METROPOOLREGIO AMSTERDAM

METROPOOLREGIO AMSTERDAM

Ruimte voor nieuwe groei VERSIE 20150928

T

EP

C

N

O

C Ruimtelijk economische agenda 1. 2. 3. 4.

T

EP

C

N

O

C 2

Metropoolregio Amsterdam

metropoolregio

AMSTERDAM

T

EP

C

N

O

C Amsterdam- Human capital

3

Ruimte voor economische vernieuwing In de afgelopen tien jaar is de wereld ingrijpend veranderd. Traditionele economische pijlers wankelden of gingen onderuit. Vanwege de crisis stagneerde de woningbouw, terwijl de behoefte aan woningen in de metropoolregio juist steeg. De arbeidsmarkt, de woningmarkt en vervoersstromen veranderden op een manier die we in 2005 niet konden

C

voorzien en ze zullen blijven veranderen. Alle 39 overheden in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) willen gezamenlijk bij de Europese top horen en een aantrekkelijke plek worden voor bedrijven

O

en bewoners om zich te vestigen, maar ook om te bezoeken als toerist of voor werk of studie. Dit gaat niet vanzelf. Bij alle onzekerheid over de economische ontwikkelingen is duidelijk dat flexibiliteit en uitvoeringskracht nu de leidende

N

principes moeten zijn. Op verschillende fronten zijn concrete acties nodig om die principes vorm te geven. Daarom heeft de MRA deze ruimtelijk economische agenda voor de komende vier tot tien jaar opgesteld. Doel is om zo concreet

C

mogelijke acties te benoemen die inspelen op economische, ecologische en demografische veranderingen en die de Metropoolregio Amsterdam neerzetten als een krachtige economische eenheid, die de internationale concurrentie aan

EP

kan en waarmee andere regio’s willen samenwerken. Alle overheden die samen de metropoolregio vormen (36 gemeenten, de provincies Noord-Holland en

Flevoland en de stadsregio) staan achter de acties en werken aan de uitvoering hiervan.

instituten wordt de metropoolregio internationaal

economische regio van Nederland. De belangrijkste

hoog gewaardeerd als vestigingslocatie. Bovendien

sterke punten zijn de aanwezigheid van veel

onderscheidt de regio zich internationaal door

mensen met talent en ondernemerszin, een

de menselijke maat, relatief weinig segregatie

grote diversiteit aan bedrijvigheid, een goede

tussen bevolkingsgroepen en de open houding ten

infrastructuur via land, lucht en water, een zeer

opzichte van nieuwe ontwikkelingen, producten

goede digitale connectiviteit, het brede palet

en ideeën. De quality of life uit zich in sterke

aan woon- en werkmilieus in historische steden,

punten als de nabijheid van locaties – veel is op

Metropool in cijfers

tuinsteden en new towns en het afwisselende

fietsafstand – het cultuuraanbod en cultureel

Inwoners 2,4 miljoen

en spectaculaire metropolitane landschap (zee,

klimaat, de veiligheid en de goede bereikbaarheid

Woningen 1,1 miljoen

duinen, veenweiden, een groot zoetwatermeer).

en aantrekkelijkheid van het landschap. De MRA

Bedrijven 230 duizend

Acht karakteristieke deelregio’s dragen bij aan

heeft goede kaarten in handen om zich verder te

Banen 1,5 miljoen

deze grote diversiteit van de MRA.

ontwikkelen als internationaal aantrekkelijke en

Hotelovernachtingen

Vanwege de goede bereikbaarheid en de

duurzame metropool.

per jaar 14,1 miljoen

aanwezige op kennis gerichte bedrijven en 4


T

Metropoolregio Amsterdam is de sterkste

Bedreigingen De wereld om ons heen verandert snel. De onzekerheid in veel economische sectoren is groot, met name in de logistieke, financiële en zakelijke dienstverlening. Voorbeelden: voor Schiphol zijn de ontwikkeling van grote luchthavens in Istanbul en Dubai en de snelle veranderingen op de luchtvaartmarkt reden voor zorg. De Amsterdamse haven is voor 70 procent afhankelijk van de overslag van fossiele brandstoffen en is daarmee erg gevoelig voor prijsveranderingen op deze markt. Flora Holland krijgt fysiek steeds minder klanten op de veiling omdat de bloemen op internet direct worden verhandeld en moet

C

dus haar werkwijze veranderen om succesvol te blijven.

Ook andere ontwikkelingen vragen om actie. De CO2-uitstoot moet sneller worden teruggedrongen.

N

O

De fiscale voordelen van Nederland vallen binnen inzetsteeds op kennis enweg. innovatie – die onder andere bijEuropa meer De wereldwijde strijd om draagt aanharder. een duurzame toekomst – noodzakelijk talent wordt is. En het vraagt omde eenmetropoolregio inclusieve en aantrekkeDe verschillen binnen worden lijke regio waarin iedereen meetelt, meedoet en de groter. De ‘old cities’ Amsterdam en Haarlem kwaliteit van leven hoog is. Partners geven elkaar zijn erg in trek, met stijgende woonlasten tot de ruimte en ondersteunen elkaar. Juist de relatieve gevolg. ‘New towns’ zoals Almere, Lelystad en kleinschaligheid van de steden en het feit dat groen Purmerend profiteren nog weinig mee. Banen voor altijd dichtbij is maakt de MRA een aantrekkelijke vooral middelbaar opgeleide mensen verdwijnen plek om te leven door digitalisering en internationalisering. Er

Doorbouwen op het fundament De samenwerking in de MRA is inmiddels 16 jaar oud. Het fundament voor de besluitvorming is het Ontwikkelingsbeeld 2040 uit 2008. In 2014 verscheen een overzicht van accentverschuivingen ten opzichte van het Ontwikkelingsbeeld, namelijk Doorbouwen op het fundament. Het Rijk heeft de afgelopen jaren veel ruimtelijk-economische taken en bevoegdheden gedecentraliseerd naar de regio. Met het Platform Regionale Economische Samenwerking (PRES) en het Platform Bedrijven en Kantoren (Plabeka) is de regionale afstemming over de kwantiteit en kwaliteit van werklocaties succesvol aangepakt. Binnen het PRES werken de overheden ook nauw samen aan een regionaal hotelbeleid en een samenhangend arbeidsmarktbeleid. In 2011 is met de vorming van de Amsterdam Economic Board (AEB) ook een platform gecreëerd voor samenwerking tussen

Verschuivingen in accenten

overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven in Veranderingen in economie, demografie, ecode MRA. Het accent in die samenwerking ligt op logie innovatie en techniek totcapital. nieuwe accenten. kennis, enleiden human

Bevolking trend

+

Bouwen trend

is een mismatch tussen het onderwijsaanbod

Nieuwe accenten

C

en de de arbeidsmarkt. Ruimtelijke Devraag trends,opveranderingen en nieuwe inzichten segregatie tussen bevolkingsgroepen Inin de leiden tot aangescherpte en nieuwe dreigt. accenten de agrarische gebieden kan de transitie naar programma’s van de MRA. Voor het versterken van steeds grootschaligere landbouwsterk leiden de economie is het belangrijk in tetot zetten op minder van deze waar gebieden en een recreatieve aantrekkelijkwaarde vestigingsklimaat interactie

Kennis en innovatie

EP

afname van de biodiversiteit. Amsterdam te kan plaatsvinden en waar mensen elkaar heeft kunnen maken met snelle groei van het aantal bezoekers, ontmoeten. Stedelijke verdichting helpt hierbij, evenalsdeeen goede internationale lokale verwaardoor aantrekkelijkheid voor en bewoners en bondenheid. De in mondiaal opzicht relatief kleine bedrijven afneemt. maat vanmet de MRA helpt bij realiseren Vergeleken Nederland alshet geheel staatvan een aangenaam leefen woonklimaat. Tegelijk vraagt in de MRA de middenklasse onder druk, is de dit om eenrelatief goed enhoog, snel netwerk met we andere werkloosheid en boeken relatief stedelijke regio’s in Nederland om internationaal weinig resultaten op verduurzaming. Verder is voldoende massa te kunnen leveren. er leegstand in kantoren, op bedrijventerreinen,

Financiële sector

De aandacht verschuift hierbij van het realiseren van aantallen naar te realiseren kwaliteiten voor specifieke doelgroepen en woonmilieus, rekening houdend met een verschuiving van de behoefte van koop- naar huurwoningen. Nog meer dan voorheen moet worden ingezet op compact bin-

Transformatie intensief

Afhankelijk van grondstoffen

Circulaire economie

T

in maatschappelijk vastgoed en in winkels. Daar De sterke bevolkingsgroei in de metropoolregio komt bij dat de komende decennia een grote noodzaakt tot het verder intensiveren van de bevolkingstoename wordt verwacht in de MRA, transformatie- en nieuwbouwopgaven. Zo blijven terwijl de woningmarkt net weer een beetje op de landschappelijke kwaliteiten behouden en kan gang begint te komen. in de ruimtebehoefte van economische motors zoals Schiphol en de havens worden voorzien. De woningbouw zal moeten verschuiven van een aanbod gestuurde markt naar een vraag gestuurde, om beter aan te sluiten bij de woonbehoeften.

