Medezeggenschap in kinderopvang en peuterspeelzaalwerk
Augustus 2013
1. Inleiding …………………………………………………………………………………………………………………………….2 2. Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen …………………………………………………………………………………………………………………………….3 3. Verschillen tussen oudercommissies van peuterspeelzalen en kinderopvang …………………………………………………………………………………………………………………………….7 4. Organisatiestructuur en de oudercommissie …………………………………………………………………………………………………………………………..11 5. Conclusie …………………………………………………………………………………………………………………………..12
1
1. Inleiding De wetswijziging Ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie (Wet OKE) richt zich op het in overeenstemming brengen van kwaliteit en toegankelijkheid van peuterspeelzaalwerk en kinderopvang, met als doel meer en betere voor- en vroegschoolse educatie (VVE1). Peuterspeelzalen en kinderopvanginstellingen zijn door de Wet OKE meer gaan samenwerken. Het minimumniveau van de kwaliteitseisen aan peuterspeelzalen is meer in lijn met die van de kinderopvang. De Wet OKE is geen aparte wet, maar een wijziging van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen, de Wet op het onderwijstoezicht, de Wet op het primair onderwijs en enkele andere wetten in verband met wijzigingen in het onderwijsachterstandenbeleid. Deze wijzigingen zijn in augustus 2010 in werking getreden. Het onderdeel ‘oudervertegenwoordiging’ wordt niet geharmoniseerd en blijft daarom voor kinderopvang en peuterspeelzalen anders geregeld. Medezeggenschap in de kinderopvang is vormgegeven via het adviesrecht dat ligt bij de (verplichte) oudercommissie (OC), dit geldt ook voor niet-gesubsidieerde peuterspeelzalen. Peuterspeelzalen die worden gesubsidieerd vallen onder de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (WMCZ). Indien een kinderdagverblijf en een peuterspeelzaal harmoniseren kan het in de praktijk betekenen dat binnen één organisatie beide vormen van medezeggenschap voorkomen. Deze brochure is bedoeld voor oudercommissies en organisaties van peuterspeelzalen en voor oudercommissies en organisaties waarbij een afvaardiging vanuit zowel peuterspeelzalen als uit de kinderopvang deel uit maakt van de OC, die zich (her)oriënteren op hun taak en positie. De WMCZ wordt toegelicht en de verschillen tussen de medezeggenschap binnen peuterspeelzaalwerk en kinderopvang worden naast elkaar gezet. NB. Overal waar alleen ‘peuterspeelzaal’ staat moet gelezen worden: ‘gesubsidieerde peuterspeelzaal’. In deze gevallen kan ervan uitgegaan worden dat niet gesubsidieerde peuterspeelzalen dezelfde rechten hebben als kinderopvangcentra tenzij anders vermeld.
1
De afkorting VVE staat voor voor- en vroegschoolse educatie. Omdat deze brochure informatie over kinderdagverblijven en peuterspeelzalen en niet over primair onderwijs bevat is er alleen sprake van voorschoolse educatie.
2
2. Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen Op 1 juni 1996 is de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorgsector (WMCZ) in werking getreden. Medezeggenschap binnen gesubsidieerde peuterspeelzalen valt onder deze wet. De WMCZ wil mensen die afhankelijk zijn van zorg invloed geven op de zorgverlening. De intentie van de wet is het toekennen van rechten aan gebruikers op een zo ‘laag’ mogelijk niveau, beïnvloeding moet kunnen plaatsvinden dichtbij de uitvoering. Daarom is in de WMCZ vastgelegd dat cliënten van instellingen in de welzijnszorg inspraak hebben door middel van een cliëntenraad, ook wel oudercommissie genoemd. Vrijwel alle instellingen op het gebied van de ouderenzorg en welzijnszorg moeten een cliëntenraad hebben, dus ook peuterspeelzalen. 2.1 De oudercommissie De WMCZ gebruikt de term ‘cliëntenraad’; iedere instelling die onder deze wet valt heeft verplicht een cliëntenraad. Bij peuterspeelzalen zijn de cliënten de peuters en zij worden vertegenwoordigd door hun ouders/verzorgers in een oudercommissie. De oudercommissie behartigt de gemeenschappelijke belangen van peuters (en hun ouders) die gebruik maken van de peuterspeelzaal. De oudercommissie overlegt daarover met de directie of het bestuur van de peuterspeelzaal en denkt mee over onderwerpen die voor peuters/ouders van belang zijn. De wet stelt als enige voorwaarde dat de oudercommissie voldoende representatief is voor de gebruikerspopulatie. Naast een oudercommissie op locatie kunnen grotere organisaties ook een centrale oudercommissie instellen. De centrale oudercommissie moet de peuters/ouders van de gehele instelling vertegenwoordigen. 