MARTELEN IS MENSENWERK

Educatief pakket van Amnesty International Vlaanderen vzw • Kerkstraat 156 - 2060 Antwerpen - info: 03/271.16.16

E D U C A T I E

MARTELEN IS MENSENWERK

VOOR KINDEREN VANAF 10 JAAR Inhoud: Plagen en pesten "Gepest", een gedicht van André Sollie Ooit gepest? (een enquête) 2 verhalen over pesten Spelletjes met dieren Marteling en Amnesty International Een woordspel met Griekse letters Voor de leerkracht

p1 p2 p3 p4 p5 p6 p7 p8

1

"Steek" in de juiste doos. Hieronder vind je 10 woorden en woordgroepjes. Hebben die te maken met plagen of met pesten? Steek de cijfertjes in de plaag- of de pestdoos.

1. Altijd hetzelfde slachtoffer 2. Een enkele keer 3. Hinderen 4. Kwellen 5. Lastig vallen 6. Met een groepje 7. Mikpunt is dan weer de een, dan weer de ander 8. Met de regelmaat van een klok 9. Treiteren 10. Voor de grap

PLAAGdoos

PESTdoos

Lesmateriaal voor de basisschool bij de Schrijf-ze-VRIJdag 2000 Marc Van de maele – Amnesty International

2

Gepest Tegen 't raam van de veranda Met mijn neus, mijn wangen nat. Wéér gepest op school. Eerst Johan Dan de hele klas zowat. Ik was boos, wat zeg ik, woedend! Maar ik zei niks. Kon ik maar! En weer thuis, toen dacht ik stiekem: Kreng! En pestkop! Leugenaar! Ik kijk zomaar wat de tuin in. Kouwe biefstuk op m'n bord. Ja, hier sta ik dan, zo droevig Dat het bijna prettig wordt. Van: André Sollie Uit: "Soms, dan heb ik flink de pest in" – Houtekiet

Opdrachtjes bij het gedicht 1. Welke woorden of woordgroepjes uit de "pestdoos" horen bij dit gedicht? …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... 2. Hoe voelt het slachtoffer zich? …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... 3. Snap je dat laatste zinnetje: "zo droevig, dat het bijna prettig wordt" ? …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………...


3 Ooit gepest ? 1. Ben jij ooit gepest? Nooit Regelmatig Vaak 2. Waar ben je gepest? Nergens Op de speelplaats In de gang In de klas In de gymzaal Op weg van/naar de school 3. Wat voel je als slachtoffer van pesterijen, denk je? Zet een kruisje bij de gevoelens die volgens jou een belangrijke rol spelen. Onzeker Gespannen Treurig Angstig Woedend Bitter Bezorgd Wanhopig Eenzaam Vol zelfmedelijden Machteloos 4. Waarom gaat een jongen of een meisje andere kinderen pesten, denk je? Zet een kruisje bij alle goede antwoorden. Hij (of zij) houdt ervan andere kinderen letterlijk of figuurlijk pijn te doen. Hij (of zij) pest om zelf niet gepest te worden. De aanval is de beste verdediging. Hij (of zij) volgt blindelings de bevelen op van de leider van het groepje. Hij (of zij) voelt zich in feite erg onzeker, maar hoopt door te pesten de indruk te wekken sterk en zelfzeker te zijn. Hij (of zij) …………………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………………………….


4 2 verhalen over pesten: Lien

Sietse

Lien is jarig. Op vraag van de juffrouw zingt heel de klas "Happy Birthday". Lien deelt de mandarijntjes uit die ze naar school heeft meegebracht. Op de speelplaats staat het groepje van Karen. Ze roepen dat Lien moet komen. Zij moet voor hen een plastic zak gaan weggooien in de vuilbak op de speelplaats. Wanneer Lien het deksel van de vuilbak optilt, ziet ze een berg verpletterde mandarijntjes liggen

Sietse was ballenjongen. Daar kon hij voor gebruikt worden. Rob en de andere sportieve jongens sloegen ballen zo hard ze konden zo dicht mogelijk achter het net op de vloer. Sietse holde achter de ballen aan en rolde ze terug. Hij leek het nog leuk te vinden ook. Tot hij een bal zo onverwacht hard tegen de zijkant van zijn onderbeen kreeg, dat hij viel. Dat was voor Rob en de anderen het sein om Sietse met gerichte ballen te bekogelen. Ze veroverden ook de andere ballen in de zaal en sloegen ze hard naar Sietse. Die had geen kans gezien om op te staan. Hij was op zijn knieën blijven zitten. Hij hield zijn armen beschermend voor zijn hoofd. Verder deed hij niets. De jongens juichten als ze een voltreffer plaatsten.

