Martijn de V JAARVERSLAG 2013

JAARVERSLAG 2013

@ Martijn de Vries

INHOUDSOPGAVE Meerwaarde van Fairwork

3

Prachtige resultaten

5

Wat is moderne slavernij of mensenhandel?

6

Hoe verbetert FairWork de positie van slachtoffers van moderne slavernij?

7

Hoe vergroot FairWork de expertise van professionals?

13

Hoe stimuleert FairWork de verantwoordelijkheid van werkgevers?

16

Hoe beïnvloedt FairWork beleid op het gebied van moderne slavernij?

17

Hoe vergroot FairWork de bewustwording van het publiek?

19

Financiën in 2013

24

Coverbeeld: Martijn de Vries fotografeerde deze cliënt van FairWork. Zij vertelt: “Het werk was zwaar: ik moest dag en nacht klaarstaan voor mijn baas. Ik at verschimmeld brood. Maar ik moest volhouden, voor mijn kinderen.” Dit portret is een onderdeel van de expositie Slavernij Vroeger en Nu (zie pagina 19).

COLOFON

Redactie: Karin Burgerhout, Sandra Claassen, Eline Willemsen, Francien Winsemius, Romaike Zuidema Eindredactie: Francien Winsemius Ontwerp: Rijser Grafische Communicatie Fotografie: Eric Brinkhorst, Sandra Claassen, Pamela Lucas, Anne Reitsma, Erik van Schevikhoven, Ton Schrederhof, Fred Schuurhof, Johan Tempelaar, Martijn de Vries, Francien Winsemius

MEERWAARDE VAN FAIRWORK FairWork heeft in 2013 bewezen dat het een ondernemende, krachtige en oplossingsgerichte organisatie is. De organisatie heeft zich in 2012 losgemaakt van oprichters Humanitas en Oxfam Novib en is als zelfstandige stichting doorgegaan. Vanwege het ongunstige economische tij is de fondsenwerving een zware dobber geweest. Ik heb respect voor de manier waarop het relatief kleine team onder leiding van directeur Sandra Claassen deze uitdaging opgepakt heeft en hoe het nieuwe wegen gezocht én gevonden heeft. De wil om op te komen voor mensen die in onze samenleving uitgebuit worden is daarbij een hele sterke drijfveer. Hoogtepunten Het onderwerp arbeidsuitbuiting is in 2013 door FairWork in samenwerking met andere partijen (zoals het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) stevig op de agenda gezet. De bewustwording over wat er in Nederland aan de hand is, is flink gegroeid. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat de vakbeweging en minister Asscher zich nu inzetten voor dit thema. Ook brancheorganisaties en uitzendbureaus zijn aan de slag met het onderwerp. FairWork heeft hierin een goede naam opgebouwd. FairWork heeft in 2013 gekozen om meer vrijwilligers in te zetten. Een prima idee, want vrijwilligers zijn betrokken mensen die anderen goed kunnen helpen. Ook ben ik blij met de ontwikkeling van het trainingsaanbod van FairWork. De expertise die in de afgelopen 14 jaar is opgebouwd, wordt gedeeld met professionals die in hun dagelijks werk in aanraking komen met (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel. Dat levert een belangrijke inhoudelijke bijdrage aan de strijd tegen moderne slavernij in Nederland. De financiële inbreng van de trainingen kan FairWork weer investeren in nieuwe initiatieven en zo snijdt het mes aan twee kanten.

Vooruitblik Ik hoop dat deze positieve lijn in 2014 doorzet en dat FairWork een sterke rol blijft spelen. Tot slot ben ik benieuwd hoe het Nederlandse publiek nu denkt over moderne slavernij. In 2011 heeft FairWork gemeten dat nog geen 10% van de Nederlanders zich bewust is van wat zich in ons land buiten de seksindustrie afspeelt. Tijd voor een nieuwe opiniepeiling, zou ik zeggen. Marjan van Noort, voorzitter Raad van Toezicht FairWork

@ Eric Brinkhorst

Drietal De Raad van Toezicht van FairWork heeft in 2013 een nieuw lid gezocht én gevonden in de persoon van André Hendrikse. Hij zal in januari 2014 toetreden en brengt vanuit de Start Foundation uitgebreide kennis op het gebied van fondsenwerving mee. Monica Maassen, werkzaam bij Oxfam International, blijft haar expertise op het gebied van verandermanagement en strategische planning inbrengen. Zelf kan ik door mijn werk bij FNV Bondgenoten input vanuit de sociale partners geven. We vormen een complementair drietal, we kunnen het thema arbeidsuitbuiting vanuit verschillende invalshoeken benaderen.

FairWork Jaarverslag 2013

“Ik moest altijd uit de buurt van het raam blijven, want mijn bazin wilde niet dat iemand mij zou zien.”

4

Met trots zet ik de resultaten die FairWork in 2013 heeft behaald op een rijtje. We hebben vorig jaar 350 mogelijke slachtoffers van mensenhandel begeleid en 50 signalen doorgespeeld aan het Meldpunt Aanpak Malafide Uitzendbureaus (AMU) en de Stichting Naleving CAO voor Uitzendkrachten (SNCU). FairWork heeft veel signalen ontvangen van misstanden in de uitzendbranche, maar ook in sectoren als de land- en tuinbouw, de horeca, productie en bouw. In een aantal gevallen is de informatie doorgespeeld aan de Inspectie SZW, die mede op basis van deze signalen onderzoeken is gestart. FairWork heeft in 2013 ook aan de weg getimmerd met trainingen, workshops en gastcolleges: 575 mensen zijn hiermee bereikt. Verder hebben 30.000 mensen onze openluchtexpositie Slavernij Vroeger en Nu bekeken. Ons rapport Compensatie voor slachtoffers van mensenhandel is gepresenteerd tijdens een symposium dat werd bijgewoond door 90 vertegenwoordigers vanuit opsporingsdiensten, inspectie, hulpverlening, OM en de advocatuur. We staan op de kaart als toonaangevend ontwikkelcentrum voor campagnes, trainingen en kennis op het gebied van signalering en begeleiding van slachtoffers van arbeidsuitbuiting. Vele handen In de loop van het jaar hebben we een groep gemotiveerde vrijwilligers aan de organisatie weten te binden. Zij hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het succes van FairWork in 2013. Onderzoek, cliëntbegeleiding, fondsenwerving, communicatie, juridische ondersteuning en handen spandiensten: in totaal 15 vrijwilligers hebben zich ingezet voor de organisatie. Behalve menskracht brengen zij ook een extra stroom van inspiratie, kracht en motivatie binnen. Samen hebben we FairWork tot bloei gebracht. Dit succes heeft aangetoond hoe belangrijk vrijwilligers zijn voor een organisatie als de onze. We hebben dat inzicht vertaald in een nieuw projectplan waarin meer vrijwillige cultural mediators worden ingezet. Door hun positie als vrijwilliger maken zij sneller en gemakkelijker contact met mogelijke slachtoffers, zijn zij gelijkwaardigere gesprekspartners en kunnen zij flexibeler inspelen op trends en ontwikkelingen. Dit geeft FairWork de kans om veel breder signalen te herkennen en mogelijke slachtoffers te informeren en ondersteunen. In 2014 hopen we daar de vruchten van te plukken. Vooruitblik In 2014 zal FairWork doorgaan op de ingeslagen weg. We blijven werken met cultural mediators om mogelijke slachtoffers op te sporen, te informeren en te ondersteunen. Samenwerking met opsporing, hulpverlening en vakbonden is daarbij van essentieel belang. Speerpunten zijn de land- en tuinbouw, de stedelijke regio’s en andere risicosectoren als de horeca, de schoonmaak en de bouw. Het trainingsaanbod wordt per 1 januari 2014 opgenomen in de FairWork Academie: meer leren over mensenhandel. We bieden een gevarieerd programma voor alle betrokken beroepsgroepen. Daarin vestigt FairWork aandacht op het perspectief van het slachtoffer van moderne slavernij. Tegelijkertijd wordt aangesloten

