1
2
3
4
5
6
7
8
LESSEN
MEDIAWIJSHEID VOOR HET PRIMAIR ONDERWIJS
Les: Wat is media? Dit lespakket bevat: Handleiding PowerPoint-presentatie Bijlage 1: foto’s van media Bijlage 2: kleurplaat Doelgroep
Groep 1 en 2 Doel van de les Kleuters maken kennis met nieuwe en oude media. Ze herkennen bekende personages in (prenten)boeken en televisieprogramma’s. Leerdoelen Tijdens deze les komt leerstof aan bod die: • leerlingen laat kennismaken met diverse media. Hierdoor ontstaat bewustwording over de rol en invloed van media in de huidige samenleving (medialisering). • leerlingen laat ervaren wat media zijn en hoe, waar en wanneer ze ermee in aanraking komen. • leerlingen weten dat er televisieprogramma’s bestaan en ze ervaren hoe media de werkelijkheid kleuren. • leerlingen leert mediaboodschappen te analyseren. Ze begrijpen wie de hoofdpersonen zijn in een programma. Onderdelen en duur Deze les bestaat uit drie onderdelen: De Doos, Televisieprogramma’s en Prentenboeken. Elk onderdeel bevat één of meerdere opdrachten. Tip: het is mogelijk om de drie onderdelen over meerdere dagen of dagdelen te verspreiden. Gemiddelde tijdbesteding per onderdeel: • De doos: 15 minuten (3 opdrachten) • Televisieprogramma’s: 10 minuten (1 opdracht) • Prentenboeken: 10 minuten (2 opdrachten) Benodigdheden Voor de verschillende lesonderdelen zijn de volgende attributen gewenst. Lesonderdeel 1, De Doos: • Een lege (kartonnen) doos • Geprinte foto’s van media, eventueel gelamineerd (bijlage 1 uit dit lespakket) • Tekenpapier en tekenmateriaal Lesonderdeel 3, Prentenboeken: • Relevante hardcopy en/of digitale prentenboeken (zie lijst met suggesties) • Uitgeprinte kleurplaat (bijlage 2 uit dit lespakket)
2
Lesonderdeel 1: De Doos Duur: 15 minuten Leeftijd: 5-6 jaar
Opdracht 1: De Doos uitpakken
In de klas staat een gesloten doos met daarin verschillende foto’s van media, waaronder onder een boek, tablet, tv, computer, tijdschrift, krant, walkman en iPhone. • Open de doos in de kring. Geef een willekeurige foto uit de doos aan een leerling en vraag wat het is. • Laat de leerling vertellen wat hij denkt dat het is. Zeg niet of het antwoord goed of fout is. • Vraag de groep of het antwoord van de leerling klopt. Klopt het niet, vraag dan of zij wel weten wat het is. • Weten de leerlingen niet wat er op de foto staat, geef dan zelf uitleg. Vertel bijvoorbeeld waaraan je het medium kunt herkennen, waarvoor je het gebruikt en wat je er allemaal op kunt bekijken of in kunt lezen. • Hang na afloop van het lesonderdeel de foto’s goed zichtbaar op in het klaslokaal, bijvoorbeeld aan een waslijntje met knijpers of op het prikbord. Opdracht 2: Kringgesprek over media Nadat alle foto’s van de verschillende media zijn uitgepakt, is het tijd om ervaringen uit te wisselen in een kringgesprek. Stel vragen als: • Wie heeft er een lievelingsboek? • Wie heeft er een lievelings(teken)film? • Hebben jullie boeken in huis? • Wat is een krant? • Wie leest er thuis de krant? • Wat is een tablet? • Hebben jullie een tv in huis? • Wat is een tijdschrift? • Wie mag kiezen waarnaar je kijkt op de televisie? • Waar staat de computer? • Mag je altijd op de computer? • Wat doe je met een computer? • En wat doet papa of mama met de computer? • Mag je wel eens op de telefoon van papa of mama een spelletje doen? • Hebben jullie een iPad of een andere tablet? Opdracht 3: Tekening over media maken Laat de leerlingen een tekening maken van hun huis waarin ze aangeven waar media te vinden is.
