JAARVERSLAG2013 1
PEUTERSPEELZAALWERK EN VOORSCHOOLSE EDUCATIE IN HEERLEN
Een van de wegen waarlangs dit moet gebeuren is het toevoegen van expertise op HBO-niveau aan de voorschoolse educatie. Bij PWH is daar invulling aan gegeven met de aanstelling van zes VE-coaches per 1 februari 2013. Ook is
Peuterspeelzaalwerk Heerlen
samen met de gemeente en de andere kind partners gewerkt aan de ontwikkeling van beleid voor het vergroten van
De stichting Peuterspeelzaalwerk Heerlen (PWH) is de gemeentelijke instelling voor peuterspeelzaalwerk. Kerndoel-
de ouderbetrokkenheid en aan het ontwikkelen van een kwaliteitssysteem binnen VVE met behulp van interne audits.
stelling is om zoveel mogelijk kinderen een kansrijke start te bieden op de basisschool. PWH heeft 22 peuterspeelzalen
Aan beide lijnen wordt in 2014 verder invulling en uitvoering gegeven. In 2014 staat binnen PWH ook de ontwikkeling
met een totale capaciteit van 812 plaatsen, geografisch verspreid over alle wijken. In 19 van de 22 peuterspeelzalen
van opbrengstgericht werken op de agenda. Verder is in 2013 het aantal VVE-plaatsen binnen PWH uitgebreid. Eind
wordt in het kader van het Onderwijs Achterstanden Beleid van de gemeente Heerlen voorschoolse educatie aan-
2013 telde PWH 557 VVE-plaatsen, eind 2012 494. Reden voor de uitbreiding was de grote vraag in een aantal wijken
geboden voor peuters in de leeftijd van 2½ tot 4 jaar als onderdeel van VVE (Voor- en Vroegschoolse Educatie).
waardoor serieuze wachtlijsten waren ontstaan en ook doelgroepkinderen geen voorschoolse educatie kon worden aangeboden. De gemeente heeft op grond daarvan besloten het aantal VVE-plaatsen binnen PWH uit te breiden.
Het gaat goed met het peuterspeelzaalwerk in Heerlen. Het jaar 2013 werd feestelijk begonnen met een groot voorleesontbijt voor alle peuters en hun ouders in het Theater Heerlen ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan.
ONTWIKKELINGEN
Dat leverde heel veel positieve reacties op. Minstens zo belangrijk is dat de bezetting van de peuterspeelzalen hoog is en de vraag vanuit ouders toeneemt. In 2013 konden we vanwege de toegenomen vraag het aantal plaatsen voor-
Landelijke ontwikkelingen
schoolse educatie uitbreiden. Duidelijk is dat we in het voorjaar 2014 opnieuw de capaciteit voorschoolse educatie
Het peuterspeelzaalwerk in Heerlen staat anno 2013 stevig in de schoenen. In het gemeentelijk onderwijs
mogen vergroten. Verder konden we vanwege de positieve resultaten op het vlak van het vergroten van de ouder-
(achterstanden)beleid wordt het grote belang van het peuterspeelzaalwerk en de voorschoolse educatie onderkend.
betrokkenheid met ingang van het schooljaar 2013-2014 het programma VVE-Thuis van 2 naar 10 locaties uitbreiden.
Ook landelijk is het peuterspeelzaalwerk in de afgelopen jaren serieus op de agenda gekomen. Sinds in 2012 de netto
Een duidelijk aspect van de grotere ouderbetrokkenheid is ook dat het na meerdere pogingen in 2013 weer is gelukt
kosten voor de ouders die gebruik maken van kinderopvang sterk zijn toegenomen, is de belangstelling voor het
een Centrale Ouder Raad samen te stellen. In het kader van het streven naar een hoger kwaliteitsniveau hebben 20
peuterspeelzaalwerk weer toegenomen. Eigenlijk een omgekeerde beweging van 2007 toen kinderopvang voor ouders
leidsters in 2013 het diploma PW4 (Pedagogisch Werker MBO-niveau 4) gehaald, waarmee inmiddels 69% van onze
zo goedkoop werd dat het peuterspeelzaalwerk in een klap 20% van de peuters kwijtraakte aan de kinderopvang.