2.2 Rechten en plichten van de oudercommissie De (centrale) oudercommissie binnen de peuterspeelzaal heeft met de WMCZ een stevige positie door het informatierecht en adviesrecht. De oudercommissie dient op de hoogte te zijn van het algemeen beleid en plannen van de organisatie voor de nabije toekomst. Minstens één keer per jaar moet de organisatie van de peuterspeelzaal de oudercommissie daarover informeren. Op basis daarvan kan de oudercommissie voor haar zelf een koers uitzetten. Daarnaast moet de oudercommissie geïnformeerd worden over de onderwerpen waarover zij om advies gevraagd wordt. In een medezeggenschapsreglement, ook wel oudercommissiereglement genoemd, moet worden opgenomen hoe en wanneer de oudercommissie over die onderwerpen geïnformeerd wordt. De wet heeft een aantal onderwerpen beschreven waarover bij voorgenomen wijzigingen om advies gevraagd moet worden aan de oudercommissie. In deze situaties zal een peuterspeelzaalorganisatie de oudercommissie uit eigen beweging dienen te informeren. Daarnaast kan een oudercommissie ook ongevraagd advies uitbrengen over de beschreven onderwerpen. Hierover zal de peuterspeelzaalorganisatie de daarbij behorende informatie die de oudercommissie nodig heeft moeten verstrekken. Er kan natuurlijk ook ongevraagd advies uitgebracht worden over andere onderwerpen die niet zijn beschreven in de wet. Adviseren en afwijken van advies De WMCZ maakt onderscheid in een gewoon adviesrecht en verzwaard adviesrecht. Bij een gewoon advies mag de aanbieder gemotiveerd afwijken van het advies van de oudercommissie. De WMCZ noemt in artikel 3 lid 1 onder a t/m h de onderwerpen waarover de oudercommissie gewoon advies kan uitbrengen en onder i t/m m de onderwerpen waarover de oudercommissie verzwaard advies kan uitbrengen. Bij ‘verzwaard advies’- onderwerpen kan de aanbieder alleen afwijken van het advies wanneer er een uitspraak van de vertrouwenscommissie is. Zover zal het niet snel komen. Met praten en overleg zijn verschillen meestal oplosbaar. Hoewel door overleg de kans op blijvende meningsverschillen heel gering is, kan die situatie zich toch voordoen. Bij organisatorische kwesties zoals verhuizingen, fusies, grote verbouwingen, financiën en plaatsingsbeleid, trekt een peuterspeelzaal - als het er op aan komt - aan het langste eind. Daarbij mag de organisatie niet over één nacht ijs gaan. Bij meningsverschillen mag er geen besluit worden genomen zonder extra overleg. Bovendien moeten in het besluit de redenen om af te wijken van het advies van de oudercommissie worden opgenomen.
3
Bij bepaalde, in de wet omschreven verzwaarde adviesrechtonderwerpen zoals het pedagogisch beleid, kan de oudercommissie bij zo'n blijvend meningsverschil de kwestie aan een onafhankelijke vertrouwenscommissie voorleggen De vertrouwenscommissie heeft als taak na te gaan of de verschillende belangen bij de besluitvorming goed zijn afgewogen. In de praktijk wordt het adviesrecht bij deze specifieke onderwerpen ook wel 'verzwaard adviesrecht' of 'instemmingsrecht' genoemd. Artikel 3 en 4 WMCZ Artikel 3 1. De zorgaanbieder stelt de cliëntenraad in ieder geval in de gelegenheid advies uit te brengen over elk voorgenomen besluit dat de instelling betreft, inzake: a. een wijziging van de doelstelling of de grondslag; Door bijvoorbeeld een bureau voor opvoedingsondersteuning te openen kan een peuterspeelzaal haar vorm van dienstverlening uitbreiden. Het is mogelijk dat de doelstellingen, zoals die in de statuten zijn vastgelegd, dan moeten worden gewijzigd. Een oudercommissie moet zich bij een dergelijk onderwerp goed laten informeren over de achtergronden van het voorstel, om te controleren of eventuele zinvolle artikelen in het statuut niet 'per ongeluk' verdwijnen. b. het overdragen van de zeggenschap of fusie of het aangaan of verbreken van een duurzame samenwerking met een andere instelling; c. de gehele of een gedeeltelijke opheffing van de instelling, verhuizing of ingrijpende verbouwing: Fusies komen in welzijnsland geregeld voor, bijvoorbeeld als een peuterspeelzaal en een kinderopvangorganisatie een samenwerkingsverband aangaan. Schaalvergroting kan de organisatie op financieel gebied voordelen bieden. Maar voor oudercommissies