MBS en BMC verzorgen uw project van A tot Z

mot i oncont r ol . pmg. be

BEPERK

ENERGI EVERBRUI K VAN MACHI NES p.17

FACTORY & PROCESS AUTOMATI ON

P209930–nr.89,edi t i eokt ober2013–10EUR( excl .bt w) Verschi j nt7xperj aar,i nf eb,apri l ,mei ,j uni ,sept ,okt&dec

MBS en BMC verzorgen uw project van A tot Z ROBOTI CASPECI AL p.27

15pagi na' s i ndust ri ël erobot i ca

TI M KEYSERS Arbi oBi ogasi nst al l at i e

• dé specialist inzake service in transportbanden • één aanspreekpunt • gedeelde kennis binnen de twee bedrijven • snellere realisatietijd • prijsvoordeel

p.9

“Eénaanspreekpuntvoort ot al e aut omat i seri ngbi ogasi nst al l at i e”

Lees meer op p. 46 www.mbsgroup.be • [email protected] MBS Roeselare Industrieweg 72 8800 Roeselare Tel: +32(0)51 24 94 54 Fax: +32(0)51 24 94 55

MBS Gent Gebr. Naudtslaan 24 9185 Wachtebeke Tel: +32(0)9 232 23 28 Fax: +32(0)9 230 59 79

MBS Le Roeulx Rue de la Station 142, Hall 17-18 7070 Le Roeulx Tel: +32 (0)64 22 90 67 Fax: +32 (0)64 26 28 91

MBS Bilzen Deense Wijersstraat 3 bus 3 3740 Bilzen Tel: +32 (0)89 20 46 99 Fax: +32 (0)51 24 94 55

YVESWI LLEMS Zaakvoer derOpt ylp.23

"St of met i ngscomponent en gekoppel daanI /Omodul esen eenkracht i gbest uri ngspaneel " Ret ouradres:Prof essi onalMedi aGroup,Torhout sest eenweg226,bus2-8210Zedel gem

Af gi f t ekant oor9099GentX

90 %

SWS snelwisselsysteem snellere grijpwissel

SRH-plus

IP 67

Nr.

1

zwenkkop

Standaard beschermklasse

PGN-plus

2-vinger-Parallelgrijper

met multi-tandgeleiding

Uw geautomatiseerd Handling systeem. Het wordt tijd, alle potentieel van uw machine volledig te benutten. www.be.schunk.com/potentieel-benutten Jens Lehmann, Ambassadeur van het merk SCHUNK, de familieonderneming

MOTI ON CONTROL NR.89 • OKTOBER 2013

I N DI TNUMMER Bes t el ez er , i ndi tn aj aar s n u mmerbr en genweudet weedeedi t i ev ander obot i c as pec i al . Dez ek eers pi t s enweon st oeopdr i epi j l er s :k mo' s ,on der h ou dens of t war e. Ver derbr en genweul i ef s tv i ers u c c es v er h al env anei gen bodem:des t u r i n gv aneenbi ogas i n s t al l at i ei nAr en don k , s t of met i n gu i tHobok en ,z el f l er en demac h i n esu i tHev er l eeenas s embl agei nF l eu r u s . Veell ees pl ez i er ! SammySoet aer t

SE CT ORNI E UWS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 CASE:ST OF ME T I NGBI JOPT YL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Ni eu wt j esenf ei t enu i tdes ec t or Opt y lu i tHobok eni seenges pec i al i s eer dbedr i j f ac t i efi ns t of met i n g.Om t ek u n n env ol doenaande CASE :BI OGASI NST AL L AT I EARBI O. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 s t eedst oen emen de Eenbi ogas i n s t al l at i ec or r ec t ei s env ank l an t en aan s l u i t enoph etn eti sn i et endec ompat i bi l i t ei t ev i den t . metger el at eer de Om depl aat s i n gv l ott el at en s y s t ement e v er l open ,deedmenbi jAr bi o gar an der en ,wer der eenber oepoppl aat s er sDi r k bes l ot ens t of met i n gs VanGes t elenGu yBey en s . c ompon en t ent e Zi jk oz enoph u nbeu r tv oor k oppel enaanI /OdeT ot al I n du s t r i alAu t omat i on modu l eseneen opl os s i n gv anSi emen s . c ompac tenk r ac h t i g On dermeer22f r equ en t i ebes t u r i n gs pan eel omv or mer swer dener v anSi gmat ek gepl aat s t ,c ompl eetmetal l e r an dc ompon en t enénmet ZE L F L E RE NDEMACHI NE SMAKE N de' Saf et yI n t egr at ed' f i l os of i ei nh etac h t er h oof d AF ST E L L E N OVE RBODI G. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Deaf gel openv i erj aarbes t u deer deSi r r i si n DOSSI E RCYBE RBE VE I L I GI NG ( DE E L2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 s amen wer k i n gmetKUL eu v en ,UGen tendeVUB Sof t war eenpr ogr ammat i epak k et t enh ebben h oemac h i n esk u n n enl er en .L er en demac h i n es al eent i j dj eh u ni n t r edegedaani ndei n du s t r i ël e mak en pr oc es s en . man u el e Doore enk oppel i n gmeth et‘ wor l dwi deweb’ af s t el l i n g bes t aaterookdek an sdatdet oepas s i n gen ov er bodi gen mi s br u i k twor den .Om di tt egent egaan ,i s z or gener v oor eengoedes y s t eembev ei l i gi n gn oodz ak el i j k datde mac h i n esook E NE RGI E VE RBRUI KVAN MACHI NE S. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 i nwi j z i gen de Veelv er k oper sv anmac h i n es ,v er war mi n gs oms t an di gs y s t emen ,ai r c o' s ,per s l u c h t i n s t al l at i es. . .gebr u i k en h edens t e eds en er gi eef f i c i ën t i et epasent eon pasal sar gu men t metdebes t e omh u nk l an t enov er i n s t el l i n genwer k en des t r eept et r ek k en . Zegooc h el endaar bi j OPE NI NGABM ASSE MBL AGE CE NT RUM. . . . . . . . . . . . . . . 43 metc i j f er sens pi egel en Si n dsbegi nj u n ii sABM T ec n a,eenas s embl agedebes l i s s i n gs n emer s bedr i j fu i tF l eu r u s ,v er an t woor del i j kv oordeas s emu l t r ak or t et er u gv er di en bl ageendi s t r i bu t i ev andebek en deSi mogear t i j denv oor .W atdaar mot or r edu c t or env anSi emen s .Depl aat s el i j k e ef f ec t i efv anwaari s , t ewer k s t el l i n gwor dtergec ombi n eer dmets n el l er e k anmenal l eent ewet en l ev er t i j den k omendoort emet en , z owelv óóral sn áde PRODUCT I NF O. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 i mpl emen t at i ev ande Eenov er z i c h tv anden i eu ws t epr odu c t en bet r ok k eni n v es t er i n g opdemar k t VAKBL ADMOT I ON CONT ROL i seenui t gavevan Pr of essi onalMedi aGr oup Tor hout s es t eenweg226/26,8210Zedel gem Tel . :050/24. 04. 04-Fax:050/24. 04. 45

RE DACT I E Di r ect eur ui t geverAndyNoyez Hoof dr edact eurBar tDenys Bl admanagerSammySoet aer t Hoof dr edact r i cesoci oeconomi sch Ti l l yBaek el andt PE RI ODI CI T E I T Ker nr edact i e Mot i onCont r olver s chi j nt7xperj aar Val ér i eCoupl ez-Di et erDevr i endt Ror yMoer man-ZoéPhi l i ppar t ABONNE ME NT E N El i s eRaucy-Ni ckVander heyden Tel . :050/24. 04. 04-Fax:050/24. 04. 45 Wout erVer heecke–Bar tDes angher e J aar abonnement :70EUR( excl .bt w)=7nummer s Ei ndr edact i e I nt ekenenvi amot i oncont r ol . pmg. be Mi k eDeCr aene ofmai lnaarabo@pmgr oup. be TomHar t eel-Ni l sRauwoens

mo t i o n c o n t r o l . p mg . b e

Medewer ker s Chl oéMar t i n-L ucYvesOphal s–As t i nDeZeeuw KoenWeymeer s–Fr eder i kDebr ouwer e RE AL I SAT I E Gr af i schevor mgevi ngPas calCl aeys Publ i ci t ai rmat er i aal J ohanTeer l i nck-Axel l eVer eeck e-EvaSeur i nck Commer ci ël er edact i e Mar i anneBouck aer t Dr ukker i jModer na–Paal Ber i ngen PUBL I CI T E I T SRE GI E PM Regi env–Al exanderDewael e P/ATor hout s es t eenweg226/6,8210Zedel gem Tel . :050/24. 04. 04-Fax:050/24. 04. 45

ROBOTI CASPECI AL

I NDUST RI E L EROBOT I CA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 T oev alofn i et ,maardedr i eonder wer penu i t dez er obot i c as pec i alz i j nal l enn etopmaat ges n edenv ank l ei n er ebedr i j v en .Zi jh ebben z ee rs pe c i f i ek en odenal sh etaank omtop pr odu c er en :k l ei n e,ge s pec i al i s eer des e r i ess n el k u nn enl ev er enbi j v oor beel d.Kor t eoms t el t i j den , der obotv l otn i eu webewegi n genaan l er enen z ek ers t i l s t andenv er mi j denz i j nh i erdu sde t r ef z i nn en .Wek omeni ndez es pe c i alt egemoet aandez en odenmetee nar t i k elr ondon der h ou d,ee nbi j dr ageov eropens ou r c epr ogr ammer env anr obot se nt ens l ot t ebr en gen weudeel fgebodenv oorhe ti mpl emen t er en v anr obot i c ai ni ndu s t r i ël et oepas s i ngen

BEURZEN

M+R 24/10/13

GENT( F L ANDER SEX P O) SPS/I PC/DRI VE S 26/11/13–28/11/13

NUR NBER G

E L E KT RO VAKBE URS 10/12/13–12/12/13

HAR DENBER G

Ver ant woor del i j keui t gever Fer nandVanr i e ZeewegZui d5,8211Aar t r i j k e Ver si onf r ançai s es ursi mpl edemande.

Di tvakbl adi saut eur s r echt el i j kbes cher md.Wens tuar t i kel st e s cannen,di gi t aalopt es l aan,t ekopi ër en,commer ci eelofdi dact i s ch t egebr ui ken?I nf or meerueer s toverwatt oegel at eni sbi j dhr .Fer nandVanr i e,Tor hout s es t eenweg226/2, 8210Zedel gem,t el . :050/24. 04. 04.

Meeri nf or mat i eop“ www. pr es s copyr i ght s . be”

Mo t i o nC o n t r o l 8 9•O k t o b e r 2 0 1 33

De ROTEX ® S-H gietijzeren naven worden na productie mechanisch gespleten. Deze unieke tweedeling van de naaf maakt de ROTEX® S-H bij uitstek geschikt voor radiale (de)montage van de koppeling in krappe ruimtes. Door het unieke breukvlak bieden ze in combinatie met de T-PUR® tandkransen dezelfde mechanische eigenschappen en specificaties als bij alle andere (standaard) ROTEX® naven.

Het ei van Columbus uitgebroed… ROTEX® S-H

KTR innoveert, we blijven Made for Motion

ROTEX®  ROTEX®-GS  REVOLEX®KX  POLY-NORM®  POLY®  BOWEX®  RADEX®-N  RADEX®-NC  SYNTEX®  RUFLEX®  CLAMPEX® www.ktr.com

THE PULSE OF AUTOMATION

De 30GM IO: zo flexibel kan een ultrasoonsensor zijn n

Programmeren met drukknoppen of IO-link

n

Directe integratie in de procesbesturing

n

Geluidsbundel eenvoudig aan te passen via Teach-in

n

Automatische detectie van verschillende objecten

www.pepperl-fuchs.be/nl/ultrasonics

ACT UEEL

I NDUMAT I ON NET WORKEVENT

OVEREENKOMSTMETABBROBOT I CS

ABBROBOT I CSEN KRANENDONKVERSTEVI GEN SAMENWERKI NG ABBRobot i csenKr anendonk onder t ek enenhetABBAut hor i zed Val uePr ov i der( AVP) pr ogr amma, eenov er eenk oms tdi ehuns amenwer k i ngnogv er dermoetv er s t ev i gen. Metdehandt ek eni ngi sKr anendonkeenAVPv anABBRobot i cs gewor deneni shetopdi emani er geï nt egr eer di nhetgl obal e pr ogr ammav anABB. Mar t i nv anderHav e,s al es manager v anABBRobot i cs :" HetAVPpr o-

v ander obot aut omat i s er i ng. Daar om bi edenweKr anendonk v ol oponder s t euni ngbi jzi j n t echni s cheens al es -enmar k et i ngger el at eer dev r agen. " Kr anendonki mpl ement eer teen i nt el l i gent er obot t echnol ogi een s t el tzi j nk l ant enzoi ns t aatom ef f i ci ënt erenef f ect i ev ert ewer k gr ammai sont wor penom AVP' st e t egaan.Zi j npr oduct i es y s t emen v oor zi env andei nf or mat i e,i ns t r u- k unnengeï nt egr eer dwor den ment enens er v i cedi enodi gzi j n i nbes t aandemat er i aal -endat aom t es l ageni ndegr oei endemar k t s t r omen.

OPENI NGBERNARDUSSCHOL EN

BI J NAVI ERDUI ZENDL EERL I NGEN VOORNI EUW ESCHOL ENGROEPI N OUDENAARDE Vanaf1s ept ember2013or gani s er enal l es chol env anhetKat hol i ek Secundai rOnder wi j sOudenaar de zi chal sééngeheel ,onderde ni euwenaam Ber nar dus s chol en. Dezesv oor mal i geKSOOs chol en ( waar ondero. a.hetVr i jT echni s ch I ns t i t uutSi nt L ucas ,hetT echni s ch I ns t i t uutOnzeL i ev eVr ouw enhet Si nt Ber nar dus col l ege) ,di eov er i gensals i nds1999onderéén r aadv anbes t uu rwer k en,t el l en s amenbi j na4. 000l eer l i ngen en650per s oneel s l eden.

I ndeni euweonder wi j s s t r uct uur behoudtel k es choolhaaraut onomi eenwor dthett echni s chen ber oeps onder wi j sv er s t er k t ,met hetaccentopél kt al ent .Samen bi edenzeeengev ar i eer de waai erv ans t u di er i cht i ngenaan, waar onderdeni euwer i cht i ng T oegepas t eW et ens chappen, waar i ndel eer pl annenv ani ndus t r i ël ewet ens chappen,agr ot echni ek enent echni ek wet ens chappen gecombi neer dwor den.Vi ergr ot e bouwpr oj ect en,goedv ooreen i nv es t er i ngv an25mi l j oeneur o, moet endeni euwes chol engemeens chapv oor2017 eengr ondi gef acel i f tbezor gen. Meteenf ees t el i j k ezi t t i ngwer d opdonder dag5s ept emberhet of f i ci ël es t ar t s ei ngegev env an deBer nar dus s chol en.Enk el e s pr ek er sgav endegenodi gden dui di ngbi jhetni euwegeheel v andeOudenaar ds es chol en enookW i l s onDePr i l ,di r ect eur -

EENVOUDI GEREEN EF F I CI ENT EREENGI NEERI NG SI MOT I ON GEI NT EGREERDI N TI APORT AL Si emensheef thetmot i oncont r ol s y s t eem Si mot i ongeï nt egr eer di n deT ot al l yI nt egr at edAut omat i on ( T I A)Por t al . Metdei nt egr at i ei sdeui t br ei di ng v aneenengi neer i ngs k aderv oorhet I nt egr at edDr i v eSy s t em eenf ei t .Vi a degebr ui k er s i nt er f acev anT I APor t al k unnenal l ecomponent env anSi mot i onont wor penengeconf i gur eer d wor den.Daar doork unnende har dwar e-ennet wer k conf i gur at i ei n éénedi t ors amengev oegdwor den,


v ooreeni nt uï t i ev eengr af i s che conf i gur at i eal s ookv ooreenper f or mant edi agnos ev ancomponent en. Opappar aat ni v eauwor dtdeCPU v andeSi mot i onv ol l edi ggr af i s ch weer gegev enmetal l ei nt er f acesen ei gens chappen.Opnet wer k ni v eau k unnenander eaut omat i s er i ngs component enal sMMIofaandr i j v i ngen metdeCPUv er bondenwor den. Deconf i gur at i ev er l oopts i mpelv i a deSi mot i onScout ;naas tdet el egr amconf i gur at i eendei nt egr at i e v ant echnol ogi e-enaandr i j v i ngs obj ect eni shetmogel i j k om deau t omat i s checommuni cat i et econf i gur er en.Deduur zaamhei dwor dtnogv er hoogd doorhetSi ngl eSour ceconcept , waar doordegebr ui k erbi j dei ns t al l at i ek anbepal en ofhetpr ogr ammaenk el metSi mat i cManagerof metT I APor t almoetwer k en.

gener aalv anAgor i a,enMi ek e VanHeck e,di r ect eur gener aal v anhetVSKO,k r egenhetwoor d. DePr i ll i etondermeerv er s t aandat menmoetpr ober enhett echni s ch onder wi j saft es t emmenopde nodenv andei ndus t r i e,waar na VanHeck ebek l emt oondedatde l eer l i ngcent r aalmoetbl i j v ens t aan i nhetonder wi j s . “ Schol enenl eer k r acht enmoet en ni ett r acht endel eer l i ngal seen ' af gewer k tpr odu ctaft el ev er en' , maarhebbeneenbel angr i j k e begel ei dender oli ndev or mi ng v andel eer l i ng. ”

OOG I N OOG METAUTOMAT I ONEXPERTS Vol gendophets uccesv andev ak beu r sI ndu mat i on.wi lI nv entMedi a eenni euw net wer k ev enementui t degr onds t ampen. I ndu mat i onNet wor kEv ent( I NE) moeteenl owcos tmaarhi ghend net wer k gebeur enzi j n,v oor bedr i j v endi eact i efzi j ni naut omat i s er i ngenopt i mal i s er i ng,env oor hunk l ant en,pr os pect senpar t ner s . Heti sdebedoel i ngom k enni s t emak enmetbedr i j v en,act i efi n opl os s i ngen,t echnol ogi eencomponent env oorF act or y ,Pr oces s&I nf r as t r uct ur eAut omat i on. Datgebeur tbu i t endebek ende beu r s f or mul es :I NEwi leenaangename,maarpr of es s i onel es f eer cr eër enmetk l ei nes t andj esen t hemabox en.Eenv er pl i chtci r cui t v anwandel gangen,s t i j l v ol l edecor at i eenhoogwaar di gecat er i ng moetheti deal edecorv or menv oor deel nemer som methunpr os pect s v er k ennendeges pr ek k ent ev oer en ofom eenni euw pr oductofs er v i ce v oort es t el l en. Heteendaags eev enementv i ndt pl aat si ndeL euv ens eBr abant hal op18s ept ember2014. Bezoek er swor denenk elnaper s oonl i j k eui t nodi gi ngger egi s t r eer d v i as peci al ek aar t eneni ngev oer d i nhets y s t eem,zodathunbadges opv oor handk l aar l i ggenbi jde i ngang.

T VHHEF T RUCKOPL EI DI NG

CURSUSVOORNEGEN DEEL NEMERSUI TBESCHUT TEWERKPL AAT S T her mot e&Vanhal s t , datbegi ndi tj aar ambas s adeurv an debes chut t ewer k pl aat s enwer d,or gani s eer deeenv i j f daags ehef t r uck opl ei di ngv oornegenwer k nemer s ui tW es t -enOos t Vl aams ebes chut t e wer k pl aat s en.Hef f enenv er pl aat s en v anl as t enbehoor ternamel i j kv aak t othett ak enpak k et . Eendegel i j k eopl ei di ngeneen r i j v aar di ghei ds at t es tv oormobi el e wer k t ui genzi j nnoodzak el i j kom v ei l i gt ek unnenwer k enenom wet t el i j ki nor det ezi j n.Denegen deel nemer sk r egengedur ende v i j fdageneengev ul dpr ogr amma v oor ges chot el d.Naas teendos i s t heor i e,bezocht enzeookde v er huu r af del i ngwaarzede machi nesk ondenbek i j k en,en dedenzepr ak t i j k oef eni ngenop eenpar cour s .Achtmannenenéén

v r ouw –s ommi gen haddenaler v ar i ng metmobi el ewer k t u i gen,ander en k wamenerv oorhet eer s tmeei ncont act– l eer denr i j denmet el ek t r i s chet r ans pal l et t en,s t apel aar s enhef t r uck s .Enk el edeel nemer s k r egenbov endi eneeni nt r odu ct i e t otwer k enmetder eacht r uck .De nadr uki ndeopl ei di ngl agdui del i j k opv ei l i ghei d.Mi chaelDes meten St anVandemoor t el e,v as t et r ai ner s v anT VHT r ai ni ngCent r e,s pi j k er den aander i j v aar di ghei dv andedeel nemer senf ocus t endaar bi jopeen cor r ect e,v ei l i gewer k at t i t ude.I eder e deel nemerk r eegi ndi v i duel ebegel ei di ngv ol genszi j nv oor k enni s , per s oonl i j k enodenens peci f i ek e wer k s i t uat i e.I eder eens l aagdev oor zoweldet heor et i s cheal sdepr ak t i s chet es t enenk anv oor t aanv ei l i g aandes l agal shef t r uck chauf f eur . Mo t i o nC o n t r o l 8 9•O k t o b e r 2 0 1 35

ACT UEEL

CONNECTGROUPI NST AL L EERT

NI EUWEF ABRI EK

NI EUWEPRODUCTI EL I J NI N ROEMENI E ConnectGr oupnvheef thaar pr oduct i ecapaci t ei tui t gebr ei d metdei ns t al l at i ev aneenni euwe pr oduct i el i j ni nhetRoemeens e Or adea.Degr oepi nv es t eer det wee mi l j oeneur oi nhar d-ens of t war e v oordepr i nt k aar t bes t uk k i ng,i ncl us i efdev ol aut omat i s chei ns pect i e v ans ol deer pas t aencomponent en. DeSMDmachi nesbes chi k k enov er t i enaf zonder l i j k epi ck andpl acer obot seneenr obotv oordeas s embl agev anodds hapecomponent en. Samenmetdeni euweVal ors of t war eheef tdel i j neenmax i mal e out putv an100. 000component en peruur .ConnectGr oupRomani a heef tnudr i es nel l epr oduct i el i j nen

meteencapaci t ei t v an300. 000component enperuuren eenf l ex i bi l i t ei t s l i j n v oordepr oduct i e v ank l ei nehoev eel heden. " OnzeW es t Eur opes ef abr i ek en ev ol uer ens t eedsmeeri nder i cht i ng v ancent r av oort echnol ogi e,pr ot ot y pesenas s embl agemeteens t er k e f ocusopf l ex i bi l i t ei tenonder s t euni ng v andek l ant en. OnzeOos t Eur opes ef abr i ek en daar ent egenzi j npr oduct i ev es t i gi ngenmeteens t er k ef ocusopef f i ci ënt i e.Regul i er ei nv es t er i ngenzi j n nodi gom dezepr oduct i ev es t i gi ngen

t echnol ogi s chupt odat et ehouden” , al dusHer manSt r ui wi gh,s al es&mar k et i ngdi r ect orv an ConnectGr oup. “ Onzek l ant en v r ageneengr ot er epr oduct i ecapaci t ei tenwi jgaangr aagopdi ev r aag i n" ,v er v ol gtHer manSt r ui wi gh. Depr oduct i ei nRoemeni ëi sgeëv ol ueer dv aneenonder aannemi ng met15wer k nemer snaareen v ol l edi gui t ger us t eel ek t r oni s che onder aannemi ngmetpr oduct i emachi nesv ol gensdeni euws t e t echnol ogi eënv oordepr oduct i e v anPCBenk abel bomen.

F ERRERO MODERNI SEERTMAGAZI J N EGEMI N ST AATI N VOORMAGAZI J NRETROFI T F er r er oAr dennesi nAar l enl aat Egemi nAut omat i onzi j nv ol aut omat i s chemagazi j n-ent r ans por t i ns t al l at i e moder ni s er en.Egemi nl ev er dede oor s pr onk el i j k ei ns t al l at i ei n1999. Depal l et conv eyer sv oer ende pal l et saanv anui tdepr oduct i el i j nen enbr engenzenaarhetmagazi j n datui t ger us ti smetv i eraut omat i s che pal l et k r anen.Di ezet t endepal l et s dubbel di epweg,pert wee,acht er el k aar . Det emper at uuri nhetmagazi j ni s gecondi t i oneer dt us s en2en10° C. Metdemagazi j nr et r of i twi lF er r er o

decont i nuï t ei tv anzi j ndi s t r i but i eact i v i t ei t engar ander en.Daar om gaf hetdeopdr achtdes t ur i ngenv an deaut omat i s chek r anen t ev er ni euwen. Deombouw omv atde v er v angi ngv anSi emens S5doorS7PL C' s ,de v er v angi ngv anRS422 communi cat i edoor et her net k aar t en,de i ns t al l at i ev angeï nt egr eer dePr of i s af ev ei l i ghei ds k aar t en,dev er v angi ng v anabs ol ut eencoder sdoorl as er -

SUBCONT RACT I NG2013

OP23EN 24OKTOBERI N FL ANDERSEXPO GENT Metdev ak beur sSubcont r act i ngi s F l ander sEx po( Gent )op23en 24ok t oberdéont moet i ngs pl aat s v oori ndus t r i ël edes i gner s ,pr oduct ont wi k k el aar s ,pr oduct i emanager s , i nk oopmanager s ,CEO' sen manager sdi eopzoekzi j nnaar i nnov at i ev epr oduct i et echnol ogi eën, ni euwemat er i al enennet wer k oppor t uni t ei t en. Ex pos ant enact i efi nondermeer poeder met al l ur gi e,as s embl ageen l as t echni s chedi ens t en,CAD/CAMont wer ps y s t emen,mol di ngen

t ool i ng,en3Dpr i nt i ngs t el l ener hundi ens t enenni euwepr oduct en v oor . T i j densdev ak beur sor gani s eer t Howes t( Hoges choolW es t Vl aander en)zogenaamde' bes tpr act i ces ' v ani ndus t r i ël eont wer pen.I nde nami ddagpak tdehoges chool bov endi enui tmeteenI NNOW I Z br ai ns t or ms es s i ev oorhets t er k er i nnov at i efdenk en. Gel i j k t i j di gmetSubcont r act i ng 2013v i ndtt r ouwensookEur of i ni s h pl aat s .Dati sdeEur opes ev ak beur s

OVERNAMEEDWARDS

AT L ASCOPCO NEEMTOVEREN GROEI T At l asCopcoABzalEdwar dsGr oup L t d.ov er nemenv ooreenbedr ag v an10, 6mi l j ar dZweeds ek r onen ( 1, 2mi l j ar deur o) .Edwar dsi s eenwer el dwi j del ev er anci er v anv acuüm-endr uk v er l agi ngs opl os s i ngenenheef tzi j nhoof dk ant oori nEngel and. Edwar dszaldeelui t mak env an At l asCopco’ sni euwedi v i s i e Vacuu m Sol ut i onsv andebus i nes s ar eaCompr es s orT echni que." Di t bedr i j fpas tpr i mabi jAt l asCopco" ,

6Mot i o nC o n t r o l 8 9•O k t o b e r 2 0 1 3

zegtRonni eL et en,pr es i dent di r ect eurenCEO v anAt l asCopco. " Demar k tv oorv acuümopl os s i ngen gr oei tenheef tdezel f dek enmer k en al sonzebes t aandei ndus t r i ël e di v i s i es . " Deov er namebi edtv oorAt l as Copcodegel egenhei dom zi j n act i v i t ei t enui tt ebr ei den.Erzi j nv er s chei denes y ner gi ev oor del ent us s en dev acuüm-enper s l u cht opl os s i ngen ophetv l akv anv er k oop,onder houd enont wi k k el i ng.

af s t ands met i ngendepl aat s i ng v andeI POSpos i t i oner i ngs modul e. Deupdat ev andek r anengebeur t t i j densdej aar l i j k s e zomer v ak ant i e, wanneerdepr oduct i e s t i l l i gt .Deeer s t ek r aan wer dr eedsi n2012 aangepas t ,del aat s t e k r aanwor dti n2014 omgebouwd.Doorde gef as eer deoms chak el i ngt i j densdezomer v ak ant i ei sergeenpr oduct i ev er l i es v oorF er r er o.

AANL EG VAN DEST ROOMVOORZI ENI NG

Mav er i ckVal v eswor dtui t gebr ei d metdebouw v aneenni euwe f abr i ek .Deonder nemi ngi sgev es t i gdophetbedr i j v ent er r ei nVi j f s l ui zeni nSchi edam. Deni euwehi ght echf abr i eki s ges peci al i s eer di nhetpr oducer en v anaf s l ui t er sv oormetname deol i e-engas i ndus t r i e. Def abr i ekwer k tmetgl oedni euwe OKUMAv er s pani ngs machi nesen zalk wal i t at i efhoogwaar di gepr oduct enl ev er enaank l ant enov er degehel ewer el d,wer k zaam i n deol i e-engas ,pet r ochemi s che enof f s hor ei ndus t r i e. Opv r i j dag14j univ i ndtdeof f i ci ël e openi ngv andef abr i ekpl aat s ,i n aanwezi ghei dv anondermeer Pet erGr oeneweg,wet houderv an Economi s cheZak en.Depl ant managerv andef abr i ek ,T ed J ans en,i sdef abr i ekv anafhet nul puntaanhetopbouwen.“ We hebbennualv i ermi l j oeneur ogeï nv es t eer d,waar v aneengr ootdeel i nder egi obl i j f t .Af gezi env anonze machi neshebbenwei mmer sal l es bi jl ok al eonder nemer sgek ochten pr ober enwezov eelmogel i j k l ok aalaant ebes t eden. ” CEO,Ger ar dZonder v an,doeteen gr ot ei nv es t er i ngmetdebouw v an dezeni euwef abr i eki ndeaf s l ui t er i ndus t r i e,t er wi j leenv er der egr oei i ndenabi j et oek oms tali ngecal cul eer di s .

