Hoe moeilijk kan het zijn?
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 1
20-09-10 14:40
Van dezelfde auteur Auto’s en zo In de hoogste versnelling De wereld volgens Clarkson Niet te stoppen Dat geloof je toch niet! Overstuur
Bezoek onze internetsite www.awbruna.nl voor informatie over al onze boeken en dvd’s.
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 2
20-09-10 14:40
Jeremy Clarkson
Hoe moeilijk kan het zijn?
A.W. Bruna Uitgevers B.V., Utrecht
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 3
20-09-10 14:40
Oorspronkelijke titel How Hard Can It Be? © Jeremy Clarkson, First published in the United Kingdom by Michael Joseph, The moral rights of the author have been asserted. Vertaling Han van der Vegt Omslagbeeld Omslag (voor): eekhoorn - David Tipling/Getty Images Omslag (achter): noten - Digital Zoo/Getty Images; eekhoorn - Juniors Bildarchiv/Alamy Auteursfoto: John Rogers/Stay Still Bewerking Nederlands omslag Pinta Grafische Producties © A.W. Bruna Uitgevers B.V., Utrecht isbn nur De columns in dit boek zijn eerder verschenen in de Sunday Times. In de Sunday Times kun je elke week lezen hoe de wereld er volgens Clarkson uitziet.
Dit boek is gedrukt op papier dat het keurmerk van de Forest Stewardship Council (fsc) mag dragen. Bij dit papier is het zeker dat de productie niet tot bosvernietiging heeft geleid. Een flink deel van de grondstof is afkomstig uit bossen en plantages die worden beheerd volgens de regels van fsc. Van het andere deel van de grondstof is vastgesteld dat hiervoor geen houtkap in de laatste resten waardevol bos heeft plaatsgevonden. Daarom mag dit papier het fsc Mixed Sources label dragen. Voor dit boek is het fsc-gecertificeerde Munkenprint gebruikt. Dit papier is 100% chloor- en zwavelvrij gebleekt en wordt geleverd door Arctic Paper Munkedals AB, Zweden. Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting pro (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 4
20-09-10 14:40
Voor mijn kinderen
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 5
20-09-10 14:40
Inhoud
Aan de kant, stomkop – ik ga dit ziekenhuis herbouwen Dit was voor mij een volmaakte week Het lijkt wel of het geen kunst is als het niet etnisch is – Opinie Eerst soesjes – daarna lassen, kinderen – Opinie Hé, regeringsdomkoppen – laat ons land met rust Geef het maar op, Hamza – je bent te lelijk Door de pijngrens skiën Piep op, je maakt me gek Hé, winkelvolk – dat is mijn benzine Zweer met mij een pittige eed op Groot-Brittannië Ruck op, Australische mietjes Het is weer tijd om de wereld te redden, jongens Aardappelkoppen weten verrot weinig over voedsel Ik huur nog liever een hond dan een prostituee Prik de belachelijke worstjes van wetenschap door! Geef ze eten, anders snijden ze de stoelen kapot Een gemene Japanse wc heeft mijn edele delen verwoest Ach! Ik ben in de val gelopen Het is maar een stom beest, meneer Oddie Zwem met de haaien – dat is makkelijk geld verdienen Hé daar, blijf met je poten van mijn strippers af Dante’s nieuwe hel: de kantine op mijn werk Luister eens Mr. McDinges – je hoort bij Groot-Brittannië, wen er maar aan Nu zullen we het krijgen: we gedragen ons niet slecht meer Werken op vakantie is... hé, kijk nou eens Gossie, onze rare accenten maken de hele wereld jaloers
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 7
20-09-10 14:40
Als je in de onderbroekenlade van mijn vrouw kijkt dan zwaait er wat Miss Street-Porter, ik heb een baan voor u in Cambodja Zeg, laten we heftig leven en sterven als de ministers dat willen Laat de banken je geld niet kwijtspelen – doe het zelf Vingers aan de knoppen, stelletje onbenullen Speel maar zoals ik zeg, jongens, dan red je rock-’n-roll Gooi de laptop en het pak maar weg als je wilt overleven, manager Vraag een gevangene te logeren en sla twee vliegen in één klap Word wakker met de geur van koffie – thee is voor idioten In de bres, normale mensen, de ijsberen kunnen de pot op De vader van alle idioten op de sportdag van je kind Ik ben Teigetje, hij is Knorretje, en jij moet Poeh zijn Het spijt me, wormen, maar jullie krijgen niets van mij De bbc laat me door gekken knevelen met een nertsonderbroek Een ziekenauto, snel – een idioot heeft een idee gehad Red de winkels – stop de slechte service en de lelijke verkoopsters Klembordje leggen, niemand zeggen De wereld is pas