MARTELEN IS GEEN SPEL

MARTELEN IS GEEN SPEL OEZBEKISTAN

MAROKKO

MEXICO

NIGERIA

FILIPIJNEN

MARTELEN IS GEEN SPEL AANTAL SPELERS Een spelleider, en minimaal 2 tot maximaal 5 spelers. Totaal dus 3 – 6 mensen die aan het spel mee kunnen doen. DOELGROEP Leerlingen van 14 tot 18 jaar en volwassenen. DOELEN 1) L eerlingen zijn in staat uit te leggen dat martelen een schending is van de mensenrechten. 2) Leerlingen zijn in staat uit te leggen dat martelen in verschillende landen een actuele mensenrechtenschending is. 3) Leerlingen zijn in staat te verwoorden dat martelen het onmenselijk behandelen van mensen is. Als gevolg daarvan leidt martelen tot het ‘ontmenselijken’ van de slachtoffers. Zij verliezen hun menselijke waardigheid (human dignity). 4) De leerlingen kunnen het verhaal (door)vertellen van ten minste twee gewone burgers (de vijf verhalen) die slachtoffer zijn geworden van marteling. 5) De leerlingen zijn bereid actie te voeren tegen martelen.

THEMA Martelen, dat valt onder de burger- en politieke mensenrechten.

MATERIALEN • Deze handleiding/speluitleg, waarin de volgende onderdelen zijn opgenomen: - Speluitleg - 5 spelpoppen, in 5 kleuren. Dit zijn de poppetjes die symbool staan voor de slachtoffers van marteling. De spelers knippen deze zelf uit en zetten ze op hun plek. - 5 pagina’s met MartelMomenten. Elke speler krijgt 1 pagina met daarop 6 kaartjes, waarop in episodes over een martelmoment wordt verteld. De kaartjes zijn in dezelfde kleur als het spelpoppetje waarmee hij/zij speelt. De spelleider knipt deze uit en legt ze op het spelbord. - 3 2 vragen over FolterFeiten. De spelleider stelt de vraag en geeft na afloop aan welk antwoord het juiste was. - 5 Dignity-foto’s. Deze foto’s verbeelden de Human Dignity (of de menselijke waardigheid.) Voor iedere speler is er een kaart (A5-formaat), die tevens de inzet van het spel vormt.

- 5 verhalen van slachtoffers van marteling. Bewaar deze tot het spel gespeeld is. Na afloop leest de spelleider (of de spelers) de spelers deze verhalen voor. Hiermee krijgen de unisex spelpoppetjes een gezicht, een naam en een identiteit. Martelen is geen spel, maar overkomt gewone mensen, op een gewone dag… - H et spelbord, print het uit op 6 A4’tjes en plak de onderdelen aan elkaar zodat het een groot spelbord wordt. • Lijm of plakband, zelf meebrengen. • Dobbelsteen, zelf meebrengen.

Via www.amnestyopschool.nl heb je toegang tot de volgende informatie: - Het Amnesty-rapport over martelen Torture in 2014 - 30 years of broken promises. - Een filmpje over Shahin (17 jaar, Azerbeidzjan, gemarteld). - Een filmpje over Claudia Medina (31 jaar, Mexico, gemarteld). - De bedankbrief van Moses Akatugba. - Actuele acties. - De mogelijkheid om je aan te melden voor het Jongeren Actie Netwerk. Als lid van dit netwerk krijg je om de drie weken een actie per e-mail toegestuurd. Met jouw brief of handtekening protesteer je tegen de onrechtvaardige behandeling van vaak jonge mensen. Het duurt vijf minuten en kost niets.

Amnesty International Programma Educatie Postbus 1968 1000 BZ Amsterdam [email protected] www.amnestyopschool.nl

2

SPELUITLEG

VOORAF - Bij voorkeur worden alle kaartjes uitgeknipt door iemand die niet meespeelt, bijvoorbeeld de spelleider, om te voorkomen dat de spelers te veel informatie vooraf krijgen. - Leg de kaarten ‘Vraag over FolterFeiten’ omgekeerd op het spelbord. - Elke speler krijgt zes kaartjes met daarop zes ‘MartelMomenten’. Die kaartjes moeten worden uitgeknipt door de spelleider en worden vervolgens op volgorde omgekeerd op het spelbord gelegd. Bovenop het kaartje met ‘episode 1.’ - Elke speler krijgt Dignity-foto A5 (kaart). - Er zijn maximaal vijf spelers, er is altijd een spelleider. - Om te bepalen wie er mag beginnen, gooit iedereen met de dobbelsteen. Wie het minste aantal ogen gooit, mag starten.

SPELREGELS -E lke speler start in het vakje met dezelfde kleur als het spelpoppetje. - Om de beurt gooien de spelers met de dobbelsteen. Het aantal ogen staat gelijk aan het aantal stappen op het spelbord. - Het is de bedoeling om zo snel mogelijk de warmte van de Amnesty-kaars, midden op het spelbord, te bereiken. - Elke speler moet ten minste een heel rondje op het spelbord ‘lopen’ en ten minste een ‘pad’ op weg naar de kaars afleggen. - Onderweg moet je, ondanks alle narigheid die je overkomt en de schokkende gebeurtenissen die je meemaakt, jouw Human Dignity (= menselijke waardigheid) zien te behouden. Dat betekent dat je jouw Dignity-foto zo groot mogelijk moet zien te houden. - Degene wiens Dignity-foto zo groot mogelijk is aan het eind van het spel, heeft gewonnen. - Onderweg kunnen er vier verschillende dingen gebeuren: 1) Je komt terecht op het vakje Incident. Dat betekent dat jou iets naars overkomt: een schending van je mensenrechten. 2) Je komt terecht op het vakje MartelMoment, dit zijn vreselijke gebeurtenissen. De speler trekt dan een van de zes kaarten die bij zijn spelpop horen. Voor elke speler is er een ander verhaal. Start bij Episode 1. 3) Je komt terecht op het vakje Vraag over FolterFeiten. Een medespeler trekt dan een kaart van het stapeltje Vraag over FolterFeiten en leest de vraag voor. De speler moet de vraag beantwoorden. 4) Je spelpop komt terecht op een vakje waar een fotootje van een ‘huis-tuin-en-keuken voorwerp op is afgedrukt.