kan door de grotere schaal de afstand tot het management toenemen. Dat kan gevolgen hebben voor de uitoefening van de taken van de oudercommissie. Bij andere voornemens zoals verhuizingen en verbouwingen kan de kwaliteit van de dienstverlening in het geding zijn. Het is een taak voor de oudercommissie om daar op te letten. d. een belangrijke wijziging in de organisatie; e. een belangrijke inkrimping, uitbreiding of andere wijziging van de werkzaamheden; Te denken valt aan zaken als een verandering van de gezagsrelatie tussen directie en leidinggevenden. Het zou kunnen dat leidinggevenden meer bevoegdheden krijgen op financieel gebied. De oudercommissie dient daarbij te letten op de gevolgen van de wijziging voor de kwaliteit van de peuterspeelzaal. Een bruikbaar toetsingscriterium kan zijn dat degene waarmee de oudercommissie onderhandelt, ook gemachtigd moet zijn om beslissingen te nemen. f. het benoemen van personen die rechtstreeks de hoogste zeggenschap zullen uitoefenen bij de leiding van arbeid in de instelling; De oudercommissie heeft adviesrecht bij het benoemen van bestuursleden van de organisatie. De organisatie mag afwijken van het advies van de oudercommissie. Echter, als er sprake is van een bestuurslid in loondienst heeft de oudercommissie een gebonden voordrachtsrecht voor een lid van het toezichthoudend orgaan (Raad van Toezicht/Raad van Commissarissen) dit is wettelijk geregeld in Artikel 7 van de WMCZ. Ook als er sprake is van meer dan één cliëntenraad binnen één organisatie kan niet meer dan één lid van het toezichthoudend orgaan worden voorgedragen. Over het algemeen wordt afgeraden om een lid van een oudercommissie voor te dragen voor het bestuur (of de raad van toezicht). Een bestuurslid is verantwoordelijk voor het hele reilen en zeilen van de speelzaal, ook voor het financieel beleid of het personeelsbeleid. Men moet in staat zijn om
4
onafhankelijk de belangen van ouders af te wegen tegen de belangen van het personeel of de peuterspeelzaal. Bij een dubbel lidmaatschap, van oudercommissie èn van bestuur, kan zo'n belangenafweging gecompliceerd zijn. g. de begroting en de jaarrekening; De directie stelt ieder jaar een financieel werkplan en een financieel jaarverslag vast. Een oudercommissie kan nagaan of er een evenwichtige verhouding is tussen de verschillende posten. En of er genoeg geld uitgetrokken is voor bijvoorbeeld deskundigheidsbevordering van de leidsters, voor de aanpak van knelpunten waarover overeenstemming bestaat, voor ziektevervanging en voor de oudercommissie. Richtbedragen zijn niet altijd eenvoudig te geven en deze zijn vaak sterk afhankelijk van de (financiële) omstandigheden. Het is altijd belangrijk om een meerjarenplan te hebben om eventuele tegenvallers op te vangen. h. algemeen beleid inzake de toelating van cliënten en de beëindiging van deze zorgverlening aan cliënten; Een oudercommissie kan het formuleren van vaste procedures rondom inschrijving, wachtlijst, kennismakingsgesprek, wennen en vertrek bevorderen en bij de formuleringen de belangen van ouders als cliënt behartigen. i. voedingsaangelegenheden van algemene aard en het algemene beleid op het gebied van de veiligheid, de gezondheid of de hygiëne en de geestelijke verzorging van, maatschappelijke bijstand aan en recreatiemogelijkheden en ontspanningsactiviteiten voor cliënten; Voeding is vaak een onderdeel van het pedagogisch beleid. Krijgen de kinderen gezonde voeding, wat zijn de regels over snoep? Veiligheid spreekt voor zich: kunnen de deuren geen vingers afknellen, is de ondergrond onder de trap van de glijbaan zacht, werkt de nooduitgang en zijn de radiatoren niet te heet? Bij gezondheid kan men denken aan de omgang met besmettelijke ziekten (waterpokken, et cetera), de luchtkwaliteit, roken door personeel en buiten spelen. Bij hygiëne spelen de verzorging van de kinderen, de voedselbereiding en de verzorging van gebouw en materialen een belangrijke rol. Op dit punt zijn er veel strikte voorschriften. Omdat wetgeving op het gebied van hygiëne, arbeidsomstandigheden en veiligheid externe controles voorschrijft, hoeft een oudercommissie zich over deze zaken doorgaans weinig zorgen te maken. Inspecteurs van de gemeente, GGD, Keuringsdienst van Waren en de brandweer bezoeken regelmatig de peuterspeelzaal. Voor een oudercommissie ligt er een taak om na te gaan of deze