veilig als Scrabble verboden wordt Ren voor je leven – Poeh de Donkere Ridder komt eraan Neem nog een rondje, jongens – red de kroeg Snel, zuster – het ziekenfonds trekt groen weg Durf jij naar Johannesburg, stad voor mietjes? A-klasse cacao, mijn lievelingspoeder op mijn rocktournee In deze speciale relatie vraag ik een scheiding aan Jullie zijn een stelletje overbetaalde mietjes – en ik houd van jullie Blijf zitten waar je zit – alleen mislukkelingen vluchten naar het buitenland Het is een hel in de bergen van Cotswold Wat een verschil, ik drink geen vissticks meer Die ezel Gordon gaat op alle huisdieren staan Snel, veranderen, voor we stikken in de textuur van het Britse leven Goed, je hebt helemaal gelijk – ik ben een stiekeme groene
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 8
20-09-10 14:40
Ik kom eraan, Sir Ranulph – maar ik moet eerst de bank veroveren Bevers loslaten in Schotland is een verdamd stom idee Lach eens, schat – ik plak de ezelsoren er later wel bij Dat is een primeur – mijn olifant is net ontploft Nee, ik draag geen tiara, als het jou hetzelfde is Ik ben niet bijgelovig, agent, maar druïden pesten is slecht voor je karma Na drie keer bijna dood in een vliegtuig wil ik een parachute Eén woord maar, en mijn T-shirt beledigt heel Japan Stop, je graaft je eigen graf met die tuintroffel De veroveraars komen, Pierre – wij Britten hebben meer land nodig De rauwe emoties opsnuiven van de strijd om de beste biet Zuster! De bejaarde mods rossen de rimpelige rockers af Dokter Nutteloos, hoe zeg je ‘beroerde zorg’ in het Canadees? Het is niet eerlijk – ezels hebben altijd geluk Laat Antigua en maar zitten – echte actie vind je op Acacia Avenue Gekke Jantje Lam schiet de pitbulls te hulp Tot mijn middel in Brown drek op mijn nieuwe boerderij Help, snel – ik heb een tikkende tijdbom geopend Intelligentie is dood. Ze heeft opgehouden te bestaan. Groot-Brittannië is dom Ik heb de oplossing voor het regenwoud: napalm erover Geef me een touw voor Mandelson ons allemaal uitroeit Leg het spel stil, scheids. We zijn te link voor de regels Je mag het flauw vinden, maar ik ben blij dat mijn vader geen lesbienne was Ik ben dood – van twee kanten neergeschoten in de website-oorlog Nog een liedje over die dikke vent en dan schiet ik Tiny Tim neer Geen staking bij British Airways – wat een ellende met kerst Nou, Zwijntje, Kontmans en Rat – hoe zullen we Gordon noemen?
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 9
20-09-10 14:40
Aan de kant, stomkop – ik ga dit ziekenhuis herbouwen Hallo, en een heel gelukkig nieuwjaar gewenst, vooral als je dit leest op het treinstation van Rugby en je je afvraagt waarom de rails nog in de vorm van ijzererts onder de grond liggen te wachten om te worden omgesmolten tot iets waar een trein over zou kunnen rijden. Of als je op Birmingham International Airport de lastige vraag overdenkt waarom het hele vliegveld twee uur lang dicht moest vanwege een ‘kleine brand’, zoals de nooddiensten dat omschreven, in een naburig café. Ik vrees dat het antwoord eenvoudig is. In vroeger tijden was het enige wat tussen de bazen en de uitvoering van het werk stond de vakbeweging. En de vakbonden kon je meestal wel de mond snoeren met een boterham met cornedbeef en de vage belofte van jam voor alle werknemers. Dat is nu wel anders. Als je nu iets gedaan wilt krijgen, dan zijn die vakbondsjongens je minste zorg. Want je moet zorgen dat er geen moslims of roodharigen aanstoot kunnen nemen aan je plannen, dat er geen schepselen, zelfs niet de meest waardeloze zoals slakken of vossen, uit hun woonplaats verstoten raken, dat je geen overbodige CO produceert, dat al diegenen die erbij betrokken zijn oranje kleding, helmen en uit stalen balken vervaardigde laarzen dragen, dat ze allemaal zo nuchter zijn als een Zweed op zijn zondags en dat er, mocht er binnen de omtrek van kilometer een kleine brand uitbreken, voorzieningen beschikbaar zijn om iedereen voor minstens een jaar naar huis te sturen. Dan heb ik het nog niet gehad over de regering, die , pond beschikbaar heeft voor het vervangen van alle spoorwegen in het land omdat de rest van het geld ieder jaar weer opgaat aan het arresteren van Pete Doherty en het houden van openbare onderzoeken naar de
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 11
20-09-10 14:40
hoe moeilijk kan het zijn?