Uit: "Prettige dag gehad?", videofilm uit "Pesten op school" – een actieprogramma - R.U.G.

Uit: "Hadden we er maar wat van gezegd" van Jan de Zanger – Leopold

Zowel Lien als Sietse worden op een wrede manier gepest. Toch gaan de pesters van Sietse nog een stapje verder. Wat is dat stapje verder? ………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………


5 Spelletjes met dieren Wanneer begon het martelen? Ik draaide mijn hamster geregeld op zijn rug en pinde hem dan vast met een vinger over zijn buik, terwijl hij als een bezetene probeerde om zich los te worstelen. Ik bootste een roofvogel na door mijn hand een halve meter boven hem te houden als een klauw, terwijl hij verstard wegdook in een hoekje. Ik sloot hem op in de kom van mijn handen zodat er amper nog lucht bij kon en maakte dan langzaam een spleet tussen mijn duim en vinger – niet genoeg voor hem op zich te bevrijden, maar genoeg om er met een wurgende krachtinspanning zijn kopje door te wringen. Op een keer deed ik onze ovendeur open… Uit: “Vederbal” van Graham Swift – De Bezige Bij

Van alle door Gaia1 gefilmde beelden over de dierenmishandeling in slachthuizen blijft dat ene door mijn hoofd spoken. Het beeld van die blonde jongen – 12, 13 jaar? – die zijn stok laat neerkomen op een kalf dat – uitgeput, ziek? – op de grond blijft liggen. De blonde jongen slaat niet één keer, maar herhaaldelijk. Het gebeurt niet in een moment van grote opschudding, nee, hij blijft er schijnbaar kalm en gevoelloos onder. 1. Gaia (Global Action in the Interest of Animals) is een actiegroep die begaan is met de rechten van dieren. Uit: “De blonde jongen en het zieke kalf” van Hilde Sabbe in De Morgen

Sommige kinderen vinden het leuk om vleugeltjes en pootjes bij insecten uit te trekken. Of om hun hond, kat of hamster met opzet pijn te doen. Waarom zouden ze dat doen, denk je? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… Lesmateriaal voor de basisschool bij de Schrijf-ze-VRIJdag 2000 Marc Van de maele – Amnesty International

6

Marteling: de ene volwassene pijnigt de andere

Het slachtoffer: De “beulen”: Waar: Waarom:

Wat:

Juan Manuel Garcia Alarcia Elektricien – 25 jaar Spaanse politie-agenten In Spanje De politie wilde weten of Juan informatie had doorgegeven aan de Baskische terreurbeweging ETA. (Baskenland is een deel van Spanje, de ETA wil Baskenland los van Spanje) Juan werd geslagen op zijn hoofd en zijn lichaam. Zijn vingers werden verdraaid.

Amnesty International strijdt tegen marteling Ontstaan De Britse advocaat Peter Benenson is de stichter van Amnesty International. Op een dag, in november 1960, zat hij in de Londense metro de krant te lezen. Zijn blik viel op een klein artikel: 2 Portugese studenten waren tot 7 jaar gevangenisstraf veroordeeld. Gewoon omdat ze het aangedurfd hadden in een café rechtop te staan en te drinken op de vrijheid. Portugal werd toen bestuurd door een dictator. Hij startte een actie om die studenten te helpen. Hij kwam op het idee om de verantwoordelijke regeringsleiders te bestoken met protestbrieven. Marteling Marteling is wreed, onmenselijk en vernederend. Mensen, die worden gemarteld, zeggen soms dingen die niet waar zijn. Zij bekennen soms feiten, die zij niet gedaan hebben. Enkel en alleen om niet meer gemarteld te worden. Amnesty International verzet zich tegen elke wrede behandeling van mensen. Lesmateriaal voor de basisschool bij de Schrijf-ze-VRIJdag 2000 Marc Van de maele – Amnesty International

7

Woordspel met Griekse letters

De eerste teksten over marteling in het westen zijn terug te vinden in het oude Griekenland. Marteling werd daar vooral gebruikt om van een beschuldigde een bekentenis af te dwingen. Vandaar dit woordspel met Griekse letters. Succes!

