#•-
-5T
-^s^^^^^d^^^^^^^mmm^^^i^i^
' - VA
'mi^In opdracht van:
HYPERCUBE BUSINESS
INNOVATION
Utrecht, September 2010
Management Summary
veel belangrijkere, zakelijke gedeelte Het is om reden van afhankelijkheid van sportieve
Dlt strategisch businessplan heeft tot doel mzicht te geven in de bedrijfseconomische effecten van capaciteitsuitbreiding van het Goffertstadion voor de betaald voetbal organisatie (BVO) NEC en in de mate waann een gedegen beleidsvoenng kan bijdragen aan het optimaliseren van deze effecten Alvorens hierop in te gaan, wordt eerst de
prestaties dat m dit businessplan een viertal scenano's is gedefinieerd Deze scenario's worden onderscheiden door de sportieve prestaties van N E C in het seizoen waarop de club het uitgebreide Goffertstadion gaat bespelen De scenario's sportief verval en sportieve achteruitgang gaan uit van de situatie waarin de
context geschetst waarin de performances van N E C op sportief en financieel gebied
clubleiding van NEC genoodzaakt is in de aanloopfase cumulatief €6,6IVI bezuinigen (i e
bezien moeten worden
jaarhjks €2,2M)
NEC presteert naar mate van wat op basis van hun uitgaven aan lonen, salarissen en sociale lasten van contractspelers en technische staf verwacht mag worden De club uit
In de scenano's hebben deze bezuinigingen in verschillende mate
negatieve impact op de sportieve prestaties van de club wat ook tot uiting komt in de stadionbezettingsgraad en de daarmee samenhangende operationele baten
Nijmegen wordt gemiddeld over de afgelopen tien seizoenen jaarlijks l i e in de Eredivisie
De scenario's sportieve stabiliteit en sportieve ambitie gaan uit van de situatie waarin de
De club doet met gemiddeld 42 wedstrijdpunten per seizoen (gemeten over de afgelopen
clubleiding van
tien seizoenen) met veel onder voor de ovenge vier clubs uit de peer group
investeringsbijdragen, tot haar beschikkmg heeft
De huidige stadioncapaciteit is een beperkende factor voor NEC om deze sportieve prestaties
optimaal
te
kapitaliseren
De
operationele
baten
en
daarmee
de
bestedingsruimte van de ovenge vier clubs uit de peer group zijn de afgelopen jaren
NEC
m de aanloopfase
externe financiering, bijvoorbeeld via In de scenario's wordt de externe
financienng aangewend om in de aanloopfase respectievelijk continuering en verbetenng van
huidige
sportieve
resultaten
te
realiseren
Dit
komt
tot
uiting
in
de
stadionbezettingsgraad en de daarmee samenhangende operationele baten
sterker gegroeid dan die van NEC Hierdoor zijn FC Groningen, FC Utrecht, NAC Breda en
Per scenario is inzichteiijk gemaakt met welk beleid structureel richtmg optimale
Vitesse, in tegenstelling tot N E C , wel in staat een groter deel van de baten aan te
stadionbezettingsgraad gegroeid kan worden teneinde het batenpotentieel van de
wenden voor verbetering van sportieve prestaties van hun club NEC blijft daarmee
uitgebreide stadioncapaciteit te benutten
achter en het sportieve gevaar van clubs uit de aan de aan de onderkant grenzende peer group dreigt Een groter stadion biedt N E C de mogelijkheid aan te haken bij de sportieve ontwikkelingen van haar sportieve concurrenten Indien NEC zoals beoogd in 2013-2014 in een groter stadion gaat spelen, dient het te voeren beleid gericht te zijn op het optimaliseren van de bezettingsgraad van de stadioncapaciteit Dit geldt zowel voor de capaciteit bestemd voor consumentenmarkt (18 000 zitplaatsen) als voor capaciteit bestemd voor de zakelijke markt (3 000 zitplaatsen) De mate van realiseerbaarheid van deze beleidsdoelstelling is sterk afhankelijk van de sportieve prestaties van N E C m zowel de aanloopfase als de exploitatiefase Sportieve
prestaties
bepalen
in
grote
mate
de
bezettingsgraden
van
de
consumententribunes Deze zijn op hun beurt randvoorwaardelijk voor de realisatie van een optimale bezettingsgraad van de capaciteit die beschikbaar is voor, het economisch
Gezien de huidige financiele situatie van de bedrijfstak betaald voetbal en die van N.E.C. in het bijzonder is het scenario sportieve achteruitgang op dit moment het meest realistisch. In dit scenario leiden de bezuinigingsmaatregelen van N.E.C. tot een minimaal verlies aan sportief terrein en speelt de club het eerste jaar van de exploitatiefase aan de onderkant van de Eredivisie. Onderstaand is de bedrijfseconomische impact van dit scenario inzichteiijk gemaakt voorde eerste vijf jaar van de exploitatiefase. Impact bedrijfseconomische impact scenario sportieve 2013 2014 Sportieve prestatie Consumenten Bezettingsgraad consumenten Zakelijk Bezettingsgraad zakelijk Totaal Bezettingsgraad totaal Operationele baten Operationele lasten Operationeel resultaat
2014 2015
achteruitgang 2015 2016
2017 2018
2016 2017
13
11
10
9
7
13,125
13,639
14,961
16,405
17,711
73%
76%
83%
91%
98%
1,812
1,938
2,260
2,612
2,930
60%
65%
75%
87%
98%
14,937
15,577
17,221
19,018
20,640
74%
82%
€ 17,534
€ 19,611
/•;>
71%
w
€ 16,004 € 13,466 €2,538
.-.•^
€ 15,292 €2,242
-
€ 17,593 €2,018
^
-
91%
f
^'
98%
€ 21,886
€ 23,941
€ 19,784
€ 22,051
€2,102
€1,889
% :^:^3»4/
^
#
10.
Inhoud Management Summary Inhoud 1. Achtergrond 2. Doelstelling
2 4 6 6
3.
7
4.
5.
6.
7. 8. 9.
Inleiding Voetbal als business
7
Het verband tussen sportieve prestaties en financien
7
De omvang van het verzorglngsgebied
8
Operationele baten en operationele lasten
8
Benchmarking
9
Peer group C l
9
Aangrenzende peergroups
9
Sportieve prestaties
ll
Ontwikkeling sportieve prestaties van N.E.C
11
Ontwikkeling sportieve prestaties peergroups
11
Aannames en rekengrondslagen
30
Aannames
30
Rekengrondslagen
32
11.
Beleidscenario's
33
Huidige financiele situatie
33
Maatregelen
33
Relatieve sportieve terugval
33
Scenario's met sportieve terugval
34
Scenario's met sportieve contlnuTteit en verbetering
34
12.
Effecten scenario's
36
Effecten operationele baten
36
Effecten operationele lasten
39
Effecten operationeel resultaat
41
13.
Batenpotentieel
43
14.
Conclusie
43
13
Sportief Verval
43
Operationeel resultaat vs. Netto resultaat
13
Sportieve Achteruitgang
43
Operationele baten N.E.C. seizoenen '04/'05 - '08/'09
13
Sportieve Bestendiging
44
Operationele baten peer groups '04/'05 - '08/'09
15
Sportieve Ambitie
44
Operationele lasten N.E.C. seizoenen '04/'05 - '08/'09
21
Operationele lasten peer groups'04/'05 -'08/'09
22
Operationeel resultaat N.E.C. seizoenen '04/'05 -'08/'09
26
Operationeel resultaat peer groups'04/'05-'08/'09
26
Netto resultaat peer groups'04/'05-'08/'09
27
Toekomstige ontwikkelingen bedrijfstak Conclusie Toelcomstig beleid
28 28 30
Financieel
financieel als inhoudelijk levert dat minder synergie op, wat mogelijk een bedreiging vormt voor de levensvatbaarheid van het TIP."
1. Achtergrond In het voorjaar van 2009 liet N.E.C. een analyse uitvoeren naar het toeschouwers- en sponsorpotentieel
binnen
het
verzorglngsgebied
van
de
club,
de
economische
mogelijkheden en de ambitie van N.E.C. om structureel een positie aan de bovenkant van
Voordat de coalitie eind 2010 een beslissing neemt over de realisatie van het Topsport en
de middenmoot in de Eredivisie te bezetten. De conclusie van dit onderzoek luidde als
Innovatiepark en over de locatie wordt aanvullend onderzoek gedaan naar de
volgt:
randvoorwaarden op basis waarvan de beslissing genomen gaat worden:
"N.E.C. wordt
de laatste
jaren
in
ernstige
mate
beperkt
in
verdere
groei
in
De exploitatie van het TIP doorstaat de toets der kritiek van een onafhankelijke
toeschouwersaantallen en sponsormkomsten, en daarmee in sportieve prestaties; de club
accountant,
kan de goede sportieve prestaties niet kapitaliseren. Oorzaak hiervan is de te gennge
°
Het parkeren gaat niet ten koste van het groen en van de woonwijken,
stadioncapaciteit
van het Goffertstadion. Uitbreiding van de huidige stadioncapaciteit is
°
N.E.C. lean voor minstens vijf jaar de huur garanderen en
daarom noodzakelijk. Zeker met het oog op de sportieve ambities die de club op
=
Er gaat geen extra gemeentelijk geld bij.
(middel)lange termijn heeft, namelijk het structureel deel uitmaken van de subtop van de Eredivisie en hierdoor regelmatig deelnemen aan de Europese club competities. Het verzorglngsgebied van N.E.C. is voldoende groot, zowel in populatie als bedrijvigheid, om deze ambities te realiseren."
2. Doelstelling N.E.C. heeft Hypercube de opdracht verstrekt om de club te ondersteunen bij het opstellen van een strategisch businessplan. Dit businessplan heeft tot doelstelling inzicht
N.E.C. heeft de uitkomsten van dit onderzoek gebruikt om aan te tonen dat een
te verschaffen in het vraagstuk welk bedrijfseconomisch beleid N.E.C. het beste kan
uitbreiding van het Goffertstadion noodzakelijk is om aan te haken bij de sportieve groei
voeren in zowel de aanloopfase naar (seizoen 2010-2011 tot en met 2012-2013) als ook in
van haar concurrenten. Deze uitbreiding hangt echter nauw samen met de beslissing van
de exploitatiefase in het Goffertstadion met uitgebreide capaciteit (vanaf seizoen 2013-
de gemeentelijke politiek ten aanzien van de komst van het Topsport en Innovatiepark
2014 en in het bereik van dit rapport tot en met 2017-2018) ten einde er een gezonde
(TIP).
financiele huishouding op na te houden.
Ondertussen hebben de partijen GroenUnks, PvdA en D66 hun coalitieakkoord {Werken
Het
businessplan
geeft
niet
alleen
de
club
zelf
hierin
inzicht.
Ook
andere
aan een duurzame toekomst, geldend voor de periode 2010-2014) gepubliceerd. Hierin
belanghebbenden, zoals de gemeente Nijmegen, verkrijgen met dit plan inzicht in de
geven de partijen aan achter de plannen van het Topsport en Innovatiepark te staan.
impact van de capaciteitsuitbreiding op de mate van financiele stabiliteit van N.E.C. en
Tegelijkertijd geven de partijen aan dat de coalitie nog wei verdeeld is over de locatie
daarmee
ervan. Hierover wordt het volgende geschreven:
afspral<en tussen deze belanghebbenden en de club voor de toekomst. Een gezonde
in het
realiteitsgehalte
van financieel-economische
verstandhouding
financiele huishouding is de beste huurgarantie die N.E.C. kan geven. "De Goffert en de Nieuwe Dukenburgseweg zijn de voorliggende opties, die beide heel verschillende voor- en nadelen hebben. De verbinding met NEC en met de tweede ring op het stadion vormen voor de samenwerkende partners inhoudelijke pluspunten van de Goffert. Het behoud van het groene karakter van het stadspark en het beperken van de parkeerdruk voor de omgeving staan daartegenover als zware tegenargumenten. De Nieuwe Dukenburgseweg biedt meer ruimte en minder aantasting van groen. De verbinding met het stadion en met NEC is daar echter nauwelijks aanwezig. Zowel
en
meer wedstnjdbaten en commerciele baten, uiteindelijk tot verdere investenngen in
3. Inleiding
voetbaltechnische tak van een BVO
Dlt Strategisch businessplan leunt op de sporteconomische theone, het causale verband tussen sportieve prestaties en fmancien Het vormt de rode draad m dit plan Om die
Figuur 3 IHet verband tussen sportieve prestaties en fmanuen
reden wordt in dit hoofdstuk deze theorie beknopt toegelicht •etere sportieve prcTtaties
Voelbai als business Het businessmodel van een Betaald Voetbal Orgamsatie (BVO) is gebaseerd op het verband tussen sportieve prestaties en baten en lasten De bedrijfsvoenng is er in eerste instantie op gencht om met behulp van sportieve prestaties baten te maximaliseren Indien het resultaat, gegenereerde baten na aftrek van lasten, toereikend genoeg zijn, wordt geinvesteerd in de technische tak van de BVO tenemde de sportieve prestaties te
Meer investcrinEsruimt evoorvoetbil technische Uk
van de club te verbeteren De doelstelling van de bedrijfsvoenng van een BVO is het maximaliseren van sportieve prestaties, met het behalen van financiele winst
De
samenhang tussen sportief presteren en fmancien is weergegeven in Figuur 3 1
He£ verband tussen sportieve prestaties en financien De sportieve prestaties van een club vormen de sterkste drijfveer voor consumenten om
Verhoeincv«n inkomsten (Wedstnjdbiten Sponsoren)
wedstrijden in het stadion te bezoeken Sportieve prestaties werken als een magneet op stadionpubliek
Hoe beter
de prestaties
van
de club zijn,
des te
groter
de
aantrekkingskracht Ondernemers
exposure
In het geval de sportieve prestaties tegenvallen, is deze 'spiraalwerkmg' negatief
mogelijkheden (e g business seats, loges, boarding etc ) van een BVO af te nemen,
die
vanuit
zakelijk
oogpunt
overwegen
hospitality
en
Consumententoeschouwersaantallen nemen af en als gevolg daarvan nemen ook het
beschouwen naast de sportieve prestaties ook de toeschouwersaantallen (en voornamelijk de bezettingsgraad van het stadion) als drijfveer om deze stap te maken
De
stadionbezetting bepaalt in grote mate de sfeer waarin de zakelijke bezoekers van een hun eigen zakelijke relaties meenemen Een goed gevuld stadion oogt nu eenmaal gezelliger dan een stadion dat slechts voor de helft gevuld is Met betrekking tot de zakelijke markt die overweegt exposure ruimte afte nemen, geldt dat bij een groter aantal toeschouwers de kans op waarneming voor reclame uitingen toeneemt De toename m consumenten en zakelijke toeschouwersaantallen vertaalt zich in een verhoging van wedstnjdbaten en commerciele baten Hierdoor biijft er meer geld over dat geinvesteerd kan worden in de voetbaltechnische tak van een BVO Deze investenng moet leiden tot betere sportieve prestaties en vervolgens via meer toeschouwers en sponsoring.
aantal zakelijke klanten af Dit leidt tot een afname aan wedstnjdbaten en commerciele baten en zorgt ervoor dat de bestedingsruimte van de BVO afneemt of er zelfs bezuinigd moet worden Er is in dit geval minder (of geen) geld beschikbaar om te investeren m de voetbaltechnische tak van de BVO De club m kwestie wordt hierdoor beperkt m groei van sportieve prestaties, waardoor ook baten met verder stijgen
De omvang van het verzorgingsgebied De mate waarin een BVO haar sportieve prestaties, in termen van baten, kan kapitaliseren is sterk afhankelijk van het potentieel in het verzorgingsgebied van een club. Het potentieel in stadiontoeschouwers op de consumentenmarkt wordt bepaald door geografische en demograflsche eigenschappen van de bevolking. Het potentieel in stadiontoeschouwers op de zakelijke markt hangt samen met de bedrijvigheid in het verzorgingsgebied. Zo is het potentieel in een dichtbevolkt verzorgingsgebied met veel bedrijvigheid groter dan in een dunbevoll
Operationele baten en operationele lasten Indien er in dit rapport geschreven wordt over baten en lasten worden hiermee de operationele baten en operationele lasten bedoeld. In de modelstaat verlies - en winstrekening - op basis waarvan iedere club jaarlijks verplicht is de financiele huishouding aan de KNVB te verantwoorden (en op basis waarvan de KNVB jaarlijks licenties verschaft) - worden de volgende operationele baten- en lastenposten onderscheiden: •
Operationele
baten: Wedstnjdbaten,
Sponsonng,
Media
gerelateerde
baten.
