ICT een toegevoegde waarde ICT-competenties in relatie tot leerplandoelen

ICT een toegevoegde waarde ICT-competenties in relatie tot leerplandoelen

ONDERWIJSSECRETARIAAT VAN DE STEDEN EN GEMEENTEN VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP VZW RAVENSTEINGALERIJ 3 BUS 7 - 1000 BRUSSEL - TEL 02/506 41 50 - FAX 02/502 12 64

Voorwoord Twintig jaar geleden begonnen de eerste pioniers de uitdagingen van een mysterieus medium te verkennen. Het nieuwe medium was zo fascinerend, dat een generatie freaks ontstond, ook binnen het onderwijs, die hele nachten op hun computer ‘zaten’ of ‘sliepen’. De meeste leraren in het basisonderwijs waren eerder terughoudend en bekeken die nieuwe media met een zekere angst voor het onbekende. Misschien zouden er wel uitzonderlijke dingen gebeuren als men uit onkunde of onwetendheid op een verkeerd knopje duwde? Gaandeweg hebben maatschappelijke veranderingen voor de inburgering van diverse nieuwe elektronische media gezorgd. De televisiemogelijkheden lijken wel onbegrensd, telecommunicatie in het algemeen heeft met de komst van de GSM een even grote ®evolutie doorgemaakt als de computer. Door het toegenomen bedieningscomfort van de hardware, de grotere gebruiksvriendelijkheid van software en niet in het minst door fikse daling van de prijzen, zijn de moderne media voor een breed publiek toegankelijk geworden. Het mag worden gezegd dat de computer en andere moderne media zodanig beslag leggen op ook al jonge kinderen dat er moet over gewaakt worden dat sommige ontwikkelingsaspecten nog voldoende tijd krijgen. Dat enthousiasme en het schijnbaar probleemloos verwerven van de instrumentele vaardigheden hebben er eveneens voor gezorgd dat in onderwijsmiddens de overtuiging is gegroeid dat ICT tot het onderwijsleerpakket van de basisschool behoort. De discussie over de taak van de basisschool in verband met het aanleren van kennis en vaardigheden voor een effectief gebruik van deze media is evenwel gebleven. Op welk niveau mogen of moeten verwachtingen van de onderwijsgevenden worden gelegd? Wie bepaalt de norm? Wat zijn maatschappelijke, soms ongewenste, neveneffecten van de verschillende opties? In welke mate is de geïntegreerde onderwijsaanpak zoals hij in de leerplannen wordt gepromoot ook inclusief van toepassing op het leren gebruiken van de computer? De overheid heeft in samenspraak met de netten diverse initiatieven genomen om de zoektocht naar integratie van ICT in het onderwijs te stimuleren. Hierdoor is er over een breed front gelijkgerichtheid gegroeid in de overtuiging welke meerwaarde ICT in het algemeen en de computer in het bijzonder kunnen bieden bij het optimaliseren van het onderwijsaanbod van het basisonderwijs. Een werkgroep ICT binnen OVSG heeft de inzichten verhelderd en uitgeschreven in een visietekst die de krijtlijnen aangeeft waarbinnen kwaliteitsvol onderwijs een plaats geeft aan ICT. Deze visietekst biedt een referentiekader voor de selectie en ordening van een hele reeks ICT-competenties. Verder werd onderzocht op welke wijze deze competenties op een geïntegreerde wijze kunnen worden ingezet, verworven of verfijnd bij het realiseren van de leerplannen van alle leergebieden. Het resultaat van deze boeiende oefening ligt nu voor. De OVSG-werkgroep heeft verdienstelijk werk geleverd, maar het zal de taak zijn van de gebruikers om vanuit schooleigen accenten een specifieke invulling te geven aan de dynamiek van het ICTonderwijs.

Inhoud VOORWOORD 1. VISIE OP ICT EN ONDERWIJS .................................. p.1

Wat is ICT ? ........................................................................................................p.1 De informatie- en kennismaatschappij ..........................................................p.1 ICT in het basisonderwijs ................................................................................p.3 o Uitgangspunten ...............................................................................................p.3 ¾ Het leren ......................................................................................................p.3 ¾ Een krachtige leeromgeving ..........................................................................p.4 o Consequenties voor de school ........................................................................p.4

2. GEZOND GEBRUIK VAN ICT OP SCHOOL ....................... p.5

Ergonomie .............................................................................................................p.5 o Praktische tips voor gezond computergebruik op school ...........................p.6 1. Lokalen ........................................................................................................ p.6 Schermen ....................................................................................... p.6 Stoelen ........................................................................................... p.6 Tafels ............................................................................................ p.6 Extra’s ........................................................................................... p.7 2. Lichaamshouding ........................................................................................ p.7 3. Lange uren .................................................................................................. p.7 4. Licht ............................................................................................................ p.8 5. Langetermijndenken .................................................................................. p.8 Energieverbruik .................................................................................................. p.8 o ‘Het sluimerverbruik’ (Stand-by Energy Waste)-probleem .......................p.8 o o

Gemiddeld sluimerverbruik per jaar van enkele courante toestellen ........................................................................................p.9 Stel je computer energiezuinig in .................................................................p.9

3. BASISTERMINOLOGIE ............................................ p.10 Algemeen ....................................................................................................... p.11 ¾ Basiswoordenschat ....................................................................................p.11 ¾ Facultatief .................................................................................................p.12 o Computerconfiguratie ................................................................................p.12 ¾ Basiswoordenschat ....................................................................................p.12 ¾ Facultatief .................................................................................................p.14 o Communicatie ................................................................................................p.15 ¾ Basiswoordenschat ....................................................................................p.15 ¾ Facultatief .................................................................................................p.15 o Internet .........................................................................................................p.16 ¾ Basiswoordenschat ....................................................................................p.16 ¾ Facultatief .................................................................................................p.16 o

4. ICT COMPETENTIES ............................................... p.17

Informatiebron ...................................................................................................p.19 Communicatiekanaal ...........................................................................................p.20 Taakuitvoering ....................................................................................................p.21

5. ICT-COMPETENTIES GELINKT AAN DE OVSG-LEERPLANNEN EN DIDACTISCHE SUGGESTIES ....... p.23

o Opmaakschema .............................................................................................p.24 Informatiebron ...................................................................................................p.25 ¾ K1 De leerlingen kunnen internet omschrijven als een wereldwijd interactief informatienetwerk .................................................................p.25 ¾ TV2 De leerlingen kunnen zoekopdrachten uitvoeren door middel van eenvoudige procedures .......................................................................p.25 ¾ TV3 De leerlingen kunnen de verschillende stappen van instructies

¾ ¾ ¾

¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

die op het beeldscherm verschijnen uitvoeren voor het omgaan met informatie ...........................................................................................p.28 TV4 De leerlingen kunnen elektronische gegevensbestanden raadplegen om informatie op te zoeken en te verzamelen ....................p.29 TV5 De leerlingen kunnen een zoekmachine hanteren om specifieke informatie op te zoeken en te verzamelen ..............................................p.31 SV6 De leerlingen kunnen nagaan of de gevonden informatie overeenkomt met het doel van de zoekopdracht en sturen eventueel hun zoekproces bij ...................................................................p.32 SV7 De leerlingen kunnen de meest gepaste informatiebronnen kiezen om bepaalde gegevens zo efficiënt mogelijk te vinden ..............p.33 SV8 De leerlingen kunnen een informatiebron raadplegen op de meest aangewezen manier ..............................................................p.34 SV9 De leerlingen kunnen verzamelde informatie selecteren, ordenen en bewaren ..................................................................................p.35 A10 De leerlingen maken spontaan, verantwoord en doelbewust gebruik van elektronische informatiebronnen ........................................p.35 A11 De leerlingen vermelden de bronnen die ze gehanteerd hebben ........................................................................................................p.38 A12 De leerlingen nemen een kritische houding aan tegenover de beschikbare informatie .......................................................................p.38 A13 De leerlingen tonen bereidheid en volharding bij het zoeken naar informatie ..........................................................................................p.41 A14 De leerlingen streven naar orde, nauwkeurigheid en systematiek bij het raadplegen, verzamelen, selecteren, ordenen en bewaren van informatie .........................................................p.41

Communicatiekanaal ...........................................................................................p.42 ¾ K1 De leerlingen kunnen diverse elektronische communicatie -kanalen benoemen ....................................................................................p.42 ¾ K2 De leerlingen kunnen de voor- en nadelen van elektronische t.o.v. traditionele communicatiemiddelen verwoorden ...........................p.42

¾ K3 De leerlingen weten dat iemand via elektronische

¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

communicatiekanalen zich anders kan voordoen dan dat hij/zij in werkelijkheid is .........................................................................p.43 K4 De leerlingen zijn zich ervan bewust dat computerbestanden computervirussen kunnen bevatten .........................................................p.43 TV5 De leerlingen kunnen een elektronisch bericht opstellen, versturen en ontvangen .............................................................................p.44 TV6 De leerlingen kunnen efficiënt communiceren via de gangbare communicatiemiddelen ..............................................................p.45 TV7 De leerlingen kunnen een werkstuk presenteren met behulp van gepaste software ....................................................................p.46 SV8 De leerlingen kunnen bewust kiezen voor het meest geschikte communicatiekanaal ..................................................................p.48 SV9 De leerlingen kunnen hun taalgebruik aanpassen aan de eigenheid van de persoon voor wie de boodschap bedoeld is ...........p.48 SV10 De leerlingen kunnen reflecteren over de kwaliteit van hun communicatie en kunnen dit indien nodig bijsturen ..................p.49

¾ A11 De leerlingen respecteren de privacy van anderen .........................p.50 ¾ A12 De leerlingen zijn terughoudend bij het doorspelen van persoonlijke gegevens ...............................................................................p.51 ¾ A13 De leerlingen respecteren de algemene omgangsvormen (de zgn. netiquette) bij het elektronisch communiceren .......................p.51 ¾ A14 De leerlingen verwittigen een bekende volwassene ingeval van ongewenste boodschappen .................................................................p.51 Taakuitvoering .....................................................................................................p.52 ¾ K1 De leerlingen kennen de functie van diverse schermelementen

¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

om gerichte handelingen en taken uit te voeren (pictogrammen, weergaveknoppen, menu’s …) .....................................................................p.52 K2 De leerlingen begrijpen eenvoudige, ingebouwde procedures in programma’s ...........................................................................................p.52 TV3 De leerlingen kunnen de elementaire functies van een computer en de randapparatuur gebruiken .............................................p.52 TV4 De leerlingen kunnen zelfstandig instructies die op het beeldscherm verschijnen uitvoeren .........................................................p.53 TV5 De leerlingen kunnen een werkstuk met een passend computerprogramma maken en bewerken ...............................................p.54 TV6 De leerlingen kunnen een tekst controleren en verbeteren door gebruik te maken van de elektronische spellingcontrole ..............p.57 TV7 De leerlingen kunnen educatieve software gebruiken ter ondersteuning van het leerproces ............................................................p.57 TV8 De leerlingen kunnen met verschillende programma’s simultaan werken (bv. browser en tekstverwerker) ...............................p.59 SV9 De leerlingen kunnen programma’s en/of hulpmiddelen kiezen in functie van de te verrichten taken ..........................................p.59

¾ A10 De leerlingen houden zich aan afspraken en regels in het kader van ICT-gebruik ..............................................................................p.60 ¾ A11 De leerlingen dragen zorg voor materialen en apparaten ...............p.61 ¾ A12 De leerlingen houden rekening met de financiële en ecologische aspecten van ICT-gebruik ....................................................p.61 ¾ A13 De leerlingen maken spontaan gebruik van ICT bij een concrete opdracht .....................................................................................p.61 ¾ A14 De leerlingen reflecteren over de specifieke meerwaarde van het ICT-gebruik binnen een concrete opdracht ..............................p.62 o Bronnen ..........................................................................................................p.63

1. VISIE OP ICT EN ONDERWIJS W Waatt iiss IICCT T ?? ICT staat voor informatietechnologie en communicatietechnologie. - Informatietechnologie (IT): • IT is een technologie die de gebruiker toegang verleent tot een grote hoeveelheid van diverse soorten informatie; • IT integreert diverse media; • IT heeft een niet-lineair karakter; • IT combineert tekst, beeld en klank; • IT vertoont een andere structuur dan andere informatiebronnen: we kunnen de informatie op diverse manieren ontdekken en doorlopen; - Communicatietechnologie (CT): • de huidige ontwikkelingen stellen ons in staat op een snelle manier te communiceren en informatie uit te wisselen ongeacht de plaats waar we ons bevinden: e-mail, internet, chatboxen, videoconferenties, gsm, sms …

D Dee iinnffoorrm maattiiee-- eenn kkeennnniissm maaaattsscchhaappppiijj Via ICT komt een massa informatie op ons af. Met informatie bedoelen we beschikbare gegevens, al dan niet gestructureerd. Het adequaat omgaan met informatie om problemen op te lossen of nieuwe informatie te genereren, zowel op individueel vlak als in een maatschappelijke context, leidt tot meer kennis. Daarom kan onze samenleving getypeerd worden als een informatie- en kennismaatschappij. Een informatie- en kennismaatschappij kenmerkt zich onder meer door: - een spectaculaire toename van informatie; - een grote impact van deze informatie op de samenleving; - nieuwe informatiedragers met een steeds grotere opslagcapaciteit en met een steeds toenemende snelheid; - een wereldwijde bereikbaarheid van gegevens aan een haalbare kostprijs.

1

In de huidige informatie- en kennismaatschappij merken we een nieuw soort van kansarmoede op die zich steeds verder ontwikkelt. Er zijn daarin verschillende oorzaken te definiëren die elk op een andere manier om oplossingen vragen: - sommigen hebben geen toegang tot de technologie en de bijbehorende informatie; - anderen beschikken niet over de nodige kennis, vaardigheden om de informatie te verwerven; - nog anderen beschikken niet over de nodige kennis, vaardigheden en attitudes om die informatie te verwerken. Naast de aangeboden informatie speelt kennis een grote rol in onze samenleving. Daaraan zijn enkele maatschappelijke componenten verbonden: - de hoeveelheid informatie neemt exponentieel toe. Om de zeven jaar verdubbelt de hoeveelheid beschikbare informatie; - in onze hedendaagse maatschappij is kennis onontbeerlijk om volwaardig te participeren. Kennis berust op informatie. We worden echter meer en meer geconfronteerd met een overvloed aan informatie. De selectie en de verwerking van die informatie moeten dus de nodige aandacht krijgen; - onderwijs wordt meer dan ooit een bepalende factor voor o.a. kans op werk, loopbaanmogelijkheden e.d.; - levenslang leren dringt zich op om de snelle evolutie te kunnen bijbenen; - ICT is enerzijds een individueel gebeuren maar biedt anderzijds ruime mogelijkheden en kansen tot interactie met anderen dichtbij (bv. samen een probleem oplossen) en veraf (e-mail, internet …).

2

IICCT T iinn hheett bbaassiissoonnddeerrw wiijjss In een informatie- en kennismaatschappij dienen de burgers dus over aangepaste competenties te beschikken. Hier ligt een duidelijke taak en opdracht voor het onderwijs. De leerkracht zal leren en onderwijzen op een aantal punten een andere invulling moeten geven. De organisatie van een krachtige leeromgeving, waarin het leren van kinderen centraal staat, vervult hierbij een cruciale rol om onze scholen te laten evolueren tot lerende gemeenschappen.

U Uiittggaannggssppuunntteenn H Heett lleerreenn In het licht van de explosieve toename van informatie kan het doel van het onderwijs er zeker niet in bestaan bij leerlingen de opname van kant-en-klare kennis en procedures na te streven. We zullen bij kinderen eerder de vaardigheid moeten ontwikkelen tot het vlot verwerven van informatie, om te leren leren en om probleemoplossend te denken. Leren is in deze context dus vooral een (inter)actief en zelfgestuurd proces van kennisverwerving, betekenisgeving en vaardigheidsontwikkeling. ICT biedt heel wat kansen om zelfstandig informatie te raadplegen. Dit platform biedt ons ook heel wat mogelijkheden om onder andere via communiceren met anderen de informatie te verwerken tot bruikbare bouwstenen voor het oplossen van concrete contextgebonden problemen. Hier kunnen we ICT dus zien als een hefboom om onderwijsdoelstellingen te realiseren. Het is een uitdaging voor elk schoolteam om de leeromgeving dermate te organiseren dat de leerlingen de nodige vaardigheden ontwikkelen om zelfgestuurd problemen aan te pakken. Het gebruik van ICT is hierbij (onderwijs)ondersteunend. Dat de leerlingen zelfsturend, zij het met de nodige begeleiding, hun leerproces kunnen uittekenen, is een belangrijke meerwaarde van de interactieve multimedia. Zelfsturing, interactief samenwerken, probleemoplossende vaardigheden ... komen meestal niet spontaan tot ontwikkeling. Ervaring leert ons dat ze moeten worden aangeleerd en geoefend. Dit veronderstelt een geschikte aanpak en een doordachte organisatie van de leeromgeving.

3

EEeenn kkrraacchhttiiggee lleeeerroom mggeevviinngg (door het gebruik van ICT) Krachtige leeromgevingen worden gekenmerkt door een goed evenwicht tussen enerzijds het creëren van kansen tot zelfstandig exploreren door de leerlingen en anderzijds het bieden van voldoende systematische ondersteuning en begeleiding door de leerkracht. Bovenstaande visie op leren en de plaats van ICT daarin schept mogelijkheden om een krachtiger leeromgeving te organiseren met behulp van ICT. We denken daarbij enerzijds aan een organisatorische en anderzijds aan een inhoudelijke meerwaarde. ICT biedt organisatorische faciliteiten die het mogelijk maken om leerlingen op eigen niveau en op eigen tempo aan het werk te zetten. ICT kan dus bijdragen tot het creëren van een leeromgeving die flexibel kan inspelen op leerlingenbehoeften en didactische wensen van leerkrachten. ICT biedt tevens inhoudelijke mogelijkheden om bepaalde leerprocessen op een specifieke manier te benaderen. Bij het organiseren van de onderwijsleersituatie staan leerkrachten dus voor de opdracht om ICT-toepassingen functioneel te integreren zodat via ICT een krachtiger leeromgeving ontstaat voor de leerlingen.

CCoonnsseeqquueennttiieess vvoooorr ddee sscchhooooll Vanuit het toenemende maatschappelijke belang van ICT en onze visie op leren en onderwijzen binnen een krachtige leeromgeving wordt de school voor een belangrijke ICT-opdracht geplaatst. Door het steeds belangrijker aandeel van ICT in de leefwereld van kinderen en in het kader van het bieden van gelijke kansen aan kinderen dient de school het als één van haar kerntaken te beschouwen om alle leerlingen de nodige ICTcompetenties bij te brengen, rekening houdend met de diversiteit van de populatie. Zo krijgen alle kinderen toegang tot de technologie en de informatie. Dit betekent dat wij onze school als organisatie durven te bevragen en te herdenken. Belangrijke reflecties betreffen de groeperingsvormen van kinderen en de aanwending van de middelen. De keuzes die de school maakt zijn een teamaangelegenheid. Bovenstaande visie op ICT in het basisonderwijs kan en mag uiteraard niet los worden gezien van de OVSG-visie op goed basisonderwijs. Deze visie op goed basisonderwijs wordt gekenmerkt door samenhang, totale persoonlijkheidsontwikkeling, zorgverbreding, actief leren en een continue ontwikkelingslijn.