H e

λ

π

A µ

H e

i i

ν

ν

A

z

i

j

z

i

j

τ e γ e ν e e

ν

e

σ

τ

e σ

τ

y y

ρ

µ a ρ τ e λ a e

i

j

i

j

i i

ν γ

δ

δ=d γ=g λ=l µ=m ν=n π=p ρ=r σ=s τ=t


8

Bedoeling Met dit lesmateriaal willen we het thema “martelen” bespreekbaar maken bij kinderen vanaf 10 jaar. Het onderdeel “martelen” wordt summier en erg selectief behandeld, gezien de leeftijd van de kinderen. Er wordt lang stilgestaan bij de eigen leefwereld van de kinderen. Een (lange) weg wordt afgelegd: van het verschil tussen plagen en pesten, over de motieven van de pester, via pesten met geweld naar marteling en de reacties daarop van Amnesty International. Boeiend is het om aan te stippen dat de mogelijke motieven van de jonge pester in feite niet veel verschillen van die van de volwassen beul. Die martelt omdat Hij geniet van de pijn van anderen. Hij is dus een sadist. Hij bedreigd wordt. Het is martelen of gemarteld worden. Hij de bevelen van hogerhand blindelings opvolgt. “Befehl ist Befehl.” Hij in feite een negatief zelfbeeld heeft. Door macht te gebruiken wil hij een “sterke” indruk maken. Opbouw van de lessen 1. Eerst moet er een onderscheid gemaakt worden tussen “plagen” en “pesten”. Dat onderscheid is niet altijd zo eenduidig. Dat onderdeeltje vraagt waarschijnlijk wel wat extra begeleiding van de leerkracht, zeker als er individueel gewerkt wordt. PLAAGdoos: een enkele keer, hinderen, lastig vallen, mikpunt is dan weer de een, dan weer de ander, voor de grap. PESTdoos: altijd hetzelfde slachtoffer, kwellen, met een groepje, met de regelmaat van een klok, treiteren. 2. Het gedicht van André Sollie wordt hier gebruikt als toepassing op het vorige onderdeel. Wéér gepest = altijd hetzelfde slachtoffer, met de regelmaat van een klok Eerst Johan, dan de hele klas zowat = met een groepje.(= antwoord op vraag 1) Tegelijkertijd geeft het gedicht de leerlingen ook de kans zich in te leven in de wereld van het slachtoffer. De gepeste jongen huilt (wangen nat). Hij is woedend, maar het is een opgekropte woede: op het moment van de pesterijen kon hij niets uitbrengen. Hij heeft geen eetlust (kouwe biefstuk) en koestert z'n verdriet. (= het antwoord op vraag 2 en 3) 3. In “Ooit gepest?” krijgen de leerlingen de kans om zich (anoniem) uit te spreken over hun eigen situatie. De leerlingen, die willen, kunnen over hun ervaringen vertellen. De leerkracht zorgt voor de verwerking van de enquête en geeft de resultaten. Die worden klassikaal besproken.


9 4. Door de 2 verhalen over pesten te vergelijken ontdekken de leerlingen het onderscheid tussen psychisch en fysisch pesten. Zonder het effect van psychische pesterijen te onderschatten lijkt me gebruik van fysisch geweld toch wel weer een stapje verder. 5. Spelletjes met dieren geeft de leerlingen de kans om na te denken/zich uit te spreken over het waarom van soms gruwelijk pestgedrag van kinderen ten opzichte van dieren. Nieuwsgierigheid speelt zeker een rol, maar ook genieten van macht, eigen onlustgevoelens afreageren op een machteloze partij en indruk maken op zichzelf of anderen (Ik durf dat!). 6. Bladzijde 6 is een informatieblad. Een "case" wordt belicht en wat informatie over Amnesty naar voren geschoven. Voor de case is gekozen voor een dossier van dichtbij (West-Europa) waarin marteling voorkomt in een niet al te brutale vorm. Bij dat infoblad hoort een woordspelletje.


MARTELEN IS MENSENWERK

Recommend Documents