: Onze spirituele gesteldheid – het niveau van bewustzijn van de relatie tussen onszelf en iets dat groter is dan wijzelf. Denk aan de gesteldheden die je hebt op verschillende momenten in je leven: Je ligt op het strand Je zit vast in het verkeer Je wordt net wakker Je bent aan het trainen Je zit uit te buiken na een lekker diner
JE BASISGESTELDHEID Hoewel we allemaal een range aan staten hebben waarin we ons bewegen, hebben we ook allemaal een basisgesteldheid, een staat waarin we ons een groot deel van de tijd bevinden, een toestand waarin we ons het meeste thuis voelen. Het kan zijn dat je nog nooit aandacht hebt besteed aan deze gesteldheid. Nu je weet dat je deze staat hebt, kun je naar binnen gaan en je bewust worden van de karakteristieken van je eigen basisgesteldheid. Omdat je zo bekend bent met je basisgesteldheid, voel je je er in thuis. Maar dat betekent niet, dat voor iedereen de basisgesteldheid comfortabel is. Iemands basisgesteldheid kan ook kwetsbaar zijn, of geagiteerd, waakzaam of angstig. Voor hetzelfde geld is je basisgesteldheid er één met een hoge mate van spierspanning of juist heel ontspannen. Sommige basisgesteldheden zijn niet erg plezierig. Maar ze voelen wel heel vertrouwd aan voor degene die hen bezit. Als je meer wilt weten over je eigen basisgesteldheid, raad ik je deze oefening aan.Begin met een paar minuten rustig zitten in stilte. Zo kun je jezelf vertrouwd maken met je basisgesteldheid. Je zult merken dat je kennis met hem kunt maken: hoe zie je eruit, hoe klink je (luister naar je stem) en hoe voel je. En als je deze informatie hebt, ga je naar de vragenlijst.
DEEL 1
Een beschrijving van je basisgesteldheid Hoe voelt je lichaam fysiek?
Wat voel je (emotioneel) van binnen?
Hoe beschrijf je je geestelijke gesteldheid?
Hoe beschrijf je je spirituele staat (indien aanwezig)
Welke woorden zou je gebruiken om je basisgesteldheid aan iemand anders te beschrijven?
DEEL 2 Waar komt je basisgesteldheid vandaan? Leerde je hem van iemand? En zo ja, van wie?
Leerde je hem bewust of onbewust?
Is dit de basisgesteldheid die je wilt hebben?
Hoe zou je ideale basisgesteldheid eruit zien?
DE KUNST VAN STAAT -BEHEERSING Mensen die hun gesteldheid kunnen beheersen zijn succesvol en hebben controle over hun leven. Het is het verschil dat het verschil maakt. Denk aan jouw kijk op de wereld en de kracht die jij hebt op de dagen dat je bruisend, gelukkig en vol van energie bent. Vergelijk dit nu eens met hoe je naar de wereld kijkt als je moe bent of je niet helemaal lekker voelt – hoe onmachtig je je dan kan voelen. Het is gemakkelijk te zien dat als je van gesteldheid kan veranderen, je aanzienlijk meer controle over je leven hebt. Je zal gelukkiger en dus meer succesvol zijn. Als we hier vanuit de NLP naar kijken, zal de eerste vraag zijn: is het mogelijk om je staat te veranderen? Natuurlijk is het antwoord “ja”. We kunnen dat in een oogwenk doen. De meeste van ons hebben wel de ervaring dat we opeens kunnen ontploffen van woede. Aan de andere kant van de schaal hebben de meesten ook wel de ervaring dat je hart ogenblikkelijk smelt – misschien bij het zien van een pasgeboren baby. Omdat het veranderen van gesteldheid zo natuurlijk is, is het iets dat we allemaal kunnen. Dus is het perfect voor een NLP benadering. NLP geeft inzicht in het proces en geeft ons dus de mogelijkheid om met onze wil onze gesteldheid te veranderen.
ER ZIJN VIER STAPPEN Stap 1: begrijpen Het begrijpen van de onderdelen van een bepaalde gesteldheid Stap 2: bewustzijn De mogelijkheid tot het herkennen en begrijpen van de staat waarin je bent, op elk moment Stap 3: Verandering De mogelijkheid om opzettelijk je staat te veranderen, met je wil Stap 4: gebruiken Dit gaat over timing. Als je op het juiste moment in de juiste gesteldheid bent en als je deze kan gebruiken als vindingrijke staat, zal hij zeker verschil maken in je leven.
