Fietsroute 10
10
Malpie
Ten zuiden van Valkenswaard liggen uitgestrekte bossen en heidevelden. Daartussenin kronkelen de Dommel en de Tongelreep door natte, grassige beekdalen. Water is er volop in dit aantrekkelijke gebied bij Valkenswaard, Waalre en Eindhoven. Soms zelfs te overvloedig. Daarom richt Waterschap De Dommel op verschillende plaatsen overstromingsgebieden in, waar een teveel aan water tijdelijk kan worden vastgehouden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de voormalige visvijvers in Valkenswaard langs de Tongelreep, ten noorden van de Drie Bruggen. Maar ook voor het Dommeldal ten zuidwesten van Valkenswaard tussen de Dommelsche Watermolen en de Venbergse Watermolen bestaan ver gevorderde plannen voor herinrichting. Vanuit het centrum van Valkenswaard maakt u een afwisselende fietstocht langs de Dommel en de Tongelreep, waarbij goed te zien is hoe het waterschap de dalen opnieuw vormgeeft. Want de nieuwe inrichting gaat hand in hand met herstel van de natuur, zoals het weer laten kronkelen van beken, het aanleggen van vispassages en het ontwikkelen van bloemrijke graslanden. Onderweg kunt u de keuze maken voor een korte of langere fietsroute. Wie voor de grote ronde kiest, passeert de Strijper Aa bij Gastel. Het waterschap gaat hier een ecologische verbindingszone aanleggen tussen verschillende natuurgebieden, zodat diverse soorten libellen en reptielen zich beter kunnen verspreiden. Ook de zeldzaam voorkomende knoflookpad moet zich hier straks makkelijker kunnen verplaatsen. De fietstocht neemt u ook mee naar enkele historische plekken. Bijvoorbeeld de Venbergse Watermolen, die sinds de middeleeuwen dienst deed als koren- en oliemolen. Verder moet u op de grens met België beslist een kijkje nemen bij het klooster Achelse Kluis, waar nog paters wonen en echt trappistenbier gebrouwen wordt. Klooster en brouwerij zijn niet te bezichtigen, maar er is wel een winkel en een herberg waar u van een goed glas Belgisch bier kunt genieten.
59
Praktische informatie Start- en eindpunt Op de Markt voor de Sint-Nicolaaskerk in Valkenswaard. Lengte 22 km, uit te breiden naar 30 km van Achelse Kluis via Soerendonk naar het Leenderbos (in routebeschrijving van kp 36 tot kp 56) Parkeren Op één van de parkeerplaatsen in en rond het centrum van Valkenswaard, ma-za betaald. Bereikbaarheid startpunt met OV Vanaf Station Eindhoven bus 171 richting Dommelen/Valkenswaard of bus 172 richting Luyksgestel, uitstappen halte Markt, ma-za 4x per uur, zo 2x per uur. Fietsverhuur Berry Bikes, Molenstraat 57, Valkenswaard, tel. 040-2018890, www.berrybikes.nl Fietsroutenetwerk De Kempen, www.routebureaubrabant.nl, rond Valkenswaard wijkt de route af van het netwerk. Eten en drinken Diverse horecagelegenheden aan de Markt in Valkenswaard Valkenswaard-Zuid, Café Terras Venbergse Molen Borkel, Grand Café en Restaurant De Zwaan, www.zwaanborkel.nl Schaft, Zomerhof Achelse Kluis, Sint Benedictus Abdij, www.achelsekluis.org Gastel, De Cranehoeve, www.cranehoeve.nl.
