Stichting Jopie Huisman Museum ANBI-gegevens Naam: RSIN/Fiscaal nr. 007892196 Adres: Noard 6 Postcode: 8711 AH Plaats: Workum Telefoon: 0515-543131 Email:
[email protected] Bestuurssamenstelling Voorzitter
de heer Fokke Martini
Secretaris
mevrouw Feya Wouda
Penningmeester Drs. Meindert Bruinsma RA Leden
mevrouw Betske Salverda mevrouw Janna van der Velde de heer Pepy Huisman Mr. Pieter Lettinga
De bestuursleden ontvangen voor hun werkzaamheden geen beloning. Museummanagement Het management van het museum is in handen van de heer Zwier Kroese. De heer Kroese ontvangt een beloning voor zijn werkzaamheden.
Beleid Het Jopie Huisman Museum in Workum is gewijd aan het leven en werk van de Friese autodidact kunstschilder Jopie Huisman (1922–2000). Jopie Huisman
heeft zijn hele leven getekend en geschilderd, maar kreeg pas vanaf medio jaren ’70 erkenning, toen hij zeer realistische schilderijen ging maken. Veel van zijn werken gaan over de zelfkant van de (Friese) samenleving, die hij met mededogen vastlegde. Zijn schilderijen spreken niet alleen traditionele kunstliefhebbers aan, maar een breed publiek. De schoonheid en oprechtheid van zijn werk raakt mensen. De Stichting Jopie Huisman Museum, opgericht in 1986, heeft zich ten doel gesteld het werk van de schilder te exposeren en zijn levensvisie uit te dragen. Zijn schilderijen zijn een hommage aan het eenvoudige Friese boerenleven, het landschap en de cultuur. Het museum geeft met met deze werken een mooi en uniek beeld van een tijd en een gemeenschap. Het is een van de best bezochte musea van Friesland. Cultuurhistorische betekenis van Jopie Huisman Jopie Huisman kwam op voor de onderkant van de samenleving, die hij met zijn schilderijen een ‘gezicht’ gaf. Hij schilderde hun lompen, hun verstelde kleding en werkschoenen met oog voor detail en humor. Met zijn schilderijen behoedde hij hun verhalen voor de vergetelheid. Hij had een goed oog voor relaties tussen mensen, ook, of vooral, wanneer die door omstandigheden op elkaar zijn aangewezen. Hij schilderde mensen zonder oordeel en met compassie. Freek de Jonge doopte het Jopie Huisman Museum om die reden om tot het ‘Museum van het Mededogen’. Huisman is vooral bekend geworden door de schilderijen waarin hij de lompen, het kapotte speelgoed en de versleten gebruiksvoorwerpen die hij als handelaar verzamelde, bijna meer dan levensecht vastlegde. Zoals ‘De broek van meuke Albertje’ uit 1974; naast het zelfportret waarop hij een shagje draait, waarschijnlijk zijn bekendste werk. Hij wordt daarom vaak tot de Noordelijke realisten gerekend. Maar zijn oeuvre is breder. Pentekeningen van zijn nachtelijke vistochten, karikaturale schilderijen waarin hij vooral de slechte eigenschappen van mensen typeerde, zoals ‘Vraatzucht’ uit 1968 en veel landschappen. Sinds de oprichting heeft het Jopie Huisman Museum meer dan twee miljoen bezoekers mogen verwelkomen. Uit hun reacties blijkt dat de schilderijen van Jopie Huisman bezoekers uit alle lagen van de bevolking aanspreken. Onder hen de onlangs overleden dichter en schrijver Rutger Kopland, die de tekst schreef voor het boek dat in 1981 over Jopie Huisman verscheen. Aan belangstelling heeft Jopie Huisman geen gebrek gehad. Al in 1968 was hij voor het eerst op de landelijke televisie in het programma Van Gewest tot
Gewest. Meer televisie-optredens en documentaires volgden. Hij werd een bekende Fries, zo niet bekende Nederlander. Dat hij een van de weinige schilders is die al tijdens hun leven een museum kregen, zegt iets over zijn bekendheid in en betekenis voor Friesland. Huidige museumprestatie Het Jopie Huisman Museum mag zich nog steeds verheugen in een constante stroom bezoekers. Het trekt jaarlijks meer dan 45.000 mensen. Tegelijkertijd moet de stichting vaststellen dat het tijd is om te vernieuwen, om nieuwe doelgroepen en een nieuwe generatie bezoekers aan te spreken. Ook om daarmee voor de toekomst voldoende vrijwilligers voor het museum te kunnen blijven enthousiasmeren. De begroting van het museum beweegt zich jaarlijks rond de 450.000 euro. Entree, winkel en café leveren per jaar ongeveer dat bedrag op. De reguliere kosten en baten zijn daarmee met elkaar in evenwicht. Dat betekent dat het museum jaarlijks wat het exploitatieresultaat betreft op de nullijn zit.