SAMENVATTING We zijn altijd in een bepaalde gesteldheid. Degene waar we ons het meeste in bevinden is onze basisgesteldheid. Als we leren onze staat (gesteldheid) te beheersen, kunnen we gelukkiger en succesvoller zijn. De 4 stappen om je gesteldheid te veranderen zijn:
Begrijpen Bewustzijn Veranderen Gebruiken
INTRODUCTIE TAALPATRONEN NLP onderzoekt de taal die mensen iedere dag gebruiken om de wereld te beschrijven waarin zij zien, horen en ervaren. We vertalen de informatie die we vanuit onze zintuigen ontvangen in woorden. Dan kunnen we erover nadenken en ze met anderen of met onszelf bespreken. Maar er is een hoop informatie voor ons beschikbaar. Er is geschat dat er op ieder moment ongeveer 2 miljoen bits aan informatie beschikbaar is voor onze zintuigen. Om al deze informatie te vertalen in woorden zou een geweldige taak zijn. Ons brein perst de informatie die we ontvangen op drie manieren tot hapklare taal. Het verwijdert informatie Onze hersenen zijn selectief in het vertalen van informatie in woorden. We negeren de meeste informatie die tot ons komt, omdat de verwijdering plaatsvindt voordat de informatie wordt omgezet naar woorden. We zijn ons niet bewust van datgene wat verwijderd wordt. Het generaliseert informatie Onze hersenen gebruiken het geheugen om informatie die binnenkomt te vergelijken met wat in het verleden is gebeurd. Ze kijken naar terugkerende patronen. En dan voorspellen ze wat er in de toekomst gaat gebeuren. Dit is heel nuttig: het brein generaliseert dat als je je hand vlakbij een kaars houdt, je hand pijn gaat doen. Maar het is minder nuttig als de generalisatie is: “iedereen haat me”. Het verdraait informatie Wij zijn het product van wat we ervaren. Alles wat gebeurt helpt ons onze gedachten over de wereld te vormen. Maar omdat iedereen andere ervaringen heeft, denken we allemaal anders over de wereld. We ontwikkelen allemaal filters die we gebruiken om de wereld “hout te laten snijden”. Deze filters verdraaien informatie. Een klassiek voorbeeld van deze verdraaiing is om naar twee kanten van een ruzie te luisteren. Allebei de partijen zullen eerlijk zeggen wat er is gebeurd, maar ze hebben allebei een compleet andere versie. Een speciale vorm van verdraaiing is het proces waarin mensen zelfstandige naamwoorden in werkwoorden veranderen. Als iemand zegt “ik voel me rusteloos”, wordt rusteloos opeens iets met een vaste vorm. Dat is het niet. Rusteloos zijn is een activiteit. Om rusteloos te begrijpen moet je het terugvertalen naar een werkwoord. Je zou zo iemand bijvoorbeeld kunnen vragen wat er van binnen gebeurt wanneer ze zich rusteloos voelen. Dan kunnen ze weer denken aan rusteloos als een activiteit, wat het natuurlijk ook is. We laten weg, generaliseren en verdraaien de informatie die zich bij ons aandient. Dus? Als we het allemaal doen, is het gewoon zoals het is. Dat is waar, maar zou het niet nuttig voor ons zijn om ons meer bewust et zijn van wat we doen als we datgene wat we ervaren transformeren in wat we zeggen dat we ervaren?
Als we informatie weglaten, kan het nuttig zijn te weten wat we hebben weggelaten. Als we generaliseren, kan het nuttig zijn deze generalisaties uit te dagen. Als we informatie verdraaien, kan het nuttig zijn om te onderzoeken hoe we de informatie hebben verdraaid. NLP heeft manieren ontwikkeld om deze weglatingen, generalisaties en verdraaiingen uit te dagen.
SAMENVATTING We gebruiken taal om voor onszelf en anderen de wereld waarin we leven te omschrijven. Terwijl we dingen ervaren zorgt ons brein voor
Weglaten van informatie Generaliseren van informatie Verdraaien van informatie
Het begrijpen van taalpatronen kan ons helpen om de dingen die we hebben weggelaten, gegeneraliseerd of verdraaid weer te vinden.
ENKELE AFSLUITENDE WOORDEN En toen was het klaar. NLP in 6000 woorden. Als je het allemaal in één keer hebt uitgelezen, ben je waarschijnlijk een half uur bezig geweest. Als je de oefeningen niet hebt gedaan, is het de moeite waard om daar nog een keer een half uur aan te besteden. Ook is het zo, dat wanneer je het boekje in één keer hebt uitgelezen je hoofd waarschijnlijk tolt. Dat is te verwachten. We hebben je veel informatie gegeven over hoe jij en andere mensen functioneren – veel stof tot overdenken. Laat je hersenen het even verwerken. Uiteindelijk zal alles voor je ineen passen en zal je het kunnen doorgronden. Het kan ook zo zijn dat je het gevoel hebt dat je meer wilt weten. Uiteraard was dit één van de bedoelingen van dit boekje. We geloven er heilig in dat de kennis van NLP je meer uit je leven kan laten halen, je gelukkiger en succesvoller kan laten zijn. We willen van harte dat de wereld een prettigere plek wordt om in te leven. Dus zijn deze afsluitende woorden een herhaling van de introductie. Als je geïnteresseerd bent in het leren van NLP, volg dan een cursus. Want lezen over NLP is één ding, het is een heel ander verhaal om het te zien, te horen en te ervaren.
