losse nummers f 3,50
Midden-Del Hidden-Delfkrant 37
verschijnt zesMaal per jaar
0
zevende jaargang nr. 2, april 198 3
2 zevende jaargang nr. 2, april 1983
Midden-Delfkrant REDACTIONEEL
Wel , Midden- Delfland is een agraris ch gebied. Jan is het ook logisch dat er veel aandacht aan agrarische zaken wordt bes t eed.
zevende jaargang nr. 2, april 1983 De Midd~n-Delfkrant verschijnt zes maal per jaar Redactie: Ar1e van den Berg Arie Olsthoorn Jacques Moerman Marika van _Ooststroom Frits van Ooststroom Gerard Peet Fotografie: Fred Hess, Rijswijk ZH Vormgeving en productie: Frits van Oos tstroom, Ge.r a rd Peet Druk: S1eca Repro B.V., Delft Overname van artikelen is in vele gevallen mogelijk in overleg met de redactie. Kopij en suggesties voor kopij zijn van harte welkom bij de redactie. Verantwoording Publicatie van artikelen behoeft niet te betekenen dat de daarin vervatte meningen het inzicht van de MiddenDelfland Vereniging weergeven : Reda ~ tieadres:
Oosteinde 167, 2611 VD Delft Telefoon (OJ S) 12 45 52
Op 14 april zal de Ve r eniging haar jaarli jkse ledenver gade r i ng houden in het gemeenlandshuis van het Hoogneemraadschap DelfZand. Reden voor ons om wat aandacht aan het Hoogheemraadschap Delfland, ook zo belangrijk voor ons gebied, te besteden . I n het verlengde van die aandacht is het ook logisch om de ar tikelenr eeks voor t te zetten die in ons vorige nummer begon : over peilver laging . Een kort versl~ van de door de Vereniging georganiseefde discussieavond over dit onderwerp, plus een bijdrage van Arie OZsthoorn behandelen dit· agrarische onderwerp .
Veel aandacht ook voor ver keer . I n een vorig nummer deed de I-!er kgroep St op Rijksweg 19 een opr oep om met ideeen te komen om iets t e doen met het zandlichaan van Rijksweg 19 mocht dat inde r daad zonder asfalt bekleding bU,jven . De r esultaten van die opr oep heeft de Werkgr oep Stop Rijksweg 19 op een rij gezet, en wij hebben ze gepubliceerd. Ook bes teden we aandacht aan de afslui t i ng van de polderwegen voor door gaand (s luip ) ver keer; he t geen ook in een vorig nummer al beloofd was , en hetgeen ook de laatste keer niet zal zijn .
In feite is dit nummer sterk agrar isch gericht . Het tweede deel van de ar tikelenreeks over de ontwikkeling van de ft1idden- DeZflandse boerderij, aandacht voor de discussie r ond wr ang en beplantingen in Midden- Delfland, en de vaste rubriek van Arie van den Berg passen in deze sfeer .
Deze twee hoofdonderwerpen zijn gelardee r d met wat kleiner spul . Aandacht voor een poging weer modelvliegen in Midden- Delfland mogelijk te maken, de vorder ingen van de Recons tructiecommissie, industrie in Midden- Delfland bij Rotterdam en Delft, en nog meer . Een afWisseiend nummer dus toch nog .
CWiddenEDeliJafld ~reniging
Uitgave De Midden-Delfkrant is een uitgave van de Midden-Delfland Vereniging en van de Stichting Bezoekerscentrum Midden-Delfland. Abonnementen op de Midden-Delfkrant zijn aileen mogelijk door lid te worden van de Midden-Delfland Vereniging. De minimum contributie bedraagt f 20,-- per jaar, voor jeugdleden (t/m 17 jaar) f 7,50. Aanmelding door storting op postrekenlng 3928463 ten name v an de Midden-Delfland Vereniging te Vlaardingen, onder vermelding van 1 nieuw lid 1 • u kunt ook bellen: (010) 74 25 98, of schrijven aan: Secretariaat Midden-Delfland Vereniging, Trekkade 20, 3137 KD Vlaardingen. Opzegging van het lidmaatschap/ abonnement uitsluitend schriftelijk aan het secretariaat. Opzegging kan slechts geschieden tegen het einde van he.t verenigingsjaar en met ini~htneming van ee~ opzegtermijn v"n vli.el" weken .
Midden-Delfkrant
1
Secretariaat
Bestuur
Midden-Delfland Vereniging Trekkade 20, 3137 KD Vlaardingen Telefoon (010) 74 25 98 Postrekening 3928463 Verenigingenregister Delft V 397143
J.H. Schutjes, voorzitter Holierhoek 10, 2636 EJ Schipluiden Telefoon (01738) 89 27
Doel de bevolking van Midden-Delfland en ornliggende steden te inforrneren over, en nauw te betrekken bij het beheer van het gebied en bij de voorbereiding en uitvoering van veranderingen in dit gebied; het kritisch volgen van dit beheer en van de voorbereiding en uitvoering van die veranderingen alsrnede het stirnuleren van een actieve inbreng van de bevo1king _daarin; het bevorderen van het onderlinge begrip ·. tuss~n de verschil:lende bel'ang'Piebbenden in d-it .gebied, mede door ' het stirnuleren van onderlinge kontakten. (artikel 2 van de statuten)
F.W . van Ooststroorn, secretarispenningmeester/natuur en landschap Trekkade 20, 3137 KD Vlaardingen Telefoon (010) 74 25 98 J.G.M. Peet, inspraak en voorlicht i ng Oosteinde 167, 2611 VD Delft Telefoon (015) 12 45 52 S. van der Kooij, landbouw Zuidbuurt 29, 3141 EN Maassluis Te lefoon (0 1899) 143 96 P.W. van Winden, landbouw Schi eweg 166, 2627 AS Delft Telefoon (015) 56 31 17 W. Nell, landbouw Parallelweg 3, 3155 RM Maasland •Telefoon (01899·) 145 73 J.A.A. Delsman, recreatie Krekelpad 6, 2623 EV Delft Telefoon (015) 61 47 OS
Midden-Delfkrant
3
14 april: ALGEMENE LEDENVERGADERING TE GAST BIJ RET HOOGHEEMRAADSCHAP DELFLAND De jaarlijkse algemene ledenvergadering zal dit jaar op 14 april plaatsvinden in het gebouw van het Hoogheemraadschap Delfland. De Vereniging is daar dan te gast. Tegen die achtergrond geven we dan ook 1n deze Hidden-Delfkrant een kleine introductie van het Hoogheemraadschap Delfland, en van het belang van het Hoogheemraadschap voor het gebied MiddenDelfland.
met de peilen; en oak de watersport in ~1i dden-Delf land is gebaat bij een goede . beheersing van het boezempeil. In Midden-Delfland zal in de toekomst ten aanzien van de peilen mogelijk het een en ander te gebeuren staan: nieuwe gemalen, verlagi ng van peilen? WATERKWALITEIT
Het Hoogheemraadschap, met zijn door de eeuwen heen in geb ruik zijnde naam, is een van de overheidslichamen die we kennen. Het gebied van Delfland li g t globaal tussen de Noordzee, Rotterdamse I,Taterweg, Schiedam, Zoetermeer en I,Tassenaar. Het beslaat zo' n 41 .000 ha. en er wonen ongeveer 1,2 miljoen mensen. De belangrijkste taken van Delfland zijn: -bescherming tegen het buitenwater, de zee b.v.; - waterbeheers ing: de zorg voor het juiste peil; · -de kwaliteit van het oppervlaktewa ter ; -beheer en onderhoud van bepaalde wegen en vaarwegen. In Midden-Delfland hebben we direkt het meest met de laatste drie te maken; die wo rden althans het nuidelijkst zichtbaar in ons gebied.
boezem en polders is voor vele zaken van groat belang . De agrarische bedrijfsvoerinf, is sterk afhankelijk van de hoo g te en de beheersing van het peil; funderin gen van gebouwen kunnen bij slechte peilbeheersing schade lijden; de natuurwaarden in een gebied als Midden-Delfland hangen sterk samen
Delfland heeft oak taken ten aanzien van de waterkwaliteit. De l andbouw i s gebaat bij een goede waterkwaliteit, om niet te zeggen dat een goede waterkwaliteit noodzaak is voor landbouw. !1aar oak voor rekreatie b. v . is een goe de waterkwaliteit noodzakelijk, e t c. Vl ak bij Midden- Delfland bouwde
BESCHERMING TEGEN BUITENWATER ~1idden- Delfland,
en daarnaast oak de andere geb ieden van Delfland, liggen lager dan de zeespiege l. Bescherming is geboden, en daarvoor houdt Delfland zeewering en rivierwaterkering in stand . WATERBEHEERSING Het water in de vaarten, to chten, sloten, e.d. moe t op het gewenste peil worden gehouden. Oak dat behoort tot de taken van Delfland. Wanneer het regent moet het overtollige water uit de polders op de boezem en van daaruit op het buitenwater worden uitgemalen. Bij langdurige droogte moet zoet water worden ingelaten. In Midden-Delfland behoren onder meer de Schie en de_Vaar t en Vlieten tot de De lfl andse boezem. Het op peil houden van het water in
.