Vrijwilligers Vanaf de dag dat het Jopie Huisman museum zijn deuren opende, waren mensen bereid zich in te zetten en mee te helpen het museum te ondersteunen en te promoten. Tegenwoordig kan het museum putten uit een bestand van vijfenvijftig vrijwilligers, die onder meer de kassa’s bemensen, rondleidingen verzorgen en de winkel en het café runnen. Vrienden Het museum heeft ook al sinds de oprichting een hechte vriendenkring. Het aantal leden loopt door de vergrijzing welt iets terug, maar op dit moment telt de Vereniging Vriendenkring van het Jopie Huisman Museum nog steeds ruim 2500 leden. De vrienden vertegenwoordigen een brede doelgroep. Dat zegt iets over de betrokkenheid en het draagvlak waarop het museum kan rekenen. Nieuwe pijlers Het Jopie Huisman Museum heeft in het verleden nooit structurele subsidies of financiële ondersteuning van landelijke, provinciale of lokale overheden ontvangen. Met de inkomsten uit entreegelden, winkel, café en steun van De Vriendenkring heeft het de exploitatie steeds rond kunnen krijgen. Het heeft de afgelopen jaren de eigen broek opgehouden, hoewel daar soms flink aan moest worden gehesen (zie ook bijlage I, Exploitatie). Maar tijden veranderen. De eisen die door bezoekers en overheidsinstanties aan musea worden gesteld
worden steeds hoger. Dat dwingt ook het Jopie Huisman Museum tot een steeds hoger niveau aan voorzieningen. Deze kunnen niet in alle gevallen uit de exploitatie worden gedekt. Daarom is in 2011 besloten om nieuwe financiële pijlers aan ons museum toe te voegen in de vorm van het ambassadeurscollege ‘Jopies Fiskklub’ en een businesssociëteit: het ‘Jopie Huisman Museum Ondernemersatelier’. Jopies Fiskklub De Fiskklub bestaat uit twaalf bekende Nederlanders die het museum nationaal aanbevelen en onder de aandacht brengen en vijftien grotere bedrijven. Deze bedrijven staan gedurende vijf jaar garant voor de exploitatie, mocht de begroting van het museum vanwege nieuwe commerciële inspanningen negatief uitvallen. Het gaat dan om de activiteiten die ter stimulering en binding worden georganiseerd, zoals bijeenkomsten en beurzen. Van die garantstelling heeft het museum in 2011 en 2012 op bescheiden wijze gebruik gemaakt. Het Ondernemersatelier Het Ondernemersatelier is bedoeld voor bedrijven die graag hun naam aan het museum willen verbinden, bijvoorbeeld omdat ze in Huismans gedachtegoed en werk een mooie verbinding zien met hun eigen bedrijfsdoelen of gewoon omdat ze het museum een warm hart toedragen. In de afgelopen twee jaar hebben zich tweehonderd ondernemingen aan het museum verbonden. Zij betalen een contributie van 300 euro per jaar gedurende een periode van minimaal drie jaar. Daarmee is de financiële basis onder het museum voor meerdere jaren verbreed.
