Mens en techniek VMBO BASIS en KADER , leerjaar 2
Figuur 1 (Illustratie uit Microsoft Word)
Mens & Techniek 1
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
ENERGIE ................................................................................................................................... 2
1.1. Inleiding ..................................................................................................................................... 2 1.2. Het omzetten van energie ..................................................................................................... 3 1.3. Het omzetten van energie - Opdrachten .......................................................................... 11 1.4. Fossiele brandstoffen ............................................................................................................ 13 1.5. Fossiele brandstoffen - Opdrachten ................................................................................... 19 1.6. Duurzame energiebronnen .................................................................................................. 20 1.7. Duurzame energiebronnen - Opdrachten ......................................................................... 22 1.8. Kernenergie ............................................................................................................................. 23 1.9. Kernenergie - Opdrachten.................................................................................................... 24 1.10.
Energie besparen ........................................................................................................... 25
1.11.
Energie besparen - Opdrachten .................................................................................. 28
Bronvermelding ....................................................................................................29
1
Mens & Techniek
1 1.1.
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
ENERGIE Inleiding
Bijna alles wat je doet kost energie. Als je gaat fietsen of als je iets zwaars op moet tillen wordt je moe omdat je energie gebruikt. Je werkt en daarna moet je de verbruikte energie weer aanvullen door te eten. Ook apparaten gebruiken energie als ze aan het werk moeten. Deze energie moet je steeds weer aanvullen, anders
Figuur 2 (Westerschool, 2014)
stopt het apparaat met werken. Als je een scooter hebt moet je af en toe tanken. In een kachel moet je brandstof stoppen want anders doet de kachel het niet. Je moet je mobieltje opladen anders doet ie het niet meer omdat de accu leeg raakt. In een zaklamp doe je batterijen die elektriciteit leveren. En bij een koffiezetapparaat, een strijkijzer of een gameconsole moet je een stekker in het stopcontact doen. Energie is dus heel belangrijk want zonder energie kunnen we bijna niets meer gebruiken. In dit hoofdstuk gaan we het vooral hebben
Figuur 3 (Illustratie uit Microsoft Word)
over elektrische energie. Hoe wordt elektrische energie gemaakt? Hoe komt het in jouw huis terecht? En kan elektrische energie eigenlijk opraken?
2
Mens & Techniek
1.2.
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Het omzetten van energie
Water komt uit een waterbron, olie komt uit een oliebron en energie komt uit een energiebron, zonder energiebron is er geen energie. En ook geen elektriciteit. Elektrische energie halen we meestal uit een stopcontact, een (oplaadbare) batterij of een dynamo.
Figuur 4 (Illustratie uit Microsoft Word)
Maar hoe komt die elektriciteit daar terecht? We hebben een energiebron nodig om de elektrische energie te kunnen maken die we nodig hebben en willen gebruiken. En de energie uit die bron moet we omzetten naar elektrische energie voordat we het kunnen gebruiken.
Voorbeeld: Zonne-energie kun je niet zomaar gebruiken als bron voor elektriciteit. De zon geeft namelijk geen elektriciteit maar licht. En dat licht moeten we eerst ombouwen naar elektriciteit voor we er iets mee kunnen. Dit noemen we het omzetten van energie.
3
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Zonne-energie Je kunt dus elektriciteit maken met zonne-energie. Het licht van de zon valt op een zonnepaneel en het zonnepaneel maakt er elektrische energie van. Vaak wordt gedacht dat een zonnepaneel de warmte van de zon gebruikt maar dat is niet zo. De zon geeft namelijk niet alleen warmte maar ook licht. In dat licht zitten fotonen en deze fotonen geven elk een klein beetje elektriciteit af. In een zonnepaneel wordt de elektriciteit van de fotonen opgevangen met een zonnecel. De zonnecel zet de zonnenergie om in elektriciteit. Wij kunnen die elektrische energie dan
Figuur 5 (Illustratie uit Microsoft Word)
gebruiken of verkopen. Blokschema van het omzettingsproces:
4
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Bewegingsenergie Om elektriciteit te maken kun je bewegingsenergie omzetten in elektrische energie. Dit kun je op verschillende manieren doen.