- Bij elk Incident en bij elk MartelMoment en bij elke fout beantwoorde Vraag over FolterFeiten verlies je een stukje van jouw Dignity. Het is aan jou om te bepalen hoeveel Dignity je elke keer verliest. De hoeveelheid Dignity die je verliest, laat je zien door een stuk van jouw Dignity-kaart af te scheuren. Het stukje verloren Dignity leg je in The Black Hole op het spelbord. - Jouw Diginity kan weer stukje voor stukje worden opgebouwd als je het geluk hebt op een Amnesty-vakje te komen. Op zo’n vakje heeft Amnesty een solidariteitsactie voor jou georganiseerd of er is een actie waarmee bij de autoriteiten van jouw land wordt geprotesteerd tegen het schenden van jouw mensenrechten. - Kom je op een Amnesty-vakje, dan mag je een afgescheurd stukje Dignity terugpakken uit The Black Hole. - Je mag ook een stukje Dignity terugpakken als je een Vraag over FolterFeiten goed hebt beantwoord.

EINDE Het spel is afgelopen als alle spelpoppetjes de Amnestykaars hebben bereikt. Degene met de grootste Dignity is de winnaar.

NA AFLOOP Als het spel gespeeld is, leest elke speler het persoonlijke verhaal van zijn spelpop voor. De spelpoppen zijn namelijk geen pionnen zonder gezicht of naam, maar symboliseren mensen die werkelijk zijn gemarteld. Met het voorlezen van het verhaal geef je jouw spelpop zijn of haar identiteit terug.

TOT SLOT Aan het eind van het spel kunnen alle spelers hun Dignity herstellen door mee te doen aan een Amnesty-actie voor iemand die jouw steun verdient. Zie www.amnestyopschool/kominactie.nl.

3

HUIS-TUIN-EN-KEUKENSPULLEN OOK OM MEE TE MARTELEN

Als je creatief bent, en dat heeft een aantal folteraars bewezen te zijn, kun je elk huis-tuin-en-keukenvoorwerp voor andere dingen gebruiken. Want behalve de toepassing waar het voorwerp voor bedacht is, kun je ook manieren vinden waarop deze doodgewone voorwerpen opeens veranderen in martelwerktuigen.

WIST JE DAT… ...je met een honkbalknuppel niet alleen kan slaan op een honkbal, maar ook op de rug van een mens? ...je met kokend water niet alleen een kopje thee kunt zetten, maar je het ook over iemands lichaam heen kunt gieten? ...je met een paperclip niet alleen papieren bij elkaar kunt houden, maar ook met kracht onder iemands nagels kunt duwen? ...je zout niet alleen kunt gebruiken om je avondeten op smaak te brengen, maar ook om iemand een volle mond zout te laten opeten? ...je autobanden niet alleen om de velgen van je autowielen kunt leggen, maar dat je ook mensen in autobanden kunt laten kruipen? ...je een mes niet alleen kunt gebruiken om brood mee te snijden, maar dat je messen ook kunt verhitten en er mensen mee kunt brandmerken? ...je een hamer kunt gebruiken om een spijker in een stuk hout te slaan, maar dat je er ook heel hard mee kunt slaan op iemands hand zodat zijn botjes verbrijzelen? ...je een heet strijkijzer kunt gebruiken om je kleding glad te strijken, maar dat je er ook iemands rug, buik of arm mee kunt bewerken?

Chilisaus. Niet alleen voor op de taco. Claudia Medina (Mexico) Claudia Medina Tamariz uit Mexico vertelt dat zij tijdens een zomernacht in 2012 ontvoerd werd door mariniers. Ze werd ervan beschuldigd lid te zijn van een gewelddadige criminele bende, wat ze ontkende. Achteraf vertelde Claudia dat er met een injectienaald chilisaus in haar neus werd gespoten. Dit is marteling.

Koptelefoon. Brengt zelfs de hoogste tonen over. Guantánamo Bay (Verenigde Staten) De gevangenis in Guantánamo is al jaren hét symbool van marteling door de Amerikaanse overheid. In 2004 stelden inspecteurs van het Rode Kruis vast dat de gevangenen werden gemarteld. Ze werden onderworpen aan allerlei vernederingen en martelingen. Zo was een beproefde marteltechniek het blootstellen van gevangenen aan luide, steeds herhaalde muziek. Gevangenen kregen een koptelefoon op waardoor keiharde muziek werd afgespeeld. Of waarop met onregelmatige tussenpozen harde metal werd gedraaid.

Sigaretten. Geen asbak nodig. Ali Aarrass (Marokko) Ali Aarrass werd eind 2010 door Spanje uitgeleverd aan Marokko. Hij werd gemarteld zodat hij zijn ‘terreurdaden’ zou bekennen. Ali Aarrass maakte schetsen van zijn martelingen en smokkelde die naar buiten. Hij tekende onder andere hoe sigaretten werden uitgedrukt op zijn lichaam.