. :. .;: .~:.:.;:.::_~;.p- ~~~::-~~ . ._;-~~~~_;-~~~-.2?~~~~~\;;;":~·-·,""·'--.....:.~:,:~;~,,"'~;,.~_·,~·-
~-~~~~~~~~~;;·::· _ -
4 zevende jaargang nr. 2, april 1983
Delf land een enorme waterzuiveringsinstallatie: de Groote Lucht bij Vlaardineen. BEREER (WATER)WEGEN Delfland heeft in totaal 120 km paden en wegen in onderhoud. Een deel daar van li gt in ~ 1 idden-Delfland. Ook het beheer van de waterwe gen door Delfland raakt !·1idden-Delfland, voora l ·w aar ·het de vaa rt op de Vaart en Vlieten betreft, de rekreatievaa rt.
..· -
. ---...
-
GE~1EENLANDSRUIS
Aan de Oude Delft in Delft li gt een van de mooiste panden die de tach al mooie stad Delft rijk is: het Gemeenlandshuis van Delfland. Daar zal de Vereniging zijn jaarvergadering mogen houden. Ret gebouw dateert uit omstreeks 1520. De eevel is laat · go tisch en valt op aan de gracht. De gebruikte steensoort, de kleuri ge wapenschilden en ook de architectuur zorgen daarvoor.
PEILVERLAGING zuivePingsinstattatie de Groote Lucht
De Vereniging kan tevreden terugzien op de discussieavond die op 24 ~ februari werd georganiseerd over peilverlaging. De zaal 'puilde uit', zo schreef de Delftsche Courant. Ret is natuurlijk aardig als een zaal volzit bij een discussieavond, maar belangrijk is altijd vooral dat gene wat besproken wordt. Ruim 80 mensen hoorden aan het be gin van de avond de lezingen van de heren Tjallingii en Verheul; in de vorige Midden-Delfkrant stonden al de bijdragen van deze heren die zij op de ze avond grotendeels volgden. De he er Tjallingii wees op het gevaar dat peilverlaging kan betekenen voor
""'
~
"' 8.
1l i;;
:!; \l)
Cl
...., -!-'
;s
Delft -- Willen de boeren h. bet veen-weidegebied tussen Delft, Vlaardingen en bet Westland (Midden-Delfland) de economiscbe wed- 1 loop kunnen bijbouden, dan \ · is verlaging van bet polder- ( waterpeil onontkoombaar. Dit was de belangrijkste conclusie van J. Verbeul, be- 1 drljfsleider van bet onder1' zoekstation Zegveld, giste.-; avond, tijdens een vergadedng in Scbipluiden van de Midden-Delfland Vereni.,.ing'.
I
f
natuurlijke waarden, maar wees er daarnaast op dat no g maar afgewacht moet ~mrden of de boer zelf er wel zo veel voordeel van zal hebben. Verheul was over dat laatst e nogal uitgesproken: de achterstand in inkomen die de boeren in MiddenDelfland hebben (zo'n f 20 . 000, per jaar) zou alleen door peilverl a e ing ingelopen kunnen worden . Daarnaas t betwijfelde de heer Ve rheul of de natuur zoveel schade zou lijden. De sprekers kwamen in de loop van de avond niet zo nader tot elkaa r. Vanuit de zaal vele vragen aan beide sprekers, en tot slot ook een motie over peilverlaging in Midden- Delfland die tijdens de aanstaande ledenvergadering aan de orde zal kome n. De tekst van de motie zal ook bij de
-~~~~-~- ~----------------------~
, ~--veriagfng
grondwaterpeil riskante gok'
·---------
Milieubeweging wa~rschuwt ·b oeren Midden-;D elfland
Midden-Delfkrant vergaderstukken gepubl~ceerd worden . De discussie van de avond was bepaald geanimeerd te noemen; de teneur va n de discussie was daarbij vrij genuanceerd, De Vereniging kan tevreden terugzien op deze avond. Het loont de moeite er meer te laten vol gen . .r;Ulden noren ~ vee_..Jeren in Midden-Delfland tot de laagstbetaalden in Nederland. Om de opbrengsten op te schroeven willen de boeren intensievere landbouwmethoden gaan gebruik.en. De milleube- 11 weging heeft evenwel gewaa,rschuwd dat dat niet alleen ten ko5te van een aantal unieke vogelsoorten zal gaan maar ook de ·boeren zeit op de lange duur -~kan opbreken.
I
·- ~ ltwmeD h~•_.·---vr w.rloo--
Bij dit artikeZ is een aantaZ knipseZs gepZaatst ; oak buiten de Vereniging bZeef de avond niet onopgemerkt .
Peilverlaging
~
~ 11\lrrrll
•
l.n
de praktijk
In verband met de reconstructie van Midden-Delfland wordt de laatste tijd veelvuldig gesproken over verlaging van het polderpeil. Dit onderwerp is ook in het verleden herhaaldelijk aan de orde geweest. Er waren dan steeds fervente voor- en tegenstanders. Gelukkig waren de bestuurders van de polders personen, die iets meer afwisten van de waterhuishouding in dit gebied. Zij waren zich ervan bewust dat polderpeilverlaging een materie is die met behoedzaarnheid en uiterst zorgvuldig gehanteerd moet worden. Immers, de werking en de kracht van het water is een gegeven, waarmee terdege rekening moet worden gehouden. In de praktijk betekende dit dat er slechts zelden tot verlaging besloten werd. Bovendien was de peilverlaging , als men er toe overging, van ·e en zeer geringe omvang. Midden-Delfland heeft zich bij deze gedragslijn steeds wel bevonden. Tegenwoordig pleegt men de zaken vaak op grote schaal aan te pakken. Wanneer men nu in Xidden-Delfland discussieert over peilverlaging, dan denkt men niet in centimeters, maar in decimeters. Er wordt zelfs besproken over een verlaging van vijf a zeven decimeter. 1-Janneer je dit de eerste keer hoort, ben je geneigd deze denkbeelden onder t~ brengen in de rubriek van de wilde fantasieen die
met de werkelijkheid niets meer te ~ken hebben. Als je echter bemerkt dat men hier heel serieus over blijft praten, dan begint de z~ak toch bedenkelijke properties aan te nernen. Een belangrijk element daarbij is het feit dat men peilverlaging in de economische sfeer trekt. Er zijn voorlichters die de boeren per jaar . 20.000 gulden meer bedrijfswinst voorspiegelen, wanneer een dergelijke verlaging gerealiseerd zou Horden. Als je in deze moeilijke tijd zo'n vet konijn uit de ho ge hoed tovert, dan is het begrijpelijk dat de a grariers geinteresse.erd raken. Het wordt dan wel een zware opgave om de zaak nog objectief te benaderen.
