SCHOOL AAN ZET
MAGAZINE Editie 2, februari 2013
Themagesprek en verdiepingsgesprek
“We kregen advies vanuit verschillende invalshoeken”
Internationaliseringsprojecten en plustrajecten Excellentiebeleid op Gymnasium Celeanum
Dubbele samenwerking met School aan Zet Wetenschap en Techniek op SBO De Blinker
1
Voorwoord
Inhoudsopgave Excellentiebeleid op Gymnasium Celeanum Internationaliseringsprojecten en plustrajecten
“We kregen advies vanuit verschillende invalshoeken”
Themagesprek en verdiepingsgesprek
HRM/Lerende organisatie Themagebied uitgelicht
Haal jong, hoogopgeleid en veelzijdig talent uw school binnen!
Meld uw school aan voor Eerst de Klas
Van goed naar beter met een goede basis
Onze visie en tools op HRM/Lerende organisatie en Opbrengstgericht werken
Wetenschap en Techniek op SBO De Blinker Dubbele samenwerking met School aan Zet
Ervaren leidinggevenden VO coachen beginnende leidinggevenden Staatssecretaris Dekker verricht aftrap VO-managementcoach
Kwaliteitskaarten
Handige tips voor in de praktijk!
Scholen versterken door te verbinden
4 6
7
Behoort u niet tot één van de bijna drieduizend deelnemende scholen en besturen, maar bent u wel geïnteresseerd in deelname aan School aan Zet? Dan kunt u zich nog tot en met 29 maart 2013 aanmelden via de website www. schoolaanzet.nl. Op onze website vindt u ook meer informatie over de inhoud van het programma en het gesprekkencyclus, evenals inspirerende praktijkvoorbeelden, handige instrumenten en interessante onderzoeken. Een voorproefje vindt u terug in dit magazine. We wensen u veel leesplezier!
8
12 13
‘Ambities verbinden’, 25 t/m 27 maart in Lunteren
16
Excellentiebeleid op Gymnasium Celeanum
J Colofon Dit magazine is een uitgave van School aan Zet.
14
PRAKTIJKVOORBEELD
Het Gymnasium Celeanum in Zwolle trekt leerlingen uit de provincies Overijssel, Flevoland en zelfs Drenthe. De bijzondere vorm van onderwijs heeft namelijk tot gevolg dat leerlingen uit de wijde omtrek iedere dag naar Zwolle afreizen. Rector Caren Japenga vertelt meer over de aantrekkingskracht van de school op excellente leerlingen en de samenwerking met School aan Zet om het onderwijs nog verder te ontwikkelen.
10
Toelichting bouwsteenposter
Driedaagse studieconferentie voor het primair onderwijs
2
3
Het onderwijs in Nederland is volop in beweging: vrijwel alle scholen zijn hard bezig om een sprong voorwaarts te maken. Van voldoende naar goed, maar ook van goed naar beter. School aan Zet ondersteunt scholen in deze beweging en biedt deelnemers naast de gesprekken met experts ook een breed aanbod aan ondersteunende expertise; van masterclasses HRM tot een ontwikkelassessment opbrengstgericht werken, van kwaliteitskaarten tot e-learning modules en van train-detraineractiviteiten tot grote conferenties. Zo brengen we het onderwijs samen van goed naar beter.
Coördinatie: Jamie Tio en Job Christians Vormgeving en teksten: Stumedia Fotografie: Dirk Kreijkamp (p.12), Mark Verlijsdonk Druk: Rijser Grafische Communicatie
Contact www.schoolaanzet.nl
[email protected] @SchoolaanZet
apenga is sinds juni 2012 rector op het Gymnasium Celeanum in Zwolle. Zij vertelt wat de school zo bijzonder maakt: “Het Celeanum is een categoriaal gymnasium met ruim 900 leerlingen. Het is een groeischool met een breed voedingsgebied. Wij staan voor de brede ontwikkeling van leerlingen. Om dit te realiseren krijgen onze leerlingen de kans om naast de gewone lessen deel te nemen aan allerlei extra’s. Door hen te betrekken in de organisatie en verantwoordelijkheid te geven, willen wij ervoor zorgen dat de excellente leerlingen voorbereid worden op de toekomst.”
Maatwerk Om dit te bewerkstelligen doet de school in Zwolle mee aan allerlei initiatieven. Voorbeelden zijn deelname
aan internationaliseringsprojecten, plustrajecten en MEP (Model European Parliament). Japenga: “Onze leerlingen kunnen veel verantwoordelijkheid aan en wij geven hen daarvoor de ruimte. Ze kunnen extra vakken kiezen, maar
wij stimuleren ook het contact met universiteiten”. Voor leerlingen die het reguliere programma met succes doorlopen, worden speciale trajecten ontwikkeld. Japenga: “In de onderbouw kunnen leerlingen die gemiddeld een 7 staan extra vakken volgen, dit noemen wij het plustraject. In de bovenbouw staan vooral uitwisselingen centraal. De plus zit daar bijvoorbeeld in internationalisering, stages en het volgen van colleges.”
