1 2 3 4 mcommerce: Hoe kan een mobiele website een toegevoegde waarde zijn in het verkoopproces? Auteur Remco Hübner Student Communicatie & Multimedia...
mCommerce: Hoe kan een mobiele website een toegevoegde waarde zijn in het verkoopproces? Auteur Remco Hübner Student Communicatie & Multimedia Design Hogeschool Rotterdam Studentnummer: 0780525 E-mail: [email protected] Telefoon: 06-48886037
In opdracht van: De Nieuwe Zaak Melkmarkt 2 8011 MC Zwolle E-mail: [email protected] Telefoon: 038-4230163
INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave
3
Voorwoord
6
Samenvatting
8
Inleiding
10
Probleemstelling
10
Onderzoeksvraag
10
Kennisgebied
11
Doelstelling
11
Relevantie
11
Begrippenlijst
12
Literatuuronderzoek
18
Mobiel internet in Nederland
20
Geschiedenis van het mobiele internet
20
Gebruik van mobiel internet in Nederland
22
Mobiele websites
24
Wat is een mobiele website?
24
Hoe is een mobiele website opgebouwd?
25
Mobiele websites in Nederland
26
Reguliere versus mobiele websites
28
Schermresolutie en -verhouding
28
Besturingsmethode
29
Netwerkverbinding
30
Ondersteuning voor Rich Media
30
Moment en duur van gebruik
31
Mobiele sites voor consumenten
32
Wat kunnen consumenten op hun mobiel?
32
Wat doen consumenten op hun mobiel?
34 3
Wat willen consumenten op hun mobiel?
36
Wat vinden consumenten van toegevoegde waarde?
38
Mobiele sites in het verkoopproces Komen
40
Kijken
41
Keuren
42
Kiezen en kopen
42
Weer kopen
43
De mobiele website in het verkoopproces
43
Afstudeerproject Opdrachtbeschrijving Onderzoek en analyse
44 46 48
Opdrachtgever
48
Doelgroep
50
Mobiele telefoons
52
Concept
54
Kernwaarde
54
Functionaliteiten
54
Promotie
56
Kosten en baten
56
Interactieontwerp Visueel ontwerp Prototype
58 62 66
HTML en CSS
66
Platform
66
Domein
66
Running Demo
67
Testfase Testgroep
4
40
68 68
Interesse in de mobiele website
69
Functionaliteit van de mobiele website
70
Gebruikerstest van de mobiele website
70
Afsluiting
72
Conclusie en aanbevelingen
74
Conclusie
74
Aanbevelingen voor Fokkido
76
Literatuurlijst
78
Bijlage: Mobiele ontwerpmethodes
82
Ontwerpmethode 1: Do Nothing
82
Ontwerpmethode 2: Handheld Stylesheets
82
Ontwerpmethode 3: Smallest Size Fits All
82
Ontwerpmethode 4: Tough Love
82
Ontwerpmethode 5: Adaption
83
Welke methode is het beste?
83
Bijlage: Device Detection
84
WURFL
84
Stylesheet for mobile devices
84
DeviceAtlas
84
Bijlage: Populaire mobiele toestellen
86
Bijlage: XHTML Mobile Profile 1.0
90
5
VOORWOORD Mobiel internet fascineert mij. Op elk moment van de dag, waar je ook bent, de mogelijkheid hebben om informatie op te zoeken, spelletjes te spelen of contact op te nemen met (on)bekenden. De mogelijkheden zijn enorm, maar het bedrijfsleven in Nederland heeft de weg naar mobiel internet nog niet echt gevonden. Ik ben daarom blij dat ik bij De Nieuwe Zaak in Zwolle de gelegenheid heb gekregen om te onderzoeken hoe het bedrijfsleven gebruik kan gaan maken van mobiele websites, om ze de groeiende groep mobiele internetgebruikers te gaan bedienen van handige mobiele sites. Mobiel internet wordt al langer genoemd als trend voor de toekomst, maar het is nu zo ver dat het niet langer toekomstmuziek is. Als eerste wil ik mijn dankwoord toewijden aan Evy, die mij altijd gesteund heeft, en aan iedereen bij De Nieuwe Zaak. Ik dank Peter van Noord en Jurriën Kerstholt voor het accepteren van mij als stagiair bij De Nieuwe Zaak. Zonder hen had ik niet aan dit interessante onderwerp kunnen beginnen. Daarnaast wil ik alle andere medewerkers bedanken voor de geweldige sfeer en support: Iwan Blokzijl, Jean-Pierre Boskemper, Bauke Bosma, Stefan Buitenhuis, Willem Cohen, Menno Dijk, Shakira van Dijk, Arnoud Huberts, Remco Jansen, Eric de Leeuw, Jeltjo Muller, Gert Ruiter en Bart de Vries. Ook de twee andere stagiairs Leon Mondria en Jos Weits mogen in dit lijstje niet ontbreken. Tevens ben ik dankbaar voor de positieve geluiden die ik heb mogen ontvangen van iedereen bij De Nieuwe Zaak als reactie op de artikelen die ik geschreven heb naar aanleiding van mijn onderzoek in dit document. Deze hebben mij de impuls gegeven om mijn kennis te delen en zo mij beter te profileren voor toekomstige werknemers. Ik ben ongetwijfeld weer wat gegroeid in mijn professionele kennis en uitstraling tijdens mijn afstudeerstage. Ik wens iedereen bij De Nieuwe Zaak dan ook veel voorspoed toe. Ook nog een eervolle vermelding voor mijn stagebegeleiders van de Hogeschool Rotterdam. Louise Leenders, mijn stagebegeleider tijdens het derde studiejaar Communicatie en Multimedia Design. Niet alleen tijdens mijn stage heeft ze voor goede begeleiding gezorgd, ook na de stage heeft ze me veel geholpen. Daarnaast dank ik ook Barend Hendriks, die mij tijdens mijn afstudeerstage veelvuldig en snel van commentaar voorzag op mijn scriptie. Hierdoor heb ik veel vertrouwen gekregen in het verloop van mijn afstudeerstage, en het bijhorende theoretische kader dat ik hiervoor afgebakend heb. Zonder deze mensen in het bijzonder, zou ik niet zijn waar ik nu ben. 6
7
SAMENVATTING De Nederlandse consument heeft de weg naar mobiel
kaarten zoals Google Maps om bijvoorbeeld route-
internet reeds gevonden. Internet op de mobiele
aanwijzingen te vinden. Deze activiteiten zijn al goed
telefoon is steeds beter beschikbaar, en de technolo-
gericht op de mobiele gebruiker. Zo bieden de NOS en
gie zorgt ervoor dat mobiele telefoons anno 2009 een
Nu.nl een mobiele versie van hun site aan, en past ook
uitstekende weergave kunnen geven van internetpa-
Google haar uiterlijk aan wanneer een bezoeker de
gina’s. Maar waar consumenten al druk zoeken naar
mobiele telefoon gebruikt om de pagina’s te bekijken.
hun favoriete winkels en merken, laten veel van de ondernemingen achter deze winkelketens en merken
Consumenten overwegen echter ook om mobiel
het afweten als het gaat om mobiel internet.
internet te gebruiken om bijvoorbeeld prijzen te vergelijken van winkels, informatie te krijgen over een merk
De penetratie van mobiele telefoons in Nederland is
of product, en om producten te kopen. Er zijn echter
bijzonder hoog. Zo hoog dat er meer mobiele telefoons
weinig mogelijkheden om dit ook goed te kunnen
dan inwoners zijn. Sinds 2007 maakt internet op de
doen met de mobiele telefoon. Grote winkelketens
mobiele telefoon zijn opmars. Moderne mobieltjes
zoals Bol.com en de HEMA geven mobiele bezoekers
hebben vaak een goedwerkende internetbrowser
geen website die snel en gemakkelijk in gebruik is,
aan boord, waardoor het bekijken van websites goed
waardoor ze niet lang zullen blijven hangen. Consu-
mogelijk wordt gemaakt. Ook het draadloze netwerk
menten willen meer doen met mobiel internet, maar
waar de mobiele telefoons gebruik van maken is nu zo
door de geringe aanwezigheid van mobiele websites
snel dat er niet langer minuten gewacht moet worden
van bijvoorbeeld winkelketens en internetwinkels is er
voordat een internetpagina geladen is. De kosten voor
voor de consument nog weinig mee te doen.
het gebruik van mobiel internet zijn omlaag gegaan, en de opkomst van flat-fee data-abonnementen zorgen
De techniek heeft lang in de weg gestaan van de
ervoor dat consumenten meer en goedkoper gebruik
adoptie van een mobiele website door commerciële
kunnen maken van internet op hun mobiele telefoon.
ondernemingen. De mogelijkheden die het vroegere
Begin 2009 waren er al ongeveer 2½ miljoen Neder-
WAP en i-Mode boden waren immers gering. Nu
landers die gebruik maken van internet op hun mobiele
mobiele telefoons volwaardige internetbrowsers
telefoon.
hebben, zijn de mogelijkheden om de consument een passende ervaring te bieden op een mobiele site
8
Consumenten gebruiken mobiel internet voornamelijk
sterk toegenomen. Een mobiele site kan veel bieden.
voor email, het lezen van nieuws, en het gebruiken van
Van eenvoudig uithangbord met productinformatie,
tot direct contactkanaal met een telefoonnummer dat
toepassingsmogelijkheden die er voor de mobiele
direct gebeld kan worden vanaf de mobiele site. Zelfs
website zijn, hoeft deze zich niet te beperken tot een
een volwaardige internethandel is mogelijk vanaf de
statische pagina met een paar regeltjes tekst. Mobiele
mobiele site, mits aan bepaalde voorwaarden wordt
websites kunnen net zo kleurrijk en mooi zijn als de
voldaan. Een mobiele website kan op verschillende
internetpagina’s die we elke dag op onze notebook of
plekken in het verkoopproces ingezet worden. Van
desktopcomputer bekijken.
informeren tot oriënteren, en van bestellen tot service: de mobiele site kan net zo veelzijdig zijn als de reguliere
Wanneer de mobiele site als verkoopkanaal ingezet
website.
wordt, moet er wel nagedacht worden over de betaalmethoden die aangeboden worden. De huidige
Een mobiele website moet vooral functioneel zijn.
betaalmethoden die op internet veelgebruikt zijn om
Mobiele bezoekers hebben weinig tijd om door over-
mee vooruit te betalen, iDeal en bankoverschrijving,
bodige tekst te klikken. Relevante informatie moet snel
zijn niet goed bruikbaar voor een mobiele internetge-
toegankelijk zijn, en passend weergegeven worden
bruiker. Tot het moment dat er een betaalmethode in
op het kleine scherm dat mobiele telefoons hebben. Er
gebruik genomen wordt die goed bruikbaar is voor
moet dus goed rekening mee gehouden worden dat
mobiele internetgebruikers, zal het dus belangrijk zijn
de site bruikbaar is op de vele verschillende schermre-
om de mobiele klant de mogelijkheid te geven om
soluties die mobiele telefoons kunnen hebben. Hoewel
achteraf zijn of haar bestelling te betalen. Ook het
Flash op het moment van schrijven met een sterk
soort producten dat aangeboden wordt in de mobiele
wisselende ondersteuning te maken heeft, lijkt dit in de
webshop, moet overwogen worden. Producten zoals
komende jaren steeds beter ondersteund te worden
sieraden of meubels willen consumenten meestal toch
door telefoonproducenten.
eerst zien voordat tot koop wordt overgegaan.
Met een groeiend gebruik van mobiel internet, is het
Mobiel internet is hot. Steeds meer consumenten in
belangrijk om op tijd de consument een website aan
Nederland ontdekken de mogelijkheden, en er liggen
te bieden die een passende ervaring biedt op zijn of
daardoor genoeg kansen voor bedrijven om deze
haar toestel. Een website die langzaam laadt en slecht
groeiende markt te bedienen. Consumenten hebben
bruikbaar is tijdens het gebruik van mobiel internet, zal
de techniek omarmd. Het is nu aan het bedrijfsleven
er immers voor zorgen dat er een negatieve associ-
om deze mensen te bedienen van relevante informa-
atie gemaakt zal worden met de website. En met de
tie, diensten en producten. 9
INLEIDING Sinds mijn introductie tot het mobiele platform bij de
is voor al deze toestellen lijkt een onmogelijke taak.
minor Web & Mobile op de Hogeschool Rotterdam,
Daarnaast zijn er ook praktische vragen die bedrijven
ben ik gefascineerd door de mogelijkheden die onze
ervan weerhouden een mobiele website te maken.
mobiele telefoons bieden voor de toekomst. Mijn
Waarom moet er een speciale site ontwikkeld worden
aandacht werd vooral getrokken door het aanbod van
voor mobiele telefoons? Alle informatie is toch al op de
internet op de mobiele telefoon.
gewone website aanwezig? En heeft een dergelijke mobiele website wel een toegevoegde waarde voor
Internet biedt ons op de computer of laptop al een veelvoud aan mogelijkheden voor het verkrijgen
mijn onderneming?
van nieuws en entertainment, maar bijvoorbeeld
BBOnderzoeksvraag
ook voor het doen van aankopen, e-shopping. Wat
Deze vragen hebben mij ertoe gebracht om deze
mij echter opviel was dat ondanks de groei die het
situatie in kaart te brengen, om zo de ontwikkeling van
mobiele internet doormaakt, het aanbod vanuit het
het mobiele internet te stimuleren. De hoofdvraag van
professionele bedrijfsleven achterblijft. De meeste
dit onderzoek is daarom als volgt:
nieuwswebsites zijn inmiddels goed bereikbaar met de mobiele telefoon, maar veel grote winkels, merken
“Op welke wijze kan een mobiele website een toe-
en bekende websites zijn nog niet aanwezig op het
gevoegde waarde leveren in het verkoopproces van
mobiele internet. Waarom hebben deze bedrijven
ondernemingen die producten of diensten leveren
nog geen website die zich toespitst op de mobiele
aan consumenten?”
bezoeker?
BBProbleemstelling
Om hier een antwoord op te vinden, zal ik de volgende deelvragen gaan beantwoorden:
Het probleem is dus duidelijk: steeds meer consumenten maken gebruik van mobiel internet, maar
LL Wat is mobiel internet?
deze kunnen de websites van allerlei ondernemingen
LL Wat is een mobiele website?
niet bekijken op hun mobiele toestel. Dit probleem lijkt
LL Wat zijn de voor- en nadelen van een mobiele
ontstaan te zijn door technische, maar ook praktische vragen die het mobiele platform met zich meebrengen. De hoeveelheid verschillende mobiele telefoons is groot, en het maken van een website die geschikt 10
website in vergelijking met een reguliere website? LL Op welke manier kan een mobiele website een toegevoegde waarde zijn voor consumenten? LL Op welke manier kan een mobiele website
gebruikt worden in het verkoopproces van een
biedt. Daarnaast hoop ik met het afstudeerproject
onderneming?
inzicht te geven in de stappen die genomen moeten worden om een mobiele website op te zetten.
Deze vragen zal ik door middel van literatuuronderzoek en het afstudeerproject beantwoorden in dit docu-
BBRelevantie
ment. Als het antwoord op deze vragen gevonden
De uitkomst van dit onderzoek heeft een zeer sterke
is, zal ik een conclusie met aanbevelingen kunnen
praktische relevantie. De conclusies en aanbevelingen
geven voor de toepassing van mobiele websites door
die in dit document worden aangeleverd kunnen
ondernemingen die een product of dienst leveren aan
zorgen voor de ontwikkeling van nieuwe mobiele
consumenten.
websites, die ook in gebruik genomen kunnen worden.
BBKennisgebied
Zo draagt dit onderzoek bij aan de verdere ontwikkeling en groei van het mobiele internet in Nederland.
Dit onderzoek zal ik uitvoeren vanuit een commercieel, en een technisch standpunt. Enerzijds is dit onderzoek gericht op het vinden van een concrete toepassingsmethode voor het gebruik van mobiele websites door bedrijven en commerciële instellingen. Anderzijds wordt dit onderzoek uitgevoerd om de technische kant van de ontwikkeling van mobiele websites te belichten. Zo kan ik ontwikkelaars een houvast bieden waarmee ze inzicht krijgen in de technische, grafische en inhoudelijke beperkingen en mogelijkheden die het mobiele platform biedt.
BBDoelstelling
Onderzoeksmethode Mijn onderzoeksmethoden zullen grotendeels kwantitatief, beschrijvend en empirisch zijn. Om een goede theoretische basis te hebben voor het afstudeerproject, wordt er een kwantitatief onderzoek uitgevoerd om te onderzoeken wat het draagvlak is van mobiel internet in Nederland, en welke beperkingen en mogelijkheden de mobiele telefoons van dit moment bieden. Bij dit onderzoek zullen bepaalde fenomenen, zoals mobiel internet en mobiele websites, ook nader beschreven worden.
Het doel van dit onderzoek is om de ontwikkeling van het mobiele web te stimuleren, zodat consumenten en ondernemingen er meer profijt van kunnen halen. Dit hoop ik te bereiken door inzicht te geven in de praktische en technische (on)mogelijkheden die dit platform 11
BEGRIPPENLIJST # »» 1G, 2G, 2.5G, 3G, 3.5G, 4G De benaming van [#]G wordt gebruikt om de generatie aan te duiden van het mobiele netwerk. Zie ook GSM, GPRS, UMTS, HSDPA, LTE, WiMAX. »» 3GPP LTE 3GPP Long Term Evolution behoort tot de vierde generatie voor mobiele netwerken. Deze biedt wederom een verhoogde snelheid ten opzichte van zijn voorgangers.