4

2. GEZOND GEBRUIK VAN ICT OP SCHOOL EErrggoonnoom miiee Alhoewel de medische wereld nog geen sluitend antwoord kan bieden op de vraag naar psychosociale en fysieke gevolgen van computergebruik, is het aan te raden om het voorzorgsprincipe voorop te stellen. De school kan met een preventief beleid eventuele risico’s uitsluiten door de leerlingen niet overdreven lang voor de computer te zetten en door te vermijden dat ze voortdurend in een verkeerde houding werken. Overmatig gebruik van computers komt voor bij een kleine minderheid van de Vlaamse jeugd, het gaat daarbij voornamelijk om het spelen van computerspelletjes. Slechts sporadisch hoor je in onderwijsverband de term ‘repetitive strain injury’ (RSI) vallen. RSI is een verzamelnaam voor lichamelijke klachten die optreden door vaak dezelfde bewegingen uit te voeren. In de volksmond wordt RSI vaak ‘de muisarm’ genoemd. In feite gaat het om een reeks van aandoeningen die reiken van de vingers tot de schouders. Ze worden veroorzaakt door microscopisch kleine scheurtjes in het weefsel van zenuwen, spieren en pezen. Die ontstaan door in een voortdurend verkeerde houding voor de computer te zitten. Het kan jaren duren voor computergebruikers RSI ontwikkelen maar eenmaal de schade is aangericht, is de weg terug erg moeilijk en pijnlijk. Er bestaat wereldwijd nog weinig wetenschappelijk onderzoek naar RSI op school. Toch zijn er de laatste jaren steeds meer aanwijzingen dat ook kinderen en jongeren lijden onder spieren peesaandoeningen die veroorzaakt kunnen worden door computergebruik. Een ander onderwerp waarover veel wordt gespeculeerd, is het effect van het computerscherm op het visueel vermogen van kinderen. Klachten over geprikkelde ogen, oogmoeheid, een wazig gezichtsveld en hoofdpijn worden bestempeld als het computervisiesyndroom (CVS). De meeste wetenschappers zijn het erover eens dat intensief computergebruik slechts een lichte impact heeft op de ogen van kinderen. Toch dienen de scholen er voor te zorgen dat de belasting van de ogen tot een minimum beperkt blijft. Een integrale preventiestrategie ligt net als bij de RSI op twee fronten. In de eerste plaats moet bij mogelijke oogproblemen rekening worden gehouden bij de inrichting van de klaslokalen. De verlichting in de klas moet adequaat zijn en de computerschermen moeten goed opgesteld worden. Daarnaast moeten leerlingen en leraren gesensibiliseerd worden om voldoende pauzes tussen verschillende sessies in te lassen.

5

PPrraakkttiisscchhee ttiippss vvoooorr ggeezzoonndd ccoom mppuutteerrggeebbrruuiikk oopp sscchhooooll Het is een misverstand dat RSI en oogproblemen te voorkomen zijn door een verbetering van de werkplek alleen. Een geïntegreerde strategie tegen RSI wordt samengevat in ‘de vijf W’s’: Werktaken, Werktijden, Werkwijze, Werkplek en Werkdruk. Toegepast op de schoolcontext kun je een integrale gezondheidsstrategie samenvatten in vijf allitererende trefwoorden. De vijf L’s geven de aandachtsgebieden weer die de school voor ogen dient te houden bij de preventie van RSI en andere lichamelijke risico’s: Lokalen, Lichaamshouding, Lange uren, Licht en Langetermijndenken. 1) Lokalen Veel leerlingen gebruiken stoelen en tafels die ontworpen zijn voor volwassenen. Bij de inrichting van de computerlokalen moet de directie en/of de ICT-coördinator opteren voor de aankoop van ergonomische meubelen op kindermaat. Er zijn echter ook minder dure oplossingen. Voetsteunen voorzien of de schermen verhogen of verlagen kosten bijvoorbeeld weinig of niets. g Schermen: de opstelling van de monitor en het toetsenbord is van kapitaal belang. Het scherm moet evenwijdig met de breedte van het lichaam geplaatst worden en dus niet in een hoekje van de tafel. De combinatie gedraaid zitten en zijdelings kijken verhoogt de kans op RSI sterk. De meeste experts raden Knieën een aan om het midden van het scherm beetje lager net onder ooghoogte te plaatsen dan de heupen. zodat de kinderen lichtjes naar beneden kijken. Vermijd Voeten plat op verouderde schermen die te de grond of op veel flikkering veroorzaken of voetensteun. plaats eventueel een filter voor het scherm.

Ogen ter hoogte van het scherm. Pols in neutrale stand (geen gebogen polsen). Toetsenbord recht voor zich Muis naast toetsenbord en op zelfde hoogte.

Schouders en heupen op een rechte lijn. Stoelruggesteun in de kromming van de rug. Armsteunen van de ellebogen.

Voorrand van de zitting wat lager dan de kniekuil.

g Stoelen: een verstelbare stoel is de ideale oplossing voor kinderen van verschillende grootte maar het betekent wel een extra investering. Om bengelende benen te vermijden kan een voetsteun soelaas bieden. De stoelen moeten steun verlenen aan de rug. Krukjes om op te zitten zijn absoluut uit den boze! g Tafels: de tafels moeten indien mogelijk op kindermaat zijn. Ze dienen ook ronde randen te hebben om schade aan de polsen te vermijden. De polsen moeten bij het tikken comfortabel kunnen rusten. De tafels moeten breed genoeg zijn om plaats te bieden aan een scherm, een toetsenbord en een stel armen.

6

g Extra’s: als de computers echt intensief worden gebruikt, kan de directie overwegen om ergonomische toetsenborden en muizen aan te kopen. De RSI-effecten van de rollende muis zijn te vermijden met een optische muis. Er zijn nu ook muizen voor kleine kinderen op de markt die perfect passen in de kinderhand en de belasting op de arm verminderen. Het gebruik van geavanceerde hulpmiddelen als laserpennen en schermen is ook het overwegen waard. 2) Lichaamshouding Een juiste lichaamshouding vermijdt het ontstaan van RSI op school. Bovendien kweken de leerlingen op die manier een positieve gewoonte aan die ze later zullen behouden. Als leraar kun je de jeugdige computergebruikers ook leren reageren op pijn. Kinderen hebben immers vaak de neiging om opkomende pijn te negeren. Als leraar kun je de leerlingen de volgende tips voor een juiste lichaamshouding meegeven. Hang ze ook uit op een wandplaat: g je voorarmen moeten op gelijke hoogte staan met het toetsenbord, je voor- en bovenarmen moeten een winkelhaak vormen; g je knieën moeten op dezelfde hoogte komen als de heupen of net iets lager; g leun niet voortdurend met je hoofd naar voren; g je rug moet zo gestrekt mogelijk blijven en ondersteund worden door de leuning van je stoel; g je kunt het contrast en de helderheid van het scherm aanpassen; g je mag gerust met je handpalm op de muis steunen en intussen met één vinger klikken. Dat is beter voor je pols en je nek; g als je een pc deelt met je klasgenoten, zorg dan dat ook de anderen dicht genoeg bij het scherm zitten zodat ze niet voorover moeten leunen; g bij de eerste tekenen van pijn of irritatie stop je best met werken aan de pc. 3) Lange uren Kinderen moeten elk lesuur een kleine pauze nemen zodat de handen, de polsen en de hals kunnen worden losgegooid. g RSI-specialisten raden elk uur tien minuten pauze aan. Het is ook mogelijk om de vijf minuten micropauzes van enkele tientallen seconden in te lassen. g Even ophouden met tikken of klikken om de armen te strekken, vermindert de kans op RSI. g Ook voor de ogen bevelen experts een pauze aan. Even wegkijken van je scherm, reduceert de kans op oogirritatie en focusproblemen. Je kunt de 20/20/20-regel toepassen: neem elke 20 minuten 20 seconden pauze om 20 voet (6 meter) ver te kijken.

7

4) Licht De ogen worden vermoeid als er te veel of te weinig licht is. Over de optimale lichtsterkte valt te discussiëren, maar als algemene stelregel kan gehanteerd worden dat de lichtsterkte van het computerscherm de helft is van het licht dat aanwezig is in het lokaal. Ramen of andere lichtbronnen mogen niet in het scherm gereflecteerd worden. Om dat te vermijden kunnen de schermen verplaatst worden, maar je kunt ook gewoon de ramen verduisteren. 5) Langetermijndenken De bovenstaande preventietips moeten dagelijkse routine worden voor de leerlingen. De promotie van gezond computergebruik moet deel uitmaken van het ICT-beleid. De school kan in haar ICT-beleidsplan voorschriften opnemen over de maximale duur van het computergebruik op school en het aantal pauzes dat dient opgenomen te worden.

EEnneerrggiieevveerrbbrruuiikk H Waassttee))--pprroobblleeeem Heett ‘‘sslluuiim meerrvveerrbbrruuiikk’’ ((S Sttaanndd--bbyy EEnneerrggyy W m Elektriciteit die verbruikt wordt in de stand-by stand door allerlei op grote schaal verspreide toestellen, wordt ook wel het sluimerverbruik genoemd. De hoeveelheid elektrische energie die verloren gaat door sluimerverbruik is zonder meer gigantisch. Uit berekeningen blijkt dat de stand-by energie tot 10 % van het totale energieverbruik van het gezinsverbruik kan oplopen. Grosso modo betekent het dat hiervoor voor heel Europa één kernreactor 24 uur op 24 uur draaiende moet worden gehouden. Het sluimerverbruik van alleen al tv-toestellen is in Europa goed voor 7,3 miljard kWh. In het kadertje wordt het gemiddeld sluimerverbruik per jaar van enkele courante elektrische toestellen aangegeven. In de derde kolom is ook de kostprijs van het verbruik uitgerekend. Op jaarbasis kunnen al deze toestellen dus letterlijk een hele som geld kosten – respectievelijk besparen. Uitkijken dus naar toestellen zonder 'stand-by verbruik’, of ze echt uitschakelen.

8

G Geem miiddddeelldd sslluuiim meerrvveerrbbrruuiikk ppeerr jjaaaarr vvaann eennkkeellee ccoouurraannttee ttooeesstteelllleenn:: toestel videorecorder televisie stereoketen cd-speler computer draadloze telefoon totaal

Verbruik op jaarbasis van de sluimerstand 120 kWh 105 kWh 96 kWh 50 kWh 42 kWh 42 kWh 455 kWh

Kostprijs op jaarbasis (gemiddeld tarief 2002) € 18,74 € 16,40 € 15,00 € 7,81 € 6,56 € 6,56 € 71,07

S Stteell jjee ccoom mppuutteerr eenneerrggiieezzuuiinniigg iinn Een computer die gemiddeld vier uur per dag opstaat, verbruikt ongeveer 150 kWh (kilowattuur) per jaar. Met powermanagement ‘slechts’ 80 kWh. Dit betekent een jaarlijkse besparing van ongeveer € 20. En ook het milieu wordt er beter van: 100 kWh betekent 30,6 kg CO2 –uitstoot per jaar. Powermanagement levert per computer en per jaar dus een milieuwinst van 21,42 kg CO2 op. Enkele tips: Schakel de schermbeveiliging uit; schermbeveiliging vraagt soms nog meer energie dan gewoon gebruik. Stel de computer zo in dat hij na 15 minuten de harde schijf en het beeldscherm uitschakelt. Heropstarten gaat dan snel. Zet de computer na 30 minuten in stand-by. Hij schakelt zichzelf gedeeltelijk uit en je kunt snel weer opstarten. Zet je computer na 45 minuten in slaapstand. Er zijn dan geen functies meer in werking.

9

3. BASISTERMINOLOGIE Hieronder volgt een lijst met termen en begrippen die bij ICT-toepassingen op school kunnen worden gebruikt. Omdat we ons tot de basisschool richten is deze lijst uiteraard onvolledig. Om dezelfde reden is er (zoveel mogelijk) gekozen voor Nederlandstalige woorden. De bedoeling is om door deze verklarende woordenlijst een correcte verklaring aan te bieden zodat woorden zoals bijvoorbeeld menubalk, knoppenbalk, schuifbalk, werkbalk, map, bestand, folder … passend worden gebruikt. Tegelijkertijd is deze lijst een middel om op schoolniveau het ICTtaalgebruik uniform te maken. Leraren en ICT-coördinatoren hanteren het best dezelfde termen en begrippen. Deze woordenschat kan tijdens ICT-activiteiten door de leraren worden gebruikt en maakt eerder deel uit van de passieve woordenschat van de leerlingen (begrijpen). Het is geenszins de bedoeling dat leerlingen de verklaringen van deze termen en begrippen kunnen geven en ook niet dat ze al deze woorden actief gebruiken.

10

A Allggeem meeeenn Basiswoordenschat

programma

Een programma is nodig om een computer een bepaalde taak of meer taken te laten uitvoeren.

installeren (set-up)

De manier om programma’s te installeren om met een computer en de eventuele randapparaten samen te werken, m.a.w. het gebruiksklaar maken van een programma.

opstarten

Een programma activeren.

afsluiten

Een programma beëindigen.

map

'Map' en 'folder' hebben dezelfde betekenis namelijk: een verzameling van bestanden en eventueel nog andere folders.

bestand

Een verzameling informatie waaraan een naam is gegeven. Er zijn verschillende soorten bestanden: rekenblad, tekst, gegevensbestand, foto's, tekeningen, geluiden, videobeelden, programma's ...

document

Algemene benaming voor bestanden.

selecteren openen kopiëren

knippen plakken opslaan (als)

Het kiezen van een optie, pictogram, afbeelding, een stuk tekst aangemaakt vanuit een programma waarmee wordt aangegeven dat de volgende handeling daarop betrekking heeft. De inhoud van een document of gegevensbestand in een venster weergeven. Een bewerking om een geselecteerde tekst of een illustratie … te kopiëren en op het klembord te plaatsen. De tekst of de illustratie … verdwijnt niet van de oorspronkelijke plaats. Een bewerking om een geselecteerde tekst of een illustratie … uit te knippen en op het klembord te plaatsen. De tekst of de illustratie … verdwijnt van de oorspronkelijke plaats. Een bewerking om een geselecteerde een tekst of een illustratie … opgeslagen op het klembord te gebruiken. Bewaren van gegevens op de harde schijf, een diskette, een cd-rom … Opslaan als: bewaren van een kopie.

afdrukken

Grafische uitvoer via de printer.

klembord

Een deel van het computergeheugen waarin tijdelijk informatie wordt opgeslagen door te ‘knippen’ of te ‘kopiëren’. Deze informatie kan onmiddellijk terug worden opgeroepen door te ‘plakken’.

tekstverwerker

Een programma waarmee je teksten kan typen op de computer en ze bewerken, verbeteren en naar eigen smaak opmaken.

tekenprogramma

Een programma waarmee het mogelijk is om schema's en tekeningen te maken en te bewerken.

presentatieprogramma

Een programma waarmee het mogelijk is om een diavoorstelling of een presentatie te maken en te bewerken.

kilobyte (KB)

Maateenheid voor het computergeheugen. (1 KB = 210 = 1024 bytes)

11

megabyte (MB)

Maateenheid voor het computergeheugen. (1 MB = 1024 x 1024 = 1 048 576 bytes)

gigabyte (GB)

Maateenheid voor het computergeheugen. (1 GB = 1024 x 1024 x 1024 = 1 073 741 824 bytes)

Facultatief

tekst opmaken

lettertype lettergrootte cursief vet onderstrepen uitlijnen

Een tekst verfraaien en/of aanpassen. De onderstaande parameters kunnen op voorhand worden ingesteld voor de volledige tekst. Tekstgedeelten kunnen steeds opgemaakt worden door ze te selecteren en door het aanklikken van het gewenste pictogram van de knoppenbalk (of menubalk ‘Opmaak’). Soort letterteken, bv. ‘Times New Roman’, ‘Comic sans Ms’, ‘Arial’. Grootte van de lettertekens bijvoorbeeld: grootte = 14.

Schuingedrukte lettertekens ( I = Italic ).

Vetgedrukte lettertekens ( B = Bold ). Onderstreepte lettertekens ( U = underline). Keuze uit links of rechts uitlijnen, centreren, uitvullen.

CCoom mppuutteerrccoonnffiigguurraattiiee Basiswoordenschat

computer (pc)

Woord afgeleid van het Engelse ‘to compute’ dat rekenen betekent. Het is een informatieverwerkende machine die elektronisch een groot aantal rekenkundige en logische handelingen kan verrichten. Gebruikers kunnen hiermee allerhande taken uitvoeren, met anderen communiceren en informatie opzoeken.

laptop

Draagbare computer, ook wel schootcomputer genoemd.

beeldscherm

Maakt visuele communicatie met de computer mogelijk. Hieronder volgen een aantal typische beeldschermelementen.

bureaublad venster startknop schuifbalk

menubalk

Openingsscherm van waaruit computerprogramma’s kunnen worden gestart. Een deel van het scherm waarin een programma, document of boodschap wordt weergegeven. Er kunnen verscheidene vensters gelijktijdig op het beeldscherm geopend worden. Knop links onderaan het scherm die het startmenu activeert. Een smalle balk rechts of onderaan het venster. Om het zichtbare gedeelte van een venster te wijzigen door aanklikken op de pijltjes, door het slepen van de balk zelf of door klikken boven of onder of links of rechts van de balk. De menubalk bevat o.a. de uitrolmenu’s Bestand, Bewerken, Beeld, Invoegen, Opmaak, Help ... Door op een item te klikken verschijnt een rolmenu waarin je voor verdere acties kunt kiezen.

