Mediawijsheid Primair Onderwijs 2014

Mediawijsheid Primair Onderwijs 2014

Inhoud Voorwoord ............................................................................. 3 1. Cyberpesten ....................................................................... 5 1.1 Mediamovies: Mr Right cyberpesten .............................. 5 2. Gamen .............................................................................. 10 2.1 GameMaker Kids .......................................................... 10 2.2 Gamestudio.................................................................. 15 2.3 MonsterMedia .............................................................. 19 3. Informatievaardigheden .................................................. 25 3.1 Cinekidstudio ............................................................... 25 3.2 Diploma Veilig Internet................................................ 30 3.3 FF zoeken .................................................................... 34 3.5 MonsterMedia .............................................................. 43 3.6 Slimmerkunde.............................................................. 48 3.7 Webkwestie ................................................................. 52 3.8 Sterren dansen op sites ............................................... 56 4. Reclame ........................................................................... 60 4.1 Mediamovies Mr Right reclame en commercie ............. 60 4.2 Reklame Rakkers ......................................................... 65 5. Veilig internet .................................................................. 69 5.1 Databaas...................................................................... 69 5.2 Wifiwijs in Duckstad (Donald Duck)............................. 72 1 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

5.3 Mediamovies Mr. Right veilig internet .......................... 76 5.4 Suske en Wiske: de sinistere site ................................. 81 5.5 Webje .......................................................................... 85 5.6 Diploma Veilig Internet................................................ 89 5.7 Diploma Veilig Internet: The Game .............................. 93 5.8 Spangas Mediawhizz .................................................... 97 Bijlages .............................................................................. 101 Bijlage 1: Webkwestie “Het nieuwste boek van ........” .... 101 Bijlage 2: Museumeducatie via Webquests ...................... 105 Bijlage 3: Mediacoaches bibliotheken in Zeeland ............. 107

2 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Voorwoord Nieuwe media hebben gezorgd voor een enorme toestroom van informatie. Het is belangrijk dat leerlingen in staat zijn om snel en effectief, bewust, kritisch, verantwoord en actief met media kunnen omgaan. De Raad voor Cultuur heeft geadviseerd het thema mediawijsheid1 een plek te geven in het onderwijs. Het advies staat in haar rapport uit 2005: Mediawijsheid, de ontwikkeling van nieuw burgerschap (pdf-bestand, 3,9 Mb). De bibliotheken in Zeeland, SCOOP, het RPCZ (Regionaal Pedagogisch centrum Zeeland) en de Centra voor Kunst- en Cultuur educatie willen de scholen daarbij graag ondersteunen. De mediacoaches in de bibliotheken selecteerden in overleg met het onderwijs bruikbare producten. U kunt zoeken op onderwerp: -

Cyberpesten Gamen Informatievaardigheden Reclame Veilig Internet

Per product vindt u een algemene omschrijving. Informatie over doel, de doelgroep, suggesties voor inzet in relatie tot de

1

Onder mediawijsheid wordt verstaan ‘het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld’ .

3

Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Kerndoelen, facilitaire en technische zaken, bruikbaarheid en kosten. Bij ieder product is verder aangegeven waar het verkrijgbaar is. Per product is aangegeven in welk leerjaar het kan worden ingezet. De producten die zijn opgenomen sluiten aan bij de Kerndoelen en de eindtermen voor het basisonderwijs. De leerlijn mediawijsheid is mede mogelijk gemaakt door een subsidie van de Provincie Zeeland. J.C. (Hannie) Bruijnooge Zeeuwse Bibliotheek Tel: 0118-654317 E-mail: [email protected]


1. Cyberpesten 1.1 Mediamovies: Mr Right cyberpesten MediaMovies is een instrument waarmee de leerkracht in groep 7 en 8 kan werken aan mediawijsheid. Met dit project krijgen alle leerkrachten in de bovenbouw van het basisonderwijs snel en gemakkelijk de beschikking over praktische middelen om in hun les aandacht te besteden aan mediawijsheid. In twaalf filmpjes van drie minuten komen de volgende onderwerpen aan bod:          

wetten en regels op internet beroemd worden bloggen zoeken op internet internet pesten televisie maken safe internet pimp je mobiel reclame beelden bewerken

De filmpjes zijn te vinden op http://www.schooltv.nl/weekjournaal/3057214/mediamovies/


Doel Mr Right besteedt aandacht aan Cyberpesten: pesten via computer en mobiele telefoon. Mr. Right vertelt wat leerlingen hier tegen kunnen doen.  De leerlingen weten aan het eind van de les wat cyberpesten is  Ze kunnen op het internet een aantal anti-cyberpest regels opzoeken  Leerlingen weten wat ze zelf kunnen doen als ze gepest worden of merken dat iemand gepest wordt. Doelgroep Leerlingen groep 7 en 8, leerkrachten primair onderwijs en aankomende leerkrachten. Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen In de les komen fatsoen, gedrag en taalgebruik in de omgang met elkaar aan de orde. Er kan bij meerdere vakken aandacht besteed worden aan pesten op het internet. Er wordt gesproken over cyberpesten, leerlingen gaan in groepjes op zoek naar informatie op de computer en stellen een gezamenlijk stappenplan op om internetpesten te stoppen. Kerndoel: De leerlingen leren……  informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema’s,tabellen en digitale bronnen (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 4). 6 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

 zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en anderen (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving, Kerndoel 34).  zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving, Kerndoel 35). Facilitaire & technische zaken Een televisie en computers. Per opdracht is in de handleiding duidelijk aangegeven welke materialen nodig zijn. Een deel van de opdrachten wordt met de computer uitgevoerd, een deel zonder. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Het lespakket bestaat uit een website met filmpjes en een docentenhandleiding. b. Werkvorm Leerkrachten begeleiden en ondersteunen. Het filmpje kan klassikaal worden bekeken. Daarna gaan de leerlingen in groepjes aan de slag en vindt klassikale terugkoppeling plaats. Bij deze lessen wordt gebruik gemaakt van de volgende werkvormen:  Vragen stellen en doorvragen. Leerlingen formuleren een antwoord en komen tot nieuwe inzichten. Zij leren ervaringen te delen met de groep.  Discussie, leerlingen vormen een eigen mening, leren hun standpunt te bepalen en deze helder te formuleren. Bij 7 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

discussie staat het uitwisselen van meningen, kennis en inzichten centraal, op basis van goede argumenten.  Productie : delen van kennis en verwerven van vaardigheden , door zelf aan de slag te gaan met tekst, beeld, geluid, interactie, etc.  De leerkracht is het klankbord van de leerlingen. Door kritisch te luisteren en te kijken, terug te koppelen, door te vragen, aan te wakkeren en samen te vatten.  Rollenspel c. Voorbereiding Betreft een kant en klaar product. In de handleiding zijn suggesties opgenomen voor het werken met het product in de klas. De voorbereiding voor de leerkracht is minimaal. d. Resultaten De leerlingen werken eerst in groepjes en zoeken op internet naar welke stappen je kunt ondernemen als je via internet (en/of mobiele telefoon) gepest wordt. De klas komt weer bij elkaar en probeert gezamenlijk tot een stappenplan te komen om cyberpesterijen te stoppen. Organisatie aspecten De lesduur hangt af van de keuzes die de leerkracht maakt. Kosten De handleiding kan gratis worden gedownload (als pdf onder een Creative Commons licentie) via de websites van de in MediaMovies samenwerkende partijen.


Wie, wat, waar a. Organisatie / uitgever Teleac i.s.m. stichting Mijn Kind Online, Iselinge Hogeschool. De filmpjes zijn gemaakt door Pabo studenten. b. Waar is het product te vinden Het filmpje: http://www.schooltv.nl/weekjournaal/2205296/mrright/item/2828535/internet-pesten/ De handleiding: http://downloads.kennisnet.nl/mediawijzer/HandleidingMediamovies .pdf


2. Gamen 2.1 GameMaker Kids Met GameMaker Kids kan zonder kennis van programmeertaal een uitdagende game gemaakt worden.

Doel GameMaker Kids leert leerlingen zelf computerspelletjes maken. Al doende krijgen ze meer inzicht in hoe games gemaakt worden. Doelgroep Basisschoolleerlingen groep 6-8, hoogbegaafde kinderen vanaf 7 jaar Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen Kerndoel: De leerlingen leren…  beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren (Kerndoel 54).  op eigen werk en dat van anderen te reflecteren (Kerndoel 55) Met Gamemaker Kids leren leerlingen zelf een spel ontwerpen. Ze maken zich spelenderwijs het denkpatroon eigen, dat nodig is om te kunnen programmeren. Ze leren calculeren, gevolgtrekkingen 10 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

maken en als-dan en zo-niet-dan constructies te bedenken. Ze kunnen makkelijker overstappen op daadwerkelijk programmeren in code, omdat de denkpatronen hetzelfde zijn. Facilitaire & technische zaken Minimale computer eisen: Pentium PC met besturingssysteem Windows 98SE, 2000, Me, XP, of hoger. Videokaart met minimaal 16MB. Voor de simpelste spellen kan worden volstaan met een videokaart met 8MB. Monitor: minimaal een resolutie van 800x600, met 65000 (16-bit) kleuren, DirectX versie 8.0. RAM geheugen minimaal 64 MB, echter hoe meer hoe beter. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal GameMaker bestaat uit een software programma om games te maken en diverse handleidingen. b. Werkvorm Leerlingen kunnen individueel of in groepjes met het programma aan de slag. c. Voorbereiding Voorbereiding: - GameMaker en DirectX installeren. - Leerkrachten en docenten kunnen zich met behulp van het lespakket voor het onderwijs en de uitgebreide handleiding eerst zelf oriënteren op het maken van het spel. Voor de leerlingen is er een online cursus.


d. Resultaten De leerlingen hebben zelfstandig een game gemaakt. Organisatie aspecten Het programma moet eerst gedownload worden. Alle leerlingen moeten de beschikking hebben over een pc. Kosten De Lite versie is gratis onbeperkt te gebruiken en bedoeld voor beginnende spelontwerpers. De Standard versie 8.1 biedt meer mogelijkheden. Aan deze versie zijn eenmalige kosten verbonden. Wie, wat, waar a. Organisatie / uitgever Game Maker is ontwikkeld door Mark Overmars, professor informatica. Uitgegeven door YoYoGames Inc. b. Waar is het product te vinden Officiële GameMaker site: http://www.yoyogames.com/gamemaker/studio De Nederlandse game-maker community: http://www.gamemaker.nl/ De Nederlandse Game Maker Community is een initiatief dat niet wordt ondersteund door YoYoGames. Op de community zijn een uitgebreide handleiding en informatie voor het onderwijs te vinden. Het programma is te downloaden op http://www.gamemaker.nl/download 12 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

c. Meer informatie De versies tot versie 8 hebben kleine (layout) verschillen. Tot deze versie kunnen alle handleidingen gebruikt worden. Alle games kunnen in eerdere versies worden gespeeld. In versie 8.1 is binnen de software veel veranderd. Games kunnen worden opgeslagen als html5, waardoor de games online (ook op ipad) kunnen worden gespeeld zonder te downloaden. Games gemaakt in 8.1 kunnen niet gespeeld worden met voorgaande versies. Er moet een keus worden gemaakt: starten met de 8.1 versie of blijven werken met 8.0 en ouder. Het programma is te downloaden op http://www.gamemaker.nl/download Boeken: • Games ontwerpen met Game Maker / Mark Overmars. – 2007. Met cd GameMaker 6.1 • Zelf spannende games maken met GameMaker / Peter D’hollander. - 2007 • GameMaker4you : een boek waarmee je zelf een computerspel leert maken / Pauline Maas. – 2008, geschreven voor kinderen vanaf 10 jaar • GameMaker… for kids / César Kleijn. – 2011 • GameMaker4School / Pauline Maas. – 2011 (versie 8.1): Een lesmethode om vanaf groep 6 te leren omgaan met GameMaker. Diverse handleidingen en lesbrieven: • Uitgebreid, gratis lespakket (GameMakerKids) (Versie 7), gemaakt door Technika 10. GameMaker Kids is zo geschreven dat ook 13 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

meisjes zich aangesproken voelen. http://www.gamescool.nl/gratis_lesmateriaal.php • Lesbrieven waarmee u eenvoudig met het boek GameMaker4you aan de slag kunt. http://www.4pip.nl/gamemaker4you_lesbrieven.html • Een uitgebreide handleiding (versie 6.1) door Mark Overmars (ontwerper Game Maker), vertaald door Piet Geelen en de Nederlandse Game Maker Community. http://gamemaker.info/nl/manual • Handleiding van Nienke Lurvink. http://www.game-maker.nl/downloads/gamemaker-lespakket.zip • Handleiding (versie 5.2) van Ben Buitenhuis: Game Maker voor kinderen: spelenderwijs leren programmeren. http://www.game-maker.nl/downloads/docs/gmkids.pdf Gamescool leert deelnemers te werken met GameMaker. • Gameskool is bedoeld voor iedereen die gamedesign en gamedevelopment wil leren. http://www.gameskool.nl/index.php • Gamescool (http://www.gamescool.nl) is bedoeld voor leraren en andere mensen die werken met jongeren en richt zich ook op zogenaamde serious games. Er is ook een Lerarencursus gamesmaken primair onderwijs (po) te vinden (http://gamescool.nl/leraren/leraren_PO.php) .