inspecties daadwerkelijk plaatsvinden en hoe knelpunten in de verschillende rapportages worden omgezet in verbeterplannen. De oudercommissie kan navraag doen bij de directie over de rapportages van de verschillende inspecties. Oudercommissies hebben een zware stem bij het formuleren van het beleid over de verzorging en de opvoeding van de kinderen. Om deze bevoegdheid uit te kunnen oefenen is het noodzakelijk dat een peuterspeelzaal dit beleid formuleert. Dat kan op twee manieren. De eerste is dat één functionaris, bijvoorbeeld de leidinggevende, op basis van een eigen visie een pedagogisch beleidsplan uitwerkt. Dat kan goede plannen opleveren, maar het is voor een oudercommissie vaak lastig om een advies uit te brengen over zo'n uitgewerkt plan. Een andere manier van werken, waarbij vanaf het eerste begin met de ouders en het team wordt overlegd over een op te stellen plan, kost meer tijd, maar biedt zowel ouders als leidsters meer mogelijkheden om hun opvattingen en inzichten in te brengen. De invoering van zo'n plan in de praktijk levert vervolgens geen problemen meer op, omdat het draagvlak door de werkwijze groot is. j. de systematische bewaking, beheersing of verbetering van de kwaliteit van de aan cliënten te verlenen zorg:
5
Kwaliteit omvat alle aspecten van de peuterspeelzaal van hygiëne tot oudercontacten. Medezeggenschap heeft als belangrijk doel: het verbeteren van de kwaliteit van de speelzaal. Een oudercommissie heeft een verzwaard adviesrecht bij de vraag hoe de verschillende delen van die kwaliteitszorg worden uitgevoerd: in eigen beheer nemen, uitbesteden aan externe bureaus of aansluiting zoeken bij een kwaliteitsstelsel met certificaten. Daarnaast vervult een oudercommissie bij de uitvoering van de kwaliteitszorg een rol. Zo kan de oudercommissie bij een tevredenheidsonderzoek de concept-vragenlijst vooraf doornemen en zo nodig voorstellen voor wijzigingen doen. k. de vaststelling of wijziging van een regeling inzake de behandeling van klachten van cliënten en het aanwijzen van personen die belast worden met de behandeling van klachten van cliënten Op basis van de Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector (WKCZ) moeten alle peuterspeelzalen een klachtenreglement hebben waarin de procedure voor het indienen en behandelen van een klacht beschreven staat. De peuterspeelzaal is verplicht de oudercommissie te vragen een advies uit te brengen over het klachtenreglement. l. wijziging van de regeling, bedoeld in artikel 2, tweede lid, en de vaststelling of wijziging van andere voor cliënten geldende regelingen Het is vanzelfsprekend dat het medezeggenschapsreglement ook onderwerp van medezeggenschap kan zijn. De oudercommissie kan invloed uitoefenen op het reglement om de organisatie van medezeggenschap met de praktijk mee te laten groeien. Met andere regelingen doelt de wetgever op de plaatsingsregeling, regels bij wennen, openingstijden, sluitingsdagen, eventuele regelingen om de ouderbijdrage in afwijkende termijnen te voldoen, et cetera. Het gaat hierbij dus nadrukkelijk om algemene regels die voor alle ouders en kinderen gelden. Dit artikel benadrukt het verzwaard adviesrecht van ouders bij het formuleren van deze regels. m. het belasten van personen met de leiding van een onderdeel van de instelling, waarin gedurende het etmaal zorg wordt verleend aan cliënten die in de regel langdurig in die instelling verblijven. Gezien het feit oudercommissies zelden tot nooit met dit onderwerp te maken krijgen, zal geen verder toelichting plaatsvinden. NB Op de onderwerpen i t/m m bestaat verzwaard adviesrecht. 2. Het advies wordt op een zodanig tijdstip gevraagd, dat het van wezenlijke invloed kan zijn op het te nemen besluit 3. De cliëntenraad is bevoegd de zorgaanbieder ook ongevraagd te adviseren inzake de in het eerste lid genoemde en andere onderwerpen, die voor de cliënten van belang zijn Artikel 4 1. De zorgaanbieder neemt geen van een schriftelijk door de cliëntenraad uitgebracht advies afwijkend besluit dan nadat daarover, voor zover dat redelijkerwijze mogelijk is, ten minste eenmaal met de cliëntenraad overleg is gepleegd […] Als de oudercommissie een advies uitbrengt en de ondernemer besluit het advies niet op te volgen en een andere weg in te slaan, dan moet de ondernemer de redenen hiervoor in een vergadering toelichten aan de oudercommissie.