VERDUBBEL I NG OPSL AGCAP ACI T EI T

SSISCHAFERL EVERT OPL OSSI NG VOOR DEOPSL AG VAN AUTOBANDEN SSISchäf ernv /SAont wi k k el deeen v ooropper v l ak t et echni ek endi e ef f i ci ënt eopl os s i ngv oordeops l ag s amenmetVOMBel gi ëgeor gav anaut obandenbi jBMW gar age ni s eer dwor dt . L ouy eti nChar l er oi . Doorbei debeur zens i mul t aant e ns t al l at i eomv at t eeenv as t een l at enpl aat s v i nden,geef tdeor gani - Dei v er r i j dbar ebandens t el l i ngopv er s at oreas y F ai r sdeex pos ant en s chi l l endeni v eaus .Di tv er dubbel de dek ansom t weebezoek er s doel deops l agcapaci t ei tv an1. 900 gr oepent eber ei k enmets l echt s naar3. 800aut obanden.Daar door éénbeur s deel name. k onBMW gar ageL ouy etwi nt er St andr es er v at i eszi j nmogel i j k eas y f ai r s . com. enzomer bandenops l aanendu s v i adewebs i t ewww. zi j nk l ant ens er v i cev er bet er en. Ver r i j dbar ebandens t el l i ngenzor gen v ooreencompact eops l ageneen max i mal ebenut t i ngv andev l oer opper v l ak t e.Bov endi enzi j nze oudi gi ngebr ui kdoorde Concr eetbet aal tAt l asCopcomax i - eenv i cht ehandwi el aandr i j v i ng. maal10, 50USdol l arperaandeel l ( eneenaangenomennet t os chul d v an2, 8mi l j ar dZweeds ek r onen) , watov er eenk omtmeteenbedr i j f s waar der i ngv an10, 6mi l j ar d Zweeds ek r onen. Deaandeel houder sv anEdwar ds ont v angenaanv ank el i j k9, 25dol l ar peraandeel .Nadatdewi ns t v er l i es r ek eni ngv an2013gecont r ol eer d env as t ges t el di s ,k omtdaarnog 1, 25dol l arperaandeelbi j .


ACT UEEL

GRAT I SCDROM EUCHNER L OVET AKI NG RI SKS?WEDON' T !

Euchnerbr engteencdr om ui tdi e gebr ui k er smoeti nf or mer enov er machi nev ei l i ghei d.Onderhet mot t o' L ov et ak i ngr i s k s ?W e don' t ! 'geef tEuchnermachi nebouwer sengebr ui k er st alv ant i ps enhandi geopl os s i ngenv oorhet bepal env anr i s i co' s ,al s ookde maat r egel enhi er v oor . Decdr om bev ato. a.enk el eEx cel t ool sv oordeber ek eni ngv an r i s i co' s ,pr es t at i eni v eaus ,el ek t r i s che T ev ensk anmenereenani mat i eei gens chappenender gel i j k emeer . f i l mpj eopt er ugv i nden,datop

l udi ek ewi j zeaant oontwater zoalf outk anl openbi jonv ol doendebev ei l i gdei ns t al l at i es . Euchnerk onbi jdes amens t el l i ng v andecont entr ek enenop demedewer k i ngv anRi nus Si moni s ,eenf r eel ancet r ai ner ophetv l akv anPLenMachi nev ei l i ghei d. Decdr om i sgr at i st ev er k r i j gen opaanv r aag. Cont act gegev enszi j nt ev i nden t p: //www. eu chner . be. opht

SYST EE M E6. 1METI SO CL ASS1

DEE6. 1VAN I GUSHEEFTDEKWAL I T EI TST ESTVAN HETI P AMETGL ANSDOORST AAN EN I SNUGECERT I FI CEERDVOL GENSDI N EN I SO 146441 Hets y s t eem E6. 1v anI gus t oegepas twor den. s l aagdeonl angsmetgl ans Ver gel ek enmet i ndecl eanr oomk wal i t ei t s deE6i shet t es tv anhetF r aunhof er s y s t eem v anwege I ns t i t ut .MetE6. 1k unnen degewi cht s gebr ui k er sv anhet v er mi nder i ng bepr oef des y s t eem E6 eenv oudi gert e nut er uggr i j penopeen gebr ui k enent e v er bet er dev er s i edi edei ndecl ean- mont er en.Ookquagel ui ds v ol ume r oomt echni eki nt er nat i onaaler k ende k oni gushets y s t eem v er bet er en. nor m DI N EN I SO 146441met een DehogeI PAs t andaar dwer d heef tv er v ul dendi et otdeI SO Cl as s ni etal l eengecer t i f i ceer dv oor 1behoor t . hets y s t eem E6. 1,maarookv oor Hets l i j t v as t e' v er bi nder pr i nci pe'v an ander epr odu ct env oordeener gi edeE6. 1i sconf or m dev oor waar den t oev oeri ncl eanr ooms ,zoal shet i neencl eanr oom enk anuni v er s eel s y s t eem E2/000dati ndes t an-

daar dui t v oer i ngI SO Cl as s2 gecl as s i f i ceer dwer d. Daar naas tbewi j s thetbandr u ps s y s t eem T 3ookgoedeei gens chappenv oorcl eanr oomt oepas s i ngent ebezi t t enenwer dookdi t gecl as s i f i ceer dv oorI SO Cl as s2. Ver deri s95%v andek abel r ups en v er v aar di gdv anI SO Cl as s1-of2gecer t i f i ceer demant el mat er i al en. Daar t oebehor ennuookde pur s t uu r k abel sv andes er i e CF 77. UL /CF 78. UL ,dedat ak abel s v andeCF s er i es211en240 endebus k abel sCF BUS. PVC enCF BUS. PUR.

I NRAT O OPANDERADRES VERHUI ZI NG NAARDAL FSEN

I nr at oI nt er nat i onali ss i ndsk or t v er hui s dnaareenni euwel ocat i e i nDal f s en.Datheef tzi j ngev ol gen v oorhetadr esal s ookdet el ef oonenf ax nu mmer s . Hetgebouw i nEmmel oor dwer d t ek l ei nom nogl angeraande ei s ent ev ol doen.I nr at obr ei dde i mmer szi j nact i v i t ei t enui t ,meteen gr oei endgebr ekaanr ui mt et ot gev ol g. I nr at oi ss i ndsj ar enaanbi ederv an machi nev ei l i ghei d( denkaanl i cht s cher men,v ei l i ghei ds dr uk mat t en ens chak el aar s ,gaas hek wer ken der gel i j k emeer ) . Hetas s or t i mentwer dookui t gebr ei d metpr oduct env oorv oer t ui gv ei l i ghei d:al ar ms y s t emenbi jhetacht er ui t r i j den,r i j gedr agr egi s t r at i e,v oer t ui gmar k er i ngofv oer t ui gau t or i s at i e. Naas tdev er hui zi ngwer k tI nr at o ookaaneenni euwewebs i t edi e ei nd2013onl i nemoetk omen.

MAT ERI AL SST EVI GUI TDEST ART BL OKKEN VOL GENDEEDI T I EOP16EN 17APRI L2014 Op4en5j unior gani s eer de Mi k r ocent r umdeeer s t eedi t i e v andev ak beur sMat er i al s . Rui m dui zendbezoek er s bezocht ende83ex pos ant enui t bi nnen-enbui t enl and,enl i et en zi chi ns pi r er endoorhetui t gebr ei decongr es pr ogr amma. Deor gani s at or enwi l l ende v ak beur sdek omendej ar en v er derl at enont wi k k el en.“ De i nnov at i esophetv l akv anmat er i al en,mat er i aal bewer k i ng,mat er i aal k ar ak t er i s er i ng,opper v l ak t e-en v er bi ndi ngs t echni ek enzi j ns t or m-

nat i esv anv er s chi l l endemat er i al enmetel khunei genpr oduct i epr oces .Deui t wi s s el i ng v ank enni sener v ar i ngv anui t v er s chi l l endet oepas s i ngs gebi edeni sdaar bi jonmi s baar . Daar v oormoet enwemat er i al en ui thun‘ v er bor genhei d’hal en. Enj ui s tdaar v oori sdeze v ak beur seenzeerges chi k t pl at f or m” ,k l i nk thet .Mat er i al s acht i g.I ndet oek oms tzul l ener s l aatt ev enseenbr ugt us s enwet ens t eedsmeergeav anceer demat es chappel i j k ek enni senconcr et e r i al eni npr oduct ent oegepas t t oepas s i ngen.Bi nnenhetdr uk wor denendatzi j ndanv aakcombi - bezocht econgr es pr ogr amma,

bes t aandui t42l ezi ngen,waser v eelani mov oordek ey not es pr ek er s v anui tv er s chi l l endeuni v er s i t ei t en.Zo t r okdel ezi ngv anSy br andv ander Zwaag( T echni s cheUni v er s i t ei tDel f t ) eenmeerdanv ol l ezaal .I nzi j n l ezi ngov ers el f heal i ngmat er i al sgaf hi jaandatNeder l andeenl ei dende r olheef ti ndi tv ak gebi ed.Mat er i al s 2014zalpl aat s v i ndenop16en 17apr i l2014i nNH Conf er ence Cent r eKoni ngs hof ,Vel dhov en. Meeri nf or mat i eov erdi ev ol gende edi t i ev i ndtunualopdewebs i t e www. mat er i al enbeu r s . nl .

DUI T SEMACHI NEBOUW POSI T I EF 10% GROEII N 2014

Aandev oor av ondv andev ak beur s EMO heef tdeVDW ( Ver ei ni gung Deut s cherW i s s ens chaf t l er )de v er wacht i ngui t ges pr ok endatde wer el dwi j demar k tv oorwer k t ui gmachi nesv ol gendj aarmet10% zalgr oei en. Eenopmer k el i j k eui t s pr aak ,want dej ongs t et i j dl at eni ndi v i duel e machi nebouwer szi chj ui s tv oor zi cht i gerui tennaas tChi nak ampt nuookdeVSmetaf nemende or der s .Vol gensdeDui t s ef abr i k ant engr oei tdewer el dmar k tdi t j aarecht ermet2%t ot68mi l j ar d


eur oeni n2014zoudaardannog eens6, 8mi l j ar deur oomzetbi j k omen." I ns ommi gemar k t en,zoal s Chi na,Kor eaenI ndi a,v er dubbel en dei nv es t er i ngen,maarooki nDui t s l andv er wacht enweeengr oeiv an dei nv es t er i ngeni n2014" ,al dus VDW di r ect eur ,W i l f r i edSchäf er , opdeDui t s eEMOper s conf er ent i e. DeVDW bas eer tdepos i t i ev e v oor ui t zi cht enopheteconomi s che modeldats amenmetOx f or d Economi csont wi k k el dwer den gebas eer di sopeengr ootaant al economi s cheenpol i t i ek ef act or en.

Deonder l i ggendes t i mul ansi sdat demi ddenk l as s ewer el dwi j dgr oei t : heti nk omenperhoof dv ande bev ol k i ngneemti nv eelopk omende l andent oe.Dats t i mul eer tdecons umpt i eendu sookdev r aagnaar wer k t ui gmachi nes .Schäf er :" Nu i shetdegr oei endemi ddenk l as s e di emeergoeder enendi ens t enwi l . Daar v anpr of i t er enonzegr oot s t e af nemer s ,zoal sdeaut omobi el i ndus t r i e,demachi nebouw,de met aal bewer k i ngenv er wer k i ng, deel ek t r oi ndus t r i eendeopt i s che enmedi s chei ndus t r i e. " Mo t i o nC o n t r o l 8 9•O k t o b e r 2 0 1 37

“The largest range of ball units in the world” De oplossing voor uw intern transport Schakelbanden • Transportbanden • Rollenbanen Aluminiumprofielen en machine afscherming Onderdelen en toebehoren

www.vandeveldewillems.be [email protected]

Exclusief invoerder voor België

VAN DE VELDE -WILLEMS NV INDUSTRIELAAN 3 • 9900 EEKLO T 09/377 13 11 • F 09/377 44 13

FT Solutions BVBA Kantoren: Rubensstraat 137 - 2550 Kontich Werkplaats: Boomsesteenweg 41 - unit 15 - 2630 Aartselaar Tel: +32 3 458 43 81 - Fax: +32 3 458 02 82 - E-mail: [email protected]

EMPARRO simply the best Murrelektronik presenteert Emparro, de nieuwste generatie van monofasige geschakelde voedingen. Deze voedingen hebben het indrukwekkende rendement van maximaal 95%. Dit reduceert vermogensverlies tot een minimum en verlaagt het energieverbruik welke dan ook positieve effecten heeft op uw budget.

Murrelektronik BVBA | Noordlaan 21 | B-9200 Dendermonde Tel +32 52 33 98 55 | Fax +32 52 33 98 54 | [email protected] www.murrelektronik.be

www.ftsolutions.be

CASEST UDY

I NDUST RI EL EAUT OMAT I SAT I E VI NDTWEG NAART ERT I AI RESECT OR BI OGASI NSTALLATI ES KUNNEN NI ET ZONDER PROCESI NSTRUMENTATI E I nDenemar k eni shetonder t u s s eneenv er pl i c ht i ng, ens t aanerboet esop:mes t s t of f enmoet env er wer k t wor denom u i t s t ootv anbr oei k as gas s ent ebeper k en. Eenbi ogas i ns t al l at i ei shi er v ooreenper f ec tmi ddel , enooki nBel gi ëz i ens t eedsmeerl andbou wer sde v oor del env andezeh er ni eu wbar eener gi epr odu c t i e. V oorzoeeni ns t al l at i ei su i t er aar deenpakpr oc es i ns t r u ment at i enodi g.T i m Key s er su i tAr en donkgi ng v oorz i j ni ns t al l at i et er adebi js t r eek genot enDi r kV an Ges t elenGu yBey ens ,di edeau t omat i s at i ev oor h u nr ek eni ngnamen. Di r kVanGe s t e l ( l i n k s )e nGu yBe y e nson t wi e r pe ne ni ns t al l e e r dende pr oc e s i n s t r u me nt at i eme t e l e k t r i c i t e i t s we r k e nv oordebi ogas i ns t al l at i e

DoorNi ckVander heyden ARBI O

HE RNI E UWBAREE NE RGI E

T i m Key s er sui tAr endonkheef tdi t begr epen.Nar es ear chv ooreen ei ndwer kk r eeghi jdes maakt e pak k en.Zi j ns choonv ader ,een v ar k ens boerui tAr endonk ,gaf hem der ui mt eendemi ddel en. “ Maardev er gu nni ngs aanv r agen hebbennogv i erj aargeduur d” ,v ul t Key s er saan.“ Ui t ei ndel i j kk onden wei n2011s t ar t t enmetdebouw v andei ns t al l at i e.T weej aarl at er , i nj anuar i2013,v ol gdede opl ev er i ng.Nuhal enwede ener get i s chewaar deui tdemes t s t of f enenv or menwedi tom i n el ek t r i s cheener gi eenwar mt epr oduct i e. ”18%v andet ot al e pr oduct i ev anel ek t r i ci t ei twor dt gebr ui k tv oordegebouwen. 82%s t ur enzet er ug i nhetnet .

Bi omas s a Onderbi omas s av er s t aatmende bi ol ogi s chaf br eek bar ef r act i ev an pr oduct en,af v al s t of f enenr es i duen v andel andbouw ( pl ant aar di geen di er l i j k es t of f eni nbegr epen)ende bi ol ogi s chaf br eek bar ef r act i ev an i ndus t r i eelenhui s houdel i j kaf v al . Bi omas s ai shetmees tt er ugt e v i ndenonderdev or mv anhout . Bi ogas Dezebi omas s awor dtv er v ol gens v i af er ment at i eomgezeti nbi ogas . Bi jdepr oduct i ev anbi ogasdeel t mendemet hodenopi ndr ogeen nat t ef er ment at i e. Dr ogef er ment at i e Bi jdedr ogef er ment at i egebeur t det oev oerv angr onds t of f enaan dei ns t al l at i emanueel .Hi er ui t wor dtenk elk ool s t ofgehaal d.

Eenbact er i ezetdek ool s t ofna t oev oegi ngv anwat er s t ofom i n met haangas( CH4) .Eenv l oei s t of ( per col aat )zor gtv oorhett r ans por t v andebact er i ën.Depompi nde t ankwor dtv er war md,watr es ul t eer t i ndes t i j gi ngv anhetr endementv an debact er i ën.Hetgev or mdeCH4, meteendr ukv an5mbar ,wor dt v er v ol gensaf gezogen.Hetgas wor dtgebr ui k ti neenwar mt ek r acht k oppel i ngdi ewar mt el ev er t aandegebouwenendes t r oom ophetnetzet .T el k ensal sdecy cl us her begi nt ,wor dt2/3v anhet bes t aandemat er i aalgemengd met1/3ni euw mat er i aalom de f er ment at i et ev er hogen.Het1/3 r es t mat er i aalwor dtdoordel andbouwer sgebr ui k tal smes t s t ofv oor hunak k er s .I nhetgev alv anKey s er s zi j nert wees oor t enaf v al pr oduct en: •Dr oog:di epr oduct enwor den gebr ui k tv oorhetbemes t env an l andbouwgr onden;

•Nat :deaf v al pr odu ct enwor den af gev oer dnaaronderander e F r ank r i j kenDui t s l and. “ Voor aldeF r ans ewi j nboer en zi j nenor mel i ef hebber sv ande af v al s t of f env anonzei ns t al l at i e” , mer k tKey s er sop. Nat t ef er ment at i e Bi jdenat t ef er ment at i ewor dende gr onds t of f enzoal smaï sv i aeen pompnaardei ns t al l at i egev oer d. Hetv er s chi lmetdr ogef er ment at i e i sdatdepr oduct env l oei baar gemaak tmoet enwor denv oorhet t r ans por tdoordepomp.1t onmaï s i sgoedv oor220m³gas .Hi er v an i s50%met haangas ,waar doorel k e t on110m³br ui k baargasopl ev er t . Bi jeent ev eelaangaszor gteen ov er dr uk v ent i elv oordeaf v oer . Al sl aat s t es t apwor dthetgas ger ei ni gd. F ul l t i me Key s er si sv er ant woor del i j kv oorde i ns t al l at i eenhaal tdegr onds t of f en ui tdel andbouwgr ondv anzi j n s choonv ader .“ Heti seenf ul l t i me wer kv oort weeper s onen” ,v er t el t deman.“ W ehebbeni emandi n di ens tdi ezor gtv oordet oev oer v angr onds t of f enenhetonder houd v andemachi ne,i k zel fs t uurde i ns t al l at i eaan.Di tgebeur tv i ahet s of t war epr ogr ammaWi nCC.De i ns t al l at i ehi er v angebeur dedoor i ns t al l at eurDi r kVanGes t el . ”

AANSPRE E KPUNT

Ops l ags i l o' sv oorhe t bi ogas .Denat t eaf v al s t of f e nwor de nopge v ange ni ne e ni mme ns ebak( i nz e t ) .L at e rz u l l e nz ewor de n we gge v oe r dn aaron de rme erwi j nboe r e ni nF r an k r i j kwaardeme s t s t of f e npopu l ai rz i j n


Voordeau t omat i s er i ngv ande i ns t al l at i ek wam Key s er sdust er echt bi jDi r kVanGes t el ,zaak v oer der bi jVGAbv baui tAr endonk . “ I khadaler v ar i ngmetde aut omat i s er i ngv anbi ogas i ns t al l at i es ” ,v er t el thi j . Mo t i o nC o n t r o l 8 9•O k t o b e r 2 0 1 39

Elektrische meetinstrumenten

Grijpers! • Robotgrijpers • Zwenkeenheden • Werktuigwisselaars • Draaitafels

Nieuwe digitale multimeters

Leuvensesteenweg 613 B-1930 Zaventem Zuid 7 I www.hprtechniek.com

T +32(0)2 253 3120 F +32(0)2 253 0897 E [email protected]

Koralenhoeve 4 • B-2160 Wommelgem Tel. +32 3 355 32 20 • www.pneuvano.com

for efficiency and reliability BEARINGS

KOYO BENELUX

e:[email protected] www.koyo.eu

Belgium office PO Box 34 3010 Kessel-Lo Phone:+32 (0)16 408093 Fax: +32 (0)16 408094

CASEST UDY Ui t ei ndel i j kk omtdezeaanpakhet ei ndr es ul t aatenk elt engoede. “ Vanf ami l i ek anj ev aakmeer v er dr agen,enzowar enwezek er v aneengoedes amenwer k i ng. ”

E L E KT RI SCHEWE RKE N

He t war mt e ne t v andebi ogas i ns t al l at i eme t z i j nv e r s c hi l l e n dek r i nge ndi edewar mt ev andege bou we nv e r del e n

“ Bi jenk el epr oj ect eni ns t al l eer de i konderander edes t u r i ngen,de s chak el k as t enens chr eefi kbov endi endes of t war e.I kbendusgoed opdehoogt ev anaut omat i s er i ng bi jbi ogas i ns t al l at i es . T oeni kgecont act eer dwer dv oor hetpr oj ectAr bi ohadi kmet eeneen goedbeel dv andeomv angv anhet pr oj ect .Daar doork oni kgoed i ns chat t enwel k ei ns t r u ment en, s t ur i ngen,k abel s… eral l emaal nodi gzoudenzi j n. ” Dek euzev andemanv oorde pr oces i ns t r ument at i ev i elop Si emens . “ Voormi jwashetbel angr i j kdat ereenaans pr eek puntwasv oor degehel eaut omat i s at i e,om de communi cat i et ev er eenv oudi gen. W er kj emetmeer der epar t ner s , danbes t aatdek ansdatbi j pr obl emenel k es pel erdef outbi j deander el egt . ” Eenanderv oor deelwasde mogel i j k hei dom zoweldePL C' s , depr oces i ns t r ument at i e,al sde f r equent i eomv or mer sv ande bi ogas i ns t al l at i edooreenzel f de l ev er anci ert el at enaanl ev er en. “ Neem daar bi jdek ant enk l ar e

f unct i ebl ok k en,heti nt egr at eds af et yconcept ,dei ndus t r yaut omat i on s uppor t s i t eendeener gi eef f i ci ënt e appar at en,enonzek euzev oor Si emensmagdui del i j kzi j n. ”

Sof t war eWi nCC Voordev i s u al i s at i ev ande i ns t al l at i ewer dgeopt eer dv oorhet F r equent i es t ur i ngen gebr ui k s v r i endel i j k epr ogr amma I nt ot aalwer dener22f r equent i eWi nCC,datges chr ev enwer di n omv or mer sgemont eer di ndei ndes af et yPL C.Di ti seen s t al l at i e,di ti nhetk aderv aneen pr of es s i oneelSCADA/HMI s y s t eem t ot aalgeï nt egr eer deaut omat i s at i e ont wor penv oorhetmoni t or enen enener gi eef f i ci ënt i e.Deomv or mer s bedi enenv ani ndus t r i ël epr oces s en. noods c hakel i ng zi j ns t andaar dui t ger us tmetgeï nt e- Vi aOPC wor denal l egegev ensv an Net ensv oor zagdei ns t al l at i eook gr eer dev ei l i ghei ds f unct i es ,f unct i es hetpr ocesgel ogdnaareenAcces s Bey v aneennet noods chak el i ngi nhet di ezowell ok aalal sov erP r of i net dat abas e. v er deel bor d. ( Pr of i s af e)aanges t uur dk unnen “ T r eedtereens panni ngs v alop, wor den.Opdezemani erwor dt F AMI L I E PROJ E CT danwor dtaut omat i s chnaareen hetgebr ui kv anex t er ne VanGes t el ,zel fs peci al i s ti n noodgener at oromges chak el d. component enui t ges l ot en. pr oces i ns t r ument at i e,moes tv oorde Komtdes panni ngv anhetnett er ug, Saf et yI nt egr at ed el ek t r i ci t ei t s wer k enni etv erzoek en. wor dtert er ugomges chak el dnaar Saf et yI nt egr at edf aci l i t eer tde Bi nnendef ami l i ei sernamel i j keen hetnet .Zozalbi j v oor beel dhet eenv oudi gei mpl ement at i ev an v ak mani nel ek t r i ci t ei t .“ I ks pr ak r oer wer ki ndev er gi s t ercont i nu k r acht i gev ei l i ghei ds concept en met eenmi j nneef ,GuyBey ens , bl i j v endr aai en.I sdi tni ethetgev al , opbas i sv ant ot aalgeï nt egr eer de aan” ,l achthi j .“ Al sj ebedenk tdat danzalers chui mophopi ngv ol gen aut omat i s at i e.Deov er dr achtv an Guyooknogeenoom enzi j nt wee i ndeops l agt ank s ,engezi ende v ei l i ghei ds r el ev ant es i gnal enk an zonenonderdear m nam al shul p beper k t es t ev i ghei dv anhethout en wor denger eal i s eer dv i as t andaar d- t i j densdewer k en,dank anj ezek er dak ,zoudi tdr amat i s chegev ol gen v el dbus s en,di ebov endi ende s pr ek enov ereenf ami l i epr oj ect . ” gehadk unnenhebben. ”�

PROCE SI NST RUME NT AT I E

Debi ogas i ns t al l at i ehe e f tt we ewar mt e k r ac ht k oppe l i nge nme t e e nv e r moge n v an1, 2MW.Voore l kon de r de e l v andei n s t al l at i ei se e nbac k u paan we z i g


bedr adi ngendecompl ex i t ei tv an ui t gav enmi ni mal i s er en.Di tl ei dtt ot t oegenomenpr oduct i v i t ei ti nt er men v anf unct i onal i t ei tenr eact i et i j den.

El ek t r i s chs chemat ek enen,k abel s l eggenenel ek t r i s chebor den aans l ui t en,GuyBey ens ,zaak v oer derbi jBEl ect r i calEngi neer i ng ui tRav el s ,nam hetv oorzi j n r ek eni ng. “ Deel ek t r i ci enshebbenaf gezi en metdebek abel i ng” ,gl i ml achtde man. ” Zehebbennamel i j kmeer dan20k mk abelgel egdv oordi t pr oj ect ,endatzek erni etal t i j dop degemak k el i j k s t epl aat s en. ” Eenbel angr i j k emeer waar dev oor dei ns t al l at i ezi j ndev er s chi l l ende el ek t r i s chebor dendi eBey enswi s t t ei ns t al l er en. “ El konder deelv andei ns t al l at i ezi t i neenaf zonder l i j k ek as t ,zodatde bes t ur i ngov er zi cht el i j kbl i j f ten t i j denswer k enofs t or i ngenni etde hel ebi ogas i ns t al l at i epl atmoet . Zoi serH1v oordemengk euk en, H2v oordev er gi s t er s ,H3v oorde gas s t r aat ,H4v oordehy gi ëni s er i ng ( om debact er i ënt edodenophoge t emper at uur ) ,H5v oordedr ogeren H6al sal gemeens t ur i ngs bor d. ”

Bor dH1:Aans t u r i n gme n gk e u k e n ( Si e me nsf r e qu e n t i e s t u r i nge n )

Bor dH6:Al ge me e ns t u r i ngs bor d ( Saf e t yP L C,UP S,24VDCv e r de l i ng…) Mo t i o nC o n t r o l 8 9•O k t o b e r 2 0 1 31 1

Wieland veiligheidsrelais voor elke toepassing! Basis toestellen: De basistoestellen van de SNA, SNO, SNS, SNT en SNZ families hebben een veilige interne logische component voor het bewaken van de respectievelijke veiligheidsfuncties.

Toepassingen toepassingen volgens EN 13849-1 tot de gewenste Pl toepassingen volgens EN 13749-1 tot de gewenste categorie toepassingen volgens EN 62061 tot het gewenste SIL niveau noodstop bewaking

Basis toestellen met een tijdsfunctie: De basistoestellen van de SNV familie hebben ook dezelfde veilige interne logische component voor het bewaken van de respectievelijke veiligheidsfuncties. Daarnaast hebben deze toestellen ook veilige uitgangen met een programmeerbare tijdsvertraging.

beschermhek bewaking lichtschermen volgens EN 61496-1 BWS type 4 twee hands bediening volgens EN 574 gecontroleerde stop volgens EN 60204-1 stop categorie 1 stilstands bewaking

Uitbreidingsrelais: De uitbreidingsrelais van de SNE familie hebben een redundante interne structuur en worden gebruikt om extra contacten aan te bieden aan de basis toestellen.

bewaking van veiligheidsmatten

lift systemen volgens EN 81-1 verbrandings installaties volgens EN 50156-1 uitbreidingscontacten

Wieland Electric is al meer dan 20 jaar actief in de productie van veiligheidsrelais. Voor iedere toepassing - van de meest eenvoudige noodstoprelais tot 2-handbeveiliging, lichtgordijnen, gecontroleerde stop, stilstand bewaking, liftbeveiliging, etc. hebben we een betaalbare oplossing voor Uw veiligheidsrelais. Van klein tot groot : de volledige veiligheid portfolio van Wieland Electric kan worden gebruikt om de meest aangepaste oplossing voor Uw machine te bepalen zonder aan over dimensionering te doen. Onze productspecialisten helpen de klant om de juiste componenten voor de juiste toepassing te selecteren. Indien noodzakelijk kunnen ze de “safety assessment” van de klant begeleiden tijdens de bouw van de machine. Het volledige portfolio omvat 4 productgroepen : sensor pro sensoren en schakelaars, serie s4000 veiligheidsrelais, Samos veiligheidsmodules en Samospro veiligheidscontrollers.

a Wieland Holding company

Wieland Electric - ATEM NV Bedrijvenpark de Veert 4 2830 Willebroek [email protected] www.wieland-electric.be

I T

BEST RI J DI NG T EGEN VI RT UEL EAANVAL L EN CYBERBEVEI LI GI NG VAN I NDUSTRI ELEPROCESSEN ( DEEL2) Sof t war e-enpr ogr ammeer pak k et t eni ni ndu s t r i ël e pr oc es s enz i j naleenpoos j eaaneenopmar sbez i g. Doordej ar enheeni sdet ec hnol ogi egeëv ol u eer d enk anment oepas s i ngenv anopaf s t andmoni t or en ofc ont r ol er en.Erbes t aatec ht erookdek ansdatdi e t ec hnol ogi et enk wadewor dtgebr u i k t .Endaar v oor i seengoedes y s t eembev ei l i gi ngnoodzak el i j k . I nhetv or i gear t i k el( Mot i onCont r olnr .88) bes pr ak enwealenk el emogel i j k ebedr ei gi ngen v anc y ber bev ei l i gi ng.I ndi tar t i k elgaanweop z oeknaarmogel i j k hedenom di et ebes t r i j den. Dei s ol at i ev ane e nn e t we r kwor dt v aakv e r ge l e k e nme t e e nde nk be e l di gek oe pe l , waar i ngr on di gge anal y s e e r dwor dt hoedepr i mai r edat ai ne nu i t he t s y s t e e m k omt –me t ande r ewoor de n,we l k ewe gdedat aaf l e gt v oordi ez i j ndoe l be r e i k t

DoorKoenWeymeer s VE RBONDE NT OE ST E L L E N Det oes t el l endi ev er bondenzi j n meteennet wer kofI CSk unnen i ndr i ev er s chi l l endecat egor i eën i ngedeel dwor den. Ener zi j dshebbenwedet y pi s che gebr ui kst oest el l en( dy nami s ch) zoal seenl apt op,des k t op. . .waar mi nderaanpas s i ngenmoet enzi j n. Ander zi j dshebbenwede st at i schet oest el l enwaarme er ( enzel f szeerv eel )aanpas s i ngen opmoet engebeur en,zoal seen k as s a,k i os kofs er v er . T us s endi et weecat egor i eënhebwer konder del en, benwedenet zoal seenf i r ewal l . Af hank el i j kv anhett oes t el t y pe wor dtdet oepas s i ngv anu i teen anderv ei l i ghei ds per s pect i ef bek ek enenwor dtdi edan ooks peci f i ekonder hev i gaan eenof f l i nepat chi ngpr oces s . Di twor dthetbes tmeebek ek eni n eenbepaal deper i odeofs hut down v anhets y s t eem,omdatdi tenk el of f l i nek anwor denui t gev oer d. Doorv oor t dur endwi j zi gende par amet er s ,t echni ek enens of t war e i shetookeenmeer waar dedi tmee i nt ebouweni neenonder houds pl andatr epet i t i efwor dtui t gev oer d. Hel aask andi tookweleensl ei den t otf r us t r at i ebi jhetmai nt enanceper s oneel ,aangezi enzi jbi jeen s hut downv andeor gani s at i eook al l epar amet er sbi nnenhetSCADA ofI CSnet wer kwi l l encont r ol er enen i ndi ennodi gbi j s t el l en. Doorhetnet wer kof f l i net ehal en, k andi tni etophet zel f det i j ds t i p ui t gev oer dwor den.Heti sduseen k wes t i ev aneengoedepl anni ng t emak ent us s endev er s chi l l ende di ens t endi eophet zel f demoment eenonder houdwi l l enui t v oer en.