vraag hoe men de gegevens van de hele wereld aangaande gezondheid, financiën, rijgedrag en juridische antecedenten heeft kunnen kwijtraken. Die openbare onderzoeken kunnen alleen beginnen als alle betrokkenen op de hoogte zijn gebracht dat ze geen vos mogen doden en geen roodharig persoon mogen kwetsen en dat ze, als er in de buurt een brandje uitbreekt, meteen naar een punt midden op de Atlantische Oceaan moeten varen en daar moeten blijven tot dat en alle andere brandjes ter wereld zijn geblust. Vervolgens is er een onderzoek nodig naar hoe de brand ontstaan is. Hoe moet de verantwoordelijke gestraft worden? Niet natuurlijk, als die rood haar heeft, want dan krijgt hij een gratis jas van aluminiumfolie, een kommetje soep en een paar therapiesessies. Het is duidelijk dat daar een einde aan moet komen. We moeten terug naar de laatste dagen van de negentiende eeuw, toen er zonder enig hefmaterieel, of machinale kracht een meter lange spoorlijn van ruim twee meter breed, tussen Londen en Bristol, in slechts een weekend tijd werd versmald naar , meter. We hoeven niet eens zo ver terug te gaan. De snelweg de M was er de ene dag nog niet, en de volgende dag wel. Dan heb je nog de Spaghettikruising bij Birmingham. Op twaalf hectaren lagen daar door elkaar twee spoorlijnen, drie kanalen en twee rivieren, maar ondanks dat bouwden ze er een netwerk overheen van op- en afritten dat achttien verschillende wegen met elkaar verbindt. Het hele ding was binnen dertig maanden klaar, ongeveer even lang als het tegenwoordig duurt om een tuinhuisje te bouwen, als je het volgens het boekje doet. Ik geloof dat de tijd gekomen is om de onzin een halt toe te roepen. Vorige week kregen we daar een prachtige gelegenheid toe. Je hebt vast wel gehoord dat het Royal Marsden-ziekenhuis in Chelsea, West-Londen, ernstig beschadigd is door brand. Zelfs een gedeeltelijk verlies van zijn capaciteit is al bijna een ramp. Als de spoorlijn is beschadigd komen mensen later op hun werk. Een beschadigd ziekenhuis dat . patiënten per jaar verzorgt en een kernpunt is in ons toch al overbelaste zorgsysteem kan leiden tot dodelijke slachtoffers. Gordon Brown ging op bezoek en zei dat met de evacuatie van
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 12
20-09-10 14:40
aan de kant, stomkop – ik ga dit ziekenhuis herbouwen
het ziekenhuis tijdens de brand, Groot-Brittannië zich op zijn best had laten zien. En dat hij alles wat hij in zijn macht had in het werk zou stellen om het ziekenhuis weer draaiend te krijgen. Inspirerende woorden, dus nu is er inspirerende actie nodig. Om het verwoeste dak eraf te halen en te vervangen zijn ‘maanden’ nodig, zeggen mensen nu. Dat is regeringsjargon voor ‘jaren’. Maar kunnen we niet eens proberen dat in ‘weken’ te klaren? Laten we teruggaan naar de dagen dat regeringen – en spoorwegmaatschappijen, nu we het er toch over hebben – wisten dat ze er waren om ons te dienen en ons niet beschouwden als een stelletje lastpakken dat je naar huis kunt sturen als het niets kan bijdragen en in fluorescerende kleding moet verpakken als het dat wel kan. Laten we teruggaan naar de dagen dat vaart nog geen vies woord was. In werd de Santa Monica-snelweg in Californië vernietigd door een aardbeving. Misschien herinnert u zich nog de beelden van totale verwoesting: verkreukelde bruggen, enorme plakken beton, verwrongen staal en puin. Het was een nachtmerrie, maar binnen slechts dagen reed er weer verkeer overheen. Laten we voor het Marsden-ziekenhuis net zo’n termijn stellen. Laten we het handboek over CO en helmen en niet achteruitrijden zonder begeleiding aan stukken scheuren. Laten we de bouwvakkers morgen ter plaatse brengen, of nu al, en laten we hun toestemming geven te roken zodat ze niet om de vijftien minuten hoeven pauzeren. Om dat te bereiken moet er een heel leger bemoeials en stomkoppen dat overal in de weg loopt met klemborden op afstand gehouden worden. Die willen natuurlijk weer dat de muizen die tussen de dakspanten wonen per helikopter veilig naar het platteland worden vervoerd voordat het werk kan beginnen. Je kunt die lui echt onder controle krijgen. Maar dan moet er wel een man de leiding krijgen met een scheiding en een klein snorretje, die iedereen die op zijn weg komt graag vertelt dat ze moeten oprotten. Die baan zou ik graag op me nemen. Zondag 6 januari 2008
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 13
20-09-10 14:40
Dit was voor mij een volmaakte week Een paar weken geleden kregen de plannen voor een schitterende, nieuwe, op kolen gestookte elektriciteitscentrale in Kent het groene licht. Ik was heel tevreden. De centrale maakt ons minder afhankelijk van het gas van Vladimir en de olie van Osama. Bovendien wordt de hiervoor ontwikkelde technologie om de kolen doelmatiger te verbranden naar China geëxporteerd in ruil voor plastic hebbedingetjes die ons leven een beetje vrolijker maken. Het is allemaal te schitterend voor woorden, maar natuurlijk kwam er een klein legertje communisten en hippies voor het voetlicht gegaloppeerd. Armenzwaaiend schreeuwden ze dat kolen de brandstof van de duivel zijn en dat, als de nieuwe elektriciteitscentrale geopend wordt, kleine mensen zoals Richard Hammond meteen zullen verdrinken in een vernietigende vloedgolf. Bevlogen beweerden ze dat, als Groot-Brittannië enige kans wilde maken om Prescotts doelen van het Kyoto-verdrag te halen, we elektriciteitscentrales moeten bouwen die absoluut geen CO-uitstoot produceren. Je zou verwachten dat ze vorige week in hun nopjes waren, toen Gordon Brown plannen aankondigde voor een kudde nieuwe kerncentrales. Stille energie, gemaakt door hekserij, en zonder uitstoot. Je zou verwachten dat Jonathon Porritt van plezier een stijve zou krijgen. Maar nee. Het blijkt dat die ecogekken ook niet van kernenergie houden, om allerlei redenen die allemaal even stom zijn. Ze maken zich zorgen over wat er gebeurt als er een reactor de lucht in vliegt. Je kunt je net zo goed zorgen maken dat er een grote meteoriet op je huis terechtkomt. Ze beweren dat mensen die binnen een straal van tien kilometer van de centrale wonen direct sterven aan leukemie.