Beeld voor de toekomst zoals hierboven aangegeven moet het museum nieuwe doelgroepen aanspreken en zijn activiteiten uitbreiden om de erfenis van Jopie Huisman in beeld en idee duurzaam te kunnen blijven uitdragen. De stichting ziet drie ontwikkelingen waarop het museum kan aansluiten om het eigen aanbod te verbreden en verdiepen: Hoge waardering kunst en cultuur Ondanks de verschraling van het culturele landschap, groeit de waardering voor kunst en cultuur in alle lagen van de bevolking. Kunst en cultuur bepalen in hoge mate de kwaliteit van leven. Ze bieden een mogelijkheid tot zingeving, maar ook tot identificatie in een ‘steeds sneller veranderende wereld’. De
stillevens en de levensfilosofie van Jopie Huisman voorzien bij uitstek in die behoefte. Ook de belangstelling voor de Nederlandse musea zit nog steeds in de lift, blijkt uit de gegevens die het CBS hierover bijhoudt. In 2011 passeerden in Nederland ruim 22 miljoen mensen de kassa. Ook het aantal museumkaarthouders groeit gestaag. Eind 2012 stonden er ca. 839.000 kaarthouders geregistreerd. Opvallend is het percentage jongeren (0 tot 18 jaar) onder de museumbezoekers. Bijna een kwart van alle museumbezoekers is jonger dan achttien jaar. Buitenlandse bezoekers nemen 26 procent van het museumbezoek voor hun rekening. Potentie van educatie bij jongeren Een deel van de Nederlandse musea biedt werk- en educatieprogramma’s aan voor jongeren en volwassenen: gastlessen op locatie, workshops, lezingen ed. Deze actieve musea boren hiermee een omvangrijke nieuwe doelgroep aan. Vooral via onderwijsinstellingen realiseren zij een substantiële toename in het aantal bezoekers. De collectie van het Jopie Huisman Museum biedt veel mogelijkheden om programma’s te ontwikkelen waarmee zowel basisscholen als het voortgezet onderwijs kunnen werken aan de kerndoelen voor kunstzinnige oriëntatie in het domein mens en maatschappij. Behoefte aan authenticiteit Authenticiteit en eerlijkheid zijn in. Door de mondialisering neemt de belangstelling voor ‘kleine geschiedenissen’ en het eigene toe. Mensen zoeken bakens en verhalen om hun identiteit in de groter wordende wereld te bepalen. Maar ook de opkomst van de sociale media voedt de aandacht en waardering voor persoonlijke verhalen en ideeën. Authenticiteit is een voorwaarde voor volgers en likes. Het Jopie Huisman Museum vertelt het persoonlijke verhaal van een schilder die zijn bekendheid behalve aan zijn werk ook dankt aan zijn eigengereidheid en authenticiteit.
Kansen benutten Met haar plannen voor de uitbreiding van de activiteiten van het Jopie Huisman Museum speelt de stichting in op deze ontwikkelingen. Zij wil in de komende 5 jaar drie activiteiten toevoegen aan het bestaande aanbod. Om deze activiteiten met de relatief kleine organisatie die haar ter beschikking staat vanaf het begin goed neer te kunnen zetten, wil zij de vernieuwing in twee fasen uitvoeren. Ontsluiten van het werk van Jopie Huisman voor een breder publiek (fase I) Om het werk van Jopie Huisman breder onder de aandacht te brengen wil het
Jopie Huisman Museum, anders dan in het verleden, werken gaan uitlenen aan andere musea, bijvoorbeeld in het kader van een speciale expositie. Een voorwaarde is wel dat de werken goed verzekerd en beveiligd kunnen worden. Ook dienen de ontvangende musea altijd te verwijzen naar de werken in de vaste collectie van het museum in Workum. Daarnaast wil de stichting meer dan voorheen aandacht schenken aan kunstenaars die het werk van Jopie Huisman in een breder of ander licht kunnen plaatsen. In gerichte exposities wil het museum de relatie of juist confrontatie tussen het werk van Jopie Huisman en dat van een ‘gastkunstenaar’ opzoeken en laten zien. Het museum wordt hiermee spannender en nodigt meer uit tot (herhaal)bezoek. Om ruimte voor deze activiteiten te creëren en om (nieuwe) bezoekers