4

VRAGEN OVER FOLTERFEITEN

1. E rgens in de stad ligt een ‘tikkende bom’ en je hebt de hoofdverdachte in handen. Mag je die martelen? • Ja, want daar red je mensenlevens mee • Ja, want zo krijg je de waarheid eruit • Nee, want de kans op waarheid wordt alleen maar kleiner • Nee, want het mag nooit volgens internationale verdragen ANTWOORD Ò Martelen mag nooit. En het maakt de kans op waarheidsvinding kleiner; veel mensen die gemarteld worden, zijn bereid alles te bekennen wat je ze vraagt, of het waar is of niet. 2. Waar of niet waar: ook kinderen worden vaak gemarteld • Waar • Niet waar ANTWOORD Ò Waar. Kinderen zijn vaak slachtoffer van marteling, bijvoorbeeld als ze vastzitten in een politiecel. Agenten misbruiken of verkrachten hen daar vaak. 3. K un jij je verplaatsen in de geest van een folteraar? In een Filipijnse gevangenis werd een Rad van Fortuin gevonden. Wat denk je dat de gevangenisbewaarders daarmee deden? • Gokspelletjes spelen als ze zich verveelden • De gevangene op het rad leggen en dan hard draaien • Het rad laten bepalen hoe ze de gevangene gingen martelen • Hun toekomst voorspellen ANTWOORD Ò Op de vlakken van het rad stonden verschillende martelmethodes. De bewakers draaiden aan het rad en bepaalden zo hoe ze gingen martelen en hoe lang. 4. W ie maken, denk je, de grootste kans te worden gemarteld? • Mensen die kritiek leveren op de regering • Mensen die arm zijn • Terrorismeverdachten • Vrouwen, kinderen en homo’s ANTWOORD Ò Al deze groepen lopen extra risico op marteling, maar armen het meest. Agenten en gevangenisbewakers weten dat zij vaak niet het geld, de kennis en de contacten hebben om een aanklacht in te dienen vanwege marteling.

5. Iemand kan geestelijk of fysiek worden gemarteld. Welke van de volgende vormen van marteling zijn lijfstraffen, dus fysieke straffen? • Stok- en zweepslagen toedienen. • Pijnlijk vastgebonden houden. • Een schijnexecutie uitvoeren. • Iemand aan zijn armen en/of benen ophangen. ANTWOORD Ò Schijnexecutie is een vorm van geestelijke marteling. Er wordt dan net gedaan of iemand écht wordt geëxecuteerd. De andere straffen zijn lijfstraffen. 6. • • •

Wat is geen martelmethode: Weigeren medicijnen aan een zieke gevangene te geven Het uitschelden van een gevangene Het afscheren van de baard van een moslim

ANTWOORD Ò Uitschelden is geen marteling. Medicijnen weigeren kan wel marteling zijn, omdat de zieke veel pijn kan lijden en zelfs kan sterven. Een moslim zijn baard afscheren kan een lichte vorm van marteling zijn, omdat het zeer vernederend is aangezien de baard een symbool is van zijn geloof. 7. A mnesty vroeg mensen of ze bang zijn voor marteling als ze in de gevangenis zouden belanden. In welk land is het grootste percentage mensen bang? • Brazilië • Verenigde Staten • Rusland ANTWOORD Ò Brazilië: 80 procent, Rusland: 48 procent, Verenigde Staten 32 procent 8. In Saudi-Arabië schreef blogger Raif Badawi kritisch over de regering. Daarvoor kreeg hij maar liefst vier straffen. Welke daarvan is/zijn marteling? • 10 jaar gevangenis. • Een reisverbod van 10 jaar. • Een boete van 190.000 euro. • 1.000 stokslagen. ANTWOORD Ò 1.000 stokslagen.

5

9. Wat is waterboarding? • Een in Amerikaanse populaire watersport • Een Amerikaanse boot waar illegalen onder druk worden gezet • Een Amerikaanse marteltechniek waarbij gevangenen bijna stikken ANTWOORD Ò Bij deze martelmethode krijgt de gevangene een doek op het hoofd waarop water wordt gegoten, de gevangene krijgt het gevoel te stikken. Toegestaan onder president Bush, daarna door president Obama verboden. 10. O ok in Europa komt soms ernstige mishandeling door agenten voor. Niet elke bewering daarover is waar. Volgens Amnesty lopen wél een groot risico: • vrouwen in Spaanse gevangenissen • moslims in Franse gevangenissen • immigranten bij de Spaanse en Griekse grens • vakbondsleden in Griekse gevangenissen ANTWOORD Ò

Ernstige mishandeling is een zeldzaamheid in Europese gevangenissen. Wel zijn er gevallen gemeld van mishandeling van asielzoekers aan de Spaans-Marokkaanse en Grieks-Turkse grens. 11. A ls je een definitie van martelen moet geven, hoort daar in elk geval bij: • ernstige pijn • geen seksueel geweld • autoriteiten, politie of leger zijn erbij betrokken • het doel is angst aanjagen

14. Iemand kan geestelijk of fysiek worden gemarteld. Welke van de volgende vormen van marteling zijn lijfstraffen, dus fysieke straffen? • Iemand zeep, hete saus laten eten of urine laten drinken • Amputeren van een hand of voet • Elektrische schokken toedienen • Iemand urenlang naar een hoge pieptoon laten luisteren ANTWOORD Ò Blootstelling aan de hoge pieptoon is een vorm van geestelijke marteling. De andere zijn lijfstraffen. 15. M ensen worden om verschillende redenen gemarteld, maar zelden is dat om • een bekentenis te krijgen • te straffen • iemand aan je kant te krijgen • criminelen af te schrikken ANTWOORD Ò Martelen om iemand aan je kant te krijgen gebeurt zelden. Martelen roept angst, schaamte en woede op, geen loyaliteit. Trouwens, voor de andere doeleinden is marteling ook geen goede methode gebleken. 16. W anneer mag je volgens het internationaal recht wél martelen? Als • een bekentenis duizend levens redt • een terrorist al eerder bommen heeft geplaatst • een kind is ontvoerd • iemand dreigt een dodelijk virus te verspreiden ANTWOORD Ò Het mag nooit.