leidsters een hoger initieel opleidingsniveau heeft dan formeel is vereist. Verder voldoet eind 2013 35% van alle leidsters
In wet- en regelgeving heeft het peuterspeelzaalwerk en voorschoolse educatie een duidelijke plek gekregen. Het
aan de nieuwe hogere taaleisen (Nederlandse taal) die voor leidsters in de voorschoolse educatie in de 37 grote
voornemen van het kabinet om in 2013 te komen met plannen over de toekomst van het peuterspeelzaalwerk, ook
gemeenten gelden. Dat percentage was ook als doelstelling 2013 met de gemeente afgesproken. In het voorjaar van
in relatie tot de kinderopvang, kreeg eerst eind van het jaar invulling met een brief aan de Tweede Kamer. Inhoudelijk
2014 start de bijscholing Nederlandse taal van de andere leidsters om in 2014-2015 aan de nieuwe eisen te kunnen
gaat het kabinet niet verder dan gedachten over verdere kwaliteitsverhoging en wordt ten aanzien van de financiering
voldoen. In 2013 is ook een begin gemaakt met de invoering van een systeem van kwaliteitsbewaking VVE binnen
voorgesteld dat werkende ouders gebruik moeten maken van de kinderopvangtoeslag. Daarmee zou voor groepen
Heerlen middels interne audits. Die kwaliteitsbewaking gebeurt samen met de gekoppelde basisscholen. Verheugd zijn
ouders de kosten van de peuterspeelzaal fors stijgen. De VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) die zich al
we over het feit dat aan de pilot Alert4You waarin we samenwerken met het MKD van de jeugdzorginstelling Xonar de
eerder voorstander toonde van een model waarin elke peuter recht heeft op voorschoolse educatie, heeft het plan van
Jeugdzorg Award Limburg 2013 is toegekend. Tenslotte leverde de tussentijdse inspectie eind 2013 op drie locaties door
het kabinet direct afgewezen. Waarschijnlijk wordt in de loop van 2014 duidelijk welke kant het zal opgaan. Wat in ieder
de Inspectie van het Onderwijs positieve resultaten op.
geval wel duidelijk lijkt te zijn is dat het Kabinet ook na 2015 wil blijven investeren in VVE en in verhoging van de kwaliteit ervan. Een illustratie daarvan is het besluit met bijbehorende middelen voor scholing dat na de 37 grote gemeenten nu
10 Jaar PWH
ook in 86 middelgrote gemeenten de nieuwe taaleisen gaan gelden voor de leidsters / pedagogisch medewerk(st)ers
Begin 2013 is met een groot voorleesontbijt in het Theater Heerlen het 10-jarig bestaansfeest van PWH gevierd. Met ruim
in de voorschoolse educatie.
700 peuters, ouders, al onze medewerk(st)ers, vrijwilligsters en stagiaires, wethouder Riet de Wit, gemeenteraadsleden, schooldirecteuren en leerkrachten, Guido Dieteren en Wendy Kokkelkoren van Guido’s Orchestra en heel veel ande-
Pilot Startgroep Peuters
re genodigden, en met steun van een groot aantal leerlingen van het Arcus College, was het een enorm feest. Aan
Psz Pino van PWH en basisschool Paulus van schoolbestuur Innovo vormen een van de 30 locaties in Nederland (en als
wethouder de Wit werd het eerste exemplaar uitgereikt van het speciaal ter gelegenheid van 10 jaar PWH gemaakte
enige in Limburg) waar de pilot Startgroep Peuters wordt uitgevoerd. Doel van het experiment is om na te gaan of een
boekje “Waar is Pim?”.
hogere deskundigheid van de leiding in de peuterspeelzaal (1x mbo + 1x hbo in plaats van 2x mbo) en uitbreiding van het aanbod van 4 naar 5 dagdelen tot hogere opbrengsten bij de peuters leidt. De pilot loopt tot eind schooljaar
Samenwerking met gemeente en andere partners
2014-2015. Het landelijk project wordt wetenschappelijk begeleid door de Universiteit Twente in samenwerking met het
PWH voert gemeentelijk beleid uit op het vlak van peuterspeelzaalwerk en voorschoolse educatie. De implementatie
bureau Oberon. Tussentijdse evaluatierapporten geven aan dat naast uiteenlopende aanloopproblemen die zo’n
ervan komt tot stand in goede samenwerking met de gemeente. De continuïteit van en consistentie in het gemeentelijk
volslagen nieuwe aanpak natuurlijk met zich meebrengt, er een duidelijke meerwaarde zichtbaar lijkt te zien. Binnen
beleid in de afgelopen 10 jaar heeft de vele positief te duiden ontwikkelingen binnen PWH ook mogelijk gemaakt.
Heerlen zijn PWH en Innovo erg positief over deze pilot.
PWH maakt als voorschoolse voorziening deel uit van de gemeentelijke Werkgroep Onderwijs Achterstanden Beleid en levert op die manier ook een bijdrage aan breder onderwijsachterstandenbeleid. Verder mag hier de positieve
Extra aandacht voor taal
samenwerking worden genoemd met de schoolbesturen van het primair onderwijs in Heerlen en de individuele
Taalstimulering is het hoofdthema binnen de voorschoolse educatie. Bij het jonge kind is met name voorlezen belang-
scholen zelf, met de Jeugdgezondheidszorg, het Centrum voor Jeugd en Gezin en met de culturele instelling
rijk voor de ontwikkeling. Onder de noemer ‘Lingua Bambini’ is in 2012 een samenwerkingsproject met SCHUNCK*
SCHUNCK*. PWH participeert verder in het gemeentelijk platform Jeugdbeleid dat onder aansturing staat van de
Bibliotheek van start gegaan. Dat is in 2013 gecontinueerd. Drie keer per jaar levert de bibliotheek kisten met nieuwe
gemeente.
voorleesboeken. De boeken spelen in op de thema’s waarmee in de peuterspeelzalen wordt gewerkt. Iedere zaal heeft een leeshoekje waar dagelijks de kinderen een verhaal wordt voorgelezen.