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 14
20-09-10 14:40
dit was voor mij een volmaakte week
(Dat doen ze niet.) Ze vragen zich af waar de centrales gebouwd moeten worden. (Wales?) En ze vragen wat we moeten doen met het afval. Makkelijk. Leg het in het ruim van de Rainbow Warrior. Waar het om gaat is dit. Het besluit om op kernenergie over te gaan heeft laten zien waar het bij die hele milieubeweging om draait: het is geen goedbedoeld streven naar schone energie maar een rancuneuze, kleingeestige zucht naar minder energie. Want minder energie raakt de rijke landen en de rijke volken het hardst. Ik heb al zo vaak betoogd dat de oude vakbondsmensen en de lesbiennes van de antikernwapenbeweging nooit zijn weggegaan. Ze hebben zich gewoon omgevormd tot milieuactivisten. Rood is groen geworden maar de doelen zijn nog altijd dezelfde. En er is geen betere manier om die te bereiken dan de lichten te doven en de klok terug te draaien naar het stenen tijdperk. Pas wanneer we allemaal bladeren eten onder de hamer en sikkel zijn ze tevreden. Ik meen het. Al die idiote plannen voor duurzame energie zijn alleen maar populair bij de baardapen van Groot-Brittannië omdat ze niets opleveren. Ik hoorde er vorige week nog eentje op de radio uitleggen dat als hij in het Caribisch gebied . eilanden mocht aanleggen, hij uit de stoom van zee voldoende energie voor iedereen kon opwekken. Ja, vast. Dan heb je nog hun terugkerende lulsmoesje dat je elektriciteit kunt opwekken met het getij. Werkelijk? Als dat waar is, waarom schrijf ik dit dan niet op een computer die wordt aangestuurd door de Severn Bore? Natuurlijk, deze zomer beginnen ze te bouwen aan een getijdencentrale voor de kust van Wales. Acht turbines, elk meter lang en meter hoog, zullen de werking van de zwaartekracht van de maan in elektriciteit omzetten. Maar dat levert niet eens genoeg op om een dorp als Chipping Norton draaiend te houden. Je kunt nog beter bankbiljetten verbranden. En windmolens dan? Niks. Die werken ook niet. Afgezien van hun onovertroffen doeltreffendheid in het vermalen van jonge visarenden en het wakker houden van iedereen binnen een straal van kilometer met hun naargeestige gezoem, bieden ze niet genoeg energie om een vibrator aan de gang te houden. Denemarken heeft . windmolens
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 15
20-09-10 14:40
hoe moeilijk kan het zijn?
gebouwd en er wordt gezegd dat die samen genoeg elektriciteit kunnen produceren om aan negentien procent van de (eerlijk gezegd minuscule) behoeften te voldoen. Maar sinds ze in gebruik zijn genomen is geen van Denemarkens gewone elektriciteitscentrales gesloten. Ze draaien allemaal nog op volle toeren. Want hoewel de windmolens theoretisch gesproken bijna een vijfde van de behoefte van het land kunnen vervullen, produceren ze niets als het windstil is. En omdat niemand kan voorspellen wanneer dat is, moeten de normale elektriciteitscentrales voortdurend actief blijven. Het is een ramp. Zo komen we terug bij kernenergie: de enige oplossing als je onze levensstandaard wilt handhaven en toch minder CO-uitstoot wilt. De energie is niet alleen schoon, maar heeft ook nog andere voordelen. De nieuwe centrales zijn privébedrijven, wat betekent dat je er aandelen in kunt kopen. Daar zul je geen cent op verliezen. Want als de zaken goed gaan, krijg je dividend; als ze niet goed gaan dan kan het dividend je niets schelen omdat je onder de zwavelzweren zit en er bloed spuit uit de plaatsen waar ooit je ogen zaten. Nog beter: om te zorgen dat het niet fout gaat, wordt er een leger gezondheids- en veiligheidsambtenaren ingehuurd om te zorgen dat het beton dik genoeg is en de kinderen op schoolreisje geen knopjes in kunnen drukken. Dat betekent dat die fluorescerende nazi’s geen tijd hebben om politieagenten ervan te weerhouden een ladder te beklimmen. Omdat bovendien veel landen op kernenergie overschakelen, bijvoorbeeld Iran, komt er vast een wereldwijd tekort aan voldoende gekwalificeerde kerningenieurs. Dit betekent dat het loon omhooggaat. Schoolkinderen willen dan niet langer beroemd worden via roddelbladen of met een diploma van een mediastudie, maar richten zich op natuurkunde en wiskunde. Het beste van alles is dat, wanneer al onze energie wordt opgewekt door neuronen die rustig tegen elkaar botsen, Greenpeace ons wel met rust moet laten en weer dolfijnen uit de netten van Chinese vissers kan gaan losmaken. Zondag 13 januari 2008