+

Transformatie & uitleg

Investeren in netwerken

Knooppunten & Integreren

Beschermen

Benutten

Verschuivingen in accenten: Veranderingen in economie, de druk op ecologie het landschap toe. Tegelijkertijd nemen demografie, en techniek leiden tot nieuw accenten. (Doorbouwen op het fundament 2014: 6) de middelen om te investeren in het landschap af.

Dit vraagt om een strategie die nietHuman alleen gericht Amsterdamcapital is op bescherming, maar ook op (betere) benutting en het vormen van nieuwe coalities.

5

Kansen

grondstoffenprijzen minder impact hebben op de

Deze zaken vragen om actie. Behoud en verdere

bewoners en de bedrijven in de MRA.

uitbouw van de diversiteit in de economische

Wendbaarheid betekent ook dat transformatie van

structuur is noodzakelijk. Om in de nieuwe

vastgoed en van gebieden gemakkelijker moet

economische context aantrekkelijk te blijven, moet

worden zodat de MRA mee kan bewegen met

Metropoolregio Amsterdam duurzamer, slimmer,

de veranderende vraag naar ruimte voor wonen,

innovatiever, beter verbonden, wendbaarder en

werken en vermaak.

nog mooier worden!

Wat de woningmarkt betreft biedt de regiobrede

Omdat de economische steunpilaren in de regio

variatie in woonmilieus alle kansen: door steden

onder druk staan, is het belangrijk om samen met

goed met elkaar te verbinden, kunnen op korte

het bedrijfsleven en de kennisinstituten op zoek

(reis)afstand van elkaar vele verschillende typen

te gaan naar nieuwe kansen die een gezonde

woonmilieus worden aangeboden.

economische toekomst opleveren. Zo biedt het

De Agenda: ruimte voor nieuwe groei

kansen voor de circulaire economie op de Westas

De nieuwe maatschappelijke en economische

(het gebied tussen Aalsmeer en Zaanstad, met

werkelijkheid vergt op de korte en middellange

greenport Aalsmeer, Schiphol en de haven), maar

termijn een gerichte en gezamenlijke inzet van

ook aan de oostkant van de metropoolregio bij

raadsleden, statenleden en colleges. Integrale

Almere en Lelystad. De energietransitie biedt naast

afstemming is essentieel. Het gaat om het

bedreigingen ook kansen voor de haven. Naast het

scheppen van ruimtelijke en economische

faciliteren van noodzakelijke transities in bestaande

voorwaarden door de MRA-overheden zelf, samen

economische pijlers, is het van essentieel belang

met het Rijk, de Europese Unie, het bedrijfsleven

om nieuwe kansrijke economische sectoren ruimte

en kennisinstellingen, met als doel dat mensen en

te bieden in de MRA , met name op het gebied van

bedrijven zelf gaan investeren, ondernemen of op

kennis en innovatie. De sterke positie als datahub

een andere manier actief worden.

biedt een goede uitgangspositie voor bedrijven die

Deze agenda bevat een lijst ruimtelijk-economische

baat hebben bij zeer goede digitale connectiviteit.

acties die we de komende vier tot tien jaar uit

Ook hier zijn cross-overs denkbaar met andere

gaan voeren. De agenda prioriteert acties die

economische sectoren in de MRA , bijvoorbeeld bij

elkaar aanvullen en versterken waardoor meer

het efficiënter gebruiken van grondstoffenstromen.

focus en versnelling ontstaat. De rode draad

Start-ups en snelle groeiers passen goed in de

in de acties is dat ze leiden tot een grotere

MRA, net zoals innovatieve ondernemers in de

wendbaarheid; tot meer ruimte om te groeien en

circulaire economie, de nieuwe maakindustrie, en

te vernieuwen door snel te kunnen inspelen op de

ontwikkelaars van de ‘smart city’. Maar, ook voor

veranderende wereld. Hierbij is veel ruimte nodig

bedrijven in de dienstverlening, de horeca, het

voor experiment; betrokken overheden zullen

toerisme en makers van ambachtelijke producten

(soms tijdelijk) haar kaders moeten verruimen. Het

is er ruimte in de MRA. Het onderwijs moet hier

creëren van nieuwe groei vraagt er ook om dat de

beter op worden ingericht.

MRA-overheden de aanwezige kracht binnen de

Aandacht vraagt verder het op termijn schaarser

metropoolregio maximaal mobiliseren. Dit gebeurt

en duurder worden van grondstoffen en energie.

onder meer door gerichte thema’s te definiëren,

De MRA zou naast lokale opwekking zich ook sterk

hierbij gezamenlijk ambities te formuleren en

moeten maken voor energiebesparing, diversifiëren

daarop partijen te mobiliseren, zoals binnen de

van bronnen, beter benutten van warmte- en

Amsterdam Economic Board.

koude bronnen, zodat schokken in energie- en

Deze agenda is vastgesteld door de

T

Versterken van de samenwerking

EP

C

N

O

C

logistieke cluster binnen de metropoolregio

De drijfveer en de kracht van metropolen overal ter wereld is economische schaalvergroting en diversificatie en betere zichtbaarheid in de internationale competitie. Metropolitane samenwerking maakt het mogelijk een hogere kwaliteit te realiseren door betere afstemming tussen steden onderling en meer keuzemogelijkheden in werkgelegenheid, woonmilieus en vrije tijd. De kracht van de MRA zit in de diversiteit van de deelregio’s en de informele samenwerking, die plaatsvindt op basis van vrijwilligheid en gezamenlijk belang. Alle partners werken vanuit eigen ervaring en deskundigheid aan het versterken van de internationale aantrekkingskracht en een beter woon-, werken leefklimaat. Slimmer werken, slimmer ontwerpen, slimmer met belangen en geld omgaan, nieuwe manieren van financiering en regelgeving: dit maakt de hele regio sterker bovendien beter bestand tegen calamiteiten en crises. 6


bestuursplatforms voor economie, ruimtelijke

waarbij slim omgegaan wordt met geluids-,

ordening en bereikbaarheid van de MRA. Hierbij zijn raden en staten van de gemeenten en

milieu- en natuurcontouren. •

Het verder integreren van het verkeers- en

provincies van de MRA betrokken waardoor deze

vervoerssysteem tot één geheel en het beter

agenda een breed draagvlak heeft voor uitvoering.

verknopen van onderdelen van het systeem

Dat is nodig omdat de acties door de hele

zodat mensen meer reisgemak ondervinden

metropoolregio in alle deelregio’s op verschillende

op hun reis van A naar B, meer keuze hebben

manieren hun weerslag zullen hebben. Daarmee

uit alternatieven die passen bij de wensen van

zetten we nieuwe stappen op weg naar een

het moment zodat verstoringen minder impact hebben.

aantrekkelijke metropool met daarin de ruimte voor het menselijke kapitaal van onze regio.

•

Het verzilveren van de grote investeringen

Deze agenda is gebaseerd op analyses van

in spoor, weg, metro en hoogwaardige tram

trends en ontwikkelingen, de bestaande regionale

en bus, zowel op ruimtelijk als economisch terrein.

agenda’s en programma’s, onderscheidende

C

kwaliteiten van de deelregio’s en de metropool

•

Een nieuwe strategie voor de new towns ontwikkelen die minder is gericht op

eind 2014 in de deelregio’s zijn georganiseerd,

grootschalige en planmatige uitbreiding en

expertsessies, een regiobrede bijeenkomst op 20

meer op het aantrekkelijker maken van de

augustus 2015 en de raadpleging van raden en

bestaande stad en adaptieve groei.

O

als geheel, de opbrengst van de MRA-tafels die

staten en deskundigen uit bedrijfsleven en van

•

Vanuit een gezamenlijk perspectief data delen,

kennisinstituten. Ontwikkelingsbeeld 2040 was

monitoren, strategie ontwikkelen en bijstellen,

hierbij het vertrekpunt.

lobbyen, programmeren, inkopen, leren en evalueren. •

N

Prioriteiten en ontwikkelrichtingen

Een regionaal ontwikkelingsplan voor het landschap.