Samenwerking School aan Zet Hoewel de start van de samenwerking met School aan Zet door haar voorganger is ingezet, is Japenga wel erg te spreken over de initiatieven van School aan Zet: “Wat ik mooi vind is dat School aan Zet concreet werkt aan de kwaliteit van de scholen waarbij het niet alleen gaat om de opbrengsten. Een school kan fantastische opbrengsten hebben, maar dat maakt het nog geen goede school. De initiatieven van School aan Zet komen overeen met deze visie. De integrale benadering waarbij alle aspecten aan bod komen vind ik heel sterk. Ik ben daarom echt overtuigd van de toegevoegde waarde van School aan Zet.”
Wilt u met uw school ook deelnemen aan School aan Zet? U kunt zich op www.schoolaanzet.nl inschrijven voor de derde tranche!
3
Wat zijn de ervaringen in het tweede gesprek?
De afgelopen maanden heeft een deel van de scholen uit tranche 1 het tweede gesprek gevoerd. Voor het primair onderwijs betrof dit het eerste themagesprek, voor het voortgezet onderwijs was dit het verdiepingsgesprek. Uiteraard zijn we benieuwd naar hun ervaringen. Wat vonden scholen van het gesprek zelf, voldeed het aan de verwachtingen en wat zijn de stappen die nu moeten worden gezet? We blikken terug op dit tweede gesprek met twee scholen: de TooropMavo namens het voortgezet onderwijs en de Nutsbasisschool namens het primair onderwijs.
) O V ( k e r p s e g s g n i p e i d r Het ve
) O P ( k e r p s e Het themag School: Nutsbasisschool te Voorschoten Type: Primair onderwijs Schoolleider: Astrid Barten
Hoe zijn jullie bij School aan Zet terecht gekomen?
School: TooropMavo te Rotterdam Type: Voortgezet onderwijs Schoolleider: Martin van Zanten
Jullie hebben het verdiepingsgesprek gehad. Hoe is dit gesprek verlopen? “Goed. Tijdens het verdiepingsgesprek lag de focus op de door ons gekozen thema’s opbrengstgericht werken en omgaan met verschillen. Waar het ambitiegesprek nog een breed karakter had, konden we nu echt meer de diepte in. Met betrekking tot beide thema’s hadden we vooral vragen op het gebied van verandermanagement. We hoopten tijdens het verdiepingsgesprek tips en adviezen te krijgen van iemand die met een frisse blik naar onze school kijkt.”
Is dat gelukt? “Dat is zeker gelukt. Hoewel we zonder concrete verwachtingen het gesprek in gingen, hebben we toch gerichte informatie gekregen waar we mee aan de slag kunnen. De twee experts keken
4
onbevangen naar onze organisatie en naar onze situatie. Dat heb je als school soms nodig. De experts waren voor ons echt een soort sparringpartners die ons vertelden waar we op moeten letten en wat we zeker niet moeten vergeten. Het accent kwam daarbij te liggen op ‘cultuur’ en op het creëren van draagvlak. Natuurlijk waren de experts soms ook kritisch, maar daar moet je juist van profiteren.”
Wat vond u positief aan het gesprek? “De experts hebben ons weer op scherp gezet, dat is fijn. Persoonlijk vond ik ook de heterogeniteit van de experts prettig: één expert was afkomstig uit het bedrijfsleven en de ander had duidelijk ervaring in het onderwijs. Daardoor konden zij ons, op basis van hun ervaringen, vanuit verschillende invalshoeken adviseren. Daar steek je zeker iets van op, het maakt het concreter. Als expert moet je best kundig zijn om binnen een kwartier door een
organisatie heen te prikken en tot goede adviezen te komen. Dat is deze experts zeker gelukt.”
Wat zijn de plannen voor de toekomst? “Op basis van onze doelstellingen en naar aanleiding van de adviezen hebben we een soort stappenplan ontwikkeld. Veel van onze onderwijskundige ideeën en ontwikkelingen lopen al enige jaren via verschillende werkgroepen, een belangrijk platform om draagvlak te creëren. De bedoeling is dat de werkgroep Onderwijs & Ambitieuze leercultuur een training selecteert voor het hele team waarbij intervisie een belangrijk item is. De volgende stap is dat we elkaars lessen gaan bijwonen, waarbij we minimaal één vorm van differentiatie willen zien/herkennen. We hebben dus genoeg plannen!”