Subsidies & giften, IVIerchandislng & Business to Consumer activiteiten. Food & Beverage, Overige baten. •
Operationele
lasten:
Huisvestingslasten,
Lonen,
salarissen
Wedstrijd-
en
en
sociale
trainingskosten,
lasten,
Verkoopkosten,
Algemene
kosten,
Afschrijvingskosten immateriele & materiele vaste activa, Overige bedrijfskosten.
4 . Benchmarking
Aangrenzende peergroups
In dlt hoofdstuk w o r d e n de sportieve en fmanciele situatie van N E C . geschetst en w o r d e n
De aan de bovenkant aangrenzende peer group is peer group B, w a a n n zich de clubs
deze vergeleken met groepen van vergelijkbare clubs. Allereerst w o r d t toegelicht welke
bevmden m e t een som der operationele baten tussen €25 M en €35 M
clubs in welk opzicht vergelijkbaar zijn m e t N.E.C. Deze groepen clubs v o r m e n
het
referentiekader waar vervolgens de prestaties van N.E.C. op sportief en financieel gebied tegen w o r d e n afgezet AZ
FC Twente
Sc Heerenveen
De performances van N.E C op sportief en financieel gebied w o r d e n in dit hoofdstuk vergeleken m e t de performances van andere betaald voetbal clubs op deze gebieden. Het betreft clubs die dezelfde karaktenstieken kennen als N.E C. Deze vergelijkmgsmethode
De aan de o n d e r k a n t aangrenzende peer group is C2. De clubs m deze groep hebben een
w o r d t 'benchmarking' g e n o e m d . Om redenen van vertrouwelijkheid van, v o o r n a m e l i j k
som der baten operationele baten tussen €8,5 M en €12 M
fmanciele, gegevens van individuele clubs w o r d t in sommige gevallen gebruik gemaakt van peer groups,
een groep bestaande uit clubs die dezelfde karaktenstieken kennen. Hiervan
w o r d t dan de gemiddelde waarde genomen
f^,
Karaktenstieken op basis waarvan de peer
groups Zljn samengesteld zijn de hoogte van de operationele b a t e n , de sportieve prestatie
ADO Den Haag
Sparta Rotterdam
RodaJC
Willem II
en de stadioncapaciteit. Al deze factoren hangen nauw m e t elkaar samen. In dit r a p p o r t w o r d e n 3 p e e r g r o u p s onderscheiden.
De clubs in iedere peer group bevinden zich, afgezien van uitzonderlijke seizoenen, dicht
Peer group Cl In deze peer group bevinden zich de clubs waarvan de som der operationele baten (i.e. gerealiseerde jaarcijfers seizoen 2008-2009) tussen € 12 M en €25 M bedraagt Deze peer group, waarin ook N E.C zich bevindt, is ' C l ' genaamd en bestaat uit de volgende clubs:
bij elkaar op de ranglijst van de Eredivisie. Ook m e t betrekking t o t de stadioncapaciteit zijn de clubs in iedere peer group enigszins vergelijkbaar. Op deze variabele is echter meer vanantie binnen de peer group
Vitesse heeft vergeleken m e t de andere clubs in peer
group C l een grote capaciteit, AZ heeft t e n opzichte van de overige clubs in peer group B een redelijk lage capaciteit. V o o r N.E.C. geldt hetzelfde in de eigen peer group karaktenstieken van de clubs uit de peer groups zijn in tabel 4 . 1 o p g e n o m e n .
FC Groningen
FC Utrecht
NAC Breda
N.E.C
Vitesse
Wanneer in deze rapportage de performances van N.E.C w o r d e n vergeleken m e t de peer group w a a n n zij b e h o o r t ( C l ) , zal deze p e e r g r o u p exclusief N.E.C. zijn
De
Tabel 4.1 Peer groups gehanteerd in dii rapport en hun IcarakterisSeken gebaseerd op seizoen '08'09
l^
FC Twente SC Heerenveen AZ FC Groningen FC Utrecht
-
>k
Peergroup
Sportieve prestaties (ranglijst)
B
2
€
35,780
24,000
B
5
€
30,390
26,800
B
1
€
28,033
17,000
Cl
6
€
21,553
22,329
Cl
^;"3!
€
15,360
24,500
Som der baten (xl.OOO)
Stadioncapaciteit
5
^"
NAC Breda
Cl
8
€
16,672
17,064
N.E.C.
Cl
11
€
14,572
12,500 ^-
Vitesse
Cl
10
€
13,821
26,600
C2
14
€
10,865
C2
13
€
11,227
16
€
10,689
12
€
10,886
ADO Den Haag-Sparta Rotterdam
'9
RodaJC
C2
Willem II
C2
••-'
>
15,000
%
11,026
P
19,979 i^. 14,700
I'J
In de afgelopen 10 seizoenen behaalde NEC gemiddeld 42 wedstrijdpunten per seizoen
5. Sportieve prestaties
(de rood gestippelde lijn) Daarmee werd NEC over diezelfde periode gemiddeld l i e in de Eredivisie (de groen gestippelde lijn)
Ontwikkeling sportieve prestaties van M.E.C. NEC speelt smds het seizoen 1994-1995, 15 jaar onafgebroken in de Eredivisie Hoewel m de sportieve doelstellingen van de club terug te lezen valt dat N E C met het eerste elftal jaarlijks in het Imkerrijtje van de Eredivisie wil eindigen, is dat meer uitzondenng dan regel gebleken In de afgelopen 15 jaar is deze doelstelling slechts vier maal gerealiseerd In het seizoen 1997-1998 eindigde N E C als achtste In het seizoen 2001-2002 werd NEC negende Het daaropvolgende seizoen werd de club zelfs vijfde Pas veel later, in het seizoen 2007-2008, lukte het N E C wederom om haar sportieve doelstelling te realiseren
Ontwikkeling sportieve prestaties peer grojps De krachtsverhouding tussen clubs in het Nederlands betaald voetbal is in de loop van de afgelopen jaren sterk gewijzigd Tot ongeveer vijf seizoenen geleden was het bijna vanzelfsprekend dat een van de dne (traditionele) topclubs - PSV, Ajax en Feyenoord - de titel in de Eredivisie binnensleepte Daar is op dit moment geen sprake meer van In de afgelopen jaren hebben de clubs uit de subtop zich, mede door de mvoermg van de playoffs - waarvan in financieel opzicht in het bijzonder de subtop clubs profiteerden -, sterk geprofessionallseerd
Figuur 5 1 toont de ontwikkelingen van de sportieve prestaties van NEC uitgedrukt in
De effecten daarvan zijn inmiddels steeds meer zichtbaar in de
resultaten op het veld en op de ranglijst
zowel positie in de Eredivisie waarop de club aan het emde van het seizoen geeindigd is (groene punten) als het aantal behaalde wedstrijdpunten waarmee NEC die positie wist
Peer Group B
te bemachtigen (rode stippen) De zwart gestippelde lijn geeft de sportieve doelstelling
De clubs Ult peer group B (i e AZ, FC Twente en SC Heerenveen) zijn in de afgelopen
van de club weer, het Imkerrijtje
seizoenen in sportief opzicht steeds grotere concurrenten geworden van de traditionele top 3 (PSV, Ajax en Feyenoord)
Figuur 5 1 Sportieve prestaties van I^ E C
Peer Group Cl ^
cS"'
t.<sl'
,»-'
(i^
(.*
~
a<^
tSl"
;Sf
. / . / y . / . / / „/ „/ y . /
De sportieve prestaties van de overige clubs uit peer group Cl (i e FC Groningen, FC Utrecht,
NAC Breda
en Vitesse)
zijn
stabiel
en
bewegen
zich,
uitgedrukt
in
wedstrijdpunten, rond de 45 wedstrijdpunten per seizoen Al seizoenen lang vormen zij geen structurele bedreiging meer voor clubs uit peer group B
Peer Group Cl De sportieve prestaties van clubs uit peer group C2 (i e ADO Den Haag, Roda JC, Sparta Rotterdam en Willem 11) zijn net als de clubs uit peer group C l al seizoenen lang stabiel Deze groep beweegt rond de 35 wedstrijdpunten per jaar Het verschil tussen de peer groups C2 en Cl is echter aanzienlijk kleiner dan het verschil tussen peer groups Cl en B
-»-POSltlG 0 Wedstrijdpunten
gemiddelde postie gemiddelde vyedstnjdounten
sportieve doelstelling
Figuur 5.2 Sportieve prestaties N.E.C afgezet tegen aangrenzende peer groups
Tabel S.l Sportieve prestaties clubs peer groups B, Cl en C2 Seizoenen '04-'05 t / m '08-'09
Gemiddeld aantal wedstrijdpunten
Gemiddeld plek opde ranglijst
56
8
53
6
57
6
44
10
49
8
so
W §
FC Twente SC Heerenveen AZ FC Groningen FC Utrecht
^
m - :* 1
47
9
42
11
Vitesse
43
10
ADO Den Haag
31
15
31
15
NAC Breda N.E.C.
20
Sparta Rotterdam
,:^
,#
,#
,.-^'
^-^
^c?-
1? B
I?*
„:^
^cF
^^ J" ^J'
1>'
C l D C2->t-NEC
Figuur 5.2 toont de boven beschreven ontwikkelingen. In tabel 5 1 is voor de clubs uit de dne benchmarks de gemiddelde sportieve prestatie over de afgelopen 10 seizoenen, uitgedrukt in zowel wedstrijdpunten als plek op de ranglijst, in overzicht gezet.
Roda JC Willem II
.a m
d 0
48
8
38
12
_W f^^
-
6. Flnancieel
Netto resultaat
Sportieve prestaties hangen nauw samen met het geld dat geinvesteerd wordt in de
Het netto resultaat bevat naast het operationele resultaat ook de zogenoemde
technische tak van het voetbalbednjf Later in dit rapport wordt hier dieper op ingegaan
afschnjvingen en resultaten uit vergoedingssommen, ofwel de baten van en lasten van
De mate waann dergelijke investenngen mogelijk zijn, is afhankelijk van de baten die
transfers Vanwege het feit dat deze baten en lasten onregelmatige posten zijn waarvan
gegenereerd worden mede door de sportieve prestaties In het volgende hoofdstuk
de bedrijfsvoenng met afhankelijk mag zijn, worden zij met aan het operationeel resultaat
worden de fmancien van N E C en van de (clubs uit) aangrenzende peer groups onder de
toegerekend
loep genomen
Rapport gebaseerd op operationeel resultaat Om een beeld te knjgen van ontwikkeling in de fmanciele huishouding van het betaalde
Operadoneel resultaat vs. Netto resultaat Bij het schetsen van de financiele context van NEC en de (clubs uit) aangrenzende peer groups IS het van belang onderscheid te maken tussen operationeel resultaat en netto resultaat Beide type resultaten worden beknopt toegelicht
voetbal in het algemeen en van die van N E C in het bijzonder wordt in dit hoofdstuk ingegaan op de huidige operationele baten en lasten en die uit het recente verleden
Operadonele baten M.E.C. seizoenen '04/'05 - '08/'09
Operationeel resultaat
De baten die NEC
Het operationeel resultaat van een BVO is het resultaat van de operationele baten minus
genereerde, is gestegen van €9,7M in het seizoen '04/'05 naar €14,6M in het seizoen
de operationele lasten Het betreft baten en lasten behorende tot de 'gewone', en
'08/'09 Figuur 6 1 toont de opbouw van totale operationele baten van NEC in de
structureel van aard zijnde, bedrijfsvoenng van een club
afgelopen 5 seizoenen
in de modelstaat verlies - en winstrekening - op basis waarvan iedere club jaarlijks
Opvallend is dat in het seizoen '08/'09 de som der operationele baten ruim boven die van
de afgelopen 5 seizoenen uit operationele bedrijfsactiviteiten
verplicht is de financiele huishouding aan de KNVB te verantwoorden (en op basis waarvan
de jaren daarvoor liggen De oorzaak hiervan is de succesvolle deelname aan het UEFA Cup
de KNVB jaarlijks licenties verschaft) - worden de volgende operationele baten- en
toernooi De toename in baten wordt in dat seizoen voornamelljk veroorzaakt door de
lastenposten onderscheiden^
toegenomen wedstnjdbaten (i e recettes) en baten uit sponsonng Ook de post ovenge baten kent in dit seizoen een toename Indien deze post nader wordt bekeken, blijkt dat
•
Operationele
baten
Wedstnjdbaten,
Sponsonng,
Media
gerelateerde
baten.
de overige baten uit de deelname aan de UEFA Cup zijn ondergebracht in ovenge baten
Subsidies & giften. Merchandising & Business to Consumer activiteiten. Food & Afgezien van dit seizoen zijn zowel de totale baten als de verhouding tussen de
Beverage, Ovenge baten
batenposten voor het grootste gedeelte stabiel Hierbij valt een opmerking te plaatsen "
Operationele
lasten
Huisvestingslasten,
Lonen,
salarissen
Wedstrijd-
en
en
sociale
trainingskosten,
lasten,
Verkoopkosten,
Algernene
kosten,
Afschrijvingskosten immateriele & matenele vaste activa, Ovenge bednjfskosten
aangaande de mediagerelateerde baten
Deze zijn in de seizoenen '05/'06, '06/'07 en
'07/'08 veel hoger dan m de voorgaande en daaropvolgende seizoenen In het seizoen '0S/'09 zag N E C de baten uit verkoop van mediarechten - met €850K - afnemen ten opzichte van de dne voorgaande seizoenen Er is ten opzichte van de periode '05/'05 t/m '07-'08 veel minder mediageld te verdelen
Zie begrippenlijst voor gedetailleerdere definitie van individuele operationele baten- en lastenposten
Figuur B.l Opbouw operationele baten N.S.C.