Metropoolregio Amsterdam heeft op de korte en middellange termijn onder meer de volgende

Deze en andere prioriteiten zijn in hoofdstuk

prioriteiten.

2 uitgesplitst in zeven ontwikkelrichtingen,

•

die zijn uitgewerkt in concrete acties. Deze

Er is tot 2040 ruimte nodig voor

C

ontwikkelrichtingen zijn:

aantrekkelijke stedelijke milieus en op

1. Ruimte geven aan wonen en werken

goed bereikbare plekken. Er zijn betaalbare

2. Slimmer en innovatiever werken

vrije sectorhuurwoningen nodig, maar ook

3. De leefkwaliteit verbeteren

woningen en woonmilieus die aansluiten bij

4. Beter benutten van grondstoffen en

de vraag van senioren en alleenwonenden. Dit

energiebronnen

betekent dat er een adaptieve strategie voor

5. Beter verbinden

woningbouw moet worden gevolgd, gebaseerd

6. De metropoolregio klimaatbestendig maken

op de marktvraag.

7. De metropoolregio wendbaarder maken

EP

•

250.000 nieuwe woningen, vooral in de

‘Eigen’ MRA-talent beter ontwikkelen en

benutten door het onderwijs beter aan te

laten sluiten op de vraag op de arbeidsmarkt, met name in het MBO.

Aantrekken van talent van buiten de metropoolregio, door onder meer

belemmeringen weg te nemen op het gebied van wonen en immigratie en te investeren in betaalbare studentenhuisvesting, de

T

•

kenniseconomie en het start-up- en culturele klimaat. •

Een gezamenlijke en radicale aanpak van leegstand door transformatie van vastgoed en gebieden die niet meer aansluiten op de vraag, door belemmeringen weg te nemen, voorwaarden te scheppen en te investeren, naast een gezamenlijke programmering Amsterdam- Human capital

7

DEEL 1

Acties op de MRAagenda

T

EP

C

N

O

C

C

O

1.

3.

T

EP

4.

C

N

2.

PM. Schematische samenvatting van de acties, bij voorkeur aangevuld met verantwoordelijke partijen, financiën, afspraken en uitvoering.

T

EP

C

N

O

C 10 Metropoolregio Amsterdam

T

EP

C

N

O

C Amsterdam- Human capital 11

DEEL 2

De zeven ontwikkelrichtingen

C

De MRA-agenda wordt opgesteld om accuraat op veranderende omstandigheden te kunnen inspelen. In de agenda staan acties waarop de bestuurlijke en ambtelijke aandacht en energie zich de komende 4 tot 10 jaar gaan richten. In dit hoofdstuk staan de voorstellen voor acties

O

gerangschikt onder zeven ontwikkelrichtingen. Voor alle ruimtelijke acties geldt dat de provincies Noord-Holland en Flevoland en de betrokken gemeenten de in deze agenda gemaakte afspraken borgen in hun op te stellen Omgevingsvisies en bijbehorende omgevingsverordening.

T

EP

C

N

T

EP C N O

C

1: Ruimte geven aan wonen en werken we de vraag naar woningen en woonmilieus

Metropoolregio Amsterdam is een gewilde plek om

goed invullen. De regio heeft de vaak jonge en

te wonen en te werken. Het aantal inwoners en

hoogopgeleide nieuwkomers die de motor vormen

banen groeit sterker dan het landelijk gemiddelde

van de economie hard nodig. Tegelijk willen we dat

en de vraag naar woonruimte is in delen van de

ook andere inwoners met andere woonwensen een

MRA groot. Het gemiddelde aantal mensen per

plek kunnen vinden in deze metropool. De MRA

woning stijgt. De prijzen van koopwoningen stijgen

kiest voor een woningmarkt waar iedereen die hier

sinds 2013 weer. Dit beeld is niet overal in de

wil wonen aan zijn trekken kan komen. Daarom zet

MRA hetzelfde. De vraag naar woningen stijgt met

de MRA zich in op het realiseren van een zo breed

name in de agglomeraties Amsterdam en Haarlem.

mogelijk palet aan woonmilieus. Gezien de vraag

Hoogopgeleide jongeren willen zich vooral in de

naar hoogstedelijke woonmilieus en het belang

hoogstedelijke gebieden vestigen, met Amsterdam

van grote groengebieden voor de leefkwaliteit

als grote favoriet. In Almere, Lelystad, de Gooi- en

in de regio zetten we nadrukkelijk in op verdere

Vechtstreek, Waterland en Amstel-Meerlanden

verdichting binnen bestaand stedelijk gebied.

was in de afgelopen jaren een sterk verminderde

Liefst met ruimte voor een grote mix aan functies.

vraag, maar ook daar dienen de eerste tekenen

We leggen nog meer nadruk op transformatie

van voorzichtig herstel zich aan. De kans bestaat

van overbodige bedrijfs- en kantoorruimte naar

dat de druk op de woningmarkt in en rond de

woon(werk)ruimte. Wonen en werken op korte

steeds duurdere steden Amsterdam en Haarlem

afstand van elkaar is essentieel voor een goed

de komende jaren leidt tot nieuwe vraag naar

functionerende metropoolregio. We geven daarom

betaalbaardere woningen in de metropoolregio,

prioriteit aan transformeren en bouwen op plekken

zoals Zaanstad en Almere. In de jaren 2010-2014

die al goed bereikbaar zijn per ov en fiets óf daar

zijn er netto gemiddeld 8.800 woningen per jaar

waar werk in de nabijheid is. We willen rond de

bijgekomen in de MRA. Twee derde daarvan was

luchthavens meer ruimte voor wonen en voor

nieuwbouw, een derde kwam door transformatie

vliegen. In de Gebiedsagenda zijn met het Rijk

van bestaande gebouwen tot stand.

voor de MRA vier majeure verstedelijkingsopgaven

Het aandeel leegstaande vierkante meters

C

N

O

C

a. Wat is er aan de hand?

benoemd rond de gebieden: Zuidas, Schiphol-

kantoorvloeroppervlak in de MRA neemt toe

Haarlemmermeer, Noordzeekanaalgebied-ZaanIJ,

sinds 2009, ondanks toenemende sloop en

Almere-Markermeer.

Omdat de woningbehoefte volgens alle prognoses

verouderde kantoren- en bedrijvenlocaties buiten

hoog blijft, zijn op termijn alle nu bekende locaties

de stedelijke centra lijken minder in trek.

in de MRA nodig, die eerder zijn aangewezen voor

EP

transformatie. Met name monofunctionele en

woningbouw. Bouwen buiten bestaand bebouwd

b. Waar kiezen we voor?

gebied doen we alleen op de locaties die binnen

Voor de economische ontwikkeling van de

de bestaande afspraken van de MRA vallen.

metropoolregio is het van groot belang dat

Het gaat hier met name om locaties in Almere,

Scheepsmakerskwartier te Haarlem (www.geelen-beton.nl)

T 14 Metropoolregio Amsterdam

IJburg2 en Haarlemmermeer. Deze locaties voegen

•

In de voormalige groeikernen (Almere,

liefst onderscheidende woonmilieus toe aan de

Lelystad, Purmerend en Haarlemmermeer)

bestaande milieus in de MRA.

zijn met name in de jaren zeventig- en

Om de zee- en luchthavens voldoende

tachtigwijken veel grote wijken gerealiseerd.

mogelijkheden te geven om te groeien en te

Om stapeling van problemen op sociaal,

vernieuwen, blijven bestaande werkgebieden en

fysiek en veiligheidsvlak in deze wijken

reserveringen voor de toekomst in stand. Wel

te voorkomen, delen deze voormalige

gaan we op zoek naar manieren op deze functies

groeikernen hun kennis over methoden om

te laten samen gaan met wonen in de omgeving,

potentiële problemen in een vroegtijdig

om aan de vraag naar beide tegemoet te kunnen

stadium te signaleren en gebieds- en

komen.

vraagstukgericht aan te pakken. •

De voormalige groeikerngemeenten onderzoeken wat de behoeften en

•

Afstemming over woningbouwprogrammering

mogelijkheden zijn voor flexibelere

wordt voortaan op MRA-niveau gedaan en per

bestemmingen binnen bestaande wijken om

C

c. Acties: wat gaan we doen?

bijvoorbeeld woningen te splitsen.

deelregio uitgewerkt, met een coördinerende rol voor de provincies. Hierbij geven alle MRA-

•

op knooppuntontwikkeling langs de

in de komende 4 tot 10 jaar ter beschikking

spoorcorridors waar hoogfrequent rijden wordt

komen. Om de diversiteit onder bewoners

ingevoerd: Alkmaar - Utrecht en Leiden -

te garanderen zet de MRA in op voldoende

Lelystad, met prioriteit op het eerste deel van

betaalbare woningen in de huursector (zowel

de Zaancorridor (Amsterdam CS - Uitgeest) en

sociale huur als middensegment). Gemeenten

op de SAAL-corridor (Schiphol - Amsterdam -

O

gemeenten aan welke binnenstedelijke locaties

Almere - Lelystad).

maken afspraken met corporaties als invulling

N

van de programmeringsafspraken.