Voorbeeld 1: Als je een fiets met een dynamo hebt moet je gaan fietsen om het lampje te laten branden. Je gaat fietsen, je voorwiel gaan draaien en de fietsband draait het wieltje van de dynamo rond. Door het draaien wekt de dynamo elektriciteit op. De elektriciteit stroomt door draadjes naar de lamp en het fietslampje gaat branden. Figuur 6 (Techna, 2014)
Dus omdat de fietsband beweegt zet de dynamo bewegingsenergie om in elektrische energie. De dynamo maakt elektrische energie en het lampje gaat branden.
Voorbeeld 2: In een windmolen zit een hele grote dynamo. Een grote dynamo noemen we een generator. De wind duwt tegen de wieken van de molen en de wieken gaan draaien. De wieken laten de as van de generator draaien en de dynamo gaat elektriciteit opwekken. De elektriciteit stroomt door dikke kabels naar een stad of fabriek en men kan de elektriciteit gaan gebruiken.
De generator zet de bewegingsenergie van wind om in elektrische energie. In een waterkrachtcentrale zit ook een generator maar daar wordt de generator door stromend water aangedreven en niet door de wind.
5
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Bij de voorbeelden 1 en 2 wordt energie opgewekt met hulp van milieuvriendelijke energiebronnen die niet opraken. We noemen deze energie dit duurzame energie. Blokschema van het omzettingsproces:
6
Leerjaar 2
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Verbrandingsenergie Hieronder staat nog een voorbeeld hoe je elektriciteit kunt opwekken.
Voorbeeld 3: In een elektriciteitscentrale zit ook een grote dynamo met een soort propeller. Er wordt aardgas verbrand onder een grote waterketel. Door het koken van het water ontstaat stoom dat wil wegstromen, net zoals bij een waterketel. Het stoom laten ze wegstromen langs de propeller.
Figuur 7 (Techna, 2014)
Door de stromende lucht gaat de propeller draaien en de generator gaat elektriciteit leveren.
Wat is nu eigenlijk het verschil met een windmolen? In deze elektriciteitscentrale is een extra stap nodig. Ze verbranden eerst fossiele brandstoffen om het water te verwarmen zodat er stoom ontstaat. De stoom laat de generator bewegen en de generator maakt elektriciteit. Er wordt dus eerst verbrandingsenergie gebruikt om de bewegingsenergie te maken die nodig is voor het maken van elektrische energie. Het aardgas wordt gebruikt als brandstof en aardgas is een fossiele brandstof. Verbrandingsenergie is niet milieuvriendelijk en fossiele brandstoffen raken op. De opgewekte energie is geen duurzame energie.
7
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Blokschema van het omzettingsproces in een elektriciteitscentrale:
8
Leerjaar 2
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Chemische energie We hebben gezien dat je elektriciteit kunt maken met zonne-energie en bewegingsenergie. Maar er is nog een manier om elektrische energie te maken. Er zijn chemische stoffen die elektrische energie maken als je ze samen gebruikt. Deze manier wordt niet gebruikt om elektriciteit op te wekken voor een hele stad of voor een fabriek. Je hebt dan ontzettend veel chemische stoffen nodig
Figuur 8 (Illustratie uit Microsoft Word)
voor een klein beetje elektriciteit. Toch is chemische energie wel erg handig. Chemische energie wordt namelijk vaak gebruikt om elektrische energie mee te nemen en bewaren als je ergens heen gaat waar geen stopcontact is. Het wordt gebruikt in een accu of in een batterij. Figuur 9 (Illustratie uit Microsoft Word)
Voordeel: 1. Er is geen stopcontact of dynamo nodig Nadelen: 2. De chemische stoffen zijn slecht voor het milieu 3. De (oplaadbare) batterijen raken leeg 4. De elektriciteit kost veel meer geld dan die uit een stopcontact
9
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Blokschema van het omzettingsproces:
10
Leerjaar 2
Mens & Techniek
1.3.