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 16
20-09-10 14:40
Het lijkt wel of het geen kunst is als het niet etnisch is – Opinie Hier in Chipping Norton staat een schitterend theatertje. Het is net een Londens theater, met een balkon en een bar, maar dan veel en veel kleiner. Als je daar op je lagere-schoolstoeltje naar het Jan Klaassen en Katrijn-toneel zit te kijken, krijg je het gevoel dat je zit opgesloten in een bakstenen poppenhuis. Het is een verrukkelijke plek en iedereen in de buurt is er erg trots op. Dus is iedereen vreselijk boos dat de Raad voor de Kunsten onlangs bekendmaakte de jaarlijkse subsidie van . pond te schrappen. En Chipping Norton is niet het enige theater. Hoewel de Raad voor de Kunsten net een inkomensverhoging van miljoen pond van de regering heeft gekregen, heeft ze naar , voornamelijk provinciale theaters, galerieën en andere kunstinstellingen een dergelijke brief gestuurd, waarin staat dat die niet meer passen in haar ‘beleid’. ‘Hmmm,’ vroeg ik me af, ‘en wat mag dat beleid dan wel zijn?’ Dus keek ik dat even na en het lijkt erop dat je dezer dagen of zwart of gek moet zijn om subsidie te krijgen, en liefst allebei. Zo heeft de Raad voor de Kunsten gezien dat er maar heel weinig mensen van allochtone afkomst op hoge posities in de kunsten zitten, maar in plaats van te denken: ‘Aha. Daaruit blijkt dat zwarte of Aziatische mensen niet bijzonder in kunst geïnteresseerd zijn. Laten we ons dus vooral richten op de blanke middenklasse,’ is ze nu betrokken bij verschillende plannen om stadskinderen uit hun grote sportschoenen te krijgen en in een Othello-pak. Er is nog meer. De Raad voor de Kunsten heeft nooit aangeboden mijn boeken in het Urdu te vertalen. Of die van Jilly Cooper. Maar ze ‘blijft zich inzetten’ om een fortuin te besteden aan het steunen van schrijvers uit etnische minderheden. Sterker, ze heeft op dit moment
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 17
20-09-10 14:40
hoe moeilijk kan het zijn?
zes prioriteiten. En natuurlijk is het ‘pleiten voor diversiteit’ daar één van. We kijken er niet van op dat ‘pleiten voor Thatcher’ er niet bij hoort. De Raad heeft bijna een half miljard pond te besteden en voor zover ik kan zien, werd het grootste deel daarvan in aan Benjamin Zephaniah en anderen gedoneerd in ruil voor wat mopjes poëzie over hoe vreselijk de slavenhandel was en dat iedereen in Groot-Brittannië zelfmoord zou moeten plegen. Maar wacht eens. Wat is dat? Het lijkt of er nog wat geld over was om een stel kinderen uit Calderdale naar het beeldenpark in Yorkshire te sturen, dat eruitziet als een veld vol bronzen schapendrollen. Het is niet helemaal mijn ding, maar wat geeft dat – de drollen zijn gebeeldhouwd door Henry Moore, dus dan zal het wel goed zijn. Helaas niet. Want achteraf kregen die kinderen les in rapmuziek maken en graffiti op een muur spuiten. Dat heeft absoluut niets met kunst te maken. Het is net zoiets als een bloemschikklasje kungfu leren. Hier in de kunstscene van Chipping Norton gaat het er heel anders aan toe. De plannen voor omvatten een toneelstuk over ruimtereizen, geschreven door Niki McCretton, die helaas blank is. Dan is er nog een eerbetoon aan abba, een bijzonder populaire, Zweedse popgroep waarin geen gehandicapten uit Bangladesh meespeelden, en een lezing van Arabella Weir, de dochter van een belangrijke diplomaat. Er zijn ook films. Maar daar zitten Brick Lane of die rotzooi van Al Gore niet bij. Dan is er natuurlijk het kersttoneelstuk. Het is zeer geliefd bij Douglas Hurd, die altijd komt kijken, en bij kinderen die allemaal Henry of Araminta heten, en het is een professioneel stuk waarin de traditionele verhalen uit de kersttijd een rol spelen. Je begrijpt meteen waarom niets van dat alles past binnen het ‘beleid’ van de Raad voor de Kunsten. En ik ben bang dat het concert dat voor volgende week zaterdag gepland staat ook niet werkt. Ja, de pianiste, Helene Tysman, komt uit het buitenland, dat is goed, maar ik ben bang dat ze Frans is. En dat is hopeloos, want de Fransen hielden er ook een wereldrijk op na, de rotzakken.
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 18
20-09-10 14:40
het lijkt wel of het geen kunst is als het niet etnisch is – opinie
Om de subsidie van de Raad voor de Kunsten vast te houden moet het management een middag met haiku-poëzie organiseren, in stilte, door het Al Gore ijsberenarbeiderscollectief. Natuurlijk komt daar niemand op af, maar ach – inspelen op de behoeften van de buurt? Sinds wanneer is dat belangrijk? Dat is wel degelijk belangrijk, en daarom zou ik graag afsluiten met een paar bemoedigende woorden aan het management van het theater in Chipping Norton en alle andere organisaties in het land die niet passen binnen de smaak van de Raad voor de Kunsten. Het is heel goed mogelijk dat jullie beter af zijn zonder de veertigduizend pond van de Raad. Want in dat minuscule bekertje zit een ton giftige bureaucratie die bepaalt wat jullie mogen doen, wat jullie mogen zeggen en hoeveel rolstoelhellingen er voor elk urinoir moeten worden geïnstalleerd. Je kunt dag met het handje zeggen tegen al dat politiek correcte, regionale nieuws van de bbc met alle vereiste allochtone elementen als je die gekken van de Raad voor de Kunsten vervangt door een ander stel weldoeners. Dat weet ik omdat ik vorige week eens heb gepraat met een kerel van een belangrijk liefdadigheidsfonds. Het heeft elk jaar vier miljoen pond nodig om het hoofd boven water te houden en daarvan komt geen cent van de regering. ‘Geloof me,’ zei hij. ‘We willen nog geen vier cent van hun geld. Dat levert altijd meer problemen op dan het waard is.’ Je kunt ook naar de Millennium Dome kijken. Toen die nog werd uitgebaat door de regering zat de Dome vol met stiltecentra en met Cherie Blair die daar voor diversiteit kwam pleiten. En het was een ramp. Nu is het privébezit, en zit het vol met Led Zeppelin en is onlangs erkend als de populairste concertzaal ter wereld. Zondag 20 januari 2008
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 19
20-09-10 14:40
Eerst soesjes – daarna lassen, kinderen – Opinie Sinds de Labour-regering aan de macht is, heeft ze elk jaar . stukken wetgeving ingevoerd. En elk daarvan is of slecht bedacht, draconisch, idioot, bitter, gevaarlijk, contraproductief, kinderachtig, slecht, ondoordacht, egoïstisch of voornamelijk erop gericht om het leven een stukje ellendiger te maken voor iedereen behalve zes mensen bij de bbc, veertien bij de Guardian en Al Gore. Maar met het dagelijks neerregenen van zoveel nieuwe regels en verordeningen op de wetboeken was het statistisch onvermijdelijk dat er op een dag per ongeluk iets zinnigs uit zou rollen. En die dag kwam vorige week. De regering heeft toen besloten dat iedereen die in staat is eten af te halen zonder in het gezicht geschoten te worden veel te veel krachtvoer eet. Je kunt die alleen aan het eten van onbespoten sla en organische tofoe krijgen door koken onderdeel van het vakkenpakket te maken voor kinderen van elf tot veertien jaar. Schoolleidingen kwamen direct met allerlei bezwaren. Ze hadden al geen lokalen genoeg voor de gewone lessen, dus waar zouden ze ruimte moeten vinden voor kooklessen? Misschien is het een idee om de schoolkeuken te gebruiken? Toen werden de gezondheids- en veiligheidsgekken wakker. ‘Aha,’ zeiden ze, ‘Sport wordt gegeven door mensen met een graad in gymgeneeskunsten, dus zijn voor het geven van kooklessen navenant opgeleide mensen nodig, anders gaan de kinderen naar huis met een mes door hun oog en een pan met kokend water over hun hoofd.’ Ach, alsjeblieft. Ik heb vijf jaar in het scheikundelaboratorium met zwavelzuur mogen rotzooien en ik heb nergens last van. Goed, die kleine van Jenkins heeft op een dag een misvorminkje opgelopen
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 20
20-09-10 14:40
eerst soesjes – daarna lassen, kinderen – opinie
maar zijn afschuwelijke kop is natuurlijk geen excuus om iedereen scheikundelessen te ontzeggen. Nee. Kooklessen zijn een geweldig idee. Het lijkt wel . Een klas vol kinderen in schorten die brood bakken. Ze praten weer zo keurig als de koningin en op weg naar huis houden ze even halt om appels te stelen voor de kruimeltaart van morgen. Mmm. Rabarber wordt de nieuwe crack. En het enige wat de nieuwe metaaldetectoren bij de schooldeur vinden is de kaasrasp van Pietje Bel. Maar als er kooklessen komen, lijkt dat mij een mooie aanleiding om het hele vakkenpakket om te gooien. Ik beweer al van kinds af aan dat school, in zijn huidige vorm, volkomen nutteloos is. De stomme kinderen werken, werken en werken tot hun hormoontjes gaar zijn en komen dan na vijf jaar suïcidaal, krankzinnig en met tienen uit bij een mediastudie. Intussen hangen de slimme kinderen de hele dag maar wat rond, omdat ze weten dat hun cv nooit wordt gecontroleerd. Als hun wordt gevraagd hoeveel tienen ze hadden, dan zeggen ze . Het enige wat school doet is je een afkeer bijbrengen van dingen die in de rest van het leven interessant zouden kunnen blijken. Nadat ik vijf jaar lang gedwongen naar de kerk was geweest zwoer ik dat ik tot mijn dood geen voet meer binnen zou zetten. En zelfs dan nog niet. Ik heb in mijn testament laten vastleggen dat mijn rouwdienst in een hamburgertent moet worden gehouden. Sterker nog, omdat ik op veertienjarige leeftijd William Shakespeare moest lezen heb ik een levenslange hekel aan de bard en zijn stomme schrijfseltjes ontwikkeld. En ik kan nog steeds geen vleestaart door mijn strot krijgen. Ik kijk nu terug op al die verpeste uren tijdens wiskunde, waarin ik algebra en matrixen en sinussen leerde, en ik denk, wat was daar het nut van? Hetzelfde geldt voor perpetuum mobile’s en hoefijzermeren en burgeroorlogen. Allemaal even nutteloos. Daarom ben ik ervan overtuigd dat school iets meer zou moeten zijn dan een fabriek die kindjes uitdraait met een cijfer, , , of . Het zou een plaats moeten zijn waar je leert volwassen te worden. En koken is een begin.