Versterking van Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE): uitvoering VVE-convenant Het Convenant VVE 2012-2015 tussen gemeente, onderwijsbesturen, jeugdgezondheidszorg en PWH is leidend voor
In elke zaal is een van de leidsters leescoördinator waarvoor bij SCHUNCK* een training is gevolgd. In 2013 hebben
het gemeentelijk beleid in deze periode. Centraal in het convenant staat de verdere versterking van VVE in de stad.
23 leidsters de training tot voorlees coördinator gevolgd.
2
3
Zorgstructuur Een goede zorgstructuur is ook voor PWH van groot belang. De meeste kinderen groeien zonder problemen op maar bij ongeveer 20% van alle kinderen vraagt dat extra aandacht en zorg. PWH maakt daarom deel uit van de ZAT’s (Zorg Advies Teams) die in 2012 zijn ingesteld voor basisonderwijs en voorschoolse voorzieningen in Heerlen. Voor kinderen waarvoor extra zorg nodig is, worden ook handelingsplannen opgesteld. Wanneer nodig gebruikt PWH de Verwijsindex. Ook heeft nieuwe regelgeving als de Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld impact voor de invulling van de zorgstructuur. Verder is in 2013 het samenwerkingsproject Alert4You gestart met de jeugdzorginstelling Xonar waarbij de specialistische expertise van Xonar middels directe contacten in de peuterspeelzalen beschikbaar komt voor leidsters en ouders. Acht peuterspeelzalen nemen deel aan de pilot. Naast Heerlen participeert ook de gemeente Brunssum in deze pilot. Eind 2013 is aan dit project de Jeugdzorg Award Limburg 2013 toegekend. De ervaringen met deze pilot zijn zodanig positief dat in 2014 samen met de beide gemeenten wordt bezien of en zo ja op welke wijze continuering en uitbreiding kan worden gerealiseerd. Tenslotte werpt de transitie per 1 januari 2015 van de jeugdzorg naar de gemeente ook in 2013 haar schaduw al vooruit. Zo wordt binnen PWH het opvoedingsondersteuningsprogramma Triple P gebruikt waarvoor per peuterspeelzaal een leidster is opgeleid en wordt in de samenwerking met andere jeugd(zorg)instellingen inmiddels gewerkt vanuit het beginsel één gezin, één plan, één regisseur. Start VE-coaches Per 1 februari 2013 zijn 6 VE coaches met als achtergrond de hbo opleiding leerkracht basisonderwijs (Pedagogische Academie) of hbo-pedagogiek aangesteld ten behoeve van de ondersteuning van peuterspeelzaalleidsters in de locaties waar voorschoolse educatie wordt aangeboden. In het kader van de kwaliteitsverhoging van de voorschoolse educatie hebben ze als taak het coachen van de leidsters bij een optimale uitvoering van het VVE-programma Piramide of Speelplezier. Opbrengstgericht werken, het vergroten van de ouderbetrokkenheid en het werken met een kindvolgsysteem zijn hierbij belangrijke aandachtspunten. Ook het versterken van de samenwerking tussen peuterspeelzaal en basisschool is een speerpunt. De VE coaches gaan verder een belangrijke rol vervullen bij de ontwikkeling van het kwaliteitssysteem binnen VVE met behulp van interne audits. Het afgelopen jaar heeft voor de VE coaches, naast een stevige introductie en vervolgens een start met het coachen van de peuterleidsters, ook in het teken gestaan van nadere scholing in de twee programma’s Piramide en Speelplezier die binnen PWH worden gebruikt. En in het voorjaar van 2014 zijn de VE coaches met een opleidingstraject rondom Video Interactie Begeleiding gestart. Een interne evaluatie onder de peuterleidsters uitgevoerd begin 2014 heeft de meerwaarde van de inzet van de VE coaches al na een jaar aangetoond. Verkeerseducatie en Cultuureducatie Sinds een aantal jaren wordt er in de peuterspeelzalen aandacht besteed aan verkeerseducatie. Jaarlijks wordt daarvoor van gemeentewege vanuit het budget Verkeersveiligheidsbeleid separaat een bedrag beschikbaar gesteld. Omdat cultuureducatie naar de mening van PWH ook voor jonge kinderen en hun ouders een bijzonder zinvol onderdeel is van de ontwikkeling en opvoeding, wordt daartoe structureel onder de noemer ‘Cultura Bambini’ onder meer samengewerkt met de culturele instelling SCHUNCK*. Een van de belangrijkste onderdelen daarvan is het jaarlijkse peuterfestival. Hatha yoga In het kader van bewegings- en concentratieoefeningen wordt door een externe docent sinds 2012 in alle peuterspeelzalen Hatha Yoga gegeven, een vorm van yoga en bewegingsonderwijs voor kinderen. Wat de peuters in die acht bijeenkomsten Hatha Yoga leren, wordt door de leidsters regelmatig aangewend om rust en concentratie in de groep of bij individuele kinderen te creëren.
4
5
Opbrengstgericht werken
Op wijk/buurtniveau zien we het volgende bereik.