•

•

MRA gemeenten met ov-knooppunten

MRA-partners passen Plabeka aan op

halen belemmeringen voor transformatie

bijstelling planvoorraad (kantoren en

en nieuwbouw rond knooppunten

bedrijventerreinen) en zetten in op functiemix

weg door flexibele bestemmingen in

(onder meer transformaties naar wonen

bestemmingsplannen op te nemen en

zoals ZaanIJ). Een aan te stellen MRA-loods

prioriteit te geven aan deze gebieden bij

bewaakt de voortgang en helpt bedrijven die

investeringen en bij het grondbeleid. Hierbij

in de regio op zoek zijn naar passende ruimte

geven gemeenten en provincies een aantal

en locatie.

kwalitatieve uitgangspunten mee op basis

Een gezamenlijke sturing op het (ver-)plaatsen

van regionale afstemming. We ontmoedigen

van bedrijven om samen beleidsdoelstellingen

grootschalige nieuwbouw en vestiging van

ten aanzien van transformatie te realiseren.

publiekstrekkende functies op plekken die

De Omgevingswet is daarbij een kans.

slecht bereikbaar zijn per ov en fiets.

EP

•

•

C

•

De komende vier jaar zetten we in

De MRA partners nemen het initiatief om

•

Gemeenten passen bestemmingsplannen

rond wonen en vliegen een voorstel te doen

aan om grotere flexibiliteit mogelijk te

richting Rijk en luchtvaartsector. Doel daarvan

maken, bijvoorbeeld voor het omzetten

is de schijnbare tegenstelling tussen beide

van leegstaande winkelpanden en slecht

thema’s te overbruggen.

functionerende wijkwinkelcentra naar woon/ werkruimte. De MRA heeft hierin een

Bij Greenport Aalsmeer komt de komende vrij door sanering van het kassengebied.

•

T

adviserende rol.

10 jaar mogelijk 350 hectare bouwgrond

De provincies doen een voorstel aan het Rijk

Het herstructureren en herbestemmen van

om de ladder duurzame verstedelijking (WRO)

deze ruimte, waar mogelijk voor woningen,

en de gewenste flexibiliteit beter op elkaar te

zal door marktpartijen en regionale partijen

laten aansluiten.

gezamenlijk moeten worden opgepakt.

In het Ontwikkelingsbeeld werd gezegd dat in de MRA 150.000 woningen moesten worden bijgebouwd tot 2040. In 2011 bleek dat de bevolkingsgroei in de MRA hoger was dan in het Ontwikkelingsbeeld werd geschetst. Het aantal bij te bouwen woningen tot 2040 werd tijdens de bespreking van de Rijksstructuurvisie RRAAM via een motie vastgelegd op 300.000. Sinds 2010 zijn er 44.000 van de benodigde 300.000 woningen gebouwd. De huidige bekende plancapaciteit in de MRA is tussen de 230.000 en 270.000 woningen. Amsterdam- Human capital 15

2: Slimmer en innovatiever werken b. Waar kiezen we voor?

De economie verandert. De grootste economische

De partijen in de MRA zetten in op een slimme

crisis sinds de oorlog heeft zijn uitwerking niet

en innovatieve metropool, waarin kennis centraal

gemist. Megatrends als internationalisering,

staat: het ontwikkelen, het delen en het toepassen

digitalisering en steeds schaarsere grondstoffen

ervan. De MRA moet excelleren in kennisklimaat.

hebben grote impact op de economie van de MRA.

Hier werken we aan in een intensieve

De toekomst voor vertrouwde steunpilaren van

samenwerking tussen kennisinstellingen, bedrijven

de regionale economie is onzekerder geworden.

en overheden met speciale aandacht voor de vijf

Tegelijkertijd komen nieuwe sectoren en

door de Amsterdam Economic Board gekozen

bedrijvigheid juist op, sommige met ontwrichtende

challenges (health, mobility, digital connectivity,

kracht.

circular economy en jobs of the future). Op

De MRA heeft veel kwaliteiten in huis die van grote

campussen kunnen kennis en bedrijven optimaal

waarde kunnen zijn in deze snel veranderende

van elkaar profiteren. De kennis van de inwoners

economie. Het kapitaal van de MRA zit in de

van de MRA, het kapitaal, zal gedurende het hele

talenten van haar inwoners, maar ook in de

werkzame leven moeten worden versterkt via

aantrekkingskracht van de regio op talent van

levenslang leren.

O

C


buiten.

Start-ups en snel groeiende bedrijven moeten de ruimte krijgen, letterlijk en figuurlijk, in attractieve

negentig sneller dan de rest van Nederland.

interactiemilieus. De MRA kan als proeftuin

In de afgelopen crisisjaren deed de MRA het

functioneren voor nieuwe ideeën, producten

economisch minder goed dan andere metropolen

en diensten. Het doel is een metropoolregio

in Noordwest Europa. De arbeidsproductiviteit

waar de overheden bedrijven, instellingen en

stijgt minder snel dan in concurrerende regio’s

bewoners op allerlei manieren uitdagen om

en de werkloosheidscijfers liggen in bijvoorbeeld

met innovatieve oplossingen te komen, maar

Amsterdam, Almere en Lelystad beduidend hoger

ook leren van ontwikkelingen en oplossingen in

C

N

De economie van de MRA groeit al sinds de jaren

andere metropolen. Open data moet de norm zijn.

ook het aandeel banen in het middensegment van

Daarnaast spelen de MRA-partijen een actieve

de arbeidsmarkt af. Verder concentreren banen

rol in het matchen van lokale projecten en (inter)

voor hoger opgeleiden zich steeds meer in steden,

nationale doelen en fondsen voor kennis en

Amsterdam voorop. De mate waarin de economie

innovatie.

van de MRA kan inspelen op deze veranderende

Een bruisend cultureel klimaat draagt bij aan de

vraag naar arbeid en kennis en succesvol weet te

slimme en innovatieve metropool.

innoveren, zal bepalend zijn voor onze toekomstige welvaart en welzijn.

EP

dan het nationaal gemiddelde. Bovendien neemt

Campus Vrije Universiteit Amsterdam (studyinamsterdam. wordpress.com)


C O

Beeld van de Floriade Almere 2022 (www.omroepflevoland. nl)

c. Acties: wat gaan we doen? •

•

We ondersteunen campussen en start-ups,

ruimte aan innovatie. De MRA maakt meer

onder meer door plekken aan te bieden en

gebruik van prijsvragen en challenges, zoals

ruimte te geven en door ‘Start-up Amsterdam’

via THNK, Smart City en AMS.

regionaal te maken. We kijken daarbij

N

•

MRA-partners geven via hun inkoopbeleid

•

De MRA wijst naast de al bestaande

nadrukkelijk naar werkgebieden in de regio

datacenters twee voorkeursgebieden aan voor

die hiervoor kansen bieden.

vestiging van datacenters en bijbehorende

De MRA maakt afspraken met het

functies en past ruimtelijke kaders hierop aan.

bedrijfsleven en onderwijsinstellingen voor

De MRA lobbyt bij Rijk en EU voor gunstige

meer werkleerplekken (zoals Techniekpact),

voorwaarden. •

De MRA-partijen scannen bestaand beleid en

C

voor niet alleen starters op de arbeidsmarkt, maar ook om de kennis van de werknemers

bestaande activiteiten op effect op innovatie.

up to date te houden. De MRA lobbyt bij het

Daar waar beleid of activiteiten innovatie

Rijk om een deel van de middelen die nu

belemmeren, worden voorstellen voor

landelijk per sector beschikbaar zijn breder in

aanpassing gedaan. Dit kan ook betekenen

•

•

EP

te kunnen zetten.

dat het hanteren van strengere normen

De MRA-partijen maken op regionaal niveau

noodzakelijk is om bedrijven te prikkelen

afspraken over studentenhuisvesting en

om te innoveren (zoals bij uitstootnormen

huisvesting voor pas afgestudeerden.

verkeer). Ook wordt het effect op innovatie

De MRA stelt een regionaal fonds in voor

onderdeel van MKBA’s.

innovatie dat aansluit op nationale en

•

MRA.