“Het bestuur van onze school bestaat grotendeels uit ouders. Eén van hen kwam met het idee om ons in te schrijven. Omdat wij echter eerst twijfelden over de toegevoegde waarde van deelname aan het programma, zijn we eerst gaan kijken wat School aan Zet eigenlijk precies doet. Al snel zagen we dat School aan Zet zich onder andere richt op twee zaken die belangrijk zijn voor onze school: excellentie en opbrengstgericht werken. Daarom hebben we ons vorig jaar aangemeld voor het programma.”
Inmiddels hebben jullie al het tweede gesprek met de experts gehad: het themagesprek. Hoe is dit gesprek verlopen? “Het themagesprek verliep echt boven verwachting goed. De experts waren heel deskundig en gaven goede adviezen. Dat is waar je als school naar zoekt. Het is echt heerlijk als iemand je door middel van goede adviezen grond geeft om op te gaan bouwen en dat is wat er tijdens het gesprek gebeurde. Bovendien is het leerzaam om met
andere scholen in gesprek te gaan.”
Wat was er voor jullie leerzaam aan? “Het is interessant om van andere scholen te horen hoe zij dingen aanpakken. Bij sommige zaken denk je: ‘dat is een prachtig idee, maar het past niet bij onze school’. Maar er waren ook zaken waarvan ik direct dacht: ‘dat is interessant, dat past precies bij onze visie’. Dat maakte het gesprek voor ons heel leerzaam. Er zijn dan ook punten tijdens het themagesprek naar voren gekomen waar wij als school mee aan de slag willen gaan.”
“Het is interessant om van andere scholen te horen hoe zij dingen aanpakken.” Zoals?
je met ouders over hun kinderen? Daar hebben wij nog geen goed format voor gevonden. Tijdens het themagesprek hoorden wij van andere scholen hoe zij dit aanpakken. We hebben leuke ideeën opgedaan en die willen we graag het komende jaar uitwerken. Dankzij de proactieve houding van de experts en de inbreng van andere scholen hebben we het gesprek dan ook als zeer prettig en leerzaam ervaren.”
“In het plan voor 2013 heb ik zaken opgenomen die in het themagesprek besproken zijn. Wij willen bijvoorbeeld aandacht besteden aan de betrokkenheid van ouders bij onze excellente leerlingen. Hoe communiceer
5
THEMA UITGELICHT
Haal jong, hoogopgeleid en veelzijdig talent uw school binnen!
HRM/ Lerende organisatie School aan Zet is opgebouwd rond zes thema’s. In de komende nummers lichten we elke keer één van de thema’s uit. In deze editie: HRM/Lerende organisatie. professionalisering schoolontwikkeling
HRM/LERENDE ORGANISATIE
bekwaamheidsdossier
gesprekkencyclus
D
e basis van goed onderwijs is een goede leraar. Daarom verdient een gerichte aanpak van professionalisering een structurele plaats binnen het onderwijs. Bij een lerende organisatie gaat het onder meer om goed personeelsbeleid, professionele ruimte voor leraren, ruime carrièremogelijkheden en scholing. Een lerende organisatie met een duurzame verbetercultuur ontstaat wanneer iedereen dezelfde ontwikkeling nastreeft. Professionaliseringsactiviteiten zijn effectief als leraren samen leren en zich samen verantwoordelijk voelen. Daarnaast
vraagt de omslag naar een opbrengstgerichte werksituatie om een sterk HRM-beleid. Het is daarvoor noodzakelijk dat een school de cyclus van (beoordelings-)gesprekken en de bekwaamheidsdossiers op orde heeft. School aan Zet focust binnen het thema HRM/Lerende organisatie op vier onderwerpen: bekwaamheidsdossier, gesprekkencyclus, professionalisering en schoolontwikkeling. Scholen die voor dit thema kiezen, bepalen zelf met welk(e) onderwerp(en) ze binnen dit thema aan de slag gaan.
Jonge, goede leraren met een academische achtergrond zijn harder nodig dan ooit. Het programma Eerst de Klas (EDK) biedt scholen de kans talentvolle academici in huis te halen. Eerst de Klas is een initiatief van het onderwijs, het bedrijfsleven en de overheid en wordt uitgevoerd door School aan Zet. In het tweejarige programma werken de EDK-trainees 3 á 4 dagen per week op een middelbare school, halen een onderwijsbevoegdheid en volgen één dag per week een leiderschapsprogramma dat is vormgegeven en ingevuld door toonaangevende organisaties in Nederland als Shell, Philips, UWV en Rabobank. In augustus 2013 zal een nieuwe lichting trainees starten.
tweede jaar). Deze EDK-trainee kan breed ingezet worden als docent en bijvoorbeeld bij het opzetten van een nieuwe organisatiestructuur, het teweegbrengen van een verandering in het docententeam of het ondersteunen bij de ontwikkeling van een nieuw vak. Omdat de trainee ook opdrachten uitvoert in het bedrijfsleven, brengt hij inhoