Clusterregeling Metropoolregio Amsterdam Gehonoreerde projecten
September 2013
Samenvatting Deze notitie bevat een beschrijving van de toegekende subsidies in het kader van de Clusterregeling Metropoolregio Amsterdam zoals deze is uitgevoerd door de provincie Noord-Holland in de eerste helft van 2013. De projecten sluiten aan bij de doelstelling van zowel de Amsterdam Economic Board als die van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Deze Clusterregeling brengt deze doelen samen door het versterken van de economische clusters van de Amsterdam Economic Board. De regeling stimuleert samenwerkingsverbanden van bedrijfsleven en kennisinstellingen (eventueel met overheidspartijen) om innovatieve projecten op te starten, en zodoende leiden tot een versterking van het concurrentievermogen van de regio. Er zijn 11 projecten ondersteund voor een totaalbedrag van 4,18 miljoen euro. De totale investering in de Metropoolregio Amsterdam is meer dan 11 miljoen euro. Tot de gehonoreerde projecten behoren de projecten Seamless Connections, waarbij de logistieke keten rondom Schiphol wordt ondersteund en MRA als Grondstofbron, waarbij een 3D-reactor met LED-verlichting wordt gebouwd. Bij de uitvoering van de regeling werkt de provincie Noord-Holland nauw samen met de gemeente Amsterdam.
1. Achtergrond In april 20121 hebben Gedeputeerde Staten besloten een subsidieaanvraag in te dienen bij het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO)2, inzake de Clusterregeling voor de economische clusters in de Metropoolregio Amsterdam. Deze subsidieaanvraag (ter hoogte van €5.030.000,-) is in oktober 2012 gehonoreerd, waardoor de Uitvoeringsregeling subsidie Clusters in de Metropoolregio Amsterdam Noord-Holland 2012 (Clusterregeling) kon worden opengesteld3. Link met de Amsterdam Economic Board (Board) en de Kennis- & Innovatieagenda (KIA) De Clusterregeling sluit aan bij de doelen van de Amsterdam Economic Board (hierna: Board) en de bijbehorende Kennis- & Innovatieagenda (KIA). De provincie is lid van de Board en onderschrijft de geformuleerde doelen in deze agenda, onder andere in de provinciale Economische Agenda 2012 - 2015.
1
Kenmerk 2012-14035 De subsidieaanvraag is ingediend binnen het programma Kansen voor West. Dit programma omvat het grondgebied van de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland. 3 GS besluit 80148 d.d. 13 november 2012 2
1
Doelstelling van de Clusterregeling is het stimuleren van samenwerkingsverbanden van bedrijfsleven en kennisinstellingen om innovatieve projecten op te starten die bijdragen aan de Kennis- & Innovatieagenda, en zodoende leiden tot een versterking van het concurrentievermogen van de regio. De clusters waar de regeling (en de KIA) zich op richt zijn: Life sciences, Logistiek, Creatieve industrie, ICT, Food & Flowers, Toerisme en congressen en Zakelijk en financiële dienstverlening. Redenen waarom deze regeling in het leven wordt geroepen zijn onder meer: -
-
het wegvallen van een aantal vergelijkbare (landelijke) stimuleringsregelingen, zoals Pieken in de Delta, waardoor er een beperkt instrumentarium overblijft voor innovatiestimulering; de lijn vanuit het kabinet en vooral het ministerie EZ om het ruimtelijk economisch beleid te decentraliseren naar de provincies en lokale overheden, waardoor regionaal economisch stimuleringsbeleid nog belangrijker wordt; de wens om juist voor het bedrijfsleven meer faciliteiten te creëren; een regeling biedt de mogelijkheid om makkelijker verschillende geldstromen vanuit de regio als cofinanciering in te zetten.
Regioafbakening De regio is afgebakend tot de Metropoolregio Amsterdam:
Dit heeft een aantal redenen: -
het werkingsgebied van de Board beperkt zich tot de Amsterdam Economic Board en dus de Metropoolregio Amsterdam; 2
-
de herkomst van het EFRO-budget is alleen bestemd voor projecten in de Amsterdamse regio (‘gelabeld Amsterdam’).
Samenwerking De Provincie Noord-Holland werkt nauw en goed samen met de gemeente Amsterdam bij het uitvoeren van de Clusterregeling4. Hoewel de Provincie Noord-Holland penvoerder is van de regeling en alle administratieve en juridische eisen op zich neemt, adviseert het EFRO-Programmabureau van de Gemeente Amsterdam de provincie bij in het indienen van de voortgangs- en eindrapportages. Ook hebben het secretariaat van de Board en de Dienst Economische Zaken van de Gemeente Amsterdam een belangrijke rol bij de communicatie over de regeling en de rangschikking van de aanvragen.
Verloop en communicatie De tender van de Clusterreling was geopend van 19 november 2012 tot en met 18 januari 2013. Voorafgaand aan de tender en tijdens de tender heeft een communicatietraject richting potentiele aanvragers plaatsgevonden: -
-
op 19 november 2012 is een pers- en nieuwsbericht uitgebracht, wat is opgepikt door diverse digitale magazines (de Board en de Metropoolregio Amsterdam) en enkele websites (www.innovationconnect.nl, www.metropoolnieuws.nl en www.innofunding.nl); een goed opgepikt twitterbericht; speciale pagina’s voor de Clusterregeling op de provinciale website; en een presentatie voor de Clusterondersteuners van de Amsterdam Economic Board. Bij deze bijeenkomst waren circa 30 mensen aanwezig.
Na sluiting van de tender zijn de aanvragen financieel, juridisch en inhoudelijk beoordeeld en op een prioriteitenlijst geplaatst. Alle projecten hebben in april van 2013 uitsluitsel over honorering ontvangen.
4
Deze afspraken zijn vastgelegd in een briefwisseling tussen de Provincie Noord-Holland en de Dienst Economische Zaken van de gemeente Amsterdam (kenmerk 58713 / 68295). 3
2. Cijfers en grafieken Er zijn in totaal 20 aanvragen ingediend, waarvan er uiteindelijk 11 zijn gehonoreerd. Van de negen aanvragen die zijn afgewezen, ging het in een aantal gevallen om aanvragen die niet door de ontvankelijkheidstoets kwamen. Deze waren bijvoorbeeld niet volledig of voldeden niet aan de doelgroep.
Cluster
Aantal verleende subsidies
Totaal verleend subsidiebedrag
ICT/e-science
4
€ 1.425.699,56
Creatieve industrie
1
€ 494.972,-
Rode life sciences
2
€ 1.000.000,-
Logistiek
1
€ 365.210,-
Flowers en food
3
€ 901.100,-
11
€ 4.186.981,56
Totaal
In dit onderstaand schema zijn de private- en publieke bijdragen en de EFRO subsidie afgezet ten opzichte van de totale investering per cluster. Alle aanvragen zijn uitgegaan van 40% EFRO subsidie. Van de totale investeringen is gemiddeld 34% private bijdrage en 26% publieke bijdrage. Cluster
Totale investering
Private bijdrage
%
Publieke bijdrage (kennisinstut en)
%
EFRO (40%)
ICT/escience
€ 3.562.143,16
€ 1.044.752,80
29%
€ 1.091.690,80
31%
€ 1.425.699,56
Creatieve industrie
€ 1.237.429,00
€ 652.457,00
53%
€ 90.000,00
7%
€ 494.972,00
Rode life sciences
€ 3.045.803,00
€ 852.119,00
22%
€ 1.177.000,00
38%
€ 1.000.000,00
Logistiek
€ 914.960,00
€ 520.750,00
57%
€ 29.000,00
3%
€ 365.210,00
€ 2.277.900,00
€ 786.600,00
35%
€ 590.200,00
25%
€ 901.100,00
€ 11.038.235,16
€ 3.856.678,80
34%
€ 2.977.890.80
26%
€ 4.186.981,56
Flowers & food Totaal
4
3. De gehonoreerde projecten 1. Biobased Connections - Amsterdamse Innovatie Motor Financiële en inhoudelijke partners: Stichting Amsterdamse Innovatie Motor, Schiphol NV, SADC GEM A4Zone West, Gemeente Haarlemmermeer, Gemeente Amstelveen en Gemeente Amsterdam/Westpoort. Inhoudelijke partners: Afval Energie Bedrijf, Jagran BV, Haven Amsterdam en Hogeschool van Amsterdam/ UvA. Subsidie: € 500.000,Cluster: Food&Flowers Een biobased economy is een economie die zijn grondstoffen grotendeels betrekt uit de levende natuur (biomassa, 'groene grondstoffen'), als onderdeel van een groene of duurzame economie. Het project biobased connections wil direct en indirect bijdragen aan het verbeteren van het energiegebruik en vergroten van de duurzaamheid in de regio. Het project kent drie onderdelen: a) Het ecosysteem Biobased Connections; verbindingen tussen de ‘triple helix’-partners (overheden, onderzoeksinstellingen en ondernemers) optimaal gemaakt kunnen worden. Activiteiten: inzet personele capaciteit en organisatie, bijeenkomsten, ‘roundtables’ en het opzetten van een kansenkaart voor de metropoolregio. b) Het projectportfolio; Partijen en kennis uit deze projecten vormen de input voor het ecosysteem. c) Communicatie: De regio positioneren als biobased economy. 5
2. Circulaire Economie voor ICT Hardware - Haskoning BV Partners: HaskoningDHV Nederland B.V., Siso Computers B.V., ReSteel International B.V. en TU Delft Valorisatie Center. Subsidie: € 360.951,36 Cluster: ICT Het ICT-cluster is een krachtig economische cluster binnen de Metropoolregio Amsterdam. Omdat de ICT-markt blijft groeien, worden apparaten sneller vervangen en is afgedankte ICT-apparatuur ('Ewaste') de snelst groeiende bron van afval. Doelstellingen van het project zijn:
het inrichten van een nieuw 'keten-arrangement' en ontwikkeling van een smart system voor de sturing van ICT hardware stromen uit de Metropoolregio, gericht op het (pro-)actief duurzaam sluiten van kringlopen en stimuleren van een circulaire economie;
het ontwikkelen en demonstreren van innovatieve technologieën voor recycling- en terugwinning van waardevolle materialen.
Hiervoor worden de volgende activiteiten uitgevoerd: a) Opzet en ontwikkeling stichting en monitoringsmodel; b) Business model leertraject; c) Kennisinnovatie recycling en recovery; d) Ontwikkeling en demonstratie recycling en recovery technologie; e) Sustainable design ICT hardware; f)
Kennisoverdracht en communicatie;
g) Project- en ketenmanagement.
3. GO West! – Amsterdam Center for Entrepeneurship / Stichting the StartUp Network Partners: Stichting The Start Up Network en Universiteit van Amsterdam. Subsidie: € 203.847,20 Cluster: ICT De hoofddoelstelling van GO West! is het verstevigen van de regionale economische groei door het stimuleren van (door)groei van ICT-bedrijven en het bevorderen van (internationale) samenwerking binnen de triple helix. GO West! richt zich op de doelgroep van innovatieve groeiende ondernemers in de ICT sector met internationale potentie. Deze groeiende ondernemingen zijn belangrijk voor de regionale 6
ontwikkeling en toekomstige groei en werkgelegenheid in de metropoolregio Amsterdam. Anderzijds hebben deze ondernemers, zeker in deze omstandigheden op de kapitaalmarkt, onvoldoende toegang tot financiering en tevens vaak een te beperkt netwerk voor de juiste strategische samenwerkingsverbanden en/of internationale groei. Professionele ondersteuning voor deze doelgroep zijn veelal te duur of onvoldoende op de doelgroep afgestemd. Het innovatieplatform van GO West! biedt het netwerk en faciliteiten om de groei van de kansrijke ondernemingen te verbeteren en versnellen. Het innovatieplatform biedt een programma met negen onderdelen: a) Scouten groeiondernemers. b) Screenen groeiondernemers. c) Voorleggen innovaties aan innovatiecomité voor het maatwerkprogramma. d) Maatwerkprogramma. e) De organisatie van 3 ‘growth summits’. f)
Silicon Valley business & funding mission.
g) Meet-ups. h) Matching studenten en ondernemers. i)
Matching met financiers, business partners en succesvolle ondernemers.
4. Grand Societal Challenges – Stichting THNK Partners: Stichting THNK, Shell, Bernard van Leer Foundation en Waag Society. Subsidie: € 494.972,Cluster: Creatieve Industrie THNK wil door middel van haar kennis en expertise een gezamenlijke uitdaging aangaan met haar partners om te komen tot innovatieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Hierbij wordt door internationale teams van professionals gewerkt aan nieuwe inzichten, kennisverbreding en concrete resultaten. De Grand Challenges van Metropoolregio Amsterdam zijn onder andere: Onderwijs, Gezondheid & Gezondheidszorg, Infrastructuur & Mobiliteit, Kantorenleegstand, Kwaliteit van Leven, Voedsel. Voor deze challenges worden de volgende activiteiten ondernomen: a. Per jaar worden twee multidisciplinaire teams bijeengebracht, bestaande uit: - minimaal 15 streng geselecteerde, internationale studenten, academici, - minimaal 15 geselecteerde personen uit het bedrijfsleven. Bestuursleden van o.a. sociale en publieke organisaties, onderzoeksinstituten, - Het team heeft de taak om in maximaal 9 maanden op ongebonden en originele wijze
7
uitvoerbare oplossingen te ontwikkelen voor een van de genoemde maatschappelijke problemen. b. Het team wordt begeleid door experts van THNK en externe partijen (o.a. Waag Society, NDT, Shell, Van Leer Foundation en Mc Kinsey) afhankelijk van specifieke challenge. c. De jaarlijkse challenges worden voorgesteld aan het THNK Stichtingsbestuur. De challenges zullen voldoen aan de thema's van de MRA. d. THNK organiseert een Event waarbij mogelijke bedrijven/partners worden uitgenodigd om mee te doen en bij te dragen aan een challenge;
5. Herkomstbepaling tuinbouwproducten - Universiteit van Amsterdam Partners: Universiteit van Amsterdam, Stichting Nederlandse Algemene Kwaliteitsdienst Tuinbouw en Kwekerij Helderman VOF. Subsidie: € 200.700,Cluster: Food&Flowers Het project geeft de sector en de (detail)handel een instrument in handen om de herkomst en de samenstelling van een tuinbouwproduct te bepalen. Met herkomstbepaling op basis van isotopen kan snel bepaald worden waar een product geteeld wordt. Hiermee heeft de sector in de toekomst een middel in handen om onafhankelijk de oorsprong van producten geborgd worden en kan eventuele bijmenging met andere (goedkopere of inferieure) kwaliteiten worden aangetoond. Dit kan onder andere bijdragen aan het vermarkten van lokaal of regionaal geproduceerde producten (‘local for local’). En is een instrument om door veredeling ontwikkelde rassen te beschermen. Ten behoeve van tracking en tracing in de tuinbouwsector wordt technologie ontsloten voor herkomstbepaling van producten op basis van natuurlijke isotoopsamenstelling. Het beoogde resultaat is een tweetal producten die beschikbaar worden gesteld aan het cluster: een Uniformity Tracer en een Origin Tracer.
6. IMPAct - InnoSer BV Partners: InnoSer, NKI, AMC, KNAW Herseninstituut, UMCU, UU, UvA, VUmc en Sylics. Subsidie: € 500.000,Cluster: Rode Life Sciences Veel aandoeningen en ziekten vinden hun oorsprong in genetische veranderingen of afwijkingen. Het begrijpen van deze aandoeningen en ziekten, het nabootsen van het ziekteprocessen, het ontwikkelen van interventie en therapie vraagt om goede en realistische onderzoekmodellen die het humane proces op een betrouwbare en overeenkomstige wijze na bootsen. Het IMPAct-initiatief richt zich op het maken een hoogwaardig platform voor Genetically Engineered Mouse Models (GEMMs).
8
7. MRA als grondstofbron - Photanol BV Partners: Photanol B.V, Universiteit van Amsterdam en Partners for Innovation B.V. Subsidie: € 200.400,Cluster: Food&Flowers De doelstelling van het project is om te demonstreren dat C02-afvang en de vastlegging van de CO2 met behulp van toepassing van genetisch aangepaste cyanobacteriën in een 3D-reactor met LEDverlichting, een proces oplevert dat (zowel qua duurzaamheid als qua economisch rendement) een grote verbetering laat zien. Dit ten opzichte van de nu beschikbare alternatieve methoden voor duurzame CO2 opslag en groene productie van waardevolle grondstoffen voor food, pharma en chemie. Voor deze doelstelling worden een aantal activiteiten uitgevoerd: a) Reactor ontwerp; b) Ontwerp en constructie van additionele productiestammen; c) Marktverkenning en uitwerken business case; d) Reactor constructie (drie m3); e) Testruns grootschalige productie; f)
Product opwerking;
g) Projectmanagement en communicatie.
8. MRA Cluster Groene software – Software Improvement Group Partners: Software Improvement Group B.V, Hogeschool van Amsterdam, Universiteit van Amsterdam , Vrije Universiteit , SURFsara B.V. , Stichting Green IT Consortium Regio Amsterdam, Schuberg Philis B.V, Equinix (Netherlands) B.V, EvoSwitch Netherlands B.V. Subsidie: € 475.945,Cluster: ICT Doel is het vormen van een regionaal technisch-wetenschappelijk Cluster rondom: -
Het in kaart brengen van het energieverbruik dat in grote systemen wordt veroorzaakt door het gebruik van software en het zoeken naar mogelijkheden om het energieverbruik dat software veroorzaakt terug te brengen.