12

knoppenbalk

werkbalk icoon / pictogram knop

muis

Verzameling van knoppen. Door op een knop te klikken, start je een welbepaalde actie die door een icoon op de knop wordt weergegeven. Door de knop met de cursor aan te wijzen verschijnt er doorgaans een korte tekst (‘tooltip’) . Een of meer werkbalken vormen samen een knoppenbalk (een nieuwe werkbalk kun je kiezen door in de menubalk op Beeld te klikken). Afbeelding op knop, op bureaublad of in een venster die visuele informatie geeft over de actie die wordt uitgevoerd wanneer je erop klikt. Onderdeel van de knoppenbalk. Met de computer verbonden invoerapparaat waarmee men door het over de tafel te rollen de cursor over het beeldscherm kan doen bewegen om zo opdrachten aan de computer te geven. Aan een muis is er o.a. ook een linkeren rechtermuisknop waarmee je snel bepaalde bevelen aan de computer kunt geven (objecten aanwijzen, selecteren en activeren). Zie ook muiswieltje.

aanklikken

Over het beeldscherm bewegend (knipperend) pijltje, verticaal streepje (tekst), handje (hyperlink), zandloper (even geduld), potlood, penseel, verfbus (tekenen, inkleuren)... De cursor geeft op het beeldscherm aan waar een bewerking kan worden uitgevoerd. Wordt met behulp van de muis of de pijltjestoetsen verplaatst. Een wieltje tussen de linkeren rechtermuisknop. Door aan het wiel te draaien kun je door het venster, het document, de pagina … op het beeldscherm scrollen. Een muisknop indrukken.

dubbelklikken

Tweemaal snel na elkaar een muisknop indrukken.

slepen

Slepen gebeurt door een object te selecteren, de linkermuisknop in te drukken, ondertussen met de muis naar de gewenste plaats te gaan en dan de linkermuisknop los te laten om figuren en vensters te verplaatsen, ook om figuren en vensters te vergroten.

linkermuisknop

Dient o.a. om de cursor op een bepaalde plaats te positioneren.

rechtermuisknop

Wordt vaak gebruikt om de normale vooruitgang van een programma te onderbreken, om een snelmenu te activeren...

cursor

muiswieltje

printer

Toestel om documenten (teksten, grafieken, tabellen, foto’s, afbeeldingen …) af te drukken.

toetsenbord

Toestel om via toetsen gegevens in de computer in te voeren (letters, cijfers, en/of commando’s).

functietoetsen Escape TAB-toets Backspace Shift Lock Shift (hoofdlettertoets)

Toetsen bovenaan toetsenbord (F1 … F12). Ze activeren een bepaalde functie eigen aan het programma. F1 is doorgaans de help-functie. Wordt gebruikt om een bewerking af te breken. Wordt gebruikt om de cursor naar de volgende plaats (vak) te laten verspringen. In documenten kan dit worden ingesteld, bij tabellen springt de cursor naar het volgende vak. Deze toets wordt gebrukt om tekst van rechts naar links te wissen. Als deze toets wordt ingedrukt (LED aan) verschijnen alle letters vanaf dan in hoofdletters. Het gelijktijdig indrukken van deze toets en een lettertoets geeft een hoofdletter.

13

Enter Delete (wistoets) pijltjestoetsen

Wordt meestal gebruikt om een actie te bevestigen, een actie verder te zetten of om een nieuwe alinea te beginnen ... Wordt gebruikt om geselecteerde objecten (tekst, figuur, snelkoppeling …) te verwijderen of niet geselecteerde tekst van links naar rechts te wissen. Worden gebruikt om de cursor een teken of rij naar links, rechts, onder of boven te verschuiven.

cd-rom (compact disc)

Cirkelvormig hard schijfje om gegevens op te slaan. Een cd-rom kan tot ± 700 MB opslaan.

cd-romspeler

Toestel om van een cd-rom te lezen.

cd-romschrijver

Toestel om op een cd-rom te schrijven.

dvd-rom (digital versatile disc)

Cirkelvormig hard schijfje om via optisch-digitale techniek geluid, beeld en gegevens op te slaan.

dvd-romspeler

Toestel om een DVD-rom te lezen.

dvd-romschrijver

Toestel om op een daartoe geschikt schijfje te schrijven.

diskette

Een soepel schijfje dat in een hard plastieken omhulsel past. Op zo een schijfje kun je 1,4 megabyte gegevens opslaan.

diskettestation

Toestel om op een diskette informatie op te slaan of om van een diskette informatie te lezen.

harde schijf

Toestel waarop programma’s en informatie wordt opgeslagen.

Facultatief

scrollen

Met behulp van de muis (muiswieltje) door een tekst, document, venster … bewegen m.a.w. het zichtbare gedeelte van een document wijzigen.

snelkoppeling

Door op dit onderdeel van het bureaublad te klikken, start de toepassing, het programma … waarnaar deze snelkoppeling verwijst.

toetsenbord

PgUp (Page Up) PgDn (Page Down) Insert Home End

Alt Gr

Ctrl

Alt

menutoets

Windowstoets

modem

De cursor springt een scherm, een pagina omhoog. De cursor springt een scherm, een pagina omlaag. Om letters of woorden te overschrijven. De cursor springt naar het begin van de lijn, een veld, ... De cursor springt naar het einde van de lijn, een veld ... Toets die tegelijkertijd wordt ingedrukt met een toets waarop in de rechterbenedenhoek een speciaal teken staat moet. Het resultaat is het afgebeelde speciale teken. Toets die in combinatie met andere toetsen bepaalde functies kan uitvoeren (bijvoorbeeld Ctrl + C = kopiëren, Ctrl + V = plakken …) Toets die in combinatie met andere toetsen bepaalde functies kan uitvoeren. (bijvoorbeeld Alt + F4 = toepassing sluiten...) Om via het toetsenbord het menu van het geselecteerde object te openen. Om het windowsstartmenu te openen of om in combinatie met andere toetsen toepassingen of functies te starten. Toestel om verbinding met andere computers te maken.

14

scanner

Toestel om informatie die op papier werd vastgelegd (tekst, illustraties, foto’s …) in een computer in te voeren.

kaartlezer

Toestel om geheugenkaartjes (bv. van digitale fototoestellen) in te lezen.

geluidskaart

Maakt het mogelijk dat de computer geluiden kan weergeven (gesproken tekst en muziek).

netwerk

Een groep computers die met elkaar in verbinding kunnen staan.

cd-r / dvd-r

Een CD die eenmaal kan worden beschreven.

cd-rw

Een herschrijfbare variant van de cd-r. Niet alleen kan deze cd-rom of dvdrom worden beschreven, maar het beschrevene kan ook gewist worden om het schijfje opnieuw beschrijven.

CCoom mm muunniiccaattiiee Basiswoordenschat e-mail

Een bericht dat via het internet wordt verzonden.

e-mailadres

Het adres van de bestemmeling van een e-mail. Het eerste deel is de naam van of een aanduiding van de persoon, het tweede deel geeft de provider aan waarnaar de e-mail wordt gestuurd.

mailen

Naar elkaar doorsturen van berichten via het internet.

postvak IN

Lijst met de ontvangen e-mails.

postvak UIT

Lijst met de te verzenden e-mails.

verzonden items

Lijst met de reeds verzonden e-mails.

onderwerp

Korte informatie over de inhoud van een e-mailbericht.

bijlage

Een bestand dat aan een e-mail wordt toegevoegd en er samen mee wordt verzonden.

adresboek

Lijst met alle opgeslagen e-mailadressen.

chatten

Hierdoor kun je via het internet met elkaar spreken. Dit gebeurt door boodschappen in te tikken en te lezen.

apenstaart @

Dit tekentje wordt gebruikt in e-mailadressen. Het wordt uitgesproken als ‘at’.

Facultatief elektronische post

De Nederlandse naam voor het Engelse woord e-mail.

cc (cc = carbon copy)

Het e-mail adres van een of meer personen naar wie je een kopie van een e-mail wil verzenden. Er wordt geen antwoord verwacht, maar de andere bestemmelingen zien wel wie het bericht ook heeft gekregen.

15

IInntteerrnneett Basiswoordenschat website (site)

Een verzameling webpagina’s met hetzelfde (basis-)webadres.

webadres

De term die je moet intikken om een website in je browser te openen (bijvoorbeeld www.ovsg.be).

webpagina

Een pagina van het internet die in een browser zichtbaar gemaakt wordt.

zoekmachine (zoekrobot)

Een speciale website om informatie op het internet te kunnen opzoeken.

surfen

Door op (hyper)links te klikken van de ene naar de andere webpagina ‘springen’.

favorieten

Een lijst met internetadressen, bewaard in je browser, die het mogelijk maakt om met één muisklik een vroeger bezochte internetpagina terug op te roepen.

downloaden

Gegevens van een andere computer via internet binnenhalen.

Facultatief FAQ (Frequently Asked Questions)

Een bestand met lijsten van veelgestelde vragen en de antwoorden erop

gebruikersnaam

Wanneer men een verbinding met het internet wil tot stand brengen moet men zich aanmelden (inloggen) door een gebruikersnaam en een geheim paswoord in te tikken.

browser

Maakt het mogelijk om op een eenvoudige manier informatie op het internet te bekijken.

homepage

De hoofd- of startpagina van een website.

(hyper)link

Een verwijzing met een woord, een zin of een afbeelding naar een andere internetpagina of website ergens op het internet. Met een muisklik op een (hyper)link kom je op die plaats terecht.

virus

Een programma dat speciaal gemaakt is om zich ongemerkt op jouw computer te installeren en zich dan verder zo veel mogelijk te verspreiden. Sommige virussen proberen computerinstellingen of bestanden te beschadigen. Via e-mail, chatten of het internet kan je computer hiermee ‘besmet’ worden.

anti-virusprogramma

Een speciaal programma om je computer te beveiligen tegen virussen. Gekende virussen krijgen daardoor geen toegang tot je computer.

16

4. ICT-COMPETENTIES Uit de visie kunnen we concluderen dat het gebruik van ICT op school een maatschappelijke en pedagogisch-didactische vanzelfsprekendheid is geworden om de toekomst voor onze kinderen te kunnen funderen. Dit betekent dat wij als school de keuze maken om bij de kinderen inzake ICT een voldoende brede basis na te streven die kennis, vaardigheden en attitudes omvat. Onder kennis begrijpen we enerzijds een eenduidige begripsvorming en dito gebruik van terminologie. Anderzijds dienen de kinderen, op hun niveau, een zicht te hebben op het belang en de functie en mogelijkheden van ICT in hun dagelijkse leven. Onder vaardigheden begrijpen we vooral de technische basisvaardigheden die kinderen nodig hebben om ICT als leermiddel te hanteren. Goed ICT-gebruik veronderstelt niet alleen elementaire kennis en vaardigheden. Het is belangrijk dat de gebruiker zich een aantal houdingen heeft eigen gemaakt. We vinden het daarom essentieel dat kinderen primo een open maar kritische houding ontwikkelen tegenover ICT-gebruik en toepassingen, secundo op een respectvolle wijze omgaan met de materialen. In de basisschool dienen we de leerlingen te plaatsen voor totaaltaken waarbij ICT als leermiddel kan worden gehanteerd. Op deze manier zullen een aantal ICT-vaardigheden spontaan geactiveerd of het gebrek eraan ervaren worden. Indien leerlingen een noodzaak aan bepaalde vaardigheden ervaren dan kunnen korte instructie- en/of oefenmomenten ingelast worden om deze leerlingen te ondersteunen in hun ICTbehoeften. Deze keuze betekent dat wij binnen elke leerlingengroep het functioneel gebruik van ICT-toepassingen met een pedagogisch-didactische inslag nastreven, zonder expliciet een specifieke ICT-leergang in te bouwen. Deze pedagogisch-didactische ICTtoepassingen hebben binnen onze visie steeds een onderwijsondersteunende rol bij het leerproces. De leerkracht blijft hierbij de spilfiguur. De leerkrachtenrol zal wijzigen naargelang het gebruik van ICT als informatiebron, als middel tot taakuitvoering en als communicatiekanaal.

17

INFORMATIE BRON

COMMUNICATIE KANAAL

TAAKUITVOERING

TECHNISCHE VAARDIGHEDEN Informatiebron: - encyclopedieën; - internetmogelijkheden; - ...

Communicatiekanaal - e-mail; - beheerst chatten (georganiseerd); - telefoneren; - ...

18

Taakuitvoering: - oefenprogramma’s; - verwerkingsprogramma’s; - toetsen; - differentiatiemiddel; - verdiepings- en verbredingsstof; - presentaties; - ...

IInnffoorrm maattiieebbrroonn

K

1

De leerlingen kunnen internet omschrijven als een wereldwijd interactief informatienetwerk.

TV

2

De leerlingen kunnen zoekopdrachten uitvoeren door middel van eenvoudige procedures.

TV

3

De leerlingen kunnen de verschillende stappen van instructies die op het beeldscherm verschijnen uitvoeren voor het omgaan met informatie.

TV

4

De leerlingen kunnen elektronische gegevensbestanden raadplegen om informatie op te zoeken en te verzamelen.

TV

5

De leerlingen kunnen een zoekmachine hanteren om specifieke informatie op te zoeken en te verzamelen.

SV

6

De leerlingen kunnen nagaan of de gevonden informatie overeenkomt met het doel van de zoekopdracht en sturen eventueel hun zoekproces bij.

SV

7

De leerlingen kunnen de meest gepaste informatiebron kiezen om bepaalde gegevens zo efficiënt mogelijk te vinden.

SV

8

De leerlingen kunnen een informatiebron raadplegen op de meest aangewezen manier.

SV

9

De leerlingen kunnen verzamelde informatie selecteren, ordenen en bewaren.

A

10

De leerlingen maken spontaan, verantwoord en doelbewust gebruik van elektronische informatiebronnen.

A

11 De leerlingen vermelden de bronnen die ze gehanteerd hebben.

A

12

A

13 De leerlingen tonen bereidheid en volharding bij het zoeken naar informatie.

A

14

De leerlingen nemen een kritische houding aan tegenover de beschikbare informatie. De leerlingen streven naar orde, nauwkeurigheid en systematiek bij het raadplegen, verzamelen, selecteren, ordenen en bewaren van informatie.

19

CCoom mm muunniiccaattiieekkaannaaaall

K

1

De leerlingen kunnen diverse elektronische communicatiekanalen benoemen.

K

2

De leerlingen kunnen de voor- en nadelen van elektronische t.o.v. traditionele communicatiemiddelen verwoorden.

K

3

De leerlingen weten dat iemand via elektronische communicatiekanalen zich anders kan voordoen dan dat hij/zij in werkelijkheid is.

K

4

De leerlingen zijn zich ervan bewust dat computerbestanden computervirussen kunnen bevatten.

TV

5

De leerlingen kunnen een elektronisch bericht opstellen, versturen en ontvangen.

TV

6

De leerlingen kunnen efficiënt communiceren via de gangbare communicatiemiddelen.

TV

7

De leerlingen kunnen een werkstuk presenteren met behulp van gepaste software.

SV

8

De leerlingen kunnen bewust kiezen voor het meest geschikte communicatiekanaal.

SV

9

De leerlingen kunnen hun taalgebruik aanpassen aan de eigenheid van de persoon voor wie de boodschap bedoeld is.

SV 10

De leerlingen kunnen reflecteren over de kwaliteit van hun communicatie en kunnen dit indien nodig bijsturen.

A

11 De leerlingen respecteren de privacy van anderen.

A

12 De leerlingen zijn terughoudend bij het doorspelen van persoonlijke gegevens.

A

13

De leerlingen respecteren de algemene omgangsvormen (de zgn. netiquette) bij het elektronisch communiceren.

A

14

De leerlingen verwittigen een bekende volwassene in geval van ongewenste boodschappen.

20

T Taaaakkuuiittvvooeerriinngg

K

1

De leerlingen kennen de functie van diverse schermelementen om gerichte handelingen en taken uit te voeren (pictogrammen, weergaveknoppen, menu’s …).

K

2

De leerlingen begrijpen eenvoudige, ingebouwde procedures in programma’s.

TV

3

De leerlingen kunnen de elementaire functies van een computer en de randapparatuur gebruiken.

TV

4

De leerlingen kunnen zelfstandig instructies die op het beeldscherm verschijnen uitvoeren.

TV

5

De leerlingen kunnen een werkstuk met een passend computerprogramma maken en bewerken.

TV

6

De leerlingen kunnen een tekst controleren en verbeteren door gebruik te maken van de elektronische spellingcontrole.

TV

7

De leerlingen kunnen educatieve software gebruiken ter ondersteuning van het leerproces.

TV

8

De leerlingen kunnen met verschillende programma’s simultaan werken (bv. browser en tekstverwerker).

SV

9

De leerlingen kunnen programma’s en/of hulpmiddelen kiezen in functie van de te verrichten taken.

A

10

De leerlingen houden zich aan afspraken en regels in het kader van ICTgebruik.

A

11

De leerlingen dragen zorg voor materialen en apparaten.

A

12

De leerlingen houden rekening met de financiële en ecologische aspecten van ICT-gebruik.

A

13

De leerlingen maken spontaan gebruik van ICT bij een concrete opdracht.

A

14

De leerlingen reflecteren over de specifieke meerwaarde van het ICTgebruik binnen een concrete opdracht.

21

22

5. ICT-COMPETENTIES GELINKT AAN DE OVSG-LEERPLANNEN EN DIDACTISCHE SUGGESTIES In het leerplan Frans ligt, zoals trouwens ook in het leerplan Nederlandse Taal, de klemtoon op het ontwikkelen van de communicatievaardigheid. Zowel de taken als het verwerven van deelvaardigheden zijn op dit fundamenteel beginsel georiënteerd. In de praktijk betekent dit voor Frans dat het mondelinge taalgebruik centraal staat en het schriftelijk taalgebruik eerder receptief dan productief zal zijn. Meer bepaald bij het verwerven of inzetten van ICT-competenties kunnen deze uitgangspunten niet veronachtzaamd worden. Bij het voeren van telefoongesprekken bijvoorbeeld met Franstalige leeftijdsgenoten, mag van een eentalige Nederlandstalige (nog) niet worden verwacht dat hij zich al snel in de andere taal uitdrukt. Het verdient aanbeveling om gesprekken met leeftijdsgenoten of bekende volwassenen in de eigen (moeder-)taal te voeren en daarbij nadrukkelijk rekening te houden met de anderstalige respondent in de keuze van de woordenschat, het tempo. Voor de wijze waarop ICT daarbij effectief kan worden ingezet, zijn de voorbeelden bij het leergebied Nederlandse Taal onverkort van toepassing. Voor geschreven boodschappen gelden dezelfde principes en evenzeer de wijze waarop ICT-competenties worden ingezet. Het komt er dan op neer dat leerlingen het Nederlands gebruiken als mailen chattaal, terwijl de respondent het Frans gebruikt om te antwoorden. Ook hier geldt dat de communicatie er baat bij vindt als de schrijver nadrukkelijk rekening houdt met de beperkte taalkennis van de lezer. Een logisch gevolg daarvan is dat de specifieke chattaal niet wordt gebruikt en de correspondentie wordt gevoerd in de standaardtaal. De voorbeelden gegeven bij het leergebied Nederlandse Taal, zijn ook hier dus onverkort toe te passen. In het leerplan Muzische Vorming, deel 1 ‘Richtsnoer’ staat: Muzische vorming wil de

kinderen uitnodigen om creatief-expressief te zijn. Dit betekent dat de kinderen hun impressies zo veruitwendigen dat hun boodschap overkomt zoals zijzelf die wensen te uiten op een voor hen nieuwe, originele wijze. Vrijwel alle doelen van het domein media kunnen onverkort toegepast worden op de elektronische media. Bij de ICT-competenties zijn er dan ook heel wat voorbeelden gegeven vanuit het domein media.