A
»» ASID Anonymous Subscriber ID is een identificatiemethode die in mobiele applicaties gebruikt kan worden voor gebruikersidentificatie.
B
»» Barcode Barcode of streepjescode is de benaming voor een opeenvolging van lijnen die een code representeren die door een scanner gelezen kan worden.
C
»» Call-to-action Het doen van een oproep tot het ondernemen van actie door een gebruiker.
D
»» Data-abonnement Een abonnement dat bij veel telecomproviders kan worden afgesloten voor het gebruik van diensten zoals mobiel internet, waarbij veelvuldig data verstuurd wordt. »» Device Detection Het herkennen van het apparaat dat gebruikt wordt om een website te bekijken, en aan de hand van deze gegevens bepaald gedrag uitvoeren.
»» eCommerce 12
E
Een verzamelnaam voor de manieren waarop via computernetwerken handel gedreven kan worden.
F
»» Flat-fee Een prijsstructuur waarbij een vast bedrag wordt gevraagd voor een dienst, ongeacht hoeveel deze wordt gebruikt.
G
»» GPRS General Packet Radio Service, een uitbreiding op het GSM-netwerk. GPRS biedt een verhoogde snelheid op het GSM-netwerk, en wordt ook aangeduid als 2.5G. »» GPS Het Global Positioning System, een wereldwijd satellietplaatsbepalingssysteem. Hiermee kan de locatie van een apparaat bepaald worden. »» GSM Global System for Mobile Communications, een standaard voor digitale mobiele telefonie. GSM wordt beschouwd als de tweede generatie van het mobiele telefonienetwerk (2G).
H
»» HSDPA High-Speed Downlink Packet Access is een nieuwe versie van de UMTS standaard. HSDPA biedt een hogere snelheid dan standaard UTMS, en wordt daarom ook wel 3.5G genoemd.
I
-
J -
K
13
L »» LBS Zie Location-Based Service. »» Location-Based Service Een dienst die gebruik maakt van locatiegegevens van de gebruiker. Met bijvoorbeeld een postcode of GPSlocatie kan informatie getoond worden passend bij de locatie waar de gebruiker zich bevindt. »» LTE Zie 3GPP LTE.
M
»» Matrixcode Een matrixcode, ook wel tweedimensionale barcode, is een manier om informatie op een andere manier op te slaan. Het is vergelijkbaar met een reguliere eendimensionale streepjescode, maar een matrixcode kan meer informatie bevatten. Zie ook barcode, QR-code. »» MMS Een uitgebreidere vorm van de SMS. Met MMS kan er naast tekst ook andere media zoals afbeeldingen, geluid of video meegestuurd worden.
-
-
N O P
»» Pixel Een enkele punt in een digitaal beeld of op een beeldscherm.
Q
»» QR-code Een QR-code is een tweedimensionale streepjescode die in 1994 is ontwikkeld door Denso-Wave. Deze kan meer informatie bevatten dan een reguliere streepjescode. Zie ook barcode. 14
R »» Resolutie De benaming voor het aantal pixels op een oppervlakte, zoals een beeldscherm. Hoe meer pixels, hoe hoger de resolutie. »» Rich Media Een andere naam voor interactieve media. In de context van dit document wordt er voornamelijk gedoeld op het gebruik van Adobe Flash op een website.
S
»» Short Code Een kort nummer waar SMS-berichten naar gestuurd kunnen worden, vaak in de vorm van een codewoord. Dit is eenvoudiger om te onthouden dan een volledig 06-nummer. »» SMS SMS staat voor Short Messaging Service, en is het protocol dat gebruikt wordt om korte tekstberichten te verzenden en ontvangen. Een dergelijk bericht wordt ook wel een sms genoemd.
T
-
U »» UMTS Universal Mobile Telecommunications System, de derde generatie van het mobiele (telefonie)netwerk, ook wel aangeduid met 3G.
-
V W
»» WAP Wireless Application Protocol; een methode om internetdiensten via een mobiele telefoon aan te bieden. 15
»» WiMAX WiMAX staat voor Worldwide Interoperability for Microwave Access is een standaard voor het mobiele netwerk. Deze behoort evenals LTE tot de vierde generatie draadloze netwerken.
X
-
-
-
16
Y Z
17
LITERATUURONDERZOEK
18
19
MOBIEL INTERNET IN NEDERLAND Wat ooit een overbodige dienst leek zonder toekomst,
in Finland, word geconcludeerd dat deze groei in de
is dankzij de inspanningen van de telecomindustrie
komende jaren zal doorzetten.
uitgegroeid tot een platform met een gigantisch potentieel. Getransformeerd van traag teletekst naar
De groei volgt uit de ontwikkeling van nieuwe mobiele
razendsnelle leverancier van nieuws en entertain-
netwerken, de ontwikkeling van nieuwe en betere
ment: het mobiele internet.
mobiele telefoons, en de opkomst van flat-fee data-abonnementen waarmee ‘onbeperkt’ gebruik
Het mobiele internet verwijst naar het bekijken van het
gemaakt kan worden van mobiel internet. Deze drie
internet met behulp van een mobiele telefoon of PDA.
factoren hebben ervoor gezorgd dat het benaderen
Het mobiele internet in Nederland heeft sinds de eerste
van mobiel internet sneller, beter en goedkoper is
stapjes in 1999 een ware evolutie door gemaakt. Van
geworden.
de eerste WAP-portalen die beschikbaar werden dankzij KPN, zijn we nu aangekomen bij een bijna vol-
BBGeschiedenis van het mobiele internet
waardige internetbeleving op onze mobiele telefoons,
De ontwikkeling van mobiele netwerken heeft in de
dankzij een snel datanetwerk en grote kleurenbeeld-
afgelopen 10 jaar de snelheid van het datanetwerk
schermen. We zijn van iets dat leek op teletekst op de
laten stijgen van 9,6 Kilobit per seconde in 1999 naar
mobiele telefoon aangekomen bij mobiele websites
een mogelijke snelheid van 7,2 Megabit per seconde in
met grote full colour afbeeldingen en streaming audio
2009. Dit zorgt ervoor dat we nu met een veel hogere
en video.
snelheid over het mobiele internet kunnen surfen.
Aan de hand van cijfers van het Centraal Bureau
In 1999 werd het GSM-netwerk gebruikt om de eerste
voor de Statistiek (CBS) en het Open Mobiel Internet
WAP-diensten aan te bieden. Telefoons die beschikten
Initiatief (OMI ) blijkt dat er in 2008 tussen de 1,2 en
over ingebouwde WAP-functionaliteit konden hiermee
1,6 miljoen gebruikers maandelijks één of meerdere
nieuws en informatiediensten vinden op het mobiele
keren met hun mobiele telefoon het internet op gaan.
internet. De lage snelheid, hoge
Dit is ruim 10 procent van de totale internetbevolking
kosten en de gelimiteerde
in Nederland. De groei van mobiele internetgebruikers
functionaliteit van mobiele
is van 2007 naar 2008 met ongeveer 30 procent
telefoons zorgden er echter
gegroeid. En uit onderzoek van de TU Delft, dat de
voor dat er slechts zeer beperkt
cijfers van Nederland heeft vergeleken met de cijfers
gebruik van werd gemaakt.
1
2
20
2
Een voorbeeld van WAP
Het jaar 2002 was het jaar van i-Mode van KPN.
dit moment experimenten met het WiMAX- en LTE-
Ondanks de verhoogde snelheid van het GPRS-net-
netwerk. Deze maken nog hogere snelheden mogelijk.
werk waar gebruik van werd
De Nederlandse telecomproviders hebben echter
gemaakt, en de verbeterde
nog geen definitieve keuze gemaakt tussen de twee
kwaliteit van beeldschermen
mogelijke netwerken. Het zal niet eerder dan 2010 zijn
van mobiele telefoons, kwam
voordat een van deze netwerken voor consumenten
het initiatief nooit goed van
in Nederland bruikbaar zal zijn.
de grond in Nederland. Dit in tegenstelling tot de Aziatische markt, waar i-Mode een gigantisch succes werd met miljoenen gebruikers.
i-Mode van KPN
Sinds de introductie van het UMTS-netwerk in 2004 is het mobiele internet steeds populairder geworden, hoewel het nog tot 2007 zou duren voordat het daadwerkelijk een veelgebruikte dienst zou worden. De steeds geavanceerdere mobiele telefoons, met een groot kleurenbeeldscherm en een goede mobiele internetbrowser zorgen ervoor dat steeds meer mensen gebruik kunnen maken van mobiel internet. Daarnaast zijn er ook flat-fee data-abonnementen geïntroduceerd door de verschillende telecomproviders, waardoor de kosten voor het gebruik van mobiel internet duidelijk en inzichtelijk zijn geworden. De huidige ontwikkeling van nieuwe standaarden voor het mobiele netwerk laat zien dat er nog veel
Mobiel internet anno 2009
hogere snelheden binnen bereik liggen. Zo zijn er op 21
BBGebruik van mobiel internet in Nederland
die op de markt verschijnen. Uit onderzoek van het
Het gebruik van mobiel internet in Nederland is sinds
Amerikaanse Telephia in 2006 blijkt dat Europeanen
2007 onderdeel van de onderzoeken van het Centraal
gemiddeld twee jaar doen met hun mobiele telefoon.
Bureau van de Statistiek. Uit de cijfers van 2008 van
Wanneer iemand in het bezit is van een mobieltje
het onderzoek naar de Digitale Economie blijkt dat 1
dat nog niet beschikt over de capaciteiten om het
op de 10 Nederlanders tussen de 12 en 74 jaar in 2008
internet te bezoeken, dan is de kans groot dat dit
gebruik heeft gemaakt van mobiel internet. Tevens is
toestel over één of twee jaar vervangen word door
uit het onderzoek op te maken dat het profiel van de
een model dat deze capaciteiten wel heeft. Dit wordt
mobiele internetgebruiker veel lijkt op het profiel van de
ondersteund door de gegevens die ik verkregen heb
e-shopper. Zowel e-shoppers als mobiele internetge-
bij het onderzoek naar populaire mobiele telefoons en
bruikers zijn voornamelijk mannen, jongeren en hoger
hun specificaties. Vrijwel alle veel verkochte nieuwe
opgeleiden. Tevens hebben ze een gemiddelde tot
mobiele toestellen zijn in het bezit van een groot
hoge vaardigheid in het gebruik van internet.
beeldscherm met een minimale schermresolutie van 240x320 pixels, en kunnen gebruik maken van het
De TU Delft concludeert uit haar onderzoek naar het
3G mobiele netwerk. Volledige specificaties van de
gebruik van mobiele diensten dat een gestage stijging
populaire mobiele telefoons in maart 2009 is te vinden
in het gebruik van mobiele diensten, waaronder mobiel
in de bijlage “Populaire mobiele toestellen”.
3
internet, waarschijnlijk is. Deze conclusie wordt getrokken na vergelijking met de cijfers van het gebruik van
Met de middelen die consumenten inmiddels tot hun
mobiele diensten in Finland. In Finland heeft er een paar
beschikking hebben voor mobiel internet, heeft het er
jaar geleden een soortgelijke toename van het gebruik
alle schijn van dat het gebruik hiervan in de komende
van mobiele diensten voorgedaan. Nederland lijkt wat
jaren nog gestaag zal stijgen. Er is een snel mobiel
betreft het gebruik van mobiele diensten een paar jaar
netwerk in Nederland aanwezig, en het grootste deel
achter te lopen op Finland. Zo werd in 2008 mobiel
van de mobiele telefoons zijn anno 2009 zeer goed in
internet in Nederland door 19% van de respondenten
staat om een goede weergave van websites te geven.
op het onderzoek gebruikt. In Finland ligt dit aandeel
Samen met de cijfers van het CBS en de TU Delft over
echter op 36%.
het gebruik van mobiel internet, lijkt deze de komende jaren een significant aandeel in het internetgebruik te
Mobiel internet komt ook voor steeds meer mensen binnen handbereik door de nieuwe mobiele telefoons 22
verwerven.
Een strip van Dilbert: mobiele telefoons hebben steeds meer mogelijkheden. Bron: http://www.dilbert.com
Referenties 1. CBS: “Mediaproducten steeds meer via internet” (28/10/2008), p. 3-4. 2. Mesker, S. en Rutten, L.: “Mobiel internet in Nederland 2008 - Gebruik van mobiele sites: het web achterna?” (24/6/2008), p. 7. 3. CBS: “De Digitale Economie” (17/12/2008), p.189-194.
23
MOBIELE WEBSITES Het gebruik van internet op de mobiele telefoon is
de ouderdom van de mobiele browser.
een compleet andere ervaring dan het internetten op de laptop of desktop computer. Naast de technische
Bij de gebruikersbeleving is er een groot verschil tus-
beperkingen, geeft ook de manier waarop we het
sen de mobiele telefoon en een pc. Nielsen NetRatings
internet gebruiken op de mobiele telefoon een andere
meldde dat in 2007 een internetbezoek gemiddeld
beleving.
56 minuten duurde. Voor het mobiele internetbezoek
BBWat is een mobiele website?
lag het gemiddelde echter op minder dan 5 minuten. Mobiele internetgebruikers surfen meestal niet
In het kort is een mobiele website een website die
zomaar even rond, zoals dat wel gebruikelijk is op een
gemaakt is om optimaal gebruik te maken van de
computer. De mobiele internetter is doelgericht op
mogelijkheden en beperkingen die de mobiele
zoek; naar specifieke informatie, een mobiele dienst,
telefoon met zich mee brengt bij het surfen op het
of bijvoorbeeld naar zijn favoriete band. Het mobiele
(mobiele) internet.
internet is dus meer to the point en heeft een duidelijke focus op contextspecifieke informatie.
Kijkend naar de technische beperkingen valt het kleinere beeldscherm direct op. Daarnaast is het
Zoals Per Holmkvist, Managing Director van Mobiento
besturen van een mobiele telefoon een groot verschil
zegt: “We zien de reguliere website als een super-
met het besturen van een computer. Op onze desktop
markt. We kunnen op veel manieren van de ingang
pc werken we met een muis en toetsenbord. De
naar de caissière toe, en het productaanbod is zeer
meeste mobiele telefoons beschikken echter over
groot en divers. De mobiele website lijkt echter meer
niet meer dan het 12-delige cijfertoetsenbord, met
op een gemakswinkel. Je kunt maar op 1 manier van
een paar extra knoppen die als selectieknoppen en
de ingang naar de caissière toe, en de meeste keuzes
pijltjestoetsen dienen.
zijn al voor je gemaakt. Vaak kun je niet uit meer dan 1 merk shampoo kiezen.”4 Dit voorbeeld geeft een
Ook bieden de meeste mobiele browsers niet dezelfde
goede illustratie van het verschil tussen het reguliere
functionaliteit als de internetbrowsers voor de pc, zoals
en het mobiele internet. Bij de een kijk je rustig rond,
Internet Explorer en Firefox. Zo is de ondersteuning
loop je alle onderdelen af. Bij de ander ga je snel naar
voor Rich Media in de vorm van Adobe Flash ten tijde
binnen om datgene wat je zocht te halen, en ben je
van schrijven beperkt aanwezig, en wordt ook Java-
snel weer buiten.
script niet, of niet volledig ondersteund, afhankelijk van 24
BBHoe is een mobiele website opgebouwd? Het belangrijkste dat een mobiele website moet bieden is informatie die relevant is in de context waarin mobiele telefoongebruikers zich bevinden. Deze gebruikers hebben geen behoefte aan de uitgebreide geschiedenis van een bedrijf of merk, maar willen liever contactinformatie zien om een tafel voor twee te reserveren voor vanavond bij het restaurant in de stad. Of ze zoeken de adviesprijs van de nieuwste gadget die door het bedrijf is uitgebracht, samen met de adressen van winkels in de buurt die dit product verkopen. Dit zijn voorbeelden van informatie die de mobiele internetgebruiker de mogelijkheid geven om direct actie te ondernemen nadat ze de informatie hebben gevonden. Hoewel er tot nog toe enkel voorbeelden genoemd zijn voor retailers met een fysieke winkel, zijn er ook mogelijkheden voor online retailers op het mobiele web. Of en in hoeverre de online retail ingezet kan worden naar het mobiele platform is afhankelijk van het soort producten dat aangeboden word. Het ligt niet in de lijn der verwachting dat mobiele internetbezoekers meubels of dure sieraden via hun mobiele telefoon zullen kopen. Deze producten zullen mensen immers willen zien en voelen voordat tot koop wordt overgegaan. De mobiele telefoon is echter wel zeer geschikt voor kleine, of digitale aankopen. Spelletjes, wallpapers of muziek zijn immers ook direct bruikbaar op de mobiele telefoon. Digitale muziekbestanden kunnen
Ook de huidige president van de Verenigde Staten Barack Obama werd tijdens zijn campagne voor het presidentschap ondersteund door een mobiele website, waar nieuws en video’s bekeken konden worden. 25
gekocht worden op een website, en direct naar de
heeft gekost. In het slechtste scenario wordt het bedrijf
mobiele telefoon gedownload worden. Vervolgens
aangerekend dat er geen rekening gehouden wordt
kunnen ze direct beluisterd worden op de mobiele
met mogelijke klanten, doordat de tijd en het geld van
telefoon. Op het gebied van betalingsmethoden voor
de bezoeker verspild worden met het downloaden van
de mobiele telefoon is er nog geen veelgebruikte
een website die niet goed te bekijken is op de mobiele
methode zoals iDeal dat is voor het internet. In de loop
telefoon.
van 2009 zullen de mobiele netwerk operators zoals KPN, Vodafone en T-Mobile een afrekensysteem
Als we kijken naar de adoptie van mobiele websites in
voor mobiel internet gaan aanbieden . Dit zal zich
Nederland, dan valt in het onderzoek van OMI2 te zien
wel beperken tot digitale content. Er is ten tijde van
dat ongeveer een kwart van de veelbezochte web-
schrijven nog niks bekend over toekomstige mobiele
sites op het internet ook een mobiele versie van hun
betaalmethoden van andere partijen.
site aanbieden6. Per informatiecategorie van websites
5
BBMobiele websites in Nederland
zit er echter een groot verschil tussen de percentages. Zo biedt 60 procent van de populaire nieuwswebsites
De meeste bedrijven hebben reeds een website. Het
een mobiele variant aan, maar ligt het percentage voor
percentage dat ook een mobiele website heeft ligt
websites over bijvoorbeeld eCommerce of Health &
echter laag. De grote vraag is dan ook of een mobiele
Leisure op slechts 15 procent.
website wel nodig is. Hier is eigenlijk maar één antwoord op: ja. Alle Nederlandse consumenten hebben een mobiele telefoon. Bijna alle mobiele telefoons zijn geschikt om het mobiele internet mee te bezoeken. Als een bedrijf controle wil hebben over de manier waarop het zich toont op het mobiele web, zal er actie ondernomen moeten worden. Consumenten kunnen proberen om de website via de mobiele telefoon te bekijken, ongeacht of er een specifieke mobiele website aanwezig is. In het beste scenario ziet de reguliere website er niet uit op een mobiele telefoon, maar heeft de bezoeker een flat-fee abonnement zodat het bezoeken van de website hem bijna niks 26
De mobiele website van Amazon.com is op ieder moment en op elke locatie te bekijken. Gebruikers kunnen zelfs vanaf hun mobiel allerlei producten kopen door de koppeling met hun gebruikersaccount op Amazon. com.