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Het omzetten van energie - Opdrachten
Opdracht 1:R Welke soort energie gebruiken elektrische apparaten?
Opdracht 2:R Welke nadelen zijn er bij het gebruik van chemische energie?
Opdracht 3:R Hoe noemt men een grote dynamo meestal?
Opdracht 4:T1 Noem vier soorten energie die je kunt omzetten in elektrische energie.
Opdracht 5:T1 Welke drie soorten energie kom tegen je in een elektriciteitscentrale?
Opdracht 6:T1 Een smartphone werkt ook als hij niet is aangesloten op het stopcontact. Welke energie wordt er omgezet in de accu om de smartphone te laten werken?
Opdracht 7:T2 De manier waarop een elektriciteitscentrale warmte-energie omzet in bewegingsenergie kun je ook thuis nadoen. Hoe zou je dit kunnen doen?
11
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Opdracht 8:T2 Een dynamo zet bewegingsenergie om in elektrische energie. Hoe kun je er voor zorgen dat een dynamo meer elektriciteit gaat leveren?
Opdracht 9:T2 Hoe kun je in een auto energie opwekken? En waar bewaar je de elektrische energie?
Opdracht 10:I Met een dynamo kun je elektrische energie maken van bewegingsenergie. Andersom kun je ook van elektrische energie bewegingsenergie maken. Geef een voorbeeld hoe je dat zou kunnen doen.
12
Mens & Techniek
1.4.
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Fossiele brandstoffen
Fossiele brandstoffen worden uit de grond gehaald en zijn in miljoenen jaren ontstaan. De drie bekendste fossiele brandstoffen zijn: 1. Steenkool 2. Aardolie 3. Aardgas Steenkool is ontstaan uit plantenresten van bomen en planten die doodgingen. De plantenresten vielen op de grond en langzamerhand verdwenen ze onder een laag
Figuur 10 (Schooltv-Fossiele brandstoffen, 2014)
zand en klei. Door het gewicht werden de plantenresten samengedrukt. Als je plantenresten miljoenen jaren samenperst krijg je steenkool. Aardolie is ontstaan uit de resten van plankton. Plankton leeft in de zee en is ontzettend klein maar er is heel veel van. Als plankton doodgaat zakt het naar de bodem en als hier dan weer lagen zand of klei op komen te liggen verandert het langzamerhand in aardolie. Waar men aardolie vindt was dus miljoenen jaren geleden een zee met plankton er in. Aardgas is bij het ontstaan van steenkool of aardolie uit de resten van de planten of het plankton gedrukt. Aardgas wil opstijgen maar soms raakt het opgesloten onder de grond. Als dat gebeurt kunnen wij het met een boortoren weer boven de grond halen en gebruiken.
Figuur 11 (Youngenergyproject-Ontstaan olie en gas, 2014)
13
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Fossiele brandstoffen raken op Rond 1750 werd de stoommachine uitgevonden en dat was het begin van de Industriële Revolutie. Mensen gingen veel meer maken met machines in fabrieken in plaats van met hun handen. Die machines hadden brandstof nodig, eerst gebruikte men gewoon hout als brandstof maar later ging men fossiele brandstoffen gebruiken. Figuur 12 (Schooltv-Fabrieken, 2014)
Elektriciteit heeft in de natuur altijd al bestaan maar rond 1850 begonnen mensen te ontdekken hoe ze zelf elektriciteit konden maken en gebruiken. Mensen maakten steeds meer apparaten die op elektriciteit werkten en dat zorgde natuurlijk voor een grote stijging van het energieverbruik. De uitvinding van de auto in 1885 zorgde ervoor dat er veel benzine nodig was en benzine wordt gemaakt van aardolie.
Figuur 13 (Illustratie uit Microsoft Word)
Aardolie wordt niet alleen gebruikt als brandstof maar er wordt ook kunststof van gemaakt. Kunststof is een ontzettend belangrijk materiaal, kijk maar eens wat voor spullen van kunststof je zelf allemaal gebruikt.