23

Voor de domeinen muziek, beeld en beweging ligt de keuze fundamenteel anders. Strikt genomen zouden ook hier alle doelen die betrekking hebben op expressie ingevuld kunnen worden met elektronische middelen. Toch wordt er de voorkeur aan gegeven dit niet te doen. In het domein beeld zijn er zoveel media te verkennen en te hanteren om tot expressie te komen, dat een elektronisch tekenprogramma daarvoor liefst niet wordt gebruikt. Hetzelfde geldt voor muziek: er bestaan elektronische mogelijkheden voor muzikale expressie, maar ook hier veronderstellen de doelen voor muzikale expressie de exploratie van andere middelen. Omgekeerd is het natuurlijk niet uitgesloten om in functie van het oefenen van instrumentele (computer-)vaardigheden, de muzische en creatieve mogelijkheden van ICT te benutten.

O Oppm maaaakksscchheem maa K: kennis TV: technische vaardigheid SV: strategische vaardigheid A: attitude

nr. van de competentie

ICT-competentie

Link met leerplan Wiskunde

Didactische suggesties

l

Link met leerplan Nederlandse Taal T-A lees je als totaalvaardigheid taakniveau A

s

Link met leerplan Wereldoriëntatie

u

Link met leerplan Muzische Vorming

t

w

basisdoelstelling uitbreidingsdoelstelling

Link met leerplan Frans

Link met Leren Leren

24

INFORMATIEBRON K

l

1

De leerlingen kunnen internet omschrijven als een wereldwijd interactief informatienetwerk.

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ 2.2 Raadplegen van geschreven bronnen/ p. 42 Leerplan Nederlandse Taal/ Taalbeschouwing/ 2 Reflecteren op de betekenis van woorden/doel 2/ p. 55

De leerlingen kunnen op hun niveau met woorden de wereld beschrijven en verklaren.

TV

2

Laat de leerlingen op het einde van een activiteit, waarbij ze informatie hebben opgezocht op verschillende manieren, verwoorden uit welke landen de info afkomstig is.

De leerlingen kunnen zoekopdrachten uitvoeren door middel van eenvoudige procedures.

Leerplan Wiskunde/ Meetkunde/ 3.3 Puzzelen, bouwen, omstructureren, construeren/ doelen 1-3/ p. 285

25

De leerlingen kunnen (al dan niet met een constructievoorschrift) een model nabouwen… - in de ruimte; - in het vlak. De complexiteit van zowel de constructie als van het constructievoorschrift, neemt toe met de leeftijd. De leerlingen kunnen een driedimensionale blokkenconstructie (met kubussen) nabouwen… - met een tweedimensionale tekening als model; - met een grondplan als model, waarbij het aantal blokken door een cijfer op het plan is weergegeven. Zij kunnen van een dergelijk bouwsel een grondplan maken. De leerlingen kunnen een puzzel met geometrische figuren (bv. tangram) naar een model oplossen. Leerplan Wiskunde/ Meten/ 2.3 Schaal/ doel 3 en 5/ p. 223 - 224

De leerlingen kunnen de schaalaanduiding bij een afbeelding van een werkelijkheid gebruiken om de reële afstand tussen twee punten te bepalen. De leerlingen kunnen een percentage interpreteren en hanteren als schaal (verkleinen op 75 %, vergroten op 150 %).

Laat de leerlingen met behulp van een zoekrobot een goede website zoeken waar ze virtuele blokkenbouwsels zelf kunnen samenstellen. Laat ze op dezelfde manier een goede website zoeken waar ze onmogelijke blokkenbouwsels of figuren kunnen zien (bv. etsen van Escher) en waarbij ze moeten verwoorden waar de fout zit.

Laat de leerlingen een geplande fietstocht uitstippelen met behulp van een routeplanner. Laat ze de alternatieven opzoeken, bv. vlugste route, kortste route, via …. Laat ze ook de meest bruikbare kaart printen en hanteren tijdens de fietsroute.

Leerplan Wiskunde/ Meten/ 2.4 Meten van tijd/ doel 17/ p. 227

De leerlingen kunnen eenvoudige uurtabellen lezen en

interpreteren in betekenisvolle situaties (tv-programma’s, tabel openbaar vervoer, openings- en sluitingstijden …).

Leerplan Wiskunde/ Meten/ 2.5 Meten van snelheid/ doel 9/ p. 229

De leerlingen kunnen de relatie leggen tussen afstand (afgelegde

weg), tijd en gemiddelde snelheid. Ze kunnen het ontbrekende gegeven berekenen wanneer twee elementen gegeven zijn.

Leerplan Wiskunde/ Meetkunde/ 3.6 Beweging en richting/ doel 4-6/ p. 291 - 292

26

De leerlingen kunnen op plattegronden en kaarten routes bepalen en met elkaar vergelijken (qua afstand, snelheid, tijd). Ze kunnen een verband leggen tussen de plaats op de kaart en de realiteit (bv. wegwijzers op een kruispunt). De leerlingen kunnen op grond van een routebeschrijving de weg vinden in de realiteit en op kaart de route aanduiden. Omgekeerd kunnen ze ook van een gevolgde weg of een route op kaart een wegbeschrijving geven. Ze kunnen ook met behulp van een kaart de weg vinden in een niet-vertrouwde omgeving. De leerlingen kunnen op grond van de legenda, inclusief een schaalaanduiding, een verband leggen tussen een kaart en de realiteit. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 3.1 beeldtaal begrijpen/ doel 1-3/ p. 57

l

l

De leerlingen kunnen grafische voorstellingen herkennen en onderscheiden. Ze kunnen verschillen en overeenkomsten aanduiden tussen twee of meer voorwerpen en tussen twee of meer afbeeldingen of foto’s. De leerlingen kunnen grafische voorstellingen associëren met personen, voorwerpen of handelingen. De leerlingen kunnen getekende toestanden, handelingen of gebeurtenissen herkennen en meedelen wat er wordt afgebeeld. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 3.1 beeldtaal begrijpen/ doel 10/ p. 58 en p. 129-133 informatiedragers

De leerlingen kunnen in groep overeengekomen symbolen herkennen. Leerplan Wereldoriëntatie/ Natuur/ Levende Natuur/ doel 10/ p. II-14

s

Laat de leerlingen bij teksten prenten en afbeeldingen zoeken via een zoekmachine. Laat ze hierbij een stappen- of instructiekaart hanteren.

De leerlingen kunnen met behulp van een volwassene eenvoudige bronnen hanteren om meer te weten te komen over de natuur.

Laat de leerlingen bij het opstellen van een identiteitskaart van een plant of een dier, de verschillende kenmerken opzoeken via een elektronische encyclopedie.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Natuur/ Levende Natuur/ doel 11/ p. II-14

s

s

De leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen om meer te weten te komen over verschijnselen in de natuur. Leerplan Wereldoriëntatie/ Natuur/ Niet-Levende Natuur/ doel 31/ p. II-39

De leerlingen kunnen met behulp van een volwassene, eenvoudige bronnen hanteren om meer te weten te komen over de natuur. Leerplan Wereldoriëntatie/ Natuur/ Niet-Levende Natuur/ doel 34/ p. II- 39

s

De leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen om meer te weten te komen over verschijnselen in de natuur.

Laat de leerlingen de bewegingen van de hemellichamen in ons zonnestelsel bekijken met gepaste software om de gevolgen ervan te begrijpen. Laat de leerlingen een animatie van de kringloop van het water bekijken met gepaste software om inzicht te krijgen in dit cyclisch proces. Laat de leerlingen de weersituatie op een bepaald moment of over een beperkte periode opzoeken om een maandoverzicht op te stellen.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Natuur/ Milieueducatie/ doel 5/ p. II-44

s

De leerlingen kunnen met behulp van een volwassene eenvoudige bronnen hanteren om meer te weten te komen over de eigen leefomgeving. Leerplan Wereldoriëntatie/ Natuur/ Milieueducatie/ doel 19/ p. II-47

27

s

De leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen om meer te weten te komen over verschijnselen in de eigen leefomgeving.

Laat de leerlingen schematische tekeningen en/of animaties van toepassingen, procédés, productieprocessen … van recyclage, compostering … opzoeken via de computer.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Natuur/ Ruimte/ doel 51/ p. II-41

s

De leerlingen kunnen eenvoudige op hun niveau aangepaste Laat de leerlingen over een regio, streek, land … relevante informatie bronnen raadplegen om meer te weten te komen over de natuur opzoeken rond bevolking, industrie, reliëf, landschap … en hun onderlinge en het dagelijkse leven van de mensen in eigen streek, eigen land samenhang. en elders in de wereld. Leerplan Wereldoriëntatie/ Tijd/ doel 51/ p. II-31

s

De leerlingen kunnen aan de hand van eenvoudig, aan hun niveau aangepast bronnenmateriaal aspecten van het leven van mensen in een andere tijd reconstrueren en overeenkomsten en verschillen met het eigen leven aangeven.

Laat de leerlingen via een zoekmachine tekst-, audio- en beeldmateriaal van historische figuren, gebeurtenissen, feiten … opzoeken om maatschappelijke ontwikkelingen in kaart te brengen.

TV

3

De leerlingen kunnen de verschillende stappen van instructies die op het beeldscherm verschijnen uitvoeren voor het omgaan met informatie.

Leerplan Wiskunde/ Meten/ 2.4 Meten van tijd/ doel 17/ p. 227



Leerplan Wiskunde/ Meetkunde/ 3.6 Beweging en richting /alle doelen/ p. 291-292

Laat de leerlingen een uurtabel voor bus, tram of trein raadplegen via de website van De Lijn of de NMBS en laat hen hierbij de verschillende instructiestappen doorlopen om tot het gevraagde te komen, bv. treintraject Sint-Niklaas Î Brussel: vertrek omstreeks 8.30 u. te SintNiklaas en met zo weinig mogelijk overstappen.

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ Instructies T-A/ p. 110

l

De leerlingen kunnen instructies, die eerder zijn uitgevoerd onder begeleiding, op basis van visueel materiaal opnieuw uitvoeren zonder begeleiding. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ Instructies T-B/ p. 110

l

De leerlingen kunnen eenvoudige instructies bij opdrachten met ten hoogste vier duidelijk aangegeven en genummerde stappen - lezen en correct uitvoeren.

28

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ Instructies T-C/ p. 110

l

De leerlingen kunnen eenvoudige instructies bij opdrachten met ten hoogste vier stappen - lezen en correct uitvoeren. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ Instructies T-D/ p. 110

l

s

u

Laat de leerlingen op hun niveau elke instructie die op het scherm verschijnt met eigen woorden zeggen. Laat de leerlingen controleren of het uitvoeren van elke stap van de instructie het gewenste resultaat oplevert. - Indien niet, laat de leerlingen de instructie navertellen met eigen woorden en laat hen opnieuw uitvoeren. - Indien wel, laat de leerlingen naar de volgende instructiestap gaan.

De leerlingen kunnen instructies bij opdrachten lezen en correct uitvoeren. Ze kunnen lange instructies verdelen in kleinere stappen (deelinstructies). Leerplan Wereldoriëntatie:

zie competentie 2.

Leerplan Muzische Vorming/Media/ 2 Omgaan met opname-en weergavetoestellen/ doel 2.3/ p. VI-18

De kinderen kunnen voldoende informatie inwinnen over audiovisuele middelen om ze zelfstandig te hanteren.

Geef de kinderen voldoende tijd om met louter technische aspecten van de apparatuur te leren omgaan (verkenning van de bedieningssymbolen, uitproberen van de mogelijkheden ...). Maak vooraf, via een beurtrooster, inschrijflijst ... afspraken rond het gebruik van de toestellen. Laat kinderen informatiebronnen (handleiding, instructieboekje ...) raadplegen om de technische aspecten van toestellen te verkennen. Enige reserve is echter geboden: niet elke handleiding is zomaar bruikbaar (slechte, onvolledige vertaling enz.). Bied eventueel zelf een alternatieve gebruiksaanwijzing aan waarmee ze zelfstandig aan de slag kunnen.

TV

4

De leerlingen kunnen elektronische gegevensbestanden raadplegen om informatie op te zoeken en te verzamelen.

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.18 Tabellen en grafieken/ alle doelen/ p. 113-116

Laat de leerlingen elektronische tabellen en grafieken raadplegen en gebruiken als instapmateriaal bij je lessen rond tabellen en grafieken. Laat de leerlingen ook de grafieken aflezen, interpreteren, kritisch bekijken en beoordelen. Laat hen met de gegevens ook bewerkingen maken. Ga samen met de leerlingen op zoek naar goede websites die bruikbare tabellen en grafieken tonen, bv. website van het Nationaal Instituut voor de Statistiek.

Leerplan Wiskunde/ Meten/ 2.5 Meten van snelheid/ doel 6/ p. 229

29

De leerlingen kunnen verwoorden in welke situaties (bv. de snelheid van de wind) de snelheid wordt uitgedrukt in: - km per uur; - m per seconde; - de schaal van Beaufort, Mach. Ze kunnen dit lezen en noteren met afkortingen en symbolen: - km/u.; - m/sec. Leerplan Wiskunde/ Meten/ 2.4 Meten van tijd/ doel 17/ p. 227



Laat de leerlingen vanuit weerberichten op het internet de schaal van Beaufort raadplegen en interpreteren. Verzamel foto’s van bv. windstille zee, een surfer op de zee, verwoeste gebouwen, afgerukte bomen … en laat de leerlingen deze foto’s koppelen aan de Beaufortschaal.

Laat de leerlingen bij de voorbereiding van een klasuitstap, schoolreis … via de website van de NMBS, De Lijn … het trein- en/of bustraject plannen en uitwerken. Laat de leerlingen via de website van jullie bestemming (bv. Zoo,Technopolis …) de openings-en sluitingstijden opzoeken. Deze worden dan uiteraard gekoppeld aan het plannen van de reisweg en de uitstap. Ten slotte laat je de leerlingen het kostenplaatje berekenen per leerling.

Leerplan Wiskunde,/Meten/ 2.8 Geld/ doel 7/ p. 233

De leerlingen kennen benaderende prijzen van voorwerpen binnen

de eigen interessesfeer en kunnen die hanteren ter controle van Laat de leerlingen op websites van winkels en grootwarenhuizen prijzen (be-)rekeningen.

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.12 Aftrekken/ alle doelen/ p. 104

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.17 Werken met numerieke verhoudingen/ alle doelen/ p. 112

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.21 Cijferend aftrekken/ alle doelen/ p. 119

opzoeken van voorwerpen binnen hun eigen interessesfeer en de prijzen vergelijken. Laat ze op zoek gaan naar die winkel die de goedkoopste aanbiedingen in huis heeft en laat hen de prijsverschillen uitrekenen. Laat ze de korting, als die gegeven is in percent, uitrekenen en eventueel vergelijken met andere gelijkaardige aanbiedingen.

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.25 De zakrekenmachine/ alle doelen/ p. 123

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ Informatiedragers/ p. 129-133

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Spreken/ Informatiedragers/ p. 93-94 Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 1 Oriënteren op de tekst/ doel 5/

l

l

30 l

p. 48

De leerlingen kunnen de voornaamste vormkenmerken van teksten opnoemen en het gebruik van deze teksten omschrijven indien het gaat om: instructies; wervende teksten; nieuws; school- en studieteksten; schema's, tabellen en gegevensbestanden; fictie. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 1 Oriënteren op de tekst/ doel 6/ p. 48

Laat de leerlingen op het internet, digitale encyclopedie, video … zoeken

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 3.2a Woorden en uitdrukkingen begrijpen/

specifieke taak de verklaring van bepaalde woorden of begrippen op te zoeken.

naar tekstinformatie, foto’s of ander illustratief materiaal, waarmee ze hun De leerlingen kunnen non-fictionele teksten met duidelijke vormkenmerken rubriceren onder: instructies; wervende teksten; spreektaak kunnen ondersteunen. nieuws; school- en studieteksten; schema's, tabellen en Laat de leerlingen een verklarende woordenlijst raadplegen om voor een gegevensbestanden. doel 3/

p. 62

De leerlingen kunnen de betekenis van een gelezen woord of afkorting opzoeken in een schoolwoordenboek. Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ 4.1 Keuze van de passende woordenschat/

l

doel 7/

p. 51

De leerlingen kunnen een woordenboek gebruiken om alternatieven te zoeken voor een bepaald woord.

Leerplan Nederlandse Taal/ Taalbeschouwing/ 2 Reflecteren op de betekenis van

woorden/ doel 34/ p. 58

l

De leerlingen kunnen het woordenboek gebruiken om de betekenis van woorden, uitdrukkingen, zegswijzen en spreekwoorden op te zoeken.

s

Leerplan Wereldoriëntatie:

zie competentie 2.

Leerplan Muzische Vorming/ Media/ 1 Wat we over media kunnen leren/ doel 1.9/

u

p. VI-14

De kinderen weten dat de media verschillende functies kunnen hebben.

Laat de leerlingen via teletekst een programma op tv opzoeken.

Leerplan Frans/ lezen/ 4 Naslagwerken gebruiken/doelen 4.1 – 4.3/ p. 82

- De leerlingen leren een naslagwerk gebruiken om de vertaling

t

van Franse woorden op te zoeken. - De leerlingen leren een naslagwerk gebruiken om de vertaling

van Franse en/of Nederlandse woorden op te zoeken. - De leerlingen gebruiken een naslagwerk om de betekenis van woorden en/of bijkomende informatie op te zoeken.

TV

5

De leerlingen kunnen een zoekmachine hanteren om specifieke informatie op te zoeken en te verzamelen.

31

Leerplan Wiskunde/ Meten/ 2.2.3 Werken met conventionele maateenheden/ doelen 2-3/ p. 220

De leerlingen kunnen geschikte meetinstrumenten kiezen om respectievelijk lengte, inhoud en gewicht te meten (bv. het gewicht van een leerling meet ik met een personenweegschaal en niet met een vouwmeter). De leerlingen kunnen, in functie van wat ze willen meten en van de beoogde nauwkeurigheid, de geschikte maateenheid en het gepaste meetinstrument kiezen en correct gebruiken.

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ Inhoud verkennen/

p. 51-52

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 6.2 Samenvatten van informatieve teksten/ doel 1 en 5/ p. 102

l

s

Laat de leerlingen informatie opzoeken via elektronische kanalen om de betekenis van woorden uit een opgegeven gedichtje op te zoeken en te verwerken. - In het gedicht ‘Mon petit chat’ van M. Carême behandelen we de zinsnede “ … aimant le nougat et le chocolat … " o het woord chocolat is transparant en hoeft geen vertaling; o het woord nougat kunnen de leerlingen op verschillende manieren benaderen waarbij de vertaling via aangepaste software opgevraagd kan worden; o vervolgens kan de leerling de verklaring van het woord opzoeken in een verklarende elektronische woordenlijst; - De plaatsnaam Montélimar in datzelfde gedicht geeft aanleiding tot opzoekwerk in een passende cd-rom.

De leerlingen kunnen het thema van een korte informatieve tekst bepalen of afleiden. De leerlingen kunnen in een schema een aantal sleutelwoorden vervangen door een hoger begrip. Leerplan Wereldoriëntatie:

zie competentie 2.