Er zijn nog maar weinig winkelketens en webshops
Referenties
die ook een mobiele site hebben. Deze worden echter wel gezocht op het mobiele web, zo blijkt uit zoek-
men, dat uitgevers, adverteerders en mediabureaus nu toch echt actie moeten ondernemen en het mobiele platform moeten gaan gebruiken.
27
REGULIERE VERSUS MOBIELE WEBSITES Er zijn een aantal belangrijke punten te ontdekken
met vele verschillende resoluties er tussen in. Hierbij is
waarop het ontwerpen voor, en het bekijken van
het verschil zo groot, dat wanneer de kleinste resolutie
mobiele websites verschillend is ten opzichte van
als standaard gebruikt zou worden, er zoveel witruimte
reguliere websites. Beeldschermen, besturing,
zou zijn op de grotere schermen dat de weergave
de snelheid van het netwerk en andere mogelijke
verre van optimaal zou zijn.
valkuilen die kunnen ontstaan bij het ontwikkelen van een mobiele website worden hier besproken door de
Het heeft er echter alle schijn van dat er binnenkort
vergelijking aan te gaan met de uitgangspunten die
ook voor het ontwerpen van mobiele websites een
we als uitgangspunt nemen wanneer we een reguliere
standaardresolutie gehanteerd kan worden. De popu-
website maken.
laire mobiele telefoons van 2008 hebben allemaal een
BBSchermresolutie en -verhouding
schermresolutie van minimaal 240 x 320 pixels. Deze trend lijkt ook in 2009 door te zetten. Wanneer meer
Het verschil tussen de schermen van een mobiele
mensen in het bezit komen van een mobiele telefoon
telefoon en een desktop computer is te vinden in de
met een dergelijke schermresolutie, zal het makkelijker
schermresolutie, de afmetingen van het scherm, en
worden om een resolutie te vinden die als standaard
de verhouding tussen de hoogte en breedte van het
gebruikt kan worden bij het ontwerp.
scherm. Een ander punt waar op gelet moet worden is de verNaast het feit dat het scherm van een mobiele telefoon
houding tussen de breedte en hoogte van het scherm.
fysiek een stuk kleiner is, is ook de resolutie van het
Bij computers is het gebruikelijk dat het scherm breder
beeldscherm kleiner. De standaard schermresolutie
is dan dat het hoog is. Mobiele telefoons zijn echter
die vaak aangehouden word bij het ontwikkelen van
een ander verhaal. De schermen van deze toestellen
een reguliere website is 1024 x 768 pixels. De meeste
zijn vrijwel altijd verticaal gepositioneerd, en zijn dus
computers zullen de website bij deze afmetingen goed
hoger dan dat ze breed zijn. Hier moet dus rekening
en volledig kunnen weergeven. Het verschil tussen de
mee gehouden worden wanneer er een mobiele
schermresoluties van mobiele toestellen is echter zo
website ontworpen word. Reguliere websites zijn
groot, dat het moeilijker is om één enkele resolutie als
horizontaal georiënteerd. Mobiele websites werken
uitgangspunt te nemen. Het scherm van een mobiele
door de schermverhouding beter in een verticale
telefoon kan een resolutie hebben zo klein als 128 bij
oriëntatie.
128 pixels, maar ook zo groot zijn als 800 bij 480 pixels, 28
BBBesturingsmethode De combinatie van een muis en toetsenbord zorgt ervoor dat we snel en effectief door een website kunnen navigeren. Typen is zeer gemakkelijk met het volledige QWERTY toetsenbord, en met de muis kunnen we allerlei objecten aanklikken en verslepen. Mobiele telefoons beschikken echter niet over deze
De Apple iPhone, met touchscreen
besturingsmethode. Veel mobiele toestellen zijn beperkt tot een 12-delig toetsenbord, met een paar extra richtingstoetsen om naar links, rechts, omhoog en omlaag te navigeren. Typen duurt met een dergelijk toetsenbord een stuk langer, en een object aanklikken kost meer tijd omdat er met richtingstoetsen naartoe bewogen moet worden. De besturingsmogelijkheden voor mobiele telefoons worden anno 2009 steeds uitgebreider. De introductie van de Apple iPhone in 2008 in Nederland heeft ertoe geleid dat er steeds meer mobiele telefoons met een
Sony Ericsson Xperia X1 met QWERTY toetsenbord
touchscreen op de markt te vinden zijn. Ook is er bij verschillende mobiele telefoons een QWERTY toetsenbord te vinden, waardoor ook het typen van lange teksten eenvoudiger wordt. Echter, niet alle moderne telefoons bieden deze besturingsmethoden aan. Er moet nog steeds rekening gehouden worden met de traditionelere besturing door middel van het 12-delige toetsenbord met richtingstoetsen op een mobiele telefoon. Nokia N95 met 12-delig toetsenbord en extra richtings- en functietoetsen 29
BBNetwerkverbinding
reguliere websites beschikken vrijwel alle computers
Het aantal breedband internetverbindingen in
over de benodigdheden om animaties en filmpjes
Nederland ligt zeer hoog. Hierdoor hebben de meeste
gemaakt met Flash weer te geven. Op mobiele
consumenten hier toegang tot internet via een zeer
toestellen ligt de situatie ingewikkelder. Bepaalde oude
snelle dataverbinding. De snelheden op het mobiele
mobiele toestellen ondersteunen vroege versies van
netwerk liggen echter nog niet zo hoog als dat van
Flash Lite. Omdat de meeste van deze toestellen een
het vaste breedbandnetwerk zoals veel computers dit
gesloten besturingssysteem hebben, is het hiervoor
gebruiken. Een langzamere verbinding zorgt ervoor
niet mogelijk om Flash bij te werken naar een nieu-
dat websites minder snel geladen worden. De grootte
were versie. Een groeiend aantal nieuwere mobiele
van webpagina’s voor een mobiele website moet dus
telefoons ondersteunt Flash, maar dit is nog lang niet
niet te groot zijn, om ervoor te zorgen dat deze snel
de meerderheid van de mobiele toestellen. En hoewel
weergegeven worden op het scherm van de mobiele
Adobe hard aan het werk is om de nieuwe Flash Lite
telefoon.
Player naar mobiele toestellen te brengen, zal het nog even duren voordat de ondersteuning voor Flash Lite
Met de technische ontwikkelingen die het draadloze
zo groot is dat vrijwel alle mobiele telefoons Rich Media
mobiele netwerk ondergaat, komen snellere dataver-
kunnen weergeven.
bindingen wel snel binnen bereik. Long Term Evolution (LTE) van 3GPP is een voorbeeld van een nieuwe standaard die de snelheid van het mobiele netwerk nog verder kan verhogen. Hoewel de telecomproviders in Nederland nog geen beslissing hebben genomen over de weg die zij in zullen slaan voor een sneller netwerk, zal telefoonfabrikant Nokia vanaf 2010 mobiele telefoons op de markt brengen die LTE ondersteunen. Zo komen hogere snelheden op het mobiele netwerk binnen handbereik voor consumenten.
BBOndersteuning voor Rich Media De ondersteuning voor Rich Media zoals Adobe Flash is erg verschillend op het mobiele platform. Voor 30
Adobe Flash: ook op de Apple iPhone is dit ten tijde van schrijven nog niet beschikbaar.
BBMoment en duur van gebruik Naast de technische verschillen tussen reguliere en mobiele websites, zit er ook een verschil in het moment van het gebruik, en de duur van het gebruik van de (mobiele) website. Nielsen Netratings deed in 2007 onderzoek naar de duur van een gemiddelde internetsessie. Hierbij werd ook gekeken naar de duur van een mobiele internetsessie. Het verschil is aanzienlijk. Waar een gemiddelde internetsessie op een computer in 2006 bijna een uur duurde, was dit op het mobiele internet nog geen vijf minuten. Mobiele internetters lijken dus minder tijd te hebben of te nemen om de informatie die ze zoeken te bemachtigen. Daarnaast is ook het moment van gebruik verschillend. Een computer wordt thuis of op het werk gebruikt, zittend achter een tafel of bureau. Echter, het mobiele internet kan altijd en op elk moment benaderd worden. De mobiele telefoon wordt overal mee naartoe genomen, en kan dus ook op elk moment ingezet worden voor mobiele diensten. Even snel in de trein het nieuws lezen, onderweg naar huis. Of nog even kijken of er nieuwe e-mails in het digitale postvakje liggen op de weg naar kantoor. Dit moment van gebruik draagt ook bij aan de duur van gebruik: het wordt even snel tussendoor gebruikt, in dat spaarzame moment onderweg dat de gebruiker zijn mobiele telefoon erbij pakt voor een beetje digitale informatie.
Reguliere websites versus mobiele websites: een korte uitleg op http://why.mobi
31
MOBIELE SITES VOOR CONSUMENTEN Het mobiele internet is ontdekt door de consumenten.
BBWat kunnen consumenten op hun mobiel?
Inmiddels surfen rond de anderhalf miljoen Neder-
De hedendaagse mobiele telefoon biedt een breed
landers regelmatig op het mobiele web. Dit is echter
scala aan mogelijkheden. Het is niet enkel een tele-
nog lang niet het totaal aan mobiele telefoonbezitters
foon, het is een compleet multimediatoestel.
in Nederland. Dus is het de vraag wat consumenten nu doen met hun mobiele telefoon, en wat ze van het
Je kunt ermee bellen en sms’en. Met de ingebouwde
mobiele internet verwachten.
camera maak je foto’s en filmpjes, welke je kunt versturen naar vrienden en familie via MMS of e-mail.
In dit hoofdstuk gaan we dieper in op het gebruik van
Ingebouwde GPS geeft je de mogelijkheid om een
de mobiele telefoon, en het mobiele internet door
routebeschrijving op te vragen naar dat restaurant
consumenten. Op deze manier kan er een beeld
waar je nog niet eerder geweest bent. In de trein luister
gevormd worden van de waarde en activiteiten die
je naar je favoriete muziek op je mobiele telefoon, of
consumenten zoeken in het mobiele internet, en de
bekijk je de uitzending van het NOS Journaal van 8 uur
wijze waarop mobiele websites in kunnen spelen op
dat je gemist had.
deze behoeften. Mobiele telefoons kunnen anno 2009 bijna alles. En al deze technische ontwikkeling zorgt er voor dat er ook meer mogelijkheden tot interactie op het mobiele internet zijn. Upload foto’s direct vanaf je mobiel, bekijk televisie via het mobiele internet, of verkrijg direct de routeaanwijzing naar het restaurant waarvan je de mobiele website bekijkt. De mogelijkheden voor functionaliteit op het mobiele internet zijn zeer uitgebreid. Maar welke functionaliteit wordt ook daadwerkelijk gebruikt? En welke functionaliteiten willen consumenten terug zien op het mobiele web? Deze vragen worden toegelicht aan de hand van een onderzoek, uitgevoerd door AKQA en dotMobi, naar het gebruik van, en de houding ten opzichte van mobiel internet.
32
33
BBWat doen consumenten op hun mobiel?
gebruiken om een route te plannen of richtingsaan-
Cijfers van het CBS laten zien dat mobiele telefonie
wijzingen te krijgen. Een iets kleinere groep surft
compleet is ingeburgerd in de Nederlandse maat-
daarnaast ook voor zijn of haar plezier rond met mobiel
schappij . Ruim 90 procent van de Nederlanders geeft
internet.
8
aan wel eens een mobiele telefoon te gebruiken. Dit percentage ligt bij Nederlanders tussen de 12 en 44
Online winkelen met de mobiele telefoon wordt door
jaar zelfs rond de 95 procent. Toch wordt de mobiele
slechts een kleine groep ondervraagden gedaan. Van
telefoon nog maar weinig gebruikt om te internetten.
de 1650 ondervraagden geeft maar 15 procent, ofwel
Dit wordt door slechts één op de tien mobiele telefoon
248 personen, aan dat ze rondkijken bij webshops op
gebruikers gedaan. De acceptatie van mobiel internet
het mobiele web. Slechts 9 procent van het totaal aan-
ligt in 2008 dus nog vrij laag.
tal ondervraagden geeft aan ook daadwerkelijk iets gekocht te hebben met behulp van mobiel internet.
AKQA en dotMobi hebben in mei 2008 onderzoek
Het is ook belangrijk om op te merken dat lang niet
gedaan naar mobiel internetgebruik, en de houding
iedereen het mobiele internet al gevonden heeft. Uit
van consumenten tegenover de mogelijkheden van
het onderzoek van AKQA en dotMobi komt ook naar
mobiel internet . Dit onderzoek is uitgevoerd met res-
voren dat van 369 ondervraagden, iets minder dan de
pondenten woonachtig in zowel de Verenigde Staten
helft aangeeft dat ze simpelweg geen behoefte heb-
als het Verenigd Koninkrijk. Hoewel dit onderzoek niet
ben om het mobiele internet te raadplegen. Ook geeft
specifiek is gericht op de Nederlandse markt, kan het
bijna een derde van de 369 ondervraagden aan dat
wel enig inzicht geven in de mogelijkheden die het
de te hoge kosten van mobiel internet ervoor zorgt dat
mobiele internet biedt, en de wijze waarop consumen-
deze mensen het niet gebruiken. Deze mensen zullen
ten het mobiele internet gebruiken, en zouden willen
pas gebruik gaan maken van mobiel internet wanneer
gebruiken.
ze duidelijk wordt op welke manier het mobiele internet
9
toegevoegde waarde kan leveren aan hun leven. Er Van de 1650 ondervraagden, waarvan 808 uit de
moeten dus niet alleen meer interessante en functi-
Verenigde Staten en 842 uit het Verenigd Koninkrijk,
onele activiteiten te doen zijn op het mobiele internet,
geeft 45 procent aan dat ze mobiel internet gebruiken
maar dit moet ook goed gecommuniceerd worden
om informatie op te zoeken zoals het nieuws, weer of
naar consumenten toe, om deze bewust te maken
sport. Iets meer dan een kwart van de ondervraagden,
van de mogelijkheden die het mobiele internet biedt.
te weten 28 procent, geeft aan dat ze online kaarten 34
Onderzoeksresultaten van AKQA en dotMobi naar activiteiten die consumenten ondernemen met mobiel internet. Bijna de helft van de respondenten geeft aan het nieuws te lezen op het mobiele web. Het aandeel dat mobiele webshops bezoekt ligt laag, op slechts 15 procent. Het aantal dat daadwerkelijk tot aankoop overgaat ligt zelfs nog lager.
35
BBWat willen consumenten op hun mobiel?
bijvoorbeeld routeaanwijzingen, de weersvoorspelling
Wanneer de personen in het onderzoek van AKQA
bekijken, en communiceren met anderen door middel
en dotMobi werd gevraagd naar activiteiten die ze
van ‘instant messaging’ en het delen van foto’s wor-
zouden overwegen om te doen met mobiel internet,
den sterk overwogen.
dan komen dezelfde activiteiten naar voren die ook bij de ondernomen activiteiten genoemd werden.
Voor bedrijven en ondernemers met een online winkel
Het gebruik van online kaarten, en het opzoeken van
liggen er ook mogelijkheden op het mobiele platform.
informatie zoals het nieuws, weer en sport staan ook
Ongeveer de helft van de ondervraagden overweegt
hierbij bovenaan.
om mobiel internet te gebruiken om rond te kijken op webshops. Hierbij kan gedacht worden aan een
Het is interessant om te zien dat, wanneer gekeken
prijsvergelijking, of het opzoeken van productgege-
wordt naar de percentages, het aantal mensen dat
vens. Het aandeel dat ook daadwerkelijk aankopen
bepaalde activiteiten overweegt om te gebruiken,
zou doen bij mobiele webshops ligt wat lager, op 39
lager ligt dan het aantal mensen dat ook daadwerkelijk
procent. Consumenten zijn dus bij mobiel internet sterk
deze activiteiten uitvoert op het mobiele web. Dit geeft
gericht op functionele activiteiten, maar ook winkelen
aan dat er toch factoren zijn die deze mensen verhin-
op mobiele webshops wordt overwogen.
deren om het mobiele internet te gebruiken.