Opbrengstgericht werken is een aanpak uit het (basis)onderwijs die ook in de voorschoolse educatie als zinvolle
Wijk / Buurt
Peuterspeelzaal
Capaciteit In plaatsen
Aantal peuters 2+3 jr. 2013
Max. bereik in % 2013
Aantal peuters in psz 2013
Feitelijk bereik in 2013
Maria Gewanden / Terschuren
Krauwelnest
32
88
36,4%
32
36,4%
Mariarade
Klein Duimpje
32
63
50,8%
32
50,8%
Bereik van het peuterspeelzaalwerk in Heerlen
Hoensbroek – de Dem
Paddestoel
80
122
65,6%
73
59,8%
Met de beschikbare capaciteit van 812 plaatsen kan maximaal 53% van alle peuters in 2013 in Heerlen worden bereikt.
Nw Lotbroek
Bijtjes
32
101
31,7%
32
31,7%
Effectief bezoeken eind 2013 767 peuters (de officiële 1 oktober telling) de peuterspeelzalen. Dat is 50,1% van alle
Vrieheide
Puk en Heitje
64
109
58,7%
64
58,7%
kinderen in de leeftijd van 2-4 jaar. Het merendeel van de peuters valt evenwel binnen de leeftijdscategorie 2½-4 jaar.
Passart
Pino
32
38
84,2%
31
81,6%
Van de 767 peuters zijn er dat 610. Dat is 58,7% van de 1040 peuters in de gemeente Heerlen in de leeftijd van 2½-4
Heerlerheide
Pip
48
49
98,0%
38
77,6%
jaar. Van de beschikbare capaciteit van 812 plaatsen is 94,5% eind 2013 effectief bezet. Eind 2012 was de bezettings-
Heksenberg
Belhameltjes
48
56
85,7%
42
75,0%
graad 96%, maar dan wel van een lagere capaciteit van 765 plaatsen.
Rennemig
Kempke
48
86
55,8%
43
50,0%
Beersdal – Nieuw Husken
Ukkepukkehut
32
62
51,6%
25
40,3%
werkvorm op de agenda is geplaatst. Opbrengstgericht werken is het planmatig werken aan het verbeteren van de vorderingen van leerkunde. Dit gebeurt door doelen te stellen, gericht hieraan te werken en de leerlingen systematisch te volgen in hun vorderingen. Binnen PWH wordt daarmee in 2014 en 2015 een begin gemaakt.
BEREIK VAN PEUTERS
Aantal 2 jarige peuters in Heerlen
Aantal 3 jarige peuters in Heerlen
Totaal aantal peuters 2 en 3 jaar
Aantal peuters in psz Bereik PWH
Zeswegen
Kiddooh
48
56
85,7%
48
85,7%
2009
753
737
1.490
691
46,4%
Grasbr. Musschem.
Pinokkio
32
83
38,6%
32
38,6%
2010
730
745
1.475
716
48,5%
Schandelen
2011
745
736
1.481
690
46,6%
Meezenbr. Schaesbergerv. Palemig
Ienie Mienie en
62
126
49,2%
62
49,2%
2012
755
748
1503
738
49,1%
2013
785
747
1532
767
50,1%
Eikenderveld
Kuikennest
30
46
65,2%
30
65,2%
Welten Benzenrade
Martijntje
32
47
68,1%
32
68,1%
Bekkerveld - Centrum
Hompeltje Pompeltje
32
99
33,3%
32
32,3%
Caumerveld Douve Weien
Dribbel
32
76
42,1%
32
42,1%
Molenberg
Meuleke
32
78
41,0%
26
33,3%
Heerlerbaan
Baanbengelke en Speelbal
64
147
43,5%
61
41,5%
812
1532
53,0%
767
50,1%
Noot: De gegevens over de aantallen peuters in Heerlen zijn ontleend aan de Parkstad Limburg monitor.
Opvallend is dat het aantal peuters in Heerlen niet verder afneemt zoals jaren geleden geprognotiseerd, maar eerder toeneemt.
Totaal
Liegebeest
De bezettingsgraad van de peutergroepen wordt voortdurend gemonitord. Tenminste 1x per jaar worden op grond van efficiencyoverwegingen besluiten genomen ten aanzien van groepen en zalen. Bereik met VVE Eind 2013 heeft PWH een capaciteit van 557 VVE-plaatsen voor peuters in de leeftijd van 2½ tot 4 jaar. VVE wordt in 19 van de 22 zalen aangeboden. Alleen in de peuterspeelzalen in de wijken Welten / Benzenrade, Bekkerveld / Centrum en Caumerveld / Douve Weien wordt geen VVE aangeboden. Belangrijke consequentie daarvan is dat in die zalen de verplichte tweede leidsterfunctie moet worden ingevuld door een vrijwilligster. We vinden dat vanuit kwaliteitsoptiek niet goed maar beseffen dat dit vooral een kwestie van budget is. Met de 557 plaatsen kan maximaal 57,1% van alle peuters in de betreffende wijken worden bereikt. Eind 2013 zijn 539 plaatsen bezet (een bezettingsgraad van 96,2%). Dat is 55,3% van alle kinderen van 2½ tot 4 jaar in deze wijken en buurten.