ANTWOORD Ò

Het tweede is niet juist: ook verkrachting is marteling. Tenminste, als er soldaten of autoriteiten bij betrokken zijn. Alleen overheidsfunctionarissen kunnen martelen. Verkrachting door een burger is geen marteling. 12. A ls een gevangene ‘incommunicado’ wordt gehouden, dan • heeft hij geen contact met de buitenwereld • krijgt hij een blinddoek om • wordt zijn mobieltje afgenomen • mag hij wel luisteren maar niets terugzeggen ANTWOORD Ò Het eerste. Aan zo’n gevangenschap komt geen advocaat, arts of rechter te pas. Vaak weet de buitenwereld niet waar de gevangene is. 13. A ls de krant schrijft: ‘Amnesty constateert dat in 140 landen wordt gemarteld’, denk je dan dat dat bericht klopt? (de wereld telt ruim 190 landen) • Het lijkt me veel te hoog • Het zou best kunnen • Klopt, en in de andere vijftig landen wordt dus nooit gemarteld • Er is geen land waar niet wordt gemarteld ANTWOORD Ò Het bericht is juist. In de andere landen worden soms gevallen gemeld, maar meestal treedt de regering daar meteen tegen op.

17. W at denkt de VN-organisatie voor politie: kan marteling helpen een bekentenis te krijgen? • Ja, in uitzonderlijke gevallen • Ja, maar alleen als het onopzettelijk gebeurt • Nee, mensen liegen altijd onder marteling • Nee, je weet nooit of de waarheid eruit komt ANTWOORD Ò Het laatste. Soms zegt iemand de waarheid, maar mensen zeggen ook van alles om maar onder de marteling uit te komen. Zo’n bekentenis is dus volstrekt onbetrouwbaar. 18. D e Amerikaanse wetenschapper Milgram vroeg zich in 1964 af: Kan iedereen martelen? Hij testte honderden willekeurige mensen door ze zogenaamd elektrische schokken aan iemand te laten toedienen. Dit was zijn bevinding: • Iedereen is bereid te martelen • De meeste mensen zijn bereid, als ze een beloning krijgen • De meeste mensen zijn bereid, als een autoriteit het opdraagt • De meeste mensen zijn niet bereid ANTWOORD Ò Het derde. De testpersonen drukten op een knop en hoorden geschreeuw. Daardoor dachten ze dat iemand écht pijn leed. Toch waren de meeste mensen hiertoe bereid als een ‘man in een witte jas’ (een arts, zo dachten ze) hen het bevel gaf te drukken.

6

19. A mnesty vroeg mensen of ze bang zijn voor marteling als ze in de gevangenis zouden belanden. In welk land is het kleinste percentage mensen bang? • Pakistan • Groot-Brittannië • Duitsland ANTWOORD Ò Groot-Brittannië: 15 procent, Duitsland 30 procent, Pakistan: 58 procent. 20. W elke van de volgende maatregelen helpen tegen martelen? • Meerdere gevangenen op één cel • Voorarrest net zo lang tot de schuld of onschuld van de gevangene duidelijkheid is • Altijd een advocaat erbij • Elk verhoor op video vastleggen ANTWOORD Ò De laatste twee. De eerste twee maatregelen helpen niet tegen martelen, soms werken ze martelen zelfs in de hand: aftuiging door andere gevangenen, dwingen tot bekentenis. 21. Is de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens belangrijk voor het tegengaan van martelen? • Nee, veel landen hebben die niet getekend • Nauwelijks, ze is geen harde verplichting • Soms wel, als rechters die Verklaring kennen • Zeker wel, omdat ze wereldwijd is ANTWOORD Ò De Universele Verklaring is zeker belangrijk. Zij verbiedt martelen uitdrukkelijk. En die verklaring is (automatisch en zonder te tekenen) aangenomen door alle 190 landen die lid zijn van de Verenigde Naties. Dat maakt de verklaring belangrijk, ook al is ze niet bindend. Het bindend VN-verdrag tegen martelen is inmiddels aangenomen door meer dan 150 landen. 22. Wat betekent straffeloosheid? • Schuldigen worden niet berecht • Berechte verdachten krijgen geen straf • Strafbare feiten worden door de rechter kwijtgescholden • Rechters kunnen elke straf opleggen die ze willen ANTWOORD Ò Het eerste. Straffeloosheid is in veel landen een belangrijke reden dat militairen, agenten en anderen doorgaan met bijvoorbeeld martelen; ze komen er toch mee weg. 23. ‘Een land met marteling blijft altijd een land met marteling.’ Is dat waar? • Ja, want dat leert de praktijk • Ja, maar het kan wel wat beter (of slechter) worden • Nee, want er zijn nogal wat landen waar marteling is uitgebannen • Nee, elk land houdt op een gegeven moment op met martelen

24. W at zijn Amnesty’s effectieve methoden in acties tegen martelen? • Brieven sturen aan autoriteiten die martelen • Kaarten sturen aan gevangenen • Onderhandelen met regeringen die martelen • Dreigen met openbaarmaking van gevallen van marteling ANTWOORD Ò Amnesty gebruikt de eerste twee methoden. Brieven en kaarten zetten druk op autoriteiten, die het vervelend vinden slecht in het nieuws te zijn. Kaarten geven gevangenen steun. Vaak heeft dat effect. Onderhandelen doet Amnesty nooit. Dreigen ook niet. Alle Amnestyrapporten zijn sowieso openbaar, ook die over marteling. 25. W ie van deze vier is het belangrijkst voor het afschaffen van marteling in een bepaald land? • De Verenigde Naties • Amnesty International • De politieke partijen van dat land • De bevolking van dat land ANTWOORD Ò De bevolking. Daarom probeert Amnesty ook altijd de bevolking van het desbetreffende land te bereiken, via rapporten, interviews, publiciteit, televisiebeelden, sociale media en zo meer. 26. Hoe moet je martelen bestraffen? • Laat de daders zelf voelen wat marteling is • Dwing ze hun slachtoffers excuses aan te bieden • De verantwoordelijke regering moet schadevergoeding aan de slachtoffers geven • Breng ze voor de rechter ANTWOORD Ò In elk geval de laatste twee. Het eerste is ‘oog om oog, tand om tand’ en dat staat het internationaal recht niet toe. 27. L ijfstraffen die niet door leger of politie worden uitgedeeld, zijn geen marteling. Maar fijn zijn ze niet. Welke van deze handelingen zijn geen lijfstraffen? • een leerling wordt door een leraar met een stok geslagen • een vervelend kind krijgt een klap van zijn ouders • een moordenaar krijgt zweepslagen • een psychiatrische patiënt krijgt elektroshocks toegediend ANTWOORD Ò Een ‘pedagogische tik’ (dus een corrigerende klap van je ouders) is geen lijfstraf, al hebben enkele landen, zoals Zweden, dat strafbaar gesteld. Een elektroshock is ook geen lijfstraf als ze als therapie is bedoeld. De zweepslagen voor de moordenaar zijn een vorm van marteling, want uitgevoerd door het gerecht. En dat een leraar met een stok slaat, is marteling als de overheid het goeddunkt of bewust laat gebeuren.