-
Het ontwikkelen van tools waarmee gebruikers van grote systemen kunnen sturen op een (energie)kostenmodel.
-
Het definiëren en invullen van een toekomststrategie voor dit Cluster. 9
9. Open Data Exchange II – Amsterdamse Innovatie Motor Partners: Amsterdamse Innovatie Motor, Waag Society, Universiteit van Amsterdam, Vrije Universiteit, 2CoolMonkeys. Subsidie: € 384.956,Cluster: ICT Het project ODE II heeft tot doel om 300 data sets te ontsluiten op een manier die repliceerbaar is naar andere datasets. Kennis van kennisinstellingen wordt daarbij ter beschikking gesteld aan ontwikkelaars. Om dit zo praktisch mogelijk te doen wordt een drietal showcases te ontwikkeld die de kracht van open data toepassingen laten zien en de basis leggen voor duurzame implementatie van open data in Amsterdam.
10. PET Tracers - VU Medisch Centrum Partners: BV Cyclotron VU, VU Medisch Centrum en EATRIS. Subsidie: € 500.000,Cluster: Rode Life Sciences Het project omvat de aanschaf van een zuurstofcyclotron ten behoeve van de productie van een nieuwe categorie tracers en vier tracer synthese modules voor de automatische synthese van ‘tracers’. De synthese modules zijn noodzakelijk om de stralingsbelasting van personeel te reduceren en om de kwaliteit en kwantiteit van tracerproductie binnen TCA en Cyclotron BV op een nog hoger plan te brengen, in een hogere versnelling te laten komen en vervolgens te optimaliseren. Het project draagt hiermee bij aan de verdere ontwikkeling en vernieuwing van een succesvolle medische technologie van bewezen toegevoegde waarde voor de diagnose van verschillende grote ziekten als kanker en hartafwijkingen, maar ook voor medisch onderzoek en de ontwikkeling van nieuwe medicijnen.
11. Seamless Connections - Schiphol Area Development Company Partners: Schiphol Area Development Company Management BV, Air Cargo Netherlands, Schiphol Group, Cargonaut Nederland B.V., Hogeschool InHolland, Dinalog, Workshop to Go B.V. en Hogeschool van Amsterdam. Subsidie: € 365.210,Cluster: Logistiek De doelen van het project Seamless Connections zijn:
10
-
Bestaande verbindingen beter benutten door het letterlijk en figuurlijk weghalen van hekken en obstakels tussen bedrijven in de logistieke keten, zowel business-to-government als business-to-business;
-
De planning en aansturing van de totale afhandeling keten verbeteren door slimme innovatie (geleiding)aanpassingen aan het infrastructuurnetwerk te combineren met bestaande informatiesystemen.
-
Betere afstemming en koppeling tussen planningsystemen waardoor het transport efficiënter (kortere rijtijden, hogere belading) wordt en C02-emissies worden gereduceerd. Dit verhoogt de capaciteit van het bestaande netwerk. Minder congestie draagt bij aan een lagere C02-uitstoot.
4. De toekomst Met het toekennen van de subsidies is het project Clusterregeling nog niet ten einde. De beheerfase van voortgang, verantwoording en eindverantwoording begint nu. Als penvoerder moet de provincie voldoen aan de EFRO-verantwoordingseisen. Deze EFRO-vereisten zijn ook opgelegd aan de subsidieontvangers (de projecten). Zo moeten de projecten voldoen aan de Europese verplichtingen met betrekking tot promotie en publiciteit, worden dezelfde verantwoordingseisen opgelegd en zijn de subsidiabele kosten gelijkgesteld met die van EFRO. Om dit traject in goede banen te leiden laat de provincie een Algemene Projecten Keuring uitvoeren op de meeste projecten. Deze ‘APK’ brengt per project de verbeteringen van de projectorganisatie en dossiervorming in beeld, hetgeen voor een soepeler verloop van het toekomstige verantwoordingsproces kan zorgen. Hiermee kunnen de projecten hun beheersproces optimaliseren en dit komt ten goede aan de verantwoording die wij als provincie moeten afleggen over de besteding van de EFRO subsidie.
11