In 2008 werd bekend gemaakt dat de samenvattingen
van het eredivisie voetbal
terugkeerden naar de publieke landelijke omroep. De NOS betaalt circa 21 miljoen euro per jaar voor de voetbalrechten voor radio en televisie inclusief de productiekosten; alleen de tv-rechten zouden 16 miljoen euro perjaar bedragen. De live rechten behielden de clubs zelf ter exploitatie op het eigen (betaalde) TV kanaal genaamd 'Eredivisie Live'. Het verdienmodel van dit kanaal is er op gebaseerd dat zij van de breedbandaanbieders €7 ontvangt voor iedere kijker die zich via de laatstgenoemde aanmeldt voor een abonnement op
Eredivisie
Live.
Door
tegenvallende
'digitalisering'
van
het
Nededandse
televisielandschap zijn de financiele resultaten lager dan verwacht. In figuur 6.2 is de relatieve verhouding tussen de individuele operationele batenposten zichtbaar gemaakt op basis de gemiddelden over de afgelopen 5 seizoenen. Hieruit valt bijvoorbeeld op te maken dat N.E.C. met betrekking tot operationele baten voor het grootste deel afhankelijk is van baten uit sponsoring (43% van de totale operationele baten). 2004-2005
Z0OS-2C07
2005-2005
' ' Wedstrijdbaten n iViediabaten 11 WierchandisingS Business to Consumer
2007-2003
2003-2009
Figuur 6.2 Opsplitsing operationele baten N.E.C. - seizoen '04-'05 t/m '0S-'09
[J Sponsoring
rj Subsidies St giften • Food & Beverage
Op 22 december 2004 maakte de Eredivisie CV bekend dat Talpa, het TV kanaal van John
• Wedstrijdbaten
de Moi, de rechten van de samenvattingen van de eredivisiewedstrijden gekocht had. Talpa betaalde hiervoor €35 M perjaar
in de penode 2005-2006 t/m 2007-2008. De live
rechten van de eredivisiewedstrijden
voor diezelfde periode werden gekocht
door
breedband operator Versatel voor i:30,5M per jaar. RTL kocht voor €3,5M per jaar het uitzendrecht voor 27 wedstrijden per seizoen op de vrijdagavond. Daarnaast kocht Sportsplaza het recht om per speelronde 30 seconde clips van alle eredivisiewedstrijden re distribueren via mobiele telefonie. Zij betaalden hiervoor €2,3M perjaar. Hiermee kwam het totaal aan baten uitverkoop van mediarechten op €71,3M perjaar te staan.
i^^V
k m
1w w /
43%
Dlt bedrag, na aftrek van kosten, werd jaarlijks onder de clubs uit de Eredivisie gedeeld op basis van enerzijds sportief resultaat - een gewogen meting over de afgelopen 3 seizoenen en met het laatste seizoen het zwaarst meegewogen - en anderzijds de score van de club op de zogenoemde Club Positioning Matrix (CPMj.
tl Sponsoring n Mediabaten n Subsidies & giften Merchandising a Business to Consumer 0 Food a Beverage Overig
In de volgende paragrafen wordt dieper ingegaan op de drie belangrijkste operationele
Operationele baten peer groups '04/'05 - '08/'09 Indien de ontwikkeling in de som der operationele baten van N.E.C. vergeleken wordt met die van de aangrenzende peer groups, ontstaat het beeld weergegeven in figuur 6.3. De
batenposten: •
groei in operationele baten van N.E.C. lijkt te stagneren ten opzichte van het gemiddelde van clubs uit peer group Cl. De som der baten van N.E.C. is vanwege de deelname aan de
Wedstrijdbaten Sponsorinkomsten
•
Mediabaten
UEFA Cup in het seizoen '08/'09 incidenteel hoger. Het groeipad van N.E.C. ligt meer in lijn met het gemiddelde van de clubs in de aan de onderkant aangrenzende peer group, C2. De clubs in peer group B lopen zichtbaar hard weg van de overige getoonde groepen. Figuur 6.3 Ontwikkeling som der operationele baten peer groups - seizoen '04-'0S i/m '0S-'09
Er wordt per batenpost inzicht gegeven in de reden voor het verschil in performance tussen N.E.C. en (clubs uit) de aangrenzende peer groups. Figuur 5.4 Ontwikkeling operationele batenposten per peer group-seizoen '04-'05 t/m '08-'09
Ontwikkeling operationele baten gemiddeld per benchmark J40M €35 ivi
jjcamwi
a: SOM C25 M £20M C 15 iV:
I
n
£ 1 0 IVl
\4
jnpSEBJ
2004-2005
2005-200S
-3-B
200S-2007
D Cl
2007-2008
2008-2009
D C2 -»-l\!.E.C.
Ook is per peer group de opbouw van de som der operationele baten voor de afgelopen 5 seizoenen inzichteiijk gemaakt. Het seizoen '08-'09 buiten beschouwing gelaten, is duidelijk te zien dat de stagnatie van N.E.C. met name terug te vinden in de batenposten sponsorinkomsten en wedstrijdbaten. Tevens is zichtbaar dat de jaarlijkse groei in som der operationele baten van peer group B te herleiden is aan een groei in alle individuele operationele batenposten.
i Wedstrijdbaten n ?;!ediabaten 11 .MercliandisingaBusinesstoCoastjiner Overig
n Sponsonng P Subsidies S. giften Q Food £. Beverage
Wedstrijdbaten
Stadioncapaciteit en bezettingsgraad
De post wedstrijdbaten bestaat uit recettes, seizoenkaarten en plaatslngspremles. Het
De toeschouwersaantallen van N.E.C. zijn de afgelopen vijf jaar op het niveau van clubs uit
seizoen '08-'09 buiten beschouwing gelaten, ligt het niveau van deze batenpost bij N.E.C.
peer group C2 terecht gekomen. De club heeft de trend van peer group Cl niet kunnen
beduidend lager dan het gemiddelde van de andere clubs uit peer group C l . De
volgen en is bijgehaald door peer group C2.
wedstrijdbaten van N.E.C. zijn in de seizoenen '04-'05 tot en met het seizoen '07-'08 meer In peer group C l verhuisde FC Groningen halverwege het seizoen '05/'06 van het
op het niveau van het gemiddelde van clubs uit peer group C2.
Oosterparkstadion Inkomsten uit recettes en seizoenskaarten worden gestuurd door de hoogte van
naar
de
Euroborg
en
realiseerde
daarmee
een
groei
in
stadioncapaciteit van 12.500 naar 22.579.
toeschouwersaantallen. Het gemiddeld aantal toeschouwers dat per thuiswedstrijd in het Goffertstadion zit is relatief laag vergeleken met de gemiddelden van de clubs uit de
De stijging in peer group C2 wordt vooral gestuurd door de verhuizing van ADO Den Haag
aangrenzende peer groups; met name vergeleken met het gemiddelde van de clubs uit
in het seizoen '07/'08 van het Zuiderpark naar het Forepark. Het nieuwe stadion leverde
peer group C l . In het seizoen '08/'09 is het gemiddeld aantal stadiontoeschouwers bij
de Haagse club 4.000 meer zitplaatsen dan de 11.000 in het oude stadion.
thuiswedstrijden van peer group C2 zelfs boven dat van N.E.C. uitgestegen. Figuur S.S Gemiddeld aaniai toeschouwers per wedstrijd N.E.C. vs. peer groups
Indien niet gekeken wordt
naar de absolute toeschouwersaantallen, maar naar
bezettingsgraden van de stadions van de clubs uit de peer groups wordt zichtbaar dat N.E.C. in het seizoen '08/'09 de hoogste bezettingsgraad kent.
Totaal aantal toeschouwers benchmark Figuur S.S Stadionbezettingsgraad
stadions clubs uit peer groups B, Cl en CZ
Bezettingsgraad stadions clubs uit Benchmarks E, Cl en €2 20.000
100% 95% 90%
15.000
85% 10.000
5.000
S5%
55% Gemiddelde C l
Gemiddelde C2
50%
04-05 I ) 05-05 11 OS-07 d 07-OS n 08-09
-Bezettingsgraad
Van alle clubs in het Nederlands betaald voetbal haalden slechts Heracles Almelo en V W Venlo
(beide
hebben
al
uitbreidingsplannen)
een
hogere
bezettingsgraad.
label S.l Demografie absoluut verzorgingsgebied N.E.C. cumulatief per afstand
Het Inwoners <= 5km
Inwoners <= 10km
Inwoners <= 15km
FC Twente
108,865
265,565
537,340
Potentieel in verzorgingsgebied
SC Heerenveen
37,575
72,610
333,295
Het potentieel aan toeschouwersaantallen van een club is afhankelijk van de omvang van
AZ
82,510
het verzorgingsgebied en de kritische succesfactoren, oftewel de drijfveren voor
FC Groningen
123,580
stadionbezoek.
FC Utrecht
234,635
NAG Breda
158,620
Goffertstadion lijkt dus vol. Noodzaak van uitbreiding van de huidige stadioncapaciteit, is sterk afhankelijk van het potentieel in het verzorgingsgebied van N.E.C.
Het absolute verzorgingsgebied van de meeste BVO's, waaronder ook dat van N.E.C,
N.E.C.
van alle Eredivisie clubs blijkt dat, behalve bij Ajax, PSV en Feyenoord, dit het gebied is dat zich binnen een straal van 15 kilometer van de vestigingsplek van het stadion bevindt.
''-•^
Sparta Rotterdam Roda JC
Het aantal inwoners dat binnen een straal van respectievelijk 5, 10 en 15 km van het
Willem 11
'f---':--: 1,023,660 569,320
'WW
510,730
'"xffTi
1,475,515
272,540
989,190
313,480
1,021,670
158,295
291,675
1,037,490
237,415
905,610
2,646,180
342,455
843,460
2,747,590
96,450
192,525
564,345
142,740
245,525
918,005
Vitesse ADO Den Haag
253,485 250,800
••S^. 165,625
wordt gedefinieerd als (de inwoners van) het gebied waarin een club 80% van haar seizoenkaarthouders bevindt. Uit een analyse van de postcodes van seizoenskaarthouders
Wr^.
6^,
t
--
Goffertstadion woont is groot. Van de clubs in peer group Cl telt alleen FC Utrecht meer inwoners per afstandcategorie. Het inwoneraantal van het absolute verzorgingsgebied dient echter gecorrigeerd te worden voor de mate van concurrentle/ interferentie die een club heeft van nabijgelegen clubs. Deze correctie wordt vastgesteld aan de hand van het marktaandeel dat de desbetreffende club heeft onder seizoenkaarthouders in het verzorgingsgebied.
In de groengekleurde gemeenten is het aantal seizoenskaarthouders dat een de seizoenskaart
heeft
van
N.E.C.
minstens
twee
keer
zo
groot
als
het
aantal
seizoenskaarthouders dat een seizoenskaart heeft van elke andere willekeurige club. In concurrentiegebieden tussen twee clubs zijn beide clubs minstens twee keer zo groot als elke andere willekeurige club (bijvoorbeeld Rijnwaarden en Boxmeer). Grijze gebieden
N.E.C. kent interferentie; in het bijzonder van Vitesse en in mindere mate van PSV en FC Oss. Op basis van interferentie is de marktverdeling, en daarmee het relatieve potentieel in het verzorgingsgebied van een club, zichtbaar te maken. In figuur 5.7 is weergegeven welke gemeenten in het verzorgingsgebied toegewezen kunnen worden aan welke clubs.
geven een meer verdeelde markt aan.
Figuur 6.7 Marktverdeling N.B.C
Vervolgens is het econometrische model, op basis van deze KSF's, toegepast op de specifieke situatie van het verzorgingsgebied van N.E.C. Op deze wijze is het potentieel aantal stadiontoeschouwers per thuiswedstrijd van N.E.C. gecalculeerd. Het model houdt geen rekening met de stadioncapaciteit als beperkende factor. Het econometrisch model toont aan dat N.E.C, onder huidige omstandigheden, in staat moet zijn om ruim 16.000 toeschouwers per thuiswedstrijd naar het stadion te trekken. Volgens ditzelfde
model had N.E.C. de afgelopen vijf seizoenen gemiddeld 1,874
meer
toeschouwers per thuiswedstrijd (i.e. 31,864 op seizoensbasis) kunnen verwachten. Met name in de twee meest recente seizoenen worden grote aantailen toeschouwers misgelopen In tabel 6.2 is per seizoen een overzicht weergegeven van de sportieve prestaties van N.E.C, de door Hypercube gemodelleerde toeschouwersaantallen behorende bij die sportieve prestaties, het werkelijk aantal toeschouwers de stadionbezettingsgraad en het hieruit afgeleide gemist aantal toeschouwers. Tabel 6.2 Gemist aantal toeschouwers
Benadrukt dient te worden dat deze marlctverdeling dynamisch is. Het is afhankelijk van bijvoorbeeld N.E.C. sportief beter gaat presteren en FC Oss degradeert naar de Topklasse,
Sportieve prestatie Gemodelleerd aantal toeschouwers
is het aannemelijk dat het verzorgingsgebied van N.E.C. zich uitbreidt richting het
Werkelijk aantal toeschouwers
Zuidoosten. Tegelijkertijd is het zo dat wanneer V W Venlo sportief beter gaat presteren,
Bezettingsgraad
N.E.C. in sterkere mate de interferentie van die club gaat voelen in het Zuiden van het
Gemist aantal toeschouwers
zowel N.E.C's eigen sportieve prestaties evenals van interfererende clubs. Indien
'.
'04-'0S
'05-'06
'06-'07
'07-'08
'08-'09
13
10
10
8
11
11,211
12,130
12,409
16,972
16,249
11,529
11,885
12,015
12,147
12,341
92%
95%
96%
97%
99%
0
245
394
4,825
3,908
huidige relatieve verzorgingsgebied, wat wellicht leidttot verlies van marlctaandeel. Hypercube heeft door het statistisch analyseren van stadiontoeschouwers per wedstrijd
Op eenzelfde wijze is het toeschouwerpotentieel berekend voor de clubs uit de peer
van
van
groups, die in dit rapport beschouwd worden als referentie. Om een goede absolute
stadiontoeschouwers, geTdentificeerd. Belangrijker wellicht is dat ook de mate van invloed
vergelijking te kunnen maken, zijn de sportieve resultaten van de desbetreffende clubs in
iedere KSF op het aantal stadionbezoekers bekend is. KSF's zijn ondermeer:
dit model gelijkgesteld aan die van N.E.C.
meerdere
seizoenen
de
kritische
succesfactoren
(KSF's), de drijfveren
sportieve
kwaliteit van het team, het inwonersaantal van het verzorginggebied, de aanwezigheid van natuurlijke grenzen (e.g. rivieren) en land- en provinclegrenzen.
De resultaten zijn in het diagram weergegeven. De blauwe staven per club geven het gemodelleerde gemiddeld aantal toeschouwers per thuiswedstrijd weer. De zwarte en rode streepjes geven respectievelijk de stadioncapaciteit en het huidige gemiddeld aantailen toeschouwers weer (seizoen '08/'09). Figuur 5.3 Toeschouwerpotentieel clubs uit peer groups B, Cl en C2 bij sportieve prestaties gelijk aan die van N.E.C.