Laat de leerlingen bij het meten verschillende meetinstrumenten gebruiken. Zorg ook voor minder gekende meetinstrumenten, zoals een curvimeter, een winkelhaak, een zwei … Als de leerlingen niet weten hoe ze die minder gekende instrumenten kunnen hanteren, laat ze het dan via een zoekmachine opzoeken. Laat hen daarna ook effectief ermee meten.

Laat de leerlingen een hoger of lager begrip intypen in functie van het aantal verkregen zoekresultaten. Laat ze daarbij ook rekening houden met de eigenheden van de zoekmachine (bv. +, -, en …). Maak afspraken met het schoolteam om slechts één (eventueel twee) zoekmachine(s) te gebruiken in de school.

SV

6

De leerlingen kunnen nagaan of de gevonden informatie overeenkomt met het doel van de zoekopdracht en sturen eventueel hun zoekproces bij.

Leerplan Wiskunde/ Meten/ 2.6 Meten van temperatuur/ doel 8/ p. 231

De leerlingen weten dat er naast de temperatuurschaal in

Celsius (°C) ook een temperatuurschaal in Fahrenheit (°F) is. Ze kunnen een omrekeningstabel tussen beide schalen lezen.

32 Leerplan Wiskunde/ Meten/ 2.8 Geld/ doel 9/ p.233

De leerlingen kunnen eenvoudige omrekeningstabellen voor vreemde munten lezen. Ze stellen daarbij vast dat de verhouding tussen verschillende valuta’s (in tegenstelling tot bv. lengtematen) niet vast is.

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 6.1 De informatie controleren, evalueren en integreren/ p. 99-103

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ 3.1 Selecteren van informatie/ p. 43-45

Laat de leerlingen, indien de situatie zich voordoet (bv. bosbranden in Californië), de relatie tussen de schaal van Fahrenheit en Celsius opzoeken op het internet met behulp van een zoekrobot. Ze moeten niet zelf de omzettingen van Fahrenheit naar Celsius en omgekeerd kunnen berekenen maar wel een omrekentabel kunnen hanteren. Het zal dus belangrijk zijn dat zij een website vinden waar dit zonder problemen kan. Indien de leerlingen leemtes en onduidelijkheden m.b.t. het verzamelde materiaal ontdekken, laat hen dan de opdracht hertalen naar een andere opdracht, bv. interview met iemand die meer informatie kan geven. Laat leerlingen, indien een en ander niet duidelijk is, hun gevonden informatie opnieuw raadplegen.

Laat de leerlingen een omrekeningstabel zoeken op internet in het kader van een reis naar het buitenland (bv. sneeuwklassen in Zwitserland …) en laat hen prijzen in Zwitserse frank omzetten in euro, al dan niet met behulp van een zakrekenmachine. Laat ze ook nadenken over mogelijke alternatieven, bv. krant raadplegen, e-mail naar tante in Zwitserland, informeren bij een plaatselijk bankkantoor …

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 2 de inhoud verkennen/ doel 5/ p. 52

l

De leerlingen kunnen,indien een aantal teksten en een aantal vragen zijn gegeven, zo vlug mogelijk uitzoeken op welke plaatsen welke vragen worden beantwoord. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 2 de inhoud verkennen/ doel 9/ p. 53

l

De leerlingen kunnen vragen stellen waarop ze een antwoord hopen te vinden in de tekst. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 2 de inhoud verkennen/ doel 10/ p. 53

l

De leerlingen kunnen de verkennende inhoudsvragen beantwoorden indien ze vooraf worden gesteld.

Tijdens een zoekopdracht gaan de leerlingen na of ze in de lijst met zoekresultaten de gewenste informatie hebben gevonden.

s

u

SV

Leerplan Wereldoriëntatie: zie

competentie 2.

Leerplan Muzische Vorming/ Media/ 3 Hoe we met media kunnen creëren/ doel 3.1/ p. VI-22

De kinderen maken combinaties tussen beelden en/of geluiden.

7

Laat de leerlingen geluid en beelden zoeken. Laat die beelden dan op hun beurt weer ondertitelen zodat het geheel een gevoel weergeeft (bv. bij computerpresentatie). Laat de leerlingen een presentatie maken waarbij de boodschap van de zender niet is afgestemd op de ontvanger. Zo kunnen heel grappige situaties ontstaan, bv. tandpastareclame waarbij een slijkerig goedje uit de tube komt, een tramhalte op het poolijs, water naar de zee dragen …

De leerlingen kunnen de meest gepaste informatiebronnen kiezen om bepaalde gegevens zo efficiënt mogelijk te vinden.

Leerplan Wiskunde/ Meetkunde/ 3.7 Viseerlijnen en schaduw/ doel 6/ p. 293

De leerlingen kunnen fenomenen i.v.m. licht en schaduw

(bv. zons- en maansverduistering) verklaren en op een schets 33

weergeven.

Laat de leerlingen via het internet of een multimediale encyclopedie meer informatie zoeken over zons- en maansverduisteringen. Laat hen daarvoor zeker een website of encyclopedie hanteren waarbij deze fenomenen i.v.m. licht en schaduw via een animatie, een reeks opeenvolgende foto’s, videofragmenten … duidelijk worden uitgelegd.

Leerplan Wiskunde/ Meetkunde/ 3.7 Viseerlijnen en schaduw/ doel 2 en 4/ p. 293

De leerlingen kunnen in concrete situaties experimenteren met viseerlijnen (bv. bij verstoppertje spelen). De leerlingen kunnen viseerlijnen hanteren om op tekeningen aan te geven waar schaduw valt of om na te gaan wat er vanuit een bepaald standpunt zichtbaar is (rekening houdend met obstakels).

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ 2.1 Informatie verzamelen/ p. 38-42

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 7 Reflecteren op het lezen /doel 5.4/ p. 105

l

De leerlingen kunnen in geval van een moeilijk of vreemd woord de betekenis opzoeken in een woordenboek.

s


zie competentie 2.

Laat de leerlingen het principe van de dodehoekspiegel onderzoeken via een gepaste informatiebron, bv. vragen aan een vrachtwagenchauffeur, raadplegen van folders van Belgisch Verkeersinstituut, via een zoekrobot, via een website. Laat verschillende groepen van leerlingen informatiebronnen raadplegen (digitale encyclopedie, informatieboek, internet, video …). Laat hen de effectiviteit (tijd en bruikbaarheid van info) vergelijken. Laat de leerlingen een gegeven onderwerp op het internet via de zoekfunctie opzoeken. Laat ze vervolgens met gerichte vragen de meest relevante informatiebron raadplegen.

Leerplan Muzische Vorming/ Media/ 2 Omgaan met opname-en weergavetoestellen/ doel 2.5/ p. VI-18

u

SV

Laat de leerlingen zelf kiezen uit de mogelijkheden om muziek te vinden die

De kinderen kunnen boodschappen overbrengen via verschillende ze voor een taak zullen gebruiken, bv. cd-speler, cassettespeler, media, rekening houdend met hun verschillende mogelijkheden en platenspeler, mp3-speler, radio, muziekinstrumenten … beperkingen.

8

De leerlingen kunnen een informatiebron raadplegen op de meest aangewezen manier.

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 5 Informatiedragers T-B/ p. 130

l

De leerlingen kunnen beelddiagrammen aflezen die betrekking hebben op concrete situaties. De leerlingen kunnen informatie opzoeken in eenvoudige informatiedragers als beeldwoordenboeken, lesroosters, schoolagenda's. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 5 Informatiedragers T-C/ p. 130

34

l

De leerlingen kunnen de betekenis van woorden opzoeken in het schoolwoordenboek. Ze kunnen gegevens aflezen in enkelvoudige tabellen: de dienstregeling van een busdienst, de openingstijden van winkels, bibliotheken en zwembaden, inhoudsopgaven in boeken. De leerlingen kunnen de informatie aflezen in beelden staafdiagrammen.

Laat de leerlingen bij het raadplegen van een elektronische informatiedrager aanvullende informatie zoeken door gebruik te maken van gemarkeerde woorden in een tekst (hyperlinks). Laat de leerlingen op de website van het KMI de weertabellen raadplegen en er de essentiële informatie van opvragen, zodat ze die kunnen vergelijken met eigen waarnemingen. Laat de leerlingen bij het raadplegen van een elektronische encyclopedie aanvullende informatie zoeken door gebruik te maken van sleutelwoorden (trefwoorden).

Laat de leerlingen bij het raadplegen van een elektronische encyclopedie De leerlingen kunnen het woordenboek gebruiken. Ze kunnen snel gerichter informatie zoeken door gebruik te maken van synoniemen, hogerliggende of onderliggende begrippen. en efficiënt informatie zoeken in encyclopedieën en Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 5 Informatiedragers T-D/ p. 130

l

s

themaboeken voor de jeugd. De leerlingen kunnen de informatie aflezen in beeld-, staaf-, lijnen cirkeldiagrammen. De leerlingen kunnen de informatie aflezen in samengestelde tabellen (kruistabellen, sportuitslagen), in de telefoon- en de treingids. Leerplan Wereldoriëntatie:

zie competentie 2.

Laat de leerlingen op elektronische informatiedragers de verschillende wijzen gebruiken om informatie te vinden: invoeren van een trefwoord, opvragen van een woordenlijst door invoer van enkele beginletters, gebruikmaken van relevante links in een tekst, boomstructuur …

SV l

9

De leerlingen kunnen verzamelde informatie selecteren, ordenen en bewaren.

Leerplan Wiskunde/ alle domeinen

Laat de leerlingen interessante websites opslaan in ‘favorieten’ en laat ze daarbij ook submappen maken, bv. wiskunde: getallen, meten, meetkunde/ wiskunde en kunst/ wiskunde en oefeningen/ wiskunde en geleerden/ …

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ 3 Bewerken van informatie/ p. 42-48 Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 3 Nieuws T-C/ p. 120

l

De leerlingen kunnen de informatie in eenvoudige en voor hen bestemde artikelen op een persoonlijke wijze ordenen en deze op basis van de eigen mening beoordelen. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 3 Nieuws T-D/ p. 120

l

De leerlingen kunnen de informatie in voor ze bestemde artikelen op een persoonlijke wijze ordenen en deze gestructureerd weergeven.

Laat de leerlingen een selectie maken in het gevonden tekst-, beelden geluidsmateriaal op basis van eigen criteria. Laat de leerlingen hun documenten op een persoonlijke en gestructureerde manier opslaan door het aanmaken van relevante mappen en bestanden.

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 4 School en studieteksten T-D/ p. 123

35

l

s

De leerlingen kunnen in voor hen bestemde school- en studieteksten de voornaamste informatie terugvinden en deze gestructureerd weergeven. Leerplan Wereldoriëntatie:

zie competentie 2.


Laat de leerlingen een reeks (digitale) foto’s ordenen naar eigen smaak en er met geïmproviseerde instrumenten muziek bij maken.

u

De kinderen kunnen zelf combinaties van beelden en/of geluiden maken.

A

10 De leerlingen maken spontaan, verantwoord en doelbewust gebruik van elektronische informatiebronnen.


Als leerlingen problemen ondervinden bij hun wiskundehuiswerk of het voorbereiden van hun wiskundetoetsen, wijs hen er dan op dat zij eventueel samen met hun ouders de website van het Freudenthalinstituut, de website die bij de methode hoort of de cd-rom van de methode … kunnen raadplegen om ze verder op weg te zetten.

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 5 Informatiedragers T-B/ p. 130

l

De leerlingen kunnen beelddiagrammen aflezen die betrekking hebben op concrete situaties. De leerlingen kunnen informatie opzoeken in eenvoudige informatiedragers als beeldwoordenboeken, lesroosters, schoolagenda's. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 5 Informatiedragers T-C/ p. 130

l

De leerlingen kunnen de betekenis van woorden opzoeken in het schoolwoordenboek. Ze kunnen gegevens aflezen in enkelvoudige tabellen: de dienstregeling van een busdienst, de openingstijden van winkels, bibliotheken en zwembaden, inhoudsopgaven in boeken. De leerlingen kunnen de informatie aflezen in beelden staafdiagrammen. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 5 Informatiedragers T-D/ p. 130

36

l

De leerlingen kunnen het woordenboek gebruiken. Ze kunnen snel en efficiënt informatie zoeken in encyclopedieën en themaboeken voor de jeugd. De leerlingen kunnen de informatie aflezen in beeld-, staaf-, lijnen cirkeldiagrammen. De leerlingen kunnen de informatie aflezen in samengestelde tabellen (kruistabellen, sportuitslagen), in de telefoon- en de treingids. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 4 School en studieteksten T-A/ p. 123

l

De leerlingen kunnen de naam zeggen van de afgebeelde personen uit hun onmiddellijke omgeving en hun uiterlijke kenmerken opnoemen. Ze kunnen afbeeldingen van dieren, planten en voorwerpen uit hun leefwereld benoemen en een paar kenmerken ervan opnoemen. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 4 School en studieteksten T-B/ p. 123

l

De leerlingen kunnen in eenvoudige teksten over personen, dieren, planten en objecten de voornaamste informatie terugvinden. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 4 School en studieteksten T-C/ p. 123

l

De leerlingen kunnen in teksten over personen, dieren, planten en objecten de voornaamste informatie terugvinden en het kenmerkende ervan vergelijken met andere personen, dieren, planten of objecten.

Spoor de leerlingen aan om informatie op te zoeken via een elektronische encyclopedie of het internet als voorbereiding op een spreekopdracht. Zorg ervoor dat op de klascomputers passende naslagwerken beschikbaar zijn bij het starten van een taak. Naar aanleiding van een besproken boek spoor je leerlingen aan om bijkomende informatie op te zoeken over de jeugdauteur.

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 4 School en studieteksten T-D/ p. 123

l l

De leerlingen kunnen in voor hen bestemde school- en studieteksten de voornaamste informatie terugvinden en deze gestructureerd weergeven. Leerplan Nederlandse Taal/ Spreken/ 2 Informatie verzamelen en bewerken/ p. 28-34 Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 6 Fictie T-C/ p. 137

l

De leerlingen kunnen in de openbare bibliotheek en onder leiding van de leraar of het bibliotheekpersoneel boeken zoeken die hun voorkeur hebben. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 6 Fictie T-D/ p. 137

l

u

37

t

De leerlingen kunnen in de openbare bibliotheek boeken vinden die hun voorkeur hebben. Leerplan Muzische Vorming/ Media/ 3 Hoe we met media kunnen creëren/doel 3.7/ p. VI-24

De kinderen kunnen verschillende media gebruiken om een boodschap over te brengen. Leerplan Frans/ lezen/ 4 Naslagwerken gebruiken/doel 4.4/ p. 82

De leerlingen gebruiken spontaan naslagwerken.

Leren Leren/ ET 2

w

De leerlingen kunnen op systematische wijze verschillende informatiebronnen op hun niveau zelfstandig gebruiken. Leren Leren/ ET 3

w

De leerlingen kunnen op systematische wijze samenhangende informatie verwerven en gebruiken. Leren Leren/ ET 6

w

De leerlingen kunnen op hun niveau leren met nauwkeurigheid, efficiëntie, wil tot zelfstandigheid, voldoende zelfvertrouwen, voldoende weerbaarheid, houding van openheid, kritische zin.

Laat de leerlingen eenzelfde activiteit (bv. een leeruitstap) vastleggen op verschillende manieren die ze zelf kiezen, bv. (digitaal) fototoestel, cassettespeler, (digitale) videocamera … Spoor de leerlingen aan om spontaan de vertaling van een woord – indien het niet af te leiden is uit de context – op te zoeken in een elektronisch woordenboek. Laat de leerlingen via aangepaste software en beeldtaal gerichte informatie opzoeken en het resultaat verwoorden/meedelen aan de juf of klasgenoten. - Een kleuter heeft een probleem om een tractor te tekenen: staan de kleine wielen nu vooraan of achteraan? Via digitale foto’s van ‘de boerderij’ zoekt hij een model op. Met de afdruk komt hij terug naar de juf. - Via de programmamatrix vinden we het programma waar ‘Bolle Gijs’ afval verzamelt. De kleuters kunnen zelfstandig het juiste afval selecteren op het scherm en de gepaste afvalfracties ‘slepen’ naar de buik van ‘Bolle Gijs’. Nadien wordt het resultaat besproken met de juf of de groep.

A

11 De leerlingen vermelden de bronnen die ze gehanteerd hebben. Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ 4.5 Tekststructuur op teksten alineaniveau/ doel 5/ p. 76

l

De leerlingen kunnen vormkenmerken gebruiken voor het aanbrengen van structuur in een tekst.

s


w

Leren Leren:

A

zie competentie 2.

zie competentie 10.

12 De leerlingen nemen een kritische houding aan tegenover de beschikbare informatie. Leerplan Wiskunde/ domeinoverschrijdend gedeelte 2 Wiskundeattitudes/ 2.2 Kritische houding/ p. 41-42

38

De leerlingen ontwikkelen een kritische houding ten aanzien van allerlei cijfermateriaal, tabellen, berekeningen waarvan in hun omgeving bewust of onbewust gebruik (misbruik) gemaakt wordt om mensen te informeren, te overtuigen, te misleiden … Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.18 Tabellen en grafieken/ doel 30/ p. 116

De leerlingen kunnen verschillende grafische voorstellingen van

dezelfde gegevens met elkaar vergelijken en kritisch beoordelen.

l l

Laat de leerlingen de website die ze bij een schriftelijk uitgewerkte opdracht gebruikt hebben als informatiebron, in de bibliografie opnemen.

Laat de leerlingen verschillende grafische voorstellingen van een en dezelfde realiteit, die ze raadpleegden via het internet, kritisch met elkaar vergelijken. - Beginnen beide assen bij nul ? - Hanteren beide grafieken hetzelfde interval? - Hoe breed is de X-as? Zien we hier verschillen? - Hoe hoog is de Y-as? Merken we hier verschillen? - …

Leerplan Nederlandse Taal/ Richtsnoer/ Algemene doelstellingen van de taalopvoeding/ p. 43-44 Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 4 Objectief en subjectief taalgebruik/ doel 10/ p. 95

De leerlingen kunnen in teksten op hun niveau de feiten en de meningen aanduiden.

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 6 Informatie controleren en evalueren/ p. 99101

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 5 De bedoeling van de schrijver achterhalen/ p. 97-98

Laat de leerlingen in e-mails met leeftijds- of klasgenoten het onderscheid maken tussen gebeurtenissen en de meningen van de schrijver.

l

l

l

l

l 39 l

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 6.1 Informatie controleren en evalueren/ doel 1/ p. 101

De leerlingen kunnen in een tekst argumenten vinden die de stellingen van de schrijver ondersteunen.


De leerlingen kunnen in een tekst uitspraken aanwijzen die met elkaar in tegenspraak zijn. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 6.1 Informatie controleren en evalueren/ doel 3/ p. 101

De leerlingen kunnen bepalen of een conclusie juist is op basis van in de tekst vermelde argumenten.


De leerlingen kunnen de betrouwbaarheid van de informatie vaststellen.