“
Dat een groot percentage van de ondervraagden aangeeft interesse te hebben in veel van de genoemde activiteiten, geeft wel een beeld van de mogelijkheden die het mobiele internet biedt voor consumenten. Wanneer beperkende factoren zoals een lage verbindingssnelheid en hoge kosten verdwijnen, zou het goed mogelijk zijn dat ook de consumenten die nu nog enkel overwegen om het mobiele internet te gebruiken, dit ook daadwerkelijk zullen gaan doen. Functionele activiteiten kunnen op de meeste interesse rekenen van consumenten. Het verkrijgen van 36
Ik gebruik de laatste tijd steeds meer mijn mobiele telefoon om te internetten. Nu lees ik er mijn RSS feeds, stuur een mailtje met Gmail of lees het nieuws op de mobiele sites van dagbladen en de BBC. Maar het zou ook fijn zijn als je er iets zou kunnen kopen, of in ieder geval geholpen zou kunnen worden iets te kopen. −− Sipke Overbeeke, blogger op 8a, online marketing blog
Onderzoeksresultaten van AKQA en dotMobi naar activiteiten die consumenten zouden overwegen om te doen op het mobiele internet. Hier komen functionele activiteiten, zoals het verkrijgen van richtingsaanwijzingen, of specifieke informatie opzoeken, naar voren als voornaamste taken die overwogen worden voor het mobiele internet.
37
BBWat vinden consumenten van toegevoegde waarde?
vergeten. Wanneer deze op de mobiele telefoon
In het onderzoek van AKQA en dotMobi zijn een
bij zich.
aanwezig is, heeft de consument de instapkaart altijd
vijftal mogelijke activiteiten voor op het mobiele web uitgediept en voorgelegd aan de respondenten. Hierbij
Wanneer consumenten tijdens het winkelen direct
werd hen gevraagd naar hoe nuttig zij het zouden
de prijzen in de winkel kunnen vergelijken met die op
vinden om deze activiteiten met hun mobiele telefoon
webshops, kunnen ze bepalen of ze een goede deal
en mobiel internet uit te voeren. De activiteiten die
kunnen maken, en met de gegeven informatie direct
genoemd werden zijn de volgende:
actie ondernemen. Zo ook met de informatie over
•
Inchecken op de vliegtuigvlucht met de mobiele
een bepaald merk of bedrijf. Als blijkt dat deze goed,
telefoon, en de mobiele telefoon gebruiken als
of juist slecht bekend staat, kan de consument hier
instapkaart.
direct actie bij ondernemen. Zo hoeft de consument
Een bar of restaurant in de omgeving zoeken en
niet eerst naar huis om op de computer met een vaste
met behulp van internet een reservering maken op
internetverbinding meer informatie op te zoeken over
bieden, met een duidelijke call-to-action. Functioneel,
De mobiele telefoon gebruiken als een digitale
contextrelevant, en actiegeoriënteerd zijn de belang-
coupon die gebruikt kan worden in een winkel voor
rijkste kenmerken die voor het mobiele internet en
aankopen.
mobiele websites van toepassing zijn.
•
Alle vijf genoemde activiteiten werden door een ruime meerderheid van de ondervraagden beoordeeld als nuttig of zeer nuttig. Deze vijf activiteiten geven een goed beeld van de kracht van mobiel internet. Al deze activiteiten kunnen op elk moment uitgevoerd worden, en met de informatie die het mobiele internet biedt kan direct actie ondernomen worden. Zo kan het inchecken met de mobiele telefoon een hoop tijd en ergernis besparen. Een instapkaart wordt gemakkelijk 38
Onderzoeksresultaten van AKQA en dotMobi naar de bruikbaarheid en waarde die een aantal uitgediepte activiteiten voor het mobiele web hebben voor de ondervraagden. Hier zitten ook veel mogelijkheden voor mCommerce: prijzen vergelijken, winkellocaties opzoeken, direct een reservering plaatsen, of het gebruiken van digitale coupons op de mobiele telefoon worden gezien als (zeer) nuttige activiteiten.
39
MOBIELE SITES IN HET VERKOOPPROCES Om tot een goede inzet van een mobiele website te
het eCommerce-proces zoals dit bij De Nieuwe Zaak
komen voor commerciële doeleinden moet de consu-
gehanteerd word. De website moet interesseren,
ment door een aantal stappen geleid worden, zoals
oriënteren, en informeren. Dit moet de consument
dat ook bij regulier eCommerce gedaan word. Het is
overhalen om een beslissing te maken, en een bestel-
niet genoeg om de potentiële klant enkel te wijzen op
ling uit te voeren. En met een goede service de klant
het bestaan van de mobiele website. Consumenten
terug laten komen. In dit hoofdstuk wordt bekeken
moeten naar de mobiele site geleid worden, waarna
op welk van deze punten een mobiele website bij kan
hun interesse gewekt moet worden met behulp
dragen aan dit verkoopproces.
van de juiste content die in de juiste vorm wordt gepresenteerd. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de
BBKomen
mobiele website een toegevoegde waarde zal vormen
De eerste stap is het bezoeken van de (mobiele)
voor de consument, maar ook voor ondernemingen.
site. Deze zal dus goed onder de aandacht gebracht moeten worden bij consumenten. Dit is op verschil-
Om te weten op welke manier een mobiele website
lende manieren te doen. De mobiele site op de
gebruikt kan worden, plaats ik de mobiele website in
reguliere website onder de aandacht brengen is
eCommerce volgens De Nieuwe Zaak. Bron: http://www.denieuwezaak.nl 40
een mogelijkheid, maar er kan ook gedacht worden
BBKijken
aan speciale promoties op de mobiele website, om
Wanneer de consument eenmaal op de mobiele site
deze interessant te maken voor consumenten. Door
terecht is gekomen, zal deze zich oriënteren op de
middel van bijvoorbeeld QR-codes is het ook mogelijk
mogelijkheden die deze biedt. Welke informatie hier
om traditionele, geprinte media te koppelen aan de
aangeboden wordt is sterk afhankelijk van de mobiele
mobiele site. Een QR-code is een tweedimensionale
dienst die geleverd wordt. De dienst die een online
barcode, die met behulp van software op de mobiele
verkoper biedt zal immers sterk verschillen met die van
telefoon ingescand kan worden. Deze QR-code bevat
een verkoper met een fysieke winkellocatie.
bijvoorbeeld een hyperlink naar een mobiele website, die getoond wordt op het scherm van de mobiele
Ondernemingen met een of meerdere fysieke
telefoon, en die direct bezocht kan worden. De
winkellocaties kan op de mobiele website informatie
mogelijkheden om consumenten naar de mobiele site
bieden die de bezoeker bijvoorbeeld in staat stelt om
te leiden zijn uitgebreid, en kunnen via verschillende
een winkel in de buurt te zoeken, de aanbiedingen
kanalen uitgevoerd worden. Ongeacht of dit gedaan
die geboden worden in de winkel te bekijken, of om
word via traditionele geprinte media, mond-tot-mond
bijvoorbeeld telefonisch contact op te nemen met de
reclame of hyperlinks op het internet, het proces zal
winkel om een product te reserveren.
niet starten totdat consumenten bij de website komen. Mogelijkheden voor online retail zijn er ook. Deze zullen wel in aangepaste vorm aan de mobiele bezoeker geleverd moeten worden. Zo is het ondoenlijk om een mobiele bezoeker door een zeer uitgebreide catalogus met honderden items te laten scrollen. Het onderzoeken welke producten interessant zijn voor mobiele bezoekers is daarom erg belangrijk. Ook is een prominente en snel te gebruiken zoekfunctie een sterk punt om het gebruiksgemak van de mobiele webwinkel te verhogen. Een mobiele website moet visueel aantrekkelijk zijn voor een goede eerste indruk, en de geleverde informatie moet relevant, snel te QR-code met de URL van De Nieuwe Zaak
lezen, en overzichtelijk zijn. 41
BBKeuren
van een mobiele versie genaamd PayPal Mobile. Dit
Wanneer een mogelijke klant informatie zoekt over
initiatief is op het moment van schrijven echter nog niet
een product, moet deze kort en krachtig getoond
beschikbaar gesteld in Nederland. Het is onbekend
worden. Afbeeldingen moet goed zichtbaar zijn op
wanneer PayPal Mobile in Nederland bruikbaar zal zijn.
de kleine afmetingen van het scherm van de mobiele telefoon, en tekst moet in korte maar duidelijke zinnen geschreven zijn, om het goed leesbaar te houden. Het is hierbij van belang om de kleine schermafmetingen en schermresolutie in het achterhoofd te houden. Hoe minder gebruikers hoeven te scrollen om alle informatie op te nemen, hoe sneller en gebruiksvriendelijker het zal zijn.
BBKiezen en kopen Als de consument de keus heeft gemaakt om een product te bestellen, moet deze door het aanschafproces geloodst worden. Het mobiele platform biedt nog niet dezelfde betaalmethoden als het reguliere internet. Zo is internetbankieren via iDeal niet goed inzetbaar doordat de omgeving voor internetbankieren vaak een extern identificatieapparaat gebruikt. Betaling vooraf is enkel voor digitale content, met kleine bedragen, goed af te handelen met de mobiele telefoon. Met behulp van Premium SMS of het gebruik van 0900-nummers kan digitale content afgerekend worden. Betaling vooraf met creditcard is mogelijk op de mobiele telefoon, maar of consumenten deze gevoelige informatie op hun mobiele telefoon willen invoeren is nog maar de vraag. PayPal is een betaalmiddel dat geschikt lijkt voor gebruik met mobiel internet, sinds de invoering 42
Logo van PayPal Mobile
Achteraf betalen van fysieke goederen kan aangeboden worden via rembours, acceptgiro of een (eenmalige) machtiging. Een voordeel van achteraf betalen is dat mobiele gebruikers geen gevoelige gegevens zoals hun creditcardnummer of bankrekeningnummer hoeven te versturen via hun mobiele telefoon, wat een groter gevoel van veiligheid geeft. Deze methode is echter wel fraudegevoeliger, doordat verkopers moeten wachten op hun betaling, terwijl de producten al geleverd zijn.
BBWeer kopen
Zo kunnen consumenten snel op de hoogte gebracht worden van de kwaliteiten van een nieuw product.
Een eenvoudig en vlot gebruik van de mobiele site zal ervoor zorgen dat gebruikers ook voor latere aan-
Een mobiele site kan ook ingericht zijn op de
kopen terug zullen komen. De mobiele site is visueel
informatievoorziening na aankopen die gedaan zijn.
aantrekkelijk, to the point, en laat de bezoeker snel
Contactinformatie op een mobiele website kan op
en eenvoudig die informatie en vinden die voor hem
ieder moment geraadpleegd worden, en een telefoon-
relevant is. De content op de website is up-to-date,
nummer op de mobiele site kan direct gebeld worden.
en biedt producten en acties die relevant zijn voor de
Zo zouden klanten op elk moment het nummer van de
mobiele gebruiker. Betalingen moeten snel, gemak-
klantenservice kunnen vinden, en deze direct bellen.
kelijk en veilig uitgevoerd kunnen worden, zodat de
Online winkels kunnen, ook wanneer ze geen directe
drempel voor toekomstige betalingen laag gehouden
koopmogelijkheden aanbieden op een mobiele site,
worden.
de mogelijkheden van de mobiele website ook op een
BBDe mobiele website in het verkoopproces
andere manier benutten. Zo zou de mobiele website productprijzen kunnen tonen van de webwinkel.
De mobiele website kan als online winkel op eenzelfde
Wanneer consumenten in een winkel staan, kunnen
manier ingezet worden in het eCommerce proces
ze de mobiele site van de webwinkel bezoeken om te
zoals dat ook bij een reguliere webwinkel gedaan
kijken of ze online een lagere prijs kunnen krijgen voor
kan worden. Als de producten, functionaliteiten van
het product dat ze willen aanschaffen.
de website, en de betalingsmogelijkheden specifiek gericht zijn op mobiele telefoons, dan is een mobiele
De mobiele site kan enkel informatievoorziening zijn,
webwinkel een zeer goede mogelijkheid, die het
een onderdeel zijn van after-sales contact, of het
volledige verkoopproces kan aanbieden.
keuren van prijzen en producten bieden, maar kan
Een mobiele website is ook voor specifieke punten
ook het gehele verkoopproces aanpakken met een
van het verkoopproces te gebruiken. Zo kan een
mobiele webwinkel. Wanneer de geboden functionali-
reclamecampagne voor een nieuw product een
teit goed aangepast is voor mobiele toestellen, kunnen
mobiele site gebruiken om extra informatie te bieden.
ondernemingen op veel verschillende manieren een
Een link naar de mobiele site op een poster of abri op
mobiele website toepassen.
straat zorgt ervoor dat consumenten die deze zien direct de speciale mobiele website kunnen bezoeken. 43
AFSTUDEERPROJECT
44
45
OPDRACHTBESCHRIJVING Na het uitgebreide vooronderzoek, zal er voor de
elementen voor de mobiele site. Hiermee wordt de
afstudeeropdracht een mobiele website ontwikkeld
identiteit van de reguliere website ook terug gebracht
worden voor een klant van De Nieuwe Zaak. Deze
in de mobiele versie.
mobiele website zal volledig ontworpen, ontwikkeld en getest worden. Zo kan er aan de hand van een
Met het interactieontwerp en visuele ontwerp zal
praktijkvoorbeeld in de conclusie aanbevelingen
er vervolgens een prototype gemaakt worden van
gedaan worden voor de toepassing en inzet van
de mobiele website. Dit prototype zal de belangrijke
mobiele websites door commerciële instellingen en
functionaliteiten die in het concept beschreven zijn
bedrijven.
bevatten, en zal ook zoveel mogelijk het ideale visuele ontwerp volgen.
Aan de hand van onderzoeksgegevens over mobiel internetgebruik in Nederland zal er een stappenplan
Dit prototype zal vervolgens ook getest worden door
worden opgesteld om een goed bruikbare mobiele
verschillende soorten gebruikers, met verschillende
website te maken voor een klant van De Nieuwe Zaak.
mobiele telefoons, om een goed beeld te krijgen van
De ideeën achter de functionaliteit van de mobiele
de manier waarop consumenten omgaan met een
website zullen verklaard worden in de conceptbe-
internetsite op de mobiele telefoon. Hier zal goed gelet
schrijving, waar de belangrijkste punten voor de
worden op de snelheid van het gebruik bij een eerste
inhoud van de mobiele site besproken worden.
bezichtiging, maar zal er ook gekeken worden of gebruikers sneller de handelingen kunnen voltooien
Aan de hand van een reeds bestaande mobiele site
wanneer ze vaker gebruik hebben gemaakt van de
zal er vervolgens een serie wireframes met flowchart
mobiele site. Ook zal er met behulp van een enquête
gemaakt worden om het interactieontwerp uit te
onderzocht worden welke functionaliteit er volgens
lichten. Een goede opbouw van de mobiele website is
consumenten nog ontbreekt aan de mobiele site zoals
immers essentieel om mobiele internetgebruikers snel
deze in het prototype ontwikkeld is.
die informatie te laten vinden die voor hen relevant is. De mobiele website zal ontwikkeld worden voor
46
Het visuele ontwerp zal gemaakt worden aan de hand
Fokkido, een webshop met een uitgebreide selectie
van de grafische uitstraling van de bestaande reguliere
aan LEGO®, Playmobil® en Bruder® speelgoed, dat
website. De kenmerkende stijlelementen zullen
aangeboden wordt tegen scherpe prijzen. Er zijn
zo goed mogelijk worden vertaald naar bruikbare
tevens twee fysieke winkellocaties waar veel van de
artikelen uit de webshop terug te vinden zijn. Naast de eerder genoemde merken verkoopt de webshop ook Wesco® afvalbakken en cookwear aan, en is Fokkido een officiële dealer van de Cadac barbecues en skottelbraai. De webshop van Fokkido is online terug te vinden op http://www.fokkido.com.
De webshop van Fokkido, http://www.fokkido.com
47
ONDERZOEK EN ANALYSE Om tot een passend uitgangspunt te komen voor de
zeer uitgebreid assortiment LEGO®, Playmobil® en
functionaliteiten die de mobiele website van Fokkido
Bruder® tegen voordelige prijzen. Ook zijn er producten
zal moeten bieden, is het belangrijk om meer infor-
van Wesco®, Cadac®, Fiskars®, SIGG® en VIPP® in de
matie te hebben over de verschillende groepen die
webwinkel te vinden.
hier gebruik van zullen maken. Ook is het zinvol om te kijken naar de trends in mobiele telefonie, om zo inzicht te krijgen in de technische restricties waar de mobiele website aan zal moeten voldoen. Hiervoor nemen we een diepere blik in de opdrachtgever Fokkido, namens wie de mobiele site opgezet wordt. Zo zal er een beeld ontstaan van de mogelijkheden die Fokkido kan bieden aan consumenten op de mobiele site. Vervolgens zal er een blik geworpen worden op de belangrijkste doelgroep van Fokkido. Zo
In de Fokkido vestiging in Zwolle kunnen consumenten
kan bepaald worden welke functionaliteiten ook daad-
terecht voor het complete assortiment LEGO® en
werkelijk geïmplementeerd moeten worden. Meer
Playmobil®, en een groot deel van het totale assorti-
kennis over de doelgroep zal er tevens voor zorgen
ment Bruder® speelgoed.
dat er een passende promotiemethode voorgesteld kan worden. Daarnaast geef ik een beeld van de
De winkelvestiging in Groningen bevat naast het com-
belangrijkste ontwikkelingen in mobiele telefonie
plete assortiment LEGO® en Playmobil®, ook een vrijwel
BBOpdrachtgever Fokkido is onder de bedrijfsnaam Fokkido Trade in
compleet assortiment Bruder® artikelen. Daarnaast zijn er in deze winkel grote assortimenten Wesco® en Cadac® producten te vinden.