2.2 Gamestudio Gamestudio is een online tool voor het zelf maken en uitwisselen van webgames. Het bouwen van een game gaat met behulp van GameKit, een online webtool waarmee games kunnen worden gemaakt, getest en gepubliceerd. Doel Met Gamestudio leren kinderen zelf een leuke game maken. Hierdoor krijgen ze meer inzicht in hoe deze gemaakt worden. Doelgroep Het materiaal is bestemd voor leerlingen in de midden- en bovenbouw van het primair onderwijs; bovenbouw SO en onderbouw VSO. Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen Kerndoel: De leerlingen…  leren naar inhoud en vorm teksten te schrijven met verschillende functies, zoals: informeren, instrueren, overtuigen of plezier verschaffen (Nederlands, Kerndoel 5).  leren informatie en meningen te ordenen bij het schrijven van een brief, een verslag, een formulier of een werkstuk. Zij besteden daarbij aandacht aan zinsbouw, correcte spelling, een leesbaar handschrift, bladspiegel, eventueel beeldende elementen en kleur (Nederlands, Kerndoel 8).  krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen bestemde verhalen, gedichten en informatieve teksten (Nederlands, Kerndoel 9). 15 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

 leren zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument (Oriëntatie op jezelf en de wereld, Kerndoel 35).  leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen (Oriëntatie op jezelf en de wereld, Kerndoel 37).  leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 54)  leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 55). Facilitaire & technische zaken Gamestudio werkt met Javaschript. Voor klassikale uitleg is een Digibord nodig. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Het lespakket bestaat uit de website Gamemaker en een docentenhandleiding. b. Werkvorm Leerlingen kunnen individueel of in tweetallen een game bouwen. Naar keuze kan met óf zonder voorbeeld een game worden gebouwd. c. Voorbereiding Lesvoorbereiding: het eigen maken van de lesbrief en het gebruik van de website.


d. Resultaten Kinderen hebben geleerd zelf een game te maken. Deze kan online worden gedeeld met vriendjes en vriendinnetjes en worden verzonden per e-mail. Ze leren met elkaar communiceren over alles wat met games en het maken ervan te maken heeft. Organisatie aspecten De lesbrief beschrijft een les van 90 minuten. Kosten gratis Wie, wat, waar a. Organisatie / uitgever IJsfontein heeft speciaal voor Het Klokhuis de Gamestudio ontwikkeld. b. Waar is het product te vinden http://gamestudio.hetklokhuis.nl/index/home De lesbrief voor midden en bovenbouw primair onderwijs en bovenbouw SO: http://4pip.nl/images/lesbrieven/lesbrief%20gamestudio1.pdf De lesbrief voor bovenbouw primair onderwijs en onderbouw VSO: http://4pip.nl/images/lesbrieven/lesbrief%20gamestudio2.pdf


c. Meer informatie Het Klokhuis heeft illustratieve filmpjes gemaakt over gamegeschiedenis, gamedesign, geluid in games en nog veel meer. Deze filmpjes (http://www.hetklokhuis.nl/onderwerp/games) kunnen gebruikt worden bij de lessen.


2.3 MonsterMedia MonsterMedia is media-educatie in de vorm van een game. In MonsterMedia creëren de leerlingen online een eigen fabeldier, een mediamonster. Het monster groeit door veel over de geschiedenis van media te leren, dingen op te zoeken en zelf met media te spelen. De wereld van Mediana wordt bevolkt door mediamonsters die leven van spam, cookies, bits en bites. Topmonster Laskoo is de baas van Mediana, maar hij wordt oud en hij moet opgevolgd worden. Kinderen worden uitgedaagd in tweetallen een monsterbaby te adopteren en hem tot het slimste wezen van het web te vormen. Voor kinderen zijn de moderne media de gewoonste zaak van de wereld. Die vormen immers een vanzelfsprekend onderdeel van hun dagelijks bestaan. In deze game ontdekken de kinderen hoe het leven zou zijn zonder die hedendaagse transportmiddelen voor informatie, communicatie en entertainment. Deze mediamonsters doorlopen zeven niveaus in webwereld Mediana, die zijn weergegeven als verschillende werelden. Elke wereld bevat een aantal vragen en opdrachten die verband houden met de campagne die kinderen opzetten om te zorgen dat hun monster tot topmonster wordt gekozen. De volgende onderwerpen worden behandeld: de vroege media, geluid (radio en telefoon), schrift (verschil tussen subjectieve en objectieve teksten), stilstaand beeld (kunst, fotografie), bewegend beeld (film en televisie), digitalisering (de digitale wereld), mediaconvergentie (alle media samen). Verder is er ruimte voor reflectie aan de hand van de campagne. Het winnende monster publiceert zelf op de website van MonsterMedia. Verder is er de MonsterEditor (digitale 19 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

gereedschapskist) om het monster te maken. Deze wordt steeds actief na het behalen van een minimaal aantal punten per wereld. Doel MonsterMedia stimuleert het mediabewustzijn van kinderen. Leerlingen maken kennis met verschillende multimediatechnieken door te reflecteren op en het produceren van media. Zo leren kinderen…  over de geschiedenis van de belangrijkste media in de huidige maatschappij, zodat ze weten waar deze media vandaan komen.  media-uitingen te evalueren met behulp van analysevragen, zodat ze in staat zijn hierover een onderbouwde mening te geven.  informatie te verzamelen en te selecteren.  actief om te gaan met de media om hen heen, zodat ze een beeld krijgen van de processen die schuilgaan achter de media die hen dagelijks omringen, en zodat ze zelf dingen kunnen publiceren met behulp van (interactieve) media. Doelgroep Groep 7 en 8 Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen Kerndoel: De leerlingen leren…  informatie en meningen te ordenen bij het lezen van school- en studieteksten en andere instructieve teksten, en bij 20 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●









systematisch geordende bronnen, waaronder digitale bronnen (Nederlands, schriftelijk onderwijs, Kerndoel 6). informatie en meningen te vergelijken en te beoordelen in verschillende teksten (Nederlands, schriftelijk onderwijs, Kerndoel 7). leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren (Oriëntatie op jezelf en de wereld, tijd, Kerndoel 51). beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 54). op eigen werk en dat van anderen te reflecteren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 55).

In de handleiding staat per activiteit de relatie met de Kerndoelen aangegeven. Facilitaire & technische zaken Per tweetal is een computer nodig, waarop Word en Flash geïnstalleerd zijn. Verder zijn er geluidsboxen nodig of koptelefoons met een splitter, zodat kinderen in tweetallen kunnen werken. Het is geen probleem wanneer de gebruikte computers niet in dezelfde ruimte staan. Ook moet er digitale ruimte op het computernetwerk beschikbaar zijn zodat kinderen hun werk op kunnen slaan. Voor het printen van de campagnekrant is een (kleuren)printer nodig. Verder is het handig als kinderen de beschikking hebben over een digitale fotocamera en een scanner.


Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal MonsterMedia bestaat uit een digitale leeromgeving voor de leerling en de leerkracht. De webomgeving voor de kinderen leidt hen door verschillende werelden heen. De leerkracht heeft toegang tot een aparte leerkrachtmodule. Hier kan hij leerlingen toevoegen, groepjes aanmaken, stellingen plaatsen voor de groep, de groepen doorzetten naar een volgende wereld en toegang krijgen tot veelgestelde vragen en de handleiding. Deze handleiding biedt zeer uitgebreide informatie over de game, de achtergronden bij de game en alle game elementen. Ook is een uitgebreide beschrijving per les te vinden: duur, leerdoelen, relatie Kerndoelen, benodigdheden en een concrete lesbeschrijving van wat er van de leerkracht verwacht wordt. b. Werkvorm Zelfstandig werken in tweetallen wordt afgewisseld met klassikale activiteiten die door de leerkracht geleid worden. De zelfstandige opdrachten doen beroep op één van de leerstijlen van Kolb: doener, denker, bezinner en beslisser. Kinderen kiezen zelf welke opdracht zij willen doen op basis van hun voorkeur. In de handleiding staat precies beschreven welke activiteit bij welke leerstijl past. c. Voorbereiding Het materiaal is kant-en-klaar. Wel dient de leerkracht vooraf een inlog aan te vragen. Vervolgens kunnen leerlingen aangemaakt worden en groepjes leerlingen samengesteld worden inclusief een inlog. Bij het samenstellen van de tweetallen kan de leerkracht rekening houden met de vorm van de opdrachten, die met regelmaat tekstueel van aard zijn. Ook zal een keuze gemaakt 22 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

moeten worden voor de large, small of medium variant. De handleiding geeft hierover uitleg. d. Resultaten De kinderen hebben een campagnekrant gemaakt om er voor te zorgen dat hun monster gekozen wordt tot topmonster. Organisatie aspecten MonsterMedia bestaat uit negen lessen. Deze lessen kunnen met verschillende intensiteiten ingezet worden, waardoor de leerkracht zelf kan bepalen hoeveel tijd hij wil investeren in dit project: small, medium en large.  Small: alleen de grote online opdrachten (30 minuten per les)  Medium: alle online opdrachten (60 minuten per les).  Large: alle online opdrachten en de extra lessuggesties (grotendeels offline) uit de handleiding (2 uur per les). Bij iedere les staat hoeveel tijd er voor de les nodig is. Het is niet per se nodig dat alle opdrachten gemaakt worden om door te kunnen naar een volgend niveau. De leerkracht bepaalt wanneer een niveau 'uitgespeeld' is. Uitgangspunt is dat leerlingen in tweetallen achter de computer werken. Indien weinig computers beschikbaar zijn, kan er voor gekozen worden de groepjes na elkaar te laten werken. Omdat sommige opdrachten een samenwerkingsaspect hebben, is het beter tenminste drie groepjes tegelijkertijd te laten werken. Kosten Vanaf 1 januari 2007 is MonsterMedia gratis beschikbaar voor alle scholen voor primair onderwijs in heel Nederland. 23 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Wie, wat, waar a. Uitgever Kunstgebouw, de provinciale stichting voor kunst en cultuur in ZuidHolland. http://www.kunstgebouw.nl/ b. Waar is het product te vinden http://www.monstermedia.nl/


3. Informatievaardigheden 3.1 Cinekidstudio Cinekidstudio is een online omgeving waar kinderen met behulp van diverse tools digitale mediaproducties kunnen maken: tekeningen, tekenfilms, videoclips, nieuwsuitzendingen, filmpjes en muziek. Deze online mediaproducties kunnen ze binnen de omgeving van Cinekidstudio ook uitzenden, versturen en delen met anderen. Bij iedere tool is een lesbrief aanwezig om de kinderen bij de hand te nemen en de tool te leren kennen. Doel Doel: Kinderen in staat stellen media te beoordelen door zelf mediaproducties te maken. Hierdoor krijgen kinderen inzicht in de werking van media. Zo maakt CinekidStudio kinderen op een speelse manier mediawijs. Doelgroep Groep 5 t/m 8 Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen De CinekidStudio zet in op creativiteit, participatie en verbeelding (beeld, geluid, muziek, beeldende kunst, taal). De CinekidStudio is te gebruiken in het kader van media- of kunsteducatie, maar ook als 25 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

onderdeel van ICT-onderwijs of bij verwerkingsopdrachten. Het werken met de verschillende MediaMakers sluit goed aan bij kunstzinnige oriëntatie. Sommige MediaMakers sluiten ook aan bij Nederlands (NieuwsMaker) en Natuur en Techniek (TekenTrucMaker/MoovI). Een themaweek kan bijvoorbeeld worden afgesloten met een pagina vol multimediaproducties over het thema. Kerndoel: De leerlingen leren …  zich naar vorm en inhoud uit te drukken bij het geven en vragen van informatie, het uitbrengen van verslag, het geven van uitleg, het instrueren en bij het discussiëren (Nederlands, mondeling onderwijs, Kerndoel 2).  beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 54).  op eigen werk en dat van anderen te reflecteren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 55). Facilitaire & technische zaken Microfoon en boxen of headset zijn nodig bij GeluidMixer, KijkRadio. Bij Foto- & FilmMaker, VideoClipMaker, is ook een webcam nodig. De minimale systeemeisen staan steeds per les aangegeven. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Het lesmateriaal bestaat uit een digitale leeromgeving met hierin 8 tools (MediaMakers) om mediaproducties te maken. Bij iedere MediaMaker is een lesbrief ontwikkeld inclusief een lerarendeel met 26 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

doelen, uitleg over het pakket en beschrijving van de lesbrieven. In het lerarendeel bij iedere lesbrief staan: doel & inhoud in steekwoorden, uitleg over de tool en het belang ervan, doelstelling, minimale systeemeisen en specifieke benodigdheden voor deze lesactiviteiten. De lesbrieven bieden verdere verdieping door in te gaan op de werking van verschillende media, zoals het nieuws, film, videoclips en animaties. Op de website staan ook instructiefilmpjes en online stappenplannen. De filmpjes zijn een aanvulling op de lesbrieven, maar kunnen ook als uitleg gebruiken worden. Scholen hebben gratis toegang tot een eigen schoolpagina in de Cinekidstudio, inclusief een beheersysteem waarin de leerkrachten zelf pagina's maken, opdrachten uitzetten voor de hele klas en de gemaakte werkjes online beoordelen. Ook plaatjes, filmpjes en geluid zijn toe te voegen aan de (thema)opdrachten voor de klas. b. Werkvorm Leerlingen kunnen zelfstandig aan de slag met de lesbrieven. Het is ook mogelijk zonder de lesbrieven met de tools (MediaMakers) van CinekidStudio aan de slag te gaan. De lesbrieven bevatten erg veel tekst. Voor sommige leerlingen van groep 5 zal zeker begeleiding nodig zijn om de activiteit vlot te laten verlopen. Veel leerlingen zullen de voorkeur geven aan zelf ontdekken hoe een tool (MediaMaker) werkt. Dit zal in veel gevallen ook sneller gaan, dan alle uitleg stap voor stap doornemen. Neem de uitleg van de tool met de kinderen door. Daarna kunnen zij zelf hun weg kiezen met behulp van de lesbrief. En zullen ze bij vragen de lesbrieven of elkaar raadplegen. c. Voorbereiding De lesmaterialen zijn kant-en-klaar. Om de website van 27 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

CinekidStudio te kunnen gebruiken moet men zich eerst aanmelden. Via e-mail ontvangt men een wachtwoord en daarna zijn alle onderdelen van de website vrij toegankelijk. Ook leerlingen hebben zo’n persoonlijk account nodig. Als ze een e-mailadres hebben, kunnen ze deze zelf aanmaken. Verder is het raadzaam vooraf goed door te nemen hoe de MediaMakers werken. Dit kan het beste door ze zelf uit te proberen. Enige voorbereidingstijd is dus nodig. Loop de lesbrieven door om te kijken op welke wijze deze ingezet kunnen worden. d. Resultaten In de digitale omgeving is een speciaal gedeelte waar de eigen producties van een klas of de school kunnen worden getoond. Hier kunnen zelfgemaakte opdrachten worden neergezet, en kunnen leerkrachten werk van leerlingen monitoren en berichten plaatsen. Kinderen kunnen hun werk etaleren in de Galerie. Bij iedere tool maken kinderen een afgerond product. Tools zijn los van elkaar te gebruiken. Organisatie aspecten De lesbrieven gaan uit van lessen van ongeveer 50 minuten. Per MediaMaker wisselt het aantal lessen van minstens 2 en maximaal 4: Tekeningmaker (2), Tekenfilmmaker (3), Foto & Filmmakers (2), Geluidmixer (2), Montage maker (3), Tekentrucmaker (4), VideoClipMaker ClipCamDance (3) en Nieuwsmaker KijkRadio (4). Kosten De lesbrieven en materialen voor de leerkracht zijn gratis te downloaden. Papieren exemplaren zijn tegen betaling te bestellen. 28 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Wie, wat, waar a. Uitgever Stichting Cinekid: http://www.cinekid.nl/ b. Waar is het product te vinden De MediaMakers zijn via internet toegankelijk: http://www.cinekidstudio.nl/p/cinekidstudio c. Meer informatie Interessant is dat leerlingen ook buiten school verder kunnen werken aan hun mediaproducties. Het kennen van de inlogcode en een internetverbinding hebben is voldoende. Cinekid is ook te gebruiken voor buitenschoolse activiteiten. Bijvoorbeeld in de mediatheek/bibliotheek. Om ondersteuning of verdieping te bieden verzorgt Cinekid workshops op maat aan leraren, maar ook aan kinderen. Meer informatie hierover kunt u opvragen via [email protected].