6
3. De zorgaanbieder doet van een besluit inzake een onderwerp waarover de cliëntenraad schriftelijk advies heeft uitgebracht, schriftelijk, en voor zover hij van het advies afwijkt onder opgave van redenen, mededeling aan de cliëntenraad. […] Een oudercommissie brengt een advies schriftelijk uit. Het besluit dat de ondernemer vervolgens neemt over dit advies wordt ook schriftelijk beantwoord aan de oudercommissie. Echter als de ondernemer besluit af te wijken van het advies, dan moet er ook een bijeenkomst worden gepland. Een schriftelijk antwoord van de ondernemer is dan niet voldoende. 2.3 Het medezeggenschapsreglement Volgens de WMCZ is het bestuur van de peuterspeelzaal verantwoordelijk voor de uitvoering van de wet. De organisatie is daardoor verantwoordelijk voor het opstellen van het medezeggenschapsreglement. Het medezeggenschapsreglement regelt, naast de bevoegdheden, ook de procedures voor het samenstellen van de oudercommissie. De WMCZ geeft aan welke onderwerpen in ieder geval schriftelijk geregeld moeten worden. Onderwerpen die schriftelijk geregeld moeten worden in het medezeggenschapsreglement: het aantal leden; de wijze van benoeming van de leden; de eisen waaraan kandidaten moeten voldoen; de zittingstermijnen van de leden; de middelen waarover de oudercommissie kan beschikken De WMCZ benadrukt dat de procedures zodanig moeten zijn dat de representativiteit van de oudercommissie bevorderd wordt en de oudercommissie in staat is om de gemeenschappelijke belangen van de ouders te behartigen. De oudercommissie zal aanvullend op het medezeggenschapsreglement een huishoudelijk reglement opstellen voor zaken als stemprocedures en procedures voor kandidaatstelling en verkiezingen. Dit kan uiteraard alleen als de organisatie daar nauw bij betrokken is, want het bestuur zal zich uiteindelijk ook met het huishoudelijk reglement moeten verbinden. 3. Verschillen tussen oudercommissies van peuterspeelzalen en kinderopvang Oudercommissies van peuterspeelzalen en oudercommissies van kindercentra kunnen allebei gevraagd en ongevraagd adviseren op de onderwerpen die in de beide wetten zijn vastgelegd. De verzwaarde adviesrechten in de WMCZ zijn vergelijkbaar met de adviesrechten in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Het verschil met peuterspeelzalen is dat oudercommissies van kindercentra bij het niet opvolgen van hun advies geen toetsing door een vertrouwenscommissie kunnen laten uitvoeren, maar zij kunnen klagen bij een klachtencommissie voor oudercommissies waarbij de betreffende organisatie zich verplicht moet aansluiten of die de organisatie zelf heeft ingesteld. De uitspraak van een klachtencommissie voor oudercommissies is niet bindend, tenzij beide partijen de uitspraak als bindend verklaren. Verder verschillen de onderwerpen waarop oudercommissies van peuterspeelzalen en kinderopvang adviesrecht hebben ook van elkaar. Oudercommissies van kindercentra hebben in tegenstelling tot oudercommissies van peuterspeelzalen geen adviesrecht/verzwaard adviesrecht op: wijziging van doelstelling of grondslag van de stichting; het overdragen van de zeggenschap of fusie of het aangaan of verbreken van een duurzame samenwerking met een andere instelling; een gehele of gedeeltelijk opheffing van de organisatie, verhuizing of ingrijpende verbouwing; een belangrijke wijziging in de organisatie; een belangrijke inkrimping, uitbreiding of andere wijziging van de werkzaamheden; het benoemen van personen die rechtstreeks de hoogste zeggenschap zullen uitoefenen bij de leiding van de arbeid in de organisatie;
7
-
de begroting en de jaarrekening; het algemeen beleid inzake plaatsingsprocedure en criteria voor wachtlijstbeleid; wijziging van de regeling tot instelling van de cliëntenraad en de vaststelling of wijziging van andere regelingen, van de instelling, voor de cliënten.
Oudercommissies van kindercentra hebben extra adviesrecht op: prijswijzingen openingstijden Oudercommissies van kindercentra hebben evenals oudercommissies van peuterspeelzalen adviesrecht op: de vaststelling of wijziging van het pedagogisch beleid; het algemeen beleid inzake veiligheid, gezondheid en hygiëne; de vaststelling van een regeling inzake de behandeling van klachten van gebruikers en het aanwijzen van personen die belast worden met de behandeling van de klachten van gebruikers. Op welke onderwerpen bestaat er adviesrecht? Onderwerp
OC gesubsidieerde Peuterspeelzaal
OC Kinderopvang/nietgesubsidieerde Peuterspeelzaal
Fusie
Ja
Nee
Uitbreiding/inkrimping
Ja
Nee
Opheffing
Ja
Nee
Verhuizing
Ja
Nee
Plaatsings- en wachtlijstbeleid
Ja
Nee
Personeelsbeleid
Ja, op bestuurs- en managementniveau
Nee
Kwaliteit
Ja
Ja
Algemeen beleid op het gebied van opvoeding
Ja
Ja
Financiën
Ja, op de begroting en de jaarrekening
Ja, op de wijziging van de prijs
Algemeen voedingsbeleid
Ja
Ja
Veiligheids- en gezondheidsbeleid
Ja
Ja
Activiteiten
Ja, recreatiemogelijkheden en ontspanningsactiviteiten
Ja, spel- en ontwikkelingsactiviteiten, waaronder het aanbieden van voorschoolse educatie
Klachtenregeling
Ja
Ja
Medezeggenschapsreglement
Ja
Instemmingsrecht
Openingstijden
Nee
Ja
Verzwaard adviesrecht
8
De Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen verplicht iedere ondernemer om voor elk kindercentrum een oudercommissie in te stellen en stelt ouders van niet-gesubsidieerde peuterspeelzalen in de gelegenheid deel te nemen aan een oudercommissie. Deze oudercommissie bestaat uit en wordt gekozen door ouders van de betreffende locatie. Personen die werkzaam zijn bij de organisatie kunnen geen lid zijn van de oudercommissie van die organisatie. De oudercommissie bepaalt haar eigen werkwijze en beslist bij meerderheid van stemmen. De houder stelt het reglement voor de oudercommissie vast (binnen 6 maanden na melding bij het college van burgemeester en wethouders van de gemeente van vestiging). Dit reglement bevat regels omtrent het aantal leden van de oudercommissie, de wijze waarop de leden van de oudercommissie worden gekozen en de zittingsduur. Het reglement mag geen regels omtrent de werkwijze van de oudercommissie bevatten. Het wijzigen van het reglement behoeft instemming van de oudercommissie. BOinK heeft in samenwerking met Brancheorganisatie Kinderopvang een modelreglement ontwikkeld. Ouders hebben inspraak gekregen op belangrijke onderdelen van het beleid van het kindercentrum/ de peuterspeelzaal. Deze onderwerpen zijn vastgelegd in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen in de volgende artikelen:
Artikel 1.50 1. De houder van een kindercentrum organiseert de kinderopvang op zodanige wijze, voorziet het kindercentrum zowel kwalitatief, als kwantitatief zodanig van personeel en materieel, draagt zorg voor een zodanige verantwoordelijkheidstoedeling, en voert een zodanig pedagogisch beleid dat een en ander leidt of redelijkerwijs moet leiden tot verantwoorde kinderopvang. Ter uitvoering van de eerste volzin besteedt de houder in ieder geval aantoonbaar aandacht aan het aantal beroepskrachten in relatie tot het aantal kinderen per leeftijdscategorie, de groepsgrootte, de opleidingseisen van de beroepskrachten en de voorwaarden waaronder en de mate waarin beroepskrachten in opleiding kunnen worden belast met de verzorging en opvang van kinderen. 2. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen nadere regels worden gesteld omtrent de kwaliteit van kinderopvang bij een kindercentrum. Deze regels kunnen betrekking hebben op: a. de veiligheid en de gezondheid; b. de opleidingseisen waaraan de beroepskrachten moeten voldoen; c. de inzet van beroepskrachten in opleiding; d. het aantal beroepskrachten en vrijwilligers in relatie tot het aantal kinderen per leeftijdscategorie; e. de groepsgrootte; f. het pedagogisch beleid en de pedagogische praktijk; g. de accommodatie en inrichting van de ruimte die bestemd is voor kinderopvang; h. de beschikbare ruimte voor kinderen. 3. De houder van een kindercentrum en de personen werkzaam bij een onderneming waarmee de houder een kindercentrum exploiteert, zijn in het bezit van een verklaring omtrent het gedrag, afgegeven volgens de Wet justitiële gegevens. 4. De verklaring, bedoeld in het derde lid, wordt aan de houder van het kindercentrum overgelegd, voordat een persoon als bedoeld in het derde lid zijn werkzaamheden aanvangt. De verklaring is op het moment dat zij wordt overgelegd, niet ouder dan twee maanden. 5. Indien de houder of de toezichthouder redelijkerwijs mag vermoeden dat een persoon als bedoeld in het derde lid niet langer voldoet aan de eisen voor het afgeven van een verklaring omtrent het gedrag, verlangt deze houder al dan niet op verzoek van de toezichthouder dat die persoon opnieuw een verklaring omtrent het gedrag overlegt die niet ouder is dan twee maanden. De desbetreffende persoon legt de verklaring over binnen een door de houder vast te stellen termijn. 6. De verplichting van het vierde lid geldt voor personen die als stagiair of uitzendkracht werkzaam zijn de eerste maal voordat deze personen de werkzaamheden aanvangen. 9
Artikel 1.60/2.17 (waar kinderopvang staat kan ook niet-gesubsidieerde peuterspeelzaal gelezen worden en de tekst in de wet kan soms iets afwijken, maar dit gaat om verschillen in bewoording en niet in betekenis ) 1. De houder stelt de oudercommissie in ieder geval in de gelegenheid advies uit te brengen over elk voorgenomen besluit met betrekking tot: a. de wijze waarop uitvoering wordt gegeven aan artikel 1.50/2.6; b. voedingsaangelegenheden van algemene aard en het algemene beleid op het gebied van opvoeding, veiligheid of gezondheid; c. openingstijden; d. het beleid met betrekking tot spel- en ontwikkelingsactiviteiten ten behoeve van de kinderen, waaronder het aanbieden van voorschoolse educatie; e. de vaststelling of wijziging van een regeling inzake de behandeling van klachten en het aanwijzen van personen die belast worden met de behandeling van klachten; f. wijziging van de prijs van kinderopvang. 2. Van een advies als bedoeld in het eerste lid kan de houder slechts afwijken indien hij schriftelijk en gemotiveerd aangeeft dat het belang van de kinderopvang zich tegen het advies verzet. 3. De oudercommissie is bevoegd de houder ook ongevraagd te adviseren over de onderwerpen, genoemd in het eerste lid. 4. De houder verstrekt de oudercommissie tijdig en desgevraagd schriftelijk alle informatie die deze voor de vervulling van zijn taak redelijkerwijs nodig heeft.