MOGE L I J KHE DE N T OTBE VE I L I GI NG Om eens y s t eem/net wer kt e bev ei l i gen,wor dterv aakges t ar t v anui teenaant albas i s pr i nci pes ofdenk pat r onendi ei neer s t e i ns t ant i edui del i j kenl ogi s chl i j k en. Vaakwor dthetv oor beel dges t el d om hetnet wer kt ei s ol er eni neen denk beel di gek oepelenom gr ondi gt eanal y s er enhoede pr i mai r edat ai nenui thets y s t eem k omt–metander ewoor den,wel k e wegenwel k ehi nder ni s s endedat a t egenk omt ,al v or ensdi ezi j ndoel ber ei k t . Hetv er k r i j genv aneengoede endoor dacht es t r u ct uurv anhet ( i ndus t r i ël e)net wer ki shi er bi jeen zeerbel angr i j kgegev enom de f l ow ofdoor s t r omi ngv andedat a t ebepal en.

F i r ewal l Eeneer s t ebes cher mi ngi shet pl aat s env aneen‘ ( us er )f i r ewal l ’ di ecor r ect ,gebr ui k er s ef f i ci ënten v ol doendei si nges t el d. Eengoedgeconf i gur eer de( én goedonder houden)f i r ewal lk an hetdehack erofmi s br ui k eri mmer s alk napl as t i gmak en. L etwelop:heti sni etzodat ,al s meneenpr emi umf i r ewal lheef t gepl aat s tengeï ns t al l eer d,het acht er l i ggendenet wer kperdef i ni t i e v ei l i gi st egenpot ent i ël eaanv al l en. Ant i v i r us pakket t en Naas tdef i r ewal lk anerook gek ozenwor denv ooreengoed ui t gebal anceer dant i v i r us pak k et , datzogenaamdeT r oj aans e paar denendegek endev i r us aanv al l enbl ok k eer tendi ehen ev ent ueeli nquar ant ai nepl aat s t .

Bi jdezek euzei shetbel angr i j k om nat ek i j k enofhetant i v i r us pak k etookper f ectcompat i bel i smethetSCADAs y s t eem. Vaakwor dterbi nnendeor gani s at i eeenonder s chei dgemaak t i ngebr ui k er sofl ev el sende mogel i j k hedendi edezemoet en hebben.Eent echni calmanager ofeens y s t eemengi neerv anhet s y s t eemk anv aakdebas i cs et t i ngs v anhets y s t eem wi j zi gen,t er wi j l deonder houds t echni cusmi nder mogel i j k hedenoff unct i esk angaan wi j zi gen.Heti sbel angr i j kdat , i nov er eenk oms tmetdef unct i e, ander er echt enwor dent oegek end. Heti sooks t eedseengoede pr ak t i j kom di er echt ent ek oppel en aanaut hent i f i cat i eencer t i f i cat en. Om onv er wacht ebl ok k er i ngent e v er mi j den,wor dterhetbes tmet mi ns t enst weeaut or i t ei t enr ek eni ng gehouden. T ev enswor dendi ehetbes t r egel mat i gupt odat egehouden. Opdezemani erk r i j gj ebi jeen s y s t eemwi j zi gi ngofcer t i f i cat enwi j zi gi ngmi nders nelpr obl emen di ev er r egaandegev ol genk unnen hebbenv oorhetnet wer ken ev ent ueelhetf unct i oner env an deor gani s at i e. Om di er echt enenmogel i j k heden t ebepal en,k anmenzi cht oet s en aanv ol gendezi n: W atmoet ,magen watni etmoet ,magni et .

Det oe s t e l l e ndi ev e r bonde nz i j nme t e e nne t we r kofI CSk u nn e ni ndr i ev e r s c hi l l e nde c at e gor i e ë ni nge de e l dwor de n: • gebr ui kst oest el l en • net wer konder del en • st at i schet oest el l en

Hetk anenmagbi j v oor beel dni et debedoel i ngzi j ndateenex t er ne bezoek erv i ahetopendr aadl oze net wer kzomaareenv er bi ndi ng k anmak enmethetbedr i j f s net wer k , waarbi j v oor beel dk r i t i s che pr oces s en,meet t echni ek enof ander egev oel i gedat at e r aadpl egenzi j n. Mo t i o nC o n t r o l 8 9•O k t o b e r 2 0 1 31 3

__ SEW-EURODRIVE Driving the world

Behuizingen van de kleinste naar de grootste op www.rittal.be.

Onze aandrijfoplossingen

VOOR EEN WERELD IN BEWEGING SEW-EURODRIVE België en Luxemburg: uw partner voor Consultancy, Engineering, Service en Systemen. Onze waarborg voor uw wereld in volmaakte beweging.

SEW-EURODRIVE Uw geïntegreerde partner.

www.sew-eurodrive.be

pub2013_SYSTEMS.indd 1

13/09/2013 09:32:11

Rittal nv/sa Industrieterrein E17/3206 Stokkelaar 8 - 9160 Lokeren T 09 353 91 11 - F 09 353 68 62 [email protected] - www.rittal.be

I T I NCI DE NT E N BI JSCADASYST E ME N( I N 2012) 2% 7%

2% 3%

��

41%

3%

��

4%

��

4% 10%

��

10% 14%

�� !�� "

Zwar te nwi t Een‘ whi t el i s t i ng’i sookzek er eenmogel i j k hei dom hetnet wer kt e bev ei l i gen,omdatdezogenaamde ‘ I ndus t r i alCont r olSy t ems ’( I CS) nueenmaalni etzoeenv oudi gt e bes cher menzi j ndoordek l as s i ek e bev ei l i gi ngs met hoden. Geav anceer demal war e,zoal s St u x netenDuqu,maak ti mmer s gebr ui kv an' zer odayex pl oi t s ' , l ek k endi enogni etbek endzi j n bi jant i mal war es of t war e. Di es of t war ewer k topbas i sv an zwar t el i j s t en.Al shetl ekofde ei gens chappenv andatl ekdaar nogni etops t aan,i sdemal war e ni ett egent ehou den.Di twi ldan ookzeggendatdel i j s tonder hev i g i saan‘ Cont i nuousi mpr ov ement &mai nt enance’om di ezwar t el i j s t upt odat et ehouden. Dati secht erni etzoev i denten erk r ui ptbehoor l i j kv eelt i j den ener gi ei nom dezel i j s tzoact ueel mogel i j kt ehouden. Hetaant alaanv al l enofdei ns t al l at i esv anmal war ezi j ndel aat s t e j ar ens t er kt oegenomeni nzowel aant alpogi ngenal sdeuni ek e t y peser v an.

k l i k k en,maardi ezi j nmoei l i j k er v er wi j der baar . Di ek l em bes t aatookom gebr ui k t e poor t enaft es cher ment egen unpl uggenv aneennet wer k k abel . Hetf y s i eks l ui t enenv er gr endel en v andes er v er r ui mt e( bi jSCADA zi j ndi tel ek t r i s chev er deel k as t en) i seent weedeeenv oudi gemani er v oorf y s i ek ebev ei l i gi ng.Hi er v oor bes t aaneral l er l eit echni ek en,v an k l as s i ek es l ot ent otbat chof i dent i f i cat i emetv i nger af dr uk ,met deaangepas t eal ar ms i gnal en,v an audi ov i s ueelal ar mt otcamer abewak i ng,di es i gnal enk unnen v er zendenov erv er s chi l l ende mobi el enet wer k env i a 3Gv er bi ndi ngen.

PROCE SVAN L ANGEADE M

Onderhetmot t o‘ I t ’ snev erdone, ’gaandeI T er sonder i t ’ spr oc es s onsaandes l agom mi s br ui kv an Eengoedef y s i ek ebev ei l i gi ng Erwor dtbov endi env er wachtdat eennet wer kt egent egaan. v anhetnet wer k har tk anv aak di taant alnogs t er kzalt oenemen Heti seenhel ek l usdi enooi t eengr ootper cent agev ande gedur endedek omendej ar en,en v ol l edi gi s ,maarwelcont i nui n ongewens t eaanv al l enbeper k en. datopdev er s chi l l endel ocat i es bewegi ngi s . Om f y s i ekt ebev ei l i gen,zi j ner bi nnenhetnet wer kofI CS. Degenoemdemaat r egel env oor v er s chi l l endet echni ek env er k r i j gF ys i ekebes c her mi ng hetbek omenv aneengoed baaropdemar k t ,di ehetde Naas tdepr ogr ammat i e,s of t war e, mi bev ei l i gdnet wer kofI CSwor den s br ui k erl as t i gk unnenmak en pol i ci esenonder houdwor dterook om aandegewens hetbes tt oegepas topzowelde t edat at e hetbes tov ereenf y s i ek ebes cher s t andal onenet wer k enal sopde ger ak en. mi ngent oenader i ngv anhet nt egr eer denet wer k en,wanteen Eenv andeeenv oudi gs t emani er en geï s y s t eemennet wer knagedacht . ‘ ai rgap’i sni etonov er br ugbaar i seer s tenv oor aldeongebr ui k t e Di ti sookeenni ett eonder s chat t en poor oordemi s br ui k er s .Zi jwi l l en t enf y s i ekt ev er wi j der enofaf v i ngangt othets y s t eem di ek enbaar t namel i j kal l esi nhetwer ks t el l en ek oppel en. i senv eelgebr ui k twor dtom t oeom t oti ndek er nv anhets y s t eem Zok andegebr ui k er( zel f smet gangt oteens y s t eem t ek r i j gen. t ek omenenk unnenonderander e goedei nt ent i es )i mmer ss chade Vol gendev r agenmoet enzek er v i adeaangegev enmet hodeseen aanhetnet wer kv er oor zak en. ges t el dwor denbi jdei mpl emenoegangv er s chaf f ent othets y s t eem. Ov er i gepoor t enk unnenookf y s i ek t t at i e,hetonder houdofde Ookal sdi teens chi j nbaarv ei l i g bev ei l i gdwor dendoors peci f i ek v er ni euwi ngv aneennet wer k : t andal onenet wer ki s .� ont wi k k el debl ok k endi ei ndepoor t s •W i ek andes er v erf y s i ek ber ei k en? •Hoewor dtdes er v erf y s i ek CYBE RBE VE I L I GI NG af ges cher md? •Zi j ndeov er i geni et gebr ui k t e connect i ess t andaar d? Deel1:Bedr ei gi ngen •W or dendei ngepl ugde ( Mot i onCont r olnr .88) connect or enf y s i ekbes cher md t egenunpl uggi ng? Deel2:Cyber best r i j di ng •I seenf y s i ek enet wer k k abel ( Mot i onCont r olnr .89) v ei l i gerdanwi r el es st oegang?

ERP

Cont rol s

V oor be e l dv andes t r u c t u u rv ane e nI CS


Aut omat i onI nt egr at i on

MES W MS

Naas t depr ogr ammat i e ,s of t war e ,pol i c i e se nonde r hou dwor dt e rookhe tbe s t ov e r e e nf y s i e k ebes c h e r mi n ge nt oe nade r i ngv anhe ts y s t e e me nne t we r kn age dac ht Mo t i o nC o n t r o l 8 9•O k t o b e r 2 0 1 31 5

Hogere productiviteit. Minimum aan afval. En een groen bedrijf waarop u trots mag zijn.

De architectuur van PlantStruxure, een groene én efficiënte oplossing voor procesautomatisering Haalt u het maximum uit uw bedrijf? Deze vraag is wellicht moeilijk te beantwoorden als u niet over een gezamenlijke architectuur voor monitoring en controle beschikt. Maar met snelle en duidelijke informatie kunt ook u uw bedrijfsresultaten optimaliseren.

Efficiënte productie met de architectuur van PlantStruxure

Dankzij de architectuur van PlantStruxure™ hebt u een globaal overzicht over uw volledige site. Zo wordt de kloof tussen terrein en bedrijf overbrugd en realtime informatie bezorgd aan de gebruikers die deze nodig hebben.

Garantie voor een veilige en duurzame werkomgeving

Door de architectuur van PlantStruxure worden uw noden op het vlak van automatisatie vervuld, worden projectkosten en algemene bedrijfskosten teruggeschroefd en daalt uw energieverbruik zonder toegevingen te moeten doen op gebied van veiligheid of standaarden te verlagen. Als u op zoekt bent naar een manier om uw ecologische voetafdruk te verkleinen en slechts een minimum aan afval te produceren, dan bent u aan het juiste adres. De architectuur van PlantStruxure vormt de basis voor een optimale bedrijfsproductiviteit.

De architectuur van PlantStruxure is een collaboratieve oplossing waardoor industrie- en infrastructuurbedrijven hun noden op het vlak van automatisering kunnen vervullen en tegelijkertijd kunnen voldoen aan de steeds strengere eisen voor energiebeheer.

Duurzame productie met de architectuur van PlantStruxure Nauwkeurigere controle over uw processen voor een minimum aan afval Monitoring en beheer van afval, afvalwater en andere lozingen in het milieu volgens de wettelijke voorschriften Optimaal energieverbruik in functie van de productiedoelen Realtime toegang en historiegegevens om te bepalen waar u uw ecologische voetafdruk verder kunt verkleinen

Make the most of your energySM Download GRATIS de Engelstalige brochure “PlantStruxure Produce efficiently and safely while contributing to a greener world”. Schneider Electric nv/sawww.SEreply.com en voer de code 31888p in Ga naar Tel.: 32(0)2 37 37 501 [email protected] ©2013 Schneider Electric. All Rights Reserved. All trademarks are owned by Schneider Electric Industries SAS or its affiliated companies. • www.schneider-electric.com • 998-3628_BE-NL www.schneider-electric.be

ENERGIE

TIPS VOOR HET IDENTIFICEREN EN KWANTIFICEREN VAN ENERGIEVERLIEZEN METEN IS WETEN 'Meten is weten': het lijkt een waarheid als een koe, maar het is meer dan ooit een uitspraak die staat als een huis. Veel verkopers van machines, verwarmingssystemen, airco's, persluchtinstallaties ... gebruiken energie-efficiëntie te pas en te onpas als argument om hun klanten over de streep te trekken. Ze goochelen daarbij met cijfers en spiegelen de beslissingsnemers ultrakorte terugverdientijden voor. Wat daar effectief van waar is, kan men alleen te weten komen door te meten, zowel vóór als ná de implementatie van de betrokken investering. In dit artikel vertellen we u concreet hoe en wat u waarmee kunt meten, hoe u de resultaten moet interpreteren, en hoe u er tot slot ook naar kunt handelen. Door Bart Desanghere BESPAAR TOT 20% OP DE ENERGIEFACTUUR Voor we van start gaan, is het misschien handig om kort even aan te geven hoeveel men precies kan uitsparen d.m.v. een energieaudit. Indien we uitgaan van een productieomgeving waar men doorgaans de zaken op hun beloop laat, vrijwel nooit een onderhoud uitvoert en pas iets herstelt wanneer het stuk is, dan kan de winst algauw oplopen tot zo'n 30%. Gaat het om een iets beter onderhouden productieomgeving, dan mag men uitgaan van een besparing van zo'n 10% à 20%. Vast en zeker de moeite waard dus!

VOER EEN NULMETING UIT Het eerste wat men bij het uitvoeren van een energieaudit moet doen, is het oplijsten van de grootste energieverbruikers binnen de productieomgeving: motoren, pompen, persluchtsystemen, verwarmingsketels, airco's ...

Vergeet ook niet bij iedere unit het vermogen, de leeftijd en de classificaties te documenteren. Eigenlijk moet u een duidelijk schema van het atelier of de fabriek opstellen waarbij de energiestromen overzichtelijk in kaart gebracht zijn. Vervolgens kunt u aan de hand van een zogenaamde powerlogger gedurende een periode het werkelijke verbruik bij elke motor, pomp ... meten. De verzamelde gegevens vormen de zogenaamde 'nulmeting'. Dit stuk informatie kunt u vervolgens gebruiken om het verwachte verbruik na eventuele verbeteringen of investeringen tegen af te zetten. Zo kunt u een gefundeerde voorspelling maken over de te realiseren energiebesparing en krijgt u ook een zicht op de terugverdientijd van de investering.

CREEER EEN INTELLIGENT OPERATIONEEL SCHEMA Zodra de energiestromen in kaart gebracht en de metingen uitgevoerd zijn, kunt u het operationele schema

Bij elektrische installaties staat warmte doorgaans gelijk aan verlies. Daarom kunnen warmtebeeldcamera's heel nuttig zijn in het identificeren van slechte contacten en stroominefficiënties

van de fabriek of het atelier in kaart brengen. Welke machine moet wanneer draaien, hoelang en hoeveel energie verbruikt dit? Op het moment dat u dit schema in handen heeft, kunt u het optimaliseren met als doel het verlagen van de energiefactuur. Dit kan bijvoorbeeld door te investeren in een machine die 's nachts volledig autonoom kan werken. Dit spaart niet alleen arbeidsuren uit, maar men profiteert ook van het goedkopere uurtarief. Ten tweede kan men bepaalde bedieningssystemen automatiseren. Een klassiek voorbeeld is het aansturen van de verlichting via een systeem van timers, aangevuld met licht- en bewegingssensoren in gangen, toiletten en kantoorruimtes. Tot slot is het uiteraard niet nodig dat het ventilatiesysteem 24/7 het jaar rond werkt. Een ventilatiesysteem is immers enkel van nut wanneer er zich daadwerkelijk mensen in het gebouw bevinden. Door daar een tijdsturing op te zetten, kan men verbazend veel verbruikskosten uitsparen.

OPGELET: PIEKVERBRUIK! De energiefactuur voor grote productiebedrijven wordt voor een stuk berekend op basis van het hoogste piekverbruik tijdens het jaar. Om dat te bepalen, meet de energieleverancier per kwartier het gemiddelde opgenomen vermogen. De hoogste piek van het jaar wordt dan gebruikt als referentie. Energieleveranciers willen op de hoogte zijn van die hoogste piekverbruiken om te kunnen berekenen welk vermogen ze moeten produceren om aan die soms plotselinge piekvragen te kunnen voldoen. Bedrijven met hoge maximale piekverbruiken vormen een doorn in het oog van de energieleveranciers. Daardoor moeten die laatste immers een voor het grootste deel van de tijd onnodig hoog vermogen opwekken. Daarom krijgen bedrijven met een hoog maximaal piekverbruik een naar verhouding grotere factuur, ook al verbruiken ze in totaal evenveel als een ander bedrijf.

BESTUDEER UW FACTUUR Zoals vaak te horen valt in de media, is het ene energiecontract het andere niet. De formules en berekeningen kunnen grondig verschillen van leverancier tot leverancier. Bestudeer daarom goed uw contract en pluis het tot in de kleinste details uit. Weet hoeveel u betaalt en waarvoor u dat betaalt. Op die manier kunt u al te weten komen hoe u de grootste besparingen kunt realiseren. Zo kan het zijn dat u een boete krijgt doordat u te veel blindstroom opneemt, maar dat u zich daar helemaal niet bewust van bent.

motioncontrol.pmg.be

Dit toestel is geschikt voor het uitvoeren van een powerqualityanalyse. Hier wordt een meting op drie fasen tegelijk uitgevoerd

Hier kan men per fase het opgenomen actieve en blindvermogen bekijken, de powerfactor, alsook de cosinus phi Motion Control 89 • Oktober 2013

17

TO A TO A AA AA

NAA NAA

ON ON

N N

T AT T AT

*GRATIS CATALOGUS* !! *GRATIS CATALOGUS* !!

Nederman zoekt extra technischNederman zoekt commerci le extra technischmedewerkers! commerci le medewerkers!

Uw Partner in Aandrijftechniek Servo Versterkers

Sleepringen

Torque Motoren

Motion Controllers

Vertragingen

Encoders

Drive Components & Systems Service & Engineering Haalbaarheidstudies Project Management Just in Time Delivery Mechanische Precisiecomponenten

Precisiesystemen en Positioneertechniek

- roducten: Afzuigarmen, TOTA A L P ROventilatoren, J ECT E N filters, e.a - afsluitkleppen roducten: Afzuigarmen, TOTA A L P ROventilatoren, J ECT E N filters, afsluitkleppen e.a - rojecten: Totaalprojecten voor voeding, agri, metaal, beton, chemievoor e.a. voeding, agri, - hout, rojecten: Totaalprojecten hout, metaal, beton, chemie e.a. - ervice: Onderhoudscontracten - ervice: Onderhoudscontracten

Olieverdeling Olieverdeling Afzuiging uitlaatgassen Afzuiging uitlaatgassen Automatische slanghaspels Automatische slanghaspels Nederman n.v Bergensesteenweg 181, 1600 Sint Nederman n.vPieters Leeuw, Belgïe Tel: +32-2.334 2250, Fax +32-2.334 2251 Belgïe Bergensesteenweg 181, 1600 Sint Pieters Leeuw, E-mail: [email protected] Tel: +32-2.334 2250, Fax +32-2.334 2251 www.nederman.com E-mail: [email protected] www.nederman.com

Actuators

Draaiverbindingen

Rechtgeleidingen

Kogelomloopspillen

DC & BLDC Motoren

Smart Motoren

www.eltromat.com

www.telerex-europe.com

ENERGIE POWERQUALITY: EEN EXTRA WOORDJE UITLEG O HMSE

BELASTING ZORGT VOOR

MAXIMALE STROOMEFFICIENTIE

Zoals de naam het zelf al aangeeft, verwijst powerquality naar de kwaliteit van opgenomen stroom. Bij een gewone weerstand (zoals een elektrische verwarming, een gloeilamp ...) is deze kwaliteit optimaal. De kenmerken hiervan zijn een perfect sinusoïdale curve en het in fase zijn (samenvallen) van stroom en spanning. Bij dit soort ohmse belasting is de stroomefficiëntie maximaal: alle stroom wordt omgezet in warmte en/of arbeid. Een goede manier om de elektriciteitsfactuur te verminderen, is dus door te allen tijde zeer hoge piekverbruiken te vermijden. Dit kan men doen door grote, driefasige, asynchrone motoren apart op te starten met een tijdsinterval van minimaal vijftien minuten. Bij het opstarten van dergelijke motoren kan men immers een piekverbruik vaststellen dat soms acht à negen keer hoger ligt dan hun nominale verbruik. Het is aan te raden om deze motoren met een frequentieregelaar uit te rusten om een geleidelijke opstart mogelijk te maken.

SPOOR DE WARMTEVERLIEZEN OP Energie wordt uitgedrukt in joule. 1 joule energie per seconde staat gelijk aan 1 wattseconde. Een motor met een vermogen van 4 kW zal per uur 14.400.000 joule (4.000 x 3.600) energie verbruiken. Niet al deze energie wordt echter nuttig aangewend. Bij een verbrandingsmotor in een auto zal de uit de brandstof gehaalde energie slechts voor een stuk worden aangewend om de auto voort te stuwen. De overige energie gaat verloren in de vorm van warmte. Deze warmteverliezen kunnen worden verklaard door trillingen van de onderdelen in de motor zelf, door de overbrenging van de kracht op de wielas,

N IET -OHMSE BELASTING Bij een niet-ohmse belasting (zoals bij motoren, transformatoren, aandrijvingen ...) is de powerquality echter een stuk slechter. Er is immers sprake van een faseverschuiving tussen stroom en spanning: de stroom ijlt na op de spanning. De mate waarin dit gebeurt, noemt men de 'cosinus phi' (deze aanduiding komt voort uit een vectoriële voorstelling van het probleem). Hoe lager de cosinus phi (bv. '0,75'; bij ohmse belasting is dit '1'), hoe meer blindstroom men opneemt. Dit is het zogenaamde reactieve vermogen dat niet nuttig door de mate van wrijving met het wegdek ... Hoe hoger deze warmteverliezen, hoe inefficiënter de motor werkt. Daarom moet iedereen die op zoek wil gaan naar een verborgen inefficiëntie in een productieomgeving, in eerste instantie kijken naar abnormaal hoge warmteverliezen. Hiertoe kan men in het atelier of de fabriek rondlopen met een thermografische camera bij de hand. Gewoon vlug even de belangrijkste motoren, leidingen, koppelstukken, condenspotten ... scannen, levert al een mooi beeld op van waar de probleempunten zich situeren. Een slecht geïsoleerde leiding, een niet volledig afgedicht koppelstuk, een slecht contact, een raam met enkel glas ... is vrij goedkoop en eenvoudig te herstellen. Bovendien spaart dit al vlug enkele honderden euro's uit op de energiefactuur.

NETWERKANALYSE De laatste jaren is er erg veel te doen rond het aspect 'powerquality'. Hoewel zowel particulieren als bedrijven in principe enkel moeten betalen voor het werkelijk opgenomen vermogen (het aantal kilowattuur), verbruiken ze de laatste jaren heel wat meer blindstroom. Dat is stroom die door de leverancier wel opgewekt en door de netbeheerder getrans-

Powerquality De stroom ijlt na op de spanning. Daardoor brengt men het net inductief. De mate waarin dit gebeurt, kan men kwantificeren a.d.h.v. de cosinus phi


is voor de eindgebruiker (geen omzetting in arbeid of warmte), maar dat wel noodzakelijk is voor de werking van de motor (bv. het opbouwen van het magnetisch veld in de spoelen van een elektromotor). Hoe meer blindstroom, hoe groter de elektrische toevoer moet zijn. H ARMONISCHEN Een kleinere 'cosinus phi' is niet de enige oorzaak van een stroominefficiëntie. Een tweede oorzaak is dat de opgenomen stroom na verloop van tijd geen mooie sinusoïdale vorm oplevert. Deze grilligheid is het gevolg van de halfgeleidertechnologie die verscholen zit in leds, computers, smartphones ... porteerd moet worden, maar die niet nuttig aangewend wordt door de verbruiker (zie ook kaderstuk bovenaan). De oorzaak van deze 'inefficiëntie' kan liggen bij het grote aantal inductiemotoren in het bedrijf, het gebruik van elektronica met halfgeleidertechnologie (computers, frequentieregelaars ...) of het grootschalige gebruik van ledverlichting. Voor bedrijven waarin dit fenomeen binnen de perken blijft, kan dit ook leiden tot inefficiënties (zie kaderstuk bovenaan). Wie echter te veel blindstroom opneemt en dus het net inductief belast, kan daarvoor beboet worden. De gebruikelijke oplossing is dan om een condensatorbatterij te laten installeren die de blindstroom zelf kan compenseren. Let echter op: de batterij mag ook niet overgedimensioneerd worden. Wie de powerquality wil analyseren, kan daarvoor een geschikt meettoestel gebruiken.

ELEKTROMECHANISCHE VERLIEZEN Verliezen door wrijving en trillingen Waar er wrijving is, wordt er aandrijfkracht omgezet in warmte. Uiteraard haalt dit de efficiëntie van de motor omlaag. Ook trillingen slorpen energie op. Te veel wrijving en trilling komt voor wanneer: • er een probleem is met de uitlijning (hoe goed zijn twee gekoppelde assen gecentreerd en hoe komen ze overeen?). • er een probleem is met de lagers. • er een onbalans is (het zwaartepunt wijkt af van de centerlijn). • er losse delen zijn (overmatige speling tussen de onderdelen). Bovenstaande problemen treden op wanneer de machine versleten is en er geen regelmatig onderhoud plaatsvindt. Bij een energieaudit is het mogelijk om met een meettoestel onbalansen en verkeerde uitlijningen in de motor vast te stellen. Ook met een trillingsmeter en/of een thermografische camera kan men eventuele problemen opsporen.

Bijzonder is echter dat de grillige curve steeds herschreven kan worden als een combinatie van sinusoïden van een steeds hogere frequentie (telkens een veelvoud van 50 Hz). Deze sinusoïden noemt men 'harmonischen'. Typisch bij een symmetrische wisselspanning is dat enkel de oneven harmonischen (dus bij 50 Hz, 150 Hz, 250 Hz ...) bijdragen tot de grillige curve. Hoe groter de stroomsterktes bij de derde, vijfde, zevende ... harmonischen, hoe grilliger het opgenomen vermogen zal zijn en dus hoe groter de stroominefficiëntie. Bovendien kan dit ook leiden tot stromen in de nulleider of een ongewenste warmteontwikkeling. Elektrisch Vanzelfsprekend kan er ook met de elektrische component van de motor heel wat mislopen. Zo kan er sprake zijn van een faseonbalans bij driefasige motoren, kunnen er verbindingen zijn met verhoogde weerstand (slechte contacten), kan er een probleem zijn met de powerquality door een faseverschuiving of de aanwezigheid van harmonischen ... Ook dit kan allemaal gemeten en eventueel gecorrigeerd worden. Meten rendeert Dat meten rendeert, komt duidelijk naar voren uit de volgende casus. Bij een Duits bedrijf, actief in het recycleren van staal, werd de werking van een door een 280kW-motor aangedreven koelingsfan nauwkeurig uitgemeten. Er werden een aantal tekortkomingen vastgesteld: een lichte onbalans, een klein uitlijningsprobleem, een minieme schade aan de lagers ... Zodra de motor en de koelingsfan weer op punt stonden, was het energieverbruik met 3% teruggebracht. Niet veel, zou men zeggen, maar doordat het om een zware motor ging die 24/7 draait, bedroeg de jaarlijks gerealiseerde besparing maar liefst € 8.094! De terugverdientijd voor de kost van de herstelling was dan ook nagenoeg nihil.