Figuur 14 (Illustratie uit Microsoft Word)
14
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
De aarde heeft er miljoenen jaren over gedaan om fossiele brandstoffen te maken. De mensen hebben in 250 jaar bijna alles heel snel opgemaakt. Er is nog een voorraad steenkool voor enkele honderden jaren en het aardgas en de aardolie zullen binnen 60 jaar waarschijnlijk al op zijn. Figuur 15 (Illustratie uit Microsoft Word)
Wij maken fossiele brandstoffen veel sneller op dan de aarde ze kan maken. Dit betekent dat we aan het einde van deze eeuw geen fossiele brandstoffen meer hebben en ook geen aardolie meer voor kunststof.
15
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Fossiele brandstoffen zijn slecht voor het milieu De verbranding van fossiele brand stoffen is slecht voor het milieu omdat er schadelijke gassen vrijkomen. Een van die gassen is kooldioxide (CO2), maar bij verbranding ontstaan ook rook, roet en fijnstof. Deze stoffen zijn slecht voor het milieu en dus ook voor mensen, dieren en planten.
Figuur 16 (Energyfuture, 2014)
Niet alleen de verbranding van fossiele brandstof is schadelijk voor het milieu. Ook de winning en het transport van fossiele brandstoffen zijn schadelijk voor het milieu. Voor de winning van steenkolen zijn kolenmijnen nodig en soms wordt steenkolen aan de oppervlakte afgegraven. Hierdoor ontstaan enorme gaten in het landschap. Voor de winning van aardolie en aardgas worden boortorens neergezet Figuur 17 (Sargasso, 2014)Strand Californië in 1918
om de fossiele brandstoffen boven de
grond te halen. Het milieu wordt dan vaak beschadigd en er kan van alles fout gaan zoals lekkage of brand. Het transport van olie en gas gaat vaak met hele lange leidingen die duizenden kilometers lang zijn of met een enorm schip. Bij het transport gaat wel eens iets fout. Soms breekt een olietanker of de olieleiding breekt in tweeën en dan loopt de zwarte olie zo de natuur in. Figuur 18 (NRC, 2014)
16
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Fossiele brandstoffen maken afhankelijk
Er zijn veel fossiele brandstoffen nodig maar het wordt steeds moeilijker om ze te vinden. En als ze gevonden zijn wordt het steeds moeilijker en duurder om ze boven de grond te krijgen. Als iets moeilijk te vinden is wordt het zeldzaam. De landen en bedrijven die veel aardolie en aardgas hebben willen daar veel geld en macht voor terug. Soms is niet degene die olie levert het probleem maar wordt het transport van brandstoffen onderweg door anderen tegengehouden. Brandstoffen worden vaak over grote afstanden vervoert voor het bij de gebruiker is.
Figuur 19 (Illustratie uit Microsoft Word)
Onderweg kan iemand de
olieleiding dichtdraaien of olietankers tegenhouden om iets met dwang voor elkaar te krijgen. Wanneer een land zelf weinig fossiele brandstoffen heeft is het dus belangrijk om alternatieven te vinden zodat het niet afhankelijk van anderen wordt. Men kan bijvoorbeeld alternatieve energie gebruiken in plaats van fossiele brandstof. Ook kan men het energieverbruik verlagen zodat er minder energie nodig is.
17
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
We gebruiken met zijn allen ontzettend veel van deze fossiele brandstoffen. Uit het gasfornuis komt aardgas, de auto rijdt op benzine en ook de verwarming in het huis werkt vaak op aardgas of aardolie. Bijna alle elektriciteit wordt opgewekt met de verbranding van fossiele brandstoffen. En we gebruiken heel veel kunststof dat van aardolie wordt gemaakt. Het gebruik van fossiele brandstoffen zorgt er voor dat we in een fijn huis kunnen wonen, met de auto op reis kunnen en dat het licht brandt. Maar dit zijn de nadelen: 1. Fossiele brandstoffen raken op 2. Fossiele brandstoffen zijn slecht voor het milieu 3. Fossiele brandstoffen maken afhankelijk
18
Mens & Techniek
1.5.