5
Hier beginnen de riskante properties, waarover we hoven spraken. Daarom op deze plaats enkele kanttekeningen over de gevolgen van een meer dan minimale peilverlaging. Om te beginnen ben ik van mening dat we, wanneer '"e spreken over de eventuele wenselij kheid van polde rpeilv erl ag ing , hierbij nie t moeten inca lculeren de mo ge lij ke nadelige gevol gen voor de . weidevoge lstand. Niet orndat dit geen be langri jk onderwerp zou zijn, maar omdat het de · dis cussie over de zaak zelf beslist vertroebelt. Immers, wanneer peilverlaging werkelijk zou resulteren in een belangrijk economisch voordee l vo or de boerenbedrijven, dan zouden we de schade voor de vogelstand op de koop toe moeten nemen of met and e re middelen zien te beperken. Het is tenslotte niet zo dat we de bestaansmogelijkheden van een bedrijfstak kunnen laten afhangen van een paar vogelnesten. De discussie zal alleen duidelijk gevoerd kunnen worden, als we peilverlaging op z 'n eigen merites beoordelen. Trouwens, die nadelige gevol gen voor de weidevogels zouden in de praktijk wel eens erg mee kunnen vallen. Het is uiteraard niet zo, dat elke achteruitgang van de weidevogelstand te wijten zou zijn aan peilverlaging. De meeste vogelsoorten hehben een behoorlijk aanpassingsvermogen. We merken het aan de kievit. Als door een meer intensieve bewerking van het weiland in het voorjaar een aantal nesten verstoord 'vordt, zien we na enkele jaren dat de eieren vee l meer gelegd worden langs greppels en slootkanten. Daar zijn ze veiliger voor de landbouwmachines. ole moe ten natuurlijk voorzichtig zijn bij het trekken van conclusies, maar er zijn beslist veel andere omstandigheden
6 zcvende jaargang nr. 2. april 1983
die bepalend Z1Jn bij de keuze van een nestplaats. Hoe komt het anders dat er percelen zijn waar we nooit een kievi t broedend zullen aantreffen, terwijl op het perceel ernaast verschillende nesten te vinden zijn. Met de grutto's en de tureluurs is het al precies eender. Er zijn de-len van de polder waar ze beslist niet breeden terwijl ze op andere plaatsen in behoorlijk aantal voorkomen, hoewel de omstandigheden, wat de waterstand betreft, gelijksoortig zijn. Nude peilverlaging zelf. Ret is niet zonder reden geweest dat men in de loop rler eeuwen deze materie zo omzichtig is gaan benaderen. Door schade en schande is men .wijs geworden. In de late middeleeuwen zijn in Hidden-Delfland bepaalde stroken, die men aanvankelijk voor bewoning had uitgekozen, weer verlaten omdat, tengevolge van het inklinken van het veen, de behuizingen niet gehandhaafd konden worden. Op het eerste gezicht lijkt dit misschien overdreven, maar wanneer we bedenken dat de vloedkreken, die tegenwoordig de hoogste delen van de polder uitmaken, in die tijd juist de laagten waren, waarlangs het overtolli ge water z'n weg vond, dan wordt het wel begrijpelijk. Dit proces van inklinken van het veen gaat nd g steeds door. Daarom zal een peilverlaging van betekenis risico's oproepen voor de gebouwen in het gebied, ook -hoewel in mindere matewanneer deze op een stabiele bodem zijn gegrondvest. Het feit dat een gebouw onderheid is, zal deze risico's maar ten dele beperken. Ook voor de smalle polderwegen zal een negatief effect ontstaan. Wanneer ze niet volkomen opnieuw geconstrueerd worden, zal de grond op bepaalde plaatsen afkalven en zullen er voor het verkeer gevaarlijke situaties optreden, die alleen met belangrijke kosten te voorkomen zijn. De sloten langs de hogere percelen zullen eveneens moeilijkheden veroorzaken. Ook daar afkalving van de grond, tenzij de sloten behoorlijk verbreed zouden worden. Ook dan zal het echter niet meevallen om er voldoende water in te houden voor het drenken van het vee. Trouwens, al was er water, dan zou het van de dieren acrobatische standen vergen om dit water te bereiken. Na deze practische bezwaren komen we nu aan het belangrijkste argument voor onze mening dat peilverlaging in dit gebied niet gewenst is. Het zou slechts een gebrekkige remedie zijn tegen de kwalen waarvoor we het willen gebruiken. Het is uiteraard begrijpelijk dat- in poldergebieden waar de omstandigheden anders zijn dan hier, andere maatstaven zullen gelden.
Veronderstel dat we in Midden-Delfland zout nemen. Laten we ons hoofd niet tot peilverlaging besluiten. Dat op hol laten brengen. Tenslotte weten zouden we speciaal doen voor de lage we allemaal dat het in ons gebied, percelen; . de hogere percelen hebben ook na peilverlaging, in een het niet nodig. Voor de hoge percelen regenperiode moeilijk zal blijven om zou het zelfs nadelig zijn. Die in het weiland met zwaar ma teri"aal zouden we 's zomers moeten gaan werkzaamheden te verrichten. He besproeien met kostbare regeninstalweten ook dat er andere omstandigheden laties. De lage percelen zouden echter zijn die hierbij een rol spelen, meer gaan inklinken en na een aantal bijvoorbeeld het onderhoud van slo cen jaren zou er opnieuw om peilverlaging en greppels en de drainage in het gevraagd worden. Op deze wijze zou algemeen. Als dat in orde is, heef t er een steeds groter hoogteverschil men gewoonlijk aan peilverlaging geen ontstaan. De geschiedenis zou zich behoefte meer. Voor percelen, die ook blijven herhalen. dan nog grote problemen geven, zal een incidentele onderbemaling veel rneer We zagen het eerder al, de gunstige een oplossing zijn dan een al~ernene effecten d·e door sommigen aan polderpeilverlaging. peilverlagi~g worden toe geschreven, moeten we echt met een flinke korrel Arie Olsthoorn
AFSLUITING VAN DE POLDERWEGEN In bet laatste nummer van 1982 scbreven we over de provinciale maatregelen om de polderwegen van Midden-Delfland voor sluipverkeer af te sluiten. De maatregelen die toen werden aangekondigd ontmoetten de nodige bezwaren; bet verbaal kreeg dan ook een vervolg. Gedeputeerde Staten van Zuid Holland hebben voor de Breeweg en de Zouteveenseweg in het gebied MiddenDelfland een verkeersmaatregel vastgesteld om het doorgaande gernotoriseerde verke er tijdens de spitsuren tegen te gaan. Op een gedeelte van de Breeweg en de Zouteveenseweg in Vlaardingen en Schipluiden ·gaat van maandag tot en met vrijdag een verbod gelden voor motorvoertuigen van zeven tot negen uur 's-morgens in de richting
Schipluiden en van vier uur tot half zeven 's-middags in de richting Vlaardingen. Dit verbod geldt niet voor motorvoertuigen die niet sneller kunnen of mogen rijden dan 20 krn. per uur. Het geldt evenmin voor verzorgend agrarisch verkeer. Hierdoor blijft de bereikbaarheid ' van de agrarische bedrijven verzekerd. Het af te sluiten gedeelte ligt tussen de kruising van de Breeweg met de Woudweg in Vlaardingen en de
Midden-Delfkrant
7
Veel plannen voor alternatief gebruik van bet zandlichaam In een vorig nunnner van de Hidden-Delfkrant is door de werkgroep STOP R~v 19 de vra,ag voorgelegd wat er moet gebeuren met het zandlichaam tussen Delft en Schiedam/Vlaardingen, als Rijksweg 19 uiteindelijk niet wordt aangelegd. Deze vraag 1s ook aan de lezers van een aantal plaatselijke kranten gesteld. Veel mensen hebben de niet geringe moeite genomen om hun visie op papier te zetten. De belangrijkste suggesties en ideeen zullen hier kort worden weergegeven. Even voor de statistiek: van de in In enkele brieven valt te lezen, dat totaal 19 reakties was er een de weg wel aangelegd moet worden afkomstig uit 's-Gravenzande, 2 kwamen (desnoods verdiept). Er worden er uit Schipluiden, 4 uit Delft, 5 hiervoor diverse argumenten aangevoerd, uit Schiedam en Vlaardingen spande de o.a.: aanleg van de weg komt de kroon met 7 reakties. werkgelegenheid in de wegenbouw ten goede, het \vestland wordt er door Overwegend positieve reakties ontsloten, sluipverkeer tussen Delft en Schiedam wordt er door tegen gegaan Uit de brieven en kaartjes die bij de ....... Afgezien van de vraag of deze werkgroep zijn binnengekomen, komt argumenten wel juist zijn (de werkduidelijk naar voren, dat de mensen groep vindt dat de huidige infrageen behoefte hebben aan een autosnel- structuur alle mogelijkheden biedt weg door Midden-Delfland. Sterker: de voor een goede ontsluiting van het meeste mensen die gereageerd hebben, \vestland en dat kostbare autosnelwegen spreken· de vurige wens uit dat de weg niet zo nder noodzaak moeten worden nooit zal worden aange legd. Natuurlijk aangelegd, zeker niet in een kwetsbaar hoeft deze uitgesproken voorkeur niet landschappelijk gebied als Middente betekenen dat het merendeel van de Delfland), afgezien daarvan zullen de bewoners van Midden-Delfland en betreffende brieven hier niet verder aangrenzende gemeenten tegen de worden weergegeven, omdat ze niet beantwoorden aan de feitelijke aanleg van de weg is, maar het geeft vraagstelling. wel te denken! In ieder geval blijkt uit de vele reakties dat de RVI 19problematiek een zaak is, die veel Drie soorten alternatieven mensen na aan het hart ligt. De mensen die gereageerd hebben,
vervoZg van bZz . 6 afsluiting poZderwegen kruising van de Zouteveenseweg met de Willemsoordseweg/Oostveenseweg in Schipluiden. De maatregel is bedoeld om op deze wegen de gevaren voor de bewoners en voor het (brom)fietsverkeer en het landbouwverkeer te beperken. Voor de bewoners van de Breeweg, de Zouteveenseweg, de Willemsoordse/Oostveenseweg, de Woudweg en de Holyweg en voor 'bestemmingsverkeer' is het mogelijk bij gedeputeerde staten ontheffing van het verbod aan te vragen. Gedeputeerde staten hadden al eerder soortgelijke maatre~elen genomen voor gedeelten van de Harreweg in Schiedam en de Schieweg in Delft.