PERSLUCHT Hoewel perslucht in een productieomgeving een nuttige energiebron kan zijn, is het in de eerste plaats toch een bijzonder inefficiënt systeem. Slechts 5% van de elektrische energie die nodig is om de perslucht op te wekken, wordt daadwerkelijk voor de bedoelde toepassing ingezet. De rest is energieverlies in de vorm van afgevoerde warmte, wrijving, geluid ... Bij een gemiddelde installatie gaat tussen 20% à 30% van de door de compressor geleverde lucht verloren via te herstellen luchtlekkages. Indien men weet dat perslucht in een bedrijf waar men met pneumatische systemen werkt, goed is voor ongeveer 10% van de totale Motion Control 89 • Oktober 2013

19

ENERGIE POWERQUALITY: EEN EXTRA WOORDJE UITLEG F ASEONBALANS Gaat het om een driefasige, asynchrone motor, dan kan het zijn dat de drie fases in onbalans zijn. In een gebalanceerd sinusvormig distributiesysteem zijn de drie fases gelijk in amplitude en hebben ze een faseverschil van 120° (vectoriële voorstelling). Er bestaan dus drie gevallen waarin het systeem in onbalans gebracht kan worden: • verschil in amplitude tussen de drie fases; • ongelijke faseverschillen tussen de drie fases; • een combinatie van beide. energiefactuur, dan realiseert men zich dat hier serieuze besparingen te rapen vallen. Het moet de bedoeling zijn om een zo laag mogelijk drukniveau op te bouwen en de verliezen over filters, leidingen en andere componenten zo laag mogelijk te houden. Begin met de volledige installatie uit te meten op verschillende vlakken: • Thermisch: tank, leidingen, kleppen, afdichtingen, compressor ... • Elektrisch: spanning, stroom, opgenomen vermogen, cosinus phi ... van de compressor; • Drukverschil: inlaat, scheiders, tussen etages, tussen onderdelen ... • Luchtstroming: luchtverbruik gedurende het gebruik versus luchtverbruik gedurende de productiestop. Bepaal vervolgens welk drukniveau de verschillende toepassingen eigenlijk vragen en vergelijk dit met het drukniveau dat de compressor ontwikkelt: het verschil is het totale drukverlies over de volledige installatie. Dit drukverlies moeten we omlaaghalen door de resultaten die we verkregen hebben uit de metingen, te optimaliseren. De grootste besparing kan gehaald worden uit het repareren van lekkages in het leidingsysteem. Die kunnen trouwens makkelijk opgespoord worden aan de hand van een ultrasoonmeter.

Een systeem in onbalans leidt tot een stroominefficiëntie en de uitval van machines of apparatuur. O PLOSSINGEN Bedrijven die problemen hebben met de powerquality en daar niets aan doen, verkorten niet alleen de levensduur van hun machines, toestellen en elektrische leidingen, maar belasten ook onnodig het net. Daarom zijn er hieromtrent in veel professionele contracten boeteclausules opgenomen. Om die te vermijden, moet men het probleem aanpakken door condensatorbatterijen, resonantiefilters ... te installeren. Ook een nieuwe filter en het installeren van solenoïdes (kleppen die de toevoer automatisch afsluiten wanneer de betrokken toepassing niet in werking is) of zelfs handkleppen vormen doeltreffende investeringen. Indien dit allemaal uitgevoerd is, kan men het drukniveau van de compressor veel lager instellen en zo dus veel energie uitsparen. Als laatste verbeteringspost kan men dan ook nog de compressor zelf analyseren. Werkt die nog goed? Zijn er momenten in de dag of in de week waarin we de compressor kunnen uitschakelen? Ook hier vallen er vaak nog veel centen te rapen.

STOOM In bedrijven waar stoom gebruikt wordt in het verwarmings- of productiesysteem, zijn er traditioneel ook veel energiewinsten realiseerbaar. Stoom heeft immers een zeer hoge temperatuur en dat betekent dat de verliezen bij de minste zwakheid in de isolatieschil van de ketel, het buizenstelsel, de condenspotten ... aanzienlijk zullen zijn. Vergelijk: • Het warmteverlies op een geïsoleerd oppervlak met een temperatuur van 40 °C, een pijpdiameter van 50 mm en een isolatie van 30 mm bedraagt per lopende meter 53 W.

Hier is men op zoek naar trillingen en dus een onbalans in de motor. Door de motor achteraf opnieuw uit te balanceren, kan men vaak verrassend veel centen uitsparen

• Het warmteverlies op een ongeïsoleerd oppervlak met een temperatuur van 80 °C en een pijpdiameter van 50 mm bedraagt per lopende meter 132 W. • Het warmteverlies op een ongeïsoleerd oppervlak met een temperatuur van 150 °C en een pijpdiameter van 50 mm bedraagt per lopende meter 373 W! Het verlies neemt dus steeds sneller toe naarmate de buis minder goed geïsoleerd is en de temperatuur hoger oploopt.

VERGEET DE GEBOUWSCHIL NIET In veel bedrijven moet de temperatuurwaarde binnen een bepaalde marge blijven om een correct bedrijfsproces te kunnen garanderen. Daarom moet men niet alleen in de winter, maar ook in de tussenseizoenen stoken. Een goed geïsoleerde, wind-, luchten waterdicht afgewerkte gebouwschil is dan ook van cruciaal belang. Ook hier kan men (liefst 's avonds in de winter, wanneer het temperatuurverschil tussen binnen en buiten maximaal is) aan de hand van een thermografische camera de zwakke plekken opsporen. Meestal situeren die zich rond de raamaansluitingen, de doorvoer van leidingen ... Een correcte afdichting brengt vaak soelaas. Ook moet men letten op de gewoontes en de discipline van de werknemers: het heeft geen zin om een op papier goed geïsoleerd gebouw te hebben, indien men de hele dag door ramen, deuren en poorten laat openstaan.

HVAC

Het uitmeten van een volledige installatie levert een uitstekend vertrekpunt op om besparingen te realiseren

20

Motion Control 89 • Oktober 2013

Vergeet niet de gepaste PBM's te dragen tijdens het uitvoeren van de metingen

Overdimensionering Het meest voorkomende probleem bij verwarming, ventilatie, airco en koeling is overdimensionering. Ontwerpbureaus en installateurs spelen op zeker en hebben liever dat het systeem te groot uitgemeten is dan dat de gebruiker achteraf komt klagen dat hij in de kou zit of, omgekeerd, de warmte niet snel genoeg kan

wegpompen. Bij het bestellen van een nieuwe installatie is het dan ook belangrijk om te hameren op een correcte dimensionering. Ventilatiesysteem Vertrek bij het afregelen van het ventilatiesysteem vanuit de werkelijke behoefte op de werkvloer. De vuistregel voor CO2 in een ruimte waar mensen verblijven, is 1.000 ppm. Pas wanneer deze drempel wordt overschreden, moet er werkelijk intensief geventileerd worden. Op het moment dat de ruimte niet bezet is, is een intensieve ventilatie niet nodig en mag men bv. via een frequentieregelaar het ventilatiedebiet terugschroeven. Inspecteer ook regelmatig de leidingen. Is de luchtsnelheid overal wel gelijkmatig? Zijn er geen vuilophopingen of bottlenecks die leiden tot verlies? Verwarming en koeling Ook hier luidt de gouden regel: vertrek vanuit de werkelijke behoefte. Als het in een kantoorruimte 21 °C mag of kan zijn, waarom dan de verwarming op 22 °C of 23 °C zetten? Controleer ook of de temperatuursensor juist gekalibreerd staat. De sensor geeft misschien aan dat het in een kamer 20 °C is, maar is dat werkelijk wel zo? Een korte controle met een warmtebeeldcamera kan op dat vlak wonderen doen.

BLIJF METEN, OOK NA DE INVESTERINGEN Eigenlijk is het meten van het energieverbruik en nadenken over mogelijke besparingen een permanente opdracht. Wanneer na de energieaudit alle investeringen gebeurd zijn die moesten leiden naar meer energieefficiëntie, moet men de volledige installatie opnieuw uitmeten en de resultaten vergelijken met de meetgegevens van voor de energieaudit. Pas dan weet men werkelijk waar men aan toe is en wat men heeft gerealiseerd. Bovendien kan deze tweede meting het vertrekpunt zijn voor een latere besparingsronde. 


www.schmersal.be

Gebruiksvriendelijk. Robuust. Veilig. De AZM 300. Meer dan alleen maar een veiligheidsvergrendeling n n n n n

Grote speling van de bediensleutel Omschakelbare arrêteerkracht Kan als deuraanslag gebruikt worden Individuele codering via RFID Hygiënisch design (beschermingsgraad IP69K)

Veiligheid en competentie van een wereldspeler.

Aandrijftechniek ... Uw Probleem ... Onze Passie ...

Duurzaam, stijlvol en veelzijdig de verbeterde serie 82 drukknoppen van EAO

Superbestendig tegen agressief gebruik en toch eigentijds en stijlvol. • Schokbestendig IK10 • Beschermingsklasse IP67 • Punt- of ringverlichting • Koper-, goudkleurig of geanodiseerd aluminium • Roestvast staal SUS 304 of verchroomd

[email protected] - www.actintime.be

www.eao.be

EAO – Your Expert Partner for Human Machine Interfaces

PIRANACONCEPTS.COM

TRAPEZOÏDALE SPINDELS EN MOEREN KOGELSPINDELS GEROLD OF GESLEPEN VIJZELS

AdvTAS_neff002.indd 1

L. TAS & Co. BVBA

T +32 (0)3 466 05 40

Dorp 38

F +32 (0)3 466 05 49

2242 PULDERBOS

[email protected]

BELGIUM

www.tas.be

3/04/13 18:49

CONTINUE STOFMETING VRAAGT OM PRODUCT DAT ALLES AANKAN

CASESTUDY

OPTYL KIEST VOOR OPEN STRUCTUUR MET SIGMATEK COMPONENTEN Bepalingen vanuit de Europese wetgeving en richtlijnen op de werkvloer bepalen welke stoffen in producerende bedrijven gemeten moeten worden. Vanuit deze analyse worden er maatregelen genomen om brand-, explosie- en overig gevaar voor de omgeving tot een minimum te beperken. Optyl uit Hoboken is een gespecialiseerd bedrijf en bedient met een uitgebreid productprogramma zijn relaties in diverse vormen van stofmeting. Om te kunnen voldoen aan de steeds toenemende eisen van klanten en de compatibiliteit met gerelateerde systemen te garanderen, werd er besloten stofmetingscomponenten te koppelen aan I/O-modules en een compact en krachtig besturingspaneel van de Oostenrijkse automatiseringsexperts Sigmatek. Door Astin de Zeeuw “MEEDENKEN” “Ondanks het feit dat het merendeel van onze orders direct voortvloeit uit normeringen waar bedrijven aan moeten voldoen, blijven we meedenken met onze relaties die oplossingen van ons verlangen.” Aan het woord is Yves Willems, zaakvoerder van Optyl, al meer dan acht jaar actief in de analysebusiness. Voorheen werkzaam voor een systeemintegrator voor vast/ vloeistof/gasanalyse, nu zaakvoerder van een bloeiend bedrijf met klanten als Rolls-Royce Marine, McCain en LAStotaal.

Van exclusieve vertegenwoordiging... Zo’n drie jaar geleden was Yves Willems nog werkzaam bij een systeemintegrator als productmanager van PCME (wereldwijd gespecialiseerd in stofmetingen voor industriële processen) voor de Benelux. ...naar zelfstandig buitenbeentje Om diverse redenen besloot zijn toenmalige werkgever het contract met deze partij op te zeggen en zag Yves zijn account – en daarmee 80% van zijn omzet met de

Ethernet, TCP/IP, ODBC, FTP, SMS, SMTP

ledsignaal

Control Panel ETV Besturing en visualisering

VARAN Interface & C-Dias multi-I/O-modulen

Topologie van de toepassing bij Optyl


alarmsignaal

stofsensor

luchtpomp

daaraan gerelateerde werkzaamheden – verdwijnen. Een eigen zaak zou een logische stap zijn, PCME stelde hem voorzichtig een zelfstandig en exclusief partnership voor. Na wat nachten slapen en een aantal businessmodellen en financiële adviezen was in 2010 de oprichting van zijn eigen zaak een feit. Gespecialiseerde firma Optyl BVBA fungeert als onafhankelijk en exclusief verkooppunt binnen de Benelux voor PCME als een van de 120 distributeurs wereldwijd. “Optyl is wel een beetje een buitenbeentje binnen PCME, omdat overige distributeurs systeemintegrator, verkooporganisatie op het vlak van analysetoestellen of een combinatie van beide zijn”, zegt Willems, die bewust koos voor een specialisatie in stofmeting. “Wereldwijd zijn er eigenlijk maar drie grote spelers op dit gebied. Projecten worden gegund als direct gevolg van onze specialisatie, hoewel we vaak pas als derde partij uitgenodigd worden.” Optyl bekijkt het specifieke probleem op het vlak van stofmeting, analyseert, offreert, voert uit, onderhoudt en kalibreert. Oplossingsgericht Willems kent het proces door en door, en kan meer oplossingsgericht met zijn relatie de materie induiken. “De tijden dat je vlak voor een bezoek nog even snel je portfolio

met zo’n twaalf tot veertien producten met allemaal diverse producttypen moest induiken, zijn echt voorbij”, zegt Yves lachend. “Specialisatie is waar het allemaal om draait.”

OMSTANDIGHEDEN BEPALEN DIVERSITEIT De producten van Optyl vind je in alle bedrijfstakken terug, met uitzondering van de farmaceutische industrie, waar een stofmeting op nanoschaal vereist wordt. Vast of mobiel De stofmeetapparatuur onderscheidt zich in vaste of mobiele meetopstellingen. De vaste meetopstellingen, geleverd via PCME, kunnen onderverdeeld worden in procesmetingen; procesoptimalisatie, analyse en regeling. Daarnaast worden er milieumetingen gedaan, waarbij er geanalyseerd wordt hoeveel milligram per kubieke meter daadwerkelijk in het milieu verdwijnt. Bij de in- en ombouwprojecten worden er arbometingen op de werkplek gedaan. “Neem Rolls-Royce Marine in Pernis (Rotterdam) als voorbeeld. Onderdelen van scheepsmotoren komen binnen en moeten gereviseerd worden in een werkplaats. Met een van onze toestellen wordt gemeten hoeveel fijn/metaalstof er vrijkomt en of dat schadelijk is voor de werknemers”, vertelt Willems. Motion Control 89 • Oktober 2013

23

Een nieuwe generatie brengt altijd nieuwe impulsen. Dit is zeker zo voor de nieuwe S serie: met behoud van de beproefde ontwerpfilosofie, hebben we de efficiëntie, de trillingsvrije werking en de geluidsdruk nog aanzienlijk verbeterd. Het hart van deze nieuwe compressor is de BOGE effilence schroefblok, een 100% BOGE ontwikkeling die resulteert in een significant efficiëntie voordeel vergeleken met de conventionele schroefblokken. Bij BOGE zijn we er van overtuigd dat persluchtgebruikers versteld zullen staan van deze nieuwe generatie.

„Deze nieuwe generatie zal U begeesteren!“ Matthias Eichler, hoofd marketing met Milena en Konstantin

Voor meer informatie: www.boge.com of +32 (0)2 332 29 70

B(NL)-891-drytech 192x66_B(NL)-891-drytech 192x66 11.04.13 14:36 Seite 1 BOGE_Anzeige-S3-NEU-192x66-4c_NL-BE.indd 1 Drooglopende lineaire technologie in miniatuur formaat – Lange levensduur in originele maatvoering:

20.08.13 15:50

droog en Nieuw: miniatuur lineair systeem – slecht 22 mm hoog. Kosteneffectief. Smeermiddelvrij. Vanaf 24u.

.be/dry-vanaf24h

Tel. 016-3144 31

Fax 016-3144 39

klein

Nieuw: drylin® Q-10 – torsie resistente lineaire geleiding. Kosteneffectief. Smeermiddelvrij. Vanaf 24u.

.be/dry-vanaf24h

Tel. 016-3144 31

Fax 016-3144 39

Nieuw: Spindel met hoge pitch – klein, snel, licht. Kosteneffectief. Smeermiddelvrij. Vanaf 24u.

.be/dry-vanaf24h

Tel. 016-3144 31

Fax 016-3144 39

wereldse sensoren Naast alle technische uitdagingen nu even terug naar de basic sensoren. Universeel toepasbaar bij de detectie van alledaagse dingen zoals dozen en kratten. Wij doen niet moeilijk als het makkelijk kan. Wederom een optimale oplossing voor u! Welkom bij de specialisten voor optische sensoren – welkom bij the sensor people De nieuwe standaard fotocellen van de Series 5, 28 en 318B herkennen krachtig en betrouwbaar ook onder slechte omgevingscondities tegen economische prijzen. Meer informatie en productkenmerken op www.leuze.de

Leuze electronic nv – Steenweg Buda 50 – 1830 Machelen Telefoon 02/253 16 00 – www.leuze.be

CASESTUDY ATEX Bij explosieve atmosferen (ATEX) bestaat er een kans op explosie die tot een absoluut minimum gebracht moet worden. Bedrijven willen geen risico nemen en beginnen zones te creëren die aan bepaalde eisen moeten voldoen. Volgens Willems maakt men het zich dan vaak erg lastig: “Bij de uitvoering van bijzondere werkzaamheden heb je dan weer een speciale werkvergunning nodig. We gaan naar bijna volstrekt onwerkbare situaties toe. Is het niet interessanter om het werk te laten uitvoeren, terwijl je continu kunt meten in welke mate men zich al dan niet met bestaande veiligheidsfactoren binnen bepaalde explosiegrenzen bevindt?” Optyl biedt hiervoor een draagbaar toestel aan, ingebouwd in een koffer, waarmee men 'in the field' kan analyseren hoe ver weg die gevaarlijke situatie nog is. Anderzijds zijn er ook voorbeelden aan te geven van (bijvoorbeeld petrochemische) processen die 24/7 voortgaan en volledig geautomatiseerd zijn. “Situaties waarbij één enkele persoon tijdens een shift van acht uur een ruimte bezoekt, zijn niet ondenkbaar”, zegt Yves. “Wanneer in die omgeving een koppeling met bijvoorbeeld grafietpoeder losschiet en iemand zomaar een deur opent, kunnen we de gevolgen wel bedenken. Daar moet een systeem komen dat continu lucht aanzuigt, die lucht analyseert en problemen signaleert.”

COMPACTER, SNELLER, VOORDELIGER Yves herinnert zich nog goed dat hij ten tijde van de Industrial Automation & Drives beurs in de Jaarbeurs in Utrecht een bekende vertegenwoordiger

Compacte HMI (ETV0551) voor visualisatie en besturing, continue luchtaanzuiging en ledalarmering


Een VARAN interfacemodule en een analoge inputmodule, essentieel voor een snelle dataverwerking

van SigmaControl tegen het lijf liep. “Wij waren toen druk bezig om bij de firma McCain in Lelystad een draagbare stofmeter in te bouwen in een kast. Onze alarmeer- en visualisatiekasten worden op maat van de klant gemaakt. Maar we zaten aan het plafond van ons kunnen. Uiteraard kunnen wij met onze PCME-oplossing vertrekken vanuit de controller. Daarmee kunnen we alles aansturen, visualiseren en alarmen instellen. Maar bij acht op de tien van onze klanten is dat niet nodig. Wij zochten een manier om binnen hetzelfde budget meer te kunnen realiseren.” Engineeringkast Vanuit SigmaControl werden snel

de benodigde componenten aangeschaft en in samenwerking met AAsys (Bart Aernouts) werd er in twee weken tijd een kast geëngineerd en geprogrammeerd met alarmering, visualisatie en CPU-verwerking met één standaardkaart. “De mogelijkheden zijn nu onbeperkt; het systeem is voorzien van basissoftware en wij kunnen op maat extra input- en outputopties toevoegen. De klant kan logbestanden bekijken, alarmen zien en het nodige aansturen of instellen. Het updaten van de software is eenvoudig en we kunnen erg eenvoudig koppelingen maken naar hoger liggende systemen of besturen vanop afstand.”

Logbestanden bekijken, alarmen zien en het nodige aansturen of instellen

CONTINUE METINGEN STEEDS BELANGRIJKER Willems onderschrijft een actuele trend op het vlak van continue metingen bij zowel de vaste als de mobiele opstellingen. “Een quasi onschadelijk product zoals grond op aardappelen. In de gerelateerde verwerkende industrie wordt er al naar gekeken wat de invloed daarvan kan zijn op werknemers ... Iedereen zegt dat zijn/haar product geen kwaad kan, maar wij weten wel beter.” Normeringen Een andere tendens waarvoor de business van Optyl gevoelig is, zijn de talrijke normeringen, waarvan het moeilijk in te schatten is waar die de komende jaren naartoe gaan. “Wij refereren natuurlijk ook aan de MAC-waarden (Maximaal Aanvaardbare Concentratie). Elke stof staat beschreven, dat is een wereldwijde regulering, voornamelijk van belang voor onze draagbare toestellen. Op onze vaste toestellen zijn het specifieke Europese normeringen die van toepassing zijn; denk aan de emissienorm of nieuwe normen met betrekking tot filterinstallaties zoals we die zien bij verbrandingsinstallaties of elektriciteitscentrales.” Een bekend feit is wel dat normeringen die binnen de Europese Commissies afgesproken worden, per deelgebied toch afwijken. “Het doorvoeren van specifieke richtlijnen kan per land ook enorm verschillen; in Nederland een halfjaar na een Europees besluit en Vlaanderen pas zes jaar later.”  Motion Control 89 • Oktober 2013

25

7844 x

passie !

Onze specialisten voor de controle van uw processtoepassingen 3 van de voor u met passie ontwikkelde producten : Contactmanometer: volledig elektronisch, slijtagevrij, zeer nauwkeurig met analoge en digitale display en analoge en digitale uitgangen. Niveausensor efector gwr: sensorstaaf kan naar wens ingekort worden, individueel aan de tank aan te passen. Inline stromingssensor efector mid: compact en prijsgunstig. Voor debietmetingen, totaliseren van de doorstroomhoeveelheid en temperatuuraanwijzing.

ifm electronic - close to you ! www.ifm.com/be - tel : 02/481.02.20

Bi j l agebi jMot i onCont r ol89,edi t i eokt ober2013

s peci al

ROBOTI CA

Ret our adr es :Pr of es s i onalMedi aGr oup,Tor hout s es t eenweg226,bus2-8210Zedel gem

Af gi f t ekant oor9099GentX

www.zeroseven.de

Automation becomes easy. Ontdek hoe KUKA zich heeft toegelegd op het vereenvoudigen van de robotica in elke dimensie: Automation becomes easy! Eenvoudig te plannen. Eenvoudig te integreren. Eenvoudig te bedienen. Eenvoudig in onderhoud. Eenvoudig in aanpassen naar speciﬁeke vragen. Met de QUANTEC robotgeneratie – veelzijdiger en sterker dan nooit ervoor. Met de KR C4 kontroller – waar overbodige Hardware geëlimineerd is. Met het nieuwe KUKA smartPAD – de gemakkelijkste manier om een robot te bedienen.

Meer informatie over de nieuwe KUKA-producten kan U vinden op: www.automation-becomes-easy.com Of scan deze QR-code met je smartphone.

KUKA Automatisering & Robots, Centrum Zuid 1031, 3530 Houthalen, België. Email: [email protected]. Tel.: +32 (0)11 51 61 60.

MOT I ON CONT ROLNR.89•OKT OBER2013

ROBOTI CASPECI AL I NDUSTRI ELEROBOTI CA, EEN SECTOR I N BEW EGI NG Best el ezer , I ndet weedeedi t i ev andeRobot i c as pec i algaanwedi eperi nopdr i eac t uel ev r aags t uk k enui tdei ndus t r i ël e r obot i c a. T oev alofni et ,maardedr i eonder wer penzi j nal l ennetopmaatges nedenv ank l ei ner ebedr i j v en. Zi jhebbenzeers pec i f i ek enodenal shetaank omtoppr oduc er en:k l ei ne, ges pec i al i s eer des er i ess nelk unnenl ev er enbi j v oor beel d.Kor t eoms t el t i j den, der obotv l otni euwebewegi ngenaanl er enenzek ers t i l s t andenv er mi j denzi j nhi er dusdet r ef zi nnen.Wek omeni ndezes pec i alt egemoetaandezenodenmeteen ar t i k elr ondonder houd,eenbi j dr ageov eropens our c epr ogr ammer env anr obot s ent ens l ot t ebr engenweudeel fgebodenv oorheti mpl ement er env anr obot i c ai ni ndus t r i ël et oepas s i ngen. Eenpr i mal ei dr aadv ooralwi ei nt er es s eheef ti nr obot i c a!

ONDE RHOUDROBOT I CAVI ARE MOT ESE RVI CE . . . . . . . . . . . 31 PROACT I EFÉN OPMAATVAN UW BEDRI J F

Wi er obot s h eef t ,wen s t u i t er aar d datdez e z owei n i g mogel i j k s t i l s t aan . On der h ou d i sdu sz eer bel an gr i j k . Ookn i eu weon der h ou ds s y s t emendoenh u ni n t r ede i nder obot i c a.R emot es er v i c ei sdaareen v oor beel dv an . Hi er bi jk an eenr obot v an opaf s t an d gemon i t or d wor den .Bi j an omal i eënk an mendu sh eel s n elopt r eden enwor dt pr odu c t i ev er l i esbeper k t .Ver dergev enwe i ndi tar t i k elookwaton der h ou ds t i psmee

k u n n endez e wor den i n gev oer d? W el k es t appen moet en on der n omen wor denenmet wel k ev al k u i l en moeterr ek en i n g geh ou denwor den ? OPE N SOURCEPROGRAMMI NG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 I DEAALVOORKL EI NESERI ES?

Vr oeger wer denr obot s gepr ogr ammeer d om opl an ge t er mi j ndez el f de bewegi n gent e h er h al en .Den k bi j v oor beel daan deau t oi n du s t r i e. On l an gswor denr obot sec h t eri n gez eti n t oepas s i n gendi ev eelc ompl ex erz i j nenwaar der obot t r aj ec t env eelf l ex i bel ermoet enz i j n . Wi ev eelv er s c h i l l en depr odu c t i es er i esh eef ten di ebov en di enookn ogger egel dmoetaan pas s en , DE11GE BODE N VAN ROBOT I SE RI NG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 i sgebaatbi j EEN GOEDEVOORBEREI DI NG I SHETHAL VEWERK eenmak k el i j kt e ( h er ) pr ogr ammer en R obot sl en enz i c hper f ec tv oor r obot .Van u i tde h eti n v oer env aneenf l ex i bel e s er v i c er obot i c ak omt pr odu c t i eomgev i n g.Maar det r en dom di tv i a wati sdemot i v at i ev oorh et open s ou r c es of t war e i n v oer env anr obot senh oe t edoen

ROBOT I CASPE CI AL MOT I ON CONT ROL Pr of essi onalMedi aGr oup Tor hout s es t eenweg226/26,8210Zedel gem Tel . :050/24. 04. 04 Fax:050/24. 04. 45 BL ADMANAGE R SammySoet aer t RE DACT I E Di r ect eur ui t gever AndyNoyez Ei ndr edact i e Mi k eDeCr aene TomHar t eel-Ni l sRauwoens


Ker nr edact i e Val ér i eCoupl ez-Di et erDevr i endt-Sof i eMoent j ensRor yMoer man-ZoéPhi l i ppar t-El i s eRaucy Wer kt enmeeaandezespeci al i r .Fr eder i kDebr ouwer e Gr af i schevor mgevi ng Pas calCl aeys–Pet r aDer maut Publ i ci t ai rmat er i aal EvaSeur i nck-J ohanTeer l i nck-Axel l eVer eeck e Publ i ci t ei t sr egi e L udwi gHout ek eet e–Al exanderDewael e Ver ant woor del i j keui t gever Fer nandVanr i e ZeewegZui d5-8211Aar t r i j k e

METDEMEDEWERKI NG VAN

ABBROBOT I CS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . P . 40 KUKA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . P . 41 F ANUC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . P . 42 VHA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . P . 42 YASKAWA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . P . 37

Mo t i o nC o n t r o l 8 9•O k t o b e r 2 0 1 32 9

Eenvoudiger produceren? Houd het standaard!

ABB levert standaard robotoplossingen voor de industrie. Deze zijn eenvoudig, snel, kostenbesparend en eenvoudig in bestaande of nieuwe productielijnen te integreren. ABB Robots zijn zeer gebruiksvriendelijk, betrouwbaar, efficiënt, onderhoudsarm, accuraat en werken 24/24/7 op topsnelheid. Kiest u een ABB Robot dan weet u wat u kiest! Bezoek ons op www.abb.com/robotics

REMOT ESERVI CEVOORROBOT S VERMI J DTPRODUCT I EST I L ST AND

ROBOT I CASP ECI AL

SERVI CEOVEREENKOMST METFABRI KANTBESTEOPLOSSI NG? Ubes l i s tom u w pr odu c t i eeenhei dt eau t omat i s er en. Al sk r oonophetwer kk omtereenpr ac h t i ger obot di eu w pr odu c t i epr es t at i esnaarongek endehoogt en zals t u wen.Dati sdet heor i e,wanti nwer k el i j k hei d moet enr obot sz oal sel kandert oes t elookgoed onder hou denwor den,wi lmendepr es t at i esop l anger et er mi j nhandhav en.Kl ei neonder hou ds ac t i es k u ntuzel fdoen,maarh edendaags ec ommu ni c at i emogel i j k hedenzet t endedeu ropennaareen gr ondi gemoni t or i ngopaf s t andv anel k er obot . DoorSammySoet aer t Naas the t l e v e r e nv anr e mot es e r v i c ek andef abr i k antookr e ge l mat i gl angs k ome n v ooron de r hou d

BE L ANGVAN ONDE RHOUD

debewegendeonder del en dev ent i l at ors t eedshar dermoet k unnenv as t l open. dr aai en,watopzi j nbeur tl ei dt Hetbel angv anonder houdk an t otnogmeerwar mt eont wi k k el i ng. ni etgenoegonder s t r eeptwor den. Ui t ei ndel i j kzalder obotui t v al l en. WATKUNTUZE L FDOE N? ngsf act or en: Robot swer k env eel ali neencont i nu •deomgevi Om uw r oboti n waar i nr obot s 24/7pr oces .Zes t aanm. a. w. opt i mal econdi t i et e gepl aat s twor den,zi j n quas inooi ts t i l .Datheef tui t er aar d h o u d e n , k u n t u o p v eel alni eti deaal . r eper cus s i esophetonder houd. EEN DAGELIJKSE r egel mat i gebas i s Denkhi er bi jaan Dev oor naams t emoei l i j k hedendi e VI SUEL E CONTROL E zel fheelwatk l ei ne war mt e,k oude, opt r eden: VAN DEAL GEMENE eont wi kkel i ng: onder houds wer k en l as r ook ,s t of ,s panen •warmt ROBOTTOEST AND dev el ebewegendedel enen ui t v oer en. ender gel i j k e. KAN ALHEELWAT deel ek t r oni s checomponent en Eendagel i j k s e Di tzalui t er aar d zor genv ooreenzek er ewar mt eondgangwaar bi j gev ol genhebben POTENTI EL EPROBL EMEN r ont wi k k el i ngdi eookaf gev oer d ueenk l ei nev i s uel e v oorhetonder houd. VOORKOMEN ekt r i sche moetwor den.Somsgebeur thet cont r ol eui t v oer t , •el component endi el os r ak en datdi ewar mt eaf v oerni etmeer k analheelwatpr obl emen doordev eel v ul di gebewegi ngen. v adequaatv er wer k tk anwor den. er mi j den.Zak endi euzomak k el i j k Denkbi j v oor beel daank abel s Denkbi j v oor beel daaneen k untops por en,zi j nbi j v oor beel d ofconnect or endi el os r ak enof v ent i l at ordi egebl ok k eer dwor dt k abel sofconnect or endi edr ei gen k abel sdi eer gensgek nel dr ak en. l omdateenwer k nemeri et sv oor ost er ak enofgek nel dzi t t en, ng:i snav er l oopv an •desmeri hetr oos t erpl aat s t e.Del ucht s ens or endi es l echtaf ges t el ds t aan t i j dni etmeeropt i maalwaar door ofbes wor dts t eedswar mer ,waar door t of tzi j n,abnor mal ewar mt e-

Bi je e nonde r hou ds be u r t z al def abr i k ant e e nu i t ge br e i dec he c k l i s t ov e r l ope n


Det oe s t an dv andemot or e n,t andwi e l e n ,be k abe l i n ge ns me r i ngwor dtgr on di g onde rdel oe pge nome n

ont wi k k el i ng,v ei l i ghei ds af s t anden di ealdanni etgoedaf ges t el dzi j n et c.