Europese doelen en mede gevoed wordt

uit nationale en Europese middelen voor innovatie.

•

en wenselijkheid van de invoering van een regio-cao.

De MRA-partijen investeren in faciliteiten voor het primair en voortgezet onderwijs die de kwaliteit verhogen, onder meer door excellentieprogramma’s te ondersteunen.

De MRA-partijen onderzoeken de mogelijkheid

T

•

We geven uitvoering aan de Cultuurimpuls

•

De MRA-partijen stellen zoveel mogelijk eigen data openbaar beschikbaar.

Amsterdam- Human capital 17

3: De leefkwaliteit verbeteren b. Waar kiezen we voor?

Het belangrijkste kapitaal voor stedelijke regio’s

De MRA moet een prettige plek zijn om te wonen

zijn mensen. In de nieuwe economie volgen de

en te werken, op te groeien en oud te worden.

bedrijven de mensen, niet andersom. Kleine en

Voor iedereen. En overal. Daar staat of valt

grote bedrijven vestigen zich daar waar potentiële

de economische ontwikkeling mee. De steden

werknemers wonen. Wereldwijd is er tussen

(groot en klein) en het metropolitane landschap

stedelijke regio’s een concurrentieslag gaande om

kunnen hierbij niet zonder elkaar. In de steden

de meest talentvolle mensen binnen te halen die

moet een gevarieerd woningaanbod zijn en een

de motor vormen van de stedelijke economie. Lukt

aantrekkelijke openbare ruimte, met parken en

dat, dan volgt de bedrijvigheid die ook anderen

straatbomen. De steden moeten goed verbonden

in de regio in staat stelt mee te profiteren.

zijn met de landschappen. Het landschap in

Bedrijven hebben immers ook schilders nodig, en

de MRA is bijzonder en van hoge kwaliteit. Dit

loodgieters, schoonmakers en cateraars.

onderscheidt de MRA van andere metropolitane

Jonge professionals en studenten letten bij de

regio’s. Die landschappen moeten een scala aan

keuze van hun woonplek op een aantal zaken,

recreatiemogelijkheden en natuurbeleving kunnen

O

C


bieden. De veenweidegebieden in de regio zijn

van ict-verbindingen en de aanwezigheid van

niet alleen landbouwgebied, ze zijn ook uitermate

goede kennisinstituten. Veel steden kunnen

belangrijk voor recreatie en kennen een hoge

dat bieden. Wat uiteindelijk de doorslag geeft,

biodiversiteit. We bewaren het karakter van deze

is de leefomgeving. Hoe is de kwaliteit van de

gebieden. De boeren blijven de belangrijkste

woningen? Hoe prettig woon je ergens? Is er

landschapsbeheerders. We zoeken naar

een rijk cultureel aanbod? Hoe ziet de directe

combinaties van voedselproductie, waterberging,

woonomgeving en de openbare ruimte eruit, zijn

recreatie en verhoging biodiversiteit, waarbij elk

er parken dichtbij? Kan je snel de stad uit om

gebied andere oplossingen vraagt, afhankelijk van

naar het strand te gaan of naar een groengebied

de geschiedenis en huidig gebruik.

waar je kan wandelen en fietsen? Juist in de

We willen een complete metropool zijn, met een

kenniseconomie, waarbij veel mensen thuis

diversiteit aan woon- en werkmilieus, waarbij

werken, wordt een aantrekkelijke openbare

we de verschillende kwaliteiten in de regio

ruimte steeds belangrijker. Pleinen, winkelstraten

benutten. Bij transformatie en nieuwbouw is de

en parken zijn de plekken waar stedelingen

aantrekkelijkheid van de woonomgeving en de

elkaar kunnen ontmoeten. De bezoekcijfers aan

goede verbinding daarvan met het buitengebied

parken en grote groengebieden zijn in de laatste

uitgangspunt. Hierbij moeten we wel bedenken

tien jaar verdubbeld, voor sommige gebieden

dat we in onze regio groeien krimpgebieden

zelfs verzesvoudigd. Een stedelijke regio die in

hebben. In beide gebieden moet de kwaliteit van

internationaal opzicht mee wil doen moet in de

de leefomgeving optimaal zijn. Om dat te bereiken

eerste plaats een aangename plek zijn om te

zijn in krimpgebieden andere maatregelen nodig

wonen, te leven.

dan in groeigebieden.

EP

C

N

zoals internationale bereikbaarheid, de snelheid

Gooi- en Vechtstreek (www.fietsenwandelweb. nl)


O

C Waterland (www.vvv.nl)


•

Revitalisering/herstructurering/herbestemming

•

Sociale pijler opzetten binnen de MRA.

bedrijventerreinen en buurtwinkelcentra.

•

Het verduurzamen van de

Compensatie voor buurtwinkelcentra die niet

N

•

bestaande woningvoorraad door de

meer lopen, in combinatie met clustering

funderingsproblematiek aan te pakken.

van voorzieningen in wijken (in €’s of in herbestemming).

We maken een regionaal ontwikkelingsplan voor het landschap dat richting geeft

•

het metropolitane landschap.

aan recreatie, waterbeheer, voedsel- en •

We brengen één metropolitaan fietsnetwerk

C

energieproductie en biodiversiteit, inclusief

We ontwikkelen het IJmeer als onderdeel van

een financieringsconstructie voor ontwikkeling

tot stand door koppeling van bestaande

en beheer. Voor het veenweidegebied zetten

netwerken en promoten dit netwerk gezamenlijk.

we in op het behoud van het landschap en het beter benutten voor recreatie

en waterberging, met behoud en liefst

aan, te beginnen met Waterland als

verbetering van biodiversiteit. De boeren

voorbeeldproject, die in 10 jaar tijd het

krijgen daarbij meer ruimte voor verbreding

landschap op de kaart zet voor recreanten en

van hun bedrijfsvoering, bijvoorbeeld door

toeristen, bijvoorbeeld door het organiseren

langlopende natuurcontracten.

van een biënnale gericht op landschapskunst

We pakken gezamenlijk en daarmee

en stimuleren van voorzieningen, zoals

doeltreffend boomziekten zoals de iepenziekte

onderscheidende horeca in samenwerking met

aan, die een grote invloed op het landschap in

de boeren.

gehele metropoolregio hebben.

•

We maken regionale afspraken over ruimtelijke

gaan meer stedelijke functies vervullen

doorvertaling van het energieakkoord.

(bijvoorbeeld kinderopvang) en de afzet van

Deelregio’s helpen elkaar bij het realiseren van

de productie gaat in eerste instantie naar de steden.

doelen. •

City-region development: de boeren

T

•

We stellen een curator voor het landschap

EP

•

•

We stellen een regionaal evenementenbeleid

•

Hinder van vrachtverkeer in de stedelijke

op en werken aan regionale spreiding van

centra wordt geminimaliseerd door de locaties

hotels en toerisme (Agenda Toerisme).

voor distributiecentra zo dicht mogelijk bij verbindingswegen te realiseren.


4: Beter benutten van grondstoffen en energiebronnen b. Waar kiezen we voor?

Wereldwijd zien we een trend naar verduurzaming.

Deze ontwikkelingen spelen wereldwijd, wat

Het schaarser worden van grondstoffen en fossiele

betekent dat het niet gemakkelijk is voor de

energiebronnen met als gevolg stijgende prijzen

MRA om zich internationaal op dit onderwerp te

en grotere prijsschommelingen, maar ook de

profileren. Tegelijkertijd willen we dat wel, omdat

klimaatverandering dwingen ons om te zoeken

op het gebied van energietransitie en circulaire

naar nieuwe energiebronnen en naar oplossingen

economie veel innovatieve, jonge bedrijven actief

om kringlopen te sluiten. In een circulaire

zijn die we graag in de regio willen hebben. Deze

economie gaan we slim om met energie, water,

bedrijven houden zich bijvoorbeeld bezig met

grondstoffen en voedsel. Het is een economie

nieuwe modellen voor productie, consumptie,

waar ‘afval’ een grondstof is en energie komt

(regionale) distributie en logistiek. Om deze de

van duurzame bronnen. Circulair, want schaarse

ruimte te geven, wil de metropoolregio zich als

grondstoffen worden teruggewonnen én ingezet

internationale koploper presenteren op het gebied

om nieuwe waarden te genereren. Zo worden

van de transitie naar een circulaire economie en

we minder afhankelijk van de import van energie

het gebruik van duurzame energiebronnen. Er

en grondstoffen. Als dat al niet genoeg reden is

gebeurt al het nodige. Amsterdam heeft in zijn

om in te zetten op energietransitie en circulaire

Agenda Duurzaamheid al aangegeven koploper

economie, dan zijn er nog de internationale

te willen zijn bij de transitie naar een circulaire

verdragen, doorvertaald in het landelijke energie-

economie. Wij voeren het onlangs gelanceerde

akkoord, die ons dwingen dit pad op te gaan.