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Fossiele brandstoffen - Opdrachten
Opdracht 1:R Wat zijn de bekendste fossiele brandstoffen? Opdracht 2:R Welke nadelen zijn er bij het gebruik van fossiele brandstoffen? Opdracht 3:R Fossiele brandstoffen worden niet alleen gebruikt als energiebron. Waar wordt aardolie nog meer voor gebruikt? Opdracht 4:T1 Is elektriciteit een uitvinding van de mens? Opdracht 5:T1 Men heeft op een plaats aardolie en aardgas gevonden. Welke brandstof zit het diepste onder de grond? Waarom? Opdracht 6:T1 Noem 10 dingen die je bij je hebt waar kunststof in zit. Opdracht 7:T2 Een bos is 1000 jaar geleden afgestorven en onder de grond verdwenen. Is het hout van de bomen al in steenkolen veranderd? Verklaar je antwoord. Opdracht 8:T2 Waarom geeft het gebruik van windenergie ons meer vrijheid dan het gebruik van aardolie? Opdracht 9:I Stelling: Als je een elektrische auto koopt gebruik je geen fossiele brandstoffen meer. Klopt deze stelling? Verklaar je antwoord.
19
Mens & Techniek
1.6.
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Duurzame energiebronnen
Het woord duurzaam heeft niets te maken met ‘duur’ als in geld. Duurzame energiebronnen worden zo genoemd omdat deze bronnen niet opraken. Je kunt ze ‘eeuwigdurend’ gebruiken. En duurzame energie is ook milieuvriendelijk. Duurzame
Figuur 20 (Illustratie uit Microsoft Word)
energiebronnen worden ook wel alternatieve energiebronnen genoemd. Het woord alternatief betekent hier: een tweede mogelijkheid is om iets voor elkaar te krijgen. Vroeger wekte men elektrische energie op met fossiele brandstoffen. Tegenwoordig is een tweede mogelijkheid (‘een alternatief’) het gebruik van duurzame energie. Enkele duurzame energiebronnen zijn: 1. Windenergie 2. Waterkracht 3. Zonne-energie 4. Bio-energie 5. Getijdenenergie 6. Aardwarmte Figuur 21 (Illustratie uit Microsoft Word)
Voordelen 1. Duurzame energie raakt niet op. 2. Duurzame energie is minder schadelijk voor het milieu dan fossiele brandstoffen. Nadelen 1. Duurzame energie is moeilijker te maken en dus duurder dan energie die is opgewekt met fossiele brandstoffen. 2. Duurzame energie kan ook schadelijk zijn. 20
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Sommige mensen denken dat het gebruik van duurzame energiebronnen niet schadelijk is voor het milieu. Dat klopt niet helemaal. Duurzame energie is minder schadelijk dan fossiele brandstoffen maar niet onschadelijk. Want duurzame energie kan schadelijk zijn door de apparaten die we erbij nodig hebben. En duurzame energie kan ook schadelijk zijn door de plek waar het wordt gemaakt.
Figuur 22 (Schooltv-Energiebronnen, 2014)
Voorbeeld 1: Windmolens worden in fabrieken gemaakt van metaal, kunststof en allerlei andere materialen. Deze materialen en de energie voor de fabrieken die windmolens maken worden uit de natuur gehaald. Dit is ook slecht voor het milieu. Bovendien vinden veel mensen al die windmolens erg lelijk en staan ze soms op plekken die niet prettig zijn voor mens en dier.
Voorbeeld 2: Waterkracht wordt vaak opgewekt met een stuwdam en een stuwmeer. Onderin de dam zit een gat waardoor het water stroomt en de kracht van dat stromende water wordt gebruikt om elektriciteit op te wekken. Om een stuwmeer te maken wordt vaak in het dal van een rivier een stuwdam gebouwd. De dam houdt het water van de rivier tegen. Hierdoor ontstaat achter de dam een meer van honderden meters diep. In het overstroomde dal woonden vaak mensen en dieren die door het water worden verjaagd en hun woonplek kwijtraken.