3.2 Diploma Veilig Internet Het Diploma Veilig Internet is een gratis lespakket voor leerlingen in de bovenbouw van het basisonderwijs. Het maakt kinderen bewust van de risico’s en het eigen handelen op internet. In vijf hoofdstukken worden diverse thema’s behandeld, zoals juiste informatie vinden, het verstrekken van privégegevens, chatten, e-mailen, downloaden en digitaal pesten. Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan de houding achter de computer. Na elke les worden opdrachten uitgevoerd, die staan in het werkschrift. Het zijn zowel online als offline opdrachten. Ze kunnen klassikaal, in groepen of individueel worden uitgevoerd. Samen met de vier hoofdfiguren Erik, Shanti, Sem en Nienke wordt het lesmateriaal doorlopen. De figuurtjes hebben verschillende interesses en uiteenlopende ervaringen met het world wide web. Alle vier beleven zij het internet op een verschillende manier. Na de lessen volgt een toets, die leidt tot een diploma. Doel Het Diploma Veilig Internet leert scholieren op een verantwoorde en veilige manier om te gaan met de risico’s van het gebruik van het internet. Doelgroep Groep 5-6 en groep 7-8. Het lesmateriaal is beschikbaar op twee verschillende niveaus.


Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen Er zijn diverse opdrachten die geïntegreerd kunnen worden in andere lessen. Bijvoorbeeld de opdrachten waarbij leerlingen een opstel schrijven bij taal of wereldoriëntatie en een chemieproef en splitpenpop maken in het kader van een techniekactiviteit. Kerndoel: De leerlingen leren …  informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema’s, tabellen en digitale bronnen (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 4).  zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving, Kerndoel 35). Facilitaire & technische zaken Per opdracht staat duidelijk aangegeven welke materialen nodig zijn. Een deel van de opdrachten wordt met de computer uitgevoerd en een deel zonder. De examenvragen kunnen worden gedownload. Hierdoor is het mogelijk het examen klassikaal af te nemen. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Het lespakket bestaat uit de website met daarop de volgende onderdelen:    

Lesboek Werkschrift Docentenhandleiding Online examen 31 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html

● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

 Certificaat ‘Diploma Veilig internet’ Er zijn twee niveaus. Diploma Veilig Internet Junior is voor groep 5 en 6, Diploma Veilig Internet is voor groep 7 en 8. Junior is de opstap naar het Diploma Veilig Internet in groep 7 of 8. Junior behandelt dezelfde onderwerpen, echter op een lager niveau en gaat uit van de beginnende internetter. Diploma Veilig Internet voor groep 7 en 8 gaat dieper op de onderwerpen in en vraagt al ervaring op internet van de leerlingen. Om het lespakket te kunnen inzetten is minimaal M5 niveau en begrip van internet vereist. Kinderen moeten weten hoe een browser en e-mail werken. b. Werkvorm De rol van de leerkracht is begeleidend en ondersteunend. Er kan gekozen worden voor een meer klassikale of meer individuele insteek. Beide aanpakken staan in de handleiding beschreven. c. Voorbereiding Doordat de handleiding suggesties geeft over hoe de les kan verlopen, is de voorbereiding minimaal. De werkschriften zullen vooraf gedownload en voor iedere leerling uitgeprint moeten worden. Om aan de slag te kunnen gaan met de eindtoets van Diploma Veilig Internet, zijn er een aantal stappen die u als leerkracht dient te doorlopen: http://diplomaveiliginternet.kennisnet.nl/eindtoets/uitlegleerkracht d. Resultaten De lessenreeks wordt afgesloten met een online examen waarmee een echt diploma kan worden behaald. 32 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Organisatie aspecten Het lespakket bestaat uit een lessenreeks van acht hoofdstukken die in circa tien lessen kunnen worden behandeld. Deze lessen duren gemiddeld 45 minuten. Op de website http://diplomaveiliginternet.kennisnet.nl/ is te lezen in welke periode het examen afgenomen kan worden. Kosten Het lespakket is gratis te downloaden op de website http://diplomaveiliginternet.kennisnet.nl/ Wie, wat, waar a. Uitgever Stichting Kennisnet b. Waar is het product te vinden http://diplomaveiliginternet.kennisnet.nl/ c. Meer informatie Meer informatie over het Diploma Veilig Internet vindt u op de website: http://diplomaveiliginternet.kennisnet.nl/ Dit product wordt ingezet op scholen in het werkgebied van de Columbus, de Onderwijsservicebus. Het is een onderdeel van het aanbod aan producten mediawijsheid (http://www.decolumbus.nl/?page_id=170) van de Columbus.


3.3 FF zoeken Met FF zoeken! kunnen kinderen rond een onderwerp of vraag zelfstandig een zoektocht ondernemen naar informatie. Om de verschillende stappen van het proces (voorbereidingen, bronnen, verslag) te ondersteunen zijn 6 tv-programma’s en gebruikswijzers beschikbaar. De leerkracht kan kiezen welke werkwijze en dus gebruikswijzers gebruikt worden:  Voorbereiding: formuleren van de informatievraag, stappenplan.  Bronnen: mobiele telefoon, Teleblik, interview, internet, schooltv-beeldbank, boek.  Verslag: presentatie, filmpje, powerpoint-presentatie, digitale foto’s, kunstwerk, website, werkstuk met de computer. De eerste 4 tv-programma’s hebben een voorbeeldfunctie: twee kinderen die zelf iets meemaken gaan verder onderzoek doen. De 2 andere filmpjes laten voorbeelden zien van hoe FFzoeken! werkt op school. Ook is er een galerij met voorbeelden. Het materiaal is ook zonder televisie afleveringen bruikbaar. Doel Doel: Leerlingen leren …  gevarieerde bronnen te hanteren in een vakoverschrijdende aanpak.  resultaten van onderzoek te verwerken in een zelf geschreven, getekend, gefotografeerd of gefilmd verslag.  omgaan met diverse media bij de verslaglegging van de zoektocht. 34 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Doelgroep Leerlingen in groep 5, 6 en 7. Voor groep 5 zal het aan de moeilijke kant zijn. Wel staan er in de handleiding suggesties om in groep 5 de inhoud te beperken. Voor groep 8 is het materiaal ook goed bruikbaar. Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen FF Zoeken! kan gebruikt worden bij Taal en Wereldoriëntatie op het moment dat kinderen een werkstuk gaan maken. Het kan echter ook ingezet worden in het kader van kunstzinnige oriëntatie. Daarnaast zijn een aantal gebruikswijzers ook in te zetten om kinderen te leren werken met de computer (vb PowerPoint, Word, internet etc). Kerndoel: De leerlingen leren …  informatie te verwerven uit gesproken taal. (Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven.) (Nederlands, mondeling onderwijs, Kerndoel 1)  informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema’s, tabellen en digitale bronnen (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 4).  beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 54). Facilitaire & technische zaken Er is een internetverbinding nodig om de televisie afleveringen te bekijken. De overige materialen kunnen afgedrukt worden, waardoor tijdens de lessen geen internet nodig is.


Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal FF zoeken! bestaat uit een website waar al het benodigde materiaal toegankelijk is. Een algemene handleiding voor de leerkracht, gebruikswijzers voor leerlingen en handleidingen per gebruikswijzer voor de leerkracht. In het leerkrachtmateriaal staat ook achtergrondinformatie. De gebruikswijzers en de handleidingen zijn beschikbaar in de vorm van PDF’s. De gebruikswijzers kunnen niet digitaal ingevuld worden. De website is bij de les niet per se nodig. Eigenlijk alleen om de filmpjes te bekijken. Het materiaal is vooral tekstgericht. Het zoeken van informatie wordt goed ondersteund. Verder wordt veel aandacht besteed aan de knoppenkunde van PowerPoint en Word die nodig is voor het maken van een werkstuk of spreekbeurt. De manier waarop kinderen hun informatie inhoudelijk kunnen ordenen en weergeven, komt niet aan de orde. Verder is het opvallend dat het stappenplan voor het maken van een werkstuk begint met het maken van een voorkant van het werkstuk inclusief een mooie lay-out. b. Werkvorm Kinderen kunnen in kleine groepjes werken. Het materiaal is deels leerkrachtgestuurd en deels leerlinggestuurd. Daar waar informatieoverdracht plaats vindt, heeft de leerkracht een traditionele rol. Op het moment dat leerlingen aan de slag gaan met de gebruikswijzers, kan dit deels zelfstandig. De leerkracht heeft hier een meer begeleidende rol. Het materiaal beschrijft stap voor stap wat leerlingen moeten doen. Het materiaal bevat veel tekst die soms vrij moeilijk is. Kinderen die niet zo vaardig zijn in lezen, zullen hierbij wel wat ondersteuning nodig hebben. 36 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

c. Voorbereiding Het materiaal is kant en klaar. Per les staat beschreven: doel, onderwerp, beginsituatie, rol leerkracht, organisatie, lesverloop en evaluatie. Het enige dat de leerkracht moet doen, is kiezen welke onderdelen hij aan de orde wil stellen en de bijbehorende handleidingen en gebruikswijzers doorlezen. d. Resultaten Met behulp van de gebruikswijzers maken kinderen een werkstuk. Organisatie aspecten Kinderen werken in groepjes aan inhoudelijke onderwerpen. Het materiaal geeft geen lesplanning aan met urenindicatie. Het aantal lessen dat het project omvat staat niet aangegeven. De leerkracht kan kiezen uit verschillende onderdelen en beslist daarmee hoeveel tijd besteed wordt. Wie het hele proces wil doorlopen van voorbereiding (vraag stellen & stappenplan), tot bronnen raadplegen en verslag, moet rekenen op minstens 4 tot 5 lessen. Kosten Gratis Wie wat waar a. Uitgever Stichting Teleac/NOT b. Waar is het product te vinden http://www.schooltv.nl/docent/project/1561542/ff-zoeken/ 3.4 Klassefilm 37 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Klassefilm is het landelijke educatieve filmprogramma voor het primair onderwijs. Jaarlijks worden in Klassefilm zes speciaal geselecteerde films geprogrammeerd. Ze worden vertoond in 60 bioscopen en filmtheaters op 45 locaties in het land. Bij elke film is lesmateriaal ontwikkeld dat voorziet in een les voorafgaand aan en volgend op de filmvoorstelling. Aan sommige thema's is een educatieve game gekoppeld, die leerlingen zelfstandig kunnen spelen. Doel Kinderen leren via een combinatie van reflectieve en actieve werkvormen media begrijpen en gebruiken. Door te leren omgaan met beeldtaal, leren ze films anders en intensiever te beleven. Klassefilm volgt een doorlopende leerlijn. Stap voor stap leren kinderen over filmische onderwerpen die aansluiten bij hun belevingswereld en ontwikkelingsfase waar zij zich op een bepaalde leeftijd in bevinden. Doelgroep Groep 3 t/m 8, onderverdeeld in de subdoelgroepen 3 t/m 5 en 6 t/m 8. Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen De leerdoelen van Klassefilm sluiten aan bij de Kerndoelen van talen, geschiedenis en kunstvakken. Klassefilm wordt ook wel ingepast in cultuurmenu’s. Kerndoel: De leerlingen leren … 38 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

 informatie te verwerven uit gesproken taal. (Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven.) (Nederlands, mondeling onderwijs, Kerndoel 1)  beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 54).  op eigen werk en dat van anderen te reflecteren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 55). Facilitaire & technische zaken Het vervoer van en naar de bioscoop moet de school zelf organiseren en betalen. Verder is in de meeste gevallen een DVD-speler nodig. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Het lesmateriaal bestaat uit een handleiding voor docenten (tevens bruikbaar als filmposter) waarin een stapsgewijs uitgewerkte opzet is opgenomen van een les vóór en na de filmvertoning. In de handleiding staan ook tips en alternatieve lessuggesties om de lessen uit te breiden of in te korten. Bij de handleiding horen kopieerbare werkbladen voor de leerlingen. Bij het lesmateriaal hoort soms ook een dvd met beeldfragmenten. Verder zijn er twee aparte websites beschikbaar: één voor de middenbouw en een voor de bovenbouw. Op de website voor de bovenbouw kunnen kinderen extra informatie vinden over de films, hun mening geven, meer te weten komen over MovieSquad (filmjury voor kinderen), verwijzingen vinden naar gerelateerde websites en allerlei activiteiten doen (games). Deze activiteiten gaan over monteren, een filmposter maken, media vroeger en nu (mediaspel) 39 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

en over filmgeluiden. Op de website voor de onderbouw kunnen kinderen ook het mediaspel spelen, trailers van de films bekijken, een filmposter maken, een e-card sturen, een schuifpuzzel maken en leren over het effect van filmgeluiden. Op deze websites is ook een docentenpagina te vinden met achtergrondinformatie over filmische thema’s. Bijvoorbeeld over het ontstaan van film en de belangrijkste filmgenres. Deze informatie kan aanvullend aan het lesmateriaal van Klassefilm gebruikt worden, maar ook los van de filmlessen. b. Werkvorm De werkbladen bevatten opdrachten die veelal zelfstandig kunnen worden uitgevoerd. De lessen worden geleid door de leerkracht. De websites kunnen kinderen zelfstandig bezoeken. Kinderen in de bovenbouw worden op de website digitaal ondersteund door de digitale agent Marilyn, kinderen in de onderbouw door Wizzy. c. Voorbereiding De voorbereiding van de lessen is weinig werk. De werkbladen zullen gedownload en geprint moeten worden en de leerkracht zal de benodigde filmfragmenten vooraf op de DVD moeten bekijken. Indien de film in de bioscoop wordt bekeken, moet dit ruim van te voren worden aangemeld. Het vervoer naar de bioscoop moet zelf geregeld worden en is voor eigen rekening. Ook moeten ouders op de hoogte worden gesteld van dit bezoek. Op de website is een kant-en-klare informatiebrief voor ouders beschikbaar waarin uitleg gegeven wordt over het project.

