Lessuggesties voor het primair en voortgezet onderwijs Boeren- omelet
Maatschap Bokma (Ursuladijk, It Heidenskip), Kaasmakerij de Nylander (Lange Leane, Workum), It Griene Strân (Workum) Lengte route Ursuladijk – Workum: 9 km. Doelgroep PO: groep 6,7,8 De kinderen bezoeken op afspraak (zie adressen op de website) It Griene Strân, Maatschap Bokma en Kaasmakerij de Nylander. Bij ieder bedrijf krijgen zij een korte rondleiding en vertrekken vervolgens met een gekocht ingrediënt. Bij de Maatschap Bokma worden jerseykoeien gehouden. Dit zijn hele speciale melkkoeien, die best wel pienter zijn. De kinderen krijgen te zien hoe de koeien leven, wat ze eten, en hoe ze gemolken worden. En wat is eigenlijk het verschil tussen biologisch melk en gewone melk? Bij It Griene Strân krijgen de kinderen te zien hoe aardappelen en verschillende groentes groeien. Is het de plant, de vrucht of de knol die gegeten wordt? Welke gevaren bedreigen de aardappels en groentes, en wanneer groeien ze het best? Wat is het verschil tussen biologische groente en gewone groente? Bij vertrek kunnen er een paar aardappelen en verschillende groentes door de leerkracht worden gekocht. Bij de Nylander in Workum leren de kinderen hoe de melk van de jerseykoeien tot kaas gemaakt wordt. Ze kunnen op afspraak een rondleiding krijgen door de kaasmakerij om het hele proces te volgen. Ze leren het verschil tussen jonge, belegen en oude kaas, en hoe de verschillende kazen verschillende smaken worden gegeven. Na afloop kan er door de leerkracht stukjes kaas worden gekocht in de winkel. Eieren en boter zijn daar ook te koop (maar ook bij de Utrin in It Heidenskip). Hangt even af van waar de leerlingen vandaan komen. Hierna is het tijd om weer naar school te gaan en aan het koken te slaan! Met de ingrediënten die de kinderen hebben verzameld, kunnen ze boeren-omeletten bakken. Biologische omeletten! De eieren worden geklutst, de groente en aardappelen worden in kleine stukje gesneden en alles wordt met een beetje melk (biologische melk) door elkaar gehusseld. En dan maar bakken! Hoe smaakt biologische omelet?
Muffins, brood, cake of pannenkoeken? Legkippenbedrijf De Útrin (It Heidenskip), Melkveehouderij Van Berkum-Brunia (Gaastmeer) Molen ’t Lam (Woudsend) Lengte route It Heidenskip-Woudsend: 17 km (misschien is het nodig de rit naar Woudsend per auto af te leggen?) Doelgroep PO: groep 6, 7, 8 Lessuggestie: (vooraf met deze bedrijven een afspraak maken over datum en tijdstip) De kinderen fietsen langs het legkippenbedrijf De Útrin en melkveehouderij Van Berkum-Brunia en Molen ’t Lam. Bij ieder bedrijf krijgen zij een korte rondleiding en vertrekken vervolgens met een door de leerkracht gekocht ingrediënt. Bij de Útrin krijgen de kinderen te zien hoe biologische kippen leven. Ze kunnen de kippen in het weiland zien lopen, en krijgen uitgelegd waarom ze de stallen niet in kunnen: wat er gebeurt als kippen schrikken en zenuwachtig worden. Ze leren alles over de pientere kip en het ei, en wat het verschil is tussen gewone en biologische eieren. De kinderen vertrekken met een door de leerkracht gekocht doosje eieren. Bij melkveehouderij Van Berkum-Brunia krijgen de kinderen een rondleiding langs de koeien. De kinderen krijgen te zien hoe de koeien leven, wat ze eten, en hoe ze gemolken worden. En wat is eigenlijk het verschil tussen biologisch melk en gewone melk? Ook nemen ze misschien wel een kijkje bij de schapen van de boerderij. Bij vertrek koopt de leerkracht een fles melk. Bij Molen ’t Lam in Woudsend krijgen de kinderen in kleine groepjes een rondleiding door de molen. De molen is namelijk helemaal niet zo groot! Ze krijgen te zien hoe de wieken de grote maalstenen aandrijven, en hoe het graan tot meel wordt vermalen. En wat is het verschil tussen witbrood en bruinbrood? Na afloop koopt de leerkracht in de winkel naast de molen, meel om muffins, brood, cake of pannenkoeken te bakken. Hierna is het tijd om weer naar school te gaan en de ingrediënten om te toveren in een heerlijk baksel! De verzamelde ingrediënten (eventueel zelf nog boter regelen) worden gemixt en in de bakvorm of in de pan gegoten. Dan in de oven of op vuur en wachten tot het baksel klaar is! Hoe smaken de biologische muffins, brood, cake of pannenkoeken?
Tegen het licht houden Doelgroep PO: groep 6, 7, 8 Het kunstwerk dat Tryntsje Nauta en Grytsje Klijnstra hebben gemaakt, moet je letterlijk tegen het licht houden om er achter te komen wat je op de vier verschillende foto's ziet. Probeer het maar eens. Alle foto's hebben te maken met de bedrijven in de omgeving van Workum en It Heidenskip, om precies te zin: Ecomelkerij van Berkum in Gaastmeer, Pluimveebedrijf De Utrin It Heidenskip, molen It Lam in Woudsend en biologisch landbouwbedrijf It Griene Strân in Workum.