Hiertegen hebben de gemeenten Vlaardingen en Schipluiden en enkele belangenorganisaties en particulieren beroep ingesteld bij de Kroon. Om aan een aantal van deze bezwaren tegemoet te komen hebben gedeputee rde staten inmiddels besloten verzorgend agrarisch verkeer van de verkeersmaatregel voor de Harreweg en de Schieweg uit te slui.t en en de nu afgekondigde maatregel voor de Breeweg en de Zouteveenseweg te nemen. De verkeersmaatregel voor de Breeweg en de Zouteveenseweg treedt nog niet in werking. nat gebeurt pas nadat op eventuele Kroonberoepen en op de beroepen tegen de rnaatregel voor de Harreweg en de Schieweg zal zijn ·beslist.
kunnen ruwweg in drie groepen worden ingedeeld: I.
Hensen die vinden dat het zandlichaam wel mag blijven liggen. 2. Uensen die vinden dat alles zoveel mogelijk in de oude staat moet worden teru ggebracht. 3. Mensen die zich hebben uitgeleefd in het bedenk~n van soms zeer vernuftige en creatieve plannen voor het' zandlichaam. De laatste categorie is verreweg de grootste.
8 zevende jaargang nr. 2, april 1983
Laten zoals het nu is. De argumenten die worden aan gevoerd om het zandlichaam maar te lat en liggen, zijn van uiteenlopende aard. Allereerst spelen kosten een rol. ~fen vindt het ni e t zinnig om geld uit te geven aan afgravingswerkzaamheden: het zandlichaam ligt er reeds geruime tijd en is zo langzamerhand deel gaan uitmaken van het land scha p. Er is weer een stukje natuur ontstaan. Ret zandlichaarn biedt ook de gel egenheid om wandelingen door het poldergebied te maken, door de verhoo gde li gg ing van het zandlichaam kan goed over de weilanden worden uit gekeken. Eventueel mogen hier en daar bosjes worden aangeplant, opdat enige beschutting wordt verkregen in het open landschap. Crossers (bromfietsen en auto's) dienen te worden geweerd of een goed afgeschermd gebied aan de randen van Midden-Delfland te kri.igen. Zoveel mo gelijk terugbrengen in de oude staat. Deelplannen Mensen die deze opvatting huldigen gaan ervan uit dat de aanleg van de weg een aanslag is op Midden-Delfland als open landelijk gebied, dat als groene long moet fungeren tussen de grote stedelijke agglomeraties. De oorspronkelijke agrarische bestemming moet zoveel mogelijk gehandhaafd blijven. Boerderijen passen fn het landschap, autosnehvegen niet! Intensieve recreatie dient niet aangemoedi gd te worden, voorkomen moet worden dat het gebied als stiltegebied verloren gaat en er een verarming optreedt in flora en fauna. Een stiltegebied in de nabijheid van de grote steden is nodig om de gehaaste stadsbewoner de rust te bieden, waaraan deze zo'n behoefte heeft. Rust (innerlijke rust) is onontbeerlijk om 'echt' te kunnen lev en.
De andere plannen Centraal in de andere plannen staat, dat het zandlichaam geheel of gedeeltelijk wordt bestemd voor recreatieve doeleinden. Zo is er een plan waarbij het zandlichaam in het centrale deel van Midden-Delfland wordt afgegraven en waarbij een fiets/wandelpad wordt aangelegd op de plaats van het zandlichaam. De resterende bred e berrnen \vor den ingezaaid met gras, dat door schapen of ander kleinvee kan worden begraasd. Klaphekjes moeten voorkomen dat de dieren aan de ha a l gaan. Rier en daar kunnen 'geri efbos jes' worden aangeplant en picknick-plaatsen worden aangelegd. Nabij de steden kan he t zandlichaam blijven liggen en worden veranderd j n een heuvelachti g gebied. Een gedeelte hiervan kan worden gereserveerd voor crosssport.
Ret voorgaande is een voorbeeld van n een plan, dat het gehele gebied omvat. Er zijn echter nogal wat plannen, die voornamelijk betrekking hebben op het gebied aansluitend op de steden Schiedam en Vlaardingen. De oorzaak hiervan zal zijn dat veel inwoners van deze steden langs het trace van Rijkswijk 19 wonen en dagelijks uitkijken over het zandlichaam. Rierdoor worden de plannen meer specifiek op dit deel van het zandlichaam gericht. Deze plannen varieren nogal. Een kleine greep uit het assortiment: plaatsen van windmolens op het hoven de omgeving uitstekende zandlichaam, bouw van huizen, bouw van een modelboerderij, aanleg van een volkstuinencomplex, aanpiant van een
bos waarbij een ieder de gelegenheid wordt geboden om zijn eigen boom te planten, aanleg van een skihelling, aanleg van een ijsbaan, aanleg van een tennisbaan en aanleg van wandelpaden. In sommige plannen worden de bestaande parken door nieu~e aanplantingen met elkaar verbonden, zodat een mooi aansluitend geheel wordt verkregen. Veel briefschrijvers wijzen er op, dat de gebieden rond de steden druk door wandelaars worden bezocht. Ret ligt daarom voor de hand om deze gebieden door middel van aanplantingen aantrekkelijker te maken. De natuur doet de rest. Er wordt voor gep leit de paden niet te steil aan te leggen, omdat ande'r s het terrein ontoegankelijk wordt voor invalidewagens. Er wordt ook gesuggereerd dat de
9
Midden-Delfkrant burgerij, indien daarom gevraagd wordt, graag een handje zou willen helpen bij de inrichting van het gebied. Dit bespaart geld en zorgt voor een grotere betrokkenheid van de inwoners bij het gebied. Crossen
zandlichaam in gang is gezet en wordt gehouden. Eventuele reakties naar aanleiding van dit artikel te sturen naar werkgroep STOP Rt~ I 9 p/a Tom Jongeling Adama van Scheltemaplein 6 2624 PE DELFT telefoon (015) 57 07 88
Opval1end is de aandacht die de plannenmakers besteden aan het crossen En nu de deskundigen op bromfietsen. In veel gevallen worden speciale terreinen aan de liefhebbers van deze sport toebedacht. De werkgroep STOP RW 19 heeft door middel van deze actie geprobeerd te Geluidwerende wallen en beplantingen moeten de overlast voor bewoners en overige recreanten tot een minimum beperken. Bij een plan worden zelfs speciale sleuven uitgegegraven met een diepte van 2 m en een breedte van 2 m; hierin mogen de crossers hun hart ophalen. De grote aandacht die aan het beperken van het crossgeluid wordt geschonken, doet overigens vermoeden dat veel mensen het crossen als zeer hinderlijk ervaren op dit moment. Toch wil men het, gezien de plannen, niet geheel uitbannen.