MRA-warmteprogramma uit dat afzonderlijke

Juist bij energietransitie en circulaire economie is

initiatieven, zoals voor warmtenetwerken, met

het schaalvoordeel dat de MRA biedt belangrijk.

elkaar verbindt. Onze ambitie is om Metropoolregio

Het is gemakkelijker om op het schaalniveau

Amsterdam als internationale grondstoffenhub

van de metropoolregio energiedoelstellingen te

te ontwikkelen. Hiertoe werken we intensief

halen dan dat iedere gemeente dit zelf en op

samen met bedrijven en kennisinstellingen,

eigen grondgebied moet doen. Ook zijn veel

bijvoorbeeld via de Amsterdam Economic Board.

stromen, netwerken en effecten gemeente- en

Amsterdam trekt de ‘quick scan’ circulair, waarbij

provinciegrens overstijgend.

op regionaalniveau inzicht wordt verkregen

C

N

O

C


waarden en kansen voor circulair, inclusief

duidelijkheid over de rol van lokale en regionale overheden.

Rioolzuivering en energiecentrale werken samen. Haven van Amsterdam (www.nieuwsbrief. amsterdam.nl)

EP

in grondstofstromen, potentiële economische


C


actief lokale initiatieven met elkaar en met

•

Ruimte geven aan energietransitie

landelijke en Europese projecten (bijvoorbeeld

en circulaire economie, zowel fysiek

Waste2Food van AEB, provincie Noord-Holland

(beschikbaarheid locaties, bijvoorbeeld voor

en glastuinbouw, doel: methodiek ontwikkelen

O

De hoogovens in de IJmond (foto: ANP)

om CO2 adequaat te filteren).

wind- en zonne energie) als in regelgeving. MRA-partners zorgen voor (tijdelijk) flexibelere

waar kennisinstituten, marktpartijen en

voor de Westas, Zaanse Schakel, Floriade

overheden samen experimenteren en werken

Almere, Flevokust Lelystad, sluizen IJmuiden.

aan duurzame innovatieve oplossingen en

Het projectbureau Westas ontwikkelt een

ict-toepassingen (zoals in Buiksloterham in Amsterdam).

ruimtelijke strategie voor de Westas.

•

We wijzen waterbergingslocaties aan om

•

bedrijven) in de metropoolregio om regionaal

C

stadswarmtenetten (zowel voor woningen als

van overtollig water kost dan minder energie

een hogere efficiëntie te bereiken.

•

worden gebruikt.

•

Stimuleren van de realisatie van smart grids,

landen tuinbouwproducten met regionale

vooral in bestaand bebouwd gebied, onder

afzet. Aansluiting bij het internationale Food

andere door co-financiering.

Pact, dat zich richt op de bevordering van

We grijpen de ‘the making of’ van de Floriade

streekproductie en -distributie. Hoogwaardig

2022 aan om innovaties op gang te brengen

verwerken van groente, fruit en tuinafval:

en bedrijven die zich daarmee bezig houden

opzetten van proeffabriek (van experiment

aan te trekken en de ruimte te geven.

naar bedrijvigheid; kennisontwikkeling, nieuwe

Opstellen van een MRA-brede

business modellen; MRA heeft gezamenlijk voldoende volume aan GFT).

grondstoffenatlas, met grondstoffenanalyse. Door te laten zien hoe de stromen lopen,

Meer braakliggende terreinen beschikbaar gewassen.

•

T

stellen voor de verbouw van biobased

aan elkaar te koppelen en kunnen regionaal

Circulair bouwen en slopen standaard in de aanbesteding meenemen.

Opstarten van een proefproject waarbij bij transformatie van bedrijventerreinen en

•

•

worden mogelijkheden zichtbaar om deze

afspraken worden gemaakt over afvalstromen. •

Bevordering van productie streekeigen

EP

•

Onderzoek naar het verknopen van

zware buien op te kunnen vangen. Het spuien en het water kan bijvoorbeeld in de landbouw

•

Ondersteunen en opzetten van ‘living labs’

regelgeving op aan te wijzen locaties. Kansen

N

•

•

•

Het stimuleren en helpen opzetten van upcycle

kantoren de mogelijkheden voor energie-

stations, voor bijvoorbeeld reparatie, zodat

opwekking en – besparing optimaal worden

nieuwe circulaire bedrijvigheid ontwikkeld kan

benut en afvalverwerking geld oplevert.

worden.

Kleinschalige initiatieven van bedrijven,

•

Intensieve samenwerking op de diverse

instellingen en bewoners wat betreft

stromen in het realiseren van voldoende

alternatieve energiebronnen en hergebruik

volume en afzetmogelijkheden, onder meer

van afval worden gestimuleerd en zoveel

bouwen sloopafval, textiel, biomassa,

mogelijk gefaciliteerd. De MRA verbindt

biobased grondstoffen. Amsterdam- Human capital 21

5: Beter verbinden ontstaat één metropolitaan fietsnetwerk. En door

Wonen, werken en voorzieningen concentreren

dit netwerk op aantrekkelijke plekken beter aan

zich steeds meer in de stad. Buiten de steden

te sluiten op het openbaar vervoer kan nog veel

neemt het voorzieningenniveau af. Dit veroorzaakt

winst worden behaald. De gebruiksmogelijkheden

een groei van het verkeer van en naar de steden,

van het openbaar vervoer zelf kunnen beter

vooral in de spits. Daarnaast stijgt het sociaal-

door het voor de reiziger als één systeem te

recreatieve verkeer. De grote groengebieden in

laten functioneren en te presenteren. Bestaande

de metropoolregio worden steeds meer bezocht

knooppunten van vervoersstromen kunnen beter

en dat gebeurt vooral per fiets. Het aantal

worden benut, zowel vervoerskundig als ruimtelijk

toeristen dat de MRA bezoekt stijgt sterk, net als

en economisch. Voor een duurzaam bereikbare

de reisdoelen die ze bezoeken. Toeristen maken

metropool geven we daarom prioriteit aan

daarbij steeds meer gebruik van het openbaar

transformeren én bouwen op plekken die al goed

vervoer en de fiets. Ook het stijgende aantal

bereikbaar zijn per ov en fiets óf daar waar veel

evenementen in de metropoolregio zorgt voor

banen en voorzieningen in de nabijheid zijn.

meer vervoerbewegingen. Onderzoeken wijzen

Er is of komt een groot aantal Rijks- en regionale

erop dat de MRA nog beter kan functioneren door

investeringsprogramma’s op het gebied van

onze agglomeratievoordelen beter te benutten,

infrastructuur in uitvoering. Deze zijn uitgangspunt

het gevoel van nabijheid tussen de verschillende

voor deze agenda. Door intelligente regie op

kernen te vergroten en het reizen binnen, van en

het verkeer- , bouwactiviteiten en evenementen

naar de MRA te vergemakkelijken.

en door afspraken met bedrijven houden we de

In de komende jaren wordt een flink aantal

overlast voor bedrijven, bewoners en bezoekers

grote infrastructuurprojecten uitgevoerd, zoals

binnen acceptabele grenzen.

Zuidasdok, capaciteitsvergroting van het spoor en

De MRA zet meer in op het verbeteren van de

op meerdere rijkswegen, vooral tussen Schiphol,

stedelijke bereikbaarheid (met name the first

Amsterdam en Almere. De Noord/Zuidlijn zal vanaf

and last mile) en gaat hier slimme en duurzame

de ingebruikname in 2017 vervoersstromen en

oplossingen voor zoeken, onder andere door

bereikbaarheid gaan veranderen. Ook investeren

bedrijven hiertoe meer uit te dagen. De

we de komende jaren flink in hoogwaardig

voetganger, de fietser en het openbaar vervoer

C

N

O

C


hebben hierbij voorrang.

uit te bouwen, onder meer langs de A9 en in het

Verbeteren van landzijdige bereikbaarheid van de

Gooi, maar ook door het tramnet van Amsterdam

luchthavens Schiphol en Lelystad heeft prioriteit

sneller en efficiënter te maken.

om bestaande knelpunten weg te nemen en ruimte

EP

regionaal en lokaal openbaar vervoer door R-net

te bieden voor groei van de luchthavens.