6
7
Op wijk/buurtniveau zien we eind 2013 voor wat betreft het bereik van VVE het volgende . Wijk / Buurt
Peuterspeelzaal
Capaciteit Aantal in VVE-plaatsen peuters 2½ tot 4 jaar 2013
Max. bereik in % 2013
Aantal peuters in VVE 2013
Feitelijk bereik in 2013
Maria Gewanden / Terschuren
Krauwelnest
32
67
47,8%
32
47,8%
Mariarade
Klein Duimpje
16
44
36,4%
16
36,4%
Hoensbroek – de Dem
Paddestoel
48
90
53,3%
48
53,3%
Nw Lotbroek
Bijtjes
32
76
42,1%
32
42,1%
Vrieheide
Puk en Heitje
64
82
78,0%
64
78,0%
Passart
Pino
32
29
100%
31
100%
Heerlerheide
Pip
32
36
88,9%
22
61,1%
Heksenberg
Belhameltjes
32
40
80,0%
32
80,0%
Rennemig
Kempke
32
67
47,8%
31
46,3%
Beersdal – Nieuw Husken
Ukkepukkehut
16
47
34,0%
16
34,0%
Zeswegen
Kiddooh
48
43
100%
48
100%
Grasbr. Musschem.
Pinokkio
32
59
54,2%
32
54,2%
Meezenbr. Schaesbergerv. Palemig
Ienie Mienie en Liegebeest
47
94
50,0%
47
50,0%
Eikenderveld
Kuikennest
30
33
91,0%
30
90,9%
Molenberg
Meuleke
32
59
54,2%
26
44,1%
Heerlerbaan
Baanbengelke en Speelbal
32
109
29,4%
32
29,4%
557
975
57,1%
539
55,3%
Schandelen
Totaal
Noot: In voorgaande overzichten worden capaciteit, bezetting en bereik met elkaar vergeleken op het niveau van de wijk / buurt. In de praktijk komt het uiteraard voor dat peuters uit bijvoorbeeld wijk / buurt A naar de peuterspeelzaal in de naastgelegen wijk / buurt B gaat. Daar is in deze overzichten geen rekening mee gehouden. Dat leidt er o.m. toe dat in sommige zalen meer kinderen aanwezig zijn dan er volgens de Parkstad Monitor in de wijk/buurt wonen.
Bereik doelgroepkinderen Onder doelgroepkinderen bij voor- en vroegschoolse educatie verstaat het Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen kinderen met een onderwijsgewicht >0. Criterium daarbij is het opleidingsniveau van de ouders. Op grond van cijfers uit het basisonderwijs is door de gemeente Heerlen voor 2013 het aantal doelgroeppeuters van 2½ tot 4 jaar vastgesteld op 200. Overigens zien we dat er in praktisch alle wijken van Heerlen doelgroepkinderen wonen en niet alleen maar in heel specifieke wijken. Het aantal doelgroepkinderen met een onderwijsgewicht >0 dat PWH eind 2013 (officiële teldatum 1 oktober) bereikt met haar peuterspeelzalen bedraagt 128 Dat is 64% van het totaal aantal doelgroepkinderen. Bereik doelgroeppeuters met onderwijsgewicht Eind 2013
Eind 2012
Eind 2011
Eind 2010
Eind 2009
Aantal
128
120
110
97
93
Bereik in %
64%
60%
55%
48,5%
46,5%
Het bereik van de doelgroepkinderen met een onderwijsgewicht is de afgelopen jaren langzaam maar zeker gestegen. Doelgroepkinderen hebben ook voorrang bij plaatsing. De gemeente Heerlen rekent kinderen die geen onderwijs-gewicht >0 hebben maar toch risico op achterstand (taal, sociaal/emotioneel, motorisch) hebben (te indiceren door de Jeugdgezondheidszorg) ook tot de doelgroepkinderen voor voorschoolse educatie.
8
9
De afspraken van de gemeente met het Rijk over het bereik van doelgroepkinderen betreffen het aantal kinderen met
Inzet social media
een onderwijsgewicht >0.
Na een start met Facebook en Twitter in 2012 heeft PWH in 2013 vooral ingezet op het ontwikkelen en gebruiken van
Overigens neemt ook in Heerlen met het stijgen van het gemiddeld opleidingsniveau van jonge ouders het aantal
Facebook. Vooral richting de huidige generatie jonge ouders is dit een effectief communicatie-instrument. Ook voor
formele doelgroepkinderen langzaam maar zeker af. Daar staat tegenover dat de sociaaleconomische status van een
de jongere generatie leidsters is Facebook een normaal communicatiemiddel. Opvallend is dat inmiddels ook de wat
gezin waarin een kind opgroeit vaak een even grote voorspeller van (onderwijs)achterstand is als het opleidingsniveau
oudere leidsters Facebook steeds meer gaat gebruiken. Een nog steeds groeiend aantal “vrienden” en “likes” laat zien
van ouders. Met name deze sociaal-economische status is van veel gezinnen in Heerlen nog steeds erg zwak. Dat blijkt
dat de PWH-Facebook pagina veel wordt gezien. Dit vooral omdat er wekelijks berichten en foto’s worden geplaatst.
ook uit het feit dat 65% van de ouders van PWH een bruto gezinsinkomen per jaar heeft dat lager ligt dan € 35.000.
Ook de artikelen over de zalen en persoonlijke verhalen van medewerkers trekken steeds meer aandacht. De inzet van social media wordt vanuit het communicatie-management strak geregisseerd. In 2013 is onder meer ook een nieuwe
Bereik doelgroeppeuters met een JGZ-indicatie
website gerealiseerd die geschikt is voor smartphones en een Linkedin pagina.