De leerlingen kunnen hun oordeel geven over de inhoud van een tekst en hun argumenten daarvoor opgeven. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 6.1 Informatie controleren en evalueren/ doel 7/ p. 101

De leerlingen kunnen een oordeel geven over de uitwerking van de inhoud van een tekst.


De leerlingen kunnen een oordeel geven over de duidelijkheid wat betreft structuur van een tekst.


l

De leerlingen kunnen een oordeel geven over de vormaspecten die de schrijver hanteert, als woordkeus, zinsbouw en beeldspraak. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 2 Wervende teksten T-B/ p. 116

l

De leerlingen kunnen reclameteksten onderscheiden van andere teksten.

Laat de leerlingen achterhalen waarom een onbekende volwassene ze een email stuurde. Laat de leerlingen aan de hand van informatie over de oorsprong van een artikel of de schrijver een vermoeden uitspreken over de betrouwbaarheid hiervan. Laat de leerlingen bij het zoeken van informatie op het web vaststellen dat informatie van een site geheel of gedeeltelijk in tegenspraak is met de informatie van een andere site of met informatie van andere bronnen zoals bv. hun leerboek. Laat de leerlingen een oordeel uitspreken over: de bruikbaarheid van opgezochte informatie voor eigen werkstukken of in functie van zelf vooropgestelde doelstellingen (=inhoud); de bruikbaarheid van een tekststructuur of vormkenmerken wanneer tekst(delen) worden overgenomen uit een site of een elektronisch bestand. Laat de leerlingen reclameteksten op televisie, in e-mail of op websites onderscheiden van informatieve teksten of van fictie. Laat de leerlingen in een reclametekst die aan hen gericht is de blikvangers en ‘verleiders’ aanwijzen, zodat ze zich bewust worden van de mogelijke invloed van de tekst op hun handelen.

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 2 Wervende teksten T-C/ p. 116

l

De leerlingen kunnen gepast reageren op voor hen bestemde uitnodigingen van instanties. Ze kunnen er de expliciet vermelde argumenten in aanwijzen. De leerlingen kunnen de in het oog springende aspecten van reclame aanduiden door reclameteksten te vergelijken met nieuws (rapporterende en beschouwende teksten). Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 2 Wervende teksten T-D/ p. 116

l

De leerlingen kunnen persoonlijke uitnodigingen en voor hen bestemde uitnodigingen van instanties kritisch lezen. De leerlingen kunnen een kritische houding aannemen tegenover reclame en advertenties die voor hen bestemd zijn. Ze kunnen de impliciet vermelde argumenten aanduiden indien het gaat om suggesties, geruststellingen, verrassingen of beloften. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 3 Nieuws T-C/ p. 120

l 40

De leerlingen kunnen de informatie in eenvoudige en voor hen bestemde artikelen op een persoonlijke wijze ordenen en deze op basis van de eigen mening beoordelen. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 3 Nieuws T-D/ p. 120

l

De leerlingen kunnen de informatie in voor hen bestemde artikelen op een persoonlijke wijze ordenen en deze gestructureerd weergeven. Leerplan Wereldoriëntatie/ Mens/ 2 Sociale Vaardigheden/ 2.7 Kritisch zijn en een eigen mening formuleren/ doel 6/ p IV-20.

s

De leerlingen kunnen kritisch nadenken over bepaalde maatschappelijke toestanden.

s


zie competentie 2.

Leerplan Muzische Vorming/ Media/ 1 Wat we over media kunnen leren/ doel 1.15/ p. VI-14

u

De kinderen weten dat beelden en/of geluiden verschillend geïnterpreteerd kunnen worden afhankelijk van de invalshoek waarmee de ontvanger tegen de boodschap aankijkt.

Verdeel de klas in twee groepen. Groep A krijgt een foto van een meisje met een baby in de hand met als titel ‘Jonge dief’. Groep B krijgt dezelfde foto met als titel ‘Meisje redt baby’. Laat beide groepen hun gevoelens verwoorden bij de foto en laat de resultaten vergelijken. Laat de leerlingen opnames van eenzelfde nieuwsfeit uitgezonden door verschillende zenders vergelijken en de gelijkenissen en verschillen verwoorden wanneer het gaat over eventuele vooroordelen, het gebruik van sensatie …


u

De kinderen zien in dat relaties tussen beeld en/of geluid(en) de subjectieve weergave van de werkelijkheid kunnen beïnvloeden.


u

De kinderen zien in dat beelden, geluiden en boodschappen een subjectieve weergave van de werkelijkheid zijn.

w

Leren Leren:

A

zie competentie 10.

13 De leerlingen tonen bereidheid en volharding bij het zoeken naar informatie.

41

Leerplan Wereldoriëntatie/ Mens/ 2 sociale vaardigheden/ 2.8 De leerlingen kunnen zich op een assertieve wijze voorstellen/ doel 4/ p IV-20

s

De leerlingen tonen in concrete situaties voldoende zelfvertrouwen, gebaseerd op kennis van het eigen kunnen.

s


w

Leren Leren:

A

Laat de leerlingen voldoende lang experimenteren met combineren van diverse media. Grosso modo is de gang van zaken: bewustworden van de mogelijkheden (observeren - bespreken), zelf experimenteren en genieten van de eigen vondsten, deze tonen aan de anderen en kritisch vergelijken. Bv. eenzelfde foto van een kasteel kan, door hen een andere geluidsachtergrond te geven, spookkasteel zijn, een sprookjeskasteel, een chique villa … Laat de leerlingen een passende titel bedenken bij een beeld- of geluidsfragment. Laat de titels vergelijken. Concludeer dat ieder bij het beeld- of geluidsfragment een andere titel bedacht en laat hun keuze motiveren.

14

Laat de leerlingen de nodige tijd en ruimte om efficiënt en effectief te leren omgaan met zoekmachines om doelgericht gewenste informatie te achterhalen.

zie competentie 2.

zie competentie 10.

De leerlingen streven naar orde, nauwkeurigheid en systematiek bij het raadplegen, verzamelen, selecteren, ordenen en bewaren van informatie.

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Richtsnoer/ Algemene doelstellingen van de taalopvoeding/ p. 43-44

w

Leren Leren:

zie competentie 10.

Laat de leerlingen steekkaarten waarop instructies staan, hanteren om op een doelgerichte wijze informatie te raadplegen, te verzamelen, te selecteren, te ordenen en te bewaren.

COMMUNICATIEKANAAL K

l

s

1

De leerlingen kunnen diverse elektronische communicatiekanalen benoemen.

Leerplan Nederlandse Taal/ Taalbeschouwing/ 2 Reflecteren op de betekenis van woorden/ doel 1/ p. 55

De leerlingen ontdekken en ervaren dat woorden verwijzen naar objecten, handelingen, kenmerken van objecten en handelingen ... Leerplan Wereldoriëntatie/ Technologie/ 1 Basisinzichten techniek/ doel 30/ p. III-16

De leerlingen kunnen in hun omgeving informatieverwerkende toepassingen herkennen.

42


u De kinderen beseffen dat hun wereld doordrongen is met audiovisuele boodschappen.

K

2

Laat de leerlingen regelmatig de basisterminologie i.v.m. ICT functioneel gebruiken in de dagelijkse klaspraktijk (zie lijst basisterminologie).

Laat de leerlingen verschillende begrippen in verband met elektronische communicatie aan elkaar toelichten bij het opzetten van correspondentie. Integreer media op een functionele wijze in reeds bestaande hoeken en in je courante lesactiviteiten: - kranten in de leeshoek; - computer in de schrijfhoek; - diaprojector in de schilderhoek; - foto’s van een behandeld project doormailen naar een school of op de schoolwebsite zetten; - ...

De leerlingen kunnen de voor- en nadelen van elektronische t.o.v. traditionele communicatiemiddelen verwoorden.

Leerplan Muzische Vorming/ Media/ 4 Hoe we met media omgaan/ doel 4.8/ p. VI-32

u De kinderen kennen een relativerende plaats toe aan het massale media-aanbod.

Laat de leerlingen inzien dat het gebruik van e-mail goedkoper is dan een gewone telefoonlijn en leer hen kiezen welk van beide in een bepaalde context het meest aangewezen is ...

K

l

l

3

De leerlingen weten dat iemand via elektronische communicatiekanalen zich anders kan voordoen dan dat hij/zij in werkelijkheid is.

Leerplan Nederlandse Taal/ Richtsnoer/ § 7 en 8 Algemene doelstellingen van de taalopvoeding/ p. 43-44 Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 6.1. Informatie controleren en evalueren/ doel 2/ p. 101

De leerlingen kunnen in een tekst uitspraken aanwijzen die met elkaar in tegenspraak zijn. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 6.1. Informatie controleren en evalueren/ doel 4/ p. 101

l

l 43 s

K

s

De leerlingen kunnen de betrouwbaarheid van de informatie vaststellen.


De leerlingen kunnen hun oordeel geven over de inhoud van een tekst én hun argumenten daarvoor opgeven. Leerplan Wereldoriëntatie/ Mens/ 1.2 Sociale Cognitie. Jezelf in de gevoelens, gedachten, bedoelingen van de andere(n) verplaatsen (‘perspectief nemen’) en hiermee (op cognitief niveau) rekening houden/ doel 8/ p. IV-10

De leerlingen beseffen dat hun indruk van iemand voor verandering vatbaar is.

4

Maak samen met de leerlingen concrete afspraken in verband met het al dan niet doorgeven van persoonlijke gegevens uit de privé-sfeer.

De leerlingen zijn zich ervan bewust dat computerbestanden computervirussen kunnen bevatten.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Technologie/ 1 Basisinzichten techniek/ doel 32/ p. III-16

De leerlingen weten dat ze bepaalde voorschriften in acht moeten nemen bij het gebruik van technische toestellen. Leerplan Wereldoriëntatie/ Technologie/ 3 Attitudes/ doel 5/ p. III-20

s

Laat de leerlingen verschillende informatiebronnen die ze via het internet geraadpleegd hebben over een gegeven onderwerp met elkaar vergelijken. Laat hen vervolgens conclusies trekken uit deze vergelijking.

De leerlingen kunnen veilig en zorgvuldig omgaan met technische constructies, voorwerpen en informatieverwerkende toepassingen.

Wijs de leerlingen in functie van bescherming tegen computervirussen op het belang van het onderscheiden van bekende en onbekende correspondenten bij het ontvangen van elektronische post.

TV

l

5

De leerlingen kunnen een elektronisch bericht opstellen, versturen en ontvangen.

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven - Correspondentievaardigheden/ Formulieren T-C/ p. 126

De leerlingen kunnen een formulier invullen met informatie over henzelf.

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven - Correspondentievaardigheden/ Formulieren T-D/ p. 126

l

De leerlingen kunnen een formulier invullen met informatie over henzelf, hun situatie en activiteiten.

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven - Correspondentievaardigheden/ Brieven T-C/ p. 129

l

De leerlingen kunnen een inleiding en een slot schrijven bij een mededelende brief aan leeftijdsgenoten. Ze kunnen een brief schrijven aan een klasgenoot om een belevenis over te brengen.

44

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven - Correspondentievaardigheden/ Brieven TD/ p. 129

l

De leerlingen kunnen een inleiding en een slot schrijven bij een brief aan een bekende. Ze kunnen een brief schrijven aan een bekende om een persoonlijke boodschap of een belevenis over te brengen.

Laat de leerlingen een elektronisch formulier invullen met informatie over henzelf, hun situatie en hun activiteiten. Laat de leerlingen via e-mail : - zichzelf voorstellen aan een e-mail-vriend(in); - vragen stellen en antwoorden formuleren aan een e-mail vriend(in); - eenvoudige mededelingen, uitnodigingen … opstellen en versturen; -…

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven - Correspondentievaardigheden/ School- en studieteksten T-C/ p. 108

l

De leerlingen kunnen schriftelijk antwoorden op vragen over verwerkte inhouden in enkelvoudige zinnen.

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven - Correspondentievaardigheden/ School- en studieteksten T-D/ p. 108

l

s

De leerlingen kunnen schriftelijk antwoorden op vragen over verwerkte inhouden in relevante en goed gestructureerde zinnen. Leerplan Wereldoriëntatie/ Technologie/ 1 Basisinzichten techniek/ doel 31/ p. III-16

De leerlingen leren effectief met informatica en informatieverwerking omgaan.

Laat de leerlingen zelfstandig een elektronische vraag, antwoord of bericht opstellen en verzenden.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Ruimte/ doel 68/ p. VII-39

s

Leerplan Frans tweede en derde graad/ 2.4 Schrijven, 2 Informatie selecteren en schrijven/ doel 2.1 p. 94

t

De leerlingen selecteren informatie en schrijven deze correct voor zichzelf of voor anderen over.

TV

Laat de leerlingen informatie elektronisch opvragen bij een bevoegde

De leerlingen kunnen de eigen streek en twee andere streken in instantie, een toeristisch informatiebureau, een cultureel centrum, een België situeren op een kaart en de relatie beschrijven tussen de correspondentieschool … voor het uitwerken van een werkstuk of voor een omgeving en aspecten van het dagelijkse leven van de mensen. extra-murosactiviteit.

6

Laat de leerlingen mededelingen, opdrachten of vragen op elektronische wijze aan elkaar versturen (bv. uitwisseling met een Waalse partnerschool).

De leerlingen kunnen efficiënt communiceren met behulp van de gangbare communicatiemiddelen.


45

Laat de leerlingen op de website van het Freudenthalinstituut maandelijks deelnemen aan de wedstrijd/vraag van de maand. Laat de leerlingen via diezelfde website voor hen prangende vragen i.v.m. wiskunde op de ‘RekenFaq’ zetten en laat hen ook vragen van anderen beantwoorden.

Leerplan Nederlandse Taal/ Spreken - Gespreksvaardigheden/ Telefoongesprekken

l

T-B, T-C, T-D/ p. 126-128

De leerlingen kunnen een telefoongesprek voeren over concrete situaties met (on)bekende volwassenen of met leeftijdsgenoten. Leerplan Nederlandse Taal /Schrijven/ Wervende teksten T-D/ p. 99

l

De leerlingen kunnen een oproep,een uitnodiging richten aan leeftijdsgenoten. Ze zijn daarbij in staat om te onderscheiden welke informatie essentieel, facultatief of overbodig is. De leerlingen kunnen technieken aanwenden om de lezer te overtuigen. De leerlingen kunnen door middel van een aangepaste lay-out het wervende karakter van de tekst verhogen. Leerplan Wereldoriëntatie/ Ruimte/ doel 68/ p. VII-39

s

Laat de leerlingen een verslag van een project via e-mail kenbaar maken aan leeftijdsgenoten in andere scholen. Laat ze via e-mail andere kinderen van de school op de hoogte brengen van en uitnodigen voor bv. een toneelopvoering.

Laat de leerlingen informatie elektronisch opvragen bij een bevoegde

De leerlingen kunnen de eigen streek en twee andere streken in instantie, een toeristisch informatiebureau, een cultureel centrum, een België situeren op een kaart en de relatie beschrijven tussen de correspondentieschool … voor het uitwerken van een werkstuk of voor een omgeving en aspecten van het dagelijkse leven van de mensen. extra-murosactiviteit.

u

t

TV


De kinderen kunnen een boodschap overbrengen.

Leerplan Frans:

7

Laat de leerlingen verbale boodschappen in computerpresentaties versterken met passende geluidsfragmenten, bv. een geluidsfragment met klappertandende kinderen laat aanvoelen hoe koud het wel was. Moeilijk te vatten verbale boodschappen worden in beeldtaal weergegeven: één beeld zegt meer dan duizend woorden.

zie competentie 5.

De leerlingen kunnen een werkstuk presenteren met behulp van gepaste software.

Leerplan Wiskunde/ Meetkunde/ Vormleer 3.1 Vormen beschrijven, herkennen, construeren, benoemen en classificeren/ doel 4/ p. 280

De leerlingen kunnen een beperkt aantal geometrische figuren

globaal herkennen en intuïtief benoemen en classificeren:

vierkanten, rechthoeken, driehoeken, cirkels (rondjes), eieren (eivormig), ‘vierkante’ blokjes (kubussen), ballen (bollen) …

46

Leerplan Wiskunde/ Meetkunde/ Vormleer 3.1 Vormen beschrijven, herkennen, construeren, benoemen en classificeren/ doel 7/ p. 281

De leerlingen kunnen volgende begrippen correct hanteren: rechte lijnen, kromme lijnen, evenwijdige en snijdende rechten, zijde, hoek, hoekpunt, benen van een hoek, rechte hoek, scherpe hoek, stompe hoek, lijnstuk, punt, diagonaal, loodrecht, loodlijn, horizontaal, verticaal, schuin, lengte (basis), breedte (hoogte), straal, diameter (middellijn), middelpunt, omtrek, oppervlakte, volume (inhoud), ribbe, grondvlak, bovenvlak, zijvlak, kruisende lijnen en rechten. Leerplan Wiskunde/ Meetkunde/ Vormleer 3.1 Vormen beschrijven, herkennen, construeren, benoemen en classificeren/ doel 9/ p. 281

De leerlingen kunnen globaal een aantal driedimensionale

geometrische figuren herkennen en benoemen: kubus, balk, piramide, bol, cilinder, prisma, kegel. Leerplan Wiskunde/ Meetkunde/ Vormleer 3.1 Vormen beschrijven, herkennen, construeren, benoemen en classificeren/ doel 11/ p. 282

De leerlingen kunnen volgende termen correct hanteren: vlakke figuur, veelhoek, lichaam, veelvlak.

Laat de leerlingen hun vijf favoriete tekeningen van Escher presenteren met gepaste software.

Leerplan Wiskunde/ Domeinoverschrijdende gedeelte/ 2 Wiskundeattitudes, 2.1 Waardering voor menselijke inventiviteit/ p. 40-41

De leerlingen brengen waardering op voor wiskunde als dimensie van menselijke inventiviteit.

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Spreken/ 3.6 Het spreken ondersteunen: gebruikmaken van non-verbale elementen/ doel 2/ p. 55

De leerlingen kunnen gebruikmaken van beeldmateriaal.


l

l

Laat de leerlingen, wanneer ze de techniek van het maken van presentaties via de computer beheersen, presentaties functioneel gebruiken bij het voorstellen van een werkstuk.

De leerlingen kunnen, wanneer zij gebruikmaken van een informatiedrager, met eigen woorden verduidelijken voor de luisteraar wat ze waar hebben opgezocht.

Leerplan Nederlandse Taal/ Spreken/ 3.6 Het spreken ondersteunen: gebruikmaken van non-verbale elementen/ doel 7.2/ p. 56

De leerlingen kunnen gebruikmaken van geluidsopnames.