21
Mens & Techniek
1.7.
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Duurzame energiebronnen - Opdrachten
Opdracht 1:R Wat zijn de drie bekendste duurzame energiebronnen? Opdracht 2:R Noem twee voordelen van duurzame energie. Opdracht 3:R Hoe noemt men een grote dynamo? Opdracht 4:T1 Welk nadeel is er aan het gebruik van waterkrachtcentrales? Opdracht 5:T1 Welke duurzame energiebron maakt geen gebruik van bewegingsenergie? Opdracht 6:T2 Getijdenenergie wordt opgewekt door gebruik te maken van eb en vloed. Hoe zou je met eb en vloed elektrische energie kunnen opwekken? Opdracht 7:T2 Welke duurzame energiebron kun je gebruiken om je mobiele telefoon buiten op te laden? Opdracht 8:I Welke duurzame energiebron zou je op de maan gebruiken?
22
Mens & Techniek
1.8.
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Kernenergie
Kernenergie is ook een alternatieve energiebron want er worden geen fossiele brandstoffen gebruikt. In een kerncentrale worden staven uranium gebruikt om water te verhitten zonder dat er brandstoffen verbrand hoeven te worden. Er komt dus geen rook vrij.
Figuur 23 (Milieucentraal, 2014)
De stoom van het hete water laat een dynamo draaien en er wordt elektriciteit opgewekt. De staven die het water verhitten zijn van uranium gemaakt en uranium is radioactieve stof. Als ze niet meer goed werken worden ze vervangen door nieuwe. De oude staven zijn dan radioactief afval geworden en we weten nog niet goed hoe we daar veilig mee om moeten gaan. Radioactiviteit zie je niet maar het is zeer schadelijk omdat je er kanker van kunt krijgen. We kunnen het afval niet ongevaarlijk maken en het duurt miljoenen jaren voor het radioactieve afval uit zichzelf niet meer gevaarlijk is. Als men kernenergie wil gebruiken zal dat dus heel veilig moeten gebeuren en dat kost veel moeite en geld. Voordelen 1. Geen verbranding, dus geen schadelijke gassen 2. Uranium is redelijk goedkoop Nadelen 1. Kerncentrales zijn duur om te bouwen 2. Radioactief afval 3. Radioactieve straling bij ongelukken
23
Mens & Techniek
1.9.
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Kernenergie - Opdrachten
Opdracht 1:R Is kernenergie een duurzame energiebron? Opdracht 2:R Is kernenergie een alternatieve energiebron? Opdracht 3:R Welke radioactieve stof gebruikt men in een kerncentrale? Opdracht 4:T1 Wordt er verbrandingsenergie gebruikt in een kerncentrale? Opdracht 5:T1 Wordt er verbrandingsenergie gebruikt in een kerncentrale? Opdracht 6:T2 Welke kleur heeft radioactieve straling? Opdracht 7:T2 Waarom is een kerncentrale duur om te bouwen? Opdracht 8:I Soms komt er een wolk uit een kerncentrale. Wat zou dit kunnen zijn?
24
Mens & Techniek
1.10.
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Energie besparen
Het gebruik van fossiele brandstof is slecht voor het milieu. We hebben in dit hoofdstuk gezien dat fossiele brandstoffen opraken als we zo doorgaan. Als dit gebeurt wordt elektriciteit heel duur en elektriciteit is heel belangrijk voor ons leven. Figuur 24 (Illustratie uit Microsoft Word)
Denk maar aan de verlichting in je
huis, je mobiel, de wasmachine en de verwarming. Maar ook de overheid, bedrijven en ziekenhuizen gebruiken veel elektriciteit. Alles wat je nodig hebt wordt dus veel duurder als elektriciteit duur wordt. Mensen zijn gaan zoeken naar manieren om energie te maken waarbij geen fossiele brandstoffen nodig zijn. Daarom is men alternatieve energiebronnen gaan gebruiken. Je ziet steeds meer zonnepanelen verschijnen en ook worden er steeds meer windmolens neergezet.