Deze specifieke gegevens worden eerst goed geregistreerd vanaf 2013. Het betreft peuters die geen onderwijsgewicht hebben maar door de JGZ (consultatiebureau) toch zijn aangemerkt als peuters met een risico op (onderwijs)-
Centrale ouderraad
achterstand.
Ouders neem in het algemeen graag deel aan activiteiten die in de peuterspeelzaal worden georganiseerd, maar het interesseren van ouders voor zoiets als een centrale ouderraad is altijd erg moeilijk geweest. In 2013 is het gelukt weer
Eind 2013 Aantal
een centrale ouderraad samen te stellen. De centrale ouderraad voert enkele malen per jaar overleg met de leiding
59
van PWH over relevant beleid. De ouderraad bestaat thans uit 10 leden.
AANDACHT VOOR KWALITEIT
Toeleiding naar voorschoolse educatie PWH besteedt samen met de gemeente en de JGZ actief aandacht aan de toeleiding van peuters naar de voorschoolse educatie peuterspeelzaal. De JGZ heeft tot taak om tijdens de consultatiebezoeken bij kinderen van
Bezoek Onderwijsinspectie
14 maanden te signaleren of er sprake is van een doelgroepkind (zowel formele doelgroepkinderen als anderszins).
In 2011 heeft de onderwijsinspectie zowel het gemeentelijk VVE-beleid als de uitvoering ervan in de peuterspeelzalen
Medewerksters van PWH leggen vervolgens huisbezoeken af bij de ouders van die doelgroepkinderen om ze actief te
en de basisscholen onder de loep genomen. De bevindingen van de inspectie waren toen zeer positief. Eind 2013
informeren over de peuterspeelzaal en voorschoolse educatie en hen te bewegen hun kind naar de peuterspeelzaal
heeft de onderwijsinspecteur opnieuw een bezoek gebracht aan Heerlen maar ditmaal maar op drie locaties. Ook
te brengen. Deze actieve en effectief gebleken vorm van toeleiding naar voorschoolse educatie maakt structureel deel
nu zijn de inspectierapporten positief. Er is op een aantal punten zelfs verbetering geconstateerd. Omdat de taaleisen
uit van het VVE-beleid van de gemeente Heerlen. In 2013 heeft de JGZ 171 peuters gesignaleerd als doelgroepkind en
voor de leidsters in de voorschoolse educatie in de tussentijd zijn verhoogd en nog niet alle leidsters bij PWH voor het
is er met 159 ouders (93%) telefonisch contact geweest tussen een medewerkster van PWH en ouders. Het doel van dit
examen zijn geslaagd of de scholing hebben kunnen volgen, scoren we op dat punt lager dan in 2011. Terzijde: alle
telefonisch contact is een afspraak te maken voor een huisbezoek. In totaal zijn daadwerkelijk 133 huisbezoeken (78%)
leidsters binnen PWH dienen examen Nederlandse taal af te leggen, ook wanneer ze als achtergrond de opleiding leer-
afgelegd. In slechts 5 gevallen (3,8%) hebben de ouders na een huisbezoek de peuter niet ingeschreven.
kracht basisonderwijs (pabo) hebben. Als diezelfde leidster als leerkracht werkt, hoeft ze voor het basisonderwijs geen taal-examen af te leggen (want niveau is impliciet verondersteld). Ze moet het examen wel afleggen om te mogen
VERGROTEN OUDERBETROKKENHEID
werken in de peuterspeelzaal.
Centraal thema
Kwaliteitszorg HKZ en GGD
Het vergroten van de ouderbetrokkenheid is een van de centrale thema’s in het VVE-convenant. De gemeente hecht
PWH is sinds 2008 HKZ-gecertificeerd (ISO 9001). De jaarlijkse HKZ audit is ook in 2013 positief verlopen. Begin 2014 is er
net als PWH en de schoolbesturen aan een gedegen aanpak en heeft daarbij de voortrekkersrol genomen. Nadat eind
weer een “grote inspectieronde” gericht op het opnieuw verkrijgen van het HKZ-certificaat voor 3 jaar. Verder zijn er de
2012 het in opdracht van de gemeente door de bureaus Oberon en Cedin Expertisepunt Ouderbetrokkenheid opge-
jaarlijkse (onaangekondigde) inspecties van elke peuterspeelzaal door de GGD. De GGD-rapporten zijn te vinden op
stelde Plan van Aanpak Ouderbetrokkenheid gemeente Heerlen werd opgeleverd, is in 2013 gewerkt aan de uitwerking
de website van PWH.
daarvan. Dat heeft geleid tot de Beleidsnotitie Educatief Partnerschap in de voor- en vroegscholen Heerlen 2013-2015. Aan de concretisering daarvan op het niveau van de VVE-koppels van peuterspeelzalen en basisscholen (gezamenlijk
Klachten
ouderbeleid) wordt in 2014 en 2015 gewerkt. Een belangrijk instrument binnen het vergroten van de ouderbetrokken-
PWH is aangesloten bij de landelijke Stichting Klachtencommissie Kinderopvang. Er zijn in 2013 bij deze klachten-
heid in de voor- en vroegschoolse educatie is het programma VVE-Thuis.
commissie geen klachten over PWH ontvangen. Indien ouders of anderen op- of aanmerkingen of klachten hebben over PWH, wordt altijd getracht dit met elkaar op te lossen.