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 21
20-09-10 14:40
hoe moeilijk kan het zijn?
Pools is ook een goed idee. Waarom zou je Frans leren terwijl we allemaal begrijpen dat ze precies weten wat je bedoelt als je hen maar vaak genoeg een por in de borst geeft? Het is veel handiger als je met een Warschaus accent kunt zeggen: ‘Mijn boiler is kapot. Kunt u hem komen repareren?’ Of nog beter, waarom zouden we niet iedereen leren om zijn eigen boiler te repareren? Ik meen het. Waarom geen lessen loodgieterij? Want ik zweer het je, aan klassiek lassen heb je als volwassene veel meer dan aan de vervoeging van het Caesarcijfer. En weet je wat? Ik weet nog goed dat ik in een schoolbus over kotswegen naar het Pea District werd gereden om daar een stuk Millstone Grit te bewonderen. Waarom? Had iemand het idee dat dat ooit relevant zou worden voor de manier waarop ik mijn brood zou verdienen? Had die tijd niet beter besteed kunnen worden met het leren de bougies van een auto te verwisselen, een gloeilamp los te draaien zonder mijn vingers te branden, een lamsbout aan te snijden, te pokeren of haar te knippen? Of, en dat brengt me op het belangrijkste van alles, ze hadden me de ogen kunnen openen voor de lol en het belang van het krant lezen. Dat meen ik werkelijk. Mijn kinderen kunnen u alles vertellen over de zachte regen van Portia of wanneer je een imperatief moet gebruiken, terwijl ze geen idee hebben wat er in Kenia gebeurt of waarom Hillary Clinton geschift is. Geen enkele leraar dwingt ze om wat we actuele zaken noemen te bespreken. Dat is krankzinnig. Als we minuten in het schoolrooster kunnen vinden om de kinderen te leren voedsel te maken van tofoe en linzen, dan moeten we evenveel tijd kunnen vinden om hen te laten discussiëren over de zaken van de dag. Zo worden ze minder rond en eh, meer afgerond. Als je begrijpt wat ik bedoel. Zondag 27 januari 2008
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 22
20-09-10 14:40
Hé, regeringsdomkoppen – laat ons land met rust Michael Cannon, eigenaar van vele cafés en restaurants, kocht twee jaar geleden van de familie van de koningin-moeder een . hectare groot stuk heidegrond in Durham. En vorige week stond zijn bedrijf voor de rechtbank, onder beschuldiging dat het die grond had vernield. Regeringswoordvoerders zeiden dat de heide – een plek van bijzonder wetenschappelijk belang – nu een wirwar was geworden van nieuwe wegen, parkeerplaatsen, rotondes en afwateringssloten. In totaal was er . vierkante meter essentieel leefgebied voor smellekens, waterhoentjes, velduilen, snippen, wulpen en tureluurs begraven onder . ton vrijwel zeker niet duurzaam, niet organisch beton. Cannons bedrijf gaf drie overtredingen van de Wild- en Landschapswet onmiddellijk toe. Maar voor die foute inschattingen en de ‘verwondingen’ aan het landschap legde de rechter een boete op van . pond en beval het bovendien om . pond aan proceskosten te betalen. Daar zijn we dus. Score: één voor de smellekens, en nul voor de omhooggevallen ploert van een ellendige vogelmoordenaar. Maar helaas is de zaak niet zo duidelijk als je misschien denkt. Want zie je, Cannon wordt afgeschilderd als een vreselijke kerel die net op het nippertje gepakt is, net voor hij het hele gebied onder hoogpolig tapijt liet verdwijnen en er dimmerschakelaars in aanbracht. Maar feitelijk investeerde hij, nadat hij vier miljoen pond voor de heide had betaald, nog eens drie miljoen om de kwaliteit van de hei te verbeteren, die hij beschrijft als belangrijker dan het regenwoud. Hij zette meer groenopzichters in, hij werkte samen met de Koninklijke Vereniging voor Vogelbescherming, en hij legde een klein aantal grindpaden aan zodat voertuigen de veenachtiger delen van het gebied konden bereiken zonder erin weg te zinken.