3
Bijlage 1: Print deze foto’s op een stevig papier en stop ze in de doos. Duur: 15 minuten
Wat is wat?
4
01. Tablet of een iPad
02. laptop
03. PC
04. Krant
05. Tijdschrift
06. iPhone
07. Vaste telefoon met draaischijf
08. Prentenboek
09. Fototoestel
10. TV
11. TV
12. Radio
bijlage 1
Lesonderdeel 2: Televisieprogramma’s Duur: 10 minuten Leeftijd: 5-6 jaar In de PowerPoint-presentatie bevindt zich een afbeelding van Schooltv. Klik op de afbeelding om het filmpje (duur 3.25 minuten) over het schooltelevisieprogramma ‘Huisje Boompje Beestje’ af te spelen. Het filmpje geeft een kijkje achter de schermen van dit programma en laat zien wat er allemaal komt kijken bij het maken van een televisieprogramma. Opdracht: filmpje bekijken en vragen beantwoorden Bekijk in de klas het filmpje uit de PowerPoint-presentatie over ‘Huisje Boompje Beestje’. Bespreek samen wat de leerlingen gezien hebben en gebruik hiervoor bijvoorbeeld deze vragen: • Ken je het televisieprogramma ‘Huisje Boompje Beestje’? • Wie is de hoofdpersoon in dit televisieprogramma? • Herken je de personages in de film via de PowerPoint? • Weten de kinderen ook de naam van het tv-programma? • Welke andere leuke televisieprogramma’s ken je nog meer?
Na afloop van het gesprek hebben de leerlingen nieuwe woorden aan hun woordenschat toegevoegd, zoals: • Redacteur • Internet • Informatie • Regisseur • Cameraman • Geluidsman • Geluidshengel • Actie • Monteren
5
Lesonderdeel 3: Prentenboeken Duur: 10 minuten Leeftijd: 5-6 jaar Samen prentenboeken bekijken en zelf het leesproces ervaren zijn essentiële elementen in het leesonderwijs. Van steeds meer prentenboeken zijn digitale varianten beschikbaar. Vaak hebben deze toegevoegde interactieve mogelijkheden. Opdracht 1: prentenboeken bekijken Kies voor deze opdracht een prentenboek waarvan zowel een papieren als een digitale variant beschikbaar is. De leerlingen ervaren zo verschillende mediavormen en ontdekken wat de overeenkomsten en de verschillen zijn. Voorbeelden van prentenboeken waarvan zowel een papieren als digitale variant bestaat: Voorbeeld van prentenboeken die ook digitale varianten heeft: - Aadje Piraatje, leesboek, http://www.bol.com/nl/p/aadje-piraatje-aadje-piraatje-viert-feest/9200000025792882/ - Aadje Piraatje, app, http://www.digidreumes.nl/nl/site/media/item/52/aadje-piraatje - Aadje Piraatje, Fundels, https://itunes.apple.com/nl/app/fundels/id427027008?mt=8 - Aadje Piraatje, YouTube https://www.youtube.com/watch?v=i_gcPCBfBNQ
Tip: via deze pfd vind je nog veel meer boeken.
Bespreek met de leerlingen in een kringgesprek of ze verschillen zien tussen de digitale en papieren boeken. Welke vinden ze leuker? En kunnen ze aangeven waarom? En wat lezen ze thuis, een echt boek of een digitaal boek? Opdracht 2: kleurplaat Geef de leerlingen een kleurplaat mee naar huis als afsluiting van deze les. (zie bijlage 2 van dit lespakket).