Commerciele baten De batenpost
commerciele
baten is opgebouwd
bordreclame, wedstrijdsponsoring,
uit
de posten
shirtsponsoring,
verhuur ruimtes (i.e. skyboxen, loges en business
seats), kleding, naamgeving en overig. Het niveau van de commerciele baten, gemiddeld over de afgelopen vijf seizoenen, van N.E.C. ligt laag vergeleken met dat van de andere clubs uit peer group Cl. De gemiddelde commerciele baten over de afgelopen vijf seizoenen van N.E.C liggen zelfs lager dan die van de meeste clubs uit peer group C2.
Toeschouwerspotentieelijer thuiswedstrijd Figuur S.9 Gemiddelde commerciele baten dubs uit peer groups B, Cl en CZ
30.000
C16IVI 25.000 H
DMM 20.000
15.000
10.000
SSWl
€4iVI J
—^~
Stadioncapaciteit
.^^
Huidigetoeschouwersaantallen(nietgenormaliseerdvoorspor6evepre5taties)
iiusie wedsiOTjdbsaten
Capaciteit en bezettingsgraad skyboxen, loges en business seats
Het potentieel in het verzorgingsgebied van N.E.C. is voldoende groot om, bij huidige
Binnen de commerciele baten is verhuur ruimtes veruit de grootste post. De omvang van
sportieve prestaties, per thuiswedstrijd ruim 16.000 toeschouwers naar het stadion te
deze batenpost is sterk afhankelijk van de afname van de zakelijke capaciteit/ hospitality
trekken. Echter, de geringe stadioncapaciteit is de beperkende factor voor N.E.C. om dit
ruimten in het stadion (i.e. skyboxen, loges en business seats) van de club.
toeschouwerpotentieel te kunnen benutten. Daarmee samenhangend beperkt de huidige stadioncapaciteit de club dit potentieel om te slaan in bijbehorende (wedstrijd)baten.
N.E.C. heeft vergeleken met de andere clubs in peer group Cl in absoluut aantal een
Uitgaande van het gegeven dat business seats regulier per 2 stuks verkocht worden,
gemiddeld aantal zakelijke afnemers (gemeten in aantal leden businessclub). Tegelijkertijd
betekent het dat de business seats van N.E.C. dichtbij uitverkocht zijn. Ook met betrekking
is N.E.C. de club met de kleinste capaciteit business seats. In dit rapport is gerekend met
tot het zakelijke segment geldt dat de vraag of uitbreiding van de huidige capaciteit nodig
1.194 seats, waarbij de aanname is gedaan dat de 14 skyboxen ieder 12 seats teilen.
is, beantwoord wordt door het potentieel in het verzorgingsgebied van N.E.C.
Diezelfde aanname is voor alle clubs gedaan.
soirgiinigsgs
Tabel 6.3 Verhuur commerciele ruimten
Uitgaande van de marktverdeling op basis van toeschouwers is voor alle clubs het aantal ondernemingen met meer dan 2 werkplekken in kaart gebracht. Tabel 6.4 laat zien dat in Verhuur ruimten (xlOOO)
Business seats
Skyboxen
Totaal seats
Leden BusinesscI ub
13,494
4,350
47
4,914
1625
SC Heerenveen
10,341
3,600
51
4,212
1203
AZ FC Groningen
8,204
2,350
27
2,674
808 -^
6,202
2,603
42
3,107
831
FC Utrecht
3,078
2,000
44
2,528
388
MAC Breda
4,237
1,345
18
1,561
532
2,735
1,026 -"••
14
1,194
5281^;
Vitesse
2,696
1,109
49
1,697
350
ADO Den Haag
4,444
'~'-:^ 40 2,053 r%'.-li~-^
2,538
997
Sparta Rotterdam
3,078
1,273
417
Seizoen '08-'09
FC Twente
N.E.C.
l?i
-l
het verzorgingsgebied van N.E.C. het aantal bedrijven klein is vergeleken met FC Twente, Sc Heerenveen en FC Groningen. Laatste drie genoemde clubs hebben alien een uitgestrekt verzorgingsgebied. Sc Heerenveen en FC Groningen hebben daarnaast nauwelijks interferentie van nabijgelegen clubs. Echter, omdat afstand voor ondernemers een grote beinvloedende factor is om wel dan wel geen sponsor te worden van een club en omdat vanwege de inkapseling van het verzorgingsgebied van N.E.C. de bedrijven zich relatief dicht in de buurt van De Goffert bevinden, werkt dit in het voordeel van N.E.C. ' Tabel 6.4 Ondernemingen per categorie werknemersaantal in het verzorgingsgebied totaal
Roda JC Willem II
@I
34
2,791
1,246 1,520
24 16
1,534 1,712
vanaf 100 wp
19,084
3,509
265
230
Wi
26,099
22,342
3,305
257
196
AZ
20,728
17,535
2,810
224
160
FC Groningen
24,852
21,104
3,187
299
263
FC Utrecht
30,026
24,096
4,825
573
532 249
400 368
Er zijn er geen cijfers beschikbaar aangaande bezettingsgraden van de zakelijke capaciteit.
NAC Breda
Echter, een goede alternatieve indicatie is de verhouding 'leden businessclub per business
N.E.C.
seat'. Deze ratio is bij N.E.C. het hoogst van alle clubs in de peer groups in dit rapport gehanteerd (0,44 businessclub lid per business seat, daar waar het gemiddelde van peer group C l 0,24 businessclub lid per business seat is). Hierbij is er vanuit gegaan dat zakelijke consumenten die business seats afnemen ook lid zijn van de business club.
50-99 wp
23,088
SC Heerenveen 3,331
10-49 wp
i:-J
FC Twente 865
2 - 9 wp
Vitesse ADO Den Haag Sparta Rotterdam RodaJC Willem II
^ ^ ^^
1 ^' 5' 0 ^r-:^ m-r
22,628
18,540
3,481
359
13,406
11,081
1,996
187
143
239
205
14,788
12,042
2,302
6,412
5,420
839
78
76
1,759
182
182
167
100
154
118
11,491
9,369
10,284
•-'^8,722
9,035
7,486
^;
1,295 1,277
Ws
Hypercube heeft door het statistisch analyseren van de eigenschappen van sponsoren van Eredivisieclubs de kritische succesfactoren
Figuur 6.10 Relatie sportieve prestaties en connmeraele baien
(KSF's), de drijfveren van sponsoring,
geidentificeerd Belangrijker wellicht is dat ook de mate van invloed van iedere KSF op het aantal sponsors bekend is KSF's zijn sportieve kwaliteit van het team, interferentie van
€20 Wl C181V1 •
andere nabijgelegen dubs, het aantal ondernemingen (per branche), de afstand van die onderneming tot het stadion, de aanwezigheid van natuurlijke grenzen (e g rivieren) en land en provinciegrenzen
siswi • €iaiVl
Vervolgens is het econometrische model, op basis van deze KSF's, toegepast op de specifieke situatie van het verzorgingsgebied van NEC
£121Vi
Op deze wijze is het potentieel
aan sponsorinkomsten per branche van NEC gecalculeerd Het model houdt geen rekening met de stadioncapaciteit als beperkende factor Het econometrisch model toont aan dat N E C, onder huidige omstandigheden, in staat moet
€101Vi CSWI C6IVI
Zljn om op basis van de huidige prestaties bijna 200 businessclubleden meer aan zich te C4IVI
binden
€2iVI
De omvang van commerciele baten van een club kennen een aantoonbare statistische
COM
samenhang met sportieve prestaties van de club Hoe beter de sportieve prestaties van een team, hoe hoger de commerciele baten zijn Figuur 6 10 maakt deze relatie zichtbaar De zwarte lijn geeft de norm aan, de verwachte commerciele baten behorende bij de verschillende niveaus van sportieve prestaties
NEC zou op basis van haar huidige
sportieve prestaties meer commerciele baten zou moeten genereren dan de club nu doet
Operationele lasten N.E.C. seizoenen '04/'05 - '08/'09 Tegenover de operationele baten staan de lasten van de operationele bedrijfsactiviteiten van NEC
Deze lasten stegen m de afgelopen 5 seizoenen van €11,2M (in het seizoen
'04/'05) tot 15,4M (in het seizoen '08/'09) Figuur 6 11 toont de opbouw van de totaie Op basis van de huidige sportieve prestaties van NEC wordt verwacht dat de club ruim €2,0M meer aan commerciele baten moet kunnen genereren dan de club nu doet Het verzorgingsgebied van NEC biedt de club in voldoende mate de mogelijkheid deze omzet te genereren Ook hier geldt echter weer, dat de huidige capaciteit bestemd voor de zakelljke markt in het Goffertstadion een beperkende factor is om het potentieel te kunnen benutten
21
operationele lasten van NEC in de afgelopen 5 seizoenen Ook in het geval van operationele lasten is het seizoen '08/'09 een ultzonderlijk jaar De operationele kosten liggen ver boven die van de jaren daarvoor De oorzaak hiervan is de deelname aan de UEFA Cup
De toename in lasten is vooral terug te zien in de
toegenomen lonen, salarissen en sociale lasten en wedstrijd- en trainingskosten
Figuur 6.11 Opbouw operationele lasten N.E.C.
In figuur 6.12 is ook de verhouding tussen de gemiddelden van alle andere individuele operationele lastenposten van de afgelopen 5 seizoenen zichtbaar gemaakt.
€ IS M £14Wr
r r
C12iVl
=^
C 10 M
n
Figuur 6.12 Opsplitsing operationele lasten N.E.C- seizoen '04-'0S t/m '0S-'09 Lonen, salarissen en sociale lasten ' Verkoopkosten
-*-»«. -.
12%.
n Huisvestlngs-kosten
CGM
c^ivi -I 10%
€2M
n Wedstrijd-en trainingskosten 61% '' Algemene Icosten
2004-7.005
2005-2006
I Lonen, salaiissen en sociale lasten n Huisvestings-kosten II Algemene kosten Overige bedrijfskosten
200S-2007
2007-2003
2003-2009
[1 Verkoopkosten n Wedstrijd- en trainingskosten • Afschrijvings-kosten imm. & mat. vaste activa
n Afschrijvings-kosten imm. a mat. vaste activa Overige bedrijfskosten
Afgezien van de kleine terugval in het seizoen '05/'06 toont dit staafdiagram aan dat de post lonen, salarissen en sociale lasten bij N.E.C. de afgelopen jaren jaariijks een groei kende. Deze groei bedraagt tussen de seizoenen 04-'05 en '07-'08 (het uitzonderlijke seizoen '08-'09 buiten beschouwing gelaten) gemiddeld 4% per jaar. Het is echter zo dat in de seizoenen '04-'05 tot en met '07-'08 investeerders hebben bijgedragen aan de lonen, salarissen en sociale lasten van contractspelers van N.E.C. Deze bijdragen zijn echter niet opgenomen in de winst en verliesrekeningen die ingeleverd zijn bij de KNVB. De werkelijke hoogte van deze post was hierdoor in die seizoenen hoger, de gemiddelde jaarlijkse stijging juist lager. De grootste lastenpost van N.E.C. is die van lonen, salarissen en sociale lasten. Deze bedraagt 61% van de totaie operationele lasten (gemiddelde van de afgelopen 5 seizoenen). De hiervoor beschreven externe financiering is in dit gemiddelde niet meegenomen en heeft een dempend effect.
Operationele lasten peer groups '04/'05 - '08/'09 De groei van N.E.C. stagneert ten opzichte van clubs uit peer group C l en is meer in lijn komen te liggen met peer group C2. In de vorige paragraaf werd al zichtbaar dat de club minder middelen tot haar beschikking heeft dan de overige clubs uit de peer group. Daarnaast is ook hier de enorme groei in lasten van peer group B duidelijk zichtbaar. De volgende grafiek geeft de groei in lasten van de drie peer groups en N.E.C. weer. Bij deze cijfers moet echter niet uit het oog verloren worden dat investeerderbijdrage in de seizoenen '04/'05, tot en met '07/'08 met zijn opgenomen in deze cijfers. De som der lasten van N.E.C moet in dit perspectief lichtelijk hoger worden geschat. Of andere clubs dergelijke bijdragen hebben ontvangen is onbekend.
Figuur 6.13 Ontwikkeling
operationele
lasten gemiddeld per peer
Figuur 6.14 Ontwikkeling operationele lasten categorieen gemiddeld per peer group
group
C40 M
€ 40 M
€35 P/.
£35 Wi
R
•E30M
CSO Wl
C25M e 25 iVI C2G Wl C20 Wl
•Z 15 Wl
•£ 15 M
€ 10 P.l
.; 10 M
C5M rgSCBMl
tj
m
n LJL
SSM
O-^y 2004-2G05
2005-2008 -r^B
2005-2007 D Cl
2007-2003
2003-2009
D C2 -»-l\I.E.C.
Het achterblijven van de lasten door N.E.C. is voornamelijk terug te vinden in lonen, salarissen &. sociale lasten, verkoopkosten en huisvestingslasten. De toename van peergroup B is in de meeste lasten categorieen terug te vinden; met name lonen, salarissen & sociale lasten, verkoopkosten en huisvestingslasten zijn enorm toegenomen. Figuur 6.14 toont de opbouw van de totaie operationele lasten van de peergroups en N.E.C. in de afgelopen 5 seizoenen.
c> tl
. 1 Loner., salarissen en sociale lasten U Huisvestings-kosten I 1 Algemene kosten Overige bedrijfskosten
&4- &
,<..-
[1 Verkoopkosten
U Wedsrrijd- en trainingskosten • Afsciirijvings-kosten imm. &. mat. vaste activa
In de grafieken op de volgende pagina wordt gekeken naar de verhouding in lasten bij N.E.C. en de verschillende peer groups. Hierin wordt duidelijk dat er geen opvallend grote verschillen zijn in de verdeling van lasten tussen N.E.C. en de peer groups en de peer groups onderling. Huisvestingslasten van N.E.C. liggen alleen relatief iets lager, waardoor overige posten naar verhouding iets hoger liggen. Dit is te verklaren uit de relatief kleine accommodatie waarin N.E.C. momenteel speelt, waardoor de kosten daaraan ook relatief lager liggen.