ONDE RHOUD DOORDEF ABRI KANT F abr i k ant enbi edendemogel i j k hei d om opr egel mat i gebas i sl angst e k omenv ooreenonder houd. W atudaar onderdi entt ev er s t aan, hangtafv anhett y per obotenv an del ev er anci er . Eengr ot eonder houds beur ti szeer ui t gebr ei d,enbehel s tt i ent al l en act i es . Gr os s omodowor denv ol gende s t appenonder nomenbi jeengr ot e onder houds beur t : •Voor eer s twor dtdev ei l i ghei d v ander obotendeomgev i ng nagegaan. I sdi eni eti nor de,dangaatmen ni etaandes l ag. Di econt r ol epunt enk unnenzeer di v er szi j n:k entdeoper at orhet noodnummer ,s t aateri et si nde wegv ander obot ,k anmende r obotv ei l i gui t s chak el en,zi j nde noodpr ocedur escor r ect ? •Vi s uel econt r ol ev andeal gemene t oes t andv ander obot :zi j nal l e onder del ennogi ngoedes t aat , i sergeenr oes t v or mi ng,i ser v er k l eur i ngv anonder del en? •Spanni ngs met i ngv anal l e cont r ol epunt en. •Cont r ol ev ander andcomponent enzoal ss ens or en,gr i j per s. . . •Cont r ol ev andenauwk eur i ghei d. •T es t enofder obotnahet onder houdcor r ectwer k t . Di ti ss l echt seenheelk l ei ne gr eepui tdeonder houds act i es . I nwer k el i j k hei dk andecheck l i s t t i ent al l ent othonder dent econt r ol er enpunt enbev at t en. Mo t i o nC o n t r o l 8 9•O k t o b e r 2 0 1 33 1

CNC | ROBOT | ROBOMACHINE

Free space for your ideas.

• Eenvoudig in gebruik voor je huidige operators door gebruiksvriendelijke programmatie

• Flexibele productie series voor korte levertijden

• Duurzaam ontwerp voor

“lowest total cost of ownership”

• Aantrekkelijke terugverdientijd voor kleine, middelgrote en grote ondernemingen

Pure eenvoud!

Om succesvol te kunnen blijven, zult u in de toekomst omvangrijkere opgaven in een steeds korter tijdsbestek moeten beheersen. Het is dan goed om te weten dat u een aandrijf- en automatiseringsspecialist aan uw zijde heeft, die applicaties eenvoudiger kan uitvoeren. U heeft bij Lenze de hoogste prioriteit. Onze focus is met een doordachte en betrokken aanpak met u de beste oplossing te creëren. Belangrijk zijn hierbij uw ideeën. www.Lenze.com

As easy as that.

www.fanuc.be Email: [email protected] | Tel.: +32 15 20 71 57

MAD-00304-RO-CNC_and_Robot_94x276.indd 1

9/13/2013 12:01:51 PM

ROBOT I CASP ECI AL RE MOT ESE RVI CE

Kos t en–bat en? Ui t er aar ds t aaterookeenzek er e Waar om bes l i s t euom eenr obot k os tt egenov erder gel i j ks y s t eem. t epl aat s en?W aar s chi j nl i j ki shet Perr obotmoeteenr emot eant woor dhi er op' om depr oduct i e s er v i ceboxmetdebenodi gde s nel l ert el at env er l open' . s of t war ewor deni ngebouwd,en Heti sdanookzondedateenr obot des er v i ceov er eenk oms tmetde moets t i l s t aanomdateri et sdef ect f abr i k antk os tookeenzek erbedr ag gegaani s . bov enopdeaank ooppr i j sv ande Heti sev enwelni etal t i j dmak k el i j k r obot . om zel fpr obl ement egaanher Dev r aagi sofdezeex t r ak os t en k ennenv oordi el ei dent ots t i l s t and. opwegent egenhetv oor deeldatu heef tbi jeenev ent ueelpr obl eem. Pr ev ent i efpr obl emenopl os s en I nhetk ader s t ukonder aandeze Dank zi jdeni euws t ecommuni cat i e- pagi nawor dteencas ebes pr ok en t echnol ogi eëni sdaarev enweleen waar bi jeender gel i j ks y s t eem al v as t mouw t epas s en. zi j nnutbewees . Remot es er v i ceheethett ov er woor d. E enr obotof Kor ts amengev atwer k thetzo: meer der er obot s ? der obotwor dtv oor zi env aneen tei genl i j kni etui tofu r emot es er v i cemodul e.Di emoni t or t Hetmaak ov eréénr obotdanwelov ereen i nr ealt i meal l ek er ngegev ensv an v ol l edi geger obot i s eer depr oduct i eder obot ,di egecommuni ceer d l i j nbes chi k t .Der gel i j k es y s t emen wor dennaarder obot f abr i k ant . unnenzowelv oorgr ot ebedr i j v en Dek er ngegev enszi j nbi j v oor beel d k al sbi jdek l ei nek mo dev ent i l at or s nel heden, ngezetwor den. dei nt er net emper at uur , REMOTE SERVI CE KAN i dei nt er nes panni ngs ZOWELVOOR EEN Aut omat i c ni v eaus… s es s ment El kv andi epar amet er s ROBOT ALSVOOR EEN as VOL L EDI G ROBOTPARK Al suwei ni ger v ar i ng heef tookv oor af I NGEZET WORDEN hebtmetr obot s ,i s i nges t el degr ens hetmoei l i j kom ueen waar den.W or dendi e beel dt ev or menv an ov er s chr edenofzi et hoeuhetonder houdk untl at en menbi jdef abr i k anteent r end v er l open. ont s t aandi ewi j s topeen W el k eonder houds f r equent i ei ser aank omendpr obl eem,dank an nodi g?W el kt y peonder houdmoet erpr ev ent i efi ngegr epenwor den: i kl at endoen?W atk ani kzel f uw bedr i j fwor dtgecont act eer d, doen? hetpr obl eemwor dtges chet s t , Veelv r agendus ,di eni etzo erk ani emandl angs k omen mak k el i j kopgel os tk unnenwor den. v oornazi chtenv er v angs t uk k en ndi cat i ek angegev enwor den k unnenpr ev ent i efwor denbes t el d. Eeni dooreenzogenaamdeaut omat i c I ns ommi gegev al l enweetde s es s ment .Di thoudti ndatmen f abr i k antaldatereenpr obl eem i s , as endeeenk or t eper i ode nogv oordek l anterzel fv anopde gedur ( 300s econdenbi j v oor beel d)al l e hoogt ei s .Dedownt i mewor dtzo el ev ant edat aui tder obothaal t . t oteenmi ni mum beper k t ,wantmen r Aandehandv aneengr ondi ge k ani ngr i j penv ooreens t i l s t and anal y s edaar v an,k anmende opt r eedt .Dek l antk anbov endi en gebr ui k ereengef i net unedonder zel fder el ev ant er obot dat ai nhet houds pr ogr ammav oor s t el l env oor ooghoudenv i ahetonl i nepl at f or m el k er obot .� v andef abr i k ant .

Moge l i j k et i j dwi ns t :def abr i k ant we e t s omsal v óórdat dek l an t he t we e t dat e re e npr obl e e mopge t r e de ni s ,waar dooranal y s ee nr e par at i es ne l l e ru i t ge v oe r dk u nn e nwor de n


� �

�

�

� �

� � Dear c h i t e c t u u rv ane e nr e mot e s er v i c e s y s t e em: 1:Remot emoni t or i ngcent er He t c e nt r al epu nt i nhe t s y s t e e m,me t dat abas e s ,di agn os e t ool se nappl i c at i ons e r v er s . Hi e rwor de nal l er obot dat av e r we r k t ,e nder e l e v ant ei nf or mat i ewor dtnaarh e t s e r v i c e c e nt e rge s t u u r d 2:Gl obalser vi cei nt el l i genceuni t Des e r v i c e e e nhe i dbe waak t der obot s t at u s24/7 3:Pr oduct i eent i t ei tvandekl ant Robot me t i nt e r ne t v e r bi n di ng 4:Kant oorvandekl ant Kander obot dat aonl i n ebe k i j k e nv i ahe t we bpl at f or m 5:Pr oduct i eent i t ei tvandekl ant Robot me t dr aadl oz eGP RS/3Gv e r bi n di ng 6:Pr oduct i eent i t ei tvandekl ant Robot me t z owe l dr aadl oz eGP RS/3Gv e r bi n di ngal si nt e r ne t v e r bi ndi n g 7:Ser vi cecent er Se r v i c e di e ns t s t aat s t andby 8:Ser vi ceengi neer F i e l ds e r v i c ee ngi ne e rme t r e mot eac c e s st ot der obot s

CASE ST UDY :ST OW SPI E RE HE L KI J N DRI E UURNA BREUK AL W EER OPERATI ONEEL

Dedags t ar t enmeteenv ol l edi gepr oduct i es t op.Ni etmet eenwat j ewi lal spr oduct i emanager .Hetgebeur deecht eri nSt ow,eenbedr i j f i nSpi er eHel k i j nwaarmenr ack spr oduceer tv oorops l agt oepas s i ngen. Al s ofhetnogni eter ggenoegwas ,war enookder obot dat a onbr ui k baargewor denenzel f sv er l or engegaandooreendef ect e f l as hdi s k .Al sk l apopdev uur pi j lwaserdaarooknogeensgeen back upv anbes chi k baar .Gel uk k i gbes chi k t ehetbedr i j fov ereen Remot eSer v i ceov er eenk oms t . PRODUCTIEPROCES STOPTE ABRUPT Opdemor genv an25f ebr uar i ,war enzoal ss t eeds24r obot shu n dagel i j k s et ak enaanhetui t v oer en.Pl ot s ,enzondereni geaanl ei di ng s t opt eeenI RB1600AW metwer k en.Dezer obotk endeeen bel angr i j k ef unct i ei nhetpr odu ct i epr ocesv anhetbedr i j f . Depr oduct i emanagerbel dedanooks neldeCus t omerSer v i cev an hetbedr i j f .DeRemot eSer v i ceboxhadecht eralzi j nwer kgedaan,en menwasbi jr obot f abr i k antABBalopdehoogt ev andek r i t i ek es t op i nhetbedr i j f .Menwasalv oorhett el ef oont j ebegonnenmetde anal y s ev andedat aendeer r or l ogs .Als nelk wam meneracht erdat eencommuni cat i epr obl eem metdedef ect ef l as hdi s kdeoor zaakwas v anhetpr obl eem.Eens er v i ceengi neerwer dui t ges t uur dmeteen ni euwef l as hdi s kom al l est erpl aat st er epar er en.Datbl eekook hetgev alt ezi j n.Ert r adecht ereenni euw pr obl eemop:de pr oduct i emanagerv er t el dedaterner genseenback u pwasmetde r obot dat aenpr ogr ammer i ng.Al l esher pr ogr ammer enzouur en,of zel f sdageni nbes l agnemen.Depr odu ct i eacht er s t andzoudaar door enor mt oenemen.Zov eri shetecht erni etgek omen,omdatdeRemot e Ser v i cedi ens tookger egel deencus t omer back upneemtv anal l e r obot par amet er s .Nahetopni euw i nl adenv andezeback u pk on depr oduct i eher opges t ar twor den,s l echt sdr i euurnadek r i t i ek es t op. I ndi tgev alwer ddemeer pr i j sv oorRemot eSer v i cedusheels nel t er ugv er di end.


ROBOTICASPECIAL

ROBOTS: OOK VOOR KMO'S INZETBAAR? STAAN KLEINE SERIES ROBOTGEBRUIK IN DE WEG? “Ons bedrijf is te klein om robots in te zetten.” “We maken kleine series, dus robots zijn voor ons niet interessant.” “Onze artikelen zijn te divers om robots in te zetten.” Bij kmo's veelgehoorde verzuchtingen als het over robots gaat. Het imago van de robot als moeilijk te programmeren en éénzijdige machine, staat de doorbraak van robots op kmo-niveau nogal eens in de weg. In dit artikel toetsen we het verwachtingspatroon even aan de werkelijkheid. Door Sammy Soetaert VEREISTEN EN UITDAGINGEN België is een land van kmo's wordt wel eens geopperd. Dat is meer dan terecht, want met bijna 900.000 kleine en middelgrote ondernemingen nemen kmo's een ferme hap uit de activiteit in ons land. Ook op het gebied van industriële productie blijven kmo's niet achter, met bijna 70.000 bedrijven die actief zijn in de maakindustrie. Onze maakindustrie staat sinds jaar en dag echter zwaar onder druk van de lagelonenlanden. Massaproductie van eenvoudige stukken is dan ook quasi onvindbaar geworden in België. Het antwoord van de Belgische industrie op deze evolutie was onder meer om zich toe te leggen op de productie van kleinere en meer gespecialiseerde series. Efficiëntie Dat is, soms tot in den treure herhaald, het toverwoord in tijden waarin het economisch moeilijker gaat. Dat is zeker zo in het industriële kmo-landschap. De evoluties waaraan deze blootgesteld worden, zorgen voor een enorm moeilijke marktsituatie. Enerzijds is er de net geschetste evolutie naar kleinere series. Anderzijds is de loonkost een enorme handicap omdat de kostprijs zo enorm stijgt. Daarbovenop komt ook de vraag naar méér flexibiliteit: snel omschakelen, produceren zonder tijdverlies en vlug leveren. Komt daar ook nog bovenop: voldoende gekwalificeerd personeel vinden.

34


De hamvraag bij het overwegen van robotisering: wat is de impact op mijn productieproces?

SMART FACTORY Bij het overwegen van robotica blijkt de kostprijs nogal vaak een sterk tegenargument te zijn. Ook de variabele, gespecialiseerde series spreken niet meteen in het voordeel van robots, die van oudsher ingezet worden daar waar grote series repetitieve bewegingen vragen. Het vele programmeren schrikt af, zeker als de gewenste profielen daarvoor niet op de arbeidsmarkt beschikbaar zijn. Bij het zogenaamde Smart Factory traject onderscheidt men zeven kenmerken die nodig zijn om een competitief productieapparaat te verkrijgen: • snel instelbaar zijn, zodat men zonder tijdverlies tot productie kan overgaan; • de toegankelijkheid van de operator niet belemmeren of geen extra productieoppervlakte innemen; • de bediening vereist geen hoogopgeleide programmeur; • de onbemande cel controleert zelf of het product aan de kwaliteitsvereisten voldoet; • de offlinesoftware is optimaal afgestemd op de toepassing; • de cel(len) kan/kunnen aangestuurd en opgevolgd worden door centrale diensten; • ook aan- en afvoer van materiaal zijn verzekerd, om de autonomie te verzekeren.

terwijl er op andere vlakken nog werk aan de winkel is. Snel instelbaar zijn, zodat men zonder tijdverlies tot productie kan overgaan

Het produceren van kleinere series impliceert ook dat er meer moet worden omgesteld. Dat kost tijd. Om niet nog meer tijd te verliezen, moet er een shift komen van 'trialand-error' naar 'first-time-right'. De toegankelijkheid van de operator niet belemmeren of geen extra productieoppervlakte innemen

De tijd dat een robotcel een halve productiehal innam, is al lang voorbij. Door lichtere materialen, door meer performante motoren en door miniaturisering worden robots steeds kleiner. Bijkomend aspect hierin is de veiligheid. Daar waar robots vroeger sowieso weggestopt werden achter een hek, is dit nu dankzij allerlei veiligheidssensoren en -scanners niet altijd meer noodzakelijk.

De bediening vereist geen hoogopgeleide programmeur

Programmeren van robots schrikt af. Dure consultants inzetten voor het programmeerwerk, zelf geen wijzigingen kunnen aanbrengen wegens te complex … waren ooit de veelgehoorde klachten. Tegenwoordig is dat programmeren echter niet zo moeilijk meer als vroeger. Onder invloed van de evoluties in de IT-sector, wordt ook programmeren steeds intuïtiever. Gebruikers kunnen bijvoorbeeld op touchscreens aangeven wat ze willen, of kunnen de robotarm zelf de gewenste beweging laten maken, die vervolgens zo wordt geprogrammeerd. Programmering wordt dus makkelijker. Dat is ook nodig, want de vele diverse series maken van het programmeergemak één van de sleutels tot de definitieve doorbraak van robotica. De onbemande cel controleert zelf of het product aan de kwaliteitsvereisten voldoet

Dat is in theorie mogelijk met

TOEGEPAST OP ROBOTICA Als we deze zeven stappen specifiek gaan toepassen op robotica, zien we dat enkele evoluties toch merkbaar in het voordeel van robotica spreken,

Een werkstukgrijper in actie. Snel omschakelen tussen productieseries is een conditio sine qua non voor een efficiënte productie


ROBOTICASPECIAL

Naast de robot zelf, zijn ook de randvoorwaarden minstens even belangrijk: ruimte, software, veiligheidscomponenten ...

Grijpers zijn het best universeel ontworpen. Productspecifieke grijpers zijn meer vatbaar voor defecten en hebben meer onderhoud nodig

hedendaagse visionsystemen, alhoewel de prestaties daarvan nog niet altijd even goed zijn. De evolutie gaat wel snel in de goede richting. Men zou de afgewerkte stukken ook manueel kunnen inspecteren, maar zo vervalt al deels een groot voordeel van de robot, namelijk het uitsparen van manuren.

Robots worden al tientallen jaren generatie na generatie geoptimaliseerd. Bij productspecifieke 'one-of-a-kind'ontwerpen is dit niet het geval. Een andere specifiek punt is dat 'de robot' niet hetzelfde is als 'de robotcel'. Bij gebruik van robots komt heel wat meer kijken dan het louter aanschaffen van een robot: magazijnruimte, software, grijpers, integratie ...

5. Denk na over de randvoorwaarden

ELF ROBOTGEBODEN VOOR DE KMO

Niets zo frustrerend voor uw personeel als een 'concurrent' waar ze zelf niks mee kunnen.

De offlinesoftware is optimaal afgestemd op de toepassing

Hier wringt het schoentje nogal eens. De basisconfiguratie is algemeen, en is veelal niet aangepast aan de noden van de specifieke klant.

De cel(len) kan/kunnen aangestuurd en opgevolgd worden door centrale diensten

Ook robots beschikken over communicatiemogelijkheden, waardoor ze van nabij kunnen worden opgevolgd door het bedrijf of door een extern servicebedrijf. Meer daarover in het artikel rond Remote Service. Ook aan- en afvoer van materiaal zijn verzekerd, om de autonomie te verzekeren

Wat baat een robot als je extra personeel moet in dienst nemen om hem te bevoorraden en te controleren? Het succes van robotica-implementatie staat of valt dan ook met de graad van autonomie. Sommige toepassingen zijn niet geschikt voor efficiënt robotgebruik.

SPECIFIEKE VEREISTEN De thema's die in de Smart Factory aangehaald worden, zijn uiteraard niet zo maar transporteerbaar naar industriële robotica. Zo is het ook belangrijk dat men vermijdt om robotgrijpers en werkstukmagazijnen productspecifiek te gaan ontwerpen. Robots falen nog zelden, maar als het gebeurt, ligt dat veelal aan het gebruik van dergelijke specifieke stukken.


Uit het voorgaande doen we een poging om tot 'de elf geboden' te komen voor kmo's die overwegen om een robot te plaatsen. 1. Maak een correcte analyse van uw robotwens

Waarom wilt u een robot? Is dit om de personeelskosten terug te dringen? Om een repetitieve taak over te nemen? Om sneller te werken? Wat wordt zijn precieze taak? 2. Maak een kosten-batenanalyse

Wat verandert er aan mijn productieproces als ik een robot plaats? Denk niet alleen in financiële termen, maar ga ook na wat de gevolgen zijn voor uw personeel en voor de veiligheid. 3. Kies de juiste robotfabrikant

Sommige fabrikanten zijn klein maar gespecialiseerd in bepaalde sectoren, anderen zijn dan weer groot en hebben een brede waaier aan oplossingen. Zorg ervoor dat u kiest voor degene die het best bij uw proces en bij uw bedrijf past.

4. Kies de juiste robot

Denk hierbij niet alleen aan het type, maar vergewis er u van dat hij ook in uw productieproces ingezet kan worden.

Welke componenten moeten er bijkomend geïnstalleerd worden? Welke extra veiligheidsvoorzieningen zijn nodig?

6. Laat u bijstaan

Fabrikanten hebben gespecialiseerde technici en informatici in dienst. Maak er gebruik van. 7. Zorg voor opleiding

8. Zorg voor het juiste onderhoud

Elke machine en dus ook robots hebben onderhoud nodig.

Zeker als kleine kmo laat u zich beter bijstaan door de fabrikant. Er zijn daarvoor veel oplossingen. 9. Denk op langere termijn

Uw bedrijf evolueert, waar ziet u de robot binnen tien jaar staan? Kan hij mee evolueren? 10. Om tot een oplossing te komen, is meer nodig dan een robot

'De robot' is niet alleen. Hij staat in een cel. Hij heeft wisselstukken nodig. Hij heeft onderhoud nodig. Hij heeft magazijnruimte nodig. Hou daar rekening mee.

11. Verwacht geen mirakelen

Robots vallen ook wel eens uit. Of doen eens iets waarvoor ze net niét geprogrammeerd zijn. 

CASESTUDY: SPIELE METALWORKS Spiele Metalworks is een kmo uit Arendonk. Voor de metaalsector produceert men kleine onderdelen, die men met twee CNC-gestuurde machines produceert. Die onderdelen komen terecht bij een aantal klanten in de machinebouw, die op hun beurt onder meer leveren aan de medische, luchtvaart-, en windmolenindustrie. In het bedrijf werken tien mensen in voltijds verband. Sinds enkele jaren was men onder druk van de crisis op zoek naar manieren om de productiviteit te verhogen, omdat men voelde dat de productie van de bestaande onderdelen onder druk kwam te staan. De oplossing vond men in het frezen van onderdelen met kleinere productieseries. De uitdaging bestond er in dat de omschakeling geen grote investering in machines mocht behelzen en dat er geen extra personeel nodig mocht zijn. Dankzij de nieuwste robotprogrammatietechnologie kon men de robot zo instellen dat hij 's nachts de gewone grote monotone serieproductie kon overnemen. Ook de kwaliteitscontrole werd overgenomen door de robot dankzij een door de integrator ontwikkeld visionsysteem. Een veiligheidssysteem met veiligheidsafstanden zorgt ervoor dat de robot snel ingezet kan worden na de dagtaak van de werknemers, zonder dat men al te veel zaken moest gaan verplaatsen of opnieuw instellen. Overdag konden de werknemers nu de nieuwe, meer uitdagende kleinere series op zich nemen. Een win-winsituatie voor zowel werknemers als bedrijf. Dankzij de robot kon de productie van de grotere series goedkoop gehouden worden en in grote mate behouden blijven, terwijl tegelijkertijd de werknemers verlost waren van het vele monotone werk eigen aan de grote series. En dat met een beperkte kostprijs.


35

ROBOT I CASP ECI AL

OPPORT UNI T EI TVOOROPENSOURCESOFT WAREVOORI NDUST RI EL EROBOT S LEENTDEOPENSOURCESOFTWARESTRUCTUUR ZI CH W ELVOOR I NDUSTRI E? I ndu s t r i ël er obot swor denv eel all ok aalbi jde des bet r ef f endepr odu c t i ec elgepr ogr ammeer d. Hi erwor dtv eel alnoggepr ogr ammeer dophet l ageni v eauv anbewegi ngs c ont r ol eofk r ac ht c ont r ol e om der oboteent i j dl angdezel f det aaku i tt el at en v oer en.Dehu i di get r endgaatnaarOpenSou r c e Sof t war e( OSS)di eal l er obot f u nc t i esbes c hi k baar s t el tv oort oepas s i ngs pr ogr ammat i eopeenhoger ni v eau .Hi er doorv i ndtdei ndu s t r i ël er obotzi j nweg naargeav anc eer der et oepas s i ngendi eeenheel f l ex i bel epr ogr ammat i ev er ei s en,bi j v oor beel di n deagr o-enf oodi ndu s t r i e. Doori r .Fr eder i kDebr ouwer e

WATI SOSSBI J I NDUST RI E L EROBOT S?

dozens t ek en,wor dtdanopeen hogerni v eaugepr ogr ammeer dmet behu l pv andebes chi k bar e Pr ogr ammat i ev er hui s t r obot f unct i es . naareenhogerni v eau Di tpr ogr ammer enophogerni v eau Opens ou r c es of t war ebr engtde k angebeu r enopeenPL C ofpc , pr ogr ammat i ev ani ndu s t r i ël er obot s waar bi jeenr eal t i mel i nkv oor zi en v aneenl aagni v eau ,l ok aalbi jde wor dtnaarder obot dr i v e. r obot ,naareenhogerni v eau .De Zel fs of t war ei nt el l i gent i ev andepr ogr ammat i e i c at i esbouwen v er hu i s tv ander obot dr i v enaareen appl Dezes of t war es t r uct uu rgeef tde hogerni v eau. k l antdemogel i j k hei dzel feen Bas i s f unc t i onal i t ei t e n s of t war eappl i cat i et ebouwenmet Dedr i v ebev atdanenk el ebas i s behu l pv ant hi r dpar t ys of t war een f unct i onal i t ei t env ander obot ,zoal s metf unct i esent ool sdi eder obot bewegi ngs c ont r ol eof pr odu centaanr ei k t k r acht cont r ol e,di e‘ opens t aan’v oorgebr ui kdoor gel i j kwel k eander e s of t war e.Det oepas s i ng, bi j v oor beel dpr oduc t eni n

Ar c h i t e c t u u rv ander obot t oe pas s i ng.DeP L Cs t u u r t der obot aanz oal se l k ean de r e mot ore nwor dt geï nt e r f ac etdoordege br u i k e rme t be h u l pv ane e nHMI

3 6Mot i o nC o n t r o l 8 9•O k t o b e r 2 0 1 3

Voor be el dv anhoee e nh u manoï des e r v i c er obot i ndet oe k oms t ' z or g' t ak e nz al u i t v oe r e n ,z oal shi e rhe t ov e r handi ge nv ane e nf l e swat e r

zondert ewet enhoeder oboteen bepaal debewegi ngu i t v oer t( wat metdepr ogr ammat i eopl aag ni v eauwelnodi gwas ) . Dezeappl i cat i eszor gener v oor dathetgebr ui kv ander obotv oor depr oduc t i ecel gebr ui k erheelwat i nt uï t i ev erwor dt .I npl aat sv andat degebr ui k erzel ft r aj ect enopde r obotpr ogr ammeer tom obj ect en i ndozent es t ek enhoef thi j bi j v oor beel denk elopeen k nopj et ek l i k k eni nde s of t war et oepas s i ngenom een bepaal dpr odu cti nde bi j behor endedoost el at en s t oppen. Hi er bi jheef tdepr odu ct i ecel gebr ui k ergeenk enni smeernodi g v anhoeder obotbeweegt ,wat hetgebr ui kv anr obot sheelwat eenv oudi gerengebr ui k s v r i endel i j k ermaak tzowelv oorex per t sal s v oorl agerges c hool degebr ui k er s . Aans t ur e nal sac t uat or Det er m' open'i nOSSv er wi j s tdu s naarhetopens t el l env anr obot f unct i esnaars of t war eopeen hogerni v eau. Der obotk andusv anui tander e s of t war eenmetgebr ui kv an t hi r dpar t y s of t war eaanges t uur d wor denal sact uat orom een bepaal det aakt ev er v u l l en. Di tf aci l i t eer tv eelgeav anceer der e t oepas s i ngenv oori ndus t r i ël er obot s door datdezes of t war eopeen hogerni v eauookgebr ui kk an mak env anander es of t war epak k et t enzoal s3Dv i s i e. Det er m' open'i nOSSv er wi j s t ni etnaarhetopens t el l env ande c ont r ol es t r uc t u urofr egel s chema’ s v ander obot .Di tbl i j f tei genaan

def abr i k antdi ej ar enk enni sheef t opgebouwdr onddi tas pectv an der obot .