6
bijlage 2 bron: Zwijsen
1
2
3
4
5
6
7
8
LESSEN
MEDIAWIJSHEID VOOR HET PRIMAIR ONDERWIJS
Les: Zoeken en vinden Dit lespakket bevat: Handleiding PowerPoint-presentatie
Doelgroep
Groep 1 en 2 Doel van de les Ook kleuters zoeken naar informatie. Ze maken zelfs al een selectie in die informatie! Veel kleuters kunnen moeiteloos filmpjes, de kleurplaten of spelletjes vinden op tablet, telefoon of app. Lesprogramma’s voor kleuters werken bijna uitsluitend met pictogrammen en plaatjes. Geef elk kind regelmatig de gelegenheid om daarin zelf te onderzoeken en de weg te leren kennen. Kleuters kunnen niet lezen maar herkennen wel pictogrammen bijvoorbeeld op hun kapstok of hun kastje. Vaak zijn dit foto’s die door de kleuters herkenbaar zijn uit hun eigen leefwereld, picto’s uit prentenboeken of kleurboeken, of silhouetten in wit-zwart van tekeningen en vormen. Een voorbereiding op het herkennen van letters en cijfers. Leerdoelen Tijdens deze les komt leerstof aan bod die: • leerlingen leert om informatie opte zoeken en te beoordelen. • leerlingen leert zelf content te creëren. • leerlingen leert zich creatief ontwikkelen. • leerlingen leert om nauwkeurig waar te nemen. • leerlingen ervaring laat opdoen met kijken. • leerlingen aan de hand van visueel materiaal een boodschap leert herscheppen. • leerlingen laat ontdekken dat bepaalde symbolen (pictogrammen, lettertekens enzovoorts) bedoeld zijn om een boodschap over te dragen. Onderdelen en duur Deze les bestaat uit twee onderdelen: Pictogram en Apps. Elk onderdeel bevat één of meerdere opdrachten. Gemiddelde tijdbesteding per onderdeel: • Pictogram: 15 minuten en 10 minuten • Apps: 10 minuten Benodigdheden Voor de verschillende onderdelen zijn de volgende attributen gewenst. • Pictogrammen (lesonderdeel 1, Wat is een pictogram?) • Enkele soorten papier, kleurpotloden, stiften, verf, water, scharen en lijm (lesonderdeel 1. Wat is een pictogram?) • Tablets.
8
Lesonderdeel 1: Wat is een pictogram? Duur: 20 minuten
Opdracht 1: pictogrammen herkennen
Vraag de leerlingen: wat is een pictogram? Gebruik de bevindingen van de groep om samen tot een definitie van het begrip pictogram te komen. Geef hierover kort extra uitleg aan de leerlingen: een pictogram is een symbool of afbeelding dat de plaats inneemt van een tekst. Het gebruik ervan wordt daarom ook beeldtaal genoemd. Licht het toe aan de hand van een voorbeeld, zoals een verkeersbord. Ga naar de PowerPoint-presentatie en laat de verschillende pictogrammen zien. Herkennen de leerlingen ze? • Fruit • Buiten spelen • Smiley • YouTube en de like-duim Vervolg opdracht 1: pictogrammen zoeken Ga met de leerlingen op zoek naar pictogrammen in het leslokaal of het schoolgebouw, bijvoorbeeld in de vorm van een speurtocht. Bespreek samen de betekenis van de verschillende pictogrammen en let daarbij ook op vorm, kleur en grootte. Terug in de klas worden de pictogrammen nog eens met elkaar besproken en vergeleken qua kleur, vorm, grootte en betekenis. Extra opdracht: Laat de leerlingen een pictogram uitkiezen en deze natekenen op papier. Opdracht 3: zelf een pictogram maken De leerlingen gaan een nieuw pictogram ontwerpen. Help ze door ze een pictogram te laten ontwerpen over bijvoorbeeld emoties, bewegingen, klasafspraken, dagen van de week of (opruim)taken. Ze mogen tekenen en kleuren, verven