ANTWOORD Ò Het derde antwoord is juist. Tot ongeveer 1975 werd in Griekenland, Spanje en Portugal vaak gemarteld. Tot ongeveer 1985 gebeurde dat ook in Argentinië, Chili en Uruguay. In al die landen is marteling nu streng verboden en worden er maar (heel) weinig gevallen gemeld.

7

28. Synoniemen voor het woord ‘martelen’ zijn: • Folteren • Pijnigen • Kastijden • Afbeulen

32. Degene die de lijfstraf uitvoert noem je een • Geselaar • Guillotine • Beul • Scherprechter

ANTWOORD Ò Klopt. Ook woorden als ‘kwellen’ en ‘tormenteren’ zou je kunnen gebruiken als synoniem voor martelen.

ANTWOORD Ò Beul en scherprechter zijn beide goed. Een geselaar is iemand die zichzelf op de rug slaat met bijvoorbeeld takken of dunne riemen, als straf. Ook wordt zo iemand wel flagellant genoemd. Een guillotine is een instrument dat tijdens de Franse Revolutie is uitgevonden. Het werkt door middel van een valbijl, die snel iemands hoofd eraf hakt. Deze methode zou pijnloos moeten zijn.

29. V roeger werden er in heel Europa, en dus ook in Nederland lijfstraffen gegeven. Denk maar eens aan de Middeleeuwen. Het ‘huis van bewaring’ (gevangenis) was tot ongeveer 1600 letterlijk een plek waar misdadigers wachtten op hun straf. Het straffen verliep volgens het ‘oog om oog, tand om tand’ principe. Welke straf hoort bij wie? • Dieven werd • Spionnen werd • Roddelaars werd

de tong afgeknipt vingers of een hand afgehakt een oog uitgestoken

ANTWOORD Ò Dieven werden vingers of een hand afgehakt, spionnen een oog en roddelaars de tong afgeknipt. 30. K inderlijfstraffen bestonden tot ver in de twintigste eeuw, want lijfstraffen werden beschouwd als goed opvoedkundig middel. Op school konden leerlingen bijvoorbeeld op hun handen met een liniaal of ‘plak’ (houten plank) geslagen worden. Thuis kregen veel kinderen ervan langs met huis-tuin-en-keukenspullen. In het Engels komt daar de term booting vandaan. • Booting betekent dat gezet werden. • Booting betekent dat werden geslagen. • Booting betekent dat ervan langs kregen. • Booting betekent dat geslagen werden.

kinderen op de boot naar Europa kinderen met een broekriem kinderen met een mattenklopper kinderen met een (zware) schoen

ANTWOORD Ò Booting betekent dat kinderen billenkoek kregen met een (zware) schoen. Maar kinderen kregen ook bijvoorbeeld slaag met de mattenklopper of broekriem. Booting heeft niets te maken met een boat (boot). 31. In de bijbel (13:24 en 23:13-14) zou koning Salomo het volgende advies aan ouders hebben gegeven: ‘Wie zijn zoon de stok onthoudt, haat hem, wie hem liefheeft, tuchtigt hem’. Wat bedoelde Salomo hiermee? • Dat je je zoon zoveel mogelijk moet slaan met een stok. • Dat je je zoon als straf best stokslagen kunt geven, want daar leert hij van, en juist dat is een teken van liefde. • Dat je je zoon nooit mag slaan. ANTWOORD Ò Salomo vond dat als je te zachtaardig was tegen je zoon, je hem daarmee juist geen dienst bewijst. Het is goed voor kinderen als ze gedisciplineerd zijn, en dat bereik je als ouder met af en toe een flinke afranseling. Dat beschouwde hij als teken van liefde.

8

MARTELMOMENT KAARTJES VAN MOSES AKATUGBA - NIGERIA

MM

MM

EPISODE 1

EPISODE 2

MM

MM

EPISODE 3

EPISODE 4

MM

MM

EPISODE 5

EPISODE 6 9

MARTELMOMENT KAARTJES VAN MOSES AKATUGBA - NIGERIA

Je wordt gearresteerd en politieagenten slaan je hard op je hoofd.

Een politieagent schiet in je hand.

Agenten hangen je urenlang aan je armen en benen op.

Een agent slaat je met een machete (kapmes).

Je vinger- en teennagels worden met een tang uitgetrokken.

Je bekent dat je aan een overval meedeed, alleen omdat je gemarteld wordt.

10

MARTELMOMENT KAARTJES VAN CLAUDIA MEDINA - MEXICO

MM

MM

EPISODE 1

EPISODE 2

MM

MM

EPISODE 3

EPISODE 4

MM

MM

EPISODE 5

EPISODE 6 11

MARTELMOMENT KAARTJES VAN CLAUDIA MEDINA - MEXICO

Je wordt uit je huis gehaald en krijgt elektrische schokken toegediend.

Mariniers spuiten chilisaus in je neus.