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 23
20-09-10 14:40
hoe moeilijk kan het zijn?
Ambtenaren hebben het over . vierkante meter dat onder beton begraven ligt. Dat lijkt geweldig veel, maar feitelijk is het niet meer dan , hectare. Een klein offer voor de verbetering van de andere , hectare. Je moet daarbij weten dat, sinds Cannon de grond heeft overgenomen, het aantal zeldzame korhoenders is gestegen van vier naar . En vorig jaar was de buit op het terrein . vogels, het hoogste aantal sinds . En daar heb je het probleem. Ambtenaren hebben absoluut geen idee waar ze het over hebben. Ze zagen dat de plek van bijzonder wetenschappelijk belang was, constateerden dat er paden en afwateringssloten waren aangelegd en rekenden uit, met gebruikmaking van hun kleine nylon hersentjes en een bodemloze put regeringsgeld, dat hier een misdaad was begaan tegen het smelleken. Dezelfde mensen renden brullend in het rond toen ik pas op televisie een berg in Schotland opreed. ‘Je hebt hem verwoest,’ schreeuwden ze, want ze beseften misschien niet dat een auto van drie ton nooit een deuk kan maken in een triljoen ton zware klomp massief graniet. ‘Maar je hebt de hei geplet,’ jammerden ze. Ja, maar als jullie iets van het platteland zouden af weten, dan zouden jullie weten dat de hei regelmatig wordt afgebrand om nieuwe groei te stimuleren, die voedsel biedt aan vogels die de oude verhoute heide als dekking gebruiken. Ik loop tegen hetzelfde soort problemen aan op het eiland Man, waar ik een stukje grond heb. Het staat geregistreerd als een plek van bijzonder wetenschappelijk belang, wat betekent dat ik mijn gewassen van binnen naar buiten oogst en dat ik schapen gebruik om het gras kort te houden. Dat wil ik best doen. Ik wil ook het gebruik van kunstmest vermijden, wat betekent dat mijn rapen eruitzien als kastanjes en mijn gerst de kleur heeft van een onderzeeër. Maar dan vertellen ze me dat ik er ook toegang moet bieden aan mensen met honden, die de schapen de zee in jagen en zoveel stront achterlaten dat de vogels wegblijven die ik met mijn ddt-vrije gewassen en vluchtweg-oogstmethode probeer aan te trekken. Dat is het probleem met die milieumensen. Hun liefde voor de natuur wordt bijna overschaduwd door hun haat tegen de rijken. Ze denken dat
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 24
20-09-10 14:40
hé, regeringsdomkoppen – laat ons land met rust
iedereen met een Range Rover en een paar pond op de bank dat geld moet hebben verdiend door polonium de ozonlaag in te pompen en dat hij zwervers doodslaat met jonge visarenden om aan zijn seksuele gerief te komen. Ze nemen dus aan dat hij of zij het land beschouwt als niets anders dan een plek voor een fabriek die het stokje kan overnemen dat die lui in Bhopal uit hun handen hebben laten vallen. Maar het ergste aan de Cannon-zaak, als we even niet denken aan de grote boete en de kosten, is het systeem dat stomme bemoeials in staat stelt om in andermans tuin rond te neuzen. Ze gebruiken wetgeving die bedoeld is om sluikstorten, dassenstropen en het roven van zeldzame vogeleieren te voorkomen – allemaal heel loffelijk – om iemand te vervolgen die zijn persoonlijke eigendom beschadigt. Technisch gezien betekent dit dat ze bij mij thuis kunnen komen en mijn kinderen kunnen vervolgen omdat ze de monumentale keukendeur beschadigd hebben. En weet u wat? Nu ik dit toch al bekend heb, zullen ze wel komen ook. Maar arresteren ze iemand die zijn eigen voortuintje onder de plavuizen legt of zijn heg vervangt door een vreselijke muur van verticale stoeptegels? Nee. Waarom niet? Die verloedering van de buitenwijken veroorzaakt overstromingen en is grotendeels verantwoordelijk voor de teloorgang van de zangvogel. Afgezien van die stomme katten. ‘Natuurlijk Groot-Brittannië’, het regeringsorgaan dat Cannon heeft vervolgd, zou er goed aan doen te bedenken dat het alleen bestaat om de schoonheid van het platteland te bewaren. En de enige reden dat dat zo mooi is, is dat het al duizenden jaren wordt onderhouden door rijke landeigenaren. Als ‘Natuurlijk Groot-Brittannië’ het land groen en mooi wil houden, kan het maar beter zijn Max Havelaar-mission statement verscheuren, die spreekt over sociale integratie en de gevaren van het pesten, en achter de mensen aan gaan die elke parkeerhaven volstorten met duizenden oude matrassen. Zondag 3 februari 2008
awb - hoe moeilijk kan het zijn 140x215.indd 25
20-09-10 14:40