achterhalen, welke ideeen er leven voor een alternatief gebruik van het zandlichaam. Niet alle plannen zijn zonder meer bruikbaar. Er wordt daarom aan deskundigen gevraagd om hierop vanuit hun specialisme te rea geren (bijvoorbeeld polder- en landschapinrichting, grondtechniek, natuur en milieu, recreatie, vervoer, landbom-1 etc.). In een vol gend nun~er van de Midden-Delfkrant zal de diskussie worden voort gezet. Werkgroep Stop Rijksweg 19
Geen blauwdruk voor toekomstige inrichting In het bovenstaande is heel globaal weergegeven welke plannen een aantal mensen hebben bedacht voor een alternatief gebruik van het zandlichaam. Er is bij de plannenmakerij uiteraard uitgegaan van het (zeker niet ondenkbeeldige) geval dat Rijksweg 19 niet zal worden . aangelegd. Veel van de ingezonden plannen zijn met elkaar in strijd en sluiten elkaar dus uit. Interessant i s natuurlijk of de plannen technisch en financieel haalbaar zijn. Aan deze aspecten is in de plannen in het algemeen geen aandacht besteed. Ook is er geen aandacht besteed aan de vraag of de plannen in te passen zijn in bestaande besternmingsplannen, streekplannen of het voor HiddenDelfland zo belangrijke Reconstructieprograrnma. In het Reconstructieprogramma is Midden-Delfland opgedeeld in kleinere gebieden, waarbij aan elk gebied een of meer funkties zijn toegewezen. In het centrale deel van Midden-Delfland zal volgens het Reconstructieprogramma de open structuur van het polderlandschap worden gehandhaafd en zijn landbouw en natuur de belangrijkste funkties. Gaande naar de steden toe · wordt de recreatiefunktie belangrijker. Een aantal van de ingezonden plannen sluit goed aan bij dit deel van het Reconstructieprogramma, alhoewel natuurlijk geen complete blauwdruk voor de toekomstige inrichting van Midden-Delfland is gegeven. In essentie zouden evenwel een aantal elementen bruikbaar kunnen zijn. Het is daarom goed dat de diskussie over een alternatief gebruik van het
Herrie 4 In Midden-Delfkrant nurruner 1978/3 verscheen onder de titel Herrie 3 een artikel waarin het verschijnsel rnodelvliegtuigjes op de korrel werd genornen. Toen was er bij de Harreweg nog een vliegveld voor deze tuigjes in gebruik. De· grond die voor het vliegveld Harreweg in gebruik was werd verkocht en de modelvliegtuigjes moesten wijken. De Pijnackerse Modelvliegtuigsportvereniging 'Kunst en Vliegwerk' die toen bij de Harreweg aktief was heeft zich in het begin van 1983 met een brief tot de Reconstructiecommissie gericht. In die brief vraagt de Vereniging te bezien of er mogelijkheden zijn voor modelvliegtuigsport in MiddenDelfland. Daarbij werd opgemerkt dat veel leden van de verenigine in of vlak bij Midden-Delfland wonen, dat het verzoek gesteund wordt door de modelvliegtuigvereniging in
Vlaardingen, dat de vereniging vroeger ook al in Midden-Delfland aktief was, dat het de mogelijkheid zou geven om modelvliegeren in Midden-Delfland in goede banen te leiden, en dat het de mogelijkheid zou kunnen bieden voor passieve rekreatie door het 'toelaten van bezoekers' en 'modelvliegshows'. De vereniging meent dat bij de reconstructie van Midden-Delfland een unieke mogelijkheid bestaat om een modelvliegveld aan te legeen met een minimum aan problemen voor de omgeving. De Reconstructiecommissie had vooraf aan deze brief ook al een aantal verzoeken ontvangen voor de aanleg van andere met veel geluid gepaard gaande accomodaties; voor motorcross o.a. Besloten is dat een beleid zal worden ontwikkeld ten aanzien van lawaaiintensieve aktiviteite·n. De provincie heeft daarop al een klein voorschot genomen. Bij de behandeling van de bezwaren tegen het reconstructieprogramma blijkt dat de provincie toch de noordpunt van de ~ ost Abtspolder een industriebestemming zou willen gaan geven. ~1aar daarnaast zou het gebied een neveqbes temming moeten krijgen voor rekreatie. Industriegebied wordt dan uiterst geschikt geoordeeld voor ...• lawaaisporten als motorcross. We komen daar no g nader op terug.
10 zevende jaargang nr. 2, aoril 1983
Onderzoek aan de Burgersdijk De ontwikkeZing van de MiddendeZjlandse boerderij 2
In de laatste Midden-Delfkrant van 1982 werd een begin gemaakt met een reeks artikelen over de ontwikkeling van de Midden-Delflandse boerderij naar aanleiding van een scriptie hierover van Carlo Huijts. Hieronder het tweede deel van een samenvatting. Over een interessant. onderzoek aan een boerderij aan de Burgersdijkseweg in De Lier. Bedoelde boerderij , staat vlak bij de kruising met de Hoogweg-Burgerweg. Ogenschijnlijk is het een oninteressante boe~derij, daar de stal en het voorhuis gehee l v ernieuwd zijn. Er is een opkamer, maar die is geheel gerenoveerd (blijkens een kranteartikel gebruikt als vulsel te gen het nieuwe plafond, in het voorjaar van 1892) . Het wordt wat opmerkelijker als door het pleisterwerk hie r en daar een kloostermop schijnt. (Een kloostermop is een groot formaat baksteen uit de Late Hiddel eeuwen. ) De boer heeft bij graafwe rkzaamheden aan de noordzijde van de opkamer een funderingsmuurtje van kloostermopoen aangetroffen. Ook vond hij enig aardewerk uit het begin van de 16e eeuw, hetgeen aangeeft dat in die tijd op deze plaats al bewoning is geweest. Het woongedeelte van de boerderij stond ten tijde van het onderzoek leeg e n zou worden afgebroken (is inmiddels afgebroken, red.). Hat de eigenaar betrof mocht de onderzoeker zijn gang gaan op zoek naar sporen uit het verleden. Er waren vier aanwijzigingen om grondig te zoeken op deze boerderij: I.
De eerder genoemde kloostermoppen, mogelijk tweedehands en afkomstig van . het afgebroken huis Boekestein dat in de buurt heeft gestaan. 2.
In de opkamer was een plafondbalk aanwezig met een gotisch sleutelstuk (zie foto), te dateren op half 16e eeuw. 3. Er zat een grote scheur tussen de kopgevel en de achtergevel van de opkamer waardoor deze zijp,evel los komt te staan van de opkamer. Een dergelijke scheur werd al bij meer boerderijen aangetroffen. Opmerkelijk daarbij was dat het metselwerk van die achtergevel ouder was dan aat van de kopgevel. Het onderzoek aan de Burgerdijk was de eerste keer dat de oorzaak
van het ontstaan van deze losgescheurde aansluiting zou kunnen worden bekeken.
4. Tenslotte was er een oude kaart met deze boerderij erop, getekend door landmeter Jan Potter in 1580, waarop een rechte boerderij staat afgebeeld, lig g~geveer noord-zuid, met twee ingangen, een in de langs- en een in de dwarsrichting. Een type zoals dat op oude kaarten in ~idden-Delfland veel voorkwam in die tijd.
Midden-Delfkrant Rurgersdijkseweg 4, De Lier
11
Onderzoek De boerderij was aan het eind van de 19e eeuw gerenoveerd, waarbij de indeling grondi~ was gewijzigd. Haarschijnlijk stamt ook de voorgevel uit die tijd. In deze eeuw is het geheel aan de binnenzijde voorzien van voorgemetselde ~mnden en van fl ink veel zachtboard. Aan het metselverband is te zien dat de kopgevels uit de 18e eeuw zijn. De brandrnuur tussen woongedeelte en boenhok lijkt 17e eeuws.
Opmeting: Carlo Huij ts
,, Na het wegbreken van de voorgemetselde binnenwanden verscheen als '~estmuur van de opkamer een slordig- en vaak gerepareerde muur van kloostermoppen . Een reparatie was duidelijk herkenbaar: een strook kleine rode steentjes vulde een sleuf recht onder de nog aanwezige bint (met sleutelstuk, zie foto). Hier had oorspronkelijk een stijl gestaan die met een nog aanwezige pen en p.atverbinding aan de ligger gekoppeld was. Voorzichtig uithakken van de sleuf leverde eeu aantal bijna geheel vergane houtresten. Duidelijk zichtbaar waren de halfronde afdrukken die de stijl in de specie had achtergelaten. De stijl ~oet 17 x 13 em hebben gemeten, dezelfde maat als de ligger erboven.
~
,, II
u ,,
II
II ~
,, J; Jr li
II
",, lr
II
,,~
He hebben hier te maken met een bouwwijze uit de beginperiode van de 'verstening' van de boerderij, waarbij de stijlen onder de binten, als restant van de houten-skeletbouw, waren gehandhaafd. Deze verstening vond halverwege de 16e eeuw plaats in deze streken. De westmuur van de opkamer en ook de bint met het gotische sleutelstuk vormen daarmee resten van de eerste stenen boerderij op deze plaats.
",,"
II
"
foto boven: Gedeelte van de westmuur van de opkamer met gedeeUeU:ik nog gevulde sleuf van voormalige etijl. Daarboven bint met qotisch sleutelstuk.