Mariniers binden je aan een stoel vast en laten je achter in de brandende zon.

Je wordt door mariniers aangerand.

Je wordt gedwongen een verklaring te tekenen, die je niet mag lezen.

Er wordt geen onderzoek gedaan naar de martelingen die je hebt ondergaan. De daders zijn niet berecht.

12

MARTELMOMENT KAARTJES VAN ALFREDA DISBARRO - FILIPIJNEN

MM

MM

EPISODE 1

EPISODE 2

MM

MM

EPISODE 3

EPISODE 4

MM

MM

EPISODE 5

EPISODE 6 13

MARTELMOMENT KAARTJES VAN ALFREDA DISBARRO - FILIPIJNEN

Je wordt gearresteerd en zonder waarschuwing richt een politieagent een pistool op jouw hoofd.

Een politieagent duwt je hard tegen een muur aan en stompt je herhaaldelijk in je maag en gezicht.

Je hoofd wordt door de politie tegen een muur gebonkt.

Een politieagent geeft je stokslagen en drukt zijn vingers in jouw ogen.

Een politieagent dwingt je een vuile dweil op te eten.

Je wordt gedwongen jouw handtekening op een leeg vel te zetten: ‘jouw bekentenis’.

14

MARTELMOMENT KAARTJES VAN ERKIN MUSAEV - OEZBEKISTAN

MM

MM

EPISODE 1

EPISODE 2

MM

MM

EPISODE 3

EPISODE 4

MM

MM

EPISODE 5

EPISODE 6 15

MARTELMOMENT KAARTJES VAN ERKIN MUSAEV - OEZBEKISTAN

Je wordt incommunicado (zonder contact met de buitenwereld) gevangengehouden.

Een maand lang word je elke dag geslagen.

Je wordt ‘s nachts urenlang ondervraagd.

De politie dreigt je familie iets aan te doen als je niet bekent.

Ze dreigen je te vervolgen voor drugssmokkel of terrorisme als je geen bekentenis ondertekent. Je tekent, onder dwang.

Drie rechters oordelen dat je klachten over marteling onterecht zijn.

16

MARTELMOMENT KAARTJES VAN ALI AARRASS - MAROKKO (WEST-SAHARA)

MM

MM

EPISODE 1

EPISODE 2

MM

MM

EPISODE 3

EPISODE 4

MM

MM

EPISODE 5

EPISODE 6 17

MARTELMOMENT KAARTJES VAN ALI AARRASS - MAROKKO (WEST-SAHARA) Je wordt twaalf dagen lang incommunicado (zonder contact Je wordt heel lang opgehangen aan met de buitenwereld) je polsen. gevangengehouden op een geheime plek.

Agenten slaan je hard op je voetzolen.

Je krijgt elektrische schokken op je testikels.

Agenten drukken sigaretten uit op je lichaam.

Om een einde aan de martelingen te maken doe je een bekentenis.

18

VIJF SPELPOPPEN

19

DIGNITY-FOTO

© Mikkel Ostergaard/Panos Pictures

20

DIGNITY-FOTO

© Hans van Rhoon/Hollandse Hoogte

21

DIGNITY-FOTO

© Mark Hanley

22

DIGNITY-FOTO

© Ben Queenborough/BPI/REX

23

DIGNITY-FOTO

© AP Photo/Heng Sinith

24

HET VERHAAL VAN MOSES AKATUGBA Ik ben Moses Akatugba uit Nigeria. Ik ben 25 jaar oud. Negen jaar geleden, ik was toen zestien, wachtte ik op de uitslag van mijn eindexamen. Ik hoopte op een goed resultaat, zodat ik medicijnen kon gaan studeren. Toen werd ik gearresteerd omdat ik drie telefoons gestolen zou hebben. Ik heb dit niet gedaan. De politie nam me mee naar het bureau. Daar sloegen ze me met kapmessen en wapenstokken en ze schoten in mijn hand. Later hingen ze me urenlang op aan mijn armen en benen in de verhoorkamer. Met een tang trokken ze mijn vinger- en teennagels uit. De pijn was ondraaglijk, je kunt het je niet voorstellen. Ik had niet gedacht dat ik het zou overleven. Ik ben in mijn leven nog nooit zo vernederd. Ze martelden me net zo lang totdat ik een bekentenis ondertekende waarin stond dat ik bij de diefstal was betrokken. Acht jaar zat ik in de gevangenis voordat ik de rechter mijn vonnis hoorde uitspreken: doodstraf. Tijdens mijn rechtszaak kwam de opsporingsambtenaar niet opdagen. Daarom waren de verklaring van het slachtoffer van de diefstal, meneer Mazino, en mijn gedwongen ‘bekentenis’ het enige bewijsmateriaal. Ook al gaf mijn advocaat aan dat meneer Mazino zichzelf steeds tegensprak, toch werd ik veroordeeld.

MOSES AKATUGBA

Ik heb nooit de kans gekregen om de martelingen van de politie te laten onderzoeken. De daders lopen vrij rond. Er werd al lange tijd actiegevoerd voor Moses Akatugba. Bijvoorbeeld tijdens Amnesty’s Schrijfmarathon op 10 december 2014. Toen kwamen duizenden mensen in Nederland voor Moses in actie. Ook in 2015 riepen duizenden mensen via Facebook en Twitter op de Nigeriaanse autoriteiten op Moses vrij te laten. Enkele dagen later kreeg hij gratie. Moses is erg onder de indruk van alle steun die hij ontving: ‘Ik ken deze actievoerders niet, ik heb hen nooit ontmoet, maar toen ik om hulp schreeuwde, kwamen ze massaal in actie om mij te redden. Ik wist niet dat mensen nog zo’n grote liefde hadden voor hun medemens. Ik heb voor hen gebeden en beloof me te gaan inzetten voor slachtoffers van marteling en terdoodveroordeelden als ik vrij ben.’ Enkele dagen nadat hij gratie kreeg mocht Moses de gevangenis verlaten. ‘Toen ik hoorde wat er allemaal voor me is gedaan door Amnesty International, was ik de gelukkigste man op aarde. Ik houd van jullie allemaal.’