2003 opgericht door mevrouw N.M. Krooneman.
48
De hoofdvestiging van Fokkido Trade staat in Zwolle.
De belangrijkste informatie voor de ontwikkeling van
Daar is ook een van de winkelvestigingen te vinden.
de mobiele site is te halen uit de opzet van de webwin-
Sinds februari 2009 is er ook een Fokkido vestiging
kel. Consumenten kunnen op de website het volledige
in Groningen. De website van Fokkido, te vinden op
assortiment aan artikelen dat Fokkido aanbiedt bekij-
http://www.fokkido.com, biedt al een aantal jaar een
ken, en deze direct kopen. Betaling geschiedt door
middel van iDeal, een online betalingsmethode, of door
Wanneer er gebruik gemaakt wordt van internetban-
vooruitbetaling per bank of giro. Gekochte producten
kieren, zoals ook iDeal dit doet, is er voor veel banken
kunnen bezorgd worden, of opgehaald worden op de
extra randapparatuur nodig om in de beveiligde
locatie van het magazijn van Fokkido. Deze staat los
omgeving te komen die de bank biedt op internet.
van de winkelvestigingen, en is niet op dezelfde tijden
Hierdoor is ook iDeal als betaalmethode voor een
open.
mobiele website ongeschikt, omdat het van consumenten verlangt dat ze naast hun mobiele telefoon
De aangeboden betaalmethoden lenen zich niet
ook op elk moment extra randapparatuur bij zich
goed voor gebruik vanaf een mobiele telefoon. Vooraf
dragen. De mobiele site van Fokkido als internetwinkel
betalen per bank of giro is omslachtig wanneer de
lijkt hierdoor geen goede optie, tenzij er een mogelijk-
consument onderweg is, en vereist dat deze naar de
heid wordt aangeboden voor het achteraf betalen van
bank gaat, of een overschrijvingskaart invult en op de
de bestelde producten.
post doet. Het sterkste punt van Fokkido voor consumenten is te vinden in de verhouding tussen prijs en kwaliteit die gehanteerd wordt. Echte merkproducten worden tegen scherpe prijzen verkocht. Voor bijvoorbeeld LEGO®-producten liggen de prijzen van Fokkido lager dan de meeste andere grote speelgoedwinkels. De mobiele site kan als uithangbord voor deze voordelige prijzen belangrijk zijn in het verleiden van consumenten. Zo kunnen consumenten met deze lage prijzen naar de winkelvestigingen van Fokkido geleid worden. Fokkido zal zo meer potentiële klanten naar de winkelvestigingen kunnen leiden.
De e.dentifier van ABN-AMRO. Dit apparaat wordt gebruik om in te kunnen loggen op de beveiligde internetbankieromgeving van de bank.
Wanneer de mobiele site als uithangbord voor de fysieke winkelvestigingen zal dienen, is het belangrijk dat er geen producten getoond worden die niet in de winkel te vinden zijn. Op de mobiele site zal dus gericht 49
worden op de verkoop van LEGO, Playmobil en Bruder
cijfers waren op het moment van schrijven nog niet
speelgoed. Deze artikelen zijn in beide winkelvesti-
aanwezig. De totale doelgroep van Fokkido telt dus
gingen te vinden, en kunnen zo een goede schakel
minimaal 35.000 huishoudens in de gemeenten Zwolle
vormen tussen de mobiele website en de winkels van
en Groningen samen. Daar kunnen nog huishoudens
Fokkido.
bijkomen uit de omringende gemeenten van Zwolle en
BBDoelgroep
Groningen.
De belangrijkste doelgroep voor de mobiele site van
Om een beeld te krijgen van de doelgroep, kan er een
Fokkido zal hetzelfde zijn als voor de fysieke winkel-
persona opgesteld worden. In een persona wordt
locaties. Gezinnen met één of meer kinderen in de
een fictief persoon uit de doelgroep uitgelicht. Dit gaat
leeftijd vanaf 4 jaar zijn de meest verwachte consu-
verder dan enkel persoonsgegevens zoals een naam,
menten in een speelgoedwinkel. Omdat de mobiele
leeftijd en woonplaats. Met de persona proberen we
site gebruik zal maken van een doorverwijzing naar
motivatiefactoren, relevante kennis van het te ontwik-
de winkellocaties, kan de beoogde doelgroep verder
kelen concept, en andere interessante informatie zoals
gespecificeerd worden naar de omgevingen van
gebruikspatronen te ontdekken.
Zwolle en Groningen. Op de pagina hiernaast is een persona weergegeven Cijfers van de buurtmonitor van Zwolle laten zien dat
van een jongedame uit de beoogde doelgroep van
op 1 januari 2009 er 117.733 mensen woonachtig
een huishouden met één of meerdere kinderen. Dit
zijn in Zwolle. De belangrijkste groep voor Fokkido is
wordt in de conceptuitwerking gebruikt om te bepalen
huishoudens met kinderen. Op 1 januari 2009 telde
welke functionaliteiten belangrijk zijn, en op welke
Zwolle 2.744 één-ouderhuishoudens met kinderen, en
manier het interactieontwerp opgesteld zal moeten
14.196 overige huishoudens met kinderen, een totaal
worden.
van 16.940 huishoudens met kinderen.
50
De cijfers die de gemeente Groningen vrij heeft
Wanneer de mobiele site van Fokkido ingezet gaat
gegeven in het vlugschrift 2008 tonen aan dat daar
worden als prijsvergelijkingmethode, is het belangrijk
19.902 huishoudens met kinderen wonen. Hoewel
dat de beoogde doelgroep bekend is met de mobiele
de cijfers van Groningen niet zo recent zijn als die
site. De prijsvergelijker zal op de mobiele telefoon
van Zwolle, zullen deze wel voor de inschattig van de
immers gebruikt worden wanneer de gebruiker een
grootte van de doelgroep gebruikt worden. Recentere
product bekijkt in een winkel van de concurrent. Op dit
LL Marja Vindering
“Mijn zoon is gek van Lego, en ik geef het hem graag als creatieve uitlaatklep. Maar goedkoop is het niet.”
Geslacht: Vrouw Leeftijd: 33 Nationaliteit: Nederlands Woonplaats: Zwolle Burgerlijke staat: Getrouwd Over Marja: Marja is 32 jaar, getrouwd, en heeft een zoon van 12 jaar oud. Sinds ze haar zoon voor zijn 11e verjaardag een doos Lego® heeft gegeven, is hij er helemaal verslingerd aan geraakt. Ze loopt dus ook geregeld de Intertoys of Bart Smit binnen om te kijken of er nog nieuwe Lego-dozen zijn. Er wordt echter alleen wat gekocht voor speciale gelegenheden, want het valt haar op dat Lego toch vrij duur is. Om wat extra geld over te hebben voor leuke dingen werkt Marja part-time bij een kleine schoenenwinkel. Marja over mobiele telefonie: “Ik ken niet alle in’s en out’s van mobiele telefoons. Wel heb ik vorig jaar nog een nieuwe mobiele telefoon gehaald, want het is toch fijn om op elk moment bereikbaar te zijn. Het is een Nokia, van de KPN reclame. Ik zou er ook TV mee moeten kunnen kijken, maar dat gebruik ik niet. Wel bel ik veel, en sms’en gaat me ook al goed af. Ik heb één keer internet bekeken op mijn telefoon. Ik was buitenshuis en moest opeens snel met het openbaar vervoer naar Groningen. Ik had in het nieuws gelezen dat je de website van de NS kon bekijken op de mobiele telefoon. Handig!”
51
moment kan Fokkido de gebruiker moeilijk bereiken,
Omdat mobieltjes een gemiddelde gebruiksduur
en kennis op voorhand van de mobiele site van Fok-
hebben van twee jaar, is het ook belangrijk om te kijken
kido is dus essentieel. Gerichte, regionale promotie
naar de mobiele telefoons van 2008. In het onderzoek
van de mobiele site in het straatbeeld is nodig om deze
van OMI2 naar mobiel internet in Nederland10, staan
onder de aandacht van de doelgroep te brengen.
de twintig meestgebruikte mobiele telefoons voor
BBMobiele telefoons
mobiel internet genoteerd. Driekwart van deze mobiele toestellen heeft een schermresolutie van 240 bij 320
Door de omvang van de doelgroep, in combinatie met
pixels of groter. De overige toestellen hebben een
het grote aantal verschillende mobiele telefoons, is het
resolutie van 208 bij 208 pixels, 176 bij 220 pixels, en
zo goed als onmogelijk om een mobiele site te maken
128 bij 160 pixels.
die geoptimaliseerd is voor elke mobiele telefoon die door de doelgroep gebruikt wordt. Het is wel mogelijk
De specificaties van deze telefoons laten zien dat de
om te kijken naar populaire mobiele telefoons van
meeste toestellen een resolutie van minimaal 240 bij
2008 en begin 2009, om de toestellen te kunnen cate-
320 pixels hanteren. Echter, een kwart van de mobiel-
goriseren. Zo kan er een richtlijn gesteld worden voor
tjes in 2008 gebruikte een lagere resolutie, en hier zal
de technische randvoorwaarden waar de mobiele site
dus ook rekening mee gehouden moeten worden.
tijdens de ontwikkeling aan zal moeten voldoen.
Daarnaast komen er ook steeds meer mobiele toestellen met een hogere schermresolutie dan 240
Het belangrijkste punt waar op gelet moet worden bij
bij 320 pixels. De schermresoluties kunnen voor de te
het maken van een mobiele website is de scherm-
maken mobiele site in de volgende groepen worden
resolutie waarvoor ontworpen wordt. De site moet
onderverdeeld:
goed passend weergegeven worden in het scherm van de mobiele telefoon, zodat gebruikers niet zowel
•
horizontaal als verticaal hoeven te scrollen. In het hoofdstuk “Mobiel internet in Nederland” was reeds
de laagste resolutie uit de resultaten. •
geconstateerd dat populaire mobieltjes anno 2009 allemaal beschikken over een scherm met een mini-
Klein: een schermresolutie vanaf 128 bij 160 pixels, Gemiddeld: een schermresolutie van 240 bij 320 pixels.
•
Groot: resoluties groter dan 240 bij 320 pixels.
male resolutie van 240 bij 320 pixels, en dat bijna alle
52
toestellen ook gebruik kunnen maken van het snelle
Voor deze drie groepen zal het visuele ontwerp
3G-netwerk in Nederland.
aangepast worden voor maximaal gebruik van de
mogelijkheden die de schermresolutie biedt, waarbij de middelste groep de hoogste prioriteit zal hebben. Deze groep bestaat immers uit de meeste veelgebruikte en populaire mobiele toestellen.
Referenties 10. Mesker, S. en Rutten, L.: “Mobiel internet in Nederland 2008 - Gebruik van mobiele sites: het web achterna?” (24/6/2008), p. 7.
53
CONCEPT Fokkido biedt echt merkspeelgoed aan voor lage
Aanbiedingen kunnen op elk moment, bijvoorbeeld
prijzen, en dat mag gezien worden. LEGO®, Playmobil®
in de bus of trein, bekeken worden op de mobiele
en Bruder® worden in de webshop en in de winkels in
website. Er kan vanaf de mobiele site direct naar een
Zwolle en Groningen aangeboden tegen voordelige
winkellocatie gebeld worden om te vragen of een
prijzen. Vaak goedkoper dan de prijzen bij andere
product in voorraad is. Er kunnen digitale, mobiele
(speelgoed)winkels.
coupons aangeboden worden op de mobiele site om consumenten regelmatig terug te laten keren naar de mobiele site, en naar de winkel. De mobiele website vergroot de bekendheid en bereikbaarheid van Fokkido, en de gunstige prijzen die zij hanteert voor consumenten.
Maar weten consumenten wel waar ze Fokkido kunnen vinden, en hoeveel geld ze kunnen besparen door bijvoorbeeld LEGO® bij Fokkido te kopen? Om consumenten inzicht te geven in de voordelen die Fokkido kan bieden, wordt er een mobiele website met bijhorende promotiecampagne gelanceerd.
BBKernwaarde Direct prijzen vergelijken, aanbiedingen opzoeken, en (contact)informatie van de Fokkido winkels zijn de activiteiten die uitgevoerd kunnen worden op de mobiele website. Als consumenten in de winkel staan met een doos van LEGO®, Playmobil® of Bruder®, kan
BBFunctionaliteiten
er met behulp van de mobiele website direct gekeken
De mobiele website zal een aantal verschillende
worden of dit goedkoper gehaald kan worden bij
functionaliteiten kennen. Deze vormen de kernactivi-
Fokkido.
teiten die op de website gedaan kunnen worden. In het literatuuronderzoek zijn de verschillende stappen
54
in het eCommerce proces toegelicht. Een mobiele
is er ook een goede after-sales service aanwezig,
website kan in elk van deze stappen ingezet worden
waardoor consumenten regelmatig terug zullen keren
mits het aan bepaalde voorwaarden kan voldoen. De
bij Fokkido voor de voordeligste prijzen.
mobiele website van Fokkido zal ingezet worden voor de volgende stappen: oriënteren, keuren, kiezen en
Naast deze kernfunctionaliteiten, is er een mogelijkheid
weer kopen. Dit wordt gefaciliteerd met behulp van de
om de mobiele diensten van Fokkido in een later sta-
volgende functionaliteiten:
dium uit te breiden met de volgende functionaliteiten:
LL De prijzen van Fokkido vergelijken met de prijs in
LL Prijzen vergelijken met een SMS-service,
andere speelgoedwinkels. Door middel van het
gekoppeld aan de database van de Fokkido
artikelnummer (bijvoorbeeld L8631 bij LEGO®)
webshop. Consumenten sms’en het
kan via een zoekfunctie de (vaak lagere) prijs van
artikelnummer naar een shortcode, en krijgen
Fokkido opgevraagd worden.
een SMS terug met daarin de productcode,
LL Aanbiedingen op de mobiele website zijn altijd bij de hand. Geen foldertjes meer opzoeken in het oud papier, gewoon even naar de mobiele site surfen. LL Digitale coupons op de mobiele telefoon. Geen gedoe met het uitknippen van coupons uit de krant
productnaam en prijs van Fokkido, met een link naar de mobiele site. LL Mobile coupons per SMS, of met een link naar coupons op de mobiele site, wanneer er nieuwe aanbiedingen of coupons te vinden zijn.
of folders, maar direct bij de hand op je mobiel. LL Alle benodigde contactinformatie om een winkel van Fokkido te bezoeken: adres, kaart, openingstijden en telefoonnummer. Met behulp van de prijsvergelijker kunnen consumenten zich oriënteren op de prijzen van een artikel bij Fokkido, en kunnen ze een oordeel vormen over de voordeligste winkel om het product te halen. Hierdoor kunnen ze kiezen voor een bepaald product en winkel. Met behulp van contactinformatie en de mogelijkheid om op elk moment de prijs van artikelen op te vragen, 55
Deze extra SMS-diensten kunnen in een later stadium
dienst heet SMS9009. Meer informatie hierover is te
na de lancering van de mobiele website worden
vinden op http://www.sms9009.nl.
toegevoegd om consumenten die geen gebruik kunnen maken van mobiel internet tegemoet te
BBKosten en baten
komen. Met deze SMS-diensten kan een deel van de
De kosten voor een mobiele website zijn door het
functionaliteit van de mobiele website gebruikt worden
kleinere formaat lager dan de kosten voor het onder-
door consumenten die geen gebruik maken van
houd van een reguliere website. Om de website snel
mobiel internet, maar wel ervaring hebben met sms’en.
zichtbaar te maken voor de lagere netwerksnelheden
Deze extra diensten vallen buiten de tijdlijn van het
op mobiele telefoons, wordt de bestandsgrootte
afstudeerproject, en kunnen dus toegevoegd worden
van de verschillende pagina’s zo klein mogelijk
na de lanceerdatum van de mobiele website.
gehouden. Hierdoor blijft de site niet alleen snel in het
BBPromotie
gebruik, maar wordt de hoeveelheid aan schijfruimte die nodig is ook een stuk kleiner in vergelijking met
Een mobiele website moet, zoals elke andere website,
de reeds bestaande website. Een gevolg van deze
onder de aandacht van consumenten gebracht wor-
lagere bestandsgrootte is dat een mobiele site minder
den. Promotie hiervoor kan op verschillende manieren:
bandbreedte gebruikt. Er hoeft dus ook minder geïnvesteerd te worden in het dataverkeer. Een precieze
LL Een link plaatsen op de reguliere website. Hierdoor
kostenberaming voor het onderhoud van de mobiele
zien consumenten dat er een mobiele site aanwe-
website zijn afhankelijk van de uiteindelijke bestands-
zig is, en kunnen mobiele internetgebruikers vanaf
grootte en het gebruik van de site.
de reguliere site doorgaan naar de mobiele site. LL Promotie van de mobiele site in een digitale nieuwsbrief naar de huidige klanten van Fokkido. LL De mobiele website promoten in gedrukte media, bijvoorbeeld folders of kranten, posters of abri’s.