Opka:Qler. .
foto links boven: Kloostermopnen achter vleisterwerk.
':
,, lo
foto links onder: Detail van een kaart van Jan Potter uit 1580 . De kaart bevat een stuk:ie Burgersdijk met een kruising die andersom is getekend dan hij in werkelijkheid ligt. Ondanks de nauwgezetheid van Potter moet hier toch sprake zijn geweest van een vergissing want het kan moeilijk een andere kruising_zijn dan die van Buraersdi:ikseweg/Hoogweg/ Burgerweg.
:Muurresten en oude ftmdering 5"m
0
Oprit.
Onderaan de sleuf waarin de stijl heeft gestaan werd een klein gat door de buitenmuur aangetroffen waar een muuranker heeft gezeten. Dit anker heeft vrij forse afmetingen gehad en wordt hergebruikt op een andere plaats in dezelfde muur. Er heeft hier waarschijnlijk een zwaar bint gelegen waarop de stijl heeft gestaan. Een typische oplossing die echter in Midden-Delfland veel voorgekomen moet zijn. Veel kelders waren door zware moerbinten in twee of drie vakken verdeeld, met recht daarboven de binten van de opkamer. Nu liggen de kelderbalken veel dichter bij elkaar. Verder afbreken van de binnenwanden vah de opkamer leverde aan de kopgevel (noord-zijde) een 'strijkbalk' (eindbalk die tegen de zijmuur rust). Opmerkelijk was echter dat de sleutelstukken van de balk ook
12 zevende iaargang nr. 2. april 1983 aan de achterzijde was uitgesneden. Dit meet betekenen dat hij 6f daar niet altiid heeft gelegen, 6f niet altijd strijkbalk is geweest. Het onderste gedeelte van de kopwand van de opkamer bestaat ook uit kloostermoopen. Bij het vrijgraven van de fundering blijkt deze uit zeer gaaf metselwerk te bestaan. Te gaaf. Dit metselwerk meet van latere datum ziin dan dat van de ziiwand. Samen met het gegeven dat de boer de vrijgegraven oude fundering van de zijmuur herkende als zeer gelijkend op de door hem eertijds oogegraven fundering-lij.ltt de veronderstelline gerechtvaardigd dat het oorspronkelijke pand een travee (hier 2.20 m) langer is geweest. De muur van de zijwand leverde nog een bijzonderheid op. In het oude metselwerk waren sporen te herkennen van een doorgane. Een doorgang vanuit de kelder naar een ruimte die in elk geval ook 1 binnen' is geweest want aan beide kanten van de gevonden sponning zat stucwerk (en dat zat aileen binnen). Deze aanbouw achter de opkaoer zullen we later meer tegenkomen. De binnenzijde van de fundering blijkt v66r de 17e eeuw ook reeds wit gestuct of gekalkt te zijn geweest, waaruit opgemaakt kan worden dat , zolang deze boerderij er stond, er sprake was van een melkkelder. De oorspronkelijke boerderij is minstens zo'n zeven meter lang eeweest en was lager dan de huidige: de borstwering van de zolder is later opgemetseld. Ret maaiveld is in de loop der tijd zo'n IS a 20 em hoger komen te liggen. Dit gezien oude vloerties buiten en binnen. In de 17e eeuw is de boerderij, zeals zovele anderen. gedeeltelijk afeebroken en over 10 meter naar het westen uitgebouwd. Aileen de westmuur was kennelijk noe het behouclen tvaard. F.en verschijnsel dat bij meer boerderijen te zien is.
(;root Hoef'blad voahtige plaatsen, zoals uaterkanten, (Vlaardinger Vaart!) dijken enz ..
Klein Hoe;folad Langs wegranden, opgespoten land bi,i sloten, spoordi,iken, enz.
Groot Hoef'bZad.
gezien de latijnse naam TussiZaao farfara (tussis= hoest). Als roze toortsen staan ze langs de In oude kruidenboeken wordt ook het waterkant de lente te verwelkomen; op sap van deze bZaderen aangeprezen 't eerste geziaht niet de moeite waard aZs middel tegen kortademiglzeid/ om naar te kijken, maar wel wonder--astma, maar ook tegen huiduitslag . lijk; bloemen in februari! In Frankrijk kan men nog afbeeldingen Als je ze van diahtbij bekijkt zijn ze van dit pZantje vinden op muren en fantastisah mooi! Oud-roze kleine ramen van avothekers. bloempjes op 'n dikke steel. Dit heZgeZe.bZoempje bloeit ook al De reusaahtige bladeren komen later vroeg, + februari. OppervZakkig pas als de bloem aan 't afsterven is. gezien Tijkt het een paardebloem. Vroeger t~erden deze bladeren gebruikt Ook de bladeren van het klein hoefals verpakking voor boter . bZad komen na de bloei; zelfs pas In de geneeskunde werd een aftreksel als de bloem totaal verdwenen is. van de wortel gebruikt om Het klein hoef'blad heeft veel kortademigheid te voorkomen. De plant streeknamen: paardehoef, stierevoet, zou ook een belangrijke rol spelen veulenkruid, dokkebladeren, stinkbZad. als middel tegen WQrmen en astma. Het klein hoefblad sahijnt dezelfde geneeskraahtige werking· te hebben,
tekst en tekeningen Uarika van Ooststroom
De taal Aan ·de binnenzijde van de L zit bij meer boerderijen zo'n stuk muurwerk dat verreweg het oudste is van de hele boerderij. Dit stuk vertoont dan vaak snoren van stucwerk en veelal zijn de voegen. omdat het zwakke schelpkalk is, zwaar uitgewassen. Ret doet veronderstellen dat bij de verbouwing van de boerderij dit meestal de muur was die aan twee ziiden binnen had gezeten en dus nog in redelijke staat was. Alle andere muren werden opnieuw opgemetseld. In de volgende Midden-Delfkrant meer over de ontwikkeling van de l1iddendelflandse boerderij. fvo
De taal behoort toe aan de vogels ik ben te mens om te vliegen ik sta als een huis op d~ wereld gebouwd en dik uit aarde ik ben ongeveer degene die sahuilgaat binnen de muren en uitvloeit aahter de ramen van de blaw~e aahterkamer het geurt er naar mest en naar Zie:{de er staat een plant in een kooi de taal behoort aqn de vogels de mens sahuiZt weg in het tJoord. Gerrit Kouwenaar
13
Midden-Delfkrant WRANG
Zuidbuurt en nabij het zandlichaam van Rijksweg 19. Gewezen werd daarnaast op het probleem dat andere ziektes met wrang verwisseld zouden kunnen worden.
Een belangrijk punt van discussie rond het aanplanten van bossen in Midden-Delfland was de mogelijkheid dat het vee vlak bij de beplantingen last zou kunnen gaan krijgen van wrang. Het werd een nietes welles discussie. In het navolgende artikel wat meer gegevens zoals die naar buiten kwamen op een voorlichtingsavond van de Reconstructiecornmissie, en wat correspondentie van die zelfde commissie. Voor het navolgende is gebruik gemaakt wrangvlieg, wrang o~treden. van lezingen van de heren van lvijhe (directeur Stichting Gezondheidsdienst De aanwezigheid van wrangvliegjes voor Dieren en Pluimvee in West-Neder- hangt in de eerste plaats samen met land) en Evenhuis (Instituut voor de aanwezigheid van zand, en ook van Plantenziektenkundig Onderzoek te de toevallige combinatie van de aanwezigheid van wrangvlieg en Wageningen), alsmede een brief van de steekvlieg. Beplantingen kunnen bij Landinrichtingsdienst.