Figuur 25 (Schooltv-Geld, 2014)
Deze apparatuur wordt steeds beter en goedkoper en we zijn dus op de goede weg.
Het lijkt er op dat fossiele brandstoffen steeds meer worden vervangen door alternatieve energie. Alleen wordt er nog veel te weinig alternatieve energie gemaakt voor wat wij nodig hebben. En we hebben in dit hoofdstuk ook al gezien dat alternatieve energie ook nadelen heeft.
25
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Er is nog een manier om minder fossiele brandstof te gebruiken en dat is het besparen van energie. Als je energie niet gebruikt hoeft die energie natuurlijk ook niet te worden gemaakt met een zonnepaneel of in een elektriciteitscentrale. De overheid en veel bedrijven zijn al bezig met het verlagen van hun energieverbruik. Maar wat kun je zelf doen om energie te besparen?
Figuur 26 (Illustratie uit Microsoft Word)
Voorbeelden: 1. Apparatuur die je niet gebruikt uitzetten 2. Verwarming lager zetten 3. Licht uit doen als je weg gaat 4. Minder warm water gebruiken 5. Ramen en deuren sluiten 6. Minder vaak met de auto En natuurlijk niet te vergeten: Minder plastic gebruiken want dat wordt van aardolie gemaakt.
26
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Als je op je eigen energieverbruik let zul je zien dat je vrij gemakkelijk energie kunt besparen. Je kunt het zelfs uitrekenen want op bijna elk apparaat zit een plaatje waarop staat hoeveel elektriciteit (Watt) het gebruikt. Voorbeeld 1: Een gloeilamp in de woonkamer is al snel 60 Watt. De LED-lamp is maar 10 Watt en geeft toch even veel licht. Als je een gloeilamp vervangt door een LED-lamp bespaar je elektriciteit en geld. De gloeilamp gebruikt 6x zoveel elektriciteit en is dus ook 6x zo duur in het gebruik. Voorbeeld 2: Als je een apparaat van 1000 Watt een uur lang gebruikt dan kost dat ongeveer € 0,20. Stel: Je hebt een computer hebt die ongeveer 200 Watt gebruikt: Dat is 5x zo weinig als 1000 Watt. Als je een computer van 200 Watt een uur gebruikt kost dat dus € 0,20 : 5 = € 0,04 Als je hem nooit uitzet kost dat per etmaal van 24 uur: € 0,04 x 24 uur = € 0,92 En dat kost per jaar: € 0,92 x 365 dagen = € 335,80 Stel dat je de computer 6 uur gebruikt en daarna uitzet dan kost dat: € 0,04 x 6uur = € 0,24 Als je dit elke dag doet kost het per jaar van 365 dagen: € 0,24 x 365 dagen = € 87,60 Je bespaart dan € 335,80 - € 87,60 = € 248,20. En voor dat geld kun je veel leuke dingen kopen.
27
Mens & Techniek
1.11.
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Energie besparen - Opdrachten
Opdracht 1:R Kijk om je heen en zoek drie dingen op die elektrische energie gebruiken. Opdracht 2:R Noem drie dingen die je zelf kunt doen om energie te besparen. Opdracht 3:T1 Schrijf tien elektrische apparaten op die jullie thuis hebben. Opdracht 4:T1 Noem twee redenen op waarom het goed is om energie te besparen. Opdracht 5:T2 Als je een apparaat van 1000 Watt een uur lang gebruikt dan kost dat ongeveer € 0,20. Je zet een wasdroger van 1000 Watt 2,5 uur aan. Hoeveel kost dit? Opdracht 6:T2 Hoeveel kost het als je wasdroger een jaar lang elke dag 2,5 uur gebruikt? Opdracht 7:I Waarom gebruikt een gloeilamp veel meer energie dan een led-lamp? Opdracht 8:I Hoeveel kost een kilowattuur?