Wanneer je de foto van de kropsla , die lijkt op een bloem, tegen het licht gaat houden, zie je de volgende tekst: Tivona kropsla verbouwd door het biologisch landbouwbedrijf It Griene Strân gezaaid op 9 maart 2012 uitgeplant op 15 april 2012 geoogst 13 juni 2012 door Feike Tivona bio geteeld
Tuinderselectie, midden groene kropsla met sterke onderkant. Heeft een langzame open kropvulling en is daardoor bestand tegen 'rand'. Geschikt voor de voorjaarsteelt, zomerteelt en herfstteelt. Tevens bladluis resistent. Deze slasoort was een test om eens ander slazaad uit te proberen. Het is een gemakkelijke groentesoort, driekwart van Feike's sla 'gaat goed'. Het heeft niet veel nodig. Wat mest van een bioboer uit It Heidenskip en wat hemelwater.
Op de foto met verschillende eieren op een rij is iets aan de hand. Alle eieren hebben wat. Wist je dat je aan een ei kan zien dat de kip een griepje heeft gehad? Als je deze foto tegen het licht gaat houden zie je de volgende tekst: Afwijkende biologische vrije uitloop kippeneieren biologisch pluimveebedrijf De Utrin, It Heidenskip bovenste rij van links naar rechts: 1) Te klein heeft geen dooier, 2) Gewenst ei, 3) Ook goed maar is wat spits, 4) Zandkop, kip is niet lekker geweest, 5) Dubbeldooier, dus past niet in doosje.
Tweede rij van boven van links naar rechts: 6) Te klein en zonder dooier, 7) Rare afzetting, misschien van oude kip, 8) Te broos door kalkgebrek 9) Is een mislukking Raadsel, 10) Zit rand in, kleine dubbeldooier Derde rij van boven van links naar rechts: 11-14) Kreukeleieren, kip heeft griepje gehad, waarschijnlijk van dezelfde kip, 15) Dubbeldooier Onderste rij van links naar rechts: 16) Afwijkende vorm en zandkop, 17 -18) Zandkop, 19) Kalkafzetting, 20)Reuze dubbeldooier 1 tot 20) Gewoon te eten.
Biologische tarwe Gemalen door korenmolen It Lam Woudsend Verwerkt wekelijks zo'n 1500 kilo tarwe. “ Maar Koopmans doet dat 's morgens voor de koffie.” Op de foto zie je twee cirkels, de linker cirkel bestaat uit 100 % tarwekorrels voordat het is
gemalen. De rechtercirkel is nadat de tarwekorrels zijn gemalen en bestaat dan uit: 70% Bloem. Meelfabrieken halen richting de 80%, omdat ze meerder keren zeven. De meelfabriek gooit de kiem eruit. Molenbloem bevat juist wat kiem olie. Hoge bakwaarde. 15% Gries Grofkorrelig bloem met wat zemelen. Voornamelijk geschikt voor griesmeelpap of griesmeelpudding 15% Zemelen Schilletje van de korrel. Bakwaarde nut. Eet men eigenlijk alleen voor de stoelgang. Gaat daarom meestal in veevoer.
Op deze foto is te lezen dat het Product biologische melk is Melkdatum: 10-06-2012 Melklocatie: Munkedyk 1a Gaastmeer Gemolken door: Willem van Berkum
Melk is afkomstig: van 43 koeien Bij de rechter kant van het doormidden gesneden melkpak staat 1/43e deel Koe: Nellie Oormerk: NL 345907635 Geboortedatum: 18-08-2002 Status: favoriete koe Want: degelijk en mooi Imperfectie: driespeen Ras HF 100% Gekalfd: zeven keer Laatste keer: 18-09-2012 Totale melkproductie: ongeveer 55.500 liter Gemiddelde dagproductie: 23.3 liter Gemiddelde vetpercentage: 4.41 Gemiddelde eiwitpercentage: 3.45 Laatst gemeten dagproductie:19.5 liter Laatst gemeten vetpercentage: 3.73 Laatst gemeten eiwitpercentage: 3.45 Kg. eiwit en vet; 1.4 Lessuggestie: Nu heb je alle foto's goed bekeken en de tekst gelezen. Je kunt nu zelf vast wel op een bijzondere manier een foto maken van een product en alles over dit product uitzoeken, dat belangrijke informatie is die daarbij hoort. Je kunt deze informatie zoeken op internet maar ook iemand vragen die dat product zelf in zijn moestuin/volkstuin of op het land verbouwd. Denk daarbij bijvoorbeeld aan komkommers, aardbeien, boontjes, bessen, tomaten of iets anders.
Kosmos Lessuggestie voor doelgroep PO: groep 7,8
Bovenstaande foto is een werk van de kunstenaar Tjibbe Hooghiemstra, de titel is ’ Kosmos’ en is een foto waarbij een WC rol is gebruikt. Het lijkt op een maan of is het juist de aarde? Het idee om deze foto te maken kwam doordat Tjibbe een tekst had gelezen van een astronaut die vanaf de maan de aarde zag. Lees de tekst maar eens goed. “Tijdens de acht dagen dat ik in de ruimte verbleef, realiseerde ik mij dat de mensheid hoogte hoofdzakelijk nodig heeft om onze lang-lijdende aarde beter te leren kennen, om te zien wat je van dichtbij niet kan zien. Niet alleen om van haar schoonheid te houden, maar ook om ons ervan te verzekeren dat we de natuurlijke wereld niet de minste schade toebrengen.” (P.T. , SOYUZ 37, 1980)
Stel je voor, je zit op de maan, net als onlangs de Nederlandse astronaut Adré Kuipers. Je kijkt vanuit je capsule naar beneden en ziet de aarde. Maak een tekening, schilderij of collage van de aarde en probeer bij jou werkstuk een boodschap te schrijven hoe de bewoners van deze aarde er beter mee om zouden kunnen gaan