De MRA zet zich samen met andere regio’s in

We willen de agglomeratievoordelen van de regio

voor betere internationale spoorverbindingen met

beter benutten. Daarvoor is betere verknoping

belangrijke bestemmingen in Duitsland.

van netwerken nodig. Door lokale en regionale

Het versterken van de digitale connectiviteit van

fietsnetwerken beter met elkaar te verbinden

de metropool, en de aanwezige datahubs in het

Station Zaandam (www.youtube.com)


O

C Schiphol (www. nieuwsbladtransport.nl)

vervoerders en organisatoren van

biedt voor de economie te behouden.

evenementen. Ook zoekt de regisseur naar

Wij kiezen voor een slimme en schone logistiek,

mobiliteitsoplossingen bij werkzaamheden en

met name in en rond de steden. Dit is van belang

bij bedrijven.

N

bijzonder, is hard nodig om de voordelen die dit

voor zowel de doorstroming als de leefkwaliteit.

•

De MRA stelt een innovatie- en

We onderzoeken regionaal met welke gerichte

duurzaamheidsagenda mobiliteit op, met

acties bedrijven worden uitgedaagd tot slimmer en

aandacht voor zelfrijdende voertuigen,

schoner vervoer.

doorontwikkeling verkeersmanagement, uitrol elektrisch rijden, open data, schoner maken ov, slim parkeren. Daarbij sluiten we

•

Uitvoeren van de bereikbaarheidsprogramma´s

aan bij de projecten die op dit moment al

van regio en Rijk voor het spoor (Programma

voor sommige van deze thema’s in de MRA

Hoogfrequent Spoor), de weg (uitbreiding A6-

lopen en maken we gebruik van de kennis die

A1-A9, A10 Zuid), lokaal/regionaal openbaar

hiermee wordt opgebouwd.

EP

C


vervoer (investeringsagenda’s ov), uitvoeren

•

Hoorn, A1 Oost, A9.

voor woon/werk-verkeer en recreatie met

De MRA verbetert de landzijde (ov-)

elkaar worden verbonden. De MRA zorgt

bereikbaarheid van de luchthavens door

voor dekking vanuit regionale fondsen voor

prioriteit te geven aan de uitbreiding en

infrastructuur als kleine gemeenten de eigen

verbetering van knooppunt Schiphol Plaza en

bijdrage voor ontbrekende schakels niet

daarnaast in te zetten op de aansluiting van

kunnen opbrengen.

De tweede fase MIRT Onderzoek Stedelijke

T

•

De vervoerregio maakt in samenwerking

Bereikbaarheid wordt in 2016 afgerond en

met de provincies en vervoerders één

zorgt voor concrete maatregelen voor het

geïntegreerde lijnennetkaart van het MRA

verbeteren van de first and last mile. Voor

ov-systeem voor de hele MRA, met een

de prioritering en uitvoering hiervan maken

herkenbare lijnvoering op MRA-schaal

de MRA-partijen afspraken met partners als

ongeacht de ov-modaliteit en ongeacht de

het Rijk en ProRail. Daarnaast dagen we het

uitvoerende partij. De herkenbaarheid van

bedrijfsleven uit om met slimmere oplossingen te komen.

het MRA ov-systeem wordt op alle stations zichtbaar gemaakt. •

De MRA wijst fietscorridors op het niveau van de metropool aan waardoor fietsroutes

luchthaven Lelystad op spoor en snelweg. •

•

van de MIRT-onderzoeken: A7 Amsterdam-

•

De ontwikkelagenda Spoor MRA wordt

MRA-partijen stellen in samenwerking met

uitgewerkt in concrete maatregelen op

het Rijk een multimodale regioregisseur aan

volgorde van prioriteit voor de metropool.

die afspraken maakt met wegbeheerders, Amsterdam- Human capital 23

6: De metropoolregio klimaatbestendig maken met regionale partners − in op verbetering van

De wereldwijde klimaatverandering zorgt voor

het hoofdsysteem, zoals de verbetering van het

een stijgende zeespiegel, grotere rivierafvoeren

(primaire) dijkensysteem, op landelijk niveau

en extremer weer. Daarnaast laten recente

voorzien in voldoende aan- en afvoer van water

inzichten de enorme impact van een eventuele

(bijvoorbeeld via het Amsterdam Rijnkanaal)

overstroming zien, terwijl tegelijkertijd het

en voldoende water via een seizoensgebonden

geïnvesteerd vermogen achter de dijken toe

peil op het Markermeer om ook in de toekomst

neemt. Het watersysteem van de MRA is

voldoende water te hebben ten tijde van droogte.

bovendien een erg technisch systeem waarin

De metropoolregio steunt deze inzet en maakt hier

weinig mogelijkheden zijn voor fluctuaties en

afspraken over met het rijk.

het opvangen van extremen. Dit heeft gevolgen

Daarnaast neemt de metropoolregio haar eigen

C


verantwoordelijkheid:

in combinatie met de aanleg van een grotere

•

O

voor de metropoolregio. De zeespiegelstijging,

Aanvullend op de verbetering van bescherming tegen overstromingen wil de

zoutindringing die onze drinkwaterinlaatpunten en

regio inzetten op het beperken van schade

innamepolders bedreigt. Langere droge perioden

aan vitale en kwetsbare infrastructuur via

zullen zorgen voor een watertekort waardoor

een betrouwbare inrichting (voor bijvoorbeeld

bijvoorbeeld verzilting van de landbouwgronden

Schiphol of havengebied) en het verbeteren

kan optreden en de industrie steeds vaker

van de crisisbeheersing bij een overstroming.

een tekort heeft aan koelwater. Ook kunnen

Bij de kustversterking werken we aan integrale

waterkwaliteitsproblemen optreden. We krijgen

inpassing en verbetering van de leefomgeving.

N

zeesluis in IJmuiden kan leiden tot een grotere

•

steeds vaker te maken met wolkbreuken,

De kwetsbaarheid van het watersysteem voor extremen is een zorg voor de MRA. Goede

worden verwerkt. De rioolstelsels van de meeste

regionale en nationale afstemming over het

steden in de MRA zijn daar niet op aangepast.

samenhangende watersysteem is noodzakelijk

Mogelijkheden voor berging en afvoer zijn door

en vraagt om maatregelen in en afspraken

het krappe systeem beperkt. Door ondergelopen

over het systeem, maar ook om afspraken met

C

waarbij in korte tijd veel hemelwater moet

gebruikers van het water.

EP

kelders, onbegaanbare viaducten en schade aan

Wateroverlast als gevolg van extreme neerslag en

Het watersysteem komt door deze verschillende

de gevolgen van droogte zorgen voor schade en

ontwikkelingen onder druk te staan en de risico´s

overlast en zijn (beeld)bepalend voor imago van

op schade en slachtoffers nemen toe.

vestigingsklimaat van de regio. Aanpak is daarmee

De effecten van toenemende zomerhitte vallen

ook in ons gemeenschappelijk belang. Lokale

in vergelijking tot andere regio’s in Nederland

gevolgen van het extremere weer moeten lokaal

en in het buitenland nu nog mee, met name

worden opgevangen om een prettig leefklimaat te

door het groene karakter van de regio en de

garanderen. Hierbij speelt groen een belangrijke

steden. Toch is dit wel een punt van aandacht,

rol. Groen kan veel beter water opvangen en

omdat bij hittegolven kwetsbare mensen ernstige

vasthouden dan verharding en dempt daarnaast

gezondheidsklachten kunnen krijgen.

hogere temperaturen. Ook verharde delen van

T

funderingen kan de schade in de miljoenen lopen.

de openbare ruimte kunnen een rol spelen bij


wateropvang, bijvoorbeeld door de inrichting van

De metropoolregio moet klimaatbestendiger

waterpleinen die bij stortbuien veranderen in

worden om een aantrekkelijke en veilige plek

een zwembad. Groen wordt in de steden van de

te blijven voor bewoners en bedrijven. Dit

toekomst steeds belangrijker, terwijl we tegelijk

betekent dat we inzetten op een betrouwbaar

kiezen voor binnenstedelijk bouwen. Hier ligt een

en flexibel watersysteem. De rijksoverheid zet

spanningsveld, maar er zijn ook tal van creatieve

− via het nationale deltaprogramma en samen

oplossingen, zoals het vergroenen van daken.