Artikel 2.6 1. De houder organiseert het peuterspeelzaalwerk op zodanige wijze, voorziet de peuterspeelzaal zowel kwalitatief, als kwantitatief zodanig van personeel en materieel, draagt zorg voor een zodanige verantwoordelijkheidstoedeling, en voert een zodanig pedagogisch beleid dat een en ander redelijkerwijs leidt tot verantwoord peuterspeelzaalwerk. Ter uitvoering van de eerste volzin besteedt de houder in ieder geval aantoonbaar aandacht aan het aantal beroepskrachten en vrijwilligers in relatie tot het aantal kinderen per leeftijdscategorie, de groepsgrootte, de opleidingseisen van de beroepskrachten en de voorwaarden waaronder en de mate waarin beroepskrachten in opleiding kunnen worden belast met de opvoeding en verzorging van kinderen. 2. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen nadere regels worden gesteld omtrent de kwaliteit van het peuterspeelzaalwerk bij een peuterspeelzaal. Deze regels kunnen betrekking hebben op: a. de veiligheid en de gezondheid; b. de opleidingseisen waaraan de beroepskrachten moeten voldoen; c. de inzet van beroepskrachten in opleiding; d. het aantal beroepskrachten en vrijwilligers in relatie tot het aantal kinderen per leeftijdscategorie; e. de groepsgrootte; f. het pedagogisch beleid en de pedagogische praktijk.
10
Artikel 2.6 (vervolg) 3. De houder van een peuterspeelzaal en de personen die werkzaam zijn bij een onderneming waarmee de houder een peuterspeelzaal exploiteert zijn in het bezit van een verklaring omtrent het gedrag, afgegeven volgens de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens. 4. De verklaring, bedoeld in het derde lid, wordt aan de houder overgelegd, voordat een persoon als bedoeld in het derde lid zijn werkzaamheden aanvangt. De verklaring is op het moment dat zij wordt overgelegd, niet ouder dan twee maanden. 5. Indien de houder of de toezichthouder redelijkerwijs mag vermoeden dat een persoon als bedoeld in het derde lid niet langer voldoet aan de eisen voor het afgeven van een verklaring omtrent het gedrag, verlangt deze houder al dan niet op verzoek van de toezichthouder dat die persoon opnieuw een verklaring omtrent het gedrag overlegt die niet ouder is dan twee maanden. De desbetreffende persoon legt de verklaring over binnen een door de houder vast te stellen termijn. 6. De verplichting van het vierde lid geldt voor personen die als stagiair of uitzendkracht werkzaam zijn de eerste maal voordat deze personen de werkzaamheden aanvangen.
4. Organisatiestructuur en de oudercommissie 4.1 Lokaal en centraal niveau Veel peuterspeelzalen zijn vertegenwoordigd in een (overkoepelende) stichting. Dat wil zeggen dat deze stichting meer dan één peuterspeelzaal beheert, soms zelfs in combinatie met kinderopvangvoorzieningen zoals een kinderdagverblijf, naschoolse opvang en/of gastouderbureau. De bedoeling van de wetgever is om de medezeggenschap van de gebruikers te vergroten op het niveau waar zij zich het meest betrokken voelen. In de optiek van de ouders is de lokale peuterspeelzaal dat niveau. Toch kan een lokale peuterspeelzaal zonder de centrale koepel niets beginnen. En die overkoepelende organisatie wil graag één aanspreekpunt vanuit de ouders hebben en zal daarom aansturen op een centraal medezeggenschapsorgaan, ook wel centrale oudercommissie genoemd. Maar ook vanuit het oogpunt van de ouders geredeneerd kan het verstandig zijn om te kiezen voor een gemeenschappelijke oudercommissie. Zo'n orgaan overlegt immers direct met de directeur die de centrale beslissingsbevoegdheid heeft. De vraag is waar welke (wettelijke) bevoegdheden komen te liggen; op lokaal of centraal niveau? 4.2 Lokale oudercommissie (OC) Een oudercommissie op lokaal niveau kan zelf (deels in overleg met de directie) een huishoudelijk reglement vaststellen. In dit reglement worden de bevoegdheden van de oudercommissie op de locatie beschreven. Hierin wordt ook de frequentie van vergaderen en de onderlinge communicatiestructuur met de directie en/of leidsters vastgelegd. De lokale oudercommissie kan in het reglement ook bepaalde bevoegdheden aan de centrale oudercommissie overdragen (een machtiging afgeven). 4.3 Centrale Oudercommissie (COC) Reden van het installeren van een centrale oudercommissie voor grote organisaties is dat het voor de directie vaak makkelijker en sneller communiceren is. Vanuit deze gedachte is het vaak efficiënt om bepaalde bevoegdheden over te dragen naar de centrale oudercommissie. De verdeling van de bevoegdheden tussen centrale oudercommissie en de lokale oudercommissie kunnen in het huishoudelijk reglement geregeld worden. In dit reglement kan ook worden vastgelegd om (twee)jaarlijks gezamenlijk te evalueren of de afspraken omtrent de bevoegdheden in de praktijk goed werken of dat deze aangepast (verplaatst) moeten worden. 4.4 Gezamenlijke oudercommissie van peuterspeelzaal- en kinderopvangouders Er zijn in Nederland steeds meer organisaties die peuterspeelzaalwerk en kinderopvang naast elkaar aanbieden. Er zijn organisaties die deze opvangsoorten met elkaar integreren, terwijl anderen de opvangsoorten (nog) gescheiden houden.