Opsplitsing operai:ioneleuitgaven N.E.C seizoen '04-'05 t/m '0S-'09 4%
Lonen, salarissen en sociale lasten
2% 2%
Opsplitsing operationele uitgaven benchmark Cl seizoen '04-'05 t/m '08-'09
I Verkoopkosten
12%_ /
'^ n Huisvestings-kosten
10% 10%
o Wedstrijd- en trainingskosten
* ^
Algemene kosten
13%
61%
58%
n «ifschrijvings-kosten mm. a mat vaste activa Overige bedrijfslcosten
9%
Opsplitsing operationele uitgaven benchmark B seizoen '04-'05 t/m '08-'09 4%
Opsplitsing operationele uitgaven benchmark C2 seizoen '04-'05 t/m '08-'09
3%
11%
13% 62%
59%
In de volgende paragrafen wordt dieper ingegaan op de twee belangnjkste lastenposten: •
Lonen, salarissen en sociale lasten (contractspelers en staf)
•
Huisvestingslasten
Figuur S.IS Relatie tussen Lonen, salarissen en sociale lasten en sportieve prestaties
Er wordt mzicht gegeven in de reden voor het verschil in performance tussen clubs op deze batenposten
Lonen, salarissen en sociale lasten (contractspelers en staf) De lonen, salarissen en sociale lasten van contractspelers en staf betreffen de salarissen, premies, sociale lasten, reiskosten en leasekosten van contractspelers en technische staf Deze technische lasten betreffen de grootste lastenpost voor betaald voetbalclubs Op basis van de gegevens uit de afgelopen vijf seizoenen is een sterke samenhang terug te vinden tussen lonen, salarissen en sociale lasten van contractspelers en technische staf en de sportieve prestaties van een team In de volgende grafiek geeft de zwarte lijn deze statistisch gemeten relatie aan, de norm Clubs die onder deze lijn liggen, halen minder goede sportieve resultaten dan op basis van
lOM
€5W1
€20 Wl
€ 2 5 Wl
hun lasten aan lonen, salarissen en sociale lasten van contractspelers en sfo/verwacht kan worden Voor clubs die boven deze modelscore liggen geldt het omgekeerde NEC ligt net boven de norm en presteert dus sportief beter dan op basis van hun bestedingen aan lonen, salarissen en sociale lasten van contractspelers en staf verwacht mag worden
Op basis van de kennis met betrekking van NEC dient het logo van NEC lichtelijk naar rechts geschoven worden, waardoor de club op de normlijn ligt NEC presteert op basis van de investenngen die gedaan zijn in de kwaliteit van het elftal volgens norm FC Utrecht is de emge club uit de peer group die dat met doet
Ult deze grafiek is ook afte leiden dat N E C van peer group Cl het laagste niveau lasten aan lonen, salarissen en sociale lasten van contractspelers en technische staf heeft (i e het
Huisvestingslasten
logo van NEC staat het meest links van alle clubs uit peer Group Cl) Toch weet de club
Huisvestingslasten zijn de kosten die de club betaalt voor de huur en onderhoud van
met dit lagere lastenniveau vergelijkbare sportieve prestaties te behalen als de overige
accommodatie waarin zij gehuisvest is Deze lasten hangen nauw samen met de capaciteit
clubs in de peer group doen
van het stadion NEC heeft vergeleken met de overige clubs in peer group Cl zowel de kleinste stadioncapaciteit als de laagste huisvestingslasten
Hierbij dient echter de kanttekening gemaakt te worden dat in de seizoenen '04/'05 tot en met '07/'08 investeerders hebben bijgedragen aan de lonen, salarissen en sociale lasten
Clubs in peer group Cl betalen gemiddeld €1,0M meer huisvestingslasten dan NEC
van contractspelers NEC
Omdat deze investeerderbijdragen met zijn opgenomen in de
bewonen dan ook alien een accommodatie met een stadioncapaciteit met meer dan
operationele lasten zoals opgegeven bij KNVB, kan gesteld worden dat de sportieve
20 000 zitplaatsen Met uitzondenng van NAC Breda die €1,8IV1 aan huisvestingslasten
prestaties van NEC deels buiten de boeken om is gefinancierd Hypercube heeft geen
kent in een stadion met een capaciteit van 18 000 toeschouwers N E C is jaarlijks €1,4[V1
mzicht of bij andere clubs ook sprake is van dergelijke bijdragen
Zij
kwijt aan huisvestingslasten. De kale huur die aan de gemeente Nijmegen betaald wordt
Figuur 6.16 Operationele baien en lasten N.E,C. '04-'0S t/m '08-'09
bedraagt €0,85 M, de overige kosten zijn variabele kosten samenhangend met huisvesting. €18.000 SIS.000
Tabel S.S Huisvestingslasten clubs peer group B, Cl en C2 Stadion capaciteit FC Twente SC Heerenveen AZ
~
flS-
Huisvestings lasten
Vaste accommodatie lasten
Variabele accommodatie lasten
24,000
€
2,646
€
537
1,079
26,800
€
4,090
€
2,734
1,264
17,000
-1 €
4,705
€
2,956
2,921
€
2,097
FC Groningen
22,329
FC Utrecht
24,500
€
2,467
€
1,356
NAC Breda
17,054
€
1,827
€
877
' V. 1,742 871 1
i]
€14.000 € 12.000 £10.000
• Opbrengsten € S.OOO
n Uitgaven
£6.000
993 €4.000
727
N.E.C.
12,500
e
1,404
€
885
€
Vitesse
26,500
€
2,413
€
1,820
€
557
ADO Den Haag
15,000
€
1,938
€
729
€
1,211
Sparta Rotterdam
11,026
€
1,466
€
1,173
€
238
Roda JC
19,979
€
2,614
€
1,873
€
778
14,700
€
1,712
€
1,200
'^
530
€2.000
C-
Willem 11
681
2004/2005
200S/200S
2005/a007
2007/2008
200G/2009
Operationeel resultaat peer groups '04/'05 - '08/'09 Indien gekeken wordt naar de gemiddelde operationele resultaten van de peer groups en N.E.C. wordt duidelijk dat N.E.C. bovengemiddelde operationele resultaten behaald. De
Operationeel resultaat W.E.C. seizoenen 'O^/'CS - DS/'09 Het business model van BVO's is er niet op gericht financiele winst te behalen maar op het maximaliseren van sportieve prestaties. De som der operationele baten van N.E.C. is ieder jaar nauwelijks voldoende om de som der operationele lasten te dekken. De operationele resultaten in de seizoenen '07/'08 en '08/'09 zijn zelfs negatief. De emge mogelijkheid die N.E.C. heeft om dergelijke begrotingstekorten te dichten is door het, met winst, verkopen van spelers. Reserves zijn niet aanwezig. Dit benadrukt direct de afhankelljkheld van positieve transferresultaten. N.E.C. draait, met dank aan positieve transferresultaten, de afgelopen vier jaar een positieve exploitatie.
volgende grafiek laat tevens zien goed zien dat betaald voetbalclubs geen financiele winst nastreven.
Figuur 6.17 Operationeel resultaat N.E.C.en peer group B, CZ en C2 '04-'Q5 t/m '0S-'09
Figuur 6.18 Netto resultaat N.E.C.en peer group B, C2 en a '04-W t/m '08-'O9 112 M
eiop^
€-2 IVl € 1 iV
:-4M J 2004 2005 -O-B
D Cl
Q C2 -»-W E.C.
Netto resultaat peer groups '04/'05 - '08/'09 Met betrekking tot het netto resultaat blijkt echter dat N E C ondergemiddelde resultaten behaalt De netto resultaten vaneren in sommige benchmarks echter erg veel, dit heeft te maken met incidenteel financieel aantrekkelijke transfers of overige baten
?/
2005-2000 -B
G Cl
200S 2C07 2007-200S • C 2 -t»-l\l Z C.
2003-2009
7. Toekomstige ontwikkelingen bedrijfstak
8. Conclusie
De top van het Nederlands voetbal wordt sterk beinvloed door de mate waarin Ajax en
De groep clubs met vergelijkbare karakteristieken als N.E.C. bestaat naast N.EvC. zelf uit de volgende clubs
vooral Feyenoord er in slagen hun positie in het Nederiands voetbal te heroveren. Op grond van de omvang van het verzorgingsgebied behoren deze clubs met grote regelmaat het kampioenschap te behalen. Het sportieve falen van deze beide clubs heeft PSV de kans gegeven de voetbalhoofdstad van Nederland te worden en inmiddels AZ (tijdelijk) en FC Twente (vooralsnog voor de wat langere termijn) aan te laten haken. SC Heerenveen lijkt vanuit het verzorgingsgebied de nummer 5 te zijn (het seizoen '09/'10 is een negatieve uitschieter). De grootste bedreiging van de positie van benchmark B clubs komt uit Utrecht waar de combinatie van de omvang van het verzorgingsgebied en de
In dit hoofdstuk zijn de performances van N.E.C. op sportief en financieel gebied
huidige financiele impuis van Frans van Seumeren vruchten begint af te werpen. Op
vergeleken met ofwel de individuele clubs ofwel met het gemiddelde van de vier clubs.
termijn behoort FC Utrecht absoluut tot de subtop en zal strijden om plaats 3 tot 6 en
Naast de vier clubs uit de eigen peer group zijn ook clubs uit aangrenzende peer groups
incidenteel meedoen om het kampioenschap.
gebruikt als referentiekader.
De regio Arnhem Nijmegen is een rijk verzorgingsgebied en daar gevestigde clubs moeten
Het betreft de aan de bovenkant aangrenzende groep clubs bestaande uit:
goed mee kunnen komen in de middenmoot (plaats 8 tot 14). Vitesse kampt met de naweeen van overinvesteringen in het verleden en N.E.C. met de beperkingen van de Goffert. Voor N.E.C. geldt dat het sportief een absoluut topjaar kende in 2008 terwijl momenteel min of meer op het niveau gepresteerd wordt dat bij de combinatie van
AZ
FC Twente
Sc Heerenveen
verzorgingsgebied en hette kleine stadion past. De recente economische ontwikkelingen en de stadionontwikkelingen van concurrenten (ADO Den Haag, V W Venlo, Sparta Rotterdam, Heracles Almelo en De Graafschap) vormen
en de aan de onderkant aangrenzende groep clubs bestaande uit:
een aanvullende bedreiging voor N.E.C. Als de ontwikkeling van de Goffert uitblijft, is degradatie uit de Eredivisie een zeer serieus te nemen dreiging. Het operationeel resultaat staat nu al zwaar onder druk. Alleen met
ADO Den Haag
Sparta Rotterdam
RodaJC
Vjmem 11
een aanzienlijke verbetering van mogelijkheden en middelen kan N.E.C. haar plaats in de middenmoot op de langere termijn behouden. Het is zelfs niet uit te sluiten dat wanneer N.E.C. er in slaagt door te groeien in een nieuw stadion dat zelfs doorgroei naar de subtop niet uitgesloten hoeft te worden.
Op sportief gebied strijdt N.E.C. samen met de clubs uit de eigen peer group over de afgelopen tien seizoenen mee om gemiddeld de plaatsen 8 tot en met 11 in de Eredivisie. De club doet met gemiddeld 42 wedstrijdpunten per seizoen niet veel onder voor de overige vier clubs uit de peer group. Tevens presteert N.E.C. naar mate van wat op basis van hun uitgaven aan lonen, salarissen en sociale lasten van contractspelers en technische
sto/verwacht mag worden Ook FC Groningen, NAC Breda en Vitesse doen dat FC Utrecht
De som der operationele baten is de afgelopen jaren nauwelijks genoeg om daarmee de
IS de emge club die onder deze maat presteert
som der operationele lasten te dekken De afgelopen twee seizoenen (i e '07-'08 en '08'09) werden zelfs met een negatief operationeel resultaat afgesloten NEC is in dit geval
Geheel zuiver is deze constatenng echter met De sportieve prestaties van NEC zijn deels
aangewezen dit tekort te dichten met opbrengsten uit transfers Reserves zijn er immers
'buiten de boeken om' gefinancierd (i e investeerderbijdrage aan lonen, salarissen en
met De financiele crisis heeft ook zijn intrede gedaan in de voetbaleconomie Dit heeft
sociale lasten van contractspelers en technische staf)
inmiddels geresulteerd in afname in sponsonnkomsten In combmatie met vaststaande
De gemiddelde som der operationele baten van de vier clubs uit de peer group van NEC IS de afgelopen jaren gestaag gestegen tot een niveau van boven de €16M in het seizoen '08-'09 NEC heeft deze groei met kunnen volgen De som der operationele baten van de club Ult Nijmegen ligt in reguliere seizoenen - het seizoen '08-'09 is door deelname aan de UEFA Cup als Ultzonderlijk te betitelen - op net iets boven €12M
NEC doet vermoeden dat de club voldoende mogelijkheden heeft groei te realiseren in waarom NEC
en sponsorinkomsten
De emge reden
op dit moment dit potentieel met realiseert, is omdat de beperkte
capaciteit van het Goffertstadion dit potentieel met kan accommoderen
1,874 meer toeschouwers per thuiswedstrijd (i e 31,864 op seizoensbasis)
kunnen
verwachten Op basis van de huidige sportieve prestaties in combinatie met de omvang en karakteristieken van het verzorgingsgebied moet N E C in staat zijn om per thuiswedstrijd een kleme 16 000 toeschouwers per thuiswedstrijd naar het stadion te trekken Er is het
potentieel
op
zowel
de
consumenten
als
zakelljke
markt
in
het
verzorgingsgebied van NEC aanleidmg om de stadioncapaciteit van het Goffertstadion uit te breiden Met een grotere stadioncapaciteit kan de club haar sportieve resultaten wel optimaal
kapitaliseren
De club
kan
groeien
in
met
name
wedstrijdbaten
en
sponsorinkomsten, waardoor ook de som der operationele baten groeit en daarmee de bestedingsruimte van de club De groei in bestedingsruimte stelt de clubleiding in staat te investeren in verbetenng van de sportieve prestaties van de N E C Inherent aan de lagere som der operationele baten ligt ook het niveau van operationele lasten lager dan het gemiddelde van de ovenge vier clubs uit de peer group De som der operationele lasten van NEC bedraagt in reguliere seizoenen rond de €12,5M Daarmee liggen ze op hetzelfde niveau als die van het gemiddelde van ADO Den Haag, Sparta Rotterdam, Roda JC en Willem II
gemaakte begroting met rond krijgen De afgenomen bestedingsruimte van clubs zorgen er tevens voor dat de transfermarkt tot stilstand dreigt te komen operationele tekorten te dichten met transferopbrengsten is
Het nsico om
daardoor nog groter
Clubs zullen sterker dan voorheen 'de tering naar de nering moeten zetten' om weg te blijven van structurele tekorten In veel gevallen betekent dit dat er bezuinigd dient te worden ten emde lasten in balans te brengen met de opbrengsten In het specifieke geval van NEC bezuinigt de clubleiding van de komende dne seizoenen cumulatief €6,6M om zo de huidige lasten van €13,2M terug te brengen naar het niveau waarop ook de som der
Indien dit wel het geval was geweest, had N E C de afgelopen vijf seizoenen gemiddeld
gezien
Vitesse, Roda JC en Willem II maar ook PSV en Feyenoord de voorafgaand aan het seizoen
geworden
Het potentieel op zowel de consumenten als zakelijke markt in het verzorgingsgebied van de operationele batenposten wedstrijdbaten
operationele lasten zorgt dit ervoor dat N E C samen met onder andere NAC Breda,
baten ligt (i e €11,0M) Het 'geluk' voor NEC is dat ook de sportieve concurrenten soortgelijk maatregelen moeten
treffen
Bezuinigen in deze neergaande markt zal
daarom weinig tot geen sportief terreinveriies ten opzichte van sportieve concurrenten met zich meebrengen
9. Toekomstig beleld
Tabel 10.1 Verhouding capaciteit bestemd voor consumenten en zakelijke markt
In dit hoofdstuk wordt vanuit een bedrijfseconomisch perspectief gekeken naar de impact
stadioncap aciteit
van een uitbreiding van de huidige capaciteit van het Goffertstadion op de sportieve prestaties en financien van N.E.C Hierbij ligt de sporteconomische theorie die besproken
Consumen ten capaciteit
Zakelijke capaciteit
Consumen ten capaciteit
Zakelijke capaciteit
%
%
is in hoofdstuk 2 ten grondslag. FC Twente
24,000
19,086
4,914
80%
20%
sc Heerenveen
26,800
22,588
4,212
84%
16%
betrekking op de seizoenen 2010-2011 tot en met 2012-2013. De exploitatiefase kent zijn
AZ
17,000
14,326
2,674
84%
16%
start in het seizoen dat N.E.C. het vernieuwde Goffertstadion betrekt. In dit hoofdstuk
FC Groningen
22,329
19,222
3,107
86%
14%
FC Utrecht
24,500
21,972
2,528
90%
10%
NAC Breda
17,064
15,503
1,561
91%
9%
12,500
11,306
1,194
90%
10%
26,600
24,903
1,697
94%
6%
15,000
12,462
2,538
83%
17%
11,026
9,753
1,273
88%
12%
Roda JC
19,979
18,445
1,534
92%
8%
Willem 11
14,700
12,988
1,712
88%
12%
Er is onderscheid gemaakt tussen aanloopfase en exploitatiefase. De aanloopfase heeft
wordt de eerste 5 jaar van deze fase in beschouwing genomen.