60
Fietsroute 10
lengte 22 of 30 km
55
2
56
217
32
36
33
38
= 1 km
Topografische ondergrond (c) Topografische Dienst Kadaster Emmen
61
Kijkpunten
Routebeschrijving Markt Valkenswaard – Luikerweg Van Nicolaaskerk op Markt naar doorgaande Luikerweg fietsen en LA slaan. Bij stoplichten RA Dommelseweg ri Dommelen. Na 100 meter in bocht LA Kromstraat. Op splitsing LA Kromstraat, doodlopend uitgezonderd fietsers. Op splitsing met Goorkes RD klinkerstraat blijven volgen (aan rechterhand is kijkpunt A). Aan het eind fietssluis door en op fietspad vóór drukke Luikerweg LA. Luikerweg – kp 2 Bij rotonde RA doorgaande weg oversteken en weer RA, Deelshurk. Aan het eind RA, Molenstraat. Op splitsing RD ri Venbergse Watermolen. Watermolen (kijkpunt B) en Dommel passeren en RD fietsen tot kp 2. Kp 2 – kp 33 Bij kp 2 LA fietspad op ri kp 32 en Borkel. Volg het fietspad langs de Malpievennen (kijkpunt C) ruim 4 km. Aan het eind bij kp 32 schuin LA/RD ri kp 33 en Achelse Kluis. Via brug de Dommel passeren en Schaft binnen rijden. Op splitsing bij kp 33 schuin L ri kp 217.
62
A Herinrichting Dommeldal Waterschap De Dommel gaat het Dommeldal ten zuidwesten van Valkenswaard tussen de Dommelsche en Venbergse Watermolen de komende jaren flink aanpakken. De Dommel krijgt hier een natuurlijker, bochtiger verloop. Maïs akkers en weilanden maken plaats voor moeras, bloemrijke graslanden, open water, stukjes bos en struikgewas. Bij hoogwater mag het gebied tijdelijk onderstromen, waardoor de wateroverlast verder stroomafwaarts afneemt. Voor recreanten wordt een aantal wandelpaden en een uitstapplaats voor kano’s aangelegd.
Venbergse Watermolen B De Venbergse Watermolen heeft een lang verleden. Al in 1227 schonk hertog Hendrik I van Brabant de molen aan het vrouwenconvent van Postel. Het huidige gebouw dateert uit 1895. Deze watermolen is een zogenaamde onderslagmolen, wat betekent dat het water van onderaf tegen het rad duwt. De molen diende, zoals de meeste Brabantse watermolens, als koren- en een oliemolen. Daarom heeft het ook twee raderen. Het oude molenhuis huisvest vandaag de dag een café-restaurant. Malpie C De Malpie is een natuurgebied dat bekend staat om de vele vennen op de heide. De lage ligging in het natte Dommeldal maakte het gebied minder geschikt voor ontginning, zodat de natuur er alle ruimte kreeg. De vochtige graslanden en heide trekken vooral veel soorten libellen en vlinders aan. De talrijke eilandjes van pijpestrootjespollen in de Vaarvennen vormen een broedplaats voor honderden kokmeeuwen. Het Groot Malpieven, dat waarschijnlijk is ontstaan door uitstuiving van zand, is het best te zien vanaf de knuppelbrug die dwars over de heide loopt.
Ven bij de Malpie
D Achelse Kluis Het cisterciënzerklooster Achelse Kluis, officieel de Onze-Lieve-Vrouw-van-La-Trappe-van-deHeilige-Benedictus, ligt precies op de grens van Nederland en België. Oorspronkelijk stond hier een grenskerk waar katholieken uit Nederland naar de mis konden, toen de katholieke eredienst in de 17e eeuw in Nederland een tijdlang verboden was. Vanaf 1846 bevindt zich een gemeenschap van trappistenmonniken in het klooster. De brouwerij is niet te bezichtigen, maar de Achel Trappist wordt rijkelijk geschonken in de naastliggende herberg. Het klooster ligt aan de Tongelreep, die in België Warmbeek heet. Vanaf de Kluizerbrug is aan de noordzijde in de Tongelreep - die hier weer kronkelt - een vistrap zichtbaar die het waterschap heeft aangelegd in de jaren ’90 van de vorige eeuw.