Daarom zet ik mij als vrijwilliger voor FairWork:

• “Ik heb een sterk rechtvaardigheidsgevoel: mensen moeten gelijk behandeld worden. Ik zet mij in voor mensen die in een nadelige situatie terecht zijn gekomen door personen die creatief met regels en wetgeving omgaan of die de grenzen van het toelaatbare opzoeken. Ik haal mijn motivatie uit het ondersteunen en helpen van de slachtoffers en het vechten tegen het onrecht dat ze is aangedaan. FairWork doet beide: de directe hulp aan het slachtoffer en ook het werken aan een eerlijkere wereld. Ik weet zeker dat de ondersteuning die ik bied meehelpt om het uiteindelijk doel te bereiken: Nederland slavernijvrij! – JOHN • “Het afgelopen jaar heb ik gemerkt dat de strijd tegen arbeidsuitbuiting nog volop in ontwikkeling is, iedere bijdrage maakt een verschil. Dit heeft mij enorm gestimuleerd om mij als vrijwilliger in te zetten voor FairWork. De werksfeer bij FairWork vind ik zeer prettig, er heerst een sfeer van collegialiteit en solidariteit, je krijgt veel verantwoordelijkheid en vrijheid in je werkzaamheden. Dit zorgt ervoor dat ik met plezier naar kantoor ga.” – LIDWIEN


PRACHTIGE RESULTATEN

5

bij de dagelijkse praktijk van de deelnemers. Dat bepaalt de meerwaarde van het aanbod van FairWork. In 2014 zal ook het vergroten van bewustwording centraal staan: van werkgevers, politiek en publiek. Samen met andere organisaties zijn we een landelijk themamaand over moderne slavernij aan het voorbereiden. FairWork blijft zich inzetten om het probleem van mensenhandel in Nederland zichtbaar te maken.

@ Johan Tempelaar

Sandra Claassen, directeur FairWork

Wat is moderne slavernij of mensenhandel?

Mensenhandel is de handel in mensen die ingezet worden als goedkope arbeidskracht of seksueel uitgebuit worden. Dit komt bijvoorbeeld voor in de horeca, de land- en tuinbouw en de schoonmaakbranche. Ook criminele uitbuiting en handel in organen zijn vormen van mensenhandel.


Het gaat om de uitbuiting van personen die zich daartegen niet kunnen verzetten. De meeste slachtoffers worden (onder valse voorwendselen) naar Nederland gehaald en zijn goedkope arbeidsmigranten. Toch kan de persoon die wordt uitgebuit ook een Nederlander zijn.

6

Mensenhandel wordt ook wel moderne slavernij genoemd. Slachtoffers zijn niet in staat te ontsnappen omdat ze compleet afhankelijk zijn van hun handelaar en soms gevangen worden gehouden. Zo krijgen deze mensen niet alleen veel te weinig betaald, maar worden ze regelmatig ook mishandeld en/of bedreigd. Slachtoffers krijgen vaak hun paspoort niet terug als ze daar om vragen en zijn bovendien meestal niet op de hoogte van hun rechten.

Omvang

De ILO (VN-organisatie voor arbeid) schatte in 2012 dat wereldwijd 20 miljoen mensen slachtoffer zijn van arbeidsuitbuiting. In de Europese Unie zou het gaan om 880.000 personen. Omgerekend naar Nederland zijn hier naar schatting 21.000 mensen slachtoffer van arbeidsuitbuiting buiten de seksindustrie.

Signalenlijst mensenhandel

1. Het slachtoffer is op meerdere manieren afhankelijk van de werkgever: • de werkgever regelt ook huisvesting, kleding en/of vervoer; • het slachtoffer heeft schulden. 2. De basisvrijheden van het slachtoffer zijn sterk ingeperkt. Hij/zij: • kan of mag geen contact hebben met de buitenwereld; • heeft geen beschikking over de eigen identiteitspapieren; • heeft geen beschikking over de eigen verdiensten. 3. Het slachtoffer werkt (of verleent diensten) onder zeer slechte omstandigheden. 4. De lichamelijke integriteit van het slachtoffer wordt aangetast. 5. De uitbuiting is niet incidenteel, maar er is sprake van een patroon of een soort georganiseerd verband. 6. Het slachtoffer verkeert in kwetsbare positie (bijvoorbeeld door de situatie in het land van herkomst of doordat hij/zij beperkt handelingsbekwaam is).

HOE VERBETERT FAIRWORK DE POSITIE VAN SLACHTOFFERS VAN MODERNE SLAVERNIJ? Arbeidsuitbuiting

De Nederlandse overheid legt prioriteit bij de opsporing van uitbuiters, van daders van mensenhandel. Voor de ondersteuning, begeleiding en bescherming van de slachtoffers en daarmee ook het voorkomen van hernieuwd slachtofferschap is nog niet genoeg geregeld. FairWork vult met het project ‘Verborgen slavernij in Nederland’ een leemte in de bestrijding van mensenhandel. Het project is gericht op de begeleiding van slachtoffers van mensenhandel buiten de seksindustrie. Achmea Foundation, Rabobank Foundation en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid maken het project financieel mogelijk. In 2013 heeft FairWork 350 mogelijke slachtoffers van arbeidsuitbuiting begeleid. Door het veldwerk van de cultural mediators en via online fora vonden deze mensen hun weg naar FairWork. We hebben 50 mensen begeleid bij het doen van aangifte van mensenhandel. Ook verwijzen we cliënten voor verdere hulp door naar bijvoorbeeld advocaten en vakbonden. Daarnaast heeft FairWork gesprekken gevoerd met onder meer officieren van Justitie met portefeuille mensenhandel, de ministeries van Buitenlandse Zaken, Veiligheid en Justitie en Sociale Zaken en Werkgelegenheid over het perspectief van slachtoffers en hun rechten. Dit leidde tot concrete aanbevelingen over het afgeven van tewerkstellingsvergunningen, de betrokkenheid van hulpverlening bij opsporingsactiviteiten en het doorgeven van signalen die FairWork in het veld oppikt. Voor onze partners zijn we een belangrijk initiatief voor het blootleggen van dingen die niet deugen op de (internationale) arbeidsmarkt.

Poolse arbeidsmigranten Het College voor de Rechten van de Mens publiceert in april 2013 het rapport ‘Poolse arbeidsmigranten in mensenrechtenperspectief’. FairWork heeft meegewerkt aan het rapport. Dit rapport is de neerslag van het onderzoek dat het College heeft verricht naar de problematiek waarmee Poolse arbeidsmigranten in de Nederlandse land- en tuinbouwsector worden geconfronteerd. Nadruk ligt daarbij op kwesties die spelen in het grijze gebied; waar de mensenrechten onder druk staan, maar nog geen sprake is van arbeidsuitbuiting.

Compensatie In oktober 2013 heeft FairWork met CoMensha een symposium georganiseerd over het thema ‘Compensatie voor slachtoffers van mensenhandel’. De aanleiding was de presentatie van een rapport van FairWork en advocate Marijn Heemskerk over de mogelijkheden voor schadevergoeding voor slachtoffers en in hoeverre daarvan gebruik gemaakt wordt. Corinne Dettmeijer, de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen, nam het rapport in ontvangst. Dagblad Trouw besteedde uitgebreid aandacht aan het rapport en het symposium dat plaats vond in de Eerste Kamer.


Het symposium werd bijgewoond door 90 vertegenwoordigers van opsporingsdiensten, inspectie, hulpverlening, OM en de advocatuur. Inspirerende inleidingen en concrete werkgroepen zorgden voor een geslaagde dag die positief werd beoordeeld door de deelnemers.