De feiten uit dit verhaal zijn ontleend aan het Amnestyrapport Torture in 2014 - 30 years of broken promises (ACT 40/004/2014) en Overview Illustrative Cases Stop Torture Global Campaign (ACT 40/009/20141).

25

HET VERHAAL VAN CLAUDIA MEDINA TAMARIZ Mijn naam is Claudia Medina Tamariz en ik woon in Veracruz-stad in Mexico. Ik ben 34 jaar en ben de trotse moeder van drie kinderen. Ik werk als huis-aanhuisverkoopster van homeopathische producten. Op 7 augustus 2012 werd ik ’s nachts door mariniers uit mijn huis gehaald. Geblinddoekt en met mijn handen vastgebonden duwden ze me een bestelbusje in. Ik werd naar een marinebasis gebracht. Daar beschuldigden ze mij ervan dat ik lid was van een criminele benden. Wat er daarna met me gebeurde was verschrikkelijk. De mariniers gaven me elektrische schokken, ze trapten me en sloegen me, ze spoten chilisaus in m’n neus. En het ergste: ze randden me aan. Ze dreigden ook nog om me met een metalen buis te verkrachten. Dat is me gelukkig bespaard gebleven. Daarna bonden de mariniers me aan een stoel vast en lieten ze me achter in de brandende zon. Toen werd ik gedwongen een verklaring te tekenen. Wat ik tekende weet ik niet, ik mocht de verklaring niet lezen. Als ze me niet hadden gemarteld, zou ik nooit mijn handtekening onder de verklaring hebben gezet. Ze zeiden dat ik lid ben van een gewelddadige bende. Ze noemden de naam van die bende. Ik had er nog nooit van gehoord. Later bleek dat ik in de verklaring, die ik niet mocht lezen, toegaf een bendelid te zijn.

CLAUDIA MEDINA TAMARIZ

Toen ik een week later voor de rechtbank verscheen, heb ik meteen gezegd dat ik de verklaring intrek en dat ik ben gemarteld. Ik vroeg om een medisch onderzoek, want daarmee zouden de martelingen aangetoond kunnen worden. Dat onderzoek werd niet toegestaan. Wel werden bijna alle aanklachten tegen me ingetrokken. Behalve dan dat ik illegaal een wapen in mijn bezit zou hebben. Ik werd vrijgelaten en in 2013 werd ik twee keer onderzocht. De experts zeggen dat ik inderdaad ben gemarteld. Toch vindt de procureur-generaal dat er onvoldoende bewijzen van marteling zijn. Ik zal niet opgeven voordat de daders zijn berecht.


26

HET VERHAAL VAN AFREDA DISBARRO Ik ben Afreda Disbarro uit de Filipijnen. Ik ben een 32-jarige alleenstaande moeder. Op 3 oktober 2013 was ik in een internetcafé dicht bij mijn huis in de wijk Parañaque in Manila. Twee politieagenten en een hulpkracht klampten me daar aan en beschuldigden mij ervan een drugsdealer te zijn. Ik ontken dit met klem. Toen de agenten me aanhielden, heb ik meteen mijn zakken leeg gemaakt. Er zat niets anders in dan een mobiele telefoon en een muntje van vijf peso. Onmiddellijk daarna richtte de hulpkracht zijn geweer op mijn hoofd en stompte een agent me tegen mijn borst. Toen kreeg ik handboeien om en werd ik een bestelbusje in geduwd. Een arrestatiebevel heb ik nooit gezien. De agenten probeerden me een bekentenis af te dwingen. Een agente duwde me tegen een muur aan. Vervolgens begon hij me te stompen, te slaan en sloeg hij me met een stok. Toen stak hij twee vingers in mijn ogen en bonkte mijn hoofd twee keer tegen de muur. Daar bleef het niet bij. Een agent duwde een dweil in m’n mond. Daarna begon het stompen en slaan opnieuw. Op mijn borst, in mijn gezicht, op mijn handen, mijn armen, mijn heupen, mijn kuiten en op mijn rug. Met zijn vuisten, met een stok en een ijzeren staaf. Ik had zo veel pijn, dat ik nauwelijks kon ademhalen.

AFREDA DISBARRO

De volgende dag lieten agenten me drie briefjes van honderd peso zien en een zakje met drugs: daarmee zouden ze bewijzen dat ik in de drugshandel zat. Vervolgens werd ik gedwongen mijn handtekening op een leeg vel papier te zetten. Daarna werd een foto van mij gemaakt, met het geld en de drugs. Ik werd aangeklaagd wegens drugshandel en zit nu in de gevangenis. Er komt nog een rechtszaak. Na het begin van Amnesty’s campagne Stop Marteling begon de Filipijnse Politiedienst IAS een onderzoek naar de marteling die ik heb ondergaan.


27

HET VERHAAL VAN ERKIN MUSAEV Mijn naam is Erkin Musaev. Ik kom uit Oezbekistan. Daar had ik een baan bij het ministerie van Defensie. Daarna werkte ik bij de NAVO en voor de Verenigde Naties in Oezbekistan. Tot ik werd gearresteerd door medewerkers van de Nationale Veiligheidsdienst. Ik had geen flauw idee waarom ik werd aangehouden. De agent van de veiligheidsdienst vertelde me eerst dat ze drugs in mijn bagage hadden gevonden. Later hoorde ik dat er een diskette met vertrouwelijke informatie in mijn tas zat. Ik werd beschuldigd van spionage. Tien dagen lang werd ik ondervraagd. Ik werd incommunicado gevangengehouden: ik mocht geen enkel contact met de buitenwereld hebben. Niet met mijn vrouw, mijn kinderen en ook niet met een advocaat. Dan kunnen de agenten met je doen wat ze willen. Niemand legt ze een strobreed in de weg. Ze zeiden dat ze me zouden vervolgen wegens drugssmokkel of terrorisme, als ik de spionage niet zou bekennen. Omdat ik dat niet deed, werd ik een maandlang overdag geslagen en ‘s nachts verhoord. Bovendien werd mijn familie bedreigd. Na alle klappen die ik kreeg mocht mijn familie me na een maand pas weer zien, toen alle blauwe plekken en kneuzingen waren verdwenen. Na alle martelingen ondertekende ik ten slotte een bekentenis, op voorwaarde dat ze mijn vrouw, twee kinderen en de rest van de familie met rust zouden laten. Dat deden ze helaas niet en daarom is mijn gezin naar het buitenland gevlucht.