T RE NDNAAROSS T r endv anui t des er v i c er obot s Det r endnaarOSSwer d ges t i mul eer ddoorr es ear chi n deacademi s c hewer el deni n onder zoeknaars er v i c er obot s . Ser v i c er obot sv er ei s ennamel i j k geav anceer det oepas s i ngen, bi j v oor beel dhetzet t env ank of f i e ( wathel aasnogal t i j dt oek oms t mu zi eki s ) .Hets l agenv andeze t oepas s i ngenv er ei s theelwat k enni sens of t war epak k et t en( bv . 3Dc ompu t er v i s i e) .Een opens our ces t r uc t u uri shi er bi j ui t er mat ebel angr i j kaangezi endi e ont wi k k el i ngenv anu i tdegans e wer el denv angel i j kwel k eonder zoek s gr oepoff abr i k antt oel aat . E env oudi gere n gebr ui ks v r i e ndel i j ker Doordezeont wi k k el i ngenzi ende f abr i k ant env ani ndu s t r i ël er obot s hi ereenmogel i j k hei dom hun hu i di get oepas s i ngeneenv oudi ger engebr ui k s v r i endel i j k ert emak en, enomni eu wemar k t s egment enaan t ebor en( bv .agr oenf ood) ,door hetgebr ui kv ande opens our ces t r uc t u ur . Vas t ge l egdet r aj ec t en Dezet r endi snogni euw bi j i ndu s t r i ël er obot sdoor datdev r aag v andemar k tnogk l ei ni s . Demees t ei ndus t r i ël er obot s wor dennamel i j knogal t i j di ngezet v oort oepas s i ngenwaar bi jde


Veiligheidstechniek voor de Machinebouw

w w w . e u c h n e r. b e

CES

Veiligheidssensor met transpondercodering CES-C04

NIEUW

Bewaking van afschermingen Middel tegen manipulatie Hoogste veiligheidsniveau PLe, SIL3, Categorie 4 Serieschakeling tot en met 20 sensoren Zeer kleine bouwvorm met 3 actieve vlakken

EUCHNER (BENELUX) BV

I

P O S T B U S 11 9

I

N L- 3 3 5 0 A C P A P E N D R E C H T

I

+31 ( 0 )78 615 47 6 6

I

[email protected]

www.yaskawa.eu.com

BUILT TO PERFORM IN YOUR INDUSTRY INTEGRALE OPLOSSINGEN VOOR ROBOTICA, MOTION EN PLC/HMI SYSTEMEN YASKAWA biedt uitgebreide mogelĳkheden voor innovatieve Motion oplossingen, Robotica toepassingen en PLC/HMI systemen. Wĳ ontwikkelen branche specifieke frequentieregelingen, hoogwaardige multi-as servobesturingen en industriële robotsystemen voor de meest uiteenlopende vraagstukken. Bent u benieuwd naar de mogelĳke voordelen die wĳ u kunnen bieden? Neem dan contact met ons op voor een vrĳblĳvend advies voor uw specifieke situatie. Ontmoet YASKAWA met haar partners tijdens de “YASKAWA Techniek Dagen” op 22 en 23 oktober. Locatie: Koningshof, Veldhoven YASKAWA Benelux BV Science Park Eindhoven, 5692 EB Son (NL) Tel. +31 (0)40 289 5500 [email protected] YASKAWA. Masters of Robotics & Motion Control. www.yaskawa.eu.com

ROBOT I CASP ECI AL t r aj ect env ander oboteens gepr ogr ammeer deenpaarj ar en v as tl i ggen.Eenv oor beel dhi er v an i sdeau t oi ndus t r i e.

s t i mul er enbi edendef abr i k ant en v er s chi l l endezak enaan,zoweli n onder s t eu ni ngal si nt echnol ogi e. •Onder s t euni ngv oorpr ogr ammer env andet oepas s i ngenmet deaangebodenr obot f u nc t i es ; •Hoogt echnol ogi s cher obot f unct i e; •Samenwer k enmetdek l antom nat edenk enov erhetpr obl eem hoeeenr obotk andi enenv oor degewens t ec ompl ex e t oepas s i ngendi eonmogel i j k zou denzi j nv ol gensdek l as s i ek e aanpakmaarmogel i j kwor den metdeOSSaanpak .

f l i nepr ogr ammer enwor dt Bi jof der obotgepr ogr ammeer di neen v i r t uel ewer el dmeteenv i r t ueel modelv ander obot .I n10à20% v andegev al l enwor dtdeze Compl exer et r aj ec t en aanpakgebr ui k t .W aarv r oegerde Recentwor denr obot si ngezeti n r obot l i j nbi jdef abr i k antgebouwd t oepas s i ngendi ev eelc ompl ex er engepr ogr ammeer dwer dom zi j nenwaarder obot t r aj ect en daar nabi jdek l antt el ev er en, v eelf l ex i bel ermoet enzi j n. wor dtdegans epr oduc t i el i j nnui n Eenv oor beel dhi er bi ji shet eenv i r t uel ewer el dgebouwden s l acht env anv ar k ens ,waar gepr ogr ammeer d.Di ts paar theel af hank el i j kv andeaf met i ngenv an watont wi k k el i ngs t i j dui t . dev ar k ens ,der obot t r aj ect en Hi erbi edtdeOSSs t r uct u ureen ander smoet enzi j n.Hi er bi jk omt r es em aanv oor del en: ooknogk i j k endatdeaf met i ngen •OSSmaak thetv i r t ueel v anhetv ar k enmoet enbepaal d ont wi k k el env ant oepas s i ngen HOEWE RKE N wor den.Dooraft es t appenv ande ME e e n v o u d i g d o o r d a t h i g h t e ch TDEOSSST RUCT UUR? k l as s i ek emani erv anr obot s r obot f u nc t i eseenv ou di g s t r uc t uur pr ogr ammer enendeopens our ce- DeOSSk unnenwor denopger oepen. obot dr i v ebi edthi ght echr obot - •I s t r uct u urt egebr ui k enk unnendeze Der nt er f acebaar hei dmet f unc t i eszoal sbewegi ngs c ont r ol e, t oepas s i ngenopeeneenv oudi ge mer k onaf hank el i j k epak k et t en k r ac ht c ont r ol e,enz.aan. mani ergeï mpl ement eer dwor den i smogel i j k .Eenv oor beel dk omt i v es t aati nr eal t i me dooreenbepaal ds t uks of t war ede Dezedr hi erui tdeaut oi ndu s t r i ewaarde c at i emeteenPL C ofpc af met i ngenv anhetv ar k ent el at en communi aut of abr i k antzel fov erv i r t uel e waar opdet oepas s i ngenwor den bepal en,enaf hank el i j kdaar v an ont wi k k el i ngs s of t war ebes chi k t ogr ammeer d. der oboteenbepaal dt r aj ectu i tt e gepr enenk elder obot model l enen Des of t war eopdePL C ofpck an l at env oer en. r obot f u nc t i esmoetopr oepen. dangebr ui k mak env ant hi r dpar t y - •Ev ol ut i enaars emi aut omat i s ch Oppor t uni t ei te npr obl emen s of t war eendezei nt er f acenmet pr ogr ammer en.Hi erk omtde v oordeOSSt r end der obot f unct i onal i t ei t . s of t war ezel fmeteenv oor s t el Det r endnaarOSSbi ji ndu s t r i ël e v ooreenr obot bewegi ngv oor Mogel i j kheden r obot swer ddu sgeï ni t i al i s eer d eenbepaal det oepas s i ng. v anpr ogr ammer en door datdef abr i k ant enhi ereen W anneerbi j v oor beel deenl as TeachI ni sdek l as s i ek emani er mar k t pot ent i eelzi enendaareen gel egdmoetwor denmetde v anpr ogr ammer endi enogi n deelv anwi l l enui t mak en. r obott u s s ent weepl at ens t aalmet andegev al l en Hoeweldef abr i k anthetr eal i s er en 80à90%v eenbepaal dedi k t ek omtde gebr ui k twor dti ndei ndus t r i e. v anc ompl ex et oepas s i ngen r obotmeteenv oor s t elomdel as Hi erwor dtaander obotget oond mogel i j kmaak tdoorov ert e t el eggen.Daar nai shetaande wel k ebewegi ngengemaak t s chak el enopOSSi shetgr oot s t e pr ogr ammeurom t eoor del enen enwor den,waar nader obot pr obl eem moment eeldedr u kende moet aant epas s eni ndi ennodi g. PLCi sv ooreenv oudi ger e t r at i eher haal t . v r aagv anui tdemar k tdi enogni et dezedemons oepas s i ngeneenopl os s i ngdank zi j erv anpr ogr ammer eni s t gr ootgenoegzi j nendemogel i j k - Dezemani ogr ammeer omgev i ngzoal s ookmogel i j kmetdeOSSs t r uct u ur eenpr hedennogni ett env ol l ezi et . l adder di agr ammenwaar bi j di eenk el ev oor del enbi edtt en Ser v i c ef abr i kant en r obot f u nc t i onal i t ei t enk unnen opzi c ht ev andek l as s i ek e Om dev r aagv anui tdemar k tt e wor denopger oepen. aanpak .

P r ot ot y pev ane e nhu manoï de s e r v i c e r obot


Eenk l ei nemi nder hei d( <5%)v an det oepas s i ngenwor dtt egenwoor di gopdezemani eront wi k k el den k r i j gtdev oor k eurt enopzi c ht ev an pcpr ogr ammat i eomwi l l ev ande r obuus t hei dv aneenPL C,hoewel eenPL C mi nderc ompl ex e t oepas s i ngenk anr eal i s er en. PCpr ogr ammer en i sdet oek oms tv oorpr ogr ammat i ev an i ndu s t r i ël er obot senzi tnogs t eeds i ndeont wi k k el f as e. Der obot f unct i esk unnenwor den opger oepenv anui teent hi r dpar t ys of t war eont wi k k el omgev i ngzoal s c++,L abv i ew . . . Depcomgev i ngbi edtui t er aar dde mees t er ek enk r acht ,waar doorhel e compl ex et oepas s i ngenmogel i j k wor den.

HOE GE BRUI KE N/T RAI NI NG? Pr ogr ammeurv andet oepas s i ng Demac hi nebouwer /pr ogr ammeu r gebr ui k tdeopenges t el der obot f u nct i esom eent oepas s i ngt e s c hr i j v env oorder obot . Dezemens enk r i j gent r ai ni ngv an der obot pr oduc entom de r obot f unct i onal i t ei tt ek unnen gebr ui k enopeenhogerni v eau. Gebr ui kerv andet oepas s i ng Degebr ui k erv andet oepas s i ng hoef tni k st ewet enov erhoede r obotwer k tom der obotzi j nwer k t el at endoen. Dezegebr ui k er sk r i j geneenk or t e opl ei di ngzodatzewet enhoede t oepas s i ngt egebr ui k en.

VOORDE L E N DeOSSs t r uct u urbi edtheel watv oor del en:

Hu man oï dedu bbe l ar mi ger obot me t v r i jpr ogr amme er bar es e r v ogr i j pe r se n3Dc ompu t e r v i s i ev ooras s e mbl agewe r k z aamh e de n.DeHos tP Cs t u u r t der obot e nge br u i k t 3Dv i s i eomder obot t r aj e c t e nt ebe r e k e ne n


ROBOT I CASP ECI AL

Ar c h i t e c t u u rv ane e nt oe pas s i ngme t e e nr obot e n3Dv i s i ei ne e nas s e mbl age l i j n. DeHos tP Cs t u u r t der obot aant er wi j l de z eookande r emot or e nk anaans t u r e n, e n3Dv i s i ege br u i k t omder obot t r aj e c t e nt ebe r e k e ne n

Voor be el dv anpr ogr ammat i ei nl abv i e w.Hi e rhan t ee r t me nhe t dr agan ddr oppr i nc i pe waar( r obot ) f u nc t i e sge s e l e c t e e r dk u nn e nwor de nu i t e e nbi bl i ot he e k( r e c ht s bov e n )e n ge k oppe l dme t an de r ef u nc t i e sv i av e r bi n di ngs l i j ne n

Geav anc eer det oe pas s i ngen Dezes t r u ct u urbi edtde mogel i j k hei dom i ndus t r i ël er obot s i nt ezet t eni nhel egeav anceer de t oepas s i ngen,door datde mogel i j k hei deri som der obott e i nt er f acenmett hi r dpar t y-s of t war e zoal s3Dv i s i eenz.

hetr obot k enni s onaf hank el i j k . Al sdi egebr ui k erv er v angendi ent t ewor den,weetdeni euwe gebr ui k ernaeenk or t eui t l egov er det oepas s i ngs s of t war e onmi ddel l i j khoeer meet ewer k en, zondereenl anger obot opl ei di ngt e moet endoor l open.

Kor t et r ai ni ng Deont wi k k el i ngv ant oepas s i ngen i sv eeleenv oudi gerdoor dater s l ec ht seenk or t et r ai ni ngnodi gi s om def unct i onal i t ei tv ander obot enhoedezeopger oepenmoet wor denu i tt el eggen,zonderdat menhoef tt ewet enhoede f unct i onal i t ei twor dtger eal i s eer d. I ndek l as s i ek emani erv anwer k en moes tmenex ac tui t gel egdwor den hoedezef u nc t i onal i t ei tk onwor den ger eal i s eer d,wateeni nt ens i ev e t r ai ni ngv er ei s t e.

NADE L E N

Vei l i ghe i ds z ones Dewer k r ui mt ev ander obotwor dt hi er bi ji ngedeel di ndr i ezones . Degr oenezonei sdev ei l i ge wer k r ui mt e.I ndeor anj ezoner emt der obotafnaars t i l s t andeni nde r odezones t opder obotmet een. Voor t si serookdemogel i j k hei d om bi j v oor beel deens c annert e i ns t al l er endi edewer k r ui mt ei ndi e dr i ezonesopdeel t ,af hank el i j kv an waardegebr ui k erzi chbev i ndt .

Gebr ui ks gemak Doordev er eenv ou di gdewer k i ng, gecombi neer dmetdet r ai ni ngen, zi j ngebr ui k er sv l otwegmetdeze s ys t emen.Hetgebr ui k s gemakv an der obots t i j gtdoor datmenni k saf hoef tt ewet enov erhoeder obot wer k t . Ookv oor del enbi j pr ogr ammat i eop kl as s i ekemani er Voort oepas s i ngendi eopde k l as s i ek emani ergepr ogr ammeer d wer den,bi edtdeopens ou r c es of t war es t r uct u urookv oor del en. T er wi j ldegebr ui k erv ande pr odu ct i ecelenr obotv r oegerzel f r obot t r aj ect enmoes tgener enom bi j v oor beel dpr oduc t eni ndozent e s t ek en,k andegebr ui k ernu gebr ui k mak env andeont wi k k el de t oepas s i ngs s of t war e. Hi er doorzaldegebr ui k erenk elop eenk nopj ehoev ent eduwenom eenbepaal dpr oducti neen bepaal dedoost epl aat s en. Di tv er hoogthetgebr u i k s gemakv an depr oduc t i ecelenor m enmaak t


Hetgr ot enadeelv andeOSSs t r uct uu ri sdebeheer s baar hei dv an det oepas s i ngv oordegebr ui k er v andepr odu ct i ecel .I ndi ende r obotni ethetgewens t egedr ag v er t oont ,enbi j v oor beel deenl as opdev er k eer depl aat sl egt ,weet degebr ui k erni ethoedatopgel os t moetwor dendoor dathi jofzi j geeni deeheef tv anhoede t oepas s i ngder obot f unc t i es gebr ui k t .Vol gensdek l as s i ek e mani erv anwer k enk ondeze gebr ui k erzel fder obot t r aj ect en opni euw i ns t el l en.

GE VARE N/VE I L I GHE I D Def abr i k antv ander obotmaak t doorhetopens t el l env ande r obot f unct i esal l esmogel i j k . Di tmaakhetec ht erookmogel i j k daterzi chongel uk k en( bot s i ngen v ander obott egenzi chzel fof t egenper s onen)v oor doenal smen dev ei l i ghei dni eti nac htneemt . Aans pr akel i j khei dbi j mac hi nebouwer /pr ogr ammeur Deaans pr ak el i j k hei dv ande v ei l i ghei dl i gthi er bi jni etbi jde r obot pr odu centmaarbi jde machi nebou wer /pr ogr ammeu r v andet oepas s i ng. Omdemac hi nebouwer / pr ogr ammeu rt ehel peneenv ei l i ge t oepas s i ngt epr ogr ammer en,bi edt def abr i k antheelwatt ool sen handl ei di ngenaan.Zoi ser bi j v oor beel ddemogel i j k hei dom gebr ui kt emak env an v ei l i ghei ds zones .

ST ANDAARDI SAT I E Voorpcpr ogr ammat i ezi j ner moment eelt weeont wi k k el i ngs pl at f or menv oort oepas s i ngen di eer ui ts pr i ngen: ROS( ‘ RobotOper at i ngSys t em’met pr ogr ammat i ei nc++ofpy t hon)en L abVI EW .Bei del ev er eneen u ni v er s el es t andaar dwaar v oorv el e f unct i onal i t ei t enbes c hi k baarzi j n ( bv .3Dv i s i e,geav anceer de t r aj ect gener at i es. . . ). F abr i k ant env ani ndus t r i ël er obot s zor generdusookv oordathu n r obot sk unnengeï nt er f acetwor den v anui tdezepl at f or men.

VRI J EBE SCHI KBAARHE I D? I ndeacademi s c hewer el di ser heelwats of t war edi eeenv er s chei denhei daanf unc t i onal i t ei t en ( bv .3Dv i s i e,geav anceer de t r aj ect gener at i es. . . )aanbi edtv r i j bes chi k baar . Di tk omtv oor tui tonder zoeknaar geav anc eer deenc ompl ex e t oepas s i ngenens er v i cer obot s , waarhetbel angr i j ki shetwi elni et t el k ensopni euw ui tt ev i nden. ROS Eenv oor beel dhi er v ani sROSen al l eswatdaar r ondont wi k k el di s . Di ti sopens ou r c es of t war ei nde echt ebet ek eni sv anhetwoor d. Di ti ncont r as tmets of t war edi e ont wi k k el dwor dtdoorr obot f abr i k ant endi emees t alni etv r i j

bes c hi k baarzi j n.Di ti smees t aleen r edenv ank l ant env er t r ouwenomdat der obot pr oduc ent enmees t ali n s amenwer k i ngmetdek l ant bepaal des of t war eont wi k k el endi e ni etv r i j gegev enmagwor dennaar dec oncu r r ent i et oe.Eri secht erwel eenev ol ut i enaark r ui s bes t ui v i ng t u s s enont wi k k el i ngeni nde i ndu s t r i eendeacademi s che wer el d.

T OE KOMST VI SI E Opk or t et er mi j nzi j nerv oor al ont wi k k el i ngeni ndeagr o-enf oodi ndu s t r i emogel i j k . Dezes ec t orheef tt emak enmet onzek er ev or men( gr oent en. . . )en eenonzek er eomgev i ng( pl u k k en v anf r ui t. . . ) . Dezet oepas s i ngenl enenzi chdu s t otaut omat i s er i ngdoorgebr ui kt e mak env andeOSSs t r uct uu r . Ser v i c e/z or gr obot s Opl anget er mi j nzi env eel pr oduc ent eneenk ansi nde s er v i ce/zor gr obot si ndenabi j e t oek oms t( 10à15j aar ) . Bi jdi ts oor tr oboti s‘ t hes k y t hel i mi t ’ . Dec ompl ex et oepas s i ngenei s en eenges t andaar di s eer de OSSs t r uct uurom hi ght echr obot f u nct i onal i t ei t ent ei nt er f acenmet heelwatgeav anc eer deal gor i t mes v oorobj ect det ect i e,t r aj ect gener at i e v oorhetgr i j penv anobj ect en, t r aj ect gener at i ev oorhetbewegen i neenonzek er eomgev i ng, bot s i ngs v er mi j di ng. . . Ont wi kkel i ngenr eal i s er en Metoogopdedegeav anc eer de t oepas s i ngenv oordei ndus t r i ël e r obot si ndet oek oms ti shetnodi g v oorder obot f abr i k antdi ts oor t ont wi k k el i ngent er eal i s er enzodat zi jal l emogel i j k hedenbi edenaan dek l ant enom dezegeav anc eer de t oepas s i ngent ek unnen r eal i s er en.� Mo t i o nC o n t r o l 8 9•O k t o b e r 2 0 1 33 9

ROBOT I CASPE CI AL

�� !��

�� "� #�� !��

REMOT ESERVI CE BI JABBROBOT I CS

HOEHE TWE RKT

T i j nv anPel t ,Sal esEngi neer Robot i csbi jABBRobot i cs ,l egt hets y s t eem ui t :“ Bi jdemees t e r obot sui tonsas s or t i mentk an eenex t r as t uk j ehar d-ens of t war e GROTETI J DW I NSTDOOR v oorr emot es er v i ceopt i oneel MI NDERPRODUCTI ESTOPS bi j gepl aat s twor den. Dezer emot es er v i cezor gtv oor RE MOT ESE RVI CE Eneens nel l eopl os s i ng,bet ek ent onbegr ens demoni t or i ng-en ookweereer derpr oduct i edr aai en. communi cat i emogel i j k heden. ABBRobot i csbi edtzi j nk l ant en ent eer deABBRemot e T i ent al l enk er ngegev ensv anel k e opt i oneeleenr emot es er v i cepak k et Degepat Ser v i cet echnol ogi ei sv ol l edi g r obot swor denzoi nr eal t i me aan.Doorder obot scont i nuop ger i chtophetopt i mal i s er env an gemoni t or d.Al l eswor dtdoor af s t andt ebewak en,wor den debes chi k baar hei denhetdr uk k en onzecent r al ev er wer k t ,maar k r i t i ek es t opsofongepl and v andek os t en. dek l antk ant erpl aat s edek er nonder houdv oor k omenendat Eenf unct i eanal y s edoorr obot gegev ensbek i j k env anzi j nr obot s . bet ek enteenhoger epr oduct i es y s t emeneneenaut omat i s che Onzecent r al es t uur tal l er el ev ant e out put .Ookdeanal y s ev aneen s t or i ngs cont r ol emetaf s t ands i nf or mat i enaarhetpl aat s el i j k e s t or i nggaats nel l er ,omdatde d i a g n o s e z o r g e n v o o r e e n ABBs er v i cecent er .Onzeengi neer s s er v i ceengi neerdi r ectt oegang ononder br ok enwor k f l ow. k unnenonzek l ant env er wi t t i genal s heef tt otal l er obot gegev ens .

VOORBE E L DCASE : SWE DWOOD

Swedwoodi seenZweeds f abr i k antv anmeubel onder del en. Ondermeerdek l eer k as t enr eek s ' Pax 'v anI KEAwor dter gepr oduceer d. El k et i ens econdenwor dt eender gel i j k ek as tgemaak t . Depr oduct i ev anSwedwood i séénv andemees t ev oor ui t s t r ev endei ndemeu bel i ndu s t r i e. 30ROBOTS 30ABBr obot swer k enopv ol l e capaci t ei t ,hethel ej aardooren i neen24/7r egi me. Di ev ol l ecapaci t ei tbet ek entook datder obot sni etmogens t i l v al l en,wantzehebbenquas i geenmogel i j k hei dom s t i l s t and i nt ehal en. Hetv l ot t ev er l oopv ande pr oduct i ef l ow s t aatofv al tdus meteens nel l es er v i ce,een


doel t r ef f endonder houden eengoedui t gedacht wi s s el s t uk management . STILSTAND VERMEDEN J ör genDr i e( f ot o)i sbi j Swedwoodv er ant woor del i j kv oor der obot s .Hi jl i chtt oewaar om zev oorRemot eSer v i cek ozen: “ Dank zi jRemot eSer v i cewor den alonzer obot sgemoni t or den k unnenwes nelant i ci per enop mogel i j kpr obl emen. Echtal l eswor dtv andi cht bi j opgev ol gd.Eent i j dgel eden k r eegi kpl ot st el ef oonv an ABBRobot i csSuppor t . Zev er t el denmedateri néén v ander obot cel l eneenpr obl eem wasmeteenv ent i l at or . T oenwedi eonder zocht en,bl eek eref f ect i efeenpr obl eem t ezi j n. Menk ononss neleenni euwe v ent i l at orbezor gen. Hadmendi tpr obl eem ni et

opgemer k t ,danzoudi teen k l ei ner ampgewees tzi j nv oor ons . Di ti ss l echt séénv oor beel dv an watRemot eSer v i cev oorons bet ek ent . “ ALS EEN VERZEKERING Andr easT eodor s s on( f ot o) , mai nt enancemanagerbi j Swedwood,v ul taan: “ Remot eSer v i cei sal seen v er zek er i ngs pol i sv oorons . Hetv er zek er tonsdebes chi k baar hei dv anonzemachi nes . Di ebes chi k baar hei di szeer bel angr i j kgewor denv oorons . Heti sgoedom wet endatal s ereenpr obl eem i smetéénv an onzer obot s ,datwedaneen par t nerhebbendi eonszeer s nelweeropwegk anhel pen. Zok unnenwi jonsbezi ghouden metonzecor ebus i nes s : meubel enpr odu cer en. ”

zezi endateri et saandehandi s . Somszi j ndatk l ei nezak endi edoor dek l antzel fk unnenv er hol pen wor den. Zozagenweooi tdatde t emper at uuri neenr obotbi j eenk l antpl ot ss nelopl i ep. W ev er wi t t i gdendek l antendaar bl eekdatergewooni emandi et s v ooreenv ent i l at i er oos t erhad gepl aat s t . Haddenwedatni etgezi en, danwasder obotmi s s chi enwel ui t gev al l en,metal l egev ol gen v andi env oordepr oduct i e. ” Hetgebeur tev enwelookdat ABBzel fmoetl angs gaan. T i j nv anPel t :“ Somswet enweal v ooreenpr obl eem opdui k tdater i et saandehandi s . W ek unnendanooks nelr eager en: ev ent uel ewi s s el s t uk k enbes t el l enen eens er v i ceengi neers t ur eni ndi en nodi g. Datbes paar tonzek l ant enheelwat s t i l s t andt i j d. Zek unnens nel l erweerbegi nnen t epr oducer enens par enzov eel gel dui t . ”

ABBROBOT I CS HogeWei40 1930Zav ent em T el . :02/718. 63. 61 Tel :+31104078759 www. abb. com/r obot i cs r obot s @be. abb. com

ROBOT I CASPE CI AL

SNEL ,NAUWKEURI G, WENDBAAREN COMP ACT KUKA PRESENTEERT DENI EUW EKRAGI L USWATERPROOF AL L ROUNDE R Degl oedni euweKRAGI L US bl i nk tui ti nbehendi ghei denbl i j k t eenal l r oundert ezi j ndoor dathi j i nzet baari si nzowatal l e omgev i ngen. Bi jpi ck andpl acezetdeni euwe r obotv anKUKAopmer k el i j k e r es ul t at enneer ,dati ncombi nat i e mets nel l ecy cl us t i j den. Zel f sbi jeenhoges nel hei dbl i j f tde pr eci s i eev enhoog,waar doorde pr oduct i ev andehoogs t ek wal i t ei t k anzi j n. Hetas s or t i mentv anKRAGI L US omv atzesr obot s ,metl aadv er mogensv an6t ot10k gen ber ei k endi ev ar i ër ent us s en 700en1. 100mm. KRAGI L USk ani ngezetwor den i ndeal gemenei ndus t r i ewaar aut omat i s er i ngmeteenl aag l aadv er mogenv er ei s ti s ;bi j v er pak k i ngenenbi jel ek t r oni cai s deni euwer obotdegek ni pt e machi ne. Si ndshetnaj aari sdeKRAGI L US ooki neenv er s i ebes chi k baardi e i ngezetk anwor deni nomgev i ngen waarv ui lwel i gt i er t .

VOL L E DI GEBE SCHE RMI NG Doordeni euwewat er pr oof ui t v oer i ngk andeKRAGI L USook gebr ui k twor denv oorpr oduct i e

t ewor den,maarder obotk anook nogeensdet ak enui t v oer env an eenr obotbev es t i gdaandev l oer , dewandofhetpl af ond. Concl us i e:deKRAGI L USt oontde gr oot s t ef l ex i bi l i t ei t ,i nwel k er ui mt e danook .

E ner gi ek Di eener gi ev oor zi eni ngwor dt v er zor gddoordi v er s eonder del en: bui t endebes cher mendemur en. •een100Mbi t et her net k abel , Waarv oor heenpl as t i cgebr ui k t •dr i e5/2wegv ent i el en wer d,i sdebehui zi ngnubek l eed ( metper s l ucht ) metr oes t v r i js t aal . •r echt s t r eek s el u cht t oev oer Daar naas tonder gi ngder obot •zesdi gi t al ei nput s eenbes cher mendeopper v l ak t e•t weedi gi t al eout put s behandel i ng( netal sdev er s t er k t e l eszor gtv ooreens t abi el e af di cht i ngenbi nneni ndezes as s i ge Datal enk r acht i geener gi ev oor zi eni ng. r obot ) ,waar doormenKRAGI L US k angebr ui k eni neenomgev i ngdi e v oor di ent es chadel i j kwasv ooreen COMP ACT ,DOCHF L E XI BE L hi ghpr eci s i onr obotdoorex t er ne Netal szi j ngr ot er ebr oer si nde f act or enal sv er s pani ng,k oel Quant ecr eek swor dtookde s meer mi ddel en,wat er j et sofol i e. L USbedi enddoorde Der obotbes chi k tdanookov ereen KRAGI uni v er s el et echnol ogi ev ande bes cher mi ngs gr aadv anI P 67. KRC4cont r ol l er ,metdatv er s chi l datdezev er s i edegek ende OOKI N KL E I NERUI MT E S pr es t at i esk oppel taaneen DeKRAGI L USk anookgebr ui k t compact eui t v oer i ng. wor deni nomgev i ngenwaar Doordeopenar chi t ect uurk ande wei ni gpl aat si s ,endatdoort al KRC4compactni etenk elKUKA v ank l ei nemodi f i cat i esdi et och r obot scont r ol er en,maarook v ooreengr ootv er s chi lzor gen. ex t er neas s en,om zomax i mal e Zoi sdeener gi ev oor zi eni ngi nde f l ex i bi l i t ei t ,s chaal baar hei den r obotgeï nt egr eer d,om zor u i mt et e openhei dt egar ander en. bes par en. Der obuus t econt r ol l eri szo Daar naas theef tder oboteen ont wor pendathi jwei ni gonder gr ootber ei k :hi jk anpunt en houdnodi gheef tal s ookeen ber ei k endi ezoweldi chtbi j opt i mal eener gi eef f i ci ënt i e. der obot bas i sal s ooki nhet ov er headgebi edl i ggen. SAME NWE RKI NG Datzor gter v oordatder obotni et T USSE N ME NSE N MACHI NE al l eeneenwi nnendecombi nat i e L USv r i jk l ei ni s , heef tv angr oot t e,beweegbaar hei d HoeweldeKRAGI chi k tder obotov ereenhoge enber ei kdi ehetder obotmogel i j k bes aadv anv ei l i ghei d. maak tomi nk l ei ner ui mt esi ngezet gr

I nzi j nk l as s ei sdeKRAGI L USde eni ger obotdi ek anwer k enmetde KUKASaf eOper at i onf unct i e,wat des amenwer k i ngt us s enmensen r obotopmer k el i j kv er eenv oudi gt enbi j gev ol gv er bet er t . Component eni nzoweldes of t war e al sdehar dwar emoni t or ende s nel hei denwer k r ui mt ev ander obot endeex t er neas s en.Datel i mi neer t denoodzaakv ancont r ol es y s t emen v oormechani s cheas ber ei k enen maak tni euwe,k os t enef f i ci ënt e opt i esmogel i j kv oorcel conf i gur at i e eneenbet er ei nt er act i et u s s enmens enr obot .