Rond Midden-Delfland is veel zand te vinden; de opspuitingen voor stedelijke uitbreidingen, het zandlichaam van de Rijksweg, etc .. Het gevaar voor het optreden van wrang wordt dan mede bepaald door de aktieradius van
de wrangvlieg: deze is 100 tot 1000 meter. Ook in de Reconstructiecommissie werd de wrangproblematiek besproken. Geconstateerd werd dat de kans op het v66rkomen van wrang in MiddenDelfland niet groot is. Desondanks
Wrang is een oud woord dat w~Jst op ontsteking van de uier. Zomerwrang is een etterige en kwalijke ontsteking bij niet-lacterend vee: kalveren, pinken. De zeer heftige ontsteking veroorzaakt veel schade aan het uierweefsel . Veelal gaat een groot gedeelte van het uierweefsel verloren hetgeen een direkte ekonomische schade voor de veehouder betekent. Allang werden vliegen verdacht van het overbrengen van bacterien. Op vee komen veel vliegen voor, de meeste ontwikkelen zich in de mest. Zo is er de bekende bloedzuigende kamervlieg en de lastige paarde- of kopvlieg. Er is een schadelijke vlieg die niet door het hele land voorkomt, de wrangvlieg. Uit overigens vr~J primitief onderzoek komt duidelijk naar voren dat het voorkomen van wrang samenhangt met het voorkomen van deze wrangvlieg, de vlieg Hydrothea Irritans. Het voorkomen van deze vlieg hangt weer samen me t de aanwezigheid van zandgrond. Feit is, en dat is door onderzoek in Engeland bevestigd, dat deze vlieg zich bij wijze van uitzondering in de grond ontwikkelt. De vlieg zwermt in grote aantallen rond de uiers van het vee en neemt de bacterie die wrang veroorzaakt mee van koe naar koe. De b·a cterie moet via de vlieg in de tepel komen. De wrangvlieg heeft echter geen stekende monddelen. Het lijkt erop dat eerst een andere vlieg, de steekvlie g b.v., een wondje maakt, waarna de wrangvlieg de bacterie kan overbrengen. Uiteraard kan ook via mechanische beschadigingen nabij het sluitgat gevolgd door besmetting via de
wrang een rol spelen omdat daar de mannelijke insekten zich ophouden; overigens brengen de vrouwelijke vliegjes de ziekte over. Uit een op het Bureau van Uitvoering gevoerde discussie (voorlichtingsavond over zomerwrang op 8 maart 1983) ' kwam no g een aantal gegevens naar hoven die specifiek voor Midden-Delfland van belang waren. Er is een aantal malen in ~idden Delfland wrang geconstateerd; in de
zal, mede in verband met de beplantingen, de ontwikkeling zorgvuldig worden gevol gd. De huidige situatie zal worden geinventariseerd. ~1ocht dat t~iden tot de noodzaak van maatregelen dan zal de Reconstructiecommissie zich nader beraden.
~
~~-
14 zevende jaargang nr. 2, april 198J
Boerenbedrijvigheid een jaar rond Na. de wintermaanden is iedere veehouder weer blij als bet vee naar buiten kan. Het is vooral bet doorbreken van de eentonigheid; er blijft immers zeker zo veel werk te doen, maar bet is heel anders dan in de winter. Veel boeren vinden bet prettig weer met hun machines in bet land te werken of op een mooie avond naar bet jongvee te gaan kijken. C:
Verschillende veehouders kunnen op duidelijke verschillende wijze te werk gaan, In grate lijnen kun je ze in drie groepen indelen. Zo heb je de bedrijven die we1n1g land bij de bedrijfsgebouwen hebben liggen. Deze maken vaak als de koeien in het land zijn de stallen schoon. De dieren kunnen door de afstand niet thuis gemolken worden. Het 'm elken gebeurt dan in het land in een 'doorloopmelkwagen' of in een schuur in het land of iets dergelijks. Na de reconstructie van MiddenDelfland zou het zo moeten zijn dat elke boer voldoende land om de boerderij (huiskavel genaamd) heeft om thuis te kunnen melken. Een andere groep boeren heeft een moderne ligboxenstal met voldoende land 'om de waning'. Hier blijven de koeien wat langer 's-nachts op stal, wat de overgang naar en van stal geleidelijk~r maakt. Op sommige bedrijven blijven de koeien de hele zomer 's-nachts binnen. Er wordt hier op dezelfde plaats gemolken als in de ""'-·~~ in rle melkstal. Dus hier geen
gesleep met melk, melkgerei, voer, e.d .• Stallen op deze bedrijven staan oak in de zomer niet leeg, zodat deze als ze schoongemaakt worden, dit nooit lang blijven zullen. Het schoonmaken was altijd iets speciaals, veel water, wat hulp bij het boenen, vaak door het hele gezin en na afloop soms een drankje. Het was vaak een stukje show hoe snel je de stal schoon had en hoe schoon deze was. De stal werd als hij droog was gewit met kalk; sommigen maakten de ramen iets blauw, verfden de stenen op de staanplaats e.d .• Dit alles gebeurde met niets anders dan de slang, borstel en spuiten op de druk van de waterleiding. Veel boeren hebben nu een hogedrukspuit, en kunnen het werk dan oak eens zo snel doen. De derde groep boeren zit er zo'n , beetje tussen in. Ze werken niet in een ligboxenstal en hebben wel land aan huis. Er wordt op diverse manieren gemolken . Sommigen melken op de 'grupstal' die dan voor de
zomer iets aangepast wordt. Anderen hebben voor de zomer een loopmelkstal gebouwd, of een doorloopmelkwagen op het erf staan. De een melkt rechtstreeks in de melktank, de ander eerst in een verrijdbaar weidetankje. Het aantal bedrijven dat werkt in een ligboxenstal met voldoende land om het bedrijf is in Midden-Delfland verhoudingsgewijs klein . Bedrijven waar de koeien oak in de zomer dag en nacht op stal blijven komen in Midden-Del~l and weinig voor. Dit soort veehouden wordt aangeduid met de term zomerstalvoedering. Het voor het eerst naar buiten laten van het vee is een werk apart. Misschien heeft U dat dollen van deze koeien wel eens gezien; meestal in de maand april. De koeien zijn
dan enige uren flink aan het rennen, wroeten met de koppen in de grand, en maken in de weide weer uit wi e de baas van de koppel is. Er is bij een koppel koeien alti j d een rangorde, vaak een onlogische. Als veehouder probeer je zo min mogelijk schade te krijgen door vertrappen, dus laat je ze naar buiten op een zo mogelijk droog perceel. Een vol wassen koe weegt 550 kilo, en op een te nat perceel vreet een koe 'met vijf bekken'. Als de koeien weer buiten lopen beginnen ze ook weer in de sloot te raken. Dit gebeurt soms bij het drinken, oak wel bij het ruziezoeken of dringen om naar d'e melkplaats te gaan. Boeren die 'in de handel zitten' kopen oak wel koeien uit Den Bosch. Dit zijn vaak rode koeien die in Brabant geen sloten gewend zijn, aileen maar afrastering. Deze koeier. lopen soms zo van de veewagen in de sloot. Ziet U in de zomer een koe in de sloot, raakt U dan echt niet in paniek, een koe verdrinkt niet
Midden-Delfkrant zomaar. In het vroege voorjaar of in de h.;rfst kan dit we l, bij koud weer. De koe raakt dan bevange n door de kou en laat het hoofd zakken. Ziet U zo'n beest in de sloot, waarschuw dan wel een veehouder, hij weet vaak wel van wi e het beest is. Als U er bij blijft, en U ziet hoe de eigenaar vervolgens de koe uit de s loot· trekt, denkt U dan niet te gauw dat hij het niet goed doet. Een koe kun je er het beste en snelste aan de nek uit trekken; dat gebeurt uiteraard niet met een lus. Door het trekken, vaak met een tractor, krijgt de koe het een beetje benauwd, gooit z'n voorpoten op de kant en met een klein trekje is dan de koe op het droge. Lastiger wordt het als de slootkanten stijl zijn, bij ba ggersloten en als de koe vermoeid is. Maar ook hier weet de boer wat hij doet, hij heeft irone rs
15
STRUKTUURVISIE MIDDEN-DELFLAND
beter af zijn met hun vogelwachters? Kan er in Midden-Delfland niet een enthousiasteling betaald worden die dit werk kan coordineren voor het hele gebied? Zouden we dan een aantal B-, C of andere zones niet kunnen laten vervallen in Midden-Delfland en meer A-gebied instellen waardoor het geheel beter betaalbaar l~ordt, en er meer boeren kunnen blijven? Vo ge lwachter zijn is ook een vorm van rekreatie, en dan zijn we weer bij een vorm waar landbouw, rekreatie en natuur elkaar verdragen en kunnen samenwerken.
Er is al veel geschreven over het streekplan Zuid-Holland West, de streekplanuitwerking voor HiddenDelfland, en de wijze waarop dat nu allemaal weer samenhang t met de Reconstructiewet. Een onduidelijke situatie. Vooral omdat de streekplanuitwerking voor Hidden-Delfland maar uitbleef. De reden: Rijkswe g 19, die niet in het streekplan staat, moest wel in de streekplanuitwerking worden opgenomen . Vervolgens ging de uitwerking min of meer de ijskast in.