of knutselen. Laat ze gebruik maken van gekleurd papier; kleurpotloden, stiften, verf, water, scharen en lijm. Tijdens een kringgesprek presenteren de leerlingen hun pictogrammen. Na afloop van het gesprek hebben de leerlingen nieuwe woorden aan hun woordenschat toegevoegd, zoals: • Pictogram • Ontwerpen • Betekenis Tip: Websites met pictogrammen: http://www.gratisbeloningskaart.nl/pictogrammen/ https://nl.pinterest.com/ingridverschell/dagritmekaarten-en-pictogrammen/ http://www.sclera.be/nl/vzw/home
9
Opdracht 4: Op zoek naar de app Veel kleuters kunnen moeiteloos hun favoriete apps, filmpjes, kleurplaten en spelletjes vinden op de tablet of telefoon. Geef tijdens deze opdracht leerlingen de gelegenheid om zelf op onderzoek uit te gaan en de weg te leren kennen in een app. Leerlingen gaan in tweetallen met een iPad of een andere tablet op zoek naar apps die ze leuk vinden. Vraag na afloop in een kringgesprek waarom de leerlingen deze app zo leuk vinden. Stel bijvoorbeeld de volgende vragen aan de leerlingen: • Waarom vind je deze app leuk? • Vind je de kleuren mooi? • Welke figuren herken je? • Welke opdrachten of spelletjes vind je leuk?
Installeer vooraf op een iPad diverse apps die passen bij kleuters zoals bijvoorbeeld:
Bamboeclub ontdek wilde dieren met de WNF-Bamboeclub app! https://itunes.apple.com/nl/app/bamboeclub-hd/id450111930?mt=8
Bobo vormen en kleur Bobo Vormen en Kleuren is onderdeel van de Bobo Leerwereld apps met leuke en leerzame spelletjes voor kinderen van 3 tot 6 jaar. https://itunes.apple.com/nl/app/bobo-vormen/id606837981?mt=8&ign-mpt=uo%3D4 http://www.kleutertabletportaal.nl/Bobo-Vormen-en-kleuren-app.html
Dr. Panda leer het me app voor kinderen met 10 verschillende spellen over kleuren, tellen, vormen, maten, herkennen van verschillen, samenvoegen, geheugen, logica en nog veel meer http://www.kleutertabletportaal.nl/Dr-Panda-Leer-het-me-app.html
Heksje en Willem ‘Heksje & Willem’ is een interactief prentenboekje met een fantasierijk thema. Het is leuk om te ontdekken wie Heksje wakker houdt, maar vooral: waarom? http://www.mediasmarties.nl/app/heksje-en-willem/2353
10
Toca Builders met de app ‘Toca Builders’ bouwen kinderen met blokken hun eigen wereld. Hoe deze eruit komt te zien bepalen ze zelf, net als de kleur van het bouwwerk. http://www.mediasmarties.nl/app/toca-builders/2203
Letterschool met de app “Letterschool” leer je de hoofd- en kleine letters van het alfabet in blokschrift en de cijfers van 1 tot en met 10 schrijven. http://www.mediasmarties.nl/app/letterschool/1643 https://itunes.apple.com/nl/app/letterschool-nl/id504846700?mt=8
Heppi, Jop is jarig Jop is Jarig laat je keer op keer weer genieten van het leukste feestje van het jaar; het verjaardagsfeestje. http://appevent.com/12/17/jop-jarig Tip: In de brochure ‘104 leerzame apps en sites’ (een uitgave van Mijn Kind Online en Kennisnet) staan de 104 beste leerzame apps en sites voor leerlingen in de leeftijd van 2-8 jaar overzichtelijk bij elkaar. Van welke apps en websites kunnen kinderen het meeste leren? De gids biedt een gevarieerd overzicht met onder andere digitale prentenboeken, rekenapps, doe-het-zelf-filmpjes en leessites. http://www.kennisnet.nl/fileadmin/contentelementen/kennisnet/Dossier_ mediawijsheid/104-leerzame-apps-sites.pdf
gesubsidieerd door de Provincie Limburg
11