7

RESULTATEN • 350 mogelijke slachtoffers van arbeidsuitbuiting begeleid • 50 mensen begeleid bij het doen van aangifte van mensenhandel • publicatie rapport Compensatie voor slachtoffers van mensenhandel • 90 vertegenwoordigers van opsporingsdiensten, inspectie, hulpverlening, OM en de advocatuur nemen deel aan symposium over compensatie Vooruitblik In december 2013 is ons nieuwe project Zicht op arbeidsuitbuiting van start gegaan. In dit project wordt een nieuwe werkwijze geïntroduceerd, met de inzet van een grote groep vrijwillige cultural mediators voor de aanpak van arbeidsuitbuiting. Zij zullen vanaf 2014 via veldwerk mogelijke slachtoffers van uitbuiting informeren en samen met vrijwillige cliëntbegeleiders ondersteunen. Dit biedt FairWork de mogelijkheid om meer misstanden op het spoor te komen en flexibeler te reageren op verontrustende signalen.

Cliënt van FairWork: uitgebuite kok

Een Chinese kok werd eind 2007 door een uitzendbureau naar Nederland gehaald. Hij werd aan het werk gezet in restaurants in Arnhem en Amsterdam, waar hij werd gedwongen lange dagen keihard te werken. Het salaris dat het uitzendbureau aan hem overmaakte, werd van zijn rekening gehaald. In Amsterdam woonde de kok maandenlang onder erbarmelijke omstandigheden in de keuken van het restaurant. De man kon door geldgebrek en onbekendheid met de Nederlandse taal geen kant op. Toen hij na bijna twee jaar met behulp van vrienden ontsnapte, was hij ernstig verzwakt. Hij belandde met hartklachten in het ziekenhuis. Hij kwam in contact met FairWork en heeft met onze hulp aangifte gedaan. ‘Maand in maand uit zat hij in een vreemd land, zonder geld, zonder dat hij de taal sprak. Het laatste jaar in een stinkend hok, met de herinnering aan een pak slaag dat hij had gehad’, ALDUS DE OFFICIER VAN JUSTITIE.


De rechtbank in Amsterdam veroordeelt de vijf uitbuiters in maart 2013 tot werkstraffen van 120 tot 240 uur wegens uitbuiting. Ze krijgen ook allemaal een voorwaardelijke gevangenisstraf van 3 maanden, twee van hen moeten daarnaast onvoorwaardelijk 3 maanden zitten. Verder is in totaal bijna € 37.000 immateriële en materiële schadevergoeding toegewezen.

8

Ontmoetings- en informatiedag

FairWork en CoMensha organiseren in mei 2013 voor de tiende keer een landelijk festival voor slachtoffers van mensenhandel. Deze dag is bedoeld voor ontmoeting, informatie, cultuur en plezier, met diverse workshops, lekker eten en muziek. Vanuit het hele land zijn 121 vrouwen en mannen naar Utrecht gekomen om een inspirerende dag te beleven. Hun 55 kinderen zijn opgevangen door een grote groep vrijwilligers. We hebben een tiental workshops georganiseerd, over onderwerpen als interculturele communicatie, rechten in Nederland, solliciteren, weerbaarheid en het belang van voeding. Ook de culturele kant kwam aan bod met workshops dansen, stylingsadvies en yoga. De reacties van de deelnemers aan het festival waren overwegend positief. We hebben ook van verschillende hulpverleners positieve reacties gekregen. Eén van de deelnemers aan het festival heeft een blog geschreven over het festival. Ook dagblad Trouw besteedde aandacht aan het festival. Deze dag is financieel mogelijk gemaakt door Zonta ’t Gooi, Soroptimisten Isalania Zwolle, Rabobank Roelofarendsveen en Jacintha Dreischor en Rosalyn Klaassen. In 2014 willen we samen met CoMensha weer zo’n dag organiseren.

Samen Sterk

Samen Sterk, de belangenorganisatie van slachtoffers van mensenhandel, bestaande uit ervaringsdeskundigen, heeft in 2013 diverse activiteiten georganiseerd. Ze zijn vier maal te gast geweest in een empowermentcursus voor minderjarige vreemdelingen op het Jade College in Assen. Zij spraken over hun ervaringen en wisselden kennis en ideeën uit met de jongeren. Voor drie van hen konden zij ook individueel iets betekenen door gesprekken aan te gaan en op die manier ondersteuning te bieden. Ook heeft Samen Sterk in mei 2013 een workshop georganiseerd tijdens ons jaarlijkse festival voor slachtoffers van mensenhandel. Samen Sterk is in 2013 geselecteerd voor de finale van de WOMEN Inc. Cordaid Stimuleringsprijzen. Samen met zeven andere vrouweninitiatieven hebben ze de kans gekregen hun project te presenteren. Hoewel de hoofdprijs naar een ander belangrijk initiatief ging, was het een stimulerende ervaring voor Samen Sterk. FairWork begeleidt en ondersteunt Samen Sterk in hun activiteiten en is penvoerder van de projectfinanciering vanuit Fonds Slachtofferhulp.

Seksuele gezondheid

FairWork krijgt al jaren vragen over het bespreekbaar maken van seksualiteit na uitbuiting. Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak extreem nare seksuele ervaringen gehad. Sommigen zijn zwanger geraakt van een klant, met wie zij gedwongen seks hadden, velen hebben problemen met hun (seksuele) gezondheid. Tegelijkertijd blijkt regelmatig dat slachtoffers maar heel beperkte kennis hebben over hun eigen lichaam, seks en soa’s. In het land van herkomst hebben zij bijvoorbeeld nooit voorlichting gehad of hebben zij verkeerde informatie gekregen.

Hulpverleners van slachtoffers van mensenhandel geven aan het lastig te vinden over seks in gesprek te gaan. Veel hulpverleners blijken een ‘ideaal’ moment (moment van stabiliteit) af te wachten om te praten over seksualiteit of voorlichting te geven. Het blijkt echter dat ook gedurende de crisisperiode waarin hulpverleners cliënten leren kennen, cliënten ongepland zwanger raken of soa’s oplopen. Het is dus van belang om snel een moment te vinden om over seks in gesprek te gaan. Daarom heeft FairWork het initiatief genomen voor een project over seksuele gezondheid van slachtoffers van mensenhandel. Dit is gefinancierd door Stichting Kinderpostzegels Nederland. Voornaamste doel van het project is seksuele voorlichting op de kaart te zetten in de begeleiding van slachtoffers mensenhandel. Centraal staan de ervaringen, tips en informatie van slachtoffers zelf, hulpverleners, en experts op het gebied van seksuele voorlichting. FairWork heeft in samenwerking met Moviera Utrecht, Prostitutie en Maatschappelijk Werk van Stichting Humanitas Rotterdam en het Jadecollege kennis verzameld. We hebben interviews afgenomen en lessen bijgewoond en een pilot uitgevoerd. Bovendien is in kaart gebracht welk voorlichtingsmateriaal geschikt is voor de doelgroep. Het project heeft een schat aan informatie opgeleverd over seksuele voorlichting aan slachtoffers van mensenhandel: welke hindernissen ervaren hulpverleners, hoe beïnvloedt hun eigen ‘bril’ de voorlichting? En vooral: wat kunnen zij leren van elkaar en de cliënten? Binnen de betrokken organisaties staat seksuele voorlichting aan het begin van het begeleidingscontact nu op de kaart. Met name de hulpverleners bij de samenwerkingspartners geven aan dat barrières voor het geven van voorlichting weggenomen zijn en het praten over seksualiteit met de cliënt genormaliseerd is. Een waardevol neveneffect van het project was dat het thema mensenhandel bij experts van bijvoorbeeld SOAIDS Nederland en Pharos onder de aandacht gebracht is. De informatie en ervaringen die het project opgeleverd heeft, zijn beschikbaar gemaakt in de publicatie ‘Aan de slag met seksuele voorlichting na uitbuiting’, gedeeld op een inspirerende themadag en verwerkt in het trainingsaanbod van FairWork.


RESULTATEN • interviews met 8 slachtoffers, Samen Sterk, 19 hulpverleners, 5 expert-organisaties • 11 cliënten hebben met hun persoonlijk begeleider deelgenomen aan de pilot • op de themadag waren 33 deelnemers namens 19 hulpverleningsorganisaties

10

Vooruitblik Het project is afgerond en we hopen dat de projectpartners en andere geïnspireerde hulpverleners seksuele voorlichting verder implementeren. Gebleken is dat het waardevol en haalbaar is om seksuele voorlichting te geven vanaf de beginfase van het begeleidingscontact met slachtoffers van mensenhandel. FairWork heeft hierover een training voor professionals ontwikkeld, die ook in 2014 aangeboden zal worden.

10 tips voor een vruchtbaar gesprek over seksualiteit

van collega’s en cliënten

2. geef aan dat het in nederland normaler is om met een hulpverlener over seksualiteit te spreken dan client misschien denkt. en dat een hulpverlener verplicht is tot vertrouwelijkheid.

1. zorg voor een afgebakende

context. wat ga je bespreken, waarom, wanneer? benadruk dat je dit gesprek met iedere cliënt gaat hebben.

Vertel hoe we in Nederland 3. doorgaans tegen seksualiteit 4. aankijken. Bijvoorbeeld dat een vrouw ‘nee’ kan neeM Mee dat seKs ooK leuK Kan zeggen tegen een man en je als vrouw mag gezIJn. en als dat nu nIet zo Is, dat nieten van seksualiteit, dat een abortus legaal Het In de toeKoMst, oVer 5 Jaar of 10 Jaar, (weer) zo Kan worden. is en homoseksualiteit toegestaan. 6.

Sluit aan bij wat de client al weet en welke vragen zij heeft. laat je niet ontmoe-

digen als een cliënt

aangeeft niet te willen praten over seksualiteit. vanuit de cultuur kan een taboe liggen op praten

erover, maar dat wil niet zeggen

dat de cliënt Het niet belangrijk of interessant vindt. bedenk ook dat de uitbuiting en ‘seks’ in de

beleving van de cliënt vaak Heel verscHillende dingen zijn.

10.

5.

Neem niet te snel aan dat een cliënt al kennis heeft over seksualiteit of de informatie begrijpt. Check bijvoorbeeld of de gebruikte woorden wel bekend zijn, of vraag na of ze weet 8. hoe je een SOA kunt voorkomen of anticonceptie toepast. Als je informatie geeft over ziektes, vertel daarbij dan ook direct dat je deze kunt opsporen, voorkomen en vaak verhelpen, zodat de informatie geen afschrikkende werking heeft.

9.

Houd rekening met culturele en religieuze ideeën die een clieënt kan Hebben, bijvoorbeeld dat zwangerscHap door god gegeVen wordt, of dat geboorteplannIng onnatuurlIJK Is. en wees Je bewust Van de dIVersIteIt In de beleVIng Van seKsualIteIt.


7.

Wanneer je met een tolk werkt: check bij het aanvragen of een cliënt voorkeur heeft voor een man of een vrouw. Informeer bij aanvang of de tolk problemen heeft met een gesprek over seksualiteit.

11 Uit: ‘Aan de slag met seksuele voorlichting na uitbuiting’ (2013)

Behoeften en belangen van slachtoffers mensenhandel

FairWork heeft meegewerkt aan het in 2013 gepubliceerde onderzoek Mensenhandel: het slachtofferperspectief. Een verkennende studie naar behoeften en belangen van slachtoffers mensenhandel in Nederland van Conny Rijken, Jan van Dijk en Fanny Klerx-van Mierlo (INTERVICT). FairWork had zitting in de begeleidingscommissie, we deelden onze expertise en een aantal van onze cliënten zijn geïnterviewd. In het rapport concluderen de onderzoekers dat slachtoffers van mensenhandel in Nederland eerst een hulpverleningstraject in zouden moeten, voordat ze worden ondervraagd door de politie. Dat zal ertoe bijdragen dat er meer daders worden opgespoord, omdat veel slachtoffers die informatie nu niet durven te geven.

Onderzoek GAATW


FairWork werkt mee aan een internationaal participatief onderzoek naar wensen en behoeftes van slachtoffers van mensenhandel. Dit is een initiatief van de Global Alliance Against Traffic in Women (GAATW), waar FairWork lid van is. In september 2013 heeft FairWork deelgenomen aan de voorbereidende bijeenkomst in Bangkok. In 2014 willen we (oud-)cliënten van FairWork interviewen. De thema’s zijn (toegang tot) hulpverlening, toegang tot het recht en (re)integratie. De resultaten worden in het najaar van 2014 gepresenteerd.

12

Mensenhandel en West-Afrikaanse Religie

Vanuit Westers perspectief is het schokkend te zien hoe ernstig het zelfbeschikkingsrecht van slachtoffers van mensenhandel is geschonden. De vraag is of slachtoffers dat zelf ook zo voelen. Uit de praktijk blijkt dat slachtoffers die afkomstig zijn uit West-Afrika zich vaak rustig bij hun lot neerleggen. Om deze tegenstrijdige visies beter te begrijpen is FairWork een onderzoeksproject gestart over cultureel religieuze denkkaders van slachtoffers van mensenhandel. Dit project wordt gefinancierd door het stichting het RC Maagdenhuis en Commissie PIN. Het onderzoeksproject wordt uitgevoerd door twee studenten van de Universiteit voor Humanistiek. Ze krijgen op het theoretische vlak begeleiding van dr. Laurens ten Kate van de Universiteit voor Humanistiek en van prof. dr. Rijk van Dijk vanuit het Afrika Studie Centrum. FairWork biedt de studenten praktische begeleiding en introduceert hen bij partners uit het werkveld om kennis te vergaren. Onderdeel van dit project is een studiemiddag voor professionals die we in december 2013 hebben georganiseerd. Laurens ten Kate en Rijk van Dijk hebben de rol van pinkstergemeenten in Afrika verklaard en toegelicht welke effect dit geloof heeft op West-Afrikaanse slachtoffers in Nederland. Ruim zestig professionals deden mee: hulpverleners, medewerkers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), politie en detentiepersoneel. Zij hebben met een andere blik naar lastige situaties met West-Afrikaanse slachtoffers gekeken. Eén van de hulpverleners zei na afloop: ‘Ik vond het een verfrissende bijeenkomst. Eerst krijg je vanuit de wetenschappelijke hoek kennis over je uitgegoten en daarna gingen we kijken wat je ermee kan in je praktijk. Ik had een paar keer een echte aha-erlebnis’.

Schaamte

“Omgaan met schaamte is sterk cultureel bepaald. In een zogenaamde schaamtecultuur is bijvoorbeeld de schuldvraag niet relevant. ‘Het is je overkomen’….. is dan ook geen handige zin in een gesprek met een slachtoffer uit zo’n cultuur. Hij voelt zich verantwoordelijk voor wat hem is overkomen, want God heeft er vast een bedoeling mee gehad. Er lijkt een soort berusting te zijn, die vanuit Westers perspectief moeilijk te begrijpen is”, VERTELT ROMAIKE ZUIDEMA, TRAINER BIJ FAIRWORK.

Vooruitblik Religie blijkt een thema te zijn dat erg leeft onder hulpverleners en waar nog veel over uitgezocht kan worden. Het project loopt tot mei 2014. We zijn van plan een tweedaagse training voor professionals te ontwikkelen. Daarnaast denken we met Afrika Studie Centrum en de Universiteit voor Humanistiek na over een mogelijk vervolg van dit project.