Een volgende keer iets over de mechanisatie die U 1n de zomermaanden kunt te genkomen.
Ar ie van den Ber g Nu staat de l'rovincie voor de beoordeling van he t ontl~erp-reconstructie programma; nu doet zich blijkbaar het gemis aan een streekplanuitwerking gevoelen. Als een duveltje uit een doosje presenteert gedeput eerde staten een struktuurvisie voor tiidden-Delfland. Om te kunnen beoordelen of het werk van de Reconstructiecommissie wel past in het provinciaal beleid. De visie was er in eens, gee n discussie erover, het is een stuk van gedeputeerde staten. Hoe die struktuurvisie nu weer past tussen alle we tt en maakt gedeputee rd e staten zelf duidelijk: NIET. Het valt gewoon overal buiten. Wel gemakke lijk om zo alles nog ongrijpbaarder te maken.
ervaring in dit soort zaken. Een paard mag nooit aan zijn nek wo rden getrokken, evenals een schaap. Hier zoekt men de voorpoten op (e r g lastig) of er gaat een touw achter de billen. Eind april ziet men bij een goede gr as groei de eerste boeren alweer bezig met de voerwinnin g voor de vo l gende winter. Dit gemaaide gras wordt voo rge droo gd en in april en mei prak tis ch allemaal ingekuild. In deze maanden broeden ook veel weidevoge ls, en sneuvelen er ook wel nesten. Veel boeren doet het verdriet jonge hazen te raken met maaien, of vogelnesten en jonge vogels te laten sneuvelen. Maar tijdens het maaien zie je dat pas als het te laat is. Je weet meestal dat als je een jong haasje of kuiken dood ziet liggen dat er meer in de buurt zijn. Vinden doe je ze echter meestal niet. Vind je toch een jong beest dan worden ze nog al eens over de ~loot gezet op een bewei d perceel. Zouden de vo gels i n de Klaas Enge lbrechtspolder niet
SCHIPLUIDEN EN ENERGIE Schipluiden was landelijk in het nieuws, getuige ook het nevenstaande knipsel uit de Volkskrant. Schipluiden gaa t zelf energie opwekken. Het li jk t een logisch vervolg op de initiatieven die in Schipluiden al eerder werden genomen met totalenergy-projekten bij tuinders waarmee Schipluiden op energiegebied al eerder school maakte. Nu er zo breed maatschappelijk over energie gediscussieerd word~ lijkt het aardi g om ook in de. MiddenDelfkrant wat uit gebreider op dit initiatief van Schipluiden in te gaan. We zullen het proberen, in een van de komende nummers.
.3chipluiden gaat tu 1984 over op eigen • • • energtevoorztentng
,(
Van onze verslaggever SCHIPLUIDEN - De ZuidhoDandse gemeente Schipluiden gaat zelf de energie opwekken voor haar 7.700 inwooers. In 1984 wil de gemeente zich loskoppelen van het landelijk elektriciteitsnet en overgaan op eigen energie, die twintig percent goedkoper zal zijn dan volgens het landelijk tariet Schipluiden gaat werken met enige tientallen kleine energje-eenheden, die zullen worden opgesteld bij tuinbouwbedrijven, waarvan er in de gemeente rond driebonderd zijn. Een deel van •e Winat haalt Schipluiden uit cfe o~ d\libeid &at de ~.warntte ~ ·~ kleiile cerittales olunidclellQ1c wordt gebruikt voor bet vei'Warinen van de ka~ ~ .~ gaat h;: - -.c onderweg v~> ·
16 zevende jaargang nr. 2, april 19S3
VOORTGANG RECONSTRUCTIEPROG~1A De Reconstructiecommissie Midden-Delfland heeft in haar vergadering van 30 maart de wijzigingen besproken die Gedeputeerde Staten van Zuid Holland in het Reconstructieprogramma willen aanbrengen. Op enkele punten bleek er een duidelijk verschil van mening te bestaan tussen G.S. en Reconstructiecommissie. Dit betrof met name de inpassing van Rijksweg 19 en de bestemming van de Oost-Abtspolder.
De plannen voor Midden-Delfland moeten een lange procedure doorlopen voordat met de feitelijke uitvoering wordt gestart. De Reconstructiecommissie heeft in 1982 het Reconstructieprogramma vastgesteld, en doorgestuurd naar de Provincie. Daar heeft het ter visie gelegen, en konden bezwaarschriften worden ingediend; het zijn er in totaal 20 geworden. De bezwaren zijn de afgelopen maanden door Gedeputeerde Staten verwerkt. Gedeputeerde Staten komt op basis daarvan nu met een aantal wijzigingsvoorstellen van het programma. Deze wijzigingen zijn op 30 maart door de Reconstructiecommissie besproken. In totaal ging het om IS wijzigingen. Sommige daarvan betroffen details en aanvullingen. Een aantal was echter belangrijker. Op enkele onderdelen bleek de visie van G.S. en Reconstructiecommissie sterk uiteen te lopen. INPASSING RIJKSWEG 19 Door de Tweede Kamer is besloten dat deze omstreden weg mag worden aangelegd mits aan een aantal inpassingsvoorwaarden wordt voldaan. In het programma heeft de Reconstructiecommissie een aantal van die voorwaarden opgenomen. G.S. gaat aanzienlijk verder met haar voorwaarden dan de Reconstructiecommissie. G.S. wil dat de weg in een betonnen bak in de grond wordt weggewerkt; extra kosten 150-200 miljoen gulden. De Reconstructiecommissie hield om redenen van praktische haalbaarheid vast aan haar eigen voorwaarden. OOST-ABTSPOLDER Volgens de plannen van de Reconstructiecommissie moet de binnen MiddenDelfland gelegen noordpunt van de Oost-Abtspolder- bebost en rekreatief ingericht worden.
Rijnmond en Rotterdam denken daar anders over, zij willen daar industrie. Gedeputeerde Staten willen het programma nu zo wijzigen dat die industrie inderdaad mogelijk wordt; daarnaast zou dan in de noordpunt van de Oost-Abtspolder rekreatie mogelijk
BEZWAAR TEGEN INDUSTRIE HIDDEN-DELFLAND
Het gaat om maar een klein stukje, maar toch. In de rnaand maart lag bij de gemeente Delft het ontwerpbestemrningsplan Schieoevers Zuid ter inzage. In dit bestemmingsplan wordt rond de grens van Midden-Del"fland tussen de Schie en de spoorlijn de bestemming industrie aan~egeven. Dit industriegebied overschrijdt de grens van Hidden-Delfland, de gemeente Delft was daar heel eerlijk in. De Midden-Delfland Vereniging heeft daartegen bezwaar aangetekend. De Vereniging is van mening dat t1iddenDelfland vrij moet blijven van nieuwe industrie. Dat geldt voor Schiedarn bij Woudhoek...:~oord (het betreft hi.er woningen), dat geldt voor Rotterdam bij de Oost Abtspolder wat betreft industrie, en dat geldt dus ook voor Delft. Zelfs als het om een zeer smalle strook gaat. De Reconstructiecommissie was het blijkbaar met ons eens, want ook de Reconstructiecommissie heef.t bij Delft tegen dit bestemmingsplan bezwaar gemaakt. Delft bleek geen rekening te hebben gehouden met de wensen van de Reconstructiecommissie.
herverkavelings procedure reconstructie midden-delfland
moeten worden. tlotorcross, modelvliegtuigjes. De Reconstructiecommissie was het De Reconstructiecommissie heeft in met dit voornemen bepaald oneens. ~idden-Delfland een aantal druk Omdat de Recons.tructiewet vooral is bezochte voorlichtingsavonden gemaakt om de open, onbebouwde ruimte gehouden. Over de wrang-avond tussen de steden in stand te houden berichtten we reeds elders in dit is de Reconstructiecommissie niet van nummer. Twee andere avonden hielden plan aan dit gebied een industriezich bezig met de hetverkavelingsbestemming te geven. In dit gebied procedure. waar de Waterwegsteden en Delft al zo dicht tot ~ lkaar zijn genaderd zou dat ' Over deze procedure is ook een folder letterlijk en figuurlijk een grote verschenen. deuk slaan in Midden-Delfland. Deze is, voor degenen die niet op de avonden waren, of die deze folder nog Het ligt in de bedoeling dat op 19 niet hebben, te verkrijgen bij het mei Provinciale Staten besluiten Bureau van Uitvoering nemen over de voorstellen van Foppenpolder lc Gedeputeerde Staten. !1aasland 01899-22011