VVE Thuis VVE-Thuis is een effectief gebleken programma om de ouderbetrokkenheid bij voor- en vroegschoolse educatie te vergroten. In 2011 is een door de gemeente Heerlen voor twee schooljaren gefinancierde pilot VVE-Thuis gestart in twee peuterspeelzalen en twee basisscholen in de wijken / buurten Passart en Vrieheide. Met dit programma van het NJI (Nederlands Jeugd Instituut) worden ouders gestimuleerd om thuis samen met hun peuters en kleuters activiteiten uit te voeren die gericht zijn op het bevorderen van de taal- en denkontwikkeling. De pilot liep tot en met het schooljaar 2012/2013 en bleek erg succesvol. In 2013 is door de gemeente besloten om het project te continueren en uit te breiden van 2 tot 10 locaties. Na het afronden van het trainingstraject van een groot aantal leidsters eind 2013 zijn in 2014 overal de bijeenkomsten met ouders gestart. De bijeenkomsten met ouders die nog niet in de eerste maanden van het schooljaar 2013-2014 konden worden georganiseerd i.v.m. de training van de leidsters, worden ingelopen in de tweede helft van het schooljaar. 10
11
PERSONEEL EN FORMATIE Personeel en formatie De personele kosten in 2013 bedragen € 2.082.901. Dat is 77 % van het totaal aan uitgaven. In 2012 waren de personele kosten € 1.837.795 (ook 77% van het totaal aan uitgaven). De kosten zijn met name gestegen als gevolg van caoafspraken (salarisverhoging 2,5%) en uitbreiding van de formatie in verband met de extra VVE-groepen en de komst van de VE-coaches. Het aantal formatieplaatsen, aantal personeelsleden en gemiddelde leeftijd is als volgt.
Aantal formatieplaatsen
Eind 2013
Eind 2012
Eind 2011
Eind 2010
38,45
37,26
34,43
34,54
Aantal personeelsleden
87
77
74
72
Gem. Leeftijd
46,24
46,90
46,70
46,36
De gemiddelde leeftijd is voor het eerst iets afgenomen. Er is binnen de peuterspeelzalen en het bureau en management weinig instroom en uitstroom maar wanneer extern personeel wordt geworven, gaat de voorkeur logischerwijs uit naar jongere mensen. Alle medewerkers hebben een deeltijdaanstelling. In het kader van het strategisch HRM-beleid wordt aan het leeftijdsfasebewust personeelsbeleid expliciet aandacht besteed. Ziekteverzuim Het ziekteverzuim in 2013 bij PWH was, inclusief gedeeltelijke re-integratie, 4,9%. Het CBS geeft aan dat het verzuimcijfer in de gezondheidszorg en welzijn in 2013 4,8% was. Was de afgelopen jaren sprake van een oplopend ziekteverzuim, nu lijkt er sprake te zijn van een kentering. Na het vaststellen in 2012 van een nieuw ziekteverzuimbeleid is dit in de loop van 2013 bij de uitvoering ervan nog iets consistenter gehanteerd. In zowel 2013 als inmiddels ook in 2014 zien we daarvan concrete resultaten in de vorm van een lager verzuim. Hogere eisen aan deskundigheid van medewerkers Conform het beleid vastgesteld in het strategisch HRM-plan 2010-2015 investeert PWH jaarlijks in deskundigheidsbevordering van de medewerkers. Een aantal scholingstrajecten is ook toegankelijk voor vrijwillige medewerkers. In 2013 is € 50.717 aan deskundigheidsbevordering besteed. In het kader van de wet Vermindering Afdracht Loonbelasting (WVA) is € 11.557 aan fiscale compensatie ontvangen. Er zijn jaarlijks een of twee algemene studiedagen, er zijn verplichte trainingen zoals BHV en er wordt structureel bijscholing aangeboden in de VVE-methodes die PWH gebruikt. Voor leidsters in de groepen voorschoolse educatie is het volgen van VVE-scholing een formele eis geworden. Mede met het oog op mogelijke toekomstige ontwikkelingen zet PWH ook in op het verhogen van het initiële opleidingsniveau van de leidsters. Formeel is een kindgerichte opleiding op mbo niveau 3 voldoende voor de functie van peuterspeelzaalleidster. Binnen PWH is eind 2013 inmiddels 69% van de leidsters niveau 4 of hoger geschoold. Naast het stellen van hogere eisen bij selectie- en werving worden ook aanwezige leidsters de mogelijkheid geboden om de opleiding PW4 (Pedagogisch Werk niveau 4) te volgen bij het Arcus College. In 2013 hebben 20 leidsters hun diploma PW4 behaald. Eind 2013 volgt een tweede groep van 6 leidsters de opleiding PW4. Naar verwachting behalen zij in 2014 hun diploma. Met deze brede kwaliteitsimpuls beoogt PWH enerzijds het primair proces in de zalen te versterken en anderzijds de employability van leidsters te vergroten. De hogere eisen gelden ook voor het taalniveau Nederlandse taal voor peuterspeelzaalleidsters / pedagogisch werkers in de voorschoolse educatie in de grote gemeenten. Dit wordt getoetst door middel van een examen. Eind 2013 voldoet 35% van de leidsters aan deze nieuwe eisen. In 2014-2015 wordt leidsters de mogelijkheid geboden om bijscholing te volgen bij het Arcus College. De kosten worden gedragen door de gemeente.