HOE VERGROOT FAIRWORK DE EXPERTISE VAN PROFESSIONALS? FairWork merkt een sterk groeiende behoefte bij (lokale) overheden, hulpverlening en opsporing aan kennis, advies en training over slachtoffers van mensenhandel. Vanuit onze praktijkervaring hebben wij sinds 1999 veel deskundigheid opgebouwd over het fenomeen mensenhandel en onze doelgroep: de achtergrond, specifieke problemen en behoeften van de slachtoffers. Praktische trainingen Deze kennis zet FairWork in voor de deskundigheidsbevordering van professionals die werken met (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel. In 2013 hebben we 575 mensen bereikt met onze trainingen, workshops en gastcolleges. Vrijwel alle opdrachtgevers hebben een vervolgverzoek voor samenwerking gedaan. Dat bevestigt dat we op de goede weg zijn.

Tip: kaders schetsen

‘It was a jungle’, vertelt een slachtoffer nadat ze uit de uitbuitingssituatie kwam. Geen idee wat ze van de wereld of iemand moest verwachten. ‘Help haar’ is onze tip. Dit doe je bijvoorbeeld door in je gesprek duidelijke kaders te schetsen. Bespreek ze met het (vermoedelijke) slachtoffer. ‘Ik ga je nu een paar vragen stellen om deze en deze reden. Het gesprek duurt 30 minuten en na afloop kan ik…’

De trainingen van FairWork leveren een belangrijke bijdrage aan de strijd tegen mensenhandel. Want trainen is meer dan een presentatie geven, het is doen en ervaren. En mensen leren vooral door iets in de praktijk toe te passen. We onderscheiden ons doordat we actuele praktijkkennis kunnen delen. We verwerken bijvoorbeeld vandaag (geanonimiseerd) in een training wat een slachtoffer gisteren tegen ons heeft gezegd. Perspectief Tijdens trainingen en voorlichtingen kijken we naar de wereld vanuit het perspectief van een slachtoffer van mensenhandel. Hoe denkt een slachtoffer? Wat vreest hij of zij? En hoe kun jij als professional daar mee omgaan? Alle bijeenkomsten worden op maat gemaakt voor de verschillende beroepsgroepen die we trainen, zoals hulpverleners, ambtenaren en medewerkers van politie en justitie.

Samenwerking Ouderwets zwart-wit-denken, daar doen we niet aan. We breken met het cliché over ‘harde’ overheidsdiensten, die weinig oog hebben voor slachtoffers van mensenhandel. En het beeld van naïeve hulpverleningsorganisaties (zoals FairWork) die kostte wat kost slachtoffers willen beschermen en niet realistisch te werk gaan, is ook achterhaald. Het is onze overtuiging dat gezamenlijkheid de beste manier is om effectief mensenhandel te bestrijden en uiteindelijk slachtoffers beter te helpen. Regelmatig verrast dit deelnemers positief: ‘’Kan ik misschien vrijwilligerswerk bij jullie doen?”


De onderwerpen van de trainingen van FairWork variëren van het herkennen van signalen, traumaproblematiek, zelfzorg, interculturele communicatie en gesprekstechnieken tot train-de-trainerprogramma’s. Wij verplaatsen ons in de situatie van professionals en geven duiding aan zaken waar zij in hun werk met slachtoffers van mensenhandel tegen aan lopen. We gebruiken zoveel mogelijk voorbeelden uit de werkpraktijk van de deelnemers.

13


“Mijn werkgever had beloofd een werkvergunning voor me te regelen, maar dat deed ze niet. Voor haar was het makkelijker dat ik illegaal was hier in Nederland. Dan kon ik geen kant op.”

14

©Fotografie: Martijn de Vries

Workshops in 2013 • Dienst Justitiële Inrichtingen 1 bijeenkomst - medewerkers vreemdelingenzaken: 20 deelnemers 4 bijeenkomsten - medische Dienst: 38 deelnemers • Dienst Terugkeer en Vertrek 7 bijeenkomsten – 115 deelnemers • Gemeenteambtenaren (bewustwordingsbijeenkomsten met het CCV en Stichting M.) 194 deelnemers waarvan 106 gemeenteambtenaren • Kerkgemeenten: 40 deelnemers Gastcolleges in 2013 • Clingendael: 20 deelnemers (Indonesische diplomaten) • Hogeschool van Amsterdam: 20 deelnemers Vooruitblik In 2014 gaan we onze trainingen en voorlichtingen verder uitbouwen. Centraal blijft staan: Wat zie je? En hoe kan een deelnemer die kennis gebruiken om beter slachtoffers te signaleren of mensen beter op te vangen? Begin 2014 willen we al onze activiteiten op het gebied van trainingen, voorlichting en lezingen samenbrengen onder de naam FairWork Academie - Meer leren over mensenhandel. Ook willen we in 2014 starten met een serie Masterclasses. Daarin koppelen we academische kennis aan de werkpraktijk van professionals die met slachtoffers werken. Docenten die een Masterclass geven, hoeven niet per sé veel kennis te hebben over mensenhandel. De link kunnen de toehoorders zelf goed maken; dat maakt het spannend en vernieuwend.

Stappenplan versus bochtenplan

In Nederland werken we graag met een stappenplan. Stap voor stap kom je dichter bij je doel. Voor een slachtoffer is dit helemaal niet zo logisch. Die zit vaak meer in een bochtenplan: een achtbaan waarvan je niet weet welke kant het opgaat. De ene dag kan iemand zijn uitbuitingsverhaal prima vertellen. De andere dag wordt hij opeens opgeslokt door zorgen over een zieke huisgenoot en trekt hij heel hard aan de noodrem. Hij is dan even niet beschikbaar om zijn verhaal te doen.

Gecertificeerd

FairWork is aangesloten bij de Nederlandse Orde van Beroepstrainers (NOBTRA) en het Centraal Register Kort Beroepsonderwijs (CRKBO).


RESULTATEN Trainingen in 2013 • IOM (signaleren, interculturele communicatie en looncompensatie): 2 bijeenkomsten, 20 deelnemers • Hulpverlening (interculturele communicatie, zelfzorg): 12 trainingen, 84 deelnemers • Train-de-trainer (inclusief proeve van bekwaamheid): 8 trainingen, 24 deelnemers

15

Mensenrechten en bedrijven

Het College voor de Rechten van de Mens organiseert in november 2013 het symposium ‘Mensenrechten, bedrijven en de strijd tegen hedendaagse slavernij’. FairWork heeft deelgenomen aan het symposium en ook een deel van de expositie Slavernij Vroeger en Nu getoond. Op deze bijeenkomst is de rol van bedrijven bij het bestrijden van hedendaagse slavernij vanuit diverse perspectieven belicht en bediscussieerd. Welke rol en verantwoordelijkheden leggen de mensenrechten op aan bedrijven, met name ten aanzien van hun toeleveringsketen? Wat kunnen bedrijven bereiken? En hoe kunnen ze bijdragen in de strijd tegen uitbuiting? En wat is de rol en verantwoordelijkheid van andere actoren, zoals de overheid, consumenten en non-gouvernementele organisaties?

“In mijn contract stond dat ik 8 uur per dag moest werken. In werkelijkheid moest ik 12 tot 16 uur werken om genoeg champignons te plukken. Ik werd betaald per kilo, niet per uur.”



16

HOE STIMULEERT FAIRWORK DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN WERKGEVERS? Bij moderne slavernij gaat het natuurlijk niet alleen om de slachtoffers, ook de werkgevers spelen een grote rol, en dan met name de uitbuitende werkgevers. Volgens FairWork zit de oplossing niet alleen in het ondersteunen van slachtoffers en het opsporen van daders, maar ook in het vergroten van de bewustwording onder werkgevers in het algemeen. Vakbeweging FairWork heeft in 2013 stappen gezet om deze werkgevers te bereiken. Allereerst via de vakbonden, die als sociale partner een belangrijke rol vervullen in het overleg met werkgevers. Werk en inkomen is hun deskundigheid en als er wetten en regels geschonden worden, onderhandelen zij over verbeteringen. De samenwerking met de vakbonden ligt in het doorspelen van signalen over en weer, en doorverwijzen van mogelijke slachtoffers over en weer. Met name in de land- en tuinbouw is het thema op de kaart gezet. Champignons Eén van de organisaties in de land- en tuinbouw waarmee FairWork regelmatig overlegt, is Fairproduce. Fairproduce voert een keurmerk in de paddenstoelensector, dat goed werkgeverschap en goede arbeidsomstandigheden als speerpunten heeft. FairWork heeft in 2013 verschillende signalen doorgespeeld aan Fairproduce, mede op basis daarvan hebben zij hun audits ingericht. Uitzendbureau FairWork signaleert in de uitzendbranche de meeste misstanden. Dat is de reden dat wij in 2013 ons vooral richten op deze sector. FairWork heeft tenminste 50 signalen doorgespeeld aan het Meldpunt Aanpak Malafide Uitzendbureaus (AMU) en aan de Stichting Naleving CAO voor uitzendkrachten (SNCU). Daarnaast wordt samengewerkt met ManpowerGroup, waarmee FairWork in Nederland een samenwerkingsovereenkomst heeft. Voorlichting aan de medewerkers van ManpowerGroup, inbedding in beleid en contacten met grote klanten over dit thema zijn de speerpunten van de samenwerking. In 2013 is een start gemaakt met het vergroten van de bewustwording van het personeel van ManpowerGroup. Vooruitblik In 2014 zal FairWork doorgaan op de ingeslagen weg. De samenwerking met vakbonden wordt intensiever, er zal concreet worden samengewerkt met FNV Bondgenoten om in de land- en tuinbouw arbeidsuitbuiting op te sporen en aan te pakken. Met de praktische kennis uit het veld worden ook werkgevers benaderd. In het najaar hoopt FairWork een bijeenkomst te organiseren voor werkgevers om hun verantwoordelijkheid in de aanpak van arbeidsuitbuiting te bespreken. Ook zijn we van plan een onderzoek te publiceren over de drijfveren van uitbuiters.

HOE BEÏNVLOEDT FAIRWORK BELEID OP HET GEBIED VAN MODERNE SLAVERNIJ? Voor FairWork is het belangrijk om knelpunten die gesignaleerd worden in het dagelijkse werk door te spelen naar beleidsmakers en politiek. Als landelijke organisatie kan FairWork signalen vanuit het veld oppakken en doorspelen. De deelname aan het Interdepartementaal Overleg Mensenhandel is een belangrijk podium hiervoor. De diverse betrokken ministeries zijn bij dit overleg aanwezig. Ook het reguliere overleg met het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is een kanaal om knelpunten onder de aandacht te brengen van beleidsmakers. Politiek In 2013 richt FairWork zich met name op het thema compensatie van slachtoffers van mensenhandel. Naar aanleiding van ons rapport daarover zijn kamervragen gesteld aan staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie. Dit zal in 2014 verder worden opgevolgd. Op basis van informatie van FairWork is door Tweede Kamerleden ook gewerkt aan het thema arbeidsuitbuiting in de land- en tuinbouw. Dit blijft een speerpunt in 2014. Strategisch overleg FairWork is initiatiefnemer en lid van het strategisch overleg hulpverlening aan slachtoffers van mensenhandel, waarin 10 landelijke en regionale organisaties vertegenwoordigd zijn. Doel is om gezamenlijke knelpunten te signaleren en voorstellen te doen voor oplossingen richting politiek. In 2013 komen diverse thema’s aan de orde, zoals de problemen rond aangifte en bedenktijd voor slachtoffers, minderjarige slachtoffers, beperkte aandacht voor arbeidsuitbuiting en de ontwikkelingen rondom misbruik van de B8-regeling en de pilot kansloze aangiftes. In juni 2013 is een afvaardiging van dit overleg aanwezig tijdens een bezoek van GRETA, de evaluatiecommissie van het Verdrag van de Raad van Europa over mensenhandel. Ook aan hen zijn diverse knelpunten voorgelegd. In 2014 blijft dit overleg knelpunten onder de aandacht brengen.

FairWork is onderdeel van het in 2013 opgerichte EU Civil Society Platform against Trafficking in Human Beings. Tijdens twee bijeenkomsten in Brussel heeft FairWork de belangen van slachtoffers van arbeidsuitbuiting verdedigd en aandacht gevraagd voor dit thema. In 2014 worden weer twee bijeenkomsten georganiseerd en ook daar zal FairWork aanwezig zijn. Daarnaast wordt een online platform gecreëerd voor uitwisseling van informatie en ervaringen.


Wereldwijd Op internationaal niveau werkt FairWork samen met La Strada International en Global Alliance Against Traffic in Women (GAATW). Sandra Claassen, directeur van FairWork, is lid van het internationaal bestuur van GAATW namens de Europese lidorganisaties. In dat kader nemen we in 2013 deel aan een congres over mensenhandel in Colombia en een strategische bijeenkomst in Thailand over rechten van slachtoffers. In de loop van 2014 zal Sandra Claassen aftreden als bestuurslid, maar wel actief betrokken zijn bij de organisatie van het Internationale Ledencongres en het 20-jarig bestaan in september 2014.

17


FairWork leverde informatie over de Nederlandse situatie op het gebied van arbeidsuitbuiting voor het jaarlijkse TIP rapport van de Verenigde Staten. Twee medewerkers van de ambassade van de VS in Nederland bezochten FairWork om meer te weten te komen over de knelpunten in de praktijk.

18

HOE VERGROOT FAIRWORK DE BEWUSTWORDING VAN HET PUBLIEK? FairWork voert campagnes waarin we slachtoffers van mensenhandel een stem geven, zodat hun verhaal over moderne slavernij voor een groot publiek zichtbaar is. Want samen kunnen we een vuist maken tegen deze misdaad. Expositie Slavernij Vroeger en Nu FairWork presenteert in 2013 een gratis toegankelijke openlucht expositie over slavernij vroeger en nu. Met de expositie wil FairWork het slavernijverleden en hedendaagse vormen van slavernij onder de aandacht brengen van een groot publiek. De expositie heeft in juni, juli en augustus op het Stoperaplein en het Museumplein in Amsterdam gestaan. De Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan verzorgde de feestelijke opening. De expositie combineert beelden en teksten van slachtoffers van trans-Atlantische slavernij en moderne slavernij. De Stichting Herdenking Slavernijverleden 2013 heeft de expositie financieel mogelijk gemaakt. De inhoud is tot stand gekomen via een samenwerking tussen FairWork, fotograaf Martijn de Vries en Carla Boos, eindredacteur van de NTR tv-serie en het boek De Slavernij (2011). De historische materialen zijn ter beschikking gesteld door KITLV, Buku Bibliotheca Surinamica en de Amerikaanse Library of Congres. In de zeven weken dat de expositie te zien was, hebben we bijna 30.000 mensen bereikt. Ook hebben we 12 mensen die de expositie aandachtig hebben bekeken kort geïnterviewd. Zij waren positief over de expositie en gaven aan van plan te zijn andere mensen in hun omgeving aan te raden de expositie te bezoeken.


De expositie is (blijvend) gratis online te zien op Pinterest. In 2014 zal de expositie in andere steden in Nederland te zien zijn, bijvoorbeeld in Middelburg tijdens de herdenking van 200 jaar afschaffing van de slavenhandel.