BE SCHI KBAARHE I D Di tj aarnogi sdeKUKAr obot meteenber ei kv an900mm i n wat er pr oofui t v oer i ngbes chi k baar ; v anafv ol gendj aarzul l enookde ander eui t v oer i ngenbes chi k baar zi j n.

KUKAAUT OMAT I SE RI NG Cent r umZui d1031 3530Hout hal en Tel . :011/51. 61. 60 Fax:011/52. 67. 94 kuk a. be www. i nf o@k uka. be Mo t i o nC o n t r o l 8 9•O k t o b e r 2 0 1 34 1

ROBOTICASPECIAL

ROBOTICASPECIAL

AUTOMATISERING VOOR UW PRODUCTIEPROCES

DE HOOGSTE KWALITEIT OP MAAT VAN DE KLANT

F LEXIBEL, GEB RU IKS VRIEND ELIJK, POLYVALEN T

SYSTEEM INTEGRATO R MET PASS IE

Er heersen wat misvattingen bij bedrijven over de inzetbaarheid van robots, zoals te moeilijk, enkel voor grote productieseries, enkel voor de automobielindustrie. FANUC, wereldleider in fabrieksautomatisering, robots en robotmachines, toont graag het tegendeel.

Van Hoecke Automation (VHA) staat al lang bekend als een kwaliteitsvolle partner wanneer het gaat om machinebouw en systeemintegratie. Samen met de klant wordt er gezocht naar de beste oplossing, gaande van procesbesturing tot robotinstallaties.

TAL VAN SECTOREN

DUURZAAM

BETROUWBAARHEID

Momenteel zijn er in de Benelux zo’n 4.000 robots operationeel. Naast de automobielindustrie zijn de FANUC robots geïntegreerd in productielijnen in de farmaceutische en voedingsindustrie alsook in de hout-, plastic- en metaalnijverheid.

Doordat de FANUC robots duurzaam zijn, betekent dit dat de 'total cost of ownership' laag is, en de terugverdientijd zeer aantrekkelijk. Het inzetten van robots leidt zo tot een verlaagde productiekost, waardoor uw bedrijf extra concurrentieel wordt.

TOEGANKELIJK

GEBRUIKSVRIENDELIJK

De laatste jaren heeft FANUC enorm geïnvesteerd in nieuwe ontwikkelingen, waardoor automatisering voor iedereen toegankelijk wordt. Zo heeft FANUC gezorgd voor een uitgebreide productrange waarbij robots producten kunnen hanteren van 0,5 kg tot en met 1.350 kg. Tevens kunnen deze robots voorzien worden van de meest intelligente en eenvoudig te gebruiken opties zoals een ingebouwd 2Dof 3D-visiesysteem, veiligheidssystemen (DCS) of geïntegreerde motoren (servomotoren) enz.

De programmatie is zeer eenvoudig, zodat het niet nodig is om nieuw personeel te zoeken dat met robots kan werken.

De installaties die VHA ontwikkelt, zijn dermate multifunctioneel en flexibel dat eenzelfde robot diverse taken en stukken van diverse groottes en gewichten kan verwerken, gaande van pralines tot zware machineonderdelen. De grijpers kunnen ook gewisseld worden via toolchangers. Bovendien zorgen die ervoor dat de elektrische en pneumatische signalen doorgegeven worden aan de grijper: dat wil zeggen dat wanneer een grijper vervangen wordt, die nieuwe grijper niet ingesteld moet worden. VHA maakt veelvuldig gebruik van Additive Manufacturing om complexe en lichtgewicht grijpers te maken. Hierdoor worden er innovatieve oplossingen voor moeilijke opdrachten ontwikkeld.

42


FANUC ROBOTICS BENELUX Generaal De Wittelaan 15 2800 Mechelen Tel.: 015/20.71.57 Fax: 015/20.71.92 www.fanuc.be [email protected]

GOED VOORBEREID Installaties worden verregaand digitaal getest en gesimuleerd.

Dat bespaart tijd en mogelijke knelpunten worden zo vooraf ontdekt. Het resultaat is dat de projecten in een korte tijd en met een hoge kwaliteit opgeleverd worden.

BLIJVENDE KWALITEIT VHA kan inbellen naar al zijn installaties. Zo kunnen projecten vanop afstand gevolgd worden en wijzigingen zoals updates of back-ups uitgevoerd worden. Via deze service kan men lokale problemen opsporen en oplossen.

VAN HOECKE AUTOMATION Legen Heirweg 29 9890 Gavere Tel.: 09/389.70.70 Fax: 09/389.70.71 www.vha.be [email protected]

ACT UEEL

ST URI NG

L ERENDEMACHI NESMAKEN AFSTEL L I NG OVERBODI G

ABM ASSEMBL EERTSI EMENS SI MOGEARREDUCTOREN

ONDERZOEKSPROJECTFMTC, KU LEUVEN,UGENTEN VUB

AANZI ENLI JKEI NKORTI NG LEVERI NGSTERMI JNEN

Deaf gel openv i erj aarbes t u deer demenhoe mac hi nesk u nnenl er en.L er endemac hi nesmak en manu el eaf s t el l i ngov er bodi genz or gener v oordat demac h i nesooki nwi j z i gendeoms t andi gheden s t eedsmetdebes t ei n s t el l i ngenwer k en.

Si ndsbegi nj u nii sABM T ec na,eenas s embl agebedr i j fu i tF l eu r u s ,v er ant woor del i j kv oordeas s embl ageendi s t r i bu t i ev andebek endeSi mogearmot or r edu c t or env anSi emens .Depl aat s el i j k et ewer k s t el l i ng wor dtergec ombi neer dmets nel l er el ev er t i j den.

DoorSammySoet aer t

DoorSammySoet aer t

He t onde r z oe kge be u r dei nh e t k ade rv anh e ton de r z oe k s pr oj e c t L e CoP r o

DeSi moge armot or r e du c t or e nwor de ns i ndsj u n ibi j ABM ge as s embl e e r d

VE E LVOORDE L E N

ABM

eenv oor opges t el dt r aj ectt otop enk el ecent i met er snauwk eur i gl aat Dev oor del env anl er endemachi nes v ol gen. wer denaanget oondv oordi v er s e Zoweldes nel hei dendes t uu r hoek t oepas s i ngen. v andet r act oral sdepos i t i ev anhet Zower dendeopt i mal es chak el wer k t u i gt enopzi cht ev andet r act or par amet er sv aneenaut omat i s che wor dencont i nuaangepas topbas i s t r ans mi s s i ev aneenzwaarv oer t ui g, v andegps coör di nat env ant r act or bi j v oor beel dv oorl and,mi j n-of enwer k t ui g. wegenbouw,doordemachi nezel f Om dej ui s t eaans t ur i ngs par amet er s aangel eer d. v andet r act orenhetwer k t u i gt e Dezes chak el par amet er sbepal en bepal enmoetdes l i pt us s ende hoeagr es s i efdeov er gangv an wi el enendebodem j ui s ti nges chat deenev er s nel l i ngnaardeander e wor den. v er s nel l i nggebeur t .Hoes nel l erde Di ti sv oor albel angr i j kbi jhet ov er gang,hoes nel l erhetv oer t ui g mak env anbocht enophetv el d. r eageer t . Des l i pwor dtmedebepaal ddoor Eent es nel l eov er gangk anecht er del ok al eei gens chappenv ande s chok k env er oor zak en,watni et bodem waar ov erdet r act orr i j dt . bepaal dcomf or t abeli sv oorde Daar om moetdet r act orzi j n bes t uur der .Hetv er bandt us s ende s t uur act i ess nelk unnenaanpas s en s chak el par amet er s ,des chak el t i j d aandev er ander endebodemenhets chak el comf or twor dt ei gens chappen. beï nv l oeddoordes l i j t agev ande Doorhets nelaanl er env ande t r ans mi s s i e. bodemei gens chappens l aagtde t r act orer i nbocht ent emak en Aanl er ens l i j t age gedr ag zonderdathetwer k t ui gdebocht Doorhetaut omat i s chl er env anhet af s ni j dt . s l i j t agegedr agenheti ns t el l env an Vooreent y pi s ches i t u at i eophet des chak el par amet er s ,r ek eni ng v el dwor dtdeaf wi j k i ngt us s en houdendmetdezes l i j t age,k ande hetwer k t ui genhett ev ol gen s chak el t i j dmet15%ofk unnende t r aj ecthi er doordr i emaalk l ei ner . s chok k enmet25%v er mi nder d DeL eCoPr or es ul t at enwer den wor den. v oor ges t el dophetaf s l ui t ende I nhetL eCoPr opr oj ectwer dook pr oj ect s emi nar i eop26augus t us eenzel f l er endet r act oront wi k k el d l aat s t l eden,eenev entdatdoor di ezondert us s enk oms tv ande meerdan60bezoek er swer d bes t uur dereeni nt el l i gentwer k t ui g bi j gewoond.�


“ Zowelv oork l ant eni ndemechani s checons t r uct i eal si ndei ndus t r i e, Si nds10j u nij ongs t l edenwor dtde bet ek entdei ndi ens t s t el l i ngv an Si mogearr eek sv oordeBel gi s che di tni euweges peci al i s eer de mar k tdoorhetpar t ner bedr i j fv an as s embl agecent ereenenor me Si emens ,ABM ( At el i erBel gede t i j dwi ns t ” ,zov er dui del i j k tJ eanl aManut ent i on)geas s embl eer d. Pi er r eF el t r i nv anABM. Zi j nni euweSi emensAs s embl y “ Dank zi jonzet wi nt i gj aarer v ar i ng Cent eri nhetW aal s eF l eur usk r eeg i nde v er k oopenher s t el l i ngv an eenof f i ci ël eSi emenscer t i f i cer i ng. Si emensk oppel i ngen,geav anceer demont aget echni ek enen Vooral l es ec t or en moder neengecer t i f i ceer de e nt oepas s i ngen i ns t al l at i esk unnenwev oor t aan HoewelABM mot or r educt or env oor opzeerk or t et er mi j neenzeerhoge v er s chi l l endei ndus t r i et ak k env er k wal i t ei tl ev er en. deel t ,l egthetSi mogearAs s embl y Des t andaar dl ev er i ngs t er mi j n Cent erzi chhoof dzak el i j kt oeop bedr aagtnuzev endagen,een opl os s i ngenv ooraandr i j v i ngeni n gr ot emeer waar dev ooronze dechemi s che,f ar maceut i s cheen k l ant en. ” v oedi ngs i ndus t r i e,endel ogi s t i ek e Duwt j ei ndeWaal s eec onomi e enwat er behandel i ngs s ect or . euweas s embl agecent er Pr oducent env ant r ans por t banden, Hetni teenduwt j ei nder ugv an cement f abr i ek en,met aal cons t r uct i e- geef deWaal s eeconomi eender egi o bedr i j v enendegl as i ndus t r i e r ondChar l er oii nhetbi j zonder . behor enev eneenst otzi j nk l ant enVol l edi gi ndel i j nv andebedr i j f s bes t and.Deas s embl agegebeur t s t r at egi ev oorhetcr eër env aneen i nF l eur us ,waareenv l eugelv an duur zamemeer waar deopbas i s eenni euw gebouw v oor behouden v ant echni s cheui t munt endhei d wor dtaandeni euweSi mogear zor genSi emensenABM v oorde r eek s . per manent eopl ei di ngv anheti n Kor t er el ev er i ngs t er mi j nen F l eur ust ewer k ges t el deper s oneel . Dank zi jdeopeni ngv anhet Bov endi eni sdes amenwer k i ng as s embl agecent erk anSi emensde t us s enSi emensenABM zeer s nel l emont agev anzi j nSi mogear duur zaam.Di egaatalt er ugt oti n mot or r educt or env er zek er enen dej ar en1990.Eeneconomi s ch bi j gev ol gk or t er el ev er i ngs t er mi j nen s ucces v er haalopei genbodem, r eal i s er en. dus .� Mo t i o nC o n t r o l 8 9•O k t o b e r 2 0 1 34 3

GLOBAL SOLUTIONS

Projectielasers voor positioneringstoepassingen • • • • • • • • •

+31 (0)297 285332

www.destaco.com

Industriële M12- of M18-behuizing Punt-, lijn-, kruis-, cirkel-, en puntenmatrix optieken Beschikbaar in alle golflengtes, van blauw tot infrarood Van 1 mW tot 200 mW vermogen Handmatige of vaste focus afstand Volledig waterdichte behuizing (IP67) 5 - 30 VDC voedingsspanning 4-polige M12-connector Triggerfunctie / TTL-modulatie

E: [email protected] W: www.sensors.be T: 02 - 4649690

®

MiniSKiiP Dual

Optimised for Higher Power up to 90 kW

Power range 150 A-300 A, 650 V, 1200 V, 1700 V

Up to 15 % system cost savings One MiniSKiiP platform 8 A - 300 A

SPRiNG G Technology Nederland / België +31 55-5 29 52 95

Scaleable inverter design 40 kW - 90 kW Standard MiniSKiiP package sizes

[email protected]

www.semikron.com

BECKHOFFL ANCEERT NI EUWESERVOKL EM EN CPL I NK4

ADVERT ORI AL

EENKABELTECHNOLOGI E REDUCEERTMATERI AAL-EN I NBEDRI JFSTELLI NGSKOSTEN Bec k hof fi sdepi oni eri ndei ndu s t r i ël eaans l u i t t ec hn i ekv oordi s pl ay s .Dev er z amel dek nowhow v an v i j f t i enj aarer v ar i n gi nhetr eal i s er env anf l ex i bel e v i s u al i s er i ngs -enbedi eni ngs c onc ept enwor dtv oor t aangebu ndel di ndeCP L i nk4gener at i e,gebas eer d opdeeenk abel t ec hnol ogi e.Dezeeenk abel t ec hnol ogi ewor dtonder s t eu nddoordeni eu wecompac t e s er v ok l em EL 72010010.Naas tdezet weei nnov at i esl anc eer tBec k hof fooknogdeEt her CAT di s pl ay k l em EL 6090.Wes t el l endezedr i eni eu wi gheden gr aagaanuv oor . SE RVOKL E ME L 72010010

v er eenv oudi gdpl ugandpl ays y s t eem i ngebr ui kgenomen Des er v ok l em EL 72010010i sdoor wor den.Deni euwes er v ok l em degeï nt egr eer de,s nel l er egel i ngs - EL 72010010bi edt ,s amenmet t echni ekont wor penv oorui t er s t deni euwes er v omot or env ande dy nami s chepos i t i oner i ngs t ak en. AM8100s er i e,eens nel l er e,goedDoordev ol l edi geEt her CATi nt ek oper eencomf or t abel er emogel i j k gr at i ei serbov endi eneenex t r eem hei dom as s eni ngebr ui kt enemen hogeper f or mancegegar andeer d. ent ochopeenhoogni v eaut e Maardegebr ui k erk anookpr of i pr es t er en. t er env anander ev oor del en,zoal s dek or t ecy cl us t i j d,del agej i t t er CPL I NK4 endeeenv oudi gedi agnos edi e Beck hof fi nt r oduceer tookde Et her CATt ebi edenheef t .T al r i j k e CPL i nk4,deni euweaans l ui t bewak i ngen,zoal sdeov er -en t echni ekv oorbedi eni ngs panel en onder s panni ng,deov er s t r oom, di et ot100m v andei ndus t r i epc dek l emt emper at uurofdemot or er wi j der dzi j n. bel as t i ng,doordeber ek eni ngv an v CPL i nk4i sookgebas eer dopde eenI ² T modelbi edeneengr ot e eenk abel t echnol ogi e,watzoal s mat eaanbedr i j f s zek er hei d. gezegdmat er i aal -eni nbedr i j f E enkabe l t ec hnol ogi e s t el l i ngs k os t enr educeer t . DeEL 72010010s er v ok l em onder - Eenanderv oor deeli shetgebr ui k s t euntde' onecabl et echnol ogy' v anzui v erpas s i ev edi s pl ay s .De ( OCT )v andeni euwes er v omot or en CPL i nk 4t echnol ogi ewor dtdoor AM8121( 0, 5Nm) ,AM8122 deni euwemul t i t ouchpanel s er i es ( 0, 8Nm)enAM8131( 1, 13Nm) . v anBeck hof fCP29x x 0010 Power -enf eedback s i gnal enzi j n ( i nbouwv ar i ant )enCP39x x 0010 bi jdezemot or engecombi neer d ( dr aagar mv ar i ant )onder s t eund. i neens t andaar dmot or k abel . Dezepanel enbi edeneengr ot e Naas tdev ol l edi gei nt egr at i ev an v er s chei denhei dv anv ar i ant en deEL 72010010i nhetbes t ur i ngs - ophetv l akv andi s pl ay gr oot t es s y s t eem beper k tdeeenk abel enaans l u i t t echni ek . t echnol ogi ev andemot or en Doordeui t r us t i ngmetCPL i nk4 debenodi gdebedr adi ngen wor dthetpor t f ol i oui t gebr ei dmet dei nbedr i j f s t el l i ngs k os t ent ot eeneenv oudi geaans l ui t t echni ek , eenmi ni mum.Al l emot or env ande gebas eer dops t andaar den. AM8000s er i ebezi t t eneenabs ol ut ef eedbackeneenel ek t r oni s ch t y pepl aat j edatdoordeEL 72010010aut omat i s chi ngel ezenk an wor den.Metdezef eat ur esk ande gebr ui k erdeengi neer i ngt i j daanzi enl i j kbeper k en.Ener zi j dswor dt eenr ef er ent i ebewegi ngdoorde abs ol ut ef eedbackov er bodi gen ander zi j dsk andeasdooreen

Pl ugandpl ayaans l ui t i ng Eengr ootv oor deelv andeCPL i nk4ov er dr acht s t echnol ogi ei s hetgebr ui kv andei ndehandel gebr ui k el i j k eCAT 7k abel s .Ze k unnenongecompl i ceer dgel egd wor denenzezi j nookal sk abel r ups v ar i antv er k r i j gbaar .Des t andaar dconnect or enzi j nv el dconf ect i oneer baar ;al sal t er nat i efzi j ner v oor geconf ect i oneer dek abel s bes chi k baaral st oebehor en.De pl ugandpl ay aans l ui t i ngbi edthet hoogs t ecomf or tbi jdei nbedr i j f s t el l i ng.Bov endi eni serv oorhet gebr ui kv anCPL i nk4geen s peci al es of t war eofdr i v ernodi g. Aans l ui t v ar i ant en DeCPL i nk4t echnol ogi ei sr echt s t r eek si ndepas s i ev epanel en v andemul t i t ouchs er i egeï nt egr eer d. Deaans l ui t i ngopdepcgebeur t naark euzev i aeenPCI emodul es l ot i ndei ndus t r i epcofv i ademodul ebox enCU8802ofCU8803. Debes chi k bar eaans l ui t v ar i ant en zi j n:deOneCabl eDi s pl ayL i nk endeT woCabl eDi s pl ayL i nk .Bi j deeenk abel opl os s i ngwor denhet DVI -enhetUSB2. 0s i gnaalev enal s des t r oomv oor zi eni ngv an24Vv i a eenenk el ek abelov er gedr agen.De zender boxCU8803v oor zi ethet bes t u r i ngs paneelv anener gi ev i ade CAT7k abelv anmax i maal100m l ang.DeCU8803boxi sv i aeen

DVI -eneenUSBk abelv er bonden meteenwi l l ek eur i gepcenmoet v an24Vv oor zi enwor den.Bi jde t weedeaans l ui t v ar i antwor denDVI enUSB2. 0ov er gedr agenv i aeen CAT 7k abel .Opdepcwor dtde zender boxCU8802naark euze aanges l ot env i aDVIenUSBofde PCI emodul eC9900E276wor dti n eenI PC v anBeck hof fgeï nt egr eer d. Des t r oomv oor zi eni ngi sapar t ui t gev oer deni ss chak el baar meteenpar al l el l ebedr adi ng.

E T HE RCAT DI SPL AYKL E M E L 6090 Naas tdes er v ok l em EL 72010010 endeCPL i nk4br engtBeck hof f deEt her CAT di s pl ay k l em EL 6090 opdemar k t .Di ebes chi k tov ereen v er l i cht ,r ef l ect i ear ml cds cher m met t weer egel sv anzes t i ent ek ensen eenni et r es et bar ebedr i j f s ur ent el l er . Daar doorbes t aaterv oorheteer s t eenweer gav emogel i j k hei dv oorbv . s t at us mel di ngenofdi agnos ei nf or mat i edi ezonderbi j k omende mont agewer k enofi nt er f acesr echt s t r eek sgeï nt egr eer dk anwor den i nhetEt her CAT I /Os y s t eem. Bov endi enk anhetdi s pl aypas s end bi jdeappl i cat i eenges chei den v aneencont r ol l erwi l l ek eur i g opdedr aagr ai lgepl aat s twor den.

BE CKHOF FAUT OMAT I ON

Kempi s c heSt eenweg305202 3500Has s el t T el . :011/24. 08. 00 Fax:011/24. 08. 01 i nf o@bec khof f . be www. bec k hof f . be

Mo t i o nC o n t r o l 8 8•S e p t e mb e r 2 0 1 34 5

ADVERT ORI AL

SAMENWERKI NG MBSEN BMCL EVERT KL ANT EN BEL ANGRI J KEVOORDEL EN OP ZUSTERBEDRI JVEN PAKKEN SAMEN PROJECTEN AAN HetRoes el aar s ebedr i j fMBSBVBAi salacht t i enj aar dés peci al i s ti nzak es er v i cei nt r ans por t banden. I n2008namhetbedr i j fhetnabi j gel egenBMC BVBA ov er ,dati ns t aatv oors er v i cei ncons t r uct i eenonder houd.Dei nv es t er i ngi nmens enbr achtv i aer v ar en pr oj ect l ei der sdenodi gek nowhow i nhetbedr i j f .Nu wor dthetont wer penenr eal i s er env aneencompl eet t r ans por t s ys t eeméénpr oj ect ,v anhetont wer pov er del ev er i ngv andebenodi gdecomponent enende f abr i caget otdemont ageer v an.Dek l antheef téén aans pr eek puntengeni etv andegedeel dek enni s bi nnendet weebedr i j v en,eens nel l er er eal i s at i et i j den eenpr i j s v oor deel . GE I NVE ST E E RDI N ME NSE N

t weedepr oduct i el i j ngebouwddi e v i at oevoer l i j nenvanaar dappel en MBSBVBAheef talv el ej ar ende moetwor denv oor zi en.Di tmoes t k nowhow i nhui sophetvl akv an bi nneneent i j ds pannevandr i et otv i er t r ans por t bandenendati nzak e wek engebeur en,watvoorder gel i j ke t oepas s i nger vani nal l es ect or en. cons t r uct i eszeerkor ti s .Bov endi en Bi jBMC BVBAwer ddej ongs t ej ar en moes teeni ngeni euskl eppens ys t eem v oor algeï nves t eer di ner v ar enpr oj ect - ont wi kk el dwor denom deaar dl ei der sophetvl akvant r ans por t appel enoverdej ui s t et r ans por t s ys t emen.Er var i ngdi ezi chui ti nhet bandent es t ur en.Di tdoelkonecht er metdek l antkunnenmeedenk enover ger eal i s eer dwor dendoor datBMC debes t eopl os s i ngv oorzi j nnoden eenei gens t udi e-ent ek enaf del i ng i nzakei nt er nt r ans por t ,hetomzet t en heef t ,endet r ans por t eur si nei gen v andati deei neengedet ai l l eer d beheerwor dengemaak t .Ter wi j l ont wer penhetopv ol genv ande BMC zi chbezi ghoudtmetde r eal i s at i ei nat el i erenmont agebi j pr oduct i evandes t uk k en,zor gtMBS dek l antvanhetei ndr es ul t aat . er voordatdenodi geonder del en “ W ek unnenbei debedr i j f s act i vi t ei t en zoal st r ommel s ,t r ogs t el l en,r ol l en… per f ectaanel k aarkoppel en,maar opt i j dgel ever dwor den” ,al dus zov erkwamhett otdus v erni et ,bi j Myngheer . gebr ekaangek wal i f i ceer dper s oneel . Onl angsi serecht erf or sgeï nv es t eer d i nmens en,waar doorwenuwel s amengr ot epr oj ect enk unnen aanpak k en,endati ndemees t ui t eenl opendeni j ver heden.Zo k ondenwedi tv oor j aaralcompl et e i ns t al l at i esr eal i s er eni ndeaar dappel i ndus t r i e,dev er wer ki ngvanmar mer endepr oduct i evans paander pl at en” , zegtcommer ci eeldi r ect eurOl i v i er Myngheer .

VOORBE E L DPROJ E CT Al sv oor beel dv aneent ot aal pr oj ect waar bi jdes yner gi et us s enbei de bedr i j v endui del i j kt otui t i ngk omt , v er wi j s tdecommer ci eeldi r ect eur naart weei ns t al l at i esdi eonl angs ger eal i s eer dwer deni neenv oedi ngs bedr i j fdataar dappel enver wer k tt ot di epv r i es f r i et en. “ Heteer s t epr oj ectbet r ef tdeaanv oer v andeaar dappel env anui tde v er s chi l l endeops l agbunk er snaarde pr oduct i el i j nen.Onzekl antheef teen

4 6Mot i o nC o n t r o l 8 8•S e p t e mb e r 2 0 1 3

Si ndsbe gi ndi t j aark u n ne nMBSe nBMCgr ot epr oj e c t e ns ame naan pak k e nv anat otz. Denabi j h e i dv anbe i debe dr i j v e ne ndege de e l dee r v ar i ngz i j ndaar bi jgr ot et r oe v e n

“ Hett weedepr oj ectwashetbouwen v aneenr v s f r amemetkuns t s t of t r ans por t bandv oor zi env angol f r andenen meenemer s ,zodathett r ans por tv an eenaf gewer k tpr oductzowei ni g mogel i j kv er l i eskent .Gezi enhet hoogt ever s chi ldatover br ugdmoes t wor den,wer deen‘ k ni kchas s i s ’ gebouwd. ”( zi ei nzet f ot o) “ Hi er v oormoes teenj ui s t ecapaci t ei t s s t udi ewor denui t gev oer dent evens di endehetopt i mal ebandt ypedoor MBSt ewor denbepaal d. Voor heengebr ui k t edekl antal l een modul ai r et r ans por t bandendi evaak v er l i esv anpr oductver oor zak en,wat opj aar bas i sveelgel dk os t e.Ook naarr ei ni gi ngt oei seenk uns t s t of t r ans por t bandmakk el i j kert er ei ni gen daneenmodul ai r et r ans por t band. ”

“ W aarwehetbi jheteer s t epr oj ect hebbenov er' zwaart r ans por t ' ,k unnen wedi t' l i chtt r ans por t 'noemen” , v er vol gtdecommer ci eeldi r ect eur . “ Hetgaathi eralom hetei ndpr oduct , waar doorerookbi j zonder eaandachtgi ngnaarheti nt acthouden v anhetaf gewer k t epr oductt i j dens hett r ans por t . ” ” Bei depr oj ect enwer denbi nnende v oor opges t el del ever t er mi j nt oteen goedei ndegebr achtdoordes amenwer k i ngt us s enbei debedr i j v en. Ookv oordemont agebi jdekl ant wer dopmont eur svanbei de bedr i j veneenber oepgedaan,zodat wewer kel i j kk unnens pr ekenvaneen gezamenl i j kui t gev oer dt ot aal pr oj ect . ”

KL ANT E NVOORDE L E N Dev oor del endi edek l ant enhal en ui tdezes amenwer k i ng,zi j nl egi o. “ Voor eer s tk unnenwi jel ki nonsei gen domei ngr ot ev ol umesaf nemen,wat r es ul t eer ti neens cher pepr i j s . Webundel ennuookonzegedeel de k enni s ,waar doordek l ant enéén aans pr eek punthebbenv oort ot aal pr oj ect enopmaat ,v anafhetdes i gn t otdeei genl i j k ei ns t al l at i eopde wer k v l oer .Tots l oti shetzekerook eenv oor deeldatbei debedr i j v en di chtbi jel k aarl i ggen.Hi er doorzi j n t eher s t el l enonder del ens neli nhet BMCat el i erent egel i j kkunnendeze enni euwes t uk k en,nodi gv oor ( s poed) i nt er vent i es ,v i adeMBSmont agepl oegens nelbi jdek l ant gel ever dengeï ns t al l eer dwor den. ”

MBSBVBA

I ndus t r i eweg72 8800Roes el ar e 051/24. 94. 54 051/24. 94. 55

BMCBVBA

Vl oeds t r aat12 8800Roes el ar e 051/69. 09. 66 051/69. 09. 85

i nf o@mbs gr oup. be i nf o@bmc r oes el ar e. be www. mbs gr oup. be www. bmc r oes el ar e. be

RSCOMPONENT SBRENGT T HEGI FTOFI NVENT I ON

ADVERT ORI AL

W ERELDW I JDELANCERI NG DESI GNSPARK MECHANI CAL Washetas s or t i mentdatRSComponent s z i j nk l ant enwer el dwi j daan bi edtr eeds goedgev u l d,dani sdatgammanunog maareen su i t gebr ei dmeteendi en s tdi e heti eder eennumogel i j kmaak tom op eeni nt u ï t i ev eeneenv ou di gemani ereen 3Dmodelt emak env anel ek t r i s c heen el ek t r oni s c hec omponent en.Metde l anc er i ngv anDes i gnSpar kMec hani c al geef tR SComponent sz i j ngebr u i k er sde k ansompr ec i esdátt ec r eër enwatz i j v oorogenhebben. NOBL E SSEOBL I GE

De s i gnSpar kMe c h ani c al l aat ope e n v ou di gewi j z et oeome l e k t r on i s c hec ompone nt e nt eont we r pe ni n3D. Komt daar bi jdat deont we r pe ne e n v ou di gt ede l e ne nt ei mpor t er e nz i j n,é ndat z eopge s l age nk u nn e n wor de ni ndi v e r s ee x t e ns i e sz oal sAu t oCAD( . dx f ) ,OBJ ,3DP DF ,XAMLe nP NG

Chr i sPagebes pr akGl obalOf f er , meerbepaal ddel i nkt us s encont ent Dewer el dwi j del ancer i ngv an encu s t omer . Des i gnSpar kMechani calheef tde Hi jdoor l i ept ev enshetaanbodv an gepas t es et t i ngnodi g.Boedapes t RSComponent s : l eentzi chhi erper f ectt oe.Des t ad •Hal f gel ei der s ; combi neer ti mmer sopv l oei ende •I nt er connect i e,Pas s i ev en wi j zet r adi t i eeni nnov at i e. enEl ek t r omechani ca; Datdel ancer i ngi ndeHongaar s e •Aut omat i s er i ng&P r oces cont r ol e; hoof ds t adgebeur de,hoef tni ett e •El ek t r oni ca,T es t -en v er wonder en:RSopendeeri mmer s Meet appar at uur ; di tj aarnogeenni euw k ant oor . •Onder s t euni ng. Sowi es oi shetdoelv anRSom een RSs t e l tz i c hv oor W or l dCl as sOf f ert el ev er en:een Mi ddel seenk or t ev oor s t el l i ngdoor goedeens nel l el ev er i ng,ov er alt er dr i es pr ek er s( di eel keenv ande wer el d. dr i et ak k env anRSComponent s bes pr ak en)wer deer s tk or tges chet s t DE SI GNSP ARKME CHANI CAL waarRSv oors t aatenwatde thethoof dger echtnog obj ect i ev enzi j n.Kei t hRev i l l es t ond Danmoes aanbodk omen. i nv oordeGl obalMar k et i ngv an RSheef taleens t er kui t gebouwde RS.Pr i or i t ei ti sdeecommer ce, communi t yv ano. a.ont wer pmaarmeteenmens el i j k et oet s : i ngeni eur sen3Dex per t s , ui t ei ndel i j kmoetdeei ndgebr ui k er get ui gedaar v anhets uccesv an t ev r edenzi j n. Des i gnSpar kenDes i gnShar e. Hetank er puntGl obalSal eswer d Daar bi jk omtnuhetgl oedni euwe doorKl ausGöl denbotbes pr ok en. i gnSpar kMechani cal( DSM) , Hi js t el dedatdek l antex per t i s een Des eeni nt uï t i ev et ooldi eRSheef t compet ent i eaangebodenwi l ont wi k k el di ns amenwer k i ngmet hebben,waarhi jt i j dengel d SpaceCl ai m. meek anbes par en.