12
13
BESTUUR EN RAAD VAN TOEZICHT
Vrijwillige medewerkers De feitelijke omvang van de organisatie wordt voor wat betreft het personeelsbestand mede bepaald door het aantal vrijwillige medewerkers. Er zijn op 31 december 2013 in totaal 60 vrijwillige medewerkers binnen PWH actief tegen eind
Bestuur / directie
2012 in totaal 66. Aan vrijwilligersvergoedingen is € 37.385 besteed. In 2012 was dat € 38.466 en in 2011 nog € 44.502.
Directeur-bestuurder van PWH in 2013 is de heer Jeff Wintgens.
Het aantal vrijwilligers blijft dalen. Het is op grond van de maatschappelijke ontwikkelingen ook niet direct te verwachten dat deze trend zal ombuigen. Bovendien worden ook de inhoudelijke eisen te stellen aan vrijwilligers steeds hoger.
Raad van Toezicht
Zo heeft de GGD bij haar inspecties in 2013 op een enkele plek opmerkingen gemaakt over het kennis- en taalniveau
/ De Raad van Toezicht is eind 2013 als volgt samengesteld.
van vrijwilligers. Werving en selectie van vrijwilligers zal dus steeds meer aandacht en inzet vergen. Daarbij wordt
/ De heer René Seijben, voorzitter
samengewerkt met de Heerlense Vrijwilligerscentrale.
/ De heer Hans Laudy, vice-voorzitter / De heer Ron Bonekamp
FINANCIËLE RESULTATEN
/ Mevrouw Trudy Odekerken / De heer Toon van Baal, op voordracht OR
Financieel resultaat Het jaar is afgesloten met een negatief exploitatieresultaat ter hoogte van € 790. Het positief exploitatieresultaat in 2012
De heer Laudy en de mevrouw Odekerken zijn in het kader van het rooster van aftreden per 1 januari 2013
bedroeg € 6.198. Weliswaar lopen inkomsten en uitgaven nog steeds redelijk met elkaar in de pas, maar het is echt
herbenoemd voor een periode van 3 jaar. De Raad van Toezicht is in 2013 vier maal bij elkaar geweest. De leden van
zorgelijk dat de gemeentelijke subsidies al jaren niet meer worden geïndexeerd voor gestegen kosten en prijzen.
de Raad van Toezicht krijgen geen vergoeding voor hun werkzaamheden.
Dat terwijl bijvoorbeeld de salariskosten wel stijgen op grond van cao-afspraken, in 2013 zelfs 2,5%. Gegeven het procentuele belang van de personeelskosten in de exploitatie van PWH zal dat op enig moment zeker negatieve consequenties hebben. Subsidies Conform de ingediende begroting is in 2013 voor het reguliere peuterspeelzaalwerk een subsidiebedrag ontvangen van de gemeente ter hoogte van € 697.312. Voor de uitvoering van voorschoolse educatie is het subsidiebedrag 2013 € 1.073.200 plus € 240.000 voor de aanstelling van de extra HBO-expertise (VE-coaches). Daarnaast zijn aan VVE gekoppelde middelen ontvangen voor de pilot VVE Thuis en de Toeleiding naar VE. Ouderbijdragen Aan ouderbijdragen is in 2013 € 356.934 ontvangen tegen € 331.537 in 2012. Uitgangspunt voor het gemeentelijk beleid in Heerlen ten aanzien van de ouderbijdrage is, en dat geldt in het bijzonder voor de doelgroepkinderen, dat de hoogte van de ouderbijdrage geen financiële drempel mag vormen voor ouders. De gemeente Heerlen kent binnen de VVE-subsidie een bedrag toe om de hoogte van de ouderbijdrage te beperken. Op basis van realisatie wordt een bedrag afgerekend van € 195.926. Investeringen in ict In 2013 is verder gewerkt aan de implementatie van verschillende nieuwe programma’s. Er deden zich daarnaast serieuze problemen voor met de koppelingen tussen het nieuwe pakket voor de kind- en ouderadministratie, het LOVS (leerlingvolgsysteem) en het CITO-programma. Verder waren er problemen met de hosting die er toe hebben geleid om het beheer bij een andere dienstverlener onder te brengen. Technische - en gebruikersproblemen hebben in 2013 onevenredig veel aandacht gevraagd. Waar nodig is ook geïnvesteerd in nieuwe hardware. Eind 2013 waren de meeste ict-problemen onder controle.
COLOFON Samenstelling: Peuterspeelzaalwerk Heerlen Foto’s: Sandra Israël (met uitzondering van coverfoto) Ontwerp: Groenergras.com
14
15
Samen spelen, samen leren!
Peuterspeelzaalwerk Heerlen Postbus 2665 6401 DD Heerlen bezoekadres bureau PWH Molenwei 400 6412 WG Heerlen tel: 045 - 400 77 00
[email protected] www.peuterspeelzaalwerk.nl 16