19

The price of freedom

This is my so-called debt, 50,000 euros. How can I ever get free?

[De prijs van vrijheid - Dit is mijn zogenaamde schuld, 50.000 euro. Hoe kan ik ooit vrij zijn?]

Moderne slavernij in Nederland

Behind closed doors

24/7 taking care of the household and children. Never allowed to go out. I was their slave.


[Achter gesloten deuren - 24 uur per dag zorgde ik voor het huishouden en de kinderen. Ik mocht niet naar buiten. Ik was hun slaaf.]

20

Expositie Bought and Sold: voices of human trafficking • Jongerenorganisatie Hi5 benadert FairWork in 2013 om samen mensenhandel zichtbaar te maken. “Als meer mensen dit probleem kennen, zullen ze het ook herkennen en kunnen we met elkaar zorgen dat moderne slavernij wordt aangepakt.” Bij de feestelijke opening van de expositie verzorgen vertegenwoordigers van FairWork en Samen Sterk inhoudelijke inleidingen. • Op 18 oktober 2013 (Europese Dag tegen Mensenhandel) organiseren studenten van de Haagse Hotelschool het evenement ‘Unlock with art’. Tijdens deze avond wordt onder andere een deel van de expositie van FairWork getoond.

8 uur overwerken

“Op 22 maart hebben we heerlijk 8 uur overgewerkt in eetlokaal Moes. Van 18.00 tot 02.00 uur zijn we in vijf teams aan de haal gegaan met communicatieve vragen van vijf goede doelen. Ons team zette zich in voor FairWork. Om meer bekendheid te geven aan moderne slavernij in Nederland willen wij ‘iets’ maken wat in grove lijnen uitlegt wat moderne slavernij is en dat makkelijk gedeeld kan worden op sociale media. We komen onder andere uit op een ‘flowchart’ waarmee je kunt bepalen of jij onder moderne slavernij valt,” ALDUS TEAMCAPTAIN PRISCILLA HARING.

Platform

FairWork heeft zich in 2013 aangesloten bij het nieuwe nationale platform ‘Stop Moderne Slavernij’. Idee is om de samenwerking tussen anti-mensenhandelorgani saties in Nederland te stimuleren om zo moderne slavernij te beëindigen. De website www.stopmoderneslavernij.nl wordt in november 2013 gelanceerd.

Goot 500


Een lijst met 500 wereldburgers die werkelijk het verschil maken, die de wereld eerlijker hebben gemaakt, anders rijk zijn, ongelooflijke verhalen hebben en die inspireren om recht te brengen. Dat is de Goot 500. FairWork-directeur Sandra Claassen staat in 2013 in de lijst! http://goot500.nl/event/

21

On The Ground Reporter

FairWork werkt in 2013 mee aan de nieuwste editie van een serie games voor het onderwijs: On The Ground Reporter the Netherlands. Een interactieve documentairegame bedoeld voor het MBO-vak Burgerschap. In de game stap je voor een paar uur in de schoenen van een journalist. Je wordt door Annechien Steenhuizen (presentatrice NOS Journaal) als radio-reporter erop uit gestuurd reportages te maken over de thema’s migratie, veiligheid en emancipatie. FairWork levert informatie aan over Poolse arbeidsmigranten en misstanden die zij ervaren in Nederland. Media FairWork heeft in 2013 ruime aandacht gekregen in de media. We vertelden ons verhaal op landelijke radio en tv, in landelijke en regionale kranten. Knipseldienst Euroclip berekent voor ons de mediawaarde van de aandacht in de geschreven pers (het bedrag dat betaald zou moeten worden als het geen free publicity maar een advertentie was). In 2013 was dat € 350.000. Voor radio en tv is deze informatie helaas niet beschikbaar.

Congres


In 2013 organiseert Centre for the Humanities (Universiteit Utrecht) het congres The Colonial Legacy of the Treaty of Utrecht over slavernij en koloniaal verleden. Het programma verbindt verleden, heden en toekomst met elkaar en besteedt nadrukkelijk aandacht aan mensenhandel en slavernij vandaag de dag. Tijdens een speciale publiekslezing treden Kevin Bales (Amerikaanse hoogleraar op het gebied van moderne slavernij en tevens oprichter van een moderne afschaffingsbeweging in Amerika) en Sandra Claassen (directeur van FairWork) op.

22

FairWork heeft in 2013 ruim 2 miljoen mensen bereikt. We baseren dit op de kijken luistercijfers van de radio- en tv-programma’s die aandacht aan ons werk hebben besteed. Daarbij tellen we de oplages van de artikelen in de geschreven pers op. Social media FairWork is actief op social media. We informeren onze volgers over het thema moderne slavernij en onze activiteiten. Eind 2013 hadden wij op Twitter 1170 volgers, op Facebook 802 vrienden en 59 professionals zijn lid van onze LinkedIn-groep. Onze filmpjes op YouTube worden goed bekeken: samen hebben ze ruim 3500 hits. E-mailnieuwsbrief FairWork heeft in 2013 7 e-mailnieuwsbrieven verstuurd. Eind 2013 waren er 215 mensen geabonneerd op de nieuwsbrief. Vooruitblik Voor veel mensen is mensenhandel een abstract begrip. Mensen zijn zich er niet van bewust dat ze als consument keuzes maken, en zo uitbuiting kunnen bevorderen of tegengaan. Hier is een wereld te winnen in de strijd tegen mensenhandel. FairWork wil moderne slavernij de wereld uit! Via een campagne, schakelen we het publiek in om een einde te maken aan moderne slavernij in Nederland. We zijn van plan publieksacties te ontwikkelen en die op straat en online uitvoeren. We willen de maatschappij stimuleren een vuist te maken tegen mensenhandel.

“De hele dag kreeg ik van mijn bazin te horen dat ik niets goed deed. Na een tijdje geloofde ik het zelf.”



23

FINANCIËN IN 2013 In 2013 ging het uitstekend met de inhoudelijke koers en de verschillende projecten van FairWork. Het was echter een uitdaging om nieuwe financieringsstromen voor de organisatie aan te boren. Gelukkig is in de tweede helft van 2013 voldoende geld gevonden om het voortbestaan van de organisatie de komende jaren te waarborgen. Wij zijn met name het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegen heid en de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen dankbaar voor hun steun bij de fondsenwerving voor FairWork in 2013. Op 1 december 2013 is het nieuwe project Zicht op arbeidsuitbuiting gestart, waarin mogelijke slachtoffers van arbeidsuitbuiting opgespoord, geïnformeerd en begeleid worden met behulp van vrijwillige cultural mediators. Met deze financiering is het grootste deel van de vaste kosten voor 2014 en 2015 gedekt. Beleid FairWork is nog steeds afhankelijk van projectfinanciering. Helaas kunnen algemene kosten niet uit projecten betaald worden. Daarom zet FairWork in op het diversificeren van de inkomstenbronnen, met verkoop van trainingen aan de ene kant, en donaties en giften aan de andere kant. In 2013 is een grote stap gezet om dat te bereiken. Professionals die in hun dagelijks werk in aanraking komen met slachtoffers van mensenhandel hebben veel trainingen afgenomen. Ook hebben we een mooi bedrag aan donaties en giften ontvangen, met name via benefietacties. In 2014 zet FairWork dit beleid voort. Geen bezwaar en Algemeen Nut FairWork is in het bezit van de Verklaring van geen bezwaar van het Centraal Bureau Fondsenwerving. In 2013 werd de verklaring opnieuw voor 18 maanden afgegeven en deze is geldig tot juni 2015. Verder zijn we door de belastingdienst aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) en voldoen we aan de regelgeving op dit gebied.