28
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Bronvermelding
(2014, 5 8). Opgehaald van www.eindexamensite.nl: http://www.eindexamensite.nl/fileadmin/user_upload/ep/vmbo/bio/organen/oor_schema.jpg Energyfuture. (2014, 8 8). Opgehaald van Energyfuture: http://www.energyfuture.nl/nl/blog/kolen,-dezwarte-koning/ Entoen.nu-Gasbel. (2014, 8 8). Opgehaald van Entoen.nu: http://www.entoen.nu/vensterplaat-degasbel (sd).Illustratie uit Microsoft Word. Microsoft. JPK. (sd). Compaen VMBO. Kennisbank. (sd). Opgehaald van www.kennisbank.ofed.nl: http://kennisbank.ofed.nl/Themas/Technologie/Elektro/GolvenElektroMagnetischSpectrum/So ortvoorsoort.aspx Kennislink. (2014, 6 9). Opgehaald van http://www.kennislink.nl: http://www.kennislink.nl/publicaties/energie-door-zonnepanelen-in-de-ruimte Milieucentraal. (2014, 8 8). Opgehaald van www.milieucentraal.nl: http://www.milieucentraal.nl/themas/bronnen-van-energie/kernenergie NRC. (2014, 16 8). Opgehaald van NRC/Archief: http://vorige.nrc.nl/multimedia/dynamic/00125/vogel_olie_afp_125179a.jpg Sargasso. (2014, 8 8). Opgehaald van sargasso.nl: http://sargasso.nl/fotos-des-tages-de-nimbyvoorbij/ Schooltv. (2014, 5 8). Opgehaald van www.schooltv.nl: http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20080325_geluidanimatie01 Schooltv-Energiebronnen. (2014, 8 8). Opgehaald van www.schooltv.nl: http://www.schooltv.nl/no_cache/video/crid/20051031_energiebronnen01/ Schooltv-Fabrieken. (2014, 8 8). Opgehaald van Schooltv: http://archief.schooltv.nl/eigenwijzer/shared/templates/popup/image.jsp?item=2830727&nr=21 57310&site=184980 Schooltv-Fossiele brandstoffen. (2014, 8 8). Opgehaald van http://archief.schooltv.nl/eigenwijzer: http://archief.schooltv.nl/eigenwijzer/2157310/aardrijkskunde/item/2533192/fossielebrandstoffen/ Schooltv-Geld. (2014, 8 8). Opgehaald van http://archief.schooltv.nl/weekjournaal: http://archief.schooltv.nl/weekjournaal/shared/templates/popup/image.jsp?item=2066510&nr= 2205184&site=2123681 Staessen, H. (2014, 6 9). http://users.telenet.be/herwig.staessen. Opgehaald van http://users.telenet.be: http://users.telenet.be/herwig.staessen/pages/theor5/th5-spect2.html Techna. (2014, 08 06). Opgehaald van http://www.techna.nl/: http://www.techna.nl/magnetisme/elektromagneet/elektr9.gif 29
Mens & Techniek
VMBO BB/KB
Leerjaar 2
Tweaking4all. (2014, 5 17). Opgehaald van http://www.tweaking4all.nl/: http://www.tweaking4all.nl/wpcontent/uploads/sites/2/2013/07/sound_wave.png Urgel, P., & Van Laere, L. (2008, 10 10). http://www.klascement.net/docs/9531/. Opgehaald van www.klascement.net: http://www.klascement.net/docs/9531/ Westerschool. (2014, 08 06). Opgehaald van www.geschiedenis.westerschool.picto.nl/: http://www.geschiedenis.westerschool.picto.nl/energiefilmpjes.htm www.orenomtehoren.nl. (2014, 5 8). Opgehaald van http://orenomtehoren.nl/index.php?sid=1 Youngenergyproject-Ontstaan olie en gas. (2014, 08 17). Opgehaald van www.youngenergyproject.nl: http://www.youngenergyproject.nl/olie-en-gas/ontstaan-olie-en-gas/
30