De kosten van de promotie zijn sterk afhankelijk van de verschillende kanalen die gekozen worden. Een link op een prominente plek op de reguliere website plaatsen loopt niet in de kosten, maar het promoten van de mobiele website door advertenties in gedrukte media
56
Daarnaast is het mogelijk om bij deze promotieme-
vereist een groter budget. Voordeel hiervan is wel dat
thoden gebruik te maken van een dienst waarbij
er consumenten bereikt worden die buiten de groep
consumenten een link naar de mobiele website in een
van bestaande bezoekers van de reguliere website
sms op hun mobiele telefoon kunnen ontvangen. Deze
vallen.
Een interessante mogelijkheid tot promotie van de mobiele website is het gebruikmaken van SMS9009. Voor een bedrag van 500 euro per drie maanden kan een keyword worden vastgelegd. Wanneer consumenten dit keyword naar 9009 sms’en, krijgen ze gratis een hyperlink naar de mobiele website in een SMS op hun mobiele telefoon. In combinatie met een promotiecampagne voor gedrukte media geeft dit consumenten de mogelijkheid om direct te mobiele website te bezoeken na het zien van een advertentie, poster of abri van de campagne. Zo wordt de drempel voor het bezoeken van de mobiele website verlaagd, omdat consumenten met een druk op de knop vanuit de SMS de mobiele site kunnen bekijken op de mobiele telefoon.
57
INTERACTIEONTWERP Het is essentieel dat de informatie die een bezoeker zoekt snel te vinden is op de website. Een goed interactieontwerp helpt hierbij. Snel navigeren door prettig geplaatste elementen zorgt ervoor dat belangrijke informatie snel bereikbaar is. Voor het interactieontwerp is het gebruikelijk om wireframes te maken. Hierbij wordt de kern van de website uitgelicht, zonder de grafische schil die er in een later stadium nog overheen kan worden gelegd. De mobiele site van Fokkido draait om het vergelijken van prijzen, het bekijken van aanbiedingen, en het opzoeken van de locatie en contactinformatie van de winkelvestigingen van Fokkido. De hoeveelheid informatie die er op de mobiele site komt te staan, is zo beperkt. De verschillende soorten pagina’s worden in dit hoofdstuk toegelicht met bijhorende wireframes. De homepagina (figuur 1) is verdeeld in de verschillende links naar de onderdelen van de mobiele site. In de wireframes zijn alle onderdelen onder elkaar geplaatst voor gebruik op kleinere resoluties. Voor resoluties boven de 240 bij 320 pixels kunnen elemen-
Figuur 1 - Wireframe van de home-pagina.
ten meer naast elkaar geplaatst worden, doordat er
LEGO®, Playmobil® en Bruder® speelgoed. Vanaf de
meer ruimte is op het scherm. Bij deze wireframes is dit
startpagina kan er dan ook direct gekozen worden
niet gedaan om een indruk te krijgen van de weergave
voor een van de drie speelgoedmerken, om snel de
op kleine beeldschermen.
prijs van een product op te vragen. Er is gekozen voor een eerste onderverdeling in merken zodat de gebrui-
58
De belangrijkste functie van de mobiele website is
ker niet achteraf bij het zoeken nog moet selecteren of
het vinden van de prijzen die Fokkido hanteert voor
het resultaat LEGO®, Playmobil® of Bruder® speelgoed
moest zijn. Onder de links naar de zoekfunctie voor een van de speelgoedmerken zijn de secundaire links te vinden. Een link naar de aanbiedingen, informatie van de winkelvestigingen, en direct contactinformatie. Ook is er een link opgenomen naar de reguliere website. Zo kunnen mobiele internetgebruikers met een geavanceerde telefoon ervoor kiezen om de gewone, volledige website van Fokkido te bezoeken. Als een gebruiker op de hyperlink van LEGO®, Playmobil® of Bruder® klikt, komt deze terecht bij de zoekfunctie (figuur 2). Middels de productcode die op de doos van bijvoorbeeld een LEGO®-artikel staat, kan van een bepaald product de naam, prijs en beschikbaarheid opgevraagd worden. Zo kan de gebruiker de prijs van Fokkido vergelijken met de prijs van het product in een andere winkel, op elk gewenst moment. Er kan dus zelfs vanuit de winkel van een concurrent de prijzen van speelgoed vergeleken worden met de prijzen van Fokkido. De onderste navigatie wordt op deze pagina herhaald in het geval dat de gebruiker verkeerd geklikt heeft, en een van de andere onderdelen wilde bekijken.
Figuur 2 - Wireframe van de zoekfunctie naar de prijs van een artikel. Deze is voor LEGO®, Playmobil® en Bruder® hetzelfde.
Wanneer er een productcode is ingevoerd, en er op de zoekknop gedrukt is, komt de gebruiker op de resultaatpagina van het artikel (pagina 58, figuur 3). Deze pagina toont een foto van het product, en de prijs van het artikel bij Fokkido. Op deze manier kan de
Productcode op een LEGO® doos. Deze kan gebruikt worden in de zoekfunfctie van de mobiele site van Fokkido.
gebruiker de prijs van Fokkido vergelijken met de prijs 59
van andere aanbieders. Onder de productinformatie staat een hyperlink die de gebruiker in staat stelt om direct te bellen naar een van de winkelvestigingen van Fokkido om navraag te doen van de beschikbaarheid van het specifieke product in de vestiging. Dit is noodzakelijk omdat de voorraden van de webwinkel en de fysieke winkels kunnen verschillen. De navigatie op de resultaatpagina is aangepast voor snel hergebruik van de zoekfunctie, of om snel terug te gaan naar het begin. Het spoor van de breadcrumb zal er bijvoorbeeld zo uit komen te zien: “Home > LEGO”, waarbij de beide woorden links zijn naar respectievelijk de homepagina en de zoekfunctie voor het ervoor gekozen speelgoedmerk. Zo kan er snel nog een productcode opgezocht worden, en blijft de pagina compact door het verwijderen van de overige links. Vanuit de startpagina kan men de aanbiedingenpagina (pagina 59, figuur 4) bekijken. Op deze pagina worden de aanbiedingen die Fokkido heeft getoond. De standaardnavigatie met een link naar Home, Winkels en Contact is weer aanwezig aan de onderkant van de pagina. Er wordt in deze navigatievorm geen gebruik
Figuur 3 - Wireframe van een resultaatpagina van de zoekfunctie voor LEGO®, Playmobil® of Bruder®.
gemaakt van een link naar de prijsvergelijker. Omdat de prijsvergelijker de belangrijkste functie van de
link naar de prijsvergelijker voor LEGO®, Playmobil® of
mobiele site is, zal in de meeste gevallen deze gebruikt
Bruder® dus zonde van de ruimte op het scherm.
worden voordat andere informatie opgezocht wordt.
60
Wanneer er enkel informatie over aanbiedingen of
De laatste wireframe is van de winkelpagina
winkelinformatie gezocht word, zal de prijsvergelijker
(pagina 59, figuur 5). Hier kan meer informatie
zelfs niet gebruikt worden, en is het opnemen van een
gevonden worden over de vestigingen van Fokkido.
Figuur 4 - Wireframe van de pagina met aanbiedingen.
Figuur 5 - Wireframe van de pagina met informatie van de winkelvestigingen.
Adresgegevens, samen met een telefoonnummer
winkels staan immers al op het scherm. Daarom biedt
dat met een enkele klik gebeld kan worden. Tevens
een link naar de kort weergegeven contactgegevens
is er een link opgenomen naar een kaart met daarop
geen toegevoegde waarde aan de website. Met dit
de locatie van de winkel in de stad. De navigatie op
interactieontwerp zou een snel gebruik van de functio-
deze pagina bevat enkel links naar de startpagina, en
naliteiten op de mobiele site mogelijk moeten zijn.
naar de aanbiedingen. De contactgegevens voor de 61
VISUEEL ONTWERP Een goed visueel ontwerp draagt niet alleen bij aan de
een gekleurde stip. De kleur van deze stip is afhankelijk
herkenbaarheid van het merk op een website, maar
van het soort pagina waar de gebruiker zich bevindt.
het kan ook de aandacht van een bezoeker grijpen of
Standaard is dit de oranje kleur van het Fokkido
verliezen. Het visuele ontwerp van de mobiele website
logo. Bij LEGO® is dit rood gekleurd, en bij Playmobil®
zal goed afgestemd moeten zijn op de stijl en visuele
lichtblauw. Deze kleuren kunnen ook in het ontwerp
elementen die er op de reguliere website gebruikt
voor de mobiele site terug gebracht worden bij de
worden, om zo de relatie tussen de websites helder
verschillende speelgoedsoorten. In de lijstitems en de
te maken. De identiteit van de reguliere website
gekleurde balken voor bijvoorbeeld een productnaam.
moet geoptimaliseerd worden door de essentiële stijlelementen werkend te krijgen op het kleinere
Ook de kenmerkende stippellijnen kunnen voor een
beeldscherm van de mobiele telefoon
groot deel terugkomen in het ontwerp voor de mobiele site. Echter, de omlijning zal zich beperken tot de onder
Het visuele ontwerp dat door De Nieuwe Zaak te
en bovenkant, om de maximale breedte van het kleine
Zwolle is ontwikkeld voor Fokkido geeft een eendui-
scherm te kunnen gebruiken voor informatie. De
dige stijl door de hele website heen. Hierdoor vormen
stippellijnen aan de onder- en bovenkant van elk vlak
specifieke stijlelementen de kern van de uitstraling
zullen ervoor zorgen dat verschillende onderdelen
die de reguliere website biedt. De gestippelde randen
duidelijk van elkaar gescheiden worden.
bij de verschillende vlakken, en het gebruik van felgekleurde vlakken voor delen die moeten opvallen,
Productafbeeldingen zullen los moeten worden geop-
vormen samen met de donkergrijze vlakken de meest
timaliseerd voor de mobiele website. Afbeeldingen
kenmerkende grafische elementen.
moeten zowel in afmetingen als in bestandsgrootte aangepast worden voor weergave op de mobiele site.
62
Het eerste onderdeel dat op de schop zal moeten is
Hoewel het mogelijk is om de reeds bestaande afbeel-
de navigatie. Het vooronderzoek heeft uitgewezen
dingen door de mobiele browser te laten herschalen
dat er niet genoeg ruimte is op het kleine scherm van
naar kleinere afmetingen, lost dit niet het probleem
de mobiele telefoon om zowel een horizontaal als een
op van de bestandsgrootte. De afbeelding is immers
verticaal menu aan te bieden. Dit is in het interactieont-
origineel nog steeds zeer groot, en wordt alleen kleiner
werp daarom vervangen door een verticale lijst met
weergegeven. Het aanbieden van een afbeelding
menulinks. De items van een lijst worden in het visuele
die op voorhand geoptimaliseerd is voor de mobiele
ontwerp van de reguliere website voorgegaan door
site, dus met kleinere afmetingen en een kleinere
De homepagina van Fokkido.com. De witte vlakken met gestippelde omlijning geven een eigen karakter aan de website. De oranje kleur van het logo komt terug in opvallende teksten en headers. Een donker vlak wordt gebruikt om extra functies zoals ‘zoeken’ en klantenregistratie op te laten vallen. De breedte van de website in combinatie met het gebruik van Flash zorgen ervoor dat deze moeilijk te gebruiken is op een mobiel toestel.
Een productpagina van een LEGO®artikel op Fokkido.com. Voor deze productcategorie is de oranje kleur omgezet in rood, wat goed past bij het logo van LEGO®. De naam van het artikel valt snel op door de rode balk, en de foto’s worden uitgelicht door het donkere vlak. Productinformatie wordt met zwarte tekst op een witte achtergrond goed leesbaar gehouden.
63
bestandsgrootte, zal er voor zorgen dat de volledige
Hieronder en op de pagina hiernaast zijn een aantal
pagina sneller geladen zal zijn.
schermen van het visuele ontwerp te bekijken. Deze afbeeldingen reflecteren de gemaakte beslissingen
De call-to-action op de mobiele site zal duidelijk weer-
met betrekking tot het gebruik van kleur, afbeeldingen,
gegeven moeten worden om bezoekers te verleiden
stijlelementen en schermafmetingen.
om ook daadwerkelijk actie te ondernemen met de informatie die ze hebben gekregen. Ondanks dat een product niet direct vanaf de mobiele site gekocht kan worden, kunnen bezoekers wel bellen naar een Fokkido vestiging in de buurt om te vragen of het opgezochte product daar in voorraad is. De link naar de telefoonnummers zal dus op moeten vallen op de site. Dit kan bereikt worden met een felgekleurde link, of met een interessante afbeelding die naar deze link wijst. Omdat een afbeelding meer kan zeggen dan woorden, zal bij de adresgegevens van de Fokkido vestigingen ook een link aangeboden worden naar een kaart van de locatie van de gekozen vestiging. Zo krijgt de bezoeker ook een visuele indicator van de locatie van de winkel op de kaart van Zwolle of Groningen. Deze kaart zal bestaan uit een enkele afbeelding, en dus geen verdere ondersteuning voor Google Maps of een dergelijke kaartweergave bieden. Enkel mobiele telefoons met een touchscreen kunnen goed gebruik maken van Google Maps. Om een zo groot mogelijke groep gebruikers de kaart te kunnen laten zien wordt er daarom gebruik gemaakt van een vaste afbeelding van de locatie van de winkel. 64
65
PROTOTYPE Met de technische realisatie van een website staat of
Systeem eenvoudig aanpasbaar en uitbreidbaar te
valt het project. Mobiele browsers ondersteunen nog
maken. ecManager maakt gebruik van onderstaande
niet zoveel verschillende vormen van XHTML, zoals
componenten:
de browsers die we kennen van onze computer dat
•
Microsoft .Net Framework 2.0 of hoger
wel doen. Het correct definiëren en uitwerken van de
•
Microsoft SQL Server 2005 of hoger
verschillende pagina’s van de mobiele website is dus
•
Microsoft Internet Information Server 6 of hoger
zeer belangrijk voor een correcte weergave van de
•
ASP.NET C#
site op de mobiele telefoon.
•
Linq
•
Microsoft Communication Framework voor
BBHTML en CSS Er zijn veel verschillende varianten van (x)HTML. Nader
koppeling externe systemen, waaronder SAP Business one, Exact, Account view en Snelstart.
onderzoek met behulp van DeviceAtlas heeft uitgewezen dat vrijwel alle mobiele telefoons die in 2008
Dit Content Management Systeem wordt onder
en 2009 zijn uitgebracht ondersteuning bieden voor
andere gebruikt door Ace Jewelers, Cookoutshop, en
XHTML Basic 1.0, en XHTML Mobile Profile 1.0. Voor de
bij de reguliere website van Fokkido.
uitvoering van de HTML is daarom gekozen voor volledig gevalideerde XHTML Mobile Profile 1.0 pagina’s.
Naast de .NET versie van de mobiele site die gebruikt
Daarnaast wordt gebruik gemaakt van een externe
zal worden als referentiemateriaal voor toekomstige
CSS stylesheet om de opmaak van de webpagina’s in
projecten van De Nieuwe Zaak, zal er ook een versie
op te stellen.
uitgewerkt worden in HTML en PHP, welke op vrijwel
BBPlatform
66
elke webserver kan draaien voor usability tests.
Om de webpagina eenvoudig te beheren te maken
BBDomein
zal de template van de mobiele site gebruikt kunnen
De mobiele website moet zijn eigen specifieke domein
worden in een Content Management Systeem om
hebben waar gebruikers op terecht komen wanneer
de inhoud van de pagina’s bij te kunnen houden. Het
bezoekers de mobiele site willen bezoeken. Deze
Content Management Systeem dat gebruikt wordt bij
moet los staan van de reguliere website van Fokkido,
De Nieuwe Zaak is ecManager, dat ook binnenshuis
zodat bezoekers van de mobiele website zelf kunnen
ontwikkeld is. Dit platform maakt gebruik van Micro-
kiezen of ze op de mobiele site willen blijven, of door
soft’s .NET technologie om het Content Management
willen gaan naar de reguliere site. Een subdomein van
Fokkido.com is hiervoor een goed uitgangspunt. Het
vinden op http://tinyurl.com/pmq3hr. Het prototype
behoudt de merknaam Fokkido, en de link tussen de
dat hier bekeken kan worden is geoptimaliseerd voor
mobiele en reguliere website is hiermee snel gelegd.
een schermresolutie van 240 bij 320 pixels, maar is
Een kort subdomein, bijvoorbeeld ‘mobiel’, of nog
op grotere en kleinere resoluties ook nog zeer goed te
korter met enkel ‘m’, geeft een snel bereikbare URL.
bekijken.