Organisatie aspecten 40 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Werken aan Klassefilm volgens de opzet, neemt minstens drie lessen in beslag. Een voorbereidende les, het bekijken van de film en een afsluitende les. In de handleiding worden ook tips en alternatieve lessuggesties gegeven om de lessen uit te breiden of in te korten. De websites kunt u ook los van de lessen inzetten. Indien de film in de bioscoop wordt bekeken en dus aansluit bij het actuele filmaanbod van het schooljaar, moet dit via de bemiddelende instellingen worden aangemeld. Vanuit het Eye instituut krijgen de bemiddelende instellingen rond maart/april het aanbod toegestuurd. De geselecteerde films en ook de vertoningsperiode staat per gemeente vast. Dit aanbod wordt doorgestuurd naar de basisscholen met het verzoek zich voor een bepaalde datum op te geven. De scholen die zich aangemeld hebben ontvangen de lesbrieven inclusief een begeleidende brief wanneer en op welk tijdstip zij ingeroosterd zijn om een bepaalde film te komen bekijken. Houd er rekening mee dat het vervoer naar de bioscoop zelf geregeld en betaald moet worden. Indien het een probleem is om de film in de bioscoop te bekijken, dan is het ook mogelijk om een film uit een voorgaand jaar te huren of te lenen in de bibliotheek en op school te bekijken. Kosten Deelname aan Klassefilm kost inclusief het bioscoopbezoek een bedrag per leerling. Voor dit bedrag ontvangt u toegang tot de filmvoorstelling voor iedere ingeschreven leerling én een lespakket, bestaande uit een docentenhandleiding, kopieerbare werkbladen én een DVD met filmfragmenten. Reiskosten zijn voor rekening van de school. 41 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Voor scholen die niet deelnemen aan Klassefilm zijn de docentenhandleiding en de DVD met filmfragmenten te bestellen op de website. De werkbladen voor leerlingen zijn gratis te downloaden. Wie, wat, waar a. Uitgever Klassefilm is een initiatief van het Nederlands Instituut voor Filmeducatie (NIF), opgegaan in Eye, het filmmuseum in Amsterdam. b. Waar is het product te vinden Klassefilm wordt in het onderwijs aangeboden door regionale en lokale bemiddelingsinstellingen. Zij verwerken de inschrijvingen en onderhouden het contact met de plaatselijke bioscoop. Inschrijven voor Klassefilm kan alleen via regionale of lokale bemiddelende instellingen. Bemiddelende instellingen in Zeeland: Kunsteducatie Walcheren(http://www.kunsteducatiewalcheren.nl) , tel. 0118414928, Toonbeeld in Terneuzen (http://www.terneuzen.nl/toonbeeld/), tel. 0115-455944 Algemene informatie is te vinden op www.klassefilm.nl c. Meer informatie Er bestaat ook de mogelijkheid om buiten schooltijd Klassefilm te bezoeken. Zo krijgen kinderen de mogelijkheid om met hun ouders of familie naar deze films te gaan en kan deze inhoud ook gebruikt worden voor naschools aanbod.


3.5 MonsterMedia MonsterMedia is media-educatie in de vorm van een game. In MonsterMedia creëren de leerlingen online een eigen fabeldier, een mediamonster. Het monster groeit door veel over de geschiedenis van media te leren, dingen op te zoeken en zelf met media te spelen. De wereld van Mediana wordt bevolkt door mediamonsters die leven van spam, cookies, bits en bites. Topmonster Laskoo is de baas van Mediana, maar hij wordt oud en hij moet opgevolgd worden. Kinderen worden uitgedaagd in tweetallen een monsterbaby te adopteren en hem tot het slimste wezen van het web te vormen. Voor kinderen zijn de moderne media de gewoonste zaak van de wereld. Die vormen immers een vanzelfsprekend onderdeel van hun dagelijks bestaan. In deze game ontdekken de kinderen hoe het leven zou zijn zonder die hedendaagse transportmiddelen voor informatie, communicatie en entertainment. Deze mediamonsters doorlopen zeven niveaus in webwereld Mediana, die zijn weergegeven als verschillende werelden. Elke wereld bevat een aantal vragen en opdrachten die verband houden met de campagne die kinderen opzetten om te zorgen dat hun monster tot topmonster wordt gekozen. De volgende onderwerpen worden behandeld: de vroege media, geluid (radio en telefoon), schrift (verschil tussen subjectieve en objectieve teksten), stilstaand beeld (kunst, fotografie), bewegend beeld (film en televisie), digitalisering (de digitale wereld), mediaconvergentie (alle media samen). Verder is er ruimte voor reflectie aan de hand van de campagne. Het winnende monster publiceert zelf op de website van MonsterMedia. Verder is er de MonsterEditor (digitale 43 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

gereedschapskist) om het monster te maken. Deze wordt steeds actief na het behalen van een minimaal aantal punten per wereld. Doel MonsterMedia stimuleert het mediabewustzijn van kinderen. Leerlingen maken kennis met verschillende multimediatechnieken door te reflecteren op en het produceren van media. Zo leren kinderen…  over de geschiedenis van de belangrijkste media in de huidige maatschappij, zodat ze weten waar deze media vandaan komen.  media-uitingen te evalueren met behulp van analysevragen, zodat ze in staat zijn hierover een onderbouwde mening te geven.  informatie te verzamelen en te selecteren.  actief om te gaan met de media om hen heen, zodat ze een beeld krijgen van de processen die schuilgaan achter de media die hen dagelijks omringen, en zodat ze zelf dingen kunnen publiceren met behulp van (interactieve) media. Doelgroep Groep 7 en 8 Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen Kerndoel: De leerlingen leren…  informatie en meningen te ordenen bij het lezen van school- en studieteksten en andere instructieve teksten, en bij systematisch geordende bronnen, waaronder digitale bronnen (Nederlands, schriftelijk onderwijs, Kerndoel 6). 44 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

 informatie en meningen te vergelijken en te beoordelen in verschillende teksten (Nederlands, schriftelijk onderwijs, Kerndoel 7).  leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren (Oriëntatie op jezelf en de wereld, tijd, Kerndoel 51).  beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 54).  op eigen werk en dat van anderen te reflecteren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 55). In de handleiding staat per activiteit de relatie met de Kerndoelen aangegeven. Facilitaire & technische zaken Per tweetal is een computer nodig, waarop Word en Flash geïnstalleerd zijn. Verder zijn er geluidsboxen nodig of koptelefoons met een splitter, zodat kinderen in tweetallen kunnen werken. Het is geen probleem wanneer de gebruikte computers niet in dezelfde ruimte staan. Ook moet er digitale ruimte op het computernetwerk beschikbaar zijn zodat kinderen hun werk op kunnen slaan. Voor het printen van de campagnekrant is een (kleuren)printer nodig. Verder is het handig als kinderen de beschikking hebben over een digitale fotocamera en een scanner. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal MonsterMedia bestaat uit een digitale leeromgeving voor de leerling en de leerkracht. De webomgeving voor de kinderen leidt hen door verschillende werelden heen. De leerkracht heeft toegang tot een 45 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

aparte leerkrachtmodule. Hier kan hij leerlingen toevoegen, groepjes aanmaken, stellingen plaatsen voor de groep, de groepen doorzetten naar een volgende wereld en toegang krijgen tot veelgestelde vragen en de handleiding. Deze handleiding biedt zeer uitgebreide informatie over de game, de achtergronden bij de game en alle game elementen. Ook is een uitgebreide beschrijving per les te vinden: duur, leerdoelen, relatie Kerndoelen, benodigdheden en een concrete lesbeschrijving van wat er van de leerkracht verwacht wordt. b. Werkvorm Zelfstandig werken in tweetallen wordt afgewisseld met klassikale activiteiten die door de leerkracht geleid worden. De zelfstandige opdrachten doen beroep op één van de leerstijlen van Kolb: doener, denker, bezinner en beslisser. Kinderen kiezen zelf welke opdracht zij willen doen op basis van hun voorkeur. In de handleiding staat precies beschreven welke activiteit bij welke leerstijl past. c. Voorbereiding Het materiaal is kant-en-klaar. Wel dient de leerkracht vooraf een inlog aan te vragen. Vervolgens kunnen leerlingen aangemaakt worden en groepjes leerlingen samengesteld worden inclusief een inlog. Bij het samenstellen van de tweetallen kan de leerkracht rekening houden met de vorm van de opdrachten, die met regelmaat tekstueel van aard zijn. Ook zal een keuze gemaakt moeten worden voor de large, small of medium variant. De handleiding geeft hierover uitleg. d. Resultaten De kinderen hebben een campagnekrant gemaakt om er voor te zorgen dat hun monster gekozen wordt tot topmonster. 46 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Organisatie aspecten MonsterMedia bestaat uit negen lessen. Deze lessen kunnen met verschillende intensiteiten ingezet worden, waardoor de leerkracht zelf kan bepalen hoeveel tijd hij wil investeren in dit project:  Small: alleen de grote online opdrachten (30 minuten per les)  Medium: alle online opdrachten (60 minuten per les).  Large: alle online opdrachten en de extra lessuggesties (grotendeels offline) uit de handleiding (2 uur per les). Bij iedere les staat hoeveel tijd er voor de les nodig is. Het is niet per se nodig dat alle opdrachten gemaakt worden om door te kunnen naar een volgend niveau. De leerkracht bepaalt wanneer een niveau 'uitgespeeld' is. Uitgangspunt is dat leerlingen in tweetallen achter de computer werken. Indien weinig computers beschikbaar zijn, kan er voor gekozen worden de groepjes na elkaar te laten werken. Omdat sommige opdrachten een samenwerkingsaspect hebben, is het beter tenminste drie groepjes tegelijkertijd te laten werken. Kosten Vanaf 1 januari 2007 is MonsterMedia gratis beschikbaar voor alle scholen voor primair onderwijs in heel Nederland. Wie, wat, waar a. Uitgever Kunstgebouw, de provinciale stichting voor kunst en cultuur in ZuidHolland. http://www.kunstgebouw.nl/ b. Waar is het product te vinden http://www.monstermedia.nl/ 47 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

3.6 Slimmerkunde Slimmerkunde leert leerlingen en docenten over slim gebruik van internet en sociale media bij studie en geeft tips om slimmer te leven. De lesmethode informeert over o.a. het zoeken van informatie, omgaan met blogs of veilig internetten. Doel  Leerlingen kunnen efficiënter, slimmer en sneller werken door gebruik te maken van de nieuwste internettools.  Leerlingen ontwikkelen een attitudeverandering.  Docenten worden meer mediawijs Doelgroep Leerlingen bovenbouw PO en VO Leerkrachten en docenten Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen Slimmerkunde is voor leerlingen in het voortgezet onderwijs een handreiking om hun digitale vaardigheden (internettools) verder te ontwikkelen en zo op een veilige, snelle efficiënte en leerzame manier te studeren en te leven. De methode is ook interessant voor leerlingen in de bovenbouw van het primair onderwijs. Het materiaal kan ingezet worden bij alle vakken waarbij een werkstuk of een ander soort presentatie gemaakt moet worden.


Kerndoel: De leerlingen leren…  informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema’s, tabellen en digitale bronnen (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 4).  informatie en meningen te vergelijken en te beoordelen in verschillende teksten (Nederlands, schriftelijk onderwijs, Kerndoel 7).  zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving, Kerndoel 35). Facilitaire & technische zaken Per leerling of per groepje is een computer met internetverbinding nodig. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal De methode bestaat uit een boekje met opdrachten en een website. Vier virtuele gidsen leiden de gebruiker aan de hand van thema’s op een prikkelende manier door het boek. Deel 1 gaat over slimmer leren met internet en het beter benutten van sociale media. Deel 2 gaat over slimmer leven. De website biedt meer informatie, links en tips, nieuwe thema’s, een handleiding en workshops voor docenten. b. Werkvorm De methode Slimmerkunde kan flexibel ingezet worden. Het materiaal kan gebruikt worden in verschillende vakgebieden. Het kan in zijn geheel worden gebruikt. Maar het is ook mogelijk om met onderdelen aan de slag te gaan. Leerlingen kunnen zelfstandig 49 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

werken aan deel 1. Ze worden met de lesstof uitgedaagd om zich nieuwe vaardigheden eigen te maken. De lessen in deel 2 zijn geschikt om klassikaal te bespreken. c. Voorbereiding De leerlingen kunnen direct met het boek en de website aan de slag. De thema’s in deel 2 vragen voorbereidingstijd van de docent voor bespreking in de klas. d. Resultaten Leerlingen nemen een andere houding aan ten op zichte van Internet na het doorlopen van de cursus. Leerlingen kunnen hun eigen tips rondom de mogelijkheden van internet zoveel mogelijk delen met andere mensen. De beste inzending krijgt de Slimmerkunde Award. Organisatorische aspecten De methode is zeer geschikt om flexibel in te zetten. Zelfstandig werken staat centraal. Kosten Een Slimmerkunde-les proberen met een gratis download via http://www.malmberg.nl/Voortgezet-onderwijs/Methodes/MensMaatschappij/Slimmerkunde/LesmethodeSlimmerkunde/Slimmerkunde_download.htm Het leerlingkatern is te bestellen via http://www.malmberg.nl/Voortgezet-onderwijs/Webshop/MensMaatschappij/Slimmerkunde.htm


Wie wat waar a. Uitgever Slimmerkunde is een uitgave van Malmberg in ’s Hertogenbosch. b. Waar is het product te vinden www.slimmerkunde.nl c. Meer informatie Filmpje over slimmerkunde: http://www.youtube.com/watch?v=z7IFqHoMc9o U kunt het materiaal ook lenen in de Zeeuwse bibliotheken.