11
Peuterspeelzalen en kinderopvang hebben zoals eerder gezegd te maken met gescheiden wetgevingen. Samenwerking op het gebied van medezeggenschap als oudercommissies van verschillende opvangvormen wordt hierdoor bemoeilijkt. Een organisatie die beide werkvormen aanbiedt wil in de meeste gevallen met één gesprekspartner werken. Dan is een gezamenlijke centrale oudercommissie van peuterspeelzaalouders en kinderopvangouders vaak een logische gedachte. Om een goede gezamenlijke oudercommissie te vormen zouden de ouders moeten beschikken over kennis van de inspraakmogelijkheden van beide wetten en de relevante verschillen (zie vorige hoofdstuk). Indien het niet lukt om tot een representatieve, gezamenlijke centrale oudercommissie te komen, moeten organisatie en ouders daaruit conclusies trekken en passende oplossingen bedenken. 4.5 Verdeling bevoegdheden Bij organisaties met meer dan één peuterspeelzaal/kindercentrum is het dus mogelijk om naast de oudercommissie per vestiging ook een gezamenlijke oudercommissie op te richten. Als voor een centrale oudercommissie gekozen wordt zullen de onderwerpen van medezeggenschap verdeeld moeten worden tussen het lokale- en het centrale niveau. De verdeling hiervan kan per organisatie verschillen of anders geregeld zijn. Ligt de beslissingsbevoegdheid over het pedagogisch beleidsplan op centraal niveau, dan moet de centrale oudercommissie over het (verzwaard) adviesrecht voor dit onderwerp beschikken. Om te voorkomen dat de oudercommissie op lokaal niveau vervolgens geen adviesbevoegdheid meer heeft op het pedagogisch beleid op de locaties, kan de centrale oudercommissie als voorwaarde voor akkoord stellen, dat de lokale oudercommissie dat (verzwaard) adviesrecht overneemt voor de praktische uitwerking van het plan op lokaal niveau. 5. Conclusie Met de komst van de Wet OKE en daarmee de harmonisatie van dagverblijven en peuterspeelzalen, zal er tussen oudercommissies van de twee opvangvormen meer samengewerkt gaan worden. Een aanbieder van dagopvang die nauw samenwerkt met een peuterspeelzaal of er zelfs mee harmoniseert zal zich moeten realiseren dat de oudercommissie die verbonden is aan de peuterspeelzaal vanuit de WMCZ een andere invloed kan uitoefenen dan de oudercommissie van de dagopvang vanuit de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Het zal voorkomen dat er zaken zijn waar de twee oudercommissies gezamenlijk advies over kunnen uitbrengen (zoals veiligheid en gezondheid), maar ondernemers zullen er op moeten gaan letten dat er in de toekomst zaken zullen zijn die ze voorheen zelf konden beslissen (zoals een fusie), maar die sinds de harmonisatie eerst via de OC van de peuterspeelzaal zullen moeten lopen. Als oudercommissie van een peuterspeelzaal moet je ook zelf op de hoogte zijn van de rechten die je hebt. Het is mogelijk dat een ondernemer niet op de hoogte is van het (verzwaarde) adviesrecht dat bij de oudercommissie van de peuterspeelzaal ligt. Dit kan ertoe leiden dat de ondernemer onbewust aan de oudercommissie voorbij gaat, of aangeeft dat de oudercommissie geen adviesrecht heeft op het punt dat de oudercommissie aankaart. Het is dan aan de oudercommissie om zelf de grenzen te bewaken en aan te tonen dat er wel degelijk ruimte moet worden gegeven aan de medezeggenschap van ouders die wettelijk is vastgelegd.
Meer informatie over VVE vindt u op www.vveplatform.info
12