47

Laat de leerlingen uit de veelheid van verzamelde informatie over het leven in een ander cultuurgebied een gerichte selectie maken van inhouden en De leerlingen kunnen aspecten van het dagelijkse leven in een illustratiematerialen. Deze selectie wordt voorgesteld aan medeleerlingen land van een ander cultuurgebied vergelijken met het eigen in een computerpresentatie, waarbij rekening wordt gehouden met typische leven. vormen lay-outkenmerken. Leerplan Wereldoriëntatie/ Ruimte/ doel 68/ p. VII-39 Laat de leerlingen informatie elektronisch opvragen bij een bevoegde De leerlingen kunnen de eigen streek en twee andere streken in instantie, een toeristisch informatiebureau, een cultureel centrum, een België situeren op een kaart en de relatie beschrijven tussen de correspondentieschool … voor het uitwerken van een werkstuk of voor een omgeving en aspecten van het dagelijkse leven van de mensen. extra-murosactiviteit. Laat de leerlingen binnen een W.O.-thema rond mensenrechten gebruikmaken van videofragmenten (bv. ontmoeting tussen Nelson Mandela Leerplan Muzische Vorming/ Media/ 2 Omgaan met opname-en weergavetoestellen/ doel 2.5/ p.VI-18 en Fredrik Willem de Klerk in een elektronische encyclopedie), De kinderen kunnen boodschappen overbrengen via verschillende geluidsfragmenten (bv. “I have a dream ...” van Martin Luther King) ... Leerplan Wereldoriëntatie/ Ruimte/ doel 77/ p. VII-41

s

s

u

media, rekening houdend met hun verschillende mogelijkheden en beperkingen. Laat leerlingen een werkstuk over muziekinstrumenten illustreren met beeldmateriaal en geluidsfragmenten over deze instrumenten.

Leerplan Frans tweede en derde graad/ 2.4 Schrijven, 3 Informatie verwerken en opschrijven/ doel 3.1 p. 94

t

De leerlingen verwerken kopiërend, op een creatieve manier de gezochte en geselecteerde informatie voor zichzelf of voor anderen.

SV

l

l

48 s

SV l

8

De leerlingen kunnen bewust kiezen voor het meest geschikte communicatiekanaal.


De leerlingen kunnen verschillende middelen tot ondersteuning van het spreken gecombineerd gebruiken.


De leerlingen kunnen uit verschillende middelen tot ondersteuning van het spreken de meest functionele kiezen.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Technologie/ 1 Basisinzichten techniek/ doel 31 / p. III-16


9

Laat de leerlingen door het gebruik van aangepaste tekenprogramma’s, beeldanimatie, kader en lay-out, een wens-, brief- of felicitatiekaart ontwerpen en naar de leerlingen van een Franstalige partnerschool versturen waarbij de tekst uit verschillende zinnen bestaat (berichten, mededelingen, vragen en opdrachten).

Laat de leerlingen (digitale) foto’s maken die ze doelgericht kunnen gebruiken bij diverse onderwerpen waarover ze in de klas praten. Laat de leerlingen beelden en/of geluidsfragmenten kiezen die ze doelgericht kunnen gebruiken bij diverse onderwerpen waarover ze in de klas praten. Laat de leerlingen reflecteren op de keuze van het meest geschikte communicatiemiddel om binnen een project acties te ondernemen naar derden toe (bijvoorbeeld bij de herinrichting van de speelplaats, bij het optimaliseren van de verkeersveiligheid van de schoolomgeving, bij het verzenden van uitnodigingen …).

De leerlingen kunnen hun taalgebruik aanpassen aan de eigenheid van de persoon voor wie de boodschap bedoeld is.


l

Leerplan Nederlandse Taal/ Spreken/ 3.7 Spreekverzorging/ alle doelen/ p. 59

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Spreken/ Telefoongesprekken/ alle doelen/ p. 126 - 129

Laat de leerlingen bij de reflectie op gevoerde telefoongesprekken (ook via gsm) reflecteren op de aangepastheid van het taalregister aan de eigenheid van het gesprek en de persoon waarmee het gesprek gevoerd werd (woordenschat, stemvariaties, intonatie, pauzes, articulatie, spreektempo …).

SV 10 De leerlingen kunnen reflecteren op de kwaliteit van hun communicatie en kunnen dit indien nodig bijsturen. l

Leerplan Nederlandse Taal/ Spreken/ 5 Reflecteren op het spreken/ alle doelen/ p. 74-77

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ 7 Reflecteren op het schrijven/ alle doelen/ p. 89-92

Leren Leren/ ET 5

w

49 u

De leerlingen kunnen, eventueel onder begeleiding, hun eigen leerproces controleren en bijsturen.

Leerplan Muzische Vorming/ Media/ 4 Hoe we met media omgaan/doel 4.11/ p. VI – 32

De kinderen kunnen mediaproducten beoordelen volgens een (eigen) referentiekader. Leren Leren/ ET 5

w

De leerlingen kunnen, eventueel onder begeleiding, hun eigen leerproces controleren en bijsturen.

Laat de leerlingen een e-mail controleren op inhoud, spelling, schikking, doelgroep … en indien nodig aanpassen.

Maak met de leerlingen afspraken rond de tijdsinvestering die nodig is om een onderwerp en de bijhorende informatie te vinden. Laat hen hiervoor de verfijnde zoekfuncties van een zoekmachine hanteren om tot een realistisch en functioneel resultaat te komen. Maak afspraken met de leerlingen om in groepsverband tussentijds te reflecteren op de haalbaarheid van de opdracht en het opzoeken van gerichte informatie op het internet. Laat de leerlingen hun opdracht evalueren en eventueel bijsturen in het kader van planning en effectiviteit. Laat de leerlingen bij de bespreking van boodschappen rekening houden met mediale facetten als: vorm en inhoud, klank en beeld, informatief en wervend ... Laat ook andere facetten aan bod komen die meer betrekking hebben op hun gevoelens, hun interesses ... Maak met de leerlingen een concrete planning bij opzoekwerk met een zoekmachine. Maak afspraken met de leerlingen om in groepsverband tussentijds te reflecteren op de uitvoering van de opdracht. Laat hen verwoorden wat ze de volgende keer anders en beter gaan doen.

A

l

A

11 De leerlingen respecteren de privacy van anderen. Leerplan Nederlandse Taal/ Spreken/ 1.4 Gespreksvaardigheden in relatie tot sociale ontwikkeling/ p. 101

12 De leerlingen zijn terughoudend bij het doorspelen van persoonlijke gegevens.

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Spreken/ 1.4 Gespreksvaardigheden in relatie tot sociale ontwikkeling/ p. 101

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ Correspondentievaardigheden/ alle doelen/ p. 128 - 132

50 s

s

s

Laat de leerlingen duidelijk inzien dat, als zij via e-mail met andere leerlingen corresponderen, dit gelijkstaat met het corresponderen via brieven waarbij de privacy ook dient te worden gerespecteerd.

Laat de leerlingen zich in telefoonspelletjes afvragen welke informatie ze over zichzelf aan de telefoon mogen doorgeven aan bekende leeftijdsgenoten, onbekende leeftijdsgenoten, bekende volwassenen respectievelijk onbekende volwassenen. Laat de leerlingen zich afvragen in welke mate informatie die bij een onbedoelde lezer terechtkomt schadelijke gevolgen kan hebben voor zichzelf of voor de echte bestemmeling.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Mens/ 2 Sociale Vaardigheden 2.9 Zich discreet opstellen/ doel 1/ p. IV-20

De leerlingen begrijpen dat roddelen de onderlinge relaties verstoort. Leerplan Wereldoriëntatie/ Mens/ 2 Sociale Vaardigheden 2.9 Zich discreet opstellen/ doel 2/ p. IV-20

De leerlingen respecteren het vertrouwen van een ander.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Mens/ 2 Sociale Vaardigheden 2.9 Zich discreet opstellen/ doel 3/ p. IV-20

De leerlingen kunnen zich, waar nodig, op de achtergrond of afzijdig houden.

Wijs de leerlingen erop dat ze nooit hun naam, woonplaats, leeftijd en andere persoonlijke gegevens elektronisch doorgeven aan een voor hen onbekend persoon.

A

13 De leerlingen respecteren de algemene omgangsvormen (de zgn. netiquette) bij het elektronisch communiceren.

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Spreken/ 1.4 Gespreksvaardigheden in relatie tot sociale ontwikkeling/ p. 101

l


A l

51

s

Laat de leerlingen geregeld na het mondeling of schriftelijk elektronisch communiceren (telefoneren, gsm’en, sms’en, e-mailen, chatten …) nagaan of de communicatie verlopen is volgens de algemene omgangsvormen. Laat de leerlingen verwoorden hoe de communicatie eventueel kan worden aangepast en verbeterd.

14 De leerlingen verwittigen een bekende volwassene in geval van ongewenste boodschappen. Leerplan Nederlandse Taal/ Richtsnoer/ Algemene doelstellingen van de taalopvoeding/ doel 7 en 8/ p. 44 Leerplan Wereldoriëntatie/ Mens/ 2 Sociale Vaardigheden 2.8 De leerlingen kunnen zich op een assertieve wijze voorstellen/ doel 2/ p. IV-20

De leerlingen durven iets aan een gekende volwassene meedelen, vragen.

In de klas zijn er duidelijke richtlijnen voor het gebruik van ICT. Deze worden vastgelegd in een protocol of afsprakenplan. Maak met de leerlingen de afspraak dat bij het verschijnen op het beeldscherm van ongewenste boodschappen, berichten, afbeeldingen, animaties … onmiddellijk de leraar wordt verwittigd.

TAAKUITVOERING K

1

De leerlingen kennen de functie van diverse schermelementen om gerichte handelingen en taken uit te voeren (pictogrammen, weergaveknoppen, menu’s …).

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.25 De zakrekenmachine/ doel 1/ p. 123

De leerlingen kunnen de zakrekenmachine aan- en uitzetten; ze kunnen ermee experimenteren en exploreren het gebruik ervan. Leerplan Wiskunde/ Meten/ 2.3 Schaal/ doel 5/ p. 224

De leerlingen kunnen een percentage interpreteren en hanteren als schaal (verkleinen op 75 %, vergroten op 150 %).

Leerplan Wereldoriëntatie/ Technologie/ 1 Basisinzichten techniek/ doel 31/

s

52

u

K

p. III -16

De leerlingen leren effectief met informatica en informatieverwerking omgaan. Leerplan Muzische Vorming/ Media/ 2 Omgaan met opname-en weergavetoestellen/ doel 2.2/ p. VI-18

De kinderen kunnen de audiovisuele media functioneel bedienen.

2

TV

s

Laat de leerlingen een tekening (tekst, afbeelding …) op het scherm vergroten of verkleinen met behulp van de in- en uitzoomknop. Laat de leerlingen elkaar een aantal gerichte handelingen en taken toelichten of demonstreren om diverse functies op het scherm, gekoppeld aan een taakuitvoering, opdracht, project, thema …, te leren gebruiken. In het kijken luisterhoekje van de kleuterklas staat een cassettespeler. Laat enkele kleuters, samen met de juf, de werking uitproberen (eventueel met gebruikspictogrammen). Daarna kunnen ze zonder hulp muziek of vertellingen beluisteren.

De leerlingen begrijpen eenvoudige, ingebouwde procedures in programma’s.

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.18 Tabellen en grafieken/ doel 10-11/ p. 114-115

Laat de leerlingen de mogelijkheden van de rekenmachine van een computerprogramma verkennen.

Laat de leerlingen, via een eenvoudige opdracht en nog sterk geleid,

De leerlingen kunnen een enkelvoudige tabel samenstellen. navigeren binnen het rekenblad, werken met cellen (cellen verenigen, De leerlingen kunnen van een enkelvoudige tabel kwantitatieve kolombreedte aanpassen, centreren, een formule invoeren, bv. behaalde gegevens aflezen en met deze gegevens eenvoudige berekeningen punten op een toets omzetten naar percent …). uitvoeren.

3

De leerlingen kunnen de elementaire functies van een computer en de randapparatuur gebruiken.



Laat de leerlingen elkaar ondersteunen bij het uitvoeren van functionele verwerkingstaken in het kader van een thema, een project … (bijvoorbeeld knippen en plakken van een afbeelding, aanvullen van de papierlade van een printer, scannen van een afbeelding ...)

TV

4

De leerlingen kunnen zelfstandig instructies die op het beeldscherm verschijnen, uitvoeren.

Leerplan Wiskunde/ Meten/ 3.7 Viseerlijnen en schaduw/ alle doelen/ p. 293

Laat de leerlingen op de website van het Freudenthalinstituut een oefening ‘bollen schieten’ aanklikken en laat hen de instructie lezen (bedoeling spel, niveaus, coördinaten …) en daarna per twee het spel uitvoeren.

Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 1 Instructies T-A/ p. 110

l

De kleuters kunnen instructies, die eerder zijn uitgevoerd onder begeleiding, op basis van visueel materiaal opnieuw uitvoeren zonder begeleiding. Met visueel materiaal worden onder andere getekende recepten en getekende handelingsplannen in knutselboeken bedoeld. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 1 Instructies T-B/ p. 110

l

De leerlingen kunnen eenvoudige instructies bij opdrachten – met Laat de leerlingen de instructies in beeldtaal, in pictogrammen, in woorden, ten hoogste vier duidelijk aangegeven en genummerde stappen – in verkorte bevelen, in combinaties ervan (zie taakniveaus instructies lezen) lezen en correct uitvoeren. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 1 Instructies T-C/ p. 110

53

l

lezen en correct interpreteren.

De leerlingen kunnen eenvoudige instructies bij opdrachten – met ten hoogste vier duidelijk aangegeven en genummerde stappen – lezen en correct uitvoeren. De stappen zijn aangegeven door woorden als ‘eerste, daarna, vervolgens …‘. Leerplan Nederlandse Taal/ Lezen/ 1 Instructies T-D/ p. 111

l

s

s

De leerlingen kunnen instructies bij opdrachten lezen en correct uitvoeren. Ze kunnen lange instructies verdelen in kleinere stappen (deelinstructies). Leerplan Wereldoriëntatie/ Technologie/ 2 Technisch proces/ doel 11/ p. III-18

Laat de leerlingen zelfstandig een stappenplan uitvoeren aan de hand van pictogrammen in het kader van een constructieactiviteit (bijvoorbeeld bij het (ver)plaatsen of bij het juist inkleuren van vormen).

Leerplan Wereldoriëntatie/ Tijd/ doel 10/ p. VI-14

Laat de leerlingen visuele voorstellingen van handelingen chronologisch rangschikken (bijvoorbeeld het dagverloop, de afwisseling van seizoenen, recepten …).

De leerlingen kunnen een beperkt aantal visueel voorgestelde stappen in volgorde uitvoeren om een constructie te maken. De leerlingen kunnen een eenvoudig, visueel voorgesteld plan zelfstandig uitvoeren.

TV

5

De leerlingen kunnen een werkstuk met een passend computerprogramma maken en bewerken.

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ Tabellen en grafieken/ doelen 10-14/ p. 114-115

De leerlingen kunnen een enkelvoudige tabel samenstellen. De leerlingen kunnen van een enkelvoudige tabel kwantitatieve gegevens aflezen en met deze gegevens eenvoudige berekeningen uitvoeren. De leerlingen kunnen een kruistabel (indeling op meer dan een categorie) samenstellen. De leerlingen kunnen van een kruistabel kwantitatieve gegevens aflezen en met deze gegevens eenvoudige berekeningen uitvoeren. De leerlingen kunnen in een kruistabel verbanden tussen gegevens ontdekken en interpreteren.

54

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.11 Optellen/ p. 102-103

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.12 Aftrekken/ p. 104

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.14 Vermenigvuldigen/ p. 106-108

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.15 Delen/ p. 109-110

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.20 Cijferend optellen/ p. 118

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.21 Cijferend aftrekken/ p. 119

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.22 Cijferend vermenigvuldigen/ p. 120

Laat de leerlingen in een tekstverwerkingsprogramma of rekenblad enkelvoudige tabellen en/of kruistabellen aanmaken. Bv. aantal leerlingen op de school per leerjaar, aantal uren slaap per leerling van de klas, hoe komen de leerlingen naar school … (enkelvoudige tabel), aantal jongens en meisjes op de school per leerjaar … (kruistabel). Als de leerlingen werken in een rekenblad, heeft dit nog het grote voordeel dat zij automatische rekenfuncties (som …) kunnen gebruiken (gemiddelde, % …).

Laat de leerlingen naar aanleiding van een marsepeinverkoop, koekjesverkoop … een facturatieblad opmaken waarin zij de gegevens moeten inbrengen (bv. aantal dozen koekjes …) en het rekenblad berekent de korting, de BTW, het te betalen bedrag …

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.23 Cijferend delen/ p. 121

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.24 Cijferen algemeen/ p. 122

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.25 De zakrekenmachine/ p. 123

Leerplan Wiskunde/ Getallen/ 1.17 Werken met numerieke verhoudingen/ doel 4/ p. 112

De leerlingen kunnen gelijkwaardige verhoudingen maken, al dan

niet met een gegeven evenredigheidsfactor. Ze kunnen een

verhouding omzetten in een breuk of een procent en omgekeerd. Laat de leerlingen een rekenblad met kapitaal, rentevoet en termijn Ze kunnen ook een procent berekenen. Leerplan Wiskunde/ Meten/ 2.8 Geld/ doel 2/ p. 233

aanmaken. De intrest wordt berekend door het rekenblad.

De leerlingen ervaren en beseffen dat geld een ruilmiddel is.

Ze hanteren daarbij de begrippen: duur en goedkoop, duurder 55

en goedkoper, kosten en betalen, kopen en verkopen, winst en verlies, intrest en rentevoet.

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ 4.5 Tekststructuur op teksten alineaniveau/ alle doelen/ p. 75-78

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ 6 Tekst verzorgen/ alle doelen/ p. 85-88

Laat de leerlingen gebruikmaken van de mogelijkheden van de gehanteerde tekstverwerker om een tekst te verzorgen (titels en kopjes vet plaatsen, lettertypes en –groottes, cursief en onderstrepen, invoegen van illustraties en tekeningen, invoegen van tabellen en grafieken, bladspiegel …). Maak afspraken met het schoolteam om eenzelfde tekstverwerker te gebruiken in de school.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Technologie/ 2 Technisch proces/ doel 6/ p. III-18

s

De leerlingen ervaren en kunnen verwoorden dat een constructieactiviteit kan worden opgesplitst in fasen.


s

De leerlingen kunnen een constructieactiviteit opdelen in opeenvolgende fasen.


s

De leerlingen kunnen in een eenvoudige, aan hun niveau aangepaste werktekening of handleiding de fasen van een constructieactiviteit onderscheiden.

Laat de leerlingen een constructie maken waarbij zowel het product als het proces aan de hand van beeldmateriaal, woordelijke omschrijvingen of een combinatie van beide worden voorgesteld.


s

De leerlingen kunnen de fasen van een eenvoudige constructie die ze willen maken, aangeven (tekenen, noteren, verwoorden...). Leerplan Wereldoriëntatie/ Technologie/ 2 Technisch proces/ doel 10/ p. III-18

s

De leerlingen kunnen aan de hand van een al dan niet zelfgemaakte eenvoudige werktekening of handleiding het geschikte materiaal en gereedschap kiezen en daarmee de constructieactiviteit stap voor stap juist en veilig uitvoeren.


s

De leerlingen kunnen een beperkt aantal visueel voorgestelde stappen in volgorde uitvoeren om een constructie te maken.


s

u 56 u

De leerlingen kunnen een eenvoudige werktekening of handleiding juist en veilig stap voor stap uitvoeren. Leerplan Muzische Vorming/ Media/ 1 Wat we over media kunnen leren/ doel 1.5/ p. VI-12

De kinderen ervaren dat beelden en geluiden effect op elkaar kunnen hebben.