3.7 Webkwestie De website Webkwestie bevat een groot aantal webkwests. Een WebKwestie is een onderzoeksgerichte opdracht waarbij de informatie voor het grootste deel afkomstig is uit bronnen op internet. Voor een WebKwestie gaan leerlingen op zoek naar een antwoord op een vraag. Daarna verwerken zij de verworven informatie in een eindproduct. Dat kan een oplossing voor een probleem zijn, een hypothese, een ontwerp voor een poster of het maken van een maquette. Er zijn webkwesties beschikbaar voor verschillende vakken over uiteenlopende onderwerpen. Allemaal met de vaste opzet die een webkwestie markeert: een uitdagende taak; informatiebronnen; een beschrijving van het te doorlopen proces; ingebouwde begeleidingscomponenten om het proces te ondersteunen en een afsluiting. In een inleiding wordt doel en achtergrond van de opdracht uitgelegd. De opdracht wordt in een context geplaatst en heeft een duidelijke plaats in het curriculum. De opdracht bevat een overzicht van de informatiebronnen. Vaak zullen dit internetsites zijn, maar ook boeken, kranten en tijdschriften. De opdracht bevat zo nodig aanwijzingen voor het verwerken van de informatie. Deze aanwijzingen kunnen bestaan uit deelvragen of aanwijzingen om schema’s, tijdsbalken en diagrammen te gebruiken. De leerlingen geven de resultaten van hun onderzoek weer in een schriftelijk verslag, een mondelinge presentatie, een diapresentatie, een PowerPoint presentatie of een internetsite.


Doel Leerlingen leren aan de hand van gerichte vragen en een aantal gegeven bronnen informatie te selecteren, beoordelen en verwerken. Doelgroep Groep 6 t/m 8 Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen De werkwijze van een webkwestie kan bij verschillende vakken toegepast worden. Op de website zijn de webkwesties ingedeeld per vakgebied. Leerlingen gaan aan de slag met het leren verwerven en verwerken van informatie aan de hand van een inhoudelijk onderwerp. Kerndoel: De leerlingen leren …  informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema’s, tabellen en digitale bronnen (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 4).  naar inhoud en vorm teksten te schrijven met verschillende functies, zoals: informeren, instrueren, overtuigen of plezier verschaffen (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 5).  informatie en meningen te ordenen bij het schrijven van een brief, een verslag, een formulier of een werkstuk. Zij besteden daarbij aandacht aan zinsbouw, correcte spelling, een leesbaar handschrift, bladspiegel, eventueel beeldende elementen en kleur (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 8).


 beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 54).  op eigen werk en dat van anderen te reflecteren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 55). Facilitaire & technische zaken Geen bijzonderheden. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Website met gestructureerde zoekopdrachten die geordend zijn naar verschillende vakgebieden. Bij iedere webkwestie is een leerkrachtenpagina beschikbaar. Hier staat korte informatie. De invulling van de leerkrachtinformatie verschilt per webkwestie. b. Werkvorm De webkwesties zijn zo opgezet dat ze zonder tussenkomst van de leerkracht door leerlingen uitgevoerd kunnen worden. c. Voorbereiding Leerlingen kunnen zelfstandig een webkwestie uitzoeken en uitvoeren. Voor gebruik zal bij de leerkracht wel bekend moeten zijn hoe een webkwestie werkt. Een leerkracht kan een webkwestie uitproberen of kijken bij algemene informatie over webkwesties. Indien alle leerlingen met een zelfde webkwestie gaan werken of indien een bepaald inhoudelijk thema aan de orde moet komen, zal vooraf tijd genomen moeten worden om een webkwestie uit te kiezen.


d. Resultaten Alle webkwesties leveren een eindresultaat op. De informatie die tijdens de webkwestie verzameld wordt, verwerken kinderen in een eindproduct. Dit kan een oplossing voor een probleem zijn, maar ook een hypothese, een ontwerp voor een poster of het maken van een maquette. Organisatie aspecten De leerling besteedt gemiddeld één tot drie lesuren aan een webkwestie. Wie, wat, waar a. Uitgever John Demmers b. Waar is het product te vinden www.webkwestie.nl , klik op Basis Onderwijs c. Meer informatie De bibliotheek Zeeuws Vlaanderen heeft een speciale webkwestie ontwikkeld voor leerlingen in groep 7 en 8. De webkwestie Het nieuwste boek van (zie bijlage 1) vraagt leerlingen een schrijver te helpen bij het bedenken van een plot voor een nieuw boek. Ook musea beschikken over webquests voor leerlingen vanaf groep 7. Via deze webquests (zie bijlage 2) verdiepen leerlingen zich in een thema van het museum.


3.8 Sterren dansen op sites Wat is een goede website? En hoe beoordeel je dat eigenlijk? De leerlingen mogen hun waardering, uitgedrukt in sterren, geven aan websites die ze vaak bezoeken. Welke website krijgt de meeste sterren? Doel  Leerling kritisch leren kijken naar websites  Leerling kent de verschillende criteria om websites te beoordelen  Leerling vormt een oordeel over websites Doelgroep Leerlingen groep 7/8 basisonderwijs, bovenbouw speciaal onderwijs en de leerlingen onderbouw van het voortgezet onderwijs. Suggestie voor inzet & relatie kerndoelen Voor het basisonderwijs kan de les worden ingezet in het kader van burgerschapsvorming en beeldende vorming. Kerndoel: De leerlingen leren …  zich naar vorm en inhoud uit te drukken bij het geven en vragen van informatie, het uitbrengen van verslag, het geven van uitleg, het instrueren en bij het discussiëren (Nederlands, mondeling onderwijs, Kerndoel 2).  informatie te beoordelen in discussies en in een gesprek dat informatief of opiniërend van karakter is en leren met 56 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●









argumenten te reageren (Nederlands, mondeling onderwijs, Kerndoel 3). informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema’s, tabellen en digitale bronnen . (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 4). informatie en meningen te vergelijken en te beoordelen in verschillende teksten (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 7). zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en maatschappij, Kerndoel 35). beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren (kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 54).

Facilitaire & technische zaken  Een (digi)bord voor het maken van een schema met favoriete sites.  Per groep van 4 à 5 leerlingen een computer + een werkblad voor de notulist. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Het lespakket bestaat uit een handleiding voor de leerkracht die downloaden is via www.goudenapenstaart.nl/voor-scholen. Daar is ook een werkblad voor de leerlingen beschikbaar. b. Werkvorm De leerkracht heeft een begeleidende taak. Hij/zij dient door te vragen, samenvatten, terugkoppelen. 57 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Bij deze lessen wordt gebruik gemaakt van de volgende werkvormen:  Zelfstandig werken  Samenwerken in groepjes waarin een aantal leerlingen een taak heeft (notulist, voorzitter). In deze fase zullen de leerlingen bezig zijn met meningsvorming en argumentatie.  Klassikaal bij de instructie en afsluiting. Bij de afsluiting is ook ruimte voor discussie. Hierin kunnen de leerlingen hun mening herzien. c. Voorbereiding De leerlingen moeten zich thuis voorbereiden door een lijstje te maken met hun 3 favoriete website. De leerkracht moet deze vervolgens in een schema zetten waar een top 5 uit voortvloeit. Deze top 5 moet op het bord worden gezet. Verder zorgt de leerkracht voor werkbladen maakt stemborden. Het heeft de voorkeur dat de leerkracht zich verdiept in de criteria die op de site worden genoemd. d. Resultaten De leerlingen leren kritisch kijken naar websites die ze zelf als favoriet hebben aangewezen. Door bepaalde criteria te gebruiken leren ze beargumenteren en daardoor een oordeel te vormen. Organisatie aspecten De handleiding bevat een lijst met benodigdheden, een duidelijk stappenplan voor de opbouw van de les, de benodigde tijd per onderdeel, enz. De les duurt ca. 50 min.


Kosten De les is gratis te downloaden. Wie, wat, waar a. Organisatie / uitgever De les is ontwikkeld door Stichting ‘Mijn kind online’. b. Waar is het product te vinden www.goudenapenstaart.nl/voor-scholen


4. Reclame 4.1 Mediamovies Mr Right reclame en commercie MediaMovies is een instrument waarmee de leerkracht in groep 7 en 8 kan werken aan mediawijsheid. Met dit project krijgen alle leerkrachten in de bovenbouw van het basisonderwijs snel en gemakkelijk de beschikking over praktische middelen om in hun les aandacht te besteden aan mediawijsheid. In twaalf filmpjes van drie minuten komen de volgende onderwerpen aan bod:          


De filmpjes zijn te vinden op http://www.schooltv.nl/weekjournaal/3057214/mediamovies


Doel De leerlingen leren dat reclames interessanter worden gemaakt met behulp van een aantal trucjes. Aan het eind van de les:  kunnen de leerlingen een aantal van deze trucjes uitleggen.  kunnen de leerlingen zelf voor een product of dienst reclame maken, waarbij ze het product of de dienst zodanig aan moeten prijzen dat mensen verleid worden tot koop.  weten de leerlingen dat reclame misleidend kan zijn. Doelgroep Groep 7 en 8; leerkrachten primair onderwijs en aankomende leerkrachten. Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen In de les worden voorbeelden van reclame bekeken en besproken. Reclame van bedrijven en van de overheid. Er wordt ingegaan op de vraag of reclame voor gratis ook echt altijd gratis is. En wat mag wel en wat mag niet. Leerlingen doen een proef met een bepaald product en gaan zelf reclame maken. Er kan bij meerdere vakken aandacht besteed worden aan het onderwerp Kerndoel: De leerlingen leren……  informatie te beoordelen in discussies en in een gesprek dat informatief of opiniërend van karakter is en leren met 61 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●









argumenten te reageren (Nederlands, mondeling onderwijs Kerndoel 3). informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema’s,tabellen en digitale bronnen (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 4). naar inhoud en vorm teksten te schrijven met verschillende functies, zoals: informeren, instrueren, overtuigen en plezier verschaffen (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 5) zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving, Kerndoel 35). op eigen werk en dat van anderen te reflecteren (Kunstzinnige Oriëntatie, Kerndoel 54)

Facilitaire & technische zaken Benodigdheden: papier, stiften, kleurpotloden en andere knutselspullen; digitale camera / telefoon met camera, computer. Een deel van de opdrachten wordt met de computer uitgevoerd, een deel zonder. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Het lespakket bestaat uit een website met filmpjes en een docentenhandleiding. b. Werkvorm Leerkrachten begeleiden en ondersteunen. Het filmpje kan klassikaal worden bekeken. Daarna gaan de leerlingen in groepjes aan de slag en vindt klassikale terugkoppeling plaats.


Bij deze lessen wordt gebruik gemaakt van de volgende werkvormen:  Vragen stellen en doorvragen. Leerlingen formuleren een antwoord en komen tot nieuwe inzichten. Zij leren ervaringen te delen met de groep.  Discussie, leerlingen vormen een eigen mening, leren hun standpunt te bepalen en deze helder te formuleren. Bij discussie staat het uitwisselen van meningen, kennis en inzichten centraal, op basis van goede argumenten.  Productie : delen van kennis en verwerven van vaardigheden , door zelf aan de slag te gaan met tekst, beeld, geluid, interactie, etc.  De leerkracht is het klankbord van de leerlingen. Door kritisch te luisteren en te kijken, terug te koppelen, door te vragen, aan te wakkeren en samen te vatten.  Rollenspel c. Voorbereiding Betreft een kant en klaar product. In de handleiding zijn suggesties opgenomen voor het werken met het product in de klas. De voorbereiding door de leerkracht is beperkt. Hij/ zij verzamelt vooraf verschillende voorbeelden van reclame om in de klas te laten zien. Vragen en opdrachten staan in de handleiding. d. Resultaten De leerlingen werken eerst klassikaal en daarna in groepjes aan en met diverse reclame-uitingen. Ze kunnen aan het eind van de les reclame maken voor een zelfverzonnen product.