De URL van de mobiele site wordt dan bijvoorbeeld ‘mobiel.fokkido.com’, of ‘m.fokkido.com’. Het is ook
Om te onderzoeken of het prototype klein en snel
mogelijk om een compleet los .mobi-domein te
genoeg is voor gebruik op de telefoon, is ready.mobi
registreren. Of dit ook echt voordelen biedt is onzeker.
ingezet. Met deze tool kan een enkele pagina, of een
De eerder genoemde goedkope en eenvoudig te
gehele website bekeken worden op bestandsgrootte,
implementeren oplossing met het gebruik van een
gebruik van CSS, afbeeldingen, XHTML en andere
subdomein heeft hier de voorkeur, en zal dus worden
punten. Zo wordt een cijferoordeel gegeven over de
ingezet wanneer de mobiele site daadwerkelijk live zal
bruikbaarheid van de site op een mobiel apparaat. Het
gaan.
prototype bleek zeer goed bruikbaar; het grootste deel
BBRunning Demo
van de pagina’s wist, door slim gebruik van afbeeldingen, een uitstekende score te behalen. De basis voor
Vanwege de moeilijke doelgroep en de noodzaak voor
verdere ontwikkeling richting een definitieve versie die
extra promotie en marketing, zal het concept voor de
live kan gaan is met dit prototype goed neergezet.
mobiele site van Fokkido niet binnen de stageperiode live gaan. Wel is er een demo website opgezet om gebruikerstests op uit te voeren. Deze is terug te
67
TESTFASE Een goed werkende website is vereist om gebruikers
de basisschool zitten. Omdat het specifiek noemen
in staat te stellen om deze op de juiste manier te
van Fokkido in de enquête als reclame gezien kon
gebruiken. Wanneer de website niet correct werkt,
worden, konden er geen vragen over de bekendheid
biedt deze geen goede functionaliteit, en zullen
van Fokkido in de vragenlijst opgenomen worden. In
bezoekers niet terugkeren. Daarnaast is het ook
de uitgegeven enquête stonden vragen zoals “Heeft
belangrijk om, bij een goed werkende website, inzich-
u een mobiele telefoon”, “Kan uw mobiele telefoon
telijk te krijgen waar verbeterpunten liggen. Zo kan de
gebruik maken van mobiel internet”, en “Heeft u
website in de toekomst nog beter gemaakt worden.
al eens gebruik gemaakt van mobiel internet”, om erachter te komen in hoeverre de beoogde doelgroep
Om een beeld te krijgen van de mening van consu-
voor het concept van Fokkido Mobiel bekend is met
menten over de mobiele website voor Fokkido is er
mobiel internet. Daarnaast is in de enquête gevraagd
een gebruikersonderzoek gedaan naar aanleiding van
of er interesse is voor het vergelijken van prijzen met
het hiervoor ontwikkelde concept. Dit onderzoek is op
de mobiele telefoon, en op welke manier de onder-
twee verschillende manieren uitgevoerd. Enerzijds is
vraagden dit zouden willen doen. Zo kan er gekeken
er een enquête verspreid onder de ouders van basis-
worden in hoeverre de gekozen weg voor het concept
schoolkinderen in groep 1 tot en met 4 van basisschool
de interesse heeft van de doelgroep. Uiteindelijk zijn 18
de Gerenhof in Zwolle. De enquête omhelst het
van de 80 enquêtes ingevuld teruggegeven.
gebruik van mobiel internet en in de beoogde doelgroep. Ook is gevraagd naar het mogelijke gebruik van
Met één van de ondervraagden is vervolgens een
een mobiele website waarbij er de mogelijkheid gebo-
gebruikerstest uitgevoerd waarbij het prototype van
den wordt om prijzen van producten te vergelijken, om
de mobiele website op een Sony Ericsson C905 is
te onderzoeken of de juiste functionaliteit in het con-
gebruikt. Hierbij werd gevraagd om de prijs op te
cept aanwezig is. Daarnaast is er een gebruikerstest
zoeken van een specifiek LEGO-product. Vervolgens
uitgevoerd met één van de moeders om te kijken hoe
werd haar gevraagd naar haar mening over de
er met de mobiele website wordt omgegaan.
snelheid van de website, het gebruiksgemak, en de
BBTestgroep
68
geboden functionaliteit. Zo kunnen er voor het ontwikkelde concept aanbevelingen gedaan worden om
Voor de enquête is een groep van 80 personen
deze later verder uit te werken, zodat er een optimale
gevraagd om deze in te vullen. De groep bestond uit
mobiele website aan klanten van Fokkido geboden
de ouders van kinderen die in groep 1 tot en met 4 van
kan worden.
Gebruik van mobiel internet
Deze gebruikscijfers geven hetzelfde beeld als een
Alle 18 mensen die de enquête hebben ingevuld,
recent onderzoek van Harris Interactive naar mobiele
hebben aangegeven dat ze in het bezit zijn van een
marketing in de Verenigde Staten11. Uit het onderzoek
mobiele telefoon. Opvallend is dat, ondanks het feit dat
kwam naar voren dat het aandeel van mensen die
alle populaire mobiele telefoons van 2008 gebruik kun-
vertrouwen hebben in het winkelen met de mobiele
nen maken van mobiel internet, 7 van de 18 mensen
telefoon groter is in de groep van 18 tot 34 jaar, en
aangaven dat hun mobiele telefoon niet het internet
waar oudere leeftijdsgroepen sceptischer zijn over
op kan. Van de 11 personen die aangaven over een
mobiel winkelen. Ook komt uit dat onderzoek naar
mobiele telefoon te beschikken die gebruik kan maken
voren dat mannen positiever denken over mobiel
van mobiel internet, zeggen er 4 dat ze ook daadwer-
winkelen dan vrouwen. Met een gemiddelde leeftijd
kelijk al eens gesurft hebben met hun mobieltje. Van
van 41 jaar onder de respondenten van mijn enquête,
deze 4 mobiele internetgebruikers zijn er 3 man, en is
valt deze doelgroep buiten de groep met de meeste
er slechts 1 vrouw.
interesse in het gebruik van de mobiele telefoon voor
Heeft u al eens mobiel internet gebruikt?
winkelen. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat de persoon met de meeste interesse voor mobiel winkelen in de enquête een 30-jarige vrouw is die al
22%
Nee
gebruik gemaakt heeft van mobiel internet.
Ja
BBInteresse in de mobiele website
78%
Ondanks het feit dat slecht een klein percentage van de respondenten gebruik maakt van mobiel internet is er wel interesse in het gebruik ervan. Vijf van de
Hoewel er dus mensen zijn die reeds gebruik maken
ondervraagden geeft aan dat ze prijzen van een
van mobiel internet, kunnen we concluderen dat het
winkel zouden willen bekijken op een mobiele website.
gebruik van mobiel internet nog geen gemeengoed
Daarnaast geven drie mensen aan dat ze prijsinfor-
is in de doelgroep. Een van de respondenten was
matie per sms zouden willen ontvangen, door gebruik
duidelijk: “...mobiel internet moet eerst net zo snel
van een sms-dienst. Dit zou gebruikt kunnen worden
worden als het gewone internet. Als dan de prijs voor
als instapfunctie voor het gebruiken van een mobiele
het gebruik van mobiel internet drastisch omlaag gaat,
website voor volledige, uitgebreide (prijs)informatie van
zal ik pas het gebruik ervan overwegen.”
een product. 69
BBFunctionaliteit van de mobiele website
worden om naar de speelgoedwinkel te gaan om de
Als we kijken naar de functionaliteit die consumenten
producten verder te bekijken. Hierbij komen ook de
willen vinden op de mobiele website van een speel-
openingstijden van pas: zo komt de consument niet
goedwinkel, dan gaat de voorkeur duidelijk uit naar
voor een gesloten deur te staan.
prijsinformatie, het bekijken van lopende aanbiedingen, en daarnaast openingstijden en contactinformatie van
BBGebruikerstest van de mobiele website
de winkel. De eerste twee functionaliteiten krijgen 32%
Aan één van de respondenten van de enquête werd
van de stemmen, de openingstijden en contactinfor-
gevraagd om de mobiele website te gebruiken, om zo
matie kreeg 21% van de stemmen. Ook geeft 3 van de
te kijken op welke manier het gebruik van de mobiele
18 respondenten aan route-informatie te willen krijgen
website verbeterd kan worden. De test werd uitge-
om de winkel te kunnen vinden. Slechts 1 van de 18
voerd met een Sony Ericsson C905. Dit is een telefoon
wil direct producten kunnen kopen vanaf de mobiele
die in 2008 is uitgebracht in Europa. Het scherm heeft
website.
een resolutie van 240 bij 320 pixels, en de besturing van de telefoon gaat middels een vierpuntdruktoets en
Wat wilt u doen op de mobiele website van een speelgoedwinkel? 4% Productprijzen bekijken. 11% 32% 21%
wordt met behulp van Wi-Fi gemaakt. De voorgeïnstalleerde internetbrowser van de Sony Ericsson C905 is volledig in staat om de ontworpen
Aanbiedingen bekijken.
HTML-pagina’s correct weer te geven. Het duurt
Route-informatie bekijken.
twee seconden voordat de homepagina is geladen
Openingstijden en contactinformatie bekijken. 32%
extra functietoetsen. De verbinding met mobiel internet
Direct speelgoed kopen met de mobiele telefoon.
en weergegeven wordt op de telefoon. De drie logo’s van LEGO®, Playmobil® en Bruder® worden prominent weergegeven. De testpersoon gebruikt de vierpuntdruktoets om de mogelijkheden op de homepagina te bekijken. Voor de test is gevraagd of ze de prijs
70
Hieruit lijkt naar voren te komen dat de meeste men-
van een LEGO®-artikel wil opzoeken. Ze gaat met de
sen mobiel internet vooral zien als informatiekanaal
vierpuntdruktoets naar het LEGO®-logo die omlijnd
om actie mee te ondernemen. Met behulp van
wordt door de browser, waarmee een hyperlink wordt
prijsinformatie en lopende aanbiedingen kan besloten
aangegeven. Ze drukt op de Enter-toets, en wordt
naar de zoekpagina voor LEGO® gebracht. Hoewel de zoekpagina eenvoudig is opgemaakt, geeft de testpersoon aan niet te weten wat het productnummer, dat ze in moet vullen in het zoekveld, zou moeten zijn. Ze gaat naar de pagina “Hoe werkt de productzoeker”, en vindt daar de informatie om het juiste artikel te vinden met de zoekfunctie. Met de “Terug”-hyperlink komt ze weer bij de LEGO® zoekpagina, en vult het productnummer in van het speelgoed. Ze komt op de productpagina terecht, en vindt daar de prijs van het artikel bij Fokkido. De testpersoon geeft aan dat ze de functionaliteiten die geboden worden op de mobiele website nuttig vindt. Wel vraagt ze zich af of ze het zou gebruiken. Ze denkt dat het gebruik van mobiel internet erg duur is, en dat de snelheid die nu gehaald is ook te halen is als ze door de stad loopt en gebruik maakt van het mobiele 3G-netwerk.
Referenties 11. Shields, M.: “Study: Mobile Marketing to Grow”, http://tinyurl.com/pksujq
Concluderend lijkt het erop dat consumenten wel interesse hebben in de functionaliteit die de mobiele website kan bieden. In de doelgroep is er echter nog weinig vertrouwen in het gebruik van mobiel internet, omdat het volgens de respondenten nog te duur en te langzaam is. Een goede introductie tot mobiel internet zou bij deze doelgroep kunnen zorgen voor meer interesse in dit medium.
71
AFSLUITING
72
73
CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN Deze scriptie toont aan dat mobiel internet klaar is
toepassingen. Ook mobiele websites kunnen goed
om ingezet te worden door commerciële partijen,
gebruikt worden binnen de mobiele strategie voor
mits er aan de juiste voorwaarden voldaan wordt.
ondernemingen.
Mobiele websites kunnen hierbij op verschillende manieren gebruikt worden, afhankelijk van het doel en
Een mobiele website is op verschillende manieren in
de middelen die aanwezig zijn. Consumenten hebben
te zetten om een bijdrage te leveren aan het verkoop-
de stap richting mobiel internet reeds gemaakt. Het is
proces van een onderneming. Afhankelijk van de
nu aan bedrijven om ze tegemoet te komen met een
huidige internetactiviteiten, aangeboden producten of
passende ervaring voor hun mobiele telefoon.
diensten, en bereidheid om nieuwe betaalmiddelen te accepteren, kan de mobiele website ingezet worden
In dit afsluitende hoofdstuk zal ik een aantal conclusies
van statisch informatiekanaal tot volledig verkoopka-
trekken over het gebruik van mobiele websites
naal.
door commerciële instellingen in het algemeen, met daarnaast nog extra aanbevelingen voor de inzet van
Ondernemingen die op dit moment nog geen gebruik
een mobiele website door Fokkido. Op deze manier
maken van het internet om handel te drijven, en dit
wordt een beeld gevormd voor de inzet van mobiele
puur met fysieke winkels doen, kunnen een mobiele
websites in het bedrijfsleven, en kan Fokkido het in
website gebruiken om hun klanten een eenvoudig
deze scriptie ontwikkelde concept verder uitwerken.
contactkanaal aan te bieden. Vanaf de mobiele
BBConclusie
website kan er met een mobiele telefoon direct naar bijvoorbeeld de klantenservice gebeld worden voor
Dat het nu het moment is voor bedrijven om een
service en ondersteuning. Daarnaast kan de mobiele
mobiele strategie te ontwikkelen lijkt een simpel feit.
site worden gebruikt om consumenten te bedienen
De techniek voor mobiele apparaten is al zo ver
van actuele informatie omtrent aanbiedingen of
gevorderd dat de mogelijkheden zeer uitgebreid zijn.
route-informatie naar de dichtstbijzijnde filiaal van de
En met de adoptie van deze techniek door consumen-
onderneming.
ten is het belangrijk dat ondernemingen nu stappen
74
ondernemen om straks niet achterop te raken. Met
Wanneer er reeds gebruik gemaakt wordt van een
meer dan 2½ miljoen Nederlanders die gebruik
internetwinkel om producten of diensten aan te bieden
maken van mobiel internet, is er al een grote potentiële
aan consumenten, is het ook mogelijk om deze aan te
doelgroep voor interessante, vernieuwende mobiele
bieden op een mobiele website. Reguliere webwinkels
zijn voor de meeste mobiele telefoons moeilijk in
kan worden. De mobiele site kan de consument inte-
gebruik door het kleine scherm, en de verschillende
resseren in het doen van aankopen door informatie te
besturingsmethoden. Daarnaast kost het laden van de
geven over aanbiedingen en acties. Een mobiele site
grote, reguliere webwinkel voor consumenten zonder
kan de consument helpen met oriënteren, informeren
flat-fee databundel een aardige duit. Het aanbieden
en beslissen door heldere product- en prijsinformatie
van een webwinkel die op maat gemaakt is voor
aan te bieden. Wanneer een mobiele site de mogelijk-
mobiele internetgebruikers kan dus gezien worden als
heid biedt om gemakkelijk een product te bestellen en
extra service aan de consument.
deze achteraf te betalen, biedt deze een verkooppunt dat op elk moment en vanaf elke locatie bereikbaar is.
Naast de technische aanpassingen die gedaan
Met snel te vinden contactinformatie, kan de mobiele
moeten worden, is het belangrijk om bij het interac-
site ook een integraal onderdeel spelen in de after-
tieontwerp goed rekening te houden met de manier
sales service, doordat de mobiele internetgebruiker op
waarop consumenten omgaan met mobiel internet.
elk moment het telefoonnummer van de onderneming
De meeste consumenten gebruiken dit om gericht op
kan terugvinden en bellen. Afhankelijk van het doel
zoek te gaan naar informatie. Een snel toegankelijke
van de mobiele website binnen de mobiele strategie
zoekfunctie om de consument direct het product te
van een onderneming, kan een mobiele website elke
laten vinden dat hij of zij zoekt is dus erg belangrijk.
gewenste rol binnen het verkoopproces vervullen.
Omdat er op het moment van schrijven nog geen
Commerciële ondernemingen doen er slim aan om zo
goede betaalmethode is die consumenten in staat
snel mogelijk te beginnen met het ontwikkelen van een
stelt om grote bedragen vooraf te betalen, is het voor
mobiele strategie. Consumenten hebben de techniek
de mobiele versie van de webwinkel belangrijk om
omarmd, en beginnen steeds meer en vaker gebruik
de klant de mogelijkheid te bieden om de bestelde
te maken van mobiel internet. Ze verwachten dat
producten na ontvangst contact of per acceptgiro
hun favoriete winkels, merken en websites ook goed
te betalen. Dit kan in de toekomst veranderen wan-
zullen werken op hun mobiele telefoon. Een goed
neer er nieuwe betaalmethodes in gebruik genomen
uitgewerkte mobiele website kan hier voor zorgen, en
worden die geschikt zijn voor de mobiele telefoon.
kan bedrijven de mogelijkheid geven om hun klanten extra service en gemak te bieden. De techniek is in de
Concluderend kan er gezegd worden dat een mobiele
handen van de consument. Nu moeten bedrijven nog
website voor elke stap van het verkoopproces ingezet
zorgen voor een gepaste mobiele internetervaring. 75
zonder flat-fee databundel niet duur in gebruik. Op het gebied van functionaliteit scoorde de mobiele website ook een voldoende, al is hier wel ruimte voor verdere ontwikkeling. In het huidige concept voor de mobiele website biedt Fokkido enkel inzicht in de producten die zowel te koop zijn in de fysieke winkels als bij de webwinkel. Dit zijn enkel de LEGO®, Playmobil® en Bruder® artikelen. De webwinkel biedt daarnaast ook nog artikelen van Wesco®, Cadac®, Fiskars®, SIGG®, en VIPP®. Omdat de betalingsmethoden die Fokkido bij het ontwikkelen van het mobiele concept niet geschikt zijn voor gebruik op de mobiele telefoon, lag de focus van de mobiele site op het verleiden van consumenten om de fysieke winkel te bezoeken. Omdat enkel LEGO®, Playmobil® en Bruder® in de Fokkido-winkel in Zwolle te koop is, moest de mobiele website zich hiertoe beperken. Wanneer consumenten hun bestellingen bij Fokkido achteraf mogen betalen, is het mogelijk om de mobiele site van Fokkido ook in te zetten als verkoopkanaal.