De kinderen kunnen zelf combinaties tussen beelden en/of geluiden maken.

Laat de leerlingen een vertelling boeiender maken met achtergrondmuziek. Laat de leerlingen zelf het geluid monteren bij een korte tekenfilm waarvan ze alleen het beeld zien. Laat de leerlingen elektronische foto’s bewerken door er elementen aan toe te voegen, bv. spreekballonnetjes. Laat de kinderen bij een thema, bv. ‘week van het bos’, met een computerprogramma een affiche maken, printen, uitvergroten en verspreiden.

TV l

6

De leerlingen kunnen een tekst controleren en verbeteren door gebruik te maken van de elektronische spellingcontrole.

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ 5.5 Juiste spelling van woorden/ alle doelen/ p. 55-64 Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ doel 4.2h Een woordenboek gebruiken/ p. 61

l

De leerlingen kunnen een woordenlijst hanteren om de schrijfwijze van een woord op te zoeken.

Laat de leerlingen een tekstverwerkingsprogramma hanteren om een schrijfactiviteit uit te voeren en hierbij de spellingcontrole gebruiken.

Leerplan Frans/ Schrijven/ 1 Informatie letterlijk schrijven/ doel 1.2/ p. 94

t

De leerlingen schrijven ook auditief opgegeven informatie letterlijk en correct op. Ze controleren zo nodig de juiste schrijfwijze door opzoeken.

Leerplan Frans/ Schrijven/ 2 Informatie selecteren en schrijven/ doel 2.2/ p. 94

t

De leerlingen selecteren ook uit auditief opgegeven informatie en schrijven deze correct op voor zichzelf en voor anderen. Ze controleren zo nodig de juiste schrijfwijze door opzoeken.

57

Leerplan Frans/ Schrijven/ 3 Informatie verwerken en opschrijven/ doel 3.2/ p. 94

t

De leerlingen verwerken op een creatieve manier gekende, gezochte en geselecteerde informatie voor zichzelf en voor anderen. Ze controleren zo nodig de juiste schrijfwijze door opzoeken.

TV

7

De leerlingen kunnen educatieve software gebruiken ter ondersteuning van het leerproces.


De leerlingen zien duidelijke overeenkomsten en verschillen tussen planten. Leerplan Wereldoriëntatie/ Natuur/ Levende Natuur/ doel 24/ p. II-17

s

Hierbij dienen de leerlingen ook de vaardigheid en attitude te ontwikkelen om de schrijfwijze van woorden op te zoeken en foutloos te kopiëren.

ALLE LEERPLANNEN

s

Laat de leerlingen vanuit functionele schrijfactiviteiten streven naar correctheid, ook bij het gebruik van accenten en leestekens.

De leerlingen kunnen met een aantal elementen een voedselkringloop samenstellen.

In de programmamatrix (www.programmamatrix.be) vind je aangepaste beschrijvingen van educatieve software voor de basisschool. Laat de leerlingen bij rubriceer- of classificeeropdrachten in verband met planten en dieren informatie en/of illustraties opzoeken.


s

De leerlingen weten dat micro-organismen belangrijk zijn in de voedselkringloop. Leerplan Wereldoriëntatie/ Natuur/ Levende Natuur/ doel 26/ p. II-17

s

De leerlingen weten dat een voedselketen wordt bepaald door de relatie die bestaat tussen planten en dieren in een biotoop.

Laat de leerlingen vanuit waarnemingen in een biotoop de samenhang in de planten- en dierenwereld visualiseren in een eenvoudig schema. (bijvoorbeeld bij het opstellen van een voedselketen, een –web, een –kringloop of een –piramide.)


s

De leerlingen kunnen de wet van eten en gegeten worden illustreren aan de hand van een voedselketen. Leerplan Wereldoriëntatie/ Natuur/ Levende Natuur/ doel 28/ p. II-17

s

De leerlingen kunnen vaststellen dat alle voedselketens starten bij planten. Leerplan Wereldoriëntatie/ Natuur/ Levende Natuur/ doel 29/ p. II-18

s

s

58 s

De leerlingen kunnen de wet van eten en gegeten worden illustreren aan de hand van een voedselpiramide, een voedselweb. Leerplan Wereldoriëntatie/ Natuur/ Niet-Levende Natuur/ doel 15/ p. II-36

Laat de leerlingen via een computeranimatie inzicht verwerven in de kringloop van het water.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Natuur/ Niet-Levende Natuur/ doel 28/ p. II-38

Laat de leerlingen via een computeranimatie inzicht verwerven in de bewegingen van de hemellichamen in ons zonnestelsel.

De leerlingen hebben inzicht in de kringloop van het water. De leerlingen kennen gevolgen van de bewegingen van de hemellichamen in ons zonnestelsel.


s

s

De leerlingen kennen en ervaren het nut van hefbomen, katrollen en bewegingsoverbrenging via tandwielen en kunnen dit verwoorden. Leerplan Wereldoriëntatie/ Technologie/ 1 Basisinzichten techniek/ doel 23/ p. III-14

Laat de leerlingen na waarneming van hefbomen of van bewegingsoverbrengingen via tandwielen en katrollen in de realiteit, soortgelijke gevisualiseerde toepassingen of animaties opzoeken.

De leerlingen herkennen in hun directe omgeving toepassingen van hefbomen, bewegingsoverbrenging via tandwielen, katrollen. Leerplan Wereldoriëntatie/ Ruimte/ doel 3/ p. VII-15

s

De leerlingen kunnen een menselijke figuur tekenen met de belangrijkste lichaamsdelen (het hoofd, de romp, de armen, de benen, de oren, de ogen, de neus en de mond) op de juiste plaats.

Laat de leerlingen regelmatig experimenteren met educatieve software om inzicht te verwerven in het lichaamsschema.


s

De leerlingen kunnen, na directe waarneming, de ontwikkelingsfasen van dieren en planten onderscheiden en beschrijven met behulp van illustraties, bestaande uit maximaal 3 fasen, maximaal 4 fasen, 5 fasen en meer.

Laat de leerlingen na waarneming in de realiteit van ontwikkelingscycli van planten en dieren andere gelijkaardige relevante voorbeelden opzoeken.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Verkeer/ doel 14/ p. VIII-26

s

De leerlingen tonen zich in hun fietsgedrag bereid rekening te Laat de leerlingen ingeoefende basisvaardigheden ook in andere relevante houden met andere weggebruikers, door op een correcte wijze: verkeerssituaties ervaren en uitvoeren met behulp van educatieve naar rechts of links af te slaan, een andere fietser in te halen, software. om een hindernis heen te rijden.

TV

8

De leerlingen kunnen met verschillende programma’s simultaan werken (bv. browser en tekstverwerker).

SV

9

De leerlingen kunnen programma’s en/of hulpmiddelen kiezen in functie van de te verrichten taken.

59

Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ 5 Informatiedragers T-B/ p. 112

l

De leerlingen kunnen gebruikmaken van pictogrammen om verschijnselen met een cyclisch karakter in tabellen in te vullen. De leerlingen kunnen informatie over zichzelf in tabellen invullen. Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ 5 Informatiedragers T-C/ p. 112

l

Laat de leerlingen cijfergegevens met behulp van een rekenblad ordenen in

De leerlingen kunnen verschijnselen, meetresultaten en verschillende soorten tabellen en grafieken, om daaruit dan de meest bevindingen ordenen door ze in tabellen, grafieken en overzichtelijke te kiezen in functie van de over te brengen boodschap. diagrammen in te vullen. De leerlingen kunnen gegevens numeriek of alfabetisch ordenen in lijsten. Leerplan Nederlandse Taal/ Schrijven/ 5 Informatiedragers T-D/ p. 112

l

De leerlingen kunnen diagrammen en grafieken overschrijven. De leerlingen kunnen formulieren invullen met informatie over henzelf. Leerplan Wereldoriëntatie/ Ruimte/ doel 77/ p. VII-41

s

De leerlingen kunnen aspecten van het dagelijks leven in een land van een ander cultuurgebied vergelijken met het eigen leven.

Laat de leerlingen met relevante teksten en illustraties het leven in andere cultuurgebieden illustreren en daarbij oog hebben voor de belangrijkheid, de begrijpbaarheid en de beperktheid in omvang van de inhouden.


s

De leerlingen kunnen een uitstap plannen in de tijd, gebruikmakend van één openbaar vervoermiddel. Leerplan Muzische Vorming/ Media/ 3 Hoe we met media kunnen creëren/ doel 3.4/ p. VI-22

Laat de leerlingen regelmatig informatieve sites zoals deze van De Lijn en de NMBS raadplegen om uitstappen te plannen. Laat de leerlingen in complementaire groepen verschillende beelden en/of geluiden maken van eenzelfde werkelijkheid, bv. foto, tekening, collage, geluidsopname, videofragment … van een landschap, om nadien in de klas die werkelijkheid te presenteren en te vergelijken.

u

De kinderen kunnen een gegeven uit de werkelijkheid voorstellen met beelden en/of geluiden.

A

10 De leerlingen houden zich aan afspraken en regels in het kader van ICT-gebruik.

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Richtsnoer/ 3 Algemene doelstellingen van de taalopvoeding/ p. 43-44

s

Leerplan Wereldoriëntatie/ Mens/ 2 Sociale vaardigheden/ alle doelen/ p. IV-14-27 Leerplan Wereldoriëntatie/ Maatschappij/ 3.1 Regels en afspraken/ doel 1/ p. V-20

60

s

De leerlingen kunnen aangeven dat het overtreden van afspraken stoort. Leerplan Wereldoriëntatie/ Maatschappij/ 3.1 Regels en afspraken/ doel 2/ p. V-20

s

De leerlingen kunnen vanuit ervaringen binnen de eigen klas aangeven dat afspraken nodig zijn om tot goed samenleven te komen.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Maatschappij/ 3.1 Regels en afspraken/ doel 3/ p. V-20

s

De leerlingen kunnen zelf waken over het naleven van regels die zij afgesproken hebben.


s

De leerlingen kunnen afspraken vastleggen, evalueren en bijsturen.


s

De leerlingen kunnen met concrete voorbeelden illustreren dat mensen die samenleven zich organiseren via regels waaraan iedereen zich moet houden.


s

De leerlingen weten dat er mensen zijn die waken over het naleven van regels binnen elke samenleving.

Maak samen met de leerlingen op school- en klasniveau afspraken en regels i.v.m. ICT-gebruik die duidelijk zijn voor kinderen, leerkrachten en ouders. Reflecteer op regelmatige basis in hoeverre deze dienen te worden bijgestuurd of aangepast.

A

11 De leerlingen dragen zorg voor materialen en apparaten.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Technologie/ 3 Attitudes/ doel 5/ p. III-20

s

A

De leerlingen kunnen veilig en zorgvuldig omgaan met technische constructies, voorwerpen en informatieverwerkende toepassingen.

Laat de leerlingen in de klas verantwoordelijkheid opnemen voor de zorg voor materialen en apparaten. Geef hun hierbij specifieke verantwoordelijkheden mee (bv. hoesjes op klavier leggen, lege inktpatronen verzamelen, monitoren uitschakelen …). Laat de leerlingen bijvoorbeeld hun computertoepassingen en – programma’s afsluiten conform de voorschriften.

12 De leerlingen houden rekening met de financiële en ecologische aspecten van ICT-gebruik. Leerplan Wereldoriëntatie/ Natuur/ Milieueducatie/ doel 17/ p. II-47

Laat de leerlingen bijvoorbeeld elkaar regelmatig controleren bij het afdrukken van het juiste aantal bladzijden, bij het verantwoord afdrukken in kleur, bij het uitschakelen van de stand-by modus …

A

13 De leerlingen maken spontaan gebruik van ICT bij een concrete opdracht.

61

s

De leerlingen tonen zich in hun gedrag bereid om in de eigen klas en school zorgvuldig om te gaan met papier, water, afval en energie.

l

Leerplan Nederlandse Taal/ Spreken/ 2 Informatie verzamelen en bewerken/ doel 2-5.3/ p. 31

De leerlingen kunnen in functie van een spreektaak informatiebronnen raadplegen.

Spoor de leerlingen aan om ook ICT-hulpmiddelen ( het internet, cd-rom …) in te schakelen bij het verzamelen en bewerken van informatie als voorbereiding op een spreek- of schrijftaak.

Leerplan Nederlandse Taal/ Spreken/ 2 Informatie verzamelen en bewerken/ doel 2-6/ p. 31

l

De leerlingen kunnen hun spreektaak voorbereiden aan de hand van oriëntatievragen door onder leiding van de leraar de vragen afzonderlijk te behandelen. De leerlingen kunnen hun spreektaak voorbereiden aan de hand van oriëntatievragen door zelfstandig de vragen afzonderlijk te behandelen. De leerlingen kunnen hun spreektaak voorbereiden aan de hand van oriëntatievragen door onder leiding van de leraar het geheel van de vragen te behandelen. De leerlingen kunnen hun spreektaak voorbereiden aan de hand van oriëntatievragen door zelfstandig het geheel van de vragen te behandelen. Leerplan Wereldoriëntatie/ Mens/ 2 sociale vaardigheden/ doel 2.8-4/ p. IV-20

s

De leerlingen tonen in concrete situaties voldoende zelfvertrouwen, gebaseerd op kennis van het eigen kunnen.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Mens/ 2 sociale vaardigheden/ doel 2.8-5/ p. IV-20

Geef alle leerlingen kansen om op zelfstandige basis gebruik te maken van ICT bij het uitvoeren van hun opdrachten.

62

s

De leerlingen geven blijk open te staan voor nieuwe, onbekende taken.

A

14 De leerlingen reflecteren over de specifieke meerwaarde van het ICT-gebruik binnen een concrete opdracht. Leerplan Wereldoriëntatie/ Technologie/ 3 Attitudes/ doel 6/ p. III-20

s

De leerlingen kunnen een waardeoordeel (ethisch, esthetisch, functioneel) over (eenvoudige) technieken en constructies uiten.

Leerplan Wereldoriëntatie/ Technologie/ 3 Attitudes/ doel 9/ p. III-22

s

De leerlingen kunnen een kritisch oordeel vormen over technische constructies, voorwerpen en informatieverwerkende toepassingen. Ze kunnen hun oordeel toelichten.

Laat de leerlingen regelmatig afwegen of ICT aangewezen is bij het uitvoeren van bepaalde taken zoals bv. bij het ontwerpen van een eenvoudige computerpresentatie om het resultaat van een groepsopdracht voor te stellen, bij het verzorgen van de lay-out van een schrijfopdracht voor de schoolkrant … Laat de leerlingen zelfstandig afwegen wanneer computertoepassingen aangewezen zijn of niet. Wanneer is het zelf experimenteren beklijvender dan een computeranimatie?

BRONNEN BOTS M. en SPRONK J., De ICT-coördinator, Alphen aan de Rijn, Kluwer, 2002, 131 p. DEKIMPE G., ICT in het basisonderwijs, uitdagingen en accenten, G.O.R.K., 2002, 12 p. + bijlagen DEPARTEMENT ONDERWIJS, Visietekst ICT in het onderwijs 2002-2004, mei 2002, 38 p. DEPARTEMENT ONDERWIJS, Klikvast, ook op de informatiesnelweg – Tips voor veilig ICT-gebruik op school, 2002, 58 p. Departement Onderwijs, Informatiemap voor de onderwijspraktijk, Ontwikkelingsdoelen en eindtermen, 1998 MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAPPEN (Nederland), OcenW, ICT in het primair onderwijs, handreikingen voor de invoering en het gebruik van ICT in de school, 2000, 35 p. MINISTERIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, afdeling Milieu-en natuurbeleid, Mosterd brengt milieuzorg op smaak, nr.2, november 2003, p. 45-46, Brussel 2003-12-08 OVSG, Leren leren, leidraad voor de workshops, 1999-2000, 32 p. OVSG, Leerplan Nederlandse taal, Richtsnoer voor de taalopvoeding in de basisschool, deel 1, 30 april 1998 OVSG, Leerplan Nederlandse taal, Lezen in de basisschool, deel 2, 30 april 1998 OVSG, Leerplan Nederlandse taal, Schrijven in de basisschool, deel 3, 30 april 1998 OVSG, Leerplan Nederlandse taal, Luisteren in de basisschool, deel 4, 30 april 1998 OVSG, Leerplan Nederlandse taal, Spreken in de basisschool, deel 5, 30 april 1998 OVSG, Leerplan Nederlandse taal, Taalbeschouwing in de basisschool, deel 6, 30 april 1998 OVSG, Leerplan Frans voor de derde graad van de basisschool, 20 april 1998 OVSG, Leerplan Frans voor de tweede en de derde graad van de basisschool (Brussel en taalgrensgemeenten), 30 april 1998 OVSG, Leerplan Wiskunde in de basisschool, 20 april 1998 OVSG, Leerplan Wereldoriëntatie in de basisschool, 30 april 1998 OVSG, Leerplan Muzische Vorming in de basisschool, 30 april 1998 SCHOOLDIRECT SD-BIJLAGE –recensie, de ICT-coördinator VAN DER AUWERA L., Op weg naar een meer krachtige onderwijsleeromgeving, 1999-2000

63

VANHERP H., Schoolsoftware bewust kiezen, in Basis-Schoolwijzer, 19 oktober 2002, p.18-26 VANOTTERDIJK R., ICT als kwaliteitsstandaard in het Vlaamse onderwijs, in ICT en Onderwijsvernieuwing afl.1, Mechelen, Wolters Plantyn, juni 2002, p.71-94 VAN PARREREN C.F., Ontwikkelend onderwijs, Leuven/Amersfoort, Acco, 1988, 170 p. VERSCHAFFEL L. en DE CORTE E., Actief en constructief leren binnen krachtige onderwijsleeromgevingen VERSCHAFFEL L. en DE CORTE E., Psychologie en reken/wiskunde-onderwijs, leereenheid 2 in Naar een nieuwe reken/wiskundedidactiek voor de basisschool en de basiseducatie, deel 1, achtergronden, Leuven, Acco, 1995, p.51-92 V.L.O.R., Het basisonderwijs op weg naar de kennismaatschappij, verslagboek forum basisonderwijs 14 november 1998, 100 p. www.bvenet.nl/bvenetnieuws , Voorwaarden voor krachtige leeromgeving www.silent.rave.org/thebet, de Vlaamse BET-site

64

D/2004/7634/001 © 2004 door OVSG Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van OVSG.

Bestelnr.: O/1/2004/001

Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap vzw Ravensteingalerij 3 bus 7

1000 Brussel

ICT een toegevoegde waarde ICT-competenties in relatie tot leerplandoelen

Recommend Documents