Organisatie aspecten De lesduur hangt af van de keuzes die de leerkracht maakt. Kosten De handleiding kan gratis worden gedownload (als pdf onder een Creative Commons licentie) via de websites van de in MediaMovies samenwerkende partijen. Wie, wat, waar a. Organisatie / uitgever Teleac i.s.m. stichting Mijn Kind Online, Iselinge Hogeschool. De filmpjes zijn gemaakt door Pabo studenten. b. Waar is het product te vinden Het filmpje: http://www.schooltv.nl/weekjournaal/3057214/mediamovies/item/2 742411/reclame/ De handleiding: http://downloads.kennisnet.nl/mediawijzer/HandleidingMediamovies .pdf


4.2 Reklame Rakkers Reklame Rakkers leert kinderen vaardigheden die nodig zijn om de media en de commerciële omgeving (reclameboodschappen) beter te begrijpen. Daardoor kunnen zij zich ontwikkelen tot bewuste (kinder)consumenten. Doel  Leerlingen weerbaarder te maken met betrekking tot reclameboodschappen  Verbeteren van de commerciële vaardigheden van kinderen  De leerlingen zich bewust te laten worden van keuzeprocessen. En hen te leren onderscheid te maken tussen wensen en behoeften  De leerlingen het onderscheid tussen commerciële wensen (kosten geld) en maatschappelijk/sociale wensen (kosten geen geld) te leren  De leerlingen inzicht te laten krijgen in de rol van de media en ‘peergroups’ bij het maken van keuzes. Doelgroep Leerlingen van groep 5-8 primair onderwijs Leerkrachten Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen Reklame Rakkers besteedt aandacht aan vragen als ‘Wat is een medium?’, ‘Welke media zijn er’, ‘Wat is reclame?’, ‘Welke soorten reclame zijn er?’ en ‘Wat is een merk?’ Door de lessen worden kinderen meer weerbaar gemaakt tegen de commerciële druk van 65 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

adverteerders. Het materiaal kan ingezet worden bij Nederlands, Oriëntatie op jezelf en de Wereld en Kunstzinnige Oriëntatie. Kerndoel: De leerlingen leren…  informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren die informatie gestructureerd weer te geven (Kerndoel 1) .  zich naar vorm en inhoud uit te drukken bij het geven en vragen van informatie, het uitbrengen van verslag, het geven van uitleg, het instrueren en bij het discussiëren (Kerndoel 2).  informatie te beoordelen in discussies en in een gesprek dat informatief of opiniërend van karakter is en leren met argumenten te reageren (Kerndoel 3).  naar inhoud en vorm teksten te schrijven met verschillende functies, zoals: informeren, instrueren, overtuigen of plezier verschaffen (Kerndoel 5).  informatie en meningen te vergelijken en te beoordelen in verschillende teksten (Kerndoel 7)  informatie en meningen te ordenen bij het schrijven van een verslag, formulier of werkstuk. Zij besteden daarbij aandacht aan beeldende elementen en kleur (Kerndoel 8).  zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument (Kerndoel 35).  over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: televisie en computer (Kerndoel 52).  beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren (Kerndoel 54).  op eigen werk en dat van anderen te reflecteren (Kerndoel 55). 66 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Facilitaire & technische zaken Het lespakket is gratis te downloaden na registratie via http://www.mediarakkers.nl/index.php?option=com_comprofiler&tas k=registers. Er is een docentenhandleiding en er zijn vier korte filmpjes en werkbladen voor de leerlingen. Tijdens de lessen worden filmpjes vertoond. Hiervoor is een computer, internetverbinding en smartboard nodig. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal De methode bestaat uit 4 modules. 1. Oriëntatie op de commerciële omgeving en jezelf als consument. 2. Herkenning van reclame. 3. Begrip van reclame. 4. Kritische attitude ten opzichte van reclame. Bij iedere module die uitgebreid beschreven is in de handleiding zijn werkbladen voor de leerlingen. b. Werkvorm Leerlingen gaan aan de slag met individuele opdrachten en daarna volgt klassikale bespreking. c. Voorbereiding Na korte introductie door de docent kunnen de leerlingen meteen aan de slag.


d. Resultaten Na het doorlopen van de modules hebben de leerlingen een kritischer houding ten opzichte van reclame. En zijn ze zich bewust van het feit dat ze door reclame beïnvloed worden. Organisatorische aspecten Het lesmateriaal bestaat uit een docentenhandleiding, leerlingenmappen en beeldmateriaal Het lespakket is een kortlopende methode van gemiddeld 10 uur maar kan ook in veel minder tijd doorgewerkt worden. Er wordt deels klassikaal, deels in groepjes en individueel gewerkt. Kosten Gratis Wie, wat, waar a. Uitgever Ontwikkeld door Stichting Reklame Rakkers, Amsterdam b. Waar is het product te vinden Het lespakket is gratis te downloaden na registratie via http://www.mediarakkers.nl/index.php?option=com_comprofiler&tas k=registers.


5. Veilig internet 5.1 Databaas Databaas is een lessenserie voor kinderen en jongeren over online privacy. De lessenserie is ontwikkeld door de Nationale Opleiding MediaCoach (NOMC). Centraal staat de vraag: “Ben jij je eigen databaas?”. Het bijzondere van de lessen is dat ook de ouders er bij betrokken worden. Doel Databaas biedt voorlichting over online privacy voor kinderen en jongeren, van profielsites tot games. Doelgroep Er zijn 4 versies: voor kinderen in de leeftijd 10-13 jaar (versie school en versie bibliotheek) en jongeren in de leeftijd 13-15 jaar (versie school en versie bibliotheek). Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen Kerndoel: De leerlingen leren…  zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument (Kerndoel 35, Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving).


Facilitaire en technische zaken De lessen vinden plaats in de school of in de bibliotheek. Voor de lessen zijn nodig: een computer en beamer of smartboard om de powerpointpresentatie te laten zien. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Scholen die aan de slag willen met Databaas kunnen een afspraak maken met een mediacoach in de bibliotheek. b. Werkvorm Databaas wordt online aangeboden aan de mediacoaches. Op het besloten deel van de website www.nomc.nl kunnen de handleidingen, werkschriften en andere materialen worden gedownload. Het materiaal bevat ook een te printen brief voor de ouders, om hen te informeren en te betrekken – niet in de laatste plaats m.b.t. het huiswerk dat door de kinderen wordt gemaakt. Leerlingen kunnen klassikaal, individueel of in tweetallen aan de slag. De rol van de leerkracht is het geven van instructie en het begeleiden van de leerlingen. De lessen kunnen ook gegeven worden door de mediacoach. c. Voorbereiding Het product biedt 4 kant- en-klare lessen. De voorbereiding bestaat uit overleg met de mediacoach van de bibliotheek, het doornemen van de handleiding en het downloaden en vermenigvuldigen van de werkschriften en het doornemen van de Power Point presentatie.


d. Resultaten De leerlingen leren hoe ze problemen voorkomen die te maken hebben met het vrijgeven van privé gegevens. De leerlingen leren hoe ze om moeten gaan met iemand die misbruik maakt van hun privégegevens. Organisatie aspecten De 4 lessen van Databaas duren elk ongeveer 1 uur. Ook ouders doen mee. Het project kan worden uitgevoerd op school of in de bibliotheek. Kosten Neem hiervoor contact op met de bibliotheek. Wie, wat, waar a. Organisatie / uitgever Nationale Opleiding MediaCoach (NOMC) b. Waar is het product te vinden De algemene website is: www.jeeigendatabaas.nl Op www.nomc.nl is op het besloten deel het materiaal van Databaas te vinden: alle werkschriften, de handleiding en poster. c. Meer informatie Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de mediacoaches (zie bijlage 3) in Bibliotheek Vlissingen, Bibliotheek Zeeuws Vlaanderen, Bibliotheek Oosterschelde en de Zeeuwse Bibliotheek.


5.2 Wifiwijs in Duckstad (Donald Duck) Wifiwijs in Duckstad is een speciale bijlage van Donald Duck gemaakt in opdracht van Stichting Mediarakkers en Stichting De Kinderconsument. Wifiwijs in Duckstad gaat over hoe kinderen zo veilig mogelijk kunnen omgaan met het mobiele internet. Naast de strips is er veel nuttige informatie te lezen. De uitgave maakt deel uit van het educatieve multimediaprogramma Wifiwijs, met boek, lesbrief, bijbehorende website én Twitteraccount. Op de website zijn behandelde onderwerpen en extra informatie terug te vinden. Doel Kinderen voorlichten over het veilig omgaan met het mobiele internet. Doelgroep Bovenbouw basisonderwijs en brugklas voortgezet onderwijs. Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen Het pakket is bedoeld om kinderen te leren over het gebruik van hun mobiele telefoon. Ze leren over ICE nummers, het registreren van de mobiel, wat te doen bij diefstal en over vrijgeven van persoonlijke gegevens.


Kerndoel. De leerlingen leren…  zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument (Oriëntatie op jezelf en de wereld, Kerndoel 35) Facilitaire & technische zaken Wifiwijs kan zelfstandig gebruikt worden, maar ook in het klaslokaal. Eventueel een digibord. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Wifiwijs in Duckstad is een bijlage van de Donald Duck, die kinderen zelfstandig kunnen gebruiken. Naast het boekje kunnen kinderen en leerkrachten naar de speciale website www.wifiwijs.nl Hier is extra informatie te vinden. Ze kunnen bijvoorbeeld interactief hun wachtwoorden testen, kijken hoe ICE nummers moeten worden opgeslagen, twittertips vinden en samen met hun ouders bekijken wie het meeste weet van mobiel internet. b. Werkvorm De leerlingen kunnen onder begeleiding van de leerkracht of een mediacoach het boekje doorwerken. Maar het materiaal is ook zelfstandig te gebruiken. c. Voorbereiding Het materiaal is kant-en-klaar. Er worden geen suggesties gegeven over de manier waarop het materiaal ingezet kan worden. De leerkracht kan wel zelf gerichte sturing aan het proces geven. Voorbereiding is noodzakelijk. De site is bruikbaar als bron bij het maken van de opdrachten. 73 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

d. Resultaten De leerlingen weten wat ICE nummers zijn en hoe ze deze opslaan, hoe ze moeten handelen wanneer de mobiel is gestolen; wat de IMEI en Yunu nummers van hun mobiel zijn; hoe ze het mobieltje registreren; wat een veilig wachtwoord is; welke gegevens privacygevoelig zijn; ze leren dat mobiel telefoneren geld kost en wat de “Mobiquette” is. Organisatie aspecten Wifiwijs behandelt het onderwerp Veilig omgaan met mobiel Internet en is in 1 à 2 lesuren uit te voeren. Kosten Het Wifiwijspakket kost 60 euro (exclusief verzendkosten à 8 euro) bestaat uit het volgende:  Speciale Donald Duck uitgave: Wifiwijs in Duckstad, 30 exemplaren.  Boek: De WIFI-generatie, vliegensvlug en vogelvrij - jeugd op het mobiele internet (boek voor opvoedprofessionals en ouders).  Lesbrief: Voor leerkrachten, bibliothecarissen en anderen die met kinderen werken uit de groepen 6, 7 en 8 en docenten in de brugklas van het Voortgezet onderwijs Wie wat waar a. Organisatie / uitgever Wifiwijs is gemaakt in opdracht van Stichting Mediarakkers en Stichting De Kinderconsument door Sanoma Uitgevers.


b. Waar is het product te vinden Het is online te lezen op www.wifiwijs.nl en ook uitprinten is mogelijk. En te bestellen op http://www.mediawijsheidwinkel.nl/ Op de website www.nomc.nl kunnen mediacoaches in het besloten deel de lesbrief vinden. c. Meer informatie Voor ouders en (opvoed)professionals is ook het boek "De WifiGeneratie" met tips over de begeleiding en opvoeding van de jeugd op het mobiele internet beschikbaar. Kijk voor meer informatie op: http://www.wifigeneratie.nl/ Wifiwijs in Duckstad en De Wifigeneratie zijn ook te leen in de bibliotheek.


5.3 Mediamovies Mr. Right veilig internet MediaMovies is een instrument waarmee de leerkracht in groep 7 en 8 kan werken aan mediawijsheid. Met dit project krijgen alle leerkrachten in de bovenbouw van het basisonderwijs snel en gemakkelijk de beschikking over praktische middelen om in hun les aandacht te besteden aan mediawijsheid. In twaalf filmpjes van drie minuten komen de volgende onderwerpen aan bod:          


De filmpjes zijn te vinden op http://www.schooltv.nl/weekjournaal/3057214/mediamovies/ Doel Mr. Right geeft in het filmpje Safe internet tips en maakt leerlingen wegwijs in het omgaan met de meest gebruikte profielsites. De leerlingen leren dat ze niet zomaar alle informatie op hun profielsite moeten plaatsen 76 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Aan het einde van de les hebben de leerlingen:  kennis gemaakt met het werken met een filmcamera en een kort filmpje gemaakt.  hun eigen gebruik van profielsites (sociale netwerksites) geïnventariseerd en daarover kritisch gereflecteerd: wat doe je en waarom? Zitten er positieve of juist negatieve kanten aan en waarom? Doen ze alles wel veilig?  op grond van hun inventarisatie en reflectie gekozen wat wel en niet belangrijk is om aan hun eigen ouders te vertellen hierover. Doelgroep Groep 7 en 8 Leerkrachten primair onderwijs en aankomende leerkrachten. Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen In de les komen vragen aan de orde als  Welke informatie geef je prijs op je profielsite?  Voeg je zomaar iemand toe?  Waar moet je op letten als je foto’s plaatst? etc. Er kan bij meerdere vakken aandacht besteed worden aan het onderwerp. Kerndoel: De leerlingen leren…  informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie mondeling of schriftelijk gestructureerd weer te geven (Nederlands, mondeling onderwijs Kerndoel 1) 77 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

 informatie te beoordelen in discussies en in een gesprek dat informatief of opiniërend van karakter is en leren met argumenten te reageren (Nederlands, mondeling onderwijs Kerndoel 3)  zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving, Kerndoel 35).  zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving, Kerndoel 37) Facilitaire & technische zaken Benodigdheden: computers en apparatuur om zelf een filmpje te maken. Een deel van de opdrachten wordt met de computer uitgevoerd, een deel zonder. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Het lespakket bestaat uit een website met filmpjes en een docentenhandleiding. b. Werkvorm Leerkrachten begeleiden en ondersteunen. Het filmpje kan klassikaal worden bekeken. Daarna gaan de leerlingen in groepjes aan de slag en vindt klassikale terugkoppeling plaats. Bij deze lessen wordt gebruik gemaakt van de volgende werkvormen:


 Vragen stellen en doorvragen. Leerlingen formuleren een antwoord en komen tot nieuwe inzichten. Zij leren ervaringen te delen met de groep.  Discussie, leerlingen vormen een eigen mening, leren hun standpunt te bepalen en deze helder te formuleren. Bij discussie staat het uitwisselen van meningen, kennis en inzichten centraal, op basis van goede argumenten.  Productie : delen van kennis en verwerven van vaardigheden , door zelf aan de slag te gaan met tekst, beeld , geluid, interactie, etc.  De leerkracht is het klankbord van de leerlingen. Door kritisch te luisteren en te kijken, terug te koppelen, door te vragen, aan te wakkeren en samen te vatten.  Rollenspel c. Voorbereiding Betreft een kant en klaar product. In de handleiding zijn suggesties opgenomen voor het werken met het product in de klas. De voorbereiding door de leerkracht is beperkt. Vragen en opdrachten staan in de handleiding. d. Resultaten De leerlingen werken eerst klassikaal en daarna in groepjes aan de slag. Als de faciliteiten daarvoor aanwezig zijn maken ze zelf een filmpje. Er kan mogelijk ook samengewerkt worden met de centra voor kunst- en cultuureducatie. Organisatie aspecten De lesduur hangt af van de keuzes die de leerkracht maakt.


Kosten De handleiding kan gratis worden gedownload (als pdf onder een Creative Commons licentie) via de websites van de in MediaMovies samenwerkende partijen. Wie, wat, waar a. Organisatie / uitgever Teleac i.s.m. stichting Mijn Kind Online, Iselinge Hogeschool. De filmpjes zijn gemaakt door Pabo studenten. b. Waar is het product te vinden Het filmpje: http://www.schooltv.nl/weekjournaal/2205296/mrright/item/2773802/safe-internet/ De handleiding: http://downloads.kennisnet.nl/mediawijzer/HandleidingMediamovies .pdf


5.4 Suske en Wiske: de sinistere site Suske en Wiske en de sinistere site is een stripverhaal over Suske en Wiske. Wiske is onvoorzichtig met internet en komt in de problemen. Het album sluit af met praktische tips over veilig internetten.