Aannames en rekengrondslagen
N.E.C.
J^
m
Vitesse ADO Oen Haag
Aannames
Realisatie stadion en beoogde capaciteit
Sparta Rotterdam
9
,
Het rapport rust op de aanname dat N.E.C. in het seizoen 2013-2014 het Goffertstadion met uitgebreide capaciteit betrekt. In berekeningen is verder uitgegaan van de aanname
De bezettlngsgraad van de zakelijke tribunes volgt met enige vertraging de trend van en
dat het stadion in haar nieuwe vorm 21.000 plaatsen telt.
laat zich in hoge mate leiden door de bezettlngsgraad van de consumenten tribunes.
Verhouding capaciteit consumenten en zakelijke markt
Het potentieel in het verzorgingsgebied van N.E.C. is echter voldoende groot dat bij goede
Verder is de aanname gedaan dat N.E.C. van de beoogde stadioncapaciteit 18.000
sportieve prestaties het aantal geplande zakelijke zitplaatsen kan worden verkocht.
zitplaatsen reserveert voor de consumentenmarkt en 3.000 zitplaatsen voor de zakelijke markt. Dat wil zeggen dat de verhouding capaciteit consumenten en zakelijke markt iets
Vooralsnog worden in de berekeningen van effecten van voorgenomen beleid daarom de
anders wordt dan deze nu is; 90% {wordt 86%) van de capaciteit gereserveerd is voor de
verhouding van 18.000 plaatsen voor de consumentenmarkt en 3.000 voor de zakelijke
consumentenmarkt en 10% (wordt 14%) voor de zakelijke markt.
markt aangehouden.
Vergeieken met clubs uit peer groups Cl en C2 is deze nieuwe verhouding - geredeneerd vanuit de capaciteit gereserveerd voor de zakelijke markt - ruim bemeten. De verhouding is vergelljkbaar met die van FC Groningen in de Euroborg.
TabellO.2 Prijzen seizoenskaarten seizoen '08-'09
Beleid consumenten markt Het beleld ten aanzien van de consumentenmarkt dient er op gericht te zijn om, gegeven
Prijs seizoenskaart
het potentieel in het verzorgingsgebied behorende bij de sportieve prestaties van de club, de bezettlngsgraad van het consumentensegmentte optimaliseren.
FC Twente
€
SC Heerenveen
Segmentatie consumenten markt
AZ
Van de stadioncapaciteit die gereserveerd is voor de consumentenmarkt wordt maximaal
202.27
€ €
-^'
FC Groningen
€ Ei%Al|j553J^V£4^i4>
194.19
S^
FC Utrecht
worden maximaal 16.200 seizoenkaarten uitgegeven door N.E.C De club biedt altijd
NAC Breda
€
ruimte aan voor het consumentenpubliek dat door het aanschaffen van tickets op
N.E.C
€
wedstrijdbasis wedstrijden wil bezoeken.
11^^^- 168.00
Vitesse
€
167.70
seizoenskaarten is bestemd voor de losse verkoop en is, afhankelijk van het aantal
ADO Den Haag
-
& -
-
^
'
"
-
-
-
^
"
'
-
'
^
•
-
'
Sparta Rotterdam RodaJC
seizoenskaarten dat in een seizoen verkocht wordt, minimaal 1.800 zitplaatsen.
-----^---
Willem II
0
::-:^ \^^
€
169.97
€
:-E^f%?:-_ri,>
153.95
€ ''•t-:'}'•-: 158.39 € 161.68 €
""•''", •'ji-^^--'-
167.47
90% gevuld met seizoenskaarthouders. Met andere woorden in het nieuwe stadion
De stadioncapaciteit bestemd voor consumenten die resteert na het verkopen van
:-;
171.17 . -r'-c^, •
• '
. ; -
••
•
' " —
, - •
^
-
•
..-^;::.v:--:i.
128.86 126.46
Prijsbeleid particuliere markt N.E.C. hanteert op dit moment marktconforme prijzen voor haar seizoenskaarten (zie tabel 10.2). De prijzen voor seizoenskaarten waarmee gerekend is in dit rapport zijn gei'ndexeerd naar het seizoen waarop de club het stadion met uitgebreide capaciteit gaat bespelen. Hierbij is ten opzichte van de huidige prijs jaarlijks 3.5% stijging berekend,
Beleid zakelijke markt Het beleid ten aanzien van de zakelijke markt dient er op gericht te zijn om, gegeven het potentieel in het verzorgingsgebied behorende bij de sportieve prestaties van de club, de bezettlngsgraad van het zakelijke segmenten te optimaliseren.
waardoor de prijs waarmee gerekend wordt in dit businessplan vastgesteld is op €200.
zakelijlie markt
De prijzen van tickets in de losse verkoop worden in het begin van de exploitatiefase bewust
laag gehouden. De lagere
prijs wordt
consumententrlbuneste bevorderen en bedraagt €14.
gebruikt
om
bezetting van
de
In de voorlopige segmentatie, onderscheidt N.E.C. voor de zakelijke capaciteit 5 producten, te weten; 1.
Business Friends Seats: 1000 zitplaatsen
2.
Business Seats links en rechts van het midden: 600 zitplaatsen
3.
Business Seats in het midden: 900 zitplaatsen
4.
Loges: 350 zitplaatsen
5.
Captains of Industry: 150 zitplaatsen
Vergeieken met clubs uit de in het hieraan voorafgaande hoofdstuk besproken peer groups C l en C2 is deze segmentatie als 'marktconform' te bestempelen.
Rekengrondslagen
ADO Den Haag, de club die meest recentelijk een nieuwe thuishaven betrokken heeft,
Mediabaten
onderscheidt in het Forepark Stadion de zakelijke capaciteit 5 segmenten. Een deel van de
De beschrijving van financiele effecten van voorgenomen beleid betreffen operationele
stoelen is gereserveerd voor de ADO Den Haag Small Business Club, vergelljkbaar met de
baten en lasten van N.E.C. die direct samenhangen met de komst van het nieuwe stadion.
Business Friends Seats. Een ander deel van de zakelijke stoelen is bestemd voor leden van
iViediabaten worden in deze berekeningen buiten beschouwing gelaten omdat deze niet
de ADO Den Haag Business Club, vergelijkbaar met business seats (i.e. midden, links en
direct, maar op een indirecte wijze, samenhangen met de stadionuitbreiding. Deze worden
rechts) bestemd voor leden van de OSRN. Daarnaast heeft ook ADO Den Haag plaatsen
namelijk voor de helft gestuurd door sportieve prestaties. In de berekeningen zijn
gereserveerd voor de "Captains of industry en vertegenwoordigers van de gemeentelijke en
mediabaten om die reden gefixeerd op het niveau van 2010; €2,1M.
landelijke overheid, ambassades en het grote aantal Internationale organisaties dat zich in Den Haag huisvest". Deze personen bevinden zich in de speciaal hiervoor ingerichte ADO
Food & Beverage
Den Haag Residentie Club.
Voor de batenpost "food & beverage" is de aanname gedaan dat N.E.C. het recht op de
Prijsbeleidl zakelijke markt
verpacht wordt. Als gevolg van deze aanname worden enerzijds de baten behorende tot
De stoelprijzen per segment waarmee gerekend is in dit rapport zijn eveneens
voor deze baten als lastenpost meegenomen.
exploitatie van horeca activiteiten in het Goffertstadion in eigen bezit blijft en dus niet de horeca exploitatie toegerekend aan N.E.C Anderzijds worden ook de inkoopkosten marktconform. Hierbij is het prijspeil van 2011 aangehouden.
Inflatiecorrectie "
Business Friends Seats: € 1.600 per seat
"
Business Seats links en rechts van het midden: € 3.000 per seat
=
Business Seats in het midden: € 3.500 per seat
Zoals hierboven beschreven, wordt het prijspeil van 2011 gehanteerd. Dat wil zeggen dat geen inflatie wordt toegepast. Om reden van consistentie is gekozen om een inflatiecorrectie van 2,5% toe te passen op de afspraken die N.E.C. en de gemeente
Loges: € 5.500 per seat •
Nijmegen gemaakt hebben aangaande de huur.
Captains of Industry: CS.OOOperseat
Tevens is ervan vanuit gegaan dat de commerciele organisatie van de club optimaal wordt ingericht ten einde de zakelijke markt te optimaliseren.
bewerken en commerciele
baten te
11.
resultaat Op basis van het recente verleden blijkt dat NEC met deze bedrijfsvoering zich
Beleidscenario's
Het beleid van NEC moet erop gericht zijn de bezettlngsgraad van de stadioncapaciteit voor zowel de capaciteit bestemd voor consumentenmarkt als voor capaciteit bestemd voor de zakelijke markt - te optimaliseren ten behoeve van de maximalisatie van de
de afgelopen jaren in financieel opzicht staande heeft weten te houden
[:\/3aatregeier. De huidige financiele situatie van NEC leidt ertoe dat de club door de licentiecommissie
sportieve kwaliteit van de club
van de KNVB wordt ingedeeld in categorie 1 Dit houdt in dat door de club een plan van De mate van realiseerbaarheid van deze beleidsdoelstelling is tegelijkertijd sterk
aanpak moet worden ingediend hoe NEC over een periode van maximaal 3 jaar de
afhankelijk van de sportieve prestaties van NEC
fmanciele basis weer helemaal gezond kan maken Voor N E C is het vanuit oogpunt van
Dit geldt voor zowel de aanloopfase als
de exploitatiefase Sportieve prestaties bepalen in grote mate de bezettingsgraden van de
continuiteit hoe dan ook van belang de fmanciele huishouding stabiel en gezond te maken
consumenten tribunes Deze zijn op hun beurt randvoorwaardelijk voor realisatie van een optimale bezettlngsgraad van de capaciteit die beschikbaar is voor, het economisch veel
De clubleiding heeft al aangegeven de komende seizoenen te gaan bezuinigen op de
belangnjkere, zakelijke gedeelte
operationele lasten teneinde deze in balans te brengen met de operationele baten De clubleiding van NEC gaat de 'tering naar de nering zetten' en zal gaan strijden met de
Het IS om reden van deze samenhang dat in dit businessplan een viertal scenario's is
middelen die de club ter beschikking heeft Zij is voornemens in de dne komende
uitgewerkt
seizoenen (i e 2010-2011, 2011-2012 en 2012-2013) cumulatief €5,6IV1 te bezuinigen Per seizoen wordt €2,2M bezuinigd, ten opzichte van het huidige lastenniveau van €13,2IV1,
S-i,idDgs financiele situatie
om dlt gelijk te trekken met het niveau van de operationele baten
In ieder scenario wordt uitgegaan van de huidige fmanciele situatie van N E C De club kampt met een aanzienlijk en structureel tekort De baten uit normale bedrijfsvoering zijn voor de komende seizoenen begroot op €11,01V1 terwijl de operationele lasten op dit moment €13,2M bedragen Het verhogen van de operationele baten is, vanwege de beperlcte capaciteit in het huidige Goffertstadion, vrijwel met mogelijk Bij ongewijzigd beleid ontstaat er jaarlijks een operationeel tekort van ruim €2,0M Dit tekort moet dan aangezuiverd worden uit positieve transferresultaten
De transfermarkt lijkt door de
fmanciele crisis, die in steeds sterkere mate ook in het (mternationale) voetbal merkbaar wordt, voor een belangrijk deel tot stilstand te zijn gekomen Het is hierdoor temeer met verantwoord om te speculeren op transfennkomsten Inkomsten uit transfers mogen en
Met de koerswijziging in financiele beleidsvoenng geeft de clubleiding van NEC een helder signaal af
Zij wil met langer afhankelijk zijn van de risico's op positieve
transferresultaten teneinde de begroting sluitend te knjgen
Relatieve sporiieve te.'iugvai Inherent aan de voorgenomen bezuinigingsmaatregelen, lijkt een terugverval in sportief presteren van de club Dit verval moet echter in perspectief geplaatst worden De fmanciele positie van de bedrijfstak betaald voeibal heefl de afgelopen periode nadrukkelijk in de schijnwerpers gestaan Steeds meer clubs hebben wereldkundig gemaakt
kunnen geen deel uitmaken van geplande reguliere inkomsten
in financieel zwaar weer te verkeren omdat zij kampen met aanzienlljke en soms NEC leuni al jaren sterk op (incidentele) transferresukcten
Hoewel NEC hierin met de
structurele tekorten
De problemen hebben betrekking op zowel de inkomsten
als de
enige club in hei Nederlandse betaald voeibal is, is de KNVB sectie oetaald voelbal van
uiigavenkant
mening dot een dergelijke beleidsvoenng veei te iiskani is Clubs worden dan ook geacht,
maairegelen die nodig zijn om de structurele verbetering van de financiele situatie van de
zowel voorafgaand als gedurende het seizoen, een sluitende operationele begioting te
bedrijfstak te i ealiseren De werkgroep heeft in het ondeizoel<srapoort een voorstel gedaan
kunnen overleggen Achteraf blijkt echter dai, in tegensielling tot deze begioiingen, er in
dlt te bewerkstellen met een 20 tal preventieve en lepiessieve maatregelen op het gebied
de realiteit maar weinig gevallen zijn waar sprake is van een sluitend
van
operationeel
De KNVB heefi onlangs een werkgroep onderzoek laten uitvoeren naar
°
Financiele regels
seizoen, in absolute aantallen, 30% minder toeschouwers. Doordat de club prijzen hanteert
D
Toezicht
die passen bij de nieuwe accommodatie, die bezoekers comfort biedt, weet de club
0
Governance
wedstrijdbaten op eenzelfde niveau te houden. De commerciele baten stijgen zelfs. Het heft het grote verlies aan mediabaten op. De operationele baten blijven hierdoor geiijk aan
Indien de door de werkgroep voorgestelde maatregelen worden geTmplementeerd, zal dit
het niveau van voorgaand seizoen (i.e. €7,5M).
als resultaat hebben dat clubbesturen in hun financiele besluitvorming meer verantwoord en beheerst om gaan met het motief om meer geld ult te geven dan 'de sportieve
•
Sportieve Achteruitgang:
De bezuinigen in de aanloopfase hebben achteruitgang van
concurrent' en niet mee gaan in de op termijn niet vol te houden financiele 'rat race'.