24

Benefietacties

Tracy Clark zwemt op 1 september 2013 het Kanaal over: geteisterd door windkracht 6, golven van twee meter hoog en zeeziekte legt ze 39 kilometer af in 12 uur en 46 minuten. Ze haalt daarmee € 7.800 op, waarvan € 2.600 voor FairWork. Bedankt voor je inzet,Tracy! Laatste nieuws over Tracy: ze is in training voor een nieuwe oversteek elders in de wereld in 2014.

Rotary Amsterdam Arena organiseert in juni 2013 een benefietconcert voor FairWork in samenwerking met Stichting Julius leeft! De voorstelling ‘Hoe duur was de suiker in concert’ besteedde niet alleen aandacht aan de rol van Nederland in de historische slavernij, maar stond ook stil bij de vraag hoe de mensenhandel nu wordt bestreden. Met onder andere Noraly Beyer, Gerda Havertong en Manoushka Zeegelaar Breeveld. De opbrengst was € 5.970 euro en dit prachtige bedrag is verdubbeld door Cordaid. Hartelijk bedankt allen!

Benefietconcert We hebben de voetjes los gegooid op het salsabenefietconcert Duende in februari 2013. In het Amsterdamse Werkteater genoten we van een DJ en optredens van top-salsabands Trio Los Dos en Las Chicas del Barrio (y un chico). Ook wie nog nooit salsa gedanst heeft, kan op deze avond aan zijn of haar trekken komen, want salsales is inbegrepen! De opbrengst van de avond is voor FairWork, een prachtig bedrag van €1.176. Hartelijk bedankt, Jacintha en Rosalyn voor de organisatie van deze avond!

Duende Passion, art and salsa Datum:

Zaterdag 9 februari 2013

Tijd:

Vanaf 20:00 tot 01:00

Locatie:

Werkteater Oostenburgergracht 75

Programma: Salsa les Las Chicas Del Barrio (y un chico) Septeto Trio Los Dos Goede doel: Fairwork Publicatie Datum cm2

Prijs: €7,50 in de voorverkoop en €10 aan de deur : Baarnsche Courant Regio : Baarn : 1 feb 2013 Pagina :5 Kaartjes in de voorverkoop zijn verkrijgbaar door €7,50 over te Frequentie : week_mawovr : 440 maken op het rekeningnummer Advertentiewaarde € 550,00 : 7.250 van: Benefietconcert Duende: Oplage 45.22.53.713 Stuur daarna een mail naar: [email protected] vermeld daarin uw naam/namen. Wij sturen u dan een e-mail met een bevestiging, print deze e-mail uit als toegangsbewijs. Wij zullen uw naam ook op een lijst zetten voor extra zekerheid.

Zontaclub ‘t Gooi organiseert in februari 2013 een unieke historische middag, waarvan de opbrengst (€ 3.065) ten goede komt aan FairWork. Schrijfster Thera Coppens en de pianiste/zangeres Paula Bär-Giese bieden in het witte kerkje in Baarn een prachtig programma over Sophie van Weimar, een prinses van Oranje in Duitsland. FairWork bedankt Zontaclub ‘t Gooi voor de prettige samenwerking de afgelopen twee jaar! Ook een benefietactie organiseren voor FairWork? Neem contact met ons op via [email protected] of 020 – 760 08 09.


Voor meer informatie: www.cartesiuslyceum.info/salsa

25

Bedrijven die het werk van FairWork steunen: Rijser Grafische Communicatie ManpowerGroup Insiders Pay for People FairWork heeft regelmatig hulp van professionele tolken en vertalers nodig: Translators without Borders subReal Translations Raad voor Rechtsbijstand


Fondsen die het werk van FairWork steunen: Achmea Foundation Commissie PIN Cordaid Europees Terugkeer Fonds Fonds Slachtofferhulp Humanitas Ministerie Sociale Zaken en Werkgelegenheid Rabobank Foundation Stichting Herdenking Slavernijverleden 2013 Stichting Kinderpostzegels Nederland Stichting het RC Maagdenhuis

26

Balans per 31 december 2013 na resultaatbestemming

31 december 2013 31 december 2012

ACTIVA € € € € Vorderingen 107.104 109.417 107.104 109.417 Liquide middelen 206.017 177.752 206.017 177.752 Totaal Activa 313.121 287.169 PASSIVA Reserves Algemene reserve 953 12.182 Bestemmingsreserve

29.966 32.677

30.919 Kortlopende schulden 282.202 242.310 Totaal Passiva

44.859

282.202 242.310 313.121 287.169


27

Staat van baten en lasten (*) Realisatie Begroting Realisatie 2013 2013 2012 BATEN € € € Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden Subsidies overheden Rentebaten en baten uit beleggingen Overige baten

180.050 57.325 66.387 353 91.290

199.165 167.950 78.566 - 163.880

257.715 533.210 31.250 65.756

Totaal baten 395.405 609.561 887.931

LASTEN Besteed aan inhoudelijke pijlers Pijler A: Bewustwording 40.901 60.000 113.046 Pijler B: Deskundigheidsbevordering 68.303 94.880 88.984 Pijler C: Hulpverlening en signalering 244.533 362.325 510.124 Subtotaal 353.737 517.205 712.154 Wervingskosten Eigen fondsenwerving 3.738 2.695 30.695 Acties derden 3.738 1.650 5.397 Subsidies 5.056 2.550 15.690 Overige baten 2.180 3.100 979 Subtotaal 14.712 Beheer en Administratie kosten 40.896

9.995

52.761

54.747

78.157

Totaal Lasten

409.345

581.947

843.072

Resultaat

-13.940

27.614

44.859


28

Mutaties Onttrekking bestemmingsfondsen 2012 Resultaat na mutaties Toevoeging aan bestemmingsfondsen

2.711

-

-

-11.229 -

27.614 -

44.859

Toevoeging / onttrekking aan algemene reserve

-11.229

27.614

(*) De ter vergelijking opgenomen cijfers hebben betrekking op een verlengd eerste boekjaar van 3 februari 2011 tot en met 31 december 2012.

32.677 12.182

40.901 68.303 244.533 3.738 3.738 5.056


Totale baten 395.405 Totaal besteed aan inhoudelijke pijlers 353.736 Totaal besteed aan pijlers in % van totale baten 89,46% Wervingskosten fondsenwerving in % ten opzichte van baten fondsenwerving Totale baten uit eigen fondsenwerving 180.050 Totale wervingskosten uit eigen fondsenwerving 3.738 Totale wervingskosten in % van baten uit eigen fondsenwerving 2,08%

Procentuele verhouding tussen bestedingen en totaal ontvangen baten

Totaal

0 2.180 40.896 409.345

Publiciteit en communicatie 4.058 2.294 137 137 192 84 593 7.495 Personeelskosten 18.360 63.933 189.630 2.643 2.643 3.523 1.521 29.072 311.325 Huisvestingskosten 2.160 2.213 15.627 20.000 Kantoor- en algemene kosten 16.323 2.157 36.982 958 958 1.341 575 11.231 70.525 Afschrijving en rente 0

Lasten Pijler A Pijler B Pijler C Eigen Acties Subsidies Beleg- Overige fondsen- derden gingen baten werving

Bestemming Doelstelling Werving baten Beheer en Totaal administratie 2013

TOELICHTING LASTENVERDELING SPECIFICATIE EN VERDELING KOSTEN NAAR BESTEMMING

29

“Ik zag de hele dag klanten in de winkel, maar durfde niets tegen ze te zeggen. Niemand zag dat ik als slaaf behandeld werd.”



31

@ Martijn de Vries

Postbus 15539 1001 NA Amsterdam T 020 760 08 09 E [email protected] www.fairwork.nu Rekeningnummer: NL54TRIO0198440405

Dit drukwerk is mede mogelijk gemaakt door Rijser Grafische Communicatie

MODERNE SLAVERNIJ, DICHTERBIJ DAN JE DENKT

Martijn de V JAARVERSLAG 2013

Recommend Documents