Doel  Leerlingen laten nadenken over hun internetgedrag  Leerlingen ontwikkelen ander gedrag op het internet Doelgroep Leerlingen vanaf groep 5 basis onderwijs t/m leerjaar 2 voortgezet onderwijs Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen Suske en Wiske en de sinistere site is voor leerlingen een instrument om te leren voorzichtiger om te gaan met de informatie die ze op internet prijsgeven. Ze leren zo problemen te voorkomen. Het materiaal kan ingezet worden bij lessen over nieuwe media. Er kan een koppeling gemaakt worden met burgerschapskunde en het materiaal past in de mentorlessen.


Kerndoel: De leerlingen leren …  zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument (Kerndoel 35). Facilitaire & technische zaken Per leerling of groepje leerlingen is het volgende nodig: - een exemplaar van het stripalbum - lesbrieven voor de leerlingen - pennen en kleurpotloden - computers met internet - toegang tot de website http://bitstrips.com/create/comic/ - hulp bij het opslaan van de strips met de Print Screen knop en opslaan, printen met Word of Paint. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Speciale uitgave van de strip Suske en Wiske voor de leerlingen. Er zijn twee lesbrieven met docentenhandleiding voor de verschillende doelgroepen. De lesbrieven zijn gratis te downloaden. Lesbrief A: groep 5,6,7 Lesbrief B: Groep 8 en 1e en 2e leerjaar voortgezet onderwijs. b. Werkvorm De lesbrief bestaat uit een deel waarmee leerlingen zelfstandig kunnen werken en een gedeelte waarin in groepjes wordt gewerkt. Ze maken dan online een stripverhaal waarin ze laten zien wat ze hebben geleerd over het internet.


c. Voorbereiding Er is beperkt tijd nodig voor het doornemen van de lesbrieven. Toegang tot de website http://bitstrips.com/create/comic/ is noodzakelijk. d. Resultaten Suske en Wiske geven tips en hints om ervoor te zorgen dat leerlingen veilig gaan surfen, e-mailen en chatten. Hierdoor groeit de bewustwording van de risico's en gevaren van onzorgvuldig gebruik van media en het internet. Het werken met het album maakt mediawijsheid en veilig internetten bespreekbaar. Leerlingen, leerkrachten en docenten kunnen met behulp van de strip met elkaar in gesprek gaan over dit onderwerp. Organisatorische aspecten De lessenserie bestaat uit 2 lessen van ongeveer 1,5 uur. Kosten Op http://www.prima-online.nl/suskeenwiske/welkom/ kunnen scholen en ouders/verzorgers het album bestellen. Hieraan zijn kosten verbonden. Voldoende exemplaren om met een hele klas te kunnen werken zijn (inclusief de lesbrieven) te leen bij de bibliotheek. Wie wat waar a. Organisatie/uitgever Het stripverhaal is een uitgave van Standaard Uitgeverij. Het album kwam tot stand op initiatief van Prima, hét platform voor alle professionals in het onderwijs en Mediawijzer.net. De praktische tips 83 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

zijn gemaakt door Digivaardig&Digibewust en de netwerkpartners van Mediawijzer.net. b. Waar is het product te vinden Het stripverhaal: http://www.prima-online.nl/suskeenwiske/welkom/ De lesbrieven: http://www.primaonline.nl/suskeenwiske/lesbrieven/ c. Meer informatie Dit product wordt onder andere ingezet op scholen in het werkgebied van de bibliotheek Zeeuws-Vlaanderen, www.bibliotheekzeeuwsvlaanderen.nl


5.5 Webje Webje is een tekstgerichte interactieve internetcursus voor leerlingen, bedoeld ter inleiding op het functioneel internetgebruik. Webje neemt leerlingen mee naar internetcity. Hier krijgen leerlingen uitleg over internet. In internetcity staan verschillende gebouwen waar de kinderen informatie krijgen, af en toe iets aan moeten klikken of in moeten typen en aan het einde van zo’n blokje krijgen ze een aantal meerkeuzevragen om te testen of ze iets geleerd hebben. In de schoolbieb gaat het over de website www.schoolbieb.nl. In het politiebureau om veilig gebruik van internet. In de garage over handige hulpmiddelen om het surfen op internet wat aangenamer te maken. En in de zoekfabriek over het zoeken met behulp van zoekmachines en portals en uitleg over Google. Doel Leerlingen weten globaal wat internet is, hoe een browser werkt, hoe e-mail verstuurd en ontvangen kan worden; leerlingen kunnen zoeken op internet met behulp van een internetadres, zoekmachines en via rubrieken en kunnen zelfstandig de juiste zoekmethode kiezen. Doelgroep Groep 5 t/m 7 Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen De applicatie is informatief en kan bijvoorbeeld ingezet worden om leerlingen te leren hoe te werken met internet. 85 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Kerndoel: De leerlingen leren...  informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema’s, tabellen en digitale bronnen (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 4). Facilitaire & technische zaken Flash plugin 5.0. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Het pakket is een webbasedapplicatie voor leerlingen. Deze applicatie bestaat uit informatie die gegeven wordt, antwoorden die aangeklikt en ingevuld moeten worden. Alles is tekstueel gericht en vrij ‘plat’. Er zitten geen animaties, muziek, stemmen of andere geluiden in. Het accent ligt op instrumentele ICT vaardigheden. Voor de leerkracht is achtergrondinformatie beschikbaar, die te downloaden is. Hierin staat precies aangegeven hoe de introductie, kern en afsluiting kunnen worden vormgegeven. De inhoud van het programma staat niet beschreven. De antwoorden bij de eindopdracht staan wel aangegeven. b. Werkvorm De leerlingen werken in groepjes van maximaal 3 leerlingen met het programma. Uiteraard kan het pakket ook voor tweetallen of individuele leerlingen ingezet worden. Ieder onderdeel moet afgerond worden, voor de leerling naar een ander deel kan. De informatie in het scherm is niet altijd volledig zichtbaar. Door op F11 te drukken, kan dit verholpen worden. De 86 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

knop afsluiten werkt niet altijd. Dit kan opgelost worden door de browser af te sluiten. c. Voorbereiding De wijze waarop Webje klassikaal ingezet kan worden, staat beschreven in de achtergrondinformatie. De lesvoorbereiding vraagt weinig tijd. Wel is het belangrijk dat de leerkracht weet wat er allemaal in het spel naar voren komt. Dit staat niet exact beschreven, dus zal zelf ontdekt moeten worden. d. Resultaten De kinderen moeten een aantal vragen beantwoorden ter afsluiting. Antwoorden zijn op internet te vinden. Organisatie aspecten De lesactiviteit voor Webje beslaat 50 minuten. Indien kinderen zelfstandig Webje verkennen, hebben zij hier gemiddeld 40 minuten voor nodig. Belangrijk is dat deze tijd ook daadwerkelijk beschikbaar is voor. Gegevens worden namelijk niet bewaard. Dit betekent dat als de leerling een andere keer weer verder wil gaan met het pakket, hij weer opnieuw moet beginnen! Kosten De producten van Familyweb zijn via bibliotheken met een gebruikerslicentie te gebruiken. Wie, wat, waar a. Uitgever Webje is ontwikkeld door de Overijsselse Bibliotheken. Onder de naam FamilyWeb bieden zij online en interactief producten aan 87 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

betreffende mediawijsheid. De digitale producten vormen samen een doorlopende leerlijn. Producten kunnen online worden afgenomen. Tevens wordt er algemene informatie, downloads en ondersteunend lesmateriaal aangeboden. b. Waar is het product te vinden www.familyweb.nl. Kies voor Webje.


5.6 Diploma Veilig Internet Het Diploma Veilig Internet is een gratis lespakket voor leerlingen in de bovenbouw van het basisonderwijs. Het maakt kinderen bewust van de risico’s en het eigen handelen op internet. In vijf hoofdstukken worden diverse thema’s behandeld, zoals juiste informatie vinden, het verstrekken van privégegevens, chatten, e-mailen, downloaden en digitaal pesten. Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan de houding achter de computer. Na elke les worden opdrachten uitgevoerd, die staan in het werkschrift. Het zijn zowel online als offline opdrachten. Ze kunnen klassikaal, in groepen of individueel worden uitgevoerd. Samen met de vier hoofdfiguren Erik, Shanti, Sem en Nienke wordt het lesmateriaal doorlopen. De figuurtjes hebben verschillende interesses en uiteenlopende ervaringen met het world wide web. Alle vier beleven zij het internet op een verschillende manier. Na de lessen volgt een toets, die leidt tot een diploma. Doel Het Diploma Veilig Internet leert scholieren op een verantwoorde en veilige manier om te gaan met de risico’s van het gebruik van het internet. Doelgroep Groep 5-6 en groep 7-8. Het lesmateriaal is beschikbaar op twee verschillende niveaus.


Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen Er zijn diverse opdrachten die geïntegreerd kunnen worden in andere lessen. Bijvoorbeeld de opdrachten waarbij leerlingen een opstel schrijven bij taal of wereldoriëntatie en een chemieproef en splitpenpop maken in het kader van een techniekactiviteit. Kerndoel: De leerlingen leren …  informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema’s, tabellen en digitale bronnen (Nederlands, schriftelijk onderwijs, Kerndoel 4).  zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving, Kerndoel 35). Facilitaire & technische zaken Per opdracht staat duidelijk aangegeven welke materialen nodig zijn. Een deel van de opdrachten worden met de computer uitgevoerd en een deel zonder. De examenvragen kunnen worden gedownload. Hierdoor is het mogelijk het examen klassikaal af te nemen. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Het lespakket bestaat uit de website met daarop de volgende onderdelen:  Lesboek  Werkschrift 90 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

 Docentenhandleiding  Online examen  Certificaat ‘Diploma Veilig internet’ Er zijn twee niveaus. Diploma Veilig Internet Junior is voor groep 5 en 6, Diploma Veilig Internet is voor groep 7 en 8. Junior is de opstap naar het Diploma Veilig Internet in groep 7 of 8. Junior behandelt dezelfde onderwerpen, echter op een lager niveau en gaat uit van de beginnende internetter. Diploma Veilig Internet voor groep 7 en 8 gaat dieper op de onderwerpen in en vraagt al ervaring op internet van de leerlingen. Om het lespakket te kunnen inzetten is minimaal AVI M5 en begrip van internet vereist. Kinderen moeten weten hoe een browser en email werken. b. Werkvorm De rol van de leerkracht is begeleidend en ondersteunend. Er kan gekozen worden voor een meer klassikale of meer individuele insteek. Beide aanpakken staan in de handleiding beschreven. c. Voorbereiding Doordat de handleiding suggesties geeft over hoe de les kan verlopen, is de voorbereiding minimaal. De werkschriften zullen vooraf gedownload en voor iedere leerling uitgeprint moeten worden. Om aan de slag te kunnen gaan met de eindtoets van Diploma Veilig Internet, zijn er een aantal stappen die u als leerkracht dient te doorlopen. U vindt ze op http://diplomaveiliginternet.kennisnet.nl/eindtoets/uitlegleerkracht


d. Resultaten De lessenreeks wordt afgesloten met een online examen waarmee een echt diploma kan worden behaald. Organisatie aspecten Het lespakket bestaat uit een lessenreeks van acht hoofdstukken die in circa tien lessen kunnen worden behandeld. Deze lessen duren gemiddeld 45 minuten. Op de website www.diplomaveiliginternet.nl is te lezen in welke periode het examen afgenomen kan worden. Kosten Het lespakket is gratis te downloaden op de website www.diplomaveiliginternet.nl Wie, wat, waar a. Uitgever Stichting Kennisnet b. Waar is het product te vinden www.diplomaveiliginternet.nl c. Meer informatie Meer informatie over het Diploma Veilig Internet vindt u op de website www.diplomaveiliginternet.nl Dit product wordt ingezet op scholen in het werkgebied van de Columbus, de Onderwijsservicebus. Het is een onderdeel van het aanbod aan producten mediawijsheid van de Columbus.


5.7 Diploma Veilig Internet: The Game Het lespakket Diploma Veilig Internet is uitgebreid met een online game. Het spel is ontwikkeld om beter aan te sluiten bij het karakter van het lespakket. Leerkrachten kunnen kiezen voor het papieren lespakket of voor de game. Doel Er zijn 5 onderdelen met elk hun eigen lesdoel: veilig surfen, betrouwbaarheid van internet, zoekvaardigheden, online imago en digitaal pesten. De leerlingen worden door het spelen bewust van hun internetgebruik en leren veilig om te gaan met internet. Doelgroep De game is gemaakt voor de leerlingen uit groep 5 t/m 8. Suggestie voor inzet & relatie kerndoelen De lessen kunnen ingezet worden in het kader van burgerschapslessen. Kerndoel: De leerlingen leren…  informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema’s, tabellen en digitale bronnen (Nederlands, schriftelijk onderwijs, Kerndoel 4). 93 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

 zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en anderen (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving, Kerndoel 34)  zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving, Kerndoel 35).  zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving, Kerndoel 37) Wanneer de game uitgebreid wordt met extra klassikale lessen:  zich naar vorm en inhoud uit te drukken bij het geven en vragen van informatie, het uitbrengen van verslag, het geven van uitleg, het instrueren en bij het discussiëren (Nederlands, mondeling onderwijs, Kerndoel 2).  informatie te beoordelen in discussies en in een gesprek dat informatief of opiniërend van karakter is en leren met argumenten te reageren (Nederlands, mondeling onderwijs, Kerndoel 3). Facilitaire & technische zaken Uiteraard is een computer met internetverbinding nodig. Van te voren moet de leerkracht de leerlingen aanmelden zodat ze kunnen inloggen. Op deze manier wordt onthouden waar de leerling is geëindigd, om de volgende keer verder te kunnen spelen. De leerkracht kan ook inloggen om de vorderingen van de leerlingen te volgen.


Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Voor de leerkracht is een handleiding beschikbaar: een korte voor alleen the game, en een uitgebreide waarin ook diverse ideeën worden aangedragen voor klassikale lessen. De game zelf is beschikbaar op de site. De leerlingen hoeven zich alleen aan te melden met een persoonlijke code (die vooraf door de leerkracht is aangevraagd). Daarna gaan ze zelfstandig aan de slag. b. Werkvorm De leerlingen spelen de game zelfstandig. Wanneer ook aanvullende lessen worden gegeven, komen meer werkvormen aan de orde, zoals samenwerkend leren, leergesprekken, discussie. Dit is afhankelijk van de keuzes van de leerkracht. c. Voorbereiding Wanneer alleen de game wordt gespeeld, is er weinig voorbereiding nodig. Alleen het aanmelden van de groep is dan voldoende. Wanneer er extra lessen worden gegeven, is meer voorbereiding mogelijk. In de uitgebreide handleiding worden ideeën aangedragen. d. Resultaten Na het spelen is het mogelijk de leerlingen de eindtoets te laten doen. Deze is hetzelfde als bij de reguliere lessen van het Diploma Veilig Internet. Deze eindtoets kan worden aangevraagd op de site. Toetsing is niet noodzakelijk. Wanneer de leerlingen het spel hebben gespeeld, zijn alle onderdelen aan de orde geweest en zou de leerling de vijf lesdoelen moeten hebben gehaald. 95 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Organisatie aspecten Het spel bestaat uit vijf onderdelen die elk 20 minuten duren. Wellicht is het niet mogelijk om alle leerlingen tegelijk aan een pc te laten werken en zullen gedurende een dag kinderen bezig zijn met het spelen van de game. De lesduur van de extra lessen hangt af van de keuzes die de leerkracht maakt. Kosten Diploma Veilig internet: The Game is gratis. Wie, wat, waar a. Organisatie / uitgever Diploma Veilig Internet is een onderdeel van Stichting Kennisnet b. Waar is het product te vinden www.diplomaveiliginternet.nl


5.8 Spangas Mediawhizz Spangas Mediawhizz is een lessenserie van Mijn kind online en de NCRV over veilig internet. Een aflevering uit de populaire jeugdserie Spangas is het uitgangspunt van de lessen.

Doel Het doel van Spangas Mediawhizz is om leerlingen te leren reflecteren op hun internetgebruik en online image Doelgroep Het product is bedoeld voor groep 7 en 8 van het basisonderwijs. Suggestie voor inzet & relatie kerndoelen Kerndoel: De leerlingen leren…  zich naar vorm en inhoud uit te drukken bij het geven en vragen van informatie, het uitbrengen van verslag, het geven van uitleg, het instrueren en bij het discussiëren (Nederlands, mondeling onderwijs, Kerndoel 2).  informatie te beoordelen in discussies en in een gesprek dat informatief of opiniërend van karakter is en leren met argumenten te reageren (Nederlands, mondeling onderwijs, Kerndoel 3). 97 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

 informatie en meningen te ordenen bij het schrijven van een brief, een verslag, een formulier of een werkstuk. Zij besteden daarbij aandacht aan zinsbouw, correcte spelling, een leesbaar handschrift, bladspiegel, eventueel beeldende elementen en kleur (Nederlands, schriftelijk onderwijs, Kerndoel 8).  zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en anderen (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving, Kerndoel 34).  zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving, Kerndoel 35).  zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen (Oriëntatie op jezelf en de wereld, mens en samenleving, Kerndoel 37).  beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 54). Facilitaire & technische zaken De lessen vinden plaats in het lokaal en deels eventueel in het computerlokaal (indien aanwezig). Voor de lessen zijn de volgende technische zaken nodig: digibord, computers voor het bekijken van de filmpjes. En de volgende praktische materialen: voldoende kopieën van de werkbladen, A3-A4-tjes, knutselmaterialen, tijdschriften (om uit te knippen).


Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal SpangaS Mediawhizz is een lessenserie bestaande uit 5 lessen. Het bevat een duidelijke handleiding voor de leerkracht. b. Werkvorm Spangas Mediawhizz richt zich tot de leerling. Het bevat de volgende werkvormen: klassikaal/tweetallen/groepjes. Het kan deels door de leerlingen zelfstandig worden gebruikt. De rol van de leerkracht is begeleider en gespreksleider in de klassengesprekken. In de handleiding staat per les aangegeven welke werkvorm aan de orde komt. c. Voorbereiding Het product biedt kant-en-klare lessen. De voorbereiding bestaat uit het vooraf zelf bekijken van de uitzending van Spangas. Verder het kopiëren van lessen en het klaarzetten van knutselmaterialen (ca. 15 minuten per les). d. Resultaten Het resultaat zijn korte presentaties van het groepswerk. De grote eindopdracht is een muzikale presentatie. Het product bevat geen (online) toets. Organisatie aspecten SpangaS mediawhizz bestaat uit 5 lessen, variërend van 45 minuten tot anderhalf uur. De lessen zijn eventueel los in te zetten. Het bekijken van de uitzending van Spangas hoort bij les 1. 99 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

Kosten Spangas Mediawhizz is gratis.

Wie, wat, waar a. Organisatie / uitgever Mijn kind online en de NCRV b. Waar is het product te vinden http://www.spangas.nl/mediawhizz/


Bijlages Bijlage 1: Webkwestie “Het nieuwste boek van ........” De Webkwestie “Het nieuwste boek van .....” is een onderzoeksgerichte opdracht waarbij de informatie afkomstig is uit bronnen op Internet, een bibliotheekcatalogus, naslagwerken, woordenboeken en leesboeken. N.a.v. een door de leerlingen gelezen boek krijgen zij van de desbetreffende schrijver de vraag hem of haar te helpen bij het bedenken van een nieuw plot. De opdracht wordt vormgegeven in een aan de leerlingen gerichte brief. Aan de hand van deze brief moeten de leerlingen verschillende opdrachten vervullen en vragen oplossen. In een inleidend filmpje maken de leerlingen kennis met de bibliotheek. Door op de foto van de schrijver/schrijfster van het boek dat ze gelezen te klikken krijgen zij hun opdracht. De leerlingen gaan op zoek naar informatie en maken daarbij gebruik van een woordspin en een stappenplan. Daarna verwerken ze de gevonden informatie in een eindproduct: een plot voor een nieuw verhaal en een poster. De Webkwestie kan ingezet worden bij verschillende vakken. De Webkwestie volgt het stramien dat een webkwestie markeert: een uitdagende taak, informatiebronnen, een beschrijving van het te doorlopen proces, ingebouwde begeleidingscomponenten en een afsluiting. De opdracht wordt in een context geplaatst en heeft een duidelijke plaats in het curriculum. De opdracht bevat een overzicht van de informatiebronnen: internetsites, boeken, kranten en tijdschriften. De opdracht bevat aanwijzingen voor het verwerken van de informatie. De leerlingen geven de resultaten van hun onderzoek 101 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

weer in een schriftelijk verslag en een affiche die op internet wordt geplaatst. Doel  Alle leerlingen lezen een boek naar keuze  De leerlingen leren een woordspin maken.  De leerlingen leren bepaalde woorden opzoeken in een woordenboek.  De leerlingen leren informatie opzoeken in de catalogus van de bibliotheek.  De leerlingen leren informatie zoeken, selecteren en verwerken.  De leerlingen maken kennis met het programma FF Zoeken van SchoolTV.  De leerlingen kunnen een flaptekst maken van een nog te verschijnen boek.  De leerlingen kunnen een poster maken. Doelgroep groep 7/ 8 Suggestie voor inzet & relatie Kerndoelen De werkwijze van een webkwestie kan bij verschillende vakken toegepast worden. Op de website zijn de webkwesties ingedeeld per vakgebied. Leerlingen gaan aan de slag met het leren verwerven en verwerken van informatie aan de hand van een inhoudelijk onderwerp. Kerndoel: De leerlingen leren …  informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema’s, tabellen en digitale bronnen (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 4). 102 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

 naar inhoud en vorm teksten te schrijven met verschillende functies, zoals: informeren, instrueren, overtuigen of plezier verschaffen (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 5).  informatie en meningen te ordenen bij het schrijven van een brief, een verslag, een formulier of een werkstuk. Zij besteden daarbij aandacht aan zinsbouw, correcte spelling, een leesbaar handschrift, bladspiegel, eventueel beeldende elementen en kleur (Nederlands, schriftelijk onderwijs Kerndoel 8).  beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 54).  op eigen werk en dat van anderen te reflecteren (Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoel 55). Facilitaire & technische zaken Leesboeken van de desbetreffende schrijvers. Woordenboeken. Bruikbaarheid a. Vorm van het materiaal Website met gestructureerde zoekopdrachten. Informatie voor leerkracht en bibliothecaris. b. Werkvorm Leerlingen kunnen de webkwestie zonder tussenkomst van de leerkracht uitvoeren, individueel of in groepsverband c. Voorbereiding Vooraf zal bij de leerkracht wel bekend moeten zijn hoe de webkwestie werkt.


De leerlingen moeten vooraf een of meerdere boeken van de desbetreffende schrijvers gelezen hebben. Dit kunnen boeken zijn uit de eigen schoolcollectie of een leescollectie van de bibliotheek. Vooraf moet bepaald worden of de opdracht individueel of in groepjes wordt uitgevoerd. d. Resultaten De informatie die tijdens de webkwestie verzameld wordt, verwerken kinderen in een eindproduct. Een stelopdracht (plot voor het nieuwe verhaal) en een affiche. Organisatie aspecten Vooraf moet tijd gereserveerd worden voor het lezen van boeken. Een deel van de opdracht kan in de bibliotheek worden uitgevoerd. Hiervoor moeten tijdig afspraken worden gemaakt. De uiteindelijke verwerking vindt plaats op school. Wie, wat, waar a. Uitgever Deze webkwestie is ontwikkeld door de bibliotheek Zeeuws Vlaanderen, in samenwerking met John Demmers (www.webkwestie.nl) en collega bibliothecarissen in de Zeeuwse Bibliotheek b. Waar is het product te vinden http://sites.google.com/a/webkwestie.nl/het-nieuwste-boekvan/leerkracht


Bijlage 2: Museumeducatie via Webquests In Zeeland hebben inmiddels tien musea een nieuw educatief aanbod ontwikkeld, in de vorm van een Webquest. Een Webquest is een onderzoeksopdracht op het internet. Er wordt daarbij gewerkt met digitale, voorgeselecteerde bronnen. Dit voorkomt dat leerlingen gaan surfen op het internet en verdwalen, of bronnen gebruiken die misschien niet juist zijn. De geselecteerde bronnen zijn zo gevarieerd mogelijk uitgekozen; een website, een krantenartikel, een Youtube filmpje, foto’s. De Webquests zijn bedoeld voor leerlingen van de groepen 7 en 8 van de basisschool en kunnen ook in de eerste klassen van het voortgezet onderwijs gebruikt worden. 8 musea op Schouwen-Duiveland en Tholen zijn twee jaar bezig geweest met de ontwikkeling van dit aanbod. Door de gemeentearchieven zijn eerst regionale historische canons opgesteld. Daardoor is een goed beeld ontstaan van de ontwikkelingsgeschiedenis. Ieder museum vertelt een deel van de geschiedenis van de regio. Hoe werkt het? De klas gaat naar de website van één van de musea en klikt op de knop ‘Webquest’. Er volgt een introductie op het thema van het museum en icoontjes met onderzoeksopdrachten. Doordat er steeds vijf of zes verschillende opdrachten zijn, kan de klas in groepjes werken. Nadat de leerlingen zich de eerste les hebben verdiept in het onderwerp van hun opdracht, gaan ze de tweede les met hun opdrachten in het museum aan de slag. Daar maken ze ook foto’s en interviewen ze het museum personeel. De derde les worden de onderzoeken afgerond. Ieder groepje maakt een krantenartikel over hun onderzoek en zet dat met foto of tekening in een digitale krant. De krant kan uitgeprint worden, leuk om te bewaren! Een paar onderwerpen zijn: de Mosselvisserij en de toekomst (museum Brusea), de Watersnoodramp van 1953 en de opwarming 105 Meer informatie: www.zeeuwsebibliotheek.nlpagina/30831.mediawijsheidpo.html ● Zeeuwse Bibliotheek ● Kousteensedijk 7 ● 4331 JE Middelburg ● Postbus 8004 ● 4330 EA Middelburg ● T 0118- 654000 ● [email protected] ● www.zeeuwsebibliotheek.nl ●

van de aarde (Watersnoodmuseum), het leven op het platteland vroeger en nieuwe (toeristische) bedrijven nu (museum Goemanszorg), navigatie en oude kaarten (Brouws museum), Vestingwerken (museum De vier ambachten Hulst). www.burghseschoole.nl www.watersnoodmuseum.nl www.goemanszorg.nl www.demeestoof.nl www.brusea.nl www.brouwsmuseum.nl www.museumhavenzeeland.nl www.schouwen-duiveland.nl > Stadhuismuseum www.landvanaxel.eu www.devierambachten.nl/museum Contact: Josien Pootjes Adviseur erfgoededucatie zeeland [email protected] 0118 670807


Bijlage 3: Mediacoaches bibliotheken in Zeeland Zeeuwse Bibliotheek: -

-

-

-

Afdeling Jeugd- en Jongeren: Marjon Mutsaers, [email protected], tel: 0118-654318 Afdeling Informatiediensten & Collecties: Ricardo Maas [email protected], tel: 0118-654344 Marleen Bimmel [email protected], tel:0118-654268 Afdeling Bibliotheekadvies, Educatie & Ontwikkeling: Hannie Bruijnooge, [email protected], tel: 0118-654317 Bibliobussen: El Cornelissen, [email protected], tel: 0118-654308

Bibliotheek Vlissingen: -

Karien Krijt, [email protected], tel: 0118-422100

Bibliotheek Zeeuws Vlaanderen: -

-

Marleen Lammens-Dhuyvetter, [email protected] , tel: 0115-641543/ 0115-648411 Pleunie de Pree [email protected], tel: 0115-641542


Bibliotheek Oosterschelde: -

-

Saskia den Otter [email protected], tel: 0113-217885/ 0683235630 Elsemarie Valstar [email protected], tel: 0113-217885/0657542243


Mediawijsheid Primair Onderwijs 2014

Recommend Documents