sportief niveau tot gevolg. Het Eredivisieschap blijft, in tegenstelling tot het scenario
Simpel gezegd zullen clubs de 'tering naar de nering' zetten. De clubs behoren te strijden
"Sportief verval", behouden. Het sportieve verloop van dit scenario is als volgt:
met de middelen die hen ter beschikking staan. N.E.C. is dan ook niet de enige club die in de nabije toekomst zal bezuinigen. Teneinde de financiele situatie van bedrijfstak betaald voetbal structureel te verbeteren, zal ook een
Seizoen
2010 2011
2011 2012
2012 2013
2013 2014
2014 2015
2015 2016
2016 2017
2017 2018
Ranglijst
12-14
12-14
12-14
12-14
10-12
9-11
8-10
6-8
groot aantal van de clubs in de Eredivisie vergelijkbare financiele maatregelen als N.E.C. moeten treffen; ook andere clubs gaan omiaag met hun begroting. Bezuinigen in een neergaande markt zorgt ervoor dat de relatieve sportieve terugval van N.E.C. beperkt
Scenario's met sportieve ccri'';ir.iT:eit e r verbe'iering De scenario's sportief bestendiging en sportieve ambitie gaan uit van de situatie waarin de
blijft.
clubleiding van
Scenario's met sportieve terugval De scenario's sportief verval en sportieve achteruitgang gaan uit van de situatie waarin de clubleiding van N.E.C. genoodzaakt is in de aanloopfase cumulatief €6,6M bezuinigen (i.e. jaarlijks €2,2M). In de scenario's hebben deze bezuinigingen in verschillende mate negatieve impact op de sportieve prestaties van de club. •
N.E.C. in
de aanloopfase
externe
financiering, bijvoorbeeld
via
investeringsbijdragen, tot haar beschikking heeft. In de scenario's wordt de externe financiering aangewend om in de aanloopfase respectievelijk continuering en verbetering van huidige sportieve resultaten te realiseren. •
Sportieve bestendiging:
Met behulp van externe financiering kan gedurende de
aanloopfase het huidige sportieve niveau gecontinueerd worden. In het nieuwe
Sportief Verval: De bezuinigen in de aanloopfase hebben degradatie uit de Eredivisie tot gevolg. Het sportieve verloop van dit scenario is als volgt:
Seizoen
2010 2011
2011 2012
2012 2013
2013 2014
2014 2015
2015 2016
2016 2017
2017 2018
Ranglijst
12-14
12-14
12-14
19-20
12-14
10-12
9-11
8-10
stadion kan N.E.C. vervolgens, kapitaliserend op het verdienpotentieel, met een gezonde financiele huishouding doorgroeien naar een hoger sportief niveau;
Seizoen
2010 2011
2011 2012
2012 2013
2013 2014
2014 2015
2015 2016
2016 2017
2017 2018
Ranglijst
10-12
10-12
10-12
10-12
10-12
8-10
7-9
6-8
Sportieve ambitie: Met behulp van intensieve externe financiering kan gedurende de ,ADO Den Haag verhuisde voorafgaand aan het seizoen 2007-2008 naar van het stadion in
aanloopfase het huidige sportieve niveau verbeterd worden op weg naar een niveau
het Zuiderpark naar het nieuwe Foreparl<stodion. Het seizoen voorde verhuizing (i.e. 2006-
waarbij het uitgebreide Goffertstadion direct een optimaal benut kan worden.
2007) heeft de club degradatie uit de Eredivisie niet weten te voorkomen, waardoor zlj het eerste jaar in de nieuwe accommodatie uitlwmen in de Eerste Divisie. De club trekt dat
Seizoen
2010 2011
2011 2012
2012 2013
2013 2014
2014 2015
2015 2016
2016 2017
2017 2018
Ranglijst
10-12
9-11
9-11
9-11
9-11
7-9
6-8
6-8
Het verloop van sportieve prestaties in de verschillende scenano's komt tot uiting in de stadionbezettingsgraad en de daarmee samenhangende operationele baten. Per scenano wordt inzichtelijk gemaakt met welk beleid vervolgens structureel nchting optimale stadionbezettingsgraad gegroeid kan worden teneinde het batenpotentieel van de uitgebreide stadioncapaciteit te benutten
12.
Effecten scenario's
c o n s u m e n t e n m a r k t t e b e n u t t e n . Hierdoor stijgen de wedstrijdbaten
i n de j a r e n daarna
door. Figuur 12.2 Bezetting zakelijke capaciteit per scenario jaar 1 t/m jaar 5 van
exploitatiefase
Effecten operationele baten Vanwege het f e i t dat het verloop van sportieve prestaties in de verschillende scenario's t o t uiting k o m t in de stadionbezettingsgraad w o r d e n de effecten van de uitbreiding van de stadioncapaciteit
in
alle
scenario's
zichtbaar
in
dezelfde
operationele
baten-
en
lastenposten. De mate van effect is afhankelijk van het sportieve verloop binnen deze scenario's. Behalve v o o r het scenario Sportief
Sportieve Achteruitgang Sportieve Bestendiging Sportieve Ambitie
2013 2014 73% 81% 89%
2014 2015 76% 82% 89%
2015 2016 83% 87% 94%
2016 2017 91% 95% 98%
2017 2018 98% 98% 98%
Verval geldt dat deze effecten vanaf het
eerste jaar van de exploitatiefase positief zijn v o o r d e operationele b a t e n p o s t e n . In het scenario Sport"/e/\/ervo/is het potentieel in het verzorgingsgebied echter kleiner dan
Wedstrijdbaten
op het huidige m o m e n t . De lagere sportieve kwaliteit van de tegenstanders in de Eerste
Het p o t e n t i e e l aan stadionpubliek in het verzorgingsgebied van N.E.C. is in de scenario's
Divisie leidt t o t vraaguitval. Het toeschouwersaantal ligt in de Eerste Divisie ongeveer 30%
Sportieve
Achteruitgang,
Sportieve
Bestendiging
en Sportieve
Ambitie
respectievelijk in
t o e n e m e n d e mate (afhankelijk van de ontwikkeling in sportieve prestaties per scenario) groter dan de huldige stadioncapaciteit. De t o e g e n o m e n stadioncapaciteit biedt N.E.C, in
lager dan in de Eredivisie. Als gevolg van de afname in publieke belangstelling nemen in dit scenario, in het eerste jaar van de exploitatiefase, de wedstrijdbaten Tabel 12.3 Bezetting consumentencapaciteit
per scenario jaar 1 van
af
exploitatiefase
tegenstelling t o t de huidige stadioncapaciteit, de mogelijkheid o m dit potentieel t e kunnen accommoderen. wedstrijdbaten
Als
gevolg
van
de
toename
in
stadionpubliek
nemen
ook
de
n a v e n a n t t o e in het eerste jaar van de exploitatiefase.
Sportieve prestaties
Consumenten publiek
Consumenten Publiek
19-20
9,522
53%
% Tabel 12.1 Bezetting consumentencapaciteit
per scenario jaar 1 van
Sportieve prestaties
Sportief Verval
exploitatiefase
Consumenten publiek
Consumenten Publiek
% Sportieve Achteruitgang Sportieve Bestendiging Sportieve Ambitie
het sporteconomische
Zie hoofdstuk 2
wedstrijdbaten
11-14
13,125
73%
ingezet.
10-12
14,575
81%
Tabell2.4
9-11
16,006
89%
Als gevolg v a n de sportieve prestaties van N.E.C. die, uiteenlopend per scenario, volgens
stadioncapaciteit
Het scenario Sportief
principe groeien w o r d t het in combinatie m e t de t o e g e n o m e n
makkelijker v o o r de club o m het meegroeiende p o t e n t i e e l op de
Verval zet vanaf het t w e e d e jaar van de exploitatiefase de t r e n d in
i n , die in de andere scenario's al in het eerste j a a r van de exploitatiefase is
Bezetting zakelijke capaciteit per scena^no jaar 1 t/m jaar 5 von
Sportief Verval
exploitatiefase
2013 2014
2014 2015
2015 2016
2016 2017
53%
73%
76%
83%
2017 2018 91%
verdelen hebben In de scenario's Sportieve Achteruitgang, Sportieve Bestendigmg en
Commerciele baten (verhuur ruimtes en overig commercieel) De toename van publieke belangstelling in de consumentensegmenten, in de scenario's Sportieve Achteruitgang, Sportieve Bestendigmg en Sportieve Ambitie heeft zijn weerslag op de belangstelling van het, economisch veel belangnjkere, commerciele segment Hierdoor stijgen de commerciele baten in deze scenano's vanaf het eerste jaar van de exploitatiefase
Sportieve Ambitie blijven de mediabaten gelijk aan het huidige niveau (i e €2 IM) De clubleiding van N.E C dient in het scenano Sportief Verval rekening te houden met veel lagere mediabaten in het eerste jaar van de exploitatiefase, waann de club in de Eerste Divisie speelt In dit scenano is ervan uitgegaan dat N E C het jaar na degradatie direct weer terugpromoveert naar de Eredivisie Hierdoor is vanaf het tweede jaar van de
In het scenario Sportief Verval heeft de vraaguitval op de consumentenmarkt een negatieve impact op de commerciele baten in het eerste jaar van de exploitatiefase, deze nemen af Net als voor de wedstrijdbaten geldt dat in dit scenano vanaf het tweede jaar
exploitatiefase de post mediabaten weer op het niveau van waarop het ook in de ovenge scenano's is
van de exploitatiefase de trend in commerciele baten ingezet wordt, die in de andere
Food & Beverage
scenario's al in het eerste jaar van de exploitatiefase is ingezet
In alle scenario's geldt dat, mdien de clubleiding van NEC besluit om in het nieuwe Goffertstadion het recht op exploitatie van de horeca zelf te gebruiken, m plaats van dit recht te verpachten, NEC profiteert van de baten die hieruit voortvloeien Deze baten
Tabel 12.5 Bezetiing zakelijke capaciteit per scenario jaar 1 van e,(ploitatiefase Sportieve prestaties
kennen een sterke samenhang met de stadionbezettingsgraad van zowel consumenten als
Zakelijk publiek
Zakehjk Publiek %
zakelijke capaciteit
19-20
934
31%
In figuren 12 1 tot en met 12 4 zijn de groeipaden van de mdividuele operationele
Sportieve Achteruitgang
12-14
1,812
60%
batenposten per scenano weergegeven
Sportieve Bestendigmg
10-12
2,165
72%
scenano's Sportief Verval, Sportieve Achteruitgang, Sportieve Bestendigmg en Sportieve
Sportieve Ambitie
9-11
2 514
84%
Ambitie respectievelijk in toenemende mate sneller het opbrengstenpotentieel van het
Sportief Verval
Hienn wordt duidelijk zichtbaar dat in de
uitgebreide Goffertstadion benut kan worden Tabel 12 6 Bezetting zakelijke capaciteit per scenario jaar 1 t/m jaai S van eaploiiatiefase 2013 2014
2014 2015
Sportief Verval
31%
Sportieve Achteruitgang
60%
Sportieve Bestendigmg Sportieve Ambitie
--
2015 2016
2016 2017
2017 2018
60%
65%
75%
87%
65%
75%
87%
98%
72%
73%
80%
93%
98%
88%
88%
94%
98%
98%
Mediabaten Het bedrag dat voor
Eredivisieclubs voortvloeit
uit de collectieve verkoop van
mediarechten is vele malen hoger dan het bedrag dat clubs uit de Eerste Divisie te
Ontwikkeling operationele baten -Sportieve achterui^ang
Ontw.'ik!<enng operationele baten - Sportieve bestendiging
:25M
120 ivl
L20W!
H
€ 15 M H
ClOlVi
E5IV1
^SfvT H
€2,2MIV, CZ,HVI
-> r.^
<S^
Wedstrijdbaten C TMtrclnndismt a s to C
. ^ ^^
. ^ v''
J ' ~?
.^^ N*'
,>^ 'i'
r:3VerhuiJi-njimtes
p - ^ Ovcrig commercieel
KaiFoodaBeyetase
Ovnnsebaten
,•<> -:=
.>^ 0
c a Mediabaten
I
1 Wedstrijdbaten
cl*^VerimurrL!?'TitPS
—:z-Totale operationele baten
t
TIVlerchandisinEGiD to C
• • rood 0. Bcvorti^'e
OiL'"il.''»!i'-igoper?tioneie baten - Sport'e^^ 'arval (ie Divisie)
CTT^OveriE coniniTcie^l Ovenge l,acen
C-aMcdiabaten ^ - T o t a l e operationele ijaten
Ortl.Wikkelingcperauonols baten - Spcroeve ambtiies
:25M
C 21) 1"!
i?r.i
j
C5M
C2,2IV1
C2,lIVi
C Z . I M J I £2,1IVI
|Cl,5M
.V Wedstrijdoaf"!! 1 ivierchanoising a B to-C
C 3Verhuui r jimt'"s c a Food Z Beuenge
' £ 2 , 2 M . ' £ 2,3 M
C
.-V "lOi'^itS coiiinierc "ei Ouenpo baten
sr
^
173 Med 11 oaten ^J-Totale ope atnnslebate'l
t
^"^
•>
-J-
•'WtdslnjJI'j-itr 11
C~l Verh uur III JI ites
1 Merc^anCilSlnI, G B 'o-C
^ H food u Sevwrase
rJlOw-'riE u-iiin^rciecl OvG/il,!. hatei
nWlcdisbilon -Q-Tntaleo:><.ra-ione!e oaten
Effecten operationele lasten
Salarislasten (salariskosten team en salarlskosten overig)
Het bespelen van een stadion met grotere capaciteit brengt met alleen een toenemend
In de scenano's Sportieve Achteruitgang, Sportieve Bestendigmg en Sportieve Ambitie is er
batenpotentieel met zich mee NEC knjgt ook te maken met de lasten die direct of
het eerste jaar van de exploitatiefase als gevolg van de grotere stadioncapaciteit
indirect samenhangen met de capaciteitsuitbreiding
respectievelijk in toenemende mate sprake van een stijging van operationele baten ten
Huisvestingslasten
overblijft, laat het in deze scenario's toe om vanaf het daaropvolgende seizoen (i e jaar 2
Onafhankelljk van welk scenario er sprake is, zijn er vooriiggende afspraken tussen de
van de exploitatiefase) verantwoord te investeren in de technische tak van het
gemeente Nijmegen en N E C met betrekking tot de huurlasten van het vernieuwde
voetbalbednjf onder de voorwaarden dat
opzichte van de huidige situatie De bestedingsruimte van de club, die na aftrek van lasten
Goffertstadion Het betreft een groeiscenario met een tijdshorizon van 40 jaar startende o p € l , 7 M huurlasten oplopend naar€5,0M per seizoen
1
Ult de operationele wmst elk seizoen mmimaal €500K gereserveerd wordt ais buffer De overgebleven wmst, na deze reservering, kan gemvesteerd worden in de sportieve
Ten opzichte van de huidige situatie betekent dit in het eerste jaar van de exploitatiefase
prestaties van de club (lees salarissen spelers en technische staf) Indien er minder
een stijging Op dit moment zijn de huisvestingskosten van NEC
dan €500K aan operationele wmst overblijft, wordt met gemvesteerd,
lager (i e €1,3M
waarvan de kale huur die betaald wordt aan de gemeente Nijmegen €0,85M telt)
2.
Het betreft een duurzame toename van sportieve prestaties
De groeiambities
In de daaropvolgende jaren vindt er ten opzichte van het eerste jaar van de exploitatiefase
moeten realistisch zijn Jaarlijkse sportieve groei is daarom begrensd Indien de
een stijging in huisvestingslasten plaats volgens al vooriiggende afspraak met de gemeente
operationele wmst, na aftrek van reservering van buffer, meer bedraagt dan de
Nljmegen
investenng die nodig is om die grens te bereiken, dan wordt het resterende deel als buffer beschouwd
Verkoopkosten Indien de clubleiding van NEC besluit om in het nieuwe Goffertstadion het recht op exploitatie van de horeca zelf te gebruiken, in plaats dit recht te verpachten, draagt NEC ook de kosten hiervan
Vergeieken met de huidige situatie, waarin NEC
het
Op deze wijze is het financiele beleid erop gencht operationele resultaten te optimaliseren ten emde het sportieve beleid (begrensd) te maximaliseren De afgenomen operationele baten in het scenario Sportief Verval zorgen ervoor dat de
exploitatierecht van horeca wel verpacht heeft, betekent dit - ongeacht het scenario dat
bestedmgruimte van NEC knmpt De grootste lastenpost, te weten 'salanskosten team',
zich voordoet - een stijging van de post verkoopkosten
ontkomt bij dit scenario met aan bezuinigingen in het eerste jaar van de exploitatiefase
Deze stijgmg wordt
sterk
gestuurd
door
de toeschouwersaantallen
van
zowel
consumentensegmenten als zakelijke segmenten Immers het zijn de toeschouwers die horeca consumeren en dus de basis waarop ingekocht wordt Toeschouwersaantallen zijn op hun beurt afhankelijk van de sportieve prestaties per scenario De verkoopkosten zijn variabel en stijgen dus m iijn met de toename
in de
toeschouwersaantallen, die op hun beurt afhankelijk zijn van het scenano wat zich voor doet
Het nsico bestaat dat hierdoor ingeboet wordt op de kwaliteit van de spelers en technische staf Handhaving van kwaliteit van de spelers en technische staf is echter noodzakelijk voor directe terugkeer naar de Eredivisie dat van eminent belang voor de (fmanciele) continuiteit van de club De genngere fmanciele middelen, dwingen de clubleiding van NEC
er toe om op
arbeidsvoorwaardelijk gebied (e g flexibele arbeidscontracten) voorbereid te zijn op dit scenario
Indien N.E.C. het tweede jaar van de exploitatiefase terugpromoveert naar de Eredivisie, volgt deze lastenpost vanaf het derde jaar in de exploitatiefase dezelfde lijn als in de overige scenario's. In figuren 12.5 tot en met 12.8 zijn ontwikkelingen van de individuele operationele lastenposten per scenario weergegeven. Hierin wordt duidelijk zichtbaar dat in de scenario's Sportief Verval, Sportieve Achteruitgang, Sportieve Bestendiging en Sportieve Ambitie respectievelijk in toenemende mate sneller groeien naar het lasten niveau dat past blj maximalisatie van sportieve prestaties.
Ontwikkeiingioperatione!e lasten - Sportieve achtaruil^ng
Z 20 M
€15M H
SlOWl
In de dlagrammen die de ontwikkeling in operationele lasten weergeven voor Sportieve Bestendiging en Sportieve Ambitie is zichtbaar gemaakt welk lasten niveau N.E.C. zelfstandmg kan dragen op basis van de operationele baten (ongebroken rode lijn) en welk deel afhankelijk is van financierbijdragen (gebroken rode lijn).
CSM
<S'
^^
\'-
5alari:tcostenteam
v
\'
r-Salarisltoston oveng
r 1 Wedstrijd a training
v
V'
trr'Verttoopkosten
E=a Algemene kosten
r"-2 Huisvestingskosten
Ovenge bedrljfskosten
-C-Totale operationele lasten
Ontwikkeling operationele !asi.en - Sportieve besienc'iging Ontwikkeling operationele lasten - Sportief venial (le Divisie)
C25M
£25 M €20IW
•: 15 M :i5 W e 10 M H
: 10 p/,
£5V' -1
1
.^
• ^^S?l3ri;l!05tenteam t T Wedstrijd a trainms
c J salarlsl.oEtiin ov*Tig • • AlseiTteiie Nosten
•i' 4'''
"13 Vel ''oopkosten OveriEe bedrijfskosten
-:> •••!^'
•* ^'
r z l Huisvestinc^kosteii -•-Totale operationele lasten
cf)-
]
—1
^'v sO-
1
:o
.y ^V
iSslarisltostenteam K=ai Hui5vestins5i osten Ovrrige bedrijisltosten
,f
.^
./ cr 3S3iaris].iJs:£noi)•eu: r 1 Wetlsrnjd Citrainmc —•—Totale operationele lasten
n—3Ver''oopi
Ontwilckeling operationele baten en lasten -Sportief verval { l e Divisie)
Ontwikkeling oDeratJonele iasten - Spcrdsvs arnbiti&s I 25 1^
i 25 M
S 20 IW
ilSiVi ^ ^ ^ C l l . O IVI
C 11,0 M
—ian
a
•
€ 10 M
cii,im
cii,0M
C 11,0
c 11,0 IVI cii.ow
^SM
s?
(fi a SalarisUosten team
:a Huisueslingskostcn • Overifie bcdrijfsItosLen
C 'Ja Salarisltosten ouRri^
t:
a Wedstrijd atraifiin;i
- • - T o t a l e opcrsiionele lasten
^.>
N>
-?>
•<>
3 Verkoopkosten • AJgemcneltosten - Externti rinanciorinu
^y
-}'
-^
-y
-Q^
"i?
-r
•¥
..->
4'
-'?" •:>
[ 3 Financiering -c-Baten ---Lasten
Ontwikkelingoperationele baten en lasten - Sportieve achteruitgang
Effecten operationeel resultaat
C23,3M
£ 2 5 IVI <:2I,9M^
Nu de ontwikkelingen in zowel operationele baten en lasten per scenario zijn besproken, C19^JV1^
€20IVI
w o r d e n de effecten op de het operationele resultaat weergegeven.
ClB.OIVl ^
In figuur 12.9 t o t en m e t 12.12 w o r d t het verloop van de operationele baten en lasten van
i IS M
dit scenario weergegeven. In deze grafiek geeft:
C 13,2 Wl
/
^ ^ s.^l,OM " •
SIOM
De groene lijn de ontwikkeling van operationele baten w e e r ;
Cll.lM
C 11,0 IVI
C 11,0 M e 11,0 M
"^1,1^
""t^
C17,5WU. -^
^09,8IV1
^ 7 , 0 M
B ^ ^ ' ^ ^ ^^'3 ^
tun^>'-<13,5M Cll.OM
De rode lijn de ontwikkeling van operationele lasten die N.E.C. op basis van de operationele baten zelfstandig kan dragen;
•
Het verschil tussen de rode ongebroken lijn en stippellijn is het deel dat in de c-
aanloopfase door middel van externe financiering door financiers bljgedragen dient te w o r d e n t e n einde het risico op sportief verval t e minimaiiseren; "
De staaf aan de rechterkant van de grafiek geeft de gecumuleerde financiering weer.
1
s*-
^^ '•
s?
benodigde [ 3 Financiering
---Baten
-o-Lasten
r
Ontwikkelingoperationele baten en lasten -Sportieve bestendiging €,25 Wi
: 10 M
CU.llVl
CHOM
C11,0M
<:il,OM £7,1 M
^^
V
V t
'•,"
3 Financiering
V
'V-
V 'V
4'
-c-Baten
•i'
% V"
-:>r Lasten
-i "v'
0
V,>
.^^ .AV
-c-Externe financiering
Ontwikkelingoperationele baten en lasten - Sportieve ambities 023,9 IVI
€25 M
Cll.lM
&
..Cll.OM
Ctl,OM
cil,
Cll.OM
C11,0M
C11,0M
y
'-f
E iFinanciering
'v'-ia-Baten
V
V -c—Lasten
A' V
K-N A' V
C 23,9 IVl
-a-Externe financiering
13.
Sportief Verva!
Batenpotentieel
Het batenpotentieel dat samenhangt m e t een maximale stadionbezettingsgraad bedraagt een kleine €24 M . De maximale stadionbezettingsgraad is 98%. Een volledige bezetting van het stadion is v o o r N.E.C. in het nieuwe stadion niet mogelijk. Er zullen gedurende een seizoen altijd wedstrijden zijn waarbij de stadionbezettingsgraad lager ligt dan 100%.
14.
ConcS3J]s:e
prestatie Consumenten Bezettlngsgraad consumenten
Zakelijk
N.E.C. wil de capaciteit van het huidige Goffertstadion uitbreiden naar 21.000 zitplaatsen waarvan 18.000 bestemd zljn v o o r de c o n s u m e n t e n m a r k t en 3.000 v o o r de zakelijke markt. De club beoogt dit uitgebreide stadion in het seizoen 2013-2014 te bespelen. Het batenpotentieel dat samenhangt m e t een maximale
stadionbezettingsgraad van 98%
bedraagt een kleine €24 M . De mate w a a n n N.E.C. het stadion in de richting van deze volledige bezettlngsgraad vult, is sterk afhankelijk van hoe de club sportief presteert. Om die reden zijn de effecten van de uitbreiding van het Goffertstadion op de sportieve prestaties
Sportieve
en financien van
de club
uitgewerkt
in een viertal
scenario's
die
zich
Bezettlngsgraad zakelijk Totaal Bezettlngsgraad totaal
Operationele baten Operationele lasten Operationeel resultaat
2013 2014
2014 2015
2015 2016
2016 2017
2017 2018
19-20
12-14
10-12
9-11
8-10
9,522
13,121
13,631
14,951
16,359
53%
73%
76%
83%
91%
934
1,811
1,935
2,257
2,600
31%
60%
65%
75%
'C' 87%
10,456
14,933
15,566
17,209
18,959
50%
71%
74%
82%
90%
€9,247
€15,593
€17,521
€19,597
€21,802
€12,947
€13,559
€15,377
€17,669
€19,730
C-3,700
€2,033
€2,144
€1,927
€2,071
onderscheiden d o o r de sportieve prestaties van N.E.C. in het seizoen w a a r o p de club beoogt heeft het uitgebreide stadion t e bespelen. Het
verschil
tussen
de
scenano's
wordt
Sporiaeva Achteruitgang
zichtbaar
in
de
snelheid
batenpotentieel van de uitgebreide capaciteit en faciliteiten van het optimaal benut w o r d t . In het scenario Sportief
Verval,
exploitatiefase, in het scenario Sportieve Achteruitgang en in Sportieve Ambitie
waarmee
het
gebeurt dit in jaar 6 van de
en Sportieve
2013 2014
2014 2015
2015 2016
2016 2017
2017 2018
Sportieve prestatie
12-14
10-12
9-11
8-10
6-8
Consumenten
13,125
13,639
14,961'
16,406
17,711
Goffertstadion
Bestendiging
In jaar 4
al in jaar 3.
Bezettlngsgraad consumenten
Randvoorwaarde v o o r het bewerkstellen van de maximale
stadionbezettingsgraad van
98% zijn sportieve prestaties van N.E.C. die leiden t o t een zevende plek in de Eredivisie. De impact van sportieve prestaties op de bezetting(sgraad) van het stadion en de operationele baten en lasten zijn per scenario overzichtelijk gemaakt in de voigende tabellen.
Zakelijk Bezettlngsgraad zakelijk Totaal Bezettlngsgraad totaal Operationele baten Operationele ' lasten Operationeel resultaat
73%
.• •
76%
1,812
1,938
60%
- ^ 1 " •' ~-\ 65%
14,937
"-"- -if;^
83% "; ' ^ 2,250
• - :
75% ••'•/'"--•'••
91%
- .
2,612 87%
98% 2,930
-
98%
15,577
17,221
19,018
20,640
74%
82%
91%
98%
€ 16,004
€ 17,534
€ 19,611
€ 21,886
€ 23,941
€13,466:':
€ 15,292
€ 17,593
€ 19,784
€ 22,051
71%
€2,538
"
€2,242
€2,018
€2,102
€1,889
Sportieve Bestendiging 2013 2014 Sportieve prestatie Consumenten
10-12
Indien er geen externe financiering beschikbaar is in de aanloopfase, bestaat v o o r N.E.C. 2014 2015
,.
2015 2016
2016 2017
2017 2018
het risico dat de club in de komende j a r e n afzakt naar een lagere positie in de Eredivisie of zelfs degradeert naar de Eerste Divisie. Om de reden dat N.E.C. bezuinigt in
een
neergaande markt, blijft het t e r r e i n dat als gevolg daarvan verloren gaat waarschijniijk
10-12
8-10
7-9
G-8
14,575
14,699
15,574
17,138
17,711
Bezettlngsgraad consumenten
81%
82%
87%
95%
98%
Zakelijk
2,165
2,196
2,409
2,790
2,930
72%
73%
80%
93%
98%
16,740
16,895
17,983
19,928
20,640
(in het ergste geval degradatie naar de Eerste Divisie) t e minimaiiseren. Daarmee leveren
80%
80%
86%
95%
98%
financiers een bijdrage aan de financiele stabiliteit van de club. De financiers dragen
€ 16,548
€ 19,194
€ 20,578
£ 23,030
€ 23,941
€ 15,761
€ 16,211
€ 18,643
€ 20,781
€ 23,169
Bezettlngsgraad zakelijk Totaal Bezettlngsgraad totaal Operationele baten Operationele lasten Operationeel resultaat
Bezettlngsgraad consumenten Zakelijk Bezettlngsgraad zakelijk Totaal Bezettlngsgraad totaal Operationele baten Operationele lasten Operationeel resultaat
waarin N.E.C. zich op het m o m e n t w a a r o p
de club het uitgebreide Goffertstadion gaat bespelen in de onderste regionen van de Eredivisie bevindt, is daarom het meest realistisch. Het is N.E.C. echter o m meerdere reden aan t e raden op zoek t e gaan naar externe financiering in de aanloopfase. De externe financiering helpt het risico op sportief verval
middels hun financiele injecties in de club op hun b e u r t bij aan het optimaal b e n u t t e n van
€787
€772
€2,983
€1,935
€2,249
2013 2014
2014 2015
2015 2016
2016 2017
2017 2018
9-11
9-11
7-9
6-8
6-8
16,006
15,994
16,931
17,711
17,711
89%
89%
94%
98%
98%
2,514
2,511
2,740
2,930
2,930
Sportieve Ambitie Sportieve prestatie Consumenten
beperkt. Het scenario Sportieve Achteruitgang,
84%
84%
91%
98%
98%
18,520
18,505
19,670
20,640
20,640
88%
88%
94%
98%
98%
€ 17,072
€ 21,231
€ 22,708
€ 23,941
€ 23,941
€ 17,993
€ 20,865
€ 22,792
€ 23,736
€ 17,921 €-849
~
€3,239
€1,843
€1,149
€205
de maatschappeiijke investering; de uitbreiding van het Goffertstadion.