ERKIN MUSAEV

Daarna volgde mijn rechtszaak. De bekentenis die ik na marteling had ondertekend was het enige bewijs dat ze tegen me hadden. In 2007 kreeg ik twintig jaar gevangenisstraf opgelegd. Ik heb er zeven jaar opzitten. Nog dertien te gaan.


28

HET VERHAAL VAN ALI AARRASS Mijn naam is Ali Aarrass. Ik ben 52 jaar en samen met mijn vrouw Houria heb een dochtertje van acht. Ik heb zowel een Marokkaans als een Belgisch paspoort. In 2006 verdachten de Spaanse autoriteiten me van terrorisme, maar een grondig onderzoek wees uit dat daar geen enkel bewijs voor was. Toch werd ik twee jaar later gevangengenomen omdat ik een terrorist zou zijn. De Marokkaanse autoriteiten hadden om mijn uitlevering gevraagd. Ik heb maar liefst twee jaar en acht maanden in eenzame opsluiting gezeten. Daar word je bijna gek van. Om hier tegen te protesteren ben ik drie keer in hongerstaking gegaan. Op 14 december 2014 werd ik naar Marokko gebracht. De eerste twaalf dagen werd ik incommunicado gevangengehouden op een geheime plek van Marokko’s veiligheidsdienst. Niemand wist waar ik was, dus ze konden me ongestoord martelen. Ik kreeg stokslagen op mijn voetzolen, wat erg pijnlijk is. Daar bleef het niet bij. Ze gaven me elektrische schokken op mijn testikels en ze hingen me lang aan mijn polsen op. Ook werden brandende sigaretten op mijn huid uitgedrukt. Daarna werd ik officieel gearresteerd en naar de gevangenis overgebracht. De andere gevangenen waren geschokt over hoe ik eruit zag. Het was inmiddels 2011 toen ik werd veroordeeld wegens illegaal wapenbezit en deelname aan een groep die terroristische activiteiten beraamde. Er was geen bewijs, behalve de bekentenis die ik had gegeven om van alle martelingen af te zijn. Ik kreeg twaalf jaar gevangenisstraf opgelegd.

ALI AARRASS

Dat is zwaar, want ook in de gevangenis gaan de mishandelingen door. Soms word ik gedwongen al mijn kleren uit te doen of word ik zonder handdoek de douche uitgejaagd als ik me net heb ingezeept. Of ze houden me uit m’n slaap door steeds op mijn deur te bonzen of door constant het licht aan en uit te doen. Over negen jaar mag ik uit deze hel weg.


29

DE UNIVERSELE VERKLARING VAN DE RECHTEN VAN DE MENS (VERKORTE VERSIE) artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel artikel

1 Iedereen wordt vrij en met gelijke rechten geboren. 2 De mensenrechten gelden voor iedereen, waar ook ter wereld. 3 Je hebt recht op leven, op vrijheid en op veiligheid. 4 Slavernij is verboden. 5 Marteling is verboden, net als wrede en vernederende behandeling en bestraffing. 6 Je hebt recht om erkend te worden voor de wet, waar je ook bent. 7 De wet is voor iedereen gelijk en moet iedereen gelijke bescherming bieden. 8 Als je onrecht wordt aangedaan heb je recht op rechtshulp. 9 Je mag niet zomaar worden opgesloten of het land uitgezet. 10 Als je terecht moet staan, heb je recht op een eerlijke en openbare rechtszaak met een onafhankelijke en onpartijdige rechter. 11 Je bent onschuldig tot het tegendeel is bewezen. 12 Je hebt recht op privacy en bescherming van je goede naam. 13 Je mag je vrij verplaatsen in je eigen land, je mag overal naartoe. 14 Als je rechten worden bedreigd, mag je vluchten naar een ander land. 15 Je hebt recht op een nationaliteit. 16 Je mag trouwen en een gezin stichten met wie jij wilt. 17 Je hebt recht op eigendom. 18 Je mag je eigen godsdienst kiezen of van godsdienst veranderen. 19 Je hebt het recht op informatie en je mag je eigen mening vormen. En je hebt ook het recht om die te uiten. 20 Je mag lid worden van een vereniging en er zelf een oprichten. 21 Iedereen mag meedoen aan de verkiezingen en zichzelf daarvoor verkiesbaar stellen. 22 Je hebt recht op de economische, culturele en sociale voorzieningen in je land. 23 Je hebt recht op werk en een studie naar keuze. 24 Je hebt recht op rust en vrije tijd. 25 Je hebt recht op genoeg inkomen om van te leven. 26 Je hebt recht op onderwijs. 27 Je hebt het recht om te genieten van kunst en cultuur. 28 Landen moeten ervoor zorgen dat de mensenrechten kunnen worden nageleefd. 29 Je dient ervoor te zorgen dat ook de rechten van andere mensen kunnen worden nageleefd. 30 Geen van deze rechten mag worden gebruikt om de mensenrechten te vernietigen.

De rechten van Alfreda, Ali, Claudia, Erkin en Moses die zijn geschonden, zijn vetgedrukt.

30

MARTELEN IS GEEN SPEL

Recommend Documents