RSr i chtzi chmetDSM v oor alnaar el ek t r oni cai ngeni eur senmachi neenpaneel bouwer s ,aangezi enzi j zi chbezi ghoudenmethetont wer p v aneenmachi neofk as t . DSM l aatzi chnoghetbes t e oms chr i j v enal seen 3DCADmodel l eer pr ogr amma. Si mpelgezegdk anmenmet DSM 3Dont wer pent ek enen. Hetbl eeki mmer sdatl i ef s t95% v andek l ant env anRSgeen 3Dont wer pmaak t en,ookal zi j nert alv anv oor del enaan. CADt ool shebbeni mmer shun l i mi et en. Zoi serdegr ot ek os t( aans chaf , t ot alcos tofowner s hi p,upgr ades ) al s ookdet i j ddi enodi gi som er meet el er enwer k en. DSM v eegtdi et weehi nder ni s s en v andebaan.Des of t war ewi l i eder ek l antv anRSbet r ek k en, v i aeeneenv oudi gewer k i ngdi e bov endi engr at i st ev er k r i j geni s . F eat ur es DSM wer k tmetv i ers i mpel e bas i s commando' s : •Pul l ; •Mov e;

•F i l l ; •Combi ne. T ev enszi j nerdef unct i esomhet degebr ui k ernogmak k el i j k ert e mak en: •Copy ; •Pas t e; •Undo; •Redo. Gr ot ev oor deelaanhett ek enen i sdatal l esv anui tdel os s epol s gebeur tendatmenwei ni gt i j d nodi gheef tom zi chhetpr ogr amma ei gent emak en. Hetgev ol g:naeenv r i jk or t e i nl oopt i j dt ek entmenv r i jeenv oudi g eni nenk el emi nut ent i j deen dui del i j kont wer pv oorel ek t r oni s che component en. Vi aDes i gnShar ek anmenook component endel eneni mpor t er en, waar dooral l esnogs nel l ergaat . Vi a3Dpr i nt i ngk anmenhetei gen ont wer pt ens l ot t eopeenv oudi ge wi j zeaf dr uk k en. Hetr es ul t aat :i npl aat sv anu r en ofzel f sdagent es pender enmet hetont wer penmetdur es of t war e, k anmeni neenk wes t i ev anmi nut en éngr at i seenei genont wer p l et t er l i j ki nhandenhebben.

RSCOMPONE NT S

Bi nger weg19 2031AZHaar l em ( Neder l and) T el . :+31( 0)235/16. 65. 45 Fax:+31( 0)235/16. 65. 01 De s i gnSpar kMe c h ani c al we r dv ak k u n di gv oor ge s t e l ddoorde z ev i e rhe r e n.V . l . n. r . :Ke i t hRe v i l l e,Kl au sGöl de nbot , Chr i sP agee nMar t i nKee n an,di edewe r k i nge nhe t opz e t v anDe s i gnSpar kMe c han i c al u i t l e gde

i nf o@r s onl i ne. nl www. r s c omponent s . be

Mo t i o nC o n t r o l 8 8•S e p t e mb e r 2 0 1 34 7

BUSINESS LINKS PNEUMATICA

ELEKTRO

AIR COMPACT BRUSSELSESTEENWEG 427 -- BE-9050 GENTBRUGGE Tel: 09/230.20.30 Fax: 09/231.15.09 Email: [email protected] Web: www.aircompact.com

BECKHOFF KEMPISCHE STEENWEG 305 B202 -- BE-3500 HASSELT Tel: 011/24.08.00 Fax: 011/24.08.01 RITTAL STOKKELAAR 8 -Tel: 09/353.91.11 Fax: 09/355.68.62

ERIKS BROEIKWEG 25 -NL-2871 RM SCHOONHOVEN Tel: +31(0)182/30.34.56 Fax: +31(0)182/38.69.20 IFM ELECTRONIC ZUIDERLAAN 91-BB6 -Tel: 02/481.02.20 Fax: 02/463.17.95

BE-1731 ZELLIK

PEPPERL+FUCHS METROPOOLSTRAAT 11 -Tel: 03/644.25.00 Fax: 03/644.24.41

BE-2900 SCHOTEN

PNEUVANO KORALENHOEVE 4 -Tel: 03/355.32.20 Fax: 03/355.32.21 SCHUNK INTEC INDUSTRIELAAN 4 -Tel: 053/85.35.04 Fax: 053/83.60.22

BE-3200 AARSCHOT

MEET & REGELTECHNIEKEN

SCHNEIDER ELECTRIC DIEWEG 3 -Tel: 02/373.75.02 Fax: 02/375.38.58

BE-1180 BRUSSEL

SENSOR PARTNERS Z.1 RESEARCHPARK 310 -Tel: 02/464.96.90 Fax: 02/464.96.99 SIEMENS MARIE CURIESQUARE 30 -Tel: 02/536.23.26 Fax: 02/536.22.90

BE-1731 ZELLIK

BE-1070 ANDERLECHT

STURING B&R NINOVESTEENWEG 198 -- BE-9320 EREMBODEGEM (AALST) Tel: 053/21.20.01 Fax: 053/21.20.14 Email: [email protected] Web: www.br-automation.com

IGUS BELUX KOLONEL BEGAULTLAAN 75 Tel: 016/31.44.31 Fax: 016/31.44.39

RITTAL STOKKELAAR 8 -Tel: 09/353.91.11 Fax: 09/355.68.62

BE-2900 SCHOTEN

MGH RITTWEGERLAAN 2B -Tel: 02/753.00.40 Fax: 02/753.00.49

BE-9160 LOKEREN

PNEUVANO KORALENHOEVE 4 -Tel: 03/355.32.20 Fax: 03/355.32.21

SIGMA CONTROL ZWOLSEWEG 43 BA/B -- NL-2994 LB BARENDRECHT Tel: 03/297.70.07 Email: [email protected] Web: www.sigmacontrol.eu

BECKHOFF KEMPISCHE STEENWEG 305 B202 -- BE-3500 HASSELT Tel: 011/24.08.00 Fax: 011/24.08.01

ARCADEL VIERWEGSTRAAT 186 -Tel: 051/24.42.83 Fax: 051/24.24.33

EUCHNER VISSCHERSBUURT 23 -- NL-3356 AE PAPENDRECHT Tel: +31(0)78/615.47.66 Fax: +31(0)78/615.43.11

BLICKLE JENNEVALLAAN 9 BA -Tel: 03/828.01.54 Fax: 03/827.00.46

FESTO KOLONEL BOURGSTRAAT 101 Tel: 02/702.32.11 Fax: 02/702.32.09

CORVAN LODEWIJK DE RAETLAAN 22 -Tel: 051/32.15.10 Fax: 051/32.15.09 Email: [email protected] Web: www.corvan.be

MITSUBISHI ELECTRIC WOLUWELAAN 31 -Tel: 02/257.02.40 Fax: 02/257.02.49 BE-9320 EREMBODEGEM

--

BE-1030 BRUSSEL

--

BE-3012 WILSELE

BE-2160 WOMMELGEM

WERKPLAATS EUCHNER VISSCHERSBUURT 23 -- NL-3356 AE PAPENDRECHT Tel: +31(0)78/615.47.66 Fax: +31(0)78/615.43.11

MURRELEKTRONIK NOORDLAAN 21 -Tel: 052/33.98.55 Fax: 052/33.98.54 PEPPERL+FUCHS METROPOOLSTRAAT 11 -Tel: 03/644.25.00 Fax: 03/644.24.41 RITTAL STOKKELAAR 8 -Tel: 09/353.91.11 Fax: 09/355.68.62

--

BE-1030 BRUSSEL

BE-1800 VILVOORDE

BE-8800 ROESELARE

BE-2530 BOECHOUT

BE-8870 IZEGEM

BECKHOFF KEMPISCHE STEENWEG 305 B202 -- BE-3500 HASSELT Tel: 011/24.08.00 Fax: 011/24.08.01 FESTO KOLONEL BOURGSTRAAT 101 Tel: 02/702.32.11 Fax: 02/702.32.09 PEPPERL+FUCHS METROPOOLSTRAAT 11 -Tel: 03/644.25.00 Fax: 03/644.24.41 SEW-EURODRIVE EVENEMENTENLAAN 7 -Tel: 016/38.63.11 Fax: 016/38.63.36

--

BE-1030 BRUSSEL

BE-2900 SCHOTEN

BE-3001 LEUVEN

SPS-IPC-DRIVES ROTEBUHLSTRASSE 83-85 -- DE-70178 STUTTGART Tel: +49(0)711/61.94.60 Fax: +49(0)711/619.46.92

BE-9200 DENDERMONDE

BE-2900 SCHOTEN

BE-9160 LOKEREN

BE-2900 SCHOTEN

DIENSTEN

TRANSPORT

BE-8200 BRUGGE

BE-1830 MACHELEN


BE-9320 EREMBODEGEM

MECHANICA FESTO KOLONEL BOURGSTRAAT 101 Tel: 02/702.32.11 Fax: 02/702.32.09


JUNGHEINRICH ESPERANTOLAAN 1 -- BE-3001 LEUVEN (HEVERLEE) Tel: 016/39.87.11 Fax: 016/40.02.05

NEDERMAN BERGENSESTEENWEG 181 -- BE-1600 SINT-PIETERS-LEEUW Tel: 02/334.22.50 Fax: 02/334.22.51

HYDRAULICA

HYDROSERV NINOVESTEENWEG 212 -Tel: 053/71.12.12 Fax: 053/71.00.01

BECKHOFF KEMPISCHE STEENWEG 305 B202 -- BE-3500 HASSELT Tel: 011/24.08.00 Fax: 011/24.08.01

BE-2160 WOMMELGEM

DECLEER-GAELENS OPLEIDING & VORMING KONINGIN ASTRIDLAAN 5 B26 -Tel: 050/38.15.51 Fax: 050/38.70.21 Email: [email protected]

FT SOLUTIONS RUBBENSSTRAAT 137 -BE-2550 KONTICH Tel: 03/458.43.81 Fax: 03/458.02.82 Email: [email protected] Web: www.ftsolutions.be

BE-9160 LOKEREN

SCHMERSAL NIEUWLANDLAAN 16B -Tel: 016/57.16.18 Fax: 016/57.16.20

BOGE KOMPRESSOREN BERGENSESTEENWEG 189 -- BE-1600 ST. PIETERS LEEUW Tel: 02/332.29.70 Fax: 02/332.32.96

SIGMA CONTROL ZWOLSEWEG 43 BA/B -- NL-2994 LB BARENDRECHT Tel: 03/297.70.07 Email: [email protected] Web: www.sigmacontrol.eu

FESTO KOLONEL BOURGSTRAAT 101 -- BE-1030 BRUSSEL Tel: 02/702.32.11 Fax: 02/702.32.09

P RODUCT I NF O

HESERI EBOWEXEL ASTI C

ENERGYMONI TORI NG FUNCTI E

DI GI T AL EMUL TI METERS

DRYL I NQ 20

Maakkenni smetdezehoogel as t i s che koppel i ngmetgenor meer deSAEf l enzen,di emendi r ectaande ver br andi ngs mot orkanmont er en.De koppel i ngenhebbeneenhoogdempver mogenenvangenzot r i l l i ngenen event uel eui t l i j nf out en. Erzi j ndr i eui t voer i ngen:mets t al enof kuns t s t ofSAE-aans l ui t f l ens ,metas asver bi ndi ngofi ngecent r eer deui t voer i ngmetcar danas aans l ui t i ng.El kt ype i sl ever baarmetdr i eel as t omeer har dheden,nl .40,50of65Shor eA. Al l ekoppel i ngs model l enkunnen gel ever dwor denmetATEXcer t i f i cer i ng,conf or m der i cht l i j n94/9/EC. Techni s chegegevens : -Koppel :130-19. 500Nm ( af hankel i j kvanhetmodel ) -Fl ens af met i ngen:6, 5-14"( HE1, HE2) ,6, 5-24"( HE3,HE4)

Duur zaamhei dwaseenvandet opi cs waarFanuchar dopi nzet t et i j densde af gel openEMO beur s .Datui t t ezi ch ondermeeri nni euwebeheer f unct i es di emoet enbi j dr agent oteenopt i maal ener gi ever br ui kvanmachi nes .Zo t oontdeEner gyMoni t or i ngf unct i e meteenhoger epr eci s i edanvoor heen hoeveelener gi es peci f i ekemachi necomponent enver br ui ken.Wanneer dezedat ageanal ys eer dwor den enweert oegepas twor denop hetpr oduct i epr oces ,r es ul t eer tdi t i nbes par i ngen. Ter wi j ldekos t pr i j svaneenuni tt otnu t oebeoor deel dwer daandehand vanf act or enzoal sar bei ds t i j den ger eeds chappenkos t ,kanmennu ookeenheelgedi f f er ent i eer debl i k opener gi ekos t enwer pen.

DeMETRAL I NEDMM15enDMM16 zi j nuni ver s el eaut or angi ngmul t i met er s vooral gemeengebr ui ki ndeel ekt r ot echni ek.DeDMM15meetDC-en ACs t r oom ens panni ng,weer s t and, f r equent i eent emper at uur ,t es tvan di odesencont i nuï t ei t .EenTRMSmet i ngmeteenbandbr eedt evan 1kHzwor dtgebr ui ktvoorACgr oot heden.Hetl cds cher mt oontder es ul t at enmetmaxi maal6. 000di gi t sen eenmeet nauwkeur i ghei dvan0, 5%. Heti ns t r umentvol doetaandevei l i ghei ds cat egor i eCATI I I600Vvol gens I EC 610101.DeDMM16bi edt al l ef unct i esenmogel i j khedenvande DMM15,enmeetbovendi encapaci t ei tens nel hei dvandemot or( r pm) . Hi jheef teenTRMSbandbr eedt e van2kHz.Hetl cds cher mi sver l i cht vooreenbet er el ees baar hei d.

Dedr yl i nQ 20i seenui t br ei di ngvan dedr yl i nQ 10vi er kant gel ei di ngvoor kl ei nel as t en.Deni euwegr oot t e( kant pr of i el l engt e20mm)i sges chi ktvoor al l evr i j dr agendeopl os s i ngen.Op gr ondvanhetvi er kantpr of i eli sde dr yl i nQ 20vol koment or s i evei l i g. Del i neai r egel ei di ngkani nwer kende bel as t i ngenenmoment ent ot10Nm i nal l er i cht i ngenopvangen. Des ys t eembouwdoosbes t aatnaas t dei ns t el bar egel ei di ngs s l edeui t har dgeanodi s eer devi er kant gel ei depr of i el envanal umi ni um.Demaxi mal e l engt evander ai l sbedr aagt4m. Del ager s pel i ngkani nal l er i cht i ngen meteeni nbus s l eut elhandmat i g i nges t el dwor den.Hethol l evi er kant pr of i elbi edtbovendi envol doende r ui mt evoort oevoer l ei di ngen.

E L S T O � 0 3 /3 5 5 . 1 0 . 0 0

F ANUC � 0 1 5 /2 0 . 7 1 . 5 7

GMCI NS T RUME NT S � 0 5 2 /3 9 . 9 7 . 5 0

I GUSB E L UX � 0 1 6 /3 1 . 4 4 . 3 1

XG8000

HI OKIMUL TI METERS

AXC1050

I TSECURI TYBOX

Dezeni euwes er i evi s i ons ys t emenkan s neleennauwkeur i gbeel dgener er en endatt ot64megapi xel s ,waar door decont r ol enauwkeur i ghei dt oeneemt . Hetkr acht i gebeel dver wer ki ngss ys t eem omvatver dereengebr ui ksvr i endel i j kbedi eni ngs paneel . Decamer awor dts neleneenvoudi g geï ns t al l eer dendoormi ddelvan l edi ndi cat or enwor dtdepos i t i e t . o. v.deopt i s cheasgever i f i eer d. Dei nt er f acei sgebr ui ks vr i endel i j ken eenvoudi gmetdemui svaneenpc. DeXG8000bes chi ktovereenkwal i t ei t s vol l evi s i ont echnol ogi eom kr acht i g enf l exi belt ekunnenopt r edeni neen br eedas s or t i mentvant oepas s i ngen.

Hi okil anceer teens er i eni euwedi gi t al emul t i met er svoorzeerpr eci eze met i ngen( DT4281enDT4282) ,voor al gemeengebr ui k( DT4251,DT4252 enDT4253)ofi nzakf or maat ( DT4221enDT4222) . Al l et oes t el l en zi j nvoor zi envaneent r ueRMSmet i ng enbes chi kkenovereenhoger es ponss nel hei dal s ookeenr ui s f i l t er . Daar naas t hebbendemul t i met er seengr oot gebr ui ks gemakeneenhel der ebackl i ght ,val bes t endi ghei deneenCat .I V vei l i ghei ds s t andaar d. Eri seenmul t i met erbes chi kbaarvoorel ket oepass i ng,gaandevanR&D,met i ngenaan el ekt r i s chei ns t al l at i esi ngebouwenof f abr i eken,HVAC oft hui s gebr ui k.

Deni euwebes t ur i ngui tdeAxi ocont r ol r eeksheef teenhogeper f or manceen kani ngezetwor deni nr uwei ndus t r i ël e omgevi ngen.Zel aatzi cheenvoudi g i ns t al l er enenvi adegeï nt egr eer de Axi obuskunnenI /Omodul esvanhet Axi ol i neI /Os ys t eem di r ectopde bes t ur i ngaanges l ot enwor den. Dei nt egr at i ei nbes t aandenet wer ken i smogel i j kdoordeet her net i nt er f aces , netal sdekoppel i ngvanander e decent r al eI /O' s .Daar bi jkanmen ki ezenvoorpr ot ocol l enal sTCP/I P, UDP,Modbus /TCPofPr of i net . Spanni ngs di pskomenni etvoor meteengeï nt egr eer deUPS. Voorhetgebr ui ki ner gveel ei s ende omgevi ngeni sdecompact ebes t ur i ng AXC 1050/XC bes chi kbaar ,meteen ui t gebr ei dt emper at uur ber ei kvan 40t ot+60°C.

MetdeI TSecur i t yBoxhebj eeen gr ootgebr ui ks gemakeneenmaxi mal e bevei l i gi ngvandi ver s edat agegevens , endi ti ndevor m vaneenbevei l i gde kl ui sdi ewat er di cht ,vuur vas t ,di ef s t al ens chokbes t endi gi s ,metdaar i n eengeavanceer dbackups ys t eem. Hi er doorkanmenaanzi enl i j ks nel l er wer ken. Af hankel i j kvandeui t voer i ngkan decapaci t ei tvandeI TSecur i t yBox var i ër envan500gi gabyt et ot 6t er r abyt e.Deboxkanook ver bondenwor denaant weeext er ne dat acent er svoorcl oudops l agvoor demees tkr i t i ekebedr i j f s dat a. Al l et akenwor dengeaut omat i s eer d enal l egegevenswor dengecodeer d ent ots l otookgecompr i meer d.

KE YE NC E � 0 1 5 /2 8 . 1 2 . 2 0

HP RT E C HNI E K � 0 2 /2 5 3 . 3 1 . 2 0

P HOE NI XC ONT AC T � 0 2 /7 2 3 . 9 8 . 1 1

RI C OH � 0 2 /5 5 8 . 2 2 . 1 1



P RODUCT I NF O

RI MATRI XS

L CX

SKI I PX

GRATI S30DAGENL I CENT I ES

Ri Mat r i xSi seenconceptvoorde bouw vans t andaar ddat acent er s . Voor di enwar endepl anni ngen deconf i gur at i evaneendat acent er compl exent i j dr ovend,doorvar i abel e ver ei s t enm. b. t .bes chi kbaar hei d, vei l i ghei dofbudget . Ri Mat r i xSi seenvol l edi gdat acent er meteenbepaal daant alTSI Ts er ver s ennet wer kr acks ,kl i mat i s at i e,s t r oomt oevoerenf unct i esvoorbackupen moni t or i ng. Hetkl i mat i s at i es ys t eem ZUCS( Zer o Us paceCool i ngSys t em)heef teen val s evl oeri nf unct i evaneendi cht er e pl aat s i ngvancomponent eni nhet dat acent er .L ucht /wat er war mt ewi s s el aar szi t t envl akonderhets er ver f r ame; ver bondenvent i l at or enbl azenkoel e l uchtr echt s t r eeksdooreengeper f or eer devl oer pl aatvoordes er ver s .

Del i neai r emodul esvandeni euwe L Cxs er i evor meneenni euwemaat s t af wanneercompl et ez-ofyas s eni n hi ghpr eci s i on-enhi ghs peedt oepass i ngenmoet enwor denver pl aat s t . Depr of i el enzi j ngemaaktvanver s t er kt kool s t of compos i etenwegenzo' n58% mi nderdandepr of i el envanver gel i j kbar eal umi ni um modul es .Zekunnen ver s nel denver pl aat s twor denopeen bi j zonders nel l eenener gi ezui ni ge mani er . Dehogedynami ekenher hal i ngsnauwkeur i ghei dwor denber ei kt dankzi jeens er voel ekt r i s chel i neai r e aandr i j vi ng. Pr eci s i oncuts t al engel ei der ai l ss t aan i nvooreenext r aver hogi ngvande nauwkeur i ghei d.Demodul esbi eden eens uper i eur eher hal i ngs nauwkeur i ghei dvan0, 01mm peras .

Ski i PXi seenI GBTmodul e,ont wor pen voorgebr ui konderext r emeoms t andi gheden. Hetopval l ends t ekenmer ki sdat condens at i et i j densbedr i j ft oegel at en wor dt .Daar doorkandemodul e i ngezetwor denbi jwi ndt ur bi nes meteenver mogent ot6MW. Ski i PXi sgebas eer dopdeSki Nt echnol ogi e.Dever mogens di cht hei d i szover dubbel denhetvol umei s ger educeer dt otdehel f t . Ski i PXmaakthetookmogel i j kom een 3MWi nver t eri néénkas tondert e br engen.Def ai l ur ei nt i mer at e( kans opui t val )i st evensger educeer dt ot 30%. Deni euwegeï nt egr eer dewat er koel i ng houdtdebedr i j f s t emper at uurvande koel vl oei s t ofcons t antop70°C.

Si emensbi edtpr oef ver s i esvanTecnomat i xPl antSi mul at i onenRobot Exper t aanvooreenper i odevander t i g dagen. Pl antSi mul at i oni st oonaangevende s of t war eophetvl akvanl ogi s t i eke pl anni ngenpr oduct i eanal ys e.Heti s eenobj ect geor i ënt eer de3Dmodel i ngt oolvoorhetui t voer envans i mul at i es enval ues t r eam mappi ng. Robot Exper ti ss of t war evoorr obot s i mul at i eenof f l i nepr ogr ammer i ng.Deopl os s i nghel ptf abr i kant enom i ndus t r i ël e r obot s ys t emenef f i ci ëntt egebr ui ken. Des of t war eopt i mal i s eer tder obot pr oces s en,waar doordes et upt i j dvan hets ys t eem ver mi nder t ,dedownt i me ger educeer dwor dtendedoor voer voordewer kvl oer r obot sver meer der t . Del i cent i eszi j nonl i neaant evr agen: Pl antSi mul at i onenRobot Exper t .

RI T T AL � 0 9 /3 5 3 . 9 1 . 1 1

S C HUNKI NT E C � 0 5 3 /8 5 . 3 5 . 0 4

S E MI KRON � + 3 1( 0 ) 5 5 /5 2 9 . 5 2 . 9 5

S I E ME NSP L MS OF T WARE � + 3 1( 0 ) 7 3 /6 8 0 . 2 5 . 0 0

MXQZ

KPM180HTI CKETPRI NT ER

YOUFOCUS

MOTOMAN L ASROBOTS

Deni euwegener at i el ucht bedi ende s l edesbes t aateri nvi erui t voer i ngen enbi edtdekl antzoeengr ot eveel zi j di ghei d. Dezes l edei st evens44%l i cht eren 23%l agerdandevor i gegener at i e, dooreendunner es l ede. MXQZi sgemaaktvaneens peci aal r oes t vr i js t aaldater gs t er ki s ;zowor dt des t i j f hei dni etbeï nvl oed. Hetcompact eont wer penl age zwaar t epuntvoor koment evens onnodi gebewegi ngenvande gel ei di ngs eenhei d. Wer ks t ukkenenmachi neswor den bes cher mdt egens chademetdes l agi ns t el l i ngen,di edes chokvandes l ede abs or ber en:eenmet al ens t opmet r ubber enr and.Di emet al ens t opzor gt ookvooreens nel l er ecycl us t i j d( t ot 300mm/s ) .

DeKPM180H t i cket pr i nt erkan over wegmetzwaarpapi ert ot 255gr am ent i cket svan20mm t ot82, 5mm i ndebr eedt e. Hi ji shot s wappabl e,kanvoor zi en wor denvaneenaf s ni j el ement ,onder s t euntTr ueTypef ont sen2Dbar codes , enwor dtgel ever dmeteens t at usmoni t or . Ver deri sdepr i nt ervoor zi envan deVer yNot chs ens ordi edezwar t e mar ker i ngofhetdoor zi cht i gegati n deni et t her mi s chezi j devanhett i cket s i gnal eer t .

Hoewelbedr i j f s l ogo' s ,mer kenen af beel di ngenopbedr i j f s kl edi ng bi j dr agent otdeui t s t r al i ngvan eenbedr i j f ,i shetnadeelvangr ot e t r ans f er svaakeenver s t i kkend aanvoel enenext r at r ans pi r at i e. Dezegeper f or eer de,ademende t r ans f er szi j ni deaalvoorkl edi ngdi e gedr agenwor dtbi jf ys i ekei ns panni ngen.Deper f or at i ebes t aatui tkl ei ne gaat j esdi enaarei genont wer p gemaaktkunnenwor den. Eenr ondj e,eenf i guurofzel f seen beel dmer kzi j nmogel i j k.Deper f or at i et r ans f er szi j nl ever baarvanaf25s t uks , meteenl ever t i j dvanafvi erdagen.

Opdevakbeur sSchwei s s en& Schnei denvoegtYas kawani euwe model l enaanzi j nr eedsui t gebr ei de r eeksMot omanl as r obot st oe. Def ocuszalvoor all i ggenopt oepass i ngenr ondr obot l as er r emot el as s en. Zozalhetbedr i j ft weeni euwezes as s i ger obot svoorhetboogl as s en endehandl i ngdemons t r er en. DeMot omanl as r obot swor denal decenni al angmets uccesaangewend i ndeaut oi ndus t r i eenheelwat ander es ect or en,mett oepas s i ngen zoal shetl as s envanui t l aat s ys t emen, as component en,koppel i ngt r ansmi s s i es ,l ucht ver i ngs onder del en, dwar s bal ken,aut o-envr acht wagenzet el s ,bumper sendeur en.

S MCP NE UMAT I C S � 0 3 /3 5 5 . 1 4 . 6 4

T E L E RE X � 0 3 /3 2 6 . 4 0 . 0 0

WI L T E C � + 3 1( 0 ) 4 1 3 /2 4 . 4 4 . 4 4

YAS KAWAB E NE L UX � + 3 1( 0 ) 4 0 /2 8 9 . 5 5 . 0 0



Laat uw gebruikte smeerolie ophalen door een erkend inzamelaar en alles loopt gesmeerd.

Eén druppel gebruikte olie kan maar liefst 1000 liter water vervuilen. Mede daarom bent u als professionele oliegebruiker verplicht uw gebruikte olie te laten ophalen door een erkend inzamelaar. Let er evenwel op dat dit correct gebeurt. Immers: alleen als uw olie volgens de door OVAM, BIM of OWD voorgeschreven procedure is opgehaald, kan deze op een milieuvriendelijke manier worden gerecycleerd. Meng uw olie bijvoorbeeld niet met andere afvalstoffen, want dat maakt recyclage een heel stuk moeilijker. Uw gebruikte olie laten ophalen is ook goed voor uw portemonnee. Voor kleine hoeveelheden hebt u namelijk onder bepaalde voorwaarden recht op een forfaitaire vergoeding. Zo lopen de zaken pas echt gesmeerd …

EERST SMEREN, DAN RECYCLEREN De gehomologeerde Valorlub inzamelaars vindt u op www.valorlub.be Valorlub is een initiatief van het bedrijfsleven met de steun van de drie gewesten.

WIJ BIEDEN U GRATIS INSPIRATIE

DESIGNSPARK MECHANICAL Bij RS Components helpen we technici graag bij het ontwikkelen van revolutionaire producten. Daarom presenteren wij u DesignSpark Mechanical. DesignSpark Mechanical is een krachtige 3D CAD-modelleersoftware die eenvoudig te leren is en een uiterst intuïtieve gebruikerservaring biedt. Zo gaat het creëren van innovatieve concepten sneller dan ooit. Bij RS streven wij naar innovatie en vooruitgang en daarom willen wij dat elke ontwerper kan proﬁteren van gratis krachtige ontwerptools.

DOWNLOAD DESIGNSPARK MECHANICAL GRATIS Ontdek uw eigen ontwerptalent op www.designspark.com/mechanical

AANGEBODEN DOOR

MBS en BMC verzorgen uw project van A tot Z

Recommend Documents