BBAanbevelingen voor Fokkido Aan de hand van de ontwikkeling van het concept voor de mobiele website, en resultaat van het onderzoek, is het ook mogelijk om het uitgewerkte mobiele concept te verbeteren. De technische uitwerking van het concept heeft voldaan aan de verwachtingen: deze laadt snel en heeft een kleine bestandsgrootte. Hierdoor is de mobiele site ook voor consumenten 76
Ook hoeft de site zich van niet te beperken tot LEGO®, Playmobil® en Bruder®. Wanneer het huidige concept van de mobiele website als prijsvergelijker blijft bestaan, zal er geïnvesteerd moeten worden in promotie van de mobiele website. Slechts een klein deel van de beoogde doelgroep maakt al gebruik van mobiel internet. Om die mensen die nu nog geen gebruik maken van mobiel internet op
de mobiele website te krijgen, zal er gebruik gemaakt moeten worden van een methode om de drempel van het starten van de internetbrowser en het invoeren van de URL weg te halen. Omdat het overgrote deel van de doelgroep wel bekend is met het gebruik van sms, is het verstandig om gebruik te maken van SMS9009. Hierbij wordt een sms met een sleutelwoord naar 9009 verstuurd, waarna de verzender een sms ontvangt met een link naar de mobiele website van Fokkido. Hier kan vanuit het sms-bericht op gedrukt worden, waarna de mobiele telefoon direct de mobiele site opent in de internetbrowser. De doelgroep voor het concept is op dit moment nog niet echt bezig met mobiel internet. En hoewel de functionaliteit die het huidige concept biedt wel de interesse heeft van de gewenste doelgroep, is het nog wachten tot ook deze groep mobiel internet omarmd heeft. Afhankelijk van de richting die gekozen wordt voor de mobiele website, kunnen er nog belangrijke veranderingen doorgebracht worden in de mobiele strategie. Met de hiervoor genoemde aanbevelingen kan de mobiele website van Fokkido uitgebreid worden om extra functionaliteit toe te voegen, of de bereikbaarheid van de mobiele website door haar doelgroep te verbeteren.
77
LITERATUURLIJST •
Boogert, E.: “1,5 miljoen Nederlanders op mobiel internet” op: http://www.emerce.nl/nieuws.jsp?id=2896809 (12/3/2009). Geraadpleegd op 12/3/2009.
•
Boumans, J.: “Weinig mobiele extensies bij websites” op: http://www.marketingfacts.nl/berichten/20070307_weinig_mobiele_extensies_bij_websites/ (7/3/2007). Geraadpleegd op 12/2/2009.
•
Bournique, D.: “2008 Mobile 2.0 Event San Francisco - Part 2 “ op: http://wapreview.com/blog/?p=1738 (4/11/2008). Geraadpleegd op 20/2/2009.
•
Brackel, P.: “Internet op je mobiele telefoon - update December 2008” op: http://www.openmobielinternet.com/wp-content/uploads/2008/04/omi-update-internet-op-je-mobiel-december-2008_1.pdf (16/12/2008). Geraadpleegd op 13/2/2009.
•
Brill, M.: “Top Ten Mobile Marketing Predictions for 2009“ op: http://community.zdnet.co.uk/ blog/0,1000000567,10011780o-2000627689b,00.htm (3/1/2009). Geraadpleegd op 9/2/2009.
•
Broex, A.: “Internet is klaar, op naar mobiel“ op: http://www.nuzakelijk.nl/20090309/logica/internet-is-klaarop-naar-mobiel (9/3/2009). Geraadpleegd op 9/3/2009.
•
Cartman, J. & Ting, R.: “Strategic Mobile Design: Creating Engaging Experiences”, Berkeley, CA, New Riders, 2009.
•
CBS: “Mediaproducten steeds meer via internet” op: http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/vrije-tijdcultuur/publicaties/artikelen/archief/2008/2008-071-pb.htm (28/10/2008). Geraadpleegd op 10/2/2009.
Chanslor, M.: “Adobe Announces New Flash Lite Distributable Player” op: http://www.adobe.com/aboutadobe/pressroom/pressreleases/200902/021609FlashLiteDistr.html (16/2/2009). Geraadpleegd op 16/2/2009.
•
Heukelom, J. van: “Column: De mobiele bom is ontploft” op: http://www.emerce.nl/nieuws.jsp?id=2898341 (18/3/2009). Geraadpleegd op 18/3/2009.
•
Higginbotham, S.: “Nokia Plans LTE Devices for 2010” op: http://gigaom.com/2009/03/04/nokia-plans-ltedevices-for-2010 (4/3/2009). Geraadpleegd op 5/3/2009.
•
Holmkvist, P.: “Do We Really Need a Mobile Web Site?” op: http://www.mmaglobal.com/articles/do-wereally-need-mobile-web-site. Geraadpleegd op 11/2/2009.
78
•
Kleiweg, M.: “Gebruik mobiel internet stijgt fors” op http://www.nubijlage.nl/20081118/mobiel/gebruikmobiel-internet-stijgt-fors (18/11/2008). Geraadpleegd op 10/2/2009.
•
Lupetti, A.: “Tips to design your site for mobile devices” op: http://woork.blogspot.com/2008/07/tips-todesign-your-site-for-mobile.html (21/7/2008). Geraadpleegd op 23/2/2009.
Mesker, S., Rutten, L.: “Mobiel internet in Nederland 2008 - Gebruik van mobiele sites: het web achterna?“ op: http://www.openmobielinternet.com/wp-content/uploads/2008/06/mobiel-internet-nl-2008-definitief.pdf (24/6/2008). Geraadpleegd op 9/2/2009.
•
Mirck, J.: “Penetratie mobiel internet naar 80 procent” op: http://www.emerce.nl/nieuws.jsp?id=2888094 (4/3/2009). Geraadpleegd op 4/3/2009.
•
MobiForge: “Mobile Web Design” op: http://mobiforge.com/book/mobile-web-design. Geraadpleegd op 18/2/2009.
•
mobiThinking: “Driving buyers into the stores” op: http://mobithinking.com/showcase/driving-buyers-stores (2008). Geraadpleegd op 17/2/2009.
•
Moll, C.: “Mobile Web Design: Methods to the Madness” op: http://www.cameronmoll.com/ archives/000428.html (12/8/2005). Geraadpleegd op 12/2/2009.
•
Overbeeke, S.: “Spullen kopen met je mobiele telefoon” op: http://www.8a.nl/blog/2008/12/12/spullenkopen-met-je-mobiele-telefoon (12/12/2008). Geraadpleegd op 9/3/2009.
•
Rabin, J., McCathieNevile, C.: “Mobile Web Best Practices 1.0” op: http://www.w3.org/TR/mobile-bp/ (29/8/2008). Geraadpleegd op 20/2/2009.
•
Riet, F. van: “Mobiele webstrategie: de juiste content op je mobiele website” op: http://www.frankwatching. com/archive/2008/12/31/mobiele-webstrategie-de-juiste-content-op-je-mobiele-website/ (31/12/2008). Geraadpleegd op 12/2/2009.
•
Rijk, B. de: “Mobiel betalen voor de leeuwen” op http://www.nuzakelijk.nl/20080922/logica/mobielbetalen-voor-de-leeuwen (22/9/2008). Geraadpleegd op 9/3/2009.
•
Schaafsma, E.: “Europeaan doet gemiddeld twee jaar met gsm” op: http://webwereld.nl/article/view/id/41075 (9/5/2006). Geraadpleegd op 9/3/2009.
Shields, M.: “Study: Mobile Marketing to Grow” op: http://tinyurl.com/pksujq (27/5/2009). Geraadpleegd op 29/5/2009.
•
Smits, G.: “Kansen voor mobiele webshops” op: http://www.frankwatching.com/archive/2007/05/14/ kansen-voor-mobiele-webshops (14/5/2007). Geraadpleegd op 12/2/2009.
•
Smits, G.: “Call-to-action: Tips voor de ultieme verleiding” op: hhttp://www.frankwatching.com/ archive/2009/01/22/de-ultieme-verleiding-tips-voor-de-call-to-action (22/1/2009). Geraadpleegd op 10/3/2009.
•
Snell, S.: “Mobile Web Design Trends 2009” op: http://www.smashingmagazine.com/2009/01/13/mobileweb-design-trends-2009/ (13/1/2009). Geraadpleegd op 22/2/2009.
•
Telegraaf: “Miljardste mobieltje verkocht” op: http://www.telegraaf.nl/digitaal/2937990/__Miljardste_mobieltje_verkocht__.html?p=1,1 (6/1/2009). Geraadpleegd op 11/2/2009.
•
Twinkle Magazine: “Online-coupons: conversie hoog, inzet nog gering” op: http://www.twinklemagazine.nl/ nieuws.aspx?id=23376 (12/3/2009). Geraadpleegd op 13/3/2009.
•
Wokke, A.: “Jaaroverzicht: een smartphone voor iedereen” op: http://tweakers.net/reviews/1099/jaaroverzicht-een-smartphone-voor-iedereen.html (27/12/2008). Geraadpleegd op 13/2/2009.
•
80
Wright, L.: “Character Design for Mobile Devices”, St. Louis, MO, Focal Press, 2006.
81
BIJLAGE: MOBIELE ONTWERPMETHODES Wanneer er ontworpen wordt voor mobiele toestellen,
van de inhoud die reeds op de website aanwezig was.
zijn er een aantal ontwerpmethoden die gehanteerd
Enkel de opmaak van de website wordt aangepast om
kunnen worden om tot het gewenste resultaat te
goed weergegeven te worden op het scherm van een
komen. Welk van deze methoden gebruikt wordt zal
mobiele telefoon. Nadeel hiervan is dat de hoeveelheid
sterk afhangen van het budget van het project, de
en soort informatie die de mobiele internetgebruiker
gewenste doelgroep, en het beoogde doel van de
voor zijn kiezen krijgt simpelweg niet functioneel is,
mobiele website. De hier behandelde ontwerpmetho-
waardoor de juiste informatie te diep verborgen, en
den zijn aangedragen door Cameron Moll, freelance
dus niet vindbaar is.
designer voor nieuwe media, en Stefan Butlin, CTO van Taptu.com.
BBOntwerpmethode 1: Do Nothing
Ontwerp een aparte mobiele website voor alle mobiele telefoons, en neem daarbij de allerkleinste scherm-
De goedkoopste en snelste ontwerpmethode voor
resolutie als uitgangspunt. Als het kleinste scherm de
het mobiele web. Geen aanpassingen doen aan de
informatie kan bekijken, dan kunnen grotere schermen
reguliere website, en deze dus ook zo tonen aan
dit ook. Dit is een vrij snelle methode, en zorgt voor een
mobiele internetbezoekers. Dit is een mogelijke optie
ontwerp dat bruikbaar is door vrijwel alle mobiele tele-
door het gebruik van internetbrowsers zoals Opera
foons. Echter, het ontwerp zal er op mobiele telefoons
Mini, die een reguliere website omzetten voor gebruik
met grotere schermen saai uit zien, en zal ook weinig
op een mobiele telefoon. Het gebruiksgemak van een
functionaliteit kunnen bieden door de gelimiteerde
website die op deze manier is omgezet is echter niet
afmetingen van het kleinste scherm.
altijd even goed. De pagina’s van de website kunnen nog erg groot zijn, en zullen dus niet snel laden.
BBOntwerpmethode 4: Tough Love
Daarnaast kan het vinden van de gewenste informatie
Neem de populairste mobiele toestellen van de
vanaf een mobiele telefoon langer duren in vergelijking
doelgroep als uitgangspunt voor de nieuw te maken
met het gebruik van de website op een pc.
mobiele website, en hou geen rekening met de rest
BBOntwerpmethode 2: Handheld Stylesheets
82
BBOntwerpmethode 3: Smallest Size Fits All
van de mobiele telefoons. Wanneer er uit onderzoek is gebleken dat de gewenste doelgroep bepaalde
Hou de originele website intact, en voeg een aparte
toestellen veel gebruikt, kan dit een uitstekende
styling toe die gebruikt wordt door mobiele internetge-
ontwerpmethode zijn. Het zorgt voor een optimale
bruikers. Dit is een snelle methode die gebruik maakt
gebruikerservaring bij deze groep. Het blijft echter de
telefoon van de bezoeker worden opgevraagd, en kan deze doorgestuurd worden naar de mobiele website die specifiek voor zijn toestel is ontworpen. Zo krijgt elke bezoeker een gepaste ervaring van de mobiele website. Lees meer over Device Detection in de bijlage “Device Detection”. Hoewel deze methode een zeer goede ervaring biedt voor bijna alle mobiele internetgebruikers, kost de ontwikkeling volgens deze methode meer tijd en geld dan de andere methoden, omdat er meer ontwikkeld en getest moet worden.
BBWelke methode is het beste? Alle vijf genoemde ontwerpmethoden hebben hun eigen voor- en nadelen. Welke methode gebruikt moet worden is dan ook sterk afhankelijk van het doel van de website, en de doelgroep die men voor ogen heeft. Als de mobiele website enkel zal dienen ter voorziening van statische (contact)informatie, kan het gebruik vraag hoe goed het ontwerp zich vertaalt naar kleinere
van de “Smallest Size Fits All” methode genoeg zijn
of grotere schermen.
om bezoekers te bedienen. Wanneer er een mobiele
BBOntwerpmethode 5: Adaption
website ontwikkeld wordt voor een specifieke doelgroep, is het gebruiken van de “Tough Love”-methode
Ontwerp voor alle mobiele telefoons, waarbij mobiele
echter een betere oplossing. Welke methode voor een
internetgebruikers een mobiele website zo te zien krij-
project geschikt is, zal aan de hand van het budget,
gen dat deze geoptimaliseerd is voor hun toestel. Hier
de beoogde doelgroep en het gewenste doel van de
kan er goed gebruik gemaakt worden van de groepen
mobiele website bepaald moeten worden.
van schermafmetingen die de Mobile Marketing Association heeft opgesteld. Door middel van Device Detection kunnen de gegevens van de mobiele 83
BIJLAGE: DEVICE DETECTION Device Detection is het gebruiken van methoden om
zien krijgt als een bezoeker die de website bekijkt vanaf
het toestel waarmee een website bekeken wordt te
zijn computer. Deze methode kijkt naar de mogelijk-
herkennen. Vervolgens kan een aangepaste weergave
heden die de internetbrowsers bieden voor bepaalde
van de site getoond worden, afhankelijk van het
elementen van CSS, om zo de juiste stylesheet te
gebruikte toestel. Er zijn verschillende methoden om
tonen voor de juiste browser.
een website aan te passen afhankelijk van het toestel
Meer informatie op: http://tinyurl.com/blj2x3
waarmee deze bekeken word. Hier worden drie van
BBDeviceAtlas
deze methoden kort toegelicht.
DeviceAtlas is de meest uitgebreide database met
BBWURFL
continu geüpdate, en biedt hierdoor de mogelijk-
WURFL is feitelijk een grote database met informatie
heid om goed voorbereid te zijn op nieuwe mobiele
over een zeer groot aantal mobiele toestellen, die
toestellen die op de markt komen. De gegevens die
continu door de gebruikers up to date gehouden
DeviceAtlas biedt zijn, in tegenstelling tot WURFL, niet
word. Deze gegevens zijn opgeslagen in een gratis
gratis voor professioneel gebruik. Een abonnement
te gebruiken schema in XML-formaat, en is in alle
op de gegevens van DeviceAtlas kost 99 tot 299
programmeertalen toe te passen. Wanneer WURFL
dollar per jaar, afhankelijk van hoe regelmatig updates
gebruikt wordt, kijkt het systeem naar de User Agent
worden uitgeleverd.
die door elke browser wordt gestuurd. Als er een
Meer informatie op: http://deviceatlas.com/
mobiele browser herkend wordt, kan deze vervolgens doorgestuurd worden naar de mobiele website. Meer informatie op: http://wurfl.sourceforge.net/
BBStylesheet for mobile devices
Een andere methode om een website aan te passen aan een mobiele internetbezoeker is door gebruik te maken van speciale CSS stylesheets. Hiertoe heeft Dean Hamack een stuk HTML script geschreven om de verschillende mobiele browsers op te vangen, en ze de juiste stylesheet voor te schotelen. Hierbij kan de styling van de website compleet aangepast worden zodat een mobiele bezoeker niet dezelfde website te 84
gegevens van mobiele toestellen. De database wordt
85
BIJLAGE: POPULAIRE MOBIELE TOESTELLEN Om een beeld te krijgen van de capaciteiten van
Nokia N95
hedendaagse mobiele telefoons, volgt hier een overzicht van de populairste toestellen volgens GSMPlaza. nl, de online winkel van Vodafone, en de KPN.com shop op 9 maart 2009. Alle hier getoonde mobiele telefoons bezitten een schermresolutie van minimaal 240x320 pixels. De modellen met een touchscreen bezitten een nog groter scherm, met een hogere resolutie. Elk toestel is in
staat om gebruik te maken van het snelle 3G mobiele netwerk in Nederland, met uitzondering van de LG KP500 Cookie. Met elk van deze toestellen is het mogelijk om op internet te surfen. GPS-ondersteuning is niet bij alle toestellen aanwezig. Hier moet rekening mee gehouden worden wanneer er wordt gedacht