Kp 33 – kp 217 RD fietsen ri kp 217. Op rotonde drukke Maastrichterweg oversteken en RD Abdijweg opfietsen. Volg fietspad aan linkerkant weg. Aan het eind bij wegkruis RA en na 25 meter LA. Via Kluizerbrug (kijkpunt D) Tongelreep oversteken en St.-Benedictuslaan op tot kp 217. Kp 217 – kp 56 Voor ingang Sint-Benedictus Abdij bij kp 217 LA ri kp 36 en Budel, Petrus van Eijnattenlaan. Na 500 meter op splitsing bij kp 36 RD ri kp 56 *. Fietspad over Groote Heide volgen. Bij P-21554 RD Leenderbos in ri Valkenswaard. Na 200 meter bij kp 56 LA ri kp 55 en Valkenswaard. Kp 56 – Drie Bruggen ** Volg fietspad langs Budelse Baan door bos en langs vennen. Na 2 km bij P-20524 LA onverhard smal spoor parallel aan zandweg op. Veerooster oversteken en bij huizen verharde weg opfietsen. Na 25 meter RA weer onverhard pad op. Na 300 meter op splitsing LA klinkerstraat op. Aan het eind LA ri kp 2. Drie Bruggen – Markt Valkenswaard Tongelreep passeren via drie opeenvolgende bruggen (kijkpunt F). Op splitsing bij weg kapelletje LA ri kp 2. Na 100 meter opnieuw LA, Zeelberg. Op splitsing RD ri kp 2, De Sil. Circa 200 meter vóór voorrangsweg RA 63
Monnik bij de Achelse Kluis
onverharde Kluizerdijk op. Aan het eind RA fietspad langs provinciale weg op. Op rotonde RD ri centrum, Maastrichterweg. Na 750 meter in bocht naar links RA, Maastrichterweg. RD fietsen tot op de Markt. * Uitbreiding Soerendonk Kp 56 – kp 38 Na 500 meter op splitsing bij kp 36 RA ri kp 38. Fietspad door bos wordt onverhard. Bij grenspaal 176 schuin R verharde weg op. Op viersprong LA brede weg op. Bij kp 38 RD. Kp 38 – Gastel Na 1500 meter op splitsing LA Gastelse Heikant. In Gastel RA Kluisweg. Na 100 meter weer RA Dijk. Bij P-22470 LA ri Budel. Op Sint-Cornelisplein RD. Eerste straat na kerk LA Heistraat. Op splitsing RD. Op kruising LA Vennenweg. Aan het eind RA Gastel uitrijden. Gastel – kp 56 Na 800 meter via bruggetje Strijper Aa (kijkpunt E) oversteken. Direct daarna bij P-21347 RD ri Valkenswaard. Bij P-21354 LA ri Valkenswaard. Schelpenpad over Groote Heide volgen. Op breder fietspad bij P-21554 RA ri Valkenswaard. Na 200 meter bij kp 56 LA ri kp 55 en Valkenswaard. Volg de route verder bij **. 64
E Strijper Aa Langs een gedeelte van de beek Strijper Aa, bij Gastel, wordt een ecologische verbindingszone aangelegd. De Buulderbergsche en Gastelsche Heide worden hier door stroken natuur met elkaar verbonden, zodat verschillende soorten reptielen, vlinders, libellen en vogels zich hier in de toekomst makkelijker kunnen verplaatsen. Op circa 300 meter van de Strijper Aa ligt het piepkleine Hondsven, dat een populatie knoflookpadden herbergt. Het is een zeldzame en bedreigde paddensoort, die alleen overlevingskansen heeft in een veilig gebied. Daarom komt er naast de zone langs de Strijper Aa op termijn ook een ecologische verbinding tussen het Hondsven en de Gastelsche Heide.
Stuw en vispassage Tongelreep F Iets ten zuiden van de Drie Bruggen heeft het waterschap een geautomatiseerde stuw aangelegd, waarmee de waterhuishouding in het beekdal en de aangrenzende bossen beter kan worden geregeld. Bijzonder is de vistrap naast de stuw, die uit twee delen bestaat. Dankzij de treden ontstaan er verschillende stroomsnelheden. Naast de stuw ligt een zogenaamde ‘vertical slot passage’, waar u via roosters overheen kunt lopen. Een paneel langs de weg geeft informatie over deze passage en de verschillende vissoorten die er gebruik van maken.