24 Metropoolregio Amsterdam

O

C Rivierenbuurt te Amsterdam (www.nrc.nl)


•

ingrepen en vestiging van grote watervragers

wateropvangcapaciteit in het metropolitane

wordt de veranderende klimaatopgave

landschap regiobreed in beeld. We wijzen

meegenomen, zoals de zeesluis in IJmuiden

waterbergingslocaties aan om zware buien op

en de locatiebepaling van datacenters en

N

We brengen de benodigde

energiecentrales.

te kunnen vangen. Het spuien van overtollig water kost dan minder energie en het water

•

kan bijvoorbeeld in de landbouw worden

primaire en secundaire waterkeringen

gebruikt.

zet de MRA in op het beperken van

We vergroten de sponswerking van de

slachtoffers en schade bij een overstroming

stedelijke gebieden door verbetering van de

(meerlaagsveiligheid), met name bij vitale en

directe opvangcapaciteit, bijvoorbeeld door

kwetsbare infrastructuur. Hiervoor wordt een

de aanleg van daktuinen, groene trambanen,

metropoolregiobrede strategie ontwikkeld.

•

oppervlaktewater. We zetten een structuur op

benutten van manifestaties zoals de Floriade

waarbinnen metropoolregiobreed ervaringen

2022, om innovatie op dit vlak te stimuleren

worden gedeeld en waarin gezamenlijk wordt

en start-ups aan te trekken die zich op dit onderwerp richten.

gewerkt aan het opstarten en financieren van innovatieve voorbeeldprojecten. We zoeken

•

Klimaatadaptatie wordt als vast onderwerp

hierbij ook Europese samenwerking.

opgenomen in nieuwe omgevingsvisies. Bij

Een gezamenlijke lobby richting Rijk voor het

alle ruimtelijke ontwikkelingen moet worden

snel nakomen van internationale afspraken

afgewogen of deze kunnen bijdragen aan het

over vermindering van de CO2-uitstoot.

betrouwbaarder en flexibeler maken van de waterbestendigheid in de metropoolregio.

Regionaal werken we een strategie uit voor de waterhuishouding waarin afspraken worden

T

•

Samenwerken met kennisinstituten en

EP

waterpleinen en vergroting van de hoeveelheid

•

Aanvullend op de bescherming door de

C

•

Bij beslissingen over grote infrastructurele

•

Samen met het Rijk werken we aan de

opgenomen over het voorzieningenniveau,

regionale programma’s op het vlak van

maatregelen zoals waterberging en

dijkverbetering en zoetwatervoorziening.

calamiteitenvoorzieningen en maatregelen over beperking van het watergebruik.


7: De metropoolregio wendbaarder maken netwerk dat kernen met elkaar, het landschap en

De wereld verandert in razend tempo. Die

de rest van de wereld verbindt. We weten waar we

veranderingen en hun impact zijn moeilijk

heen willen, maar niet precies hoe we daar gaan

voorspelbaar. We hebben uiteraard prognoses over

komen in steeds veranderende omstandigheden.

hoe de bevolking, de economie en het vervoer zich

Snelle en adequate reacties op veranderingen

kunnen gaan ontwikkelen, maar we weten niet of

vereisen flexibiliteit in bijvoorbeeld de woningbouw

de werkelijkheid zich hieraan gaat houden. Sinds

en bij de aanpak van grote infrastructurele

in 2008 het Ontwikkelingsbeeld werd vastgesteld

projecten. Flexibelere bestemmingsplannen zorgen

is de manier van werken veranderd. Twaalf

ervoor dat we sneller transformaties in kunnen

procent van het aantal werkenden is nu zzp-er en

zetten van bedrijventerreinen en kantoorpanden,

het aantal kleine bedrijfjes is sterk in opkomst.

maar ook van bestaande woningen. Diversificatie

Dat betekent een andere ruimtebehoefte: grote

van de economie en vele verbindingen maakt

monofunctionele kantoorpanden staan leeg, terwijl

onze regio minder kwetsbaar voor de effecten

er tegelijk grote vraag is naar gecombineerde

van gebeurtenissen in andere landen. En we

woon/werkruimte. Daarnaast kwam

moeten vooral ook goed letten op wat er om

O

C


ons heen gebeurt, en daarbij samenwerken met

in traditionele winkelcentra en winkelstraten. De

kennisinstituten, het bedrijfsleven en burgers

steden kregen te maken met een onverwacht

die met initiatieven komen. Dit vraagt ook

snelle groei van bezoekers en talentvolle jongeren.

wendbaarheid van de arbeidsmarkt en dus van

Het wel en wee van grote economische machten

de beroepsbevolking: bewoners van de MRA

zoals Rusland en China heeft een enorme invloed

kunnen niet meer volstaan met een opleiding

op de wereldeconomie, bijvoorbeeld via de prijzen

aan het begin van hun loopbaan, maar zullen

van grondstoffen. En wie durft te voorspellen

hun leven lang moeten leren. Zij zullen daarnaast

wat het effect zal zijn van zelfrijdende auto’s en

veel vaker van de ene sector naar de andere

razendsnelle elektrische fietsen op de mobiliteit en

moeten switchen, vanwege de grotere dynamiek

het ruimtegebruik?

in de economische sector. Dit vraagt om andere

C

N

internetwinkelen op, als gevolg legere plinten

instituties en arrangementen op de arbeidsmarkt.

b. Waar kiezen we voor? Er is maar één manier om goed te kunnen

Verder, de economische groei in de toekomst zal voor een belangrijk deel ook van nieuwe bedrijven moeten komen, de start-ups. Ook dit vraagt om

regio moet wendbaarder worden. We houden

wendbaarheid, in ruimtelijke zin. Start-ups hebben

daarbij het perspectief van het Ontwikkelingsbeeld

een voorkeur voor andersoortige locaties dan

in het oog: een internationaal concurrerende

gevestigde ondernemingen. Daarnaast groeien

regio, met compacte steden, een aantrekkelijk

start-ups soms heel snel, waardoor zij snel weer

metropolitaan landschap en een infrastructureel

moeten kunnen verhuizen.

EP

reageren op de steeds veranderende wereld. De

Westergasfabriek te Amsterdam (www.gustafson-porter. com)


N

O

C Voormalige melkfabriek te Hilversum (www.inbo.com)


•

Het Plabeka-afsprakenkader wordt aangepast

aansluiten op de veranderende vraag.

zodat functiewijziging van kantoorgebieden

MRA-partners zorgen in regelgeving en

mogelijk wordt.

omgevingsplannen voor flexibiliteit om

Versimpelen van de bestuurlijke en ambtelijke

persoonlijke zorgvragen en -oplossingen

samenwerking in de MRA, zodat de MRA

ruimtelijk mogelijk te maken. Bijvoorbeeld, het

wendbaarder en efficiënter wordt.

realiseren van zelfstandige woonruimte in of

Monitoren van relevante trends op (inter)

bij familie met de mogelijkheid van (mantel)

nationale en MRA-schaal.

zorg op maat.

Ruimte geven aan en stimuleren van

•

De MRA stimuleert toekomstbestendig

initiatieven van bewoners, bedrijven en

bouwen. De MRA organiseert

instellingen op het gebied van energie,

kennisuitwisseling over kwaliteitseisen

mobiliteit en zorg. Dat betekent soms

bij aanbesteding, stimuleringsregelingen,

deregulering maar soms ook juist nieuwe

vereenvoudigen van procedures bij

regulering die uitlokt en in staat stelt te

verbouwing.

innoveren en te groeien. •

EP

•

Zorgvoorzieningen zo inrichten dat ze

C

•

•

•

transformatiegebieden.

MRA-partners gaan flexibeler bestemmen,

•

In de regio moet steeds ruimte zijn voor

T

om zo ruimte te bieden aan de veranderende

Faciliteren van tijdelijke wonen in

vraag en gebruik van de ruimte en vastgoed.

ongeplande initiatieven, zoals culturele

Het gaat dan om gebouwen en werkgebieden

vrijplaatsen.

waar transformatie en/of functiemenging toegevoegde waarde kan hebben. De MRApartners vertalen dit in hun omgevingsvisies.


DEEL 3

Het netwerk van de MRA

T

EP

C

N

O


T

EP

C

N

O


PM: Deel 3 is nog in ontwikkeling en zal in woord en beeld aandacht geven aan positionering op verschillende schaalniveaus: •

Positionering deelregio’s met onderscheidende kwaliteiten die bijdragen aan de aantrekkingskracht van de metropoolregio als geheel

•

De MRA: van noordvleugel naar metropool

•

Relaties tussen de MRA en haar ‘buren’: Leiden/Bollenstreek, Utrecht, Amersfoort, Zwolle en Alkmaar/Noord Holland Noord

•

De positie van de MRA in het stedennetwerk Nederland (o.a. met Zuidvleugel, Eindhoven/A2-as, Wageningen), met aandacht voor nationale dossiers zoals de gebiedsagenda, REOS, de Agenda Stad en de Nationale Omgevingsvisie

•

De internationale positie van de MRA

T

EP

C

N

O


T

EP

C

N

O


METROPOOLREGIO AMSTERDAM

Recommend Documents