goed te kunnen ontvangen en informeren, is een aantal nieuwe voorzieningen nodig, waaronder een nieuw café en een filmzaal. Met het realiseren van nieuwe (expositie)ruimte wil de stichting tegelijkertijd een aantal maatregelen doorvoeren dat ten goede komt aan de conservering van de getoonde werken. Opzetten en invoeren van een educatieprogramma (fase I) Volgens de kerndoelen voor het basisonderwijs moet Kunstzinnige Oriëntatie kinderen laten kennismaken met kunstzinnige en culturele aspecten in hun leefwereld. Het gaat dan om een kennismaking met ‘die aspecten van cultureel erfgoed waarmee mensen in de loop van de tijd vorm en betekenis hebben gegeven aan hun bestaan’ (SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling). Het Jopie Huisman Museum biedt een mogelijkheid om hierover een persoonlijk, aansprekend verhaal te vertellen; over de kunstenaar zelf en over de cultuurhistorische betekenis van zijn onderwerpkeuze. Voor het Voortgezet Onderwijs kan worden gedacht aan programma’s die aansluiten op de kerndoelen voor Kunstzinnige vorming. Maar het werk van Jopie Huisman biedt ook mogelijkheden om leerlingen te laten reflecteren op de maatschappij en meer specifiek op armoede en het verschil tussen arm en rijk (kerndoelen mens en maatschappij) en om de geschiedenis inzichtelijk en beleefbaar te maken. Het onderwijs werkt steeds vaker met thema’s waarbinnen meerdere vakken en domeinen geïntegreerd worden aangeboden. In samenwerking met scholen kan het museum een programma opstellen dat binnen zo’n integraal thema past. Voor het ontwikkelen van de educatieprogramma’s en het leggen van contacten met scholen, werkt het museum samen met Akte2, het projectbureau van het Cultuur Kwartier Sneek, dat culturele instellingen en onderwijs verbindt. In het museum zal een educatiecentrum worden ingericht, waar (inter)actieve workshops en lessen kunnen worden gegeven.
Realiseren van een kenniscentrum voor autodidactische kunst (fase II) In Friesland is in het begin van de twintigste eeuw een belangrijke traditie ontstaan van autodidact(e) kunstenaars. Jopie Huisman is een belangrijke vertegenwoordiger van deze groep, maar ook schilders als Willem van Althuis en Gerrit Benner spreken national en internationaal tot de verbeelding. Het fenomeen ´autodidact´ komt overal in Europa voor, maar er is weinig samenhangende informatie voorhanden over autodidactische kunst en kunstenaars. Het Jopie Huisman Museum wil daarin, in nauwe samenwerking met Tresoar (het Fries historische en letterkundig centrum in Leeuwarden), verandering brengen met een nationaal en internationaal kenniscentrum autodidactische kunst. Het centrum, dat een eigen ingang krijgt, moet een ontmoetingsplaats worden voor (autodidactische) kunstenaars en, al dan niet vanuit hun vak, geïnteresseerden. Het centrum wil onderzoek naar autodidactische kunst stimuleren en met onder meer lezingen en workshops de (professionele) interesse voor autodidactische kunst en kunstenaars aanwakkeren.
Verwachte winst De Stichting Jopie Huisman Museum verwacht dat de voorgestelde aanpassingen in de komende vijf jaar de volgende effecten zullen hebben: Bezoek Het aantal bezoekers zal toenemen tot minimaal 60.000 per jaar. Deze groei bestaat uit een toename van het aantal reguliere bezoekers en uit de komst van nieuwe bezoekersgroepen voor de educatieprogramma’s (2500 deelnemers) en het kenniscentrum autodidactische kunst (2500). Opbrengsten Voor de exploitatie van het museum betekent deze ontwikkeling een toename in de bruto inkomsten per jaar van ongeveer € 75.000,- tot € 100.000,-. Dat is op de huidige begroting een verhoging van ruim 25%.
Museumstatus/ANBI registratie Het Jopie Huismanmuseum is geheel vrijgesteld van schenking- en erfbelasting omdat zij de zogenaamde ANBI-status heeft. ANBI is de afkorting voor Algemeen Nut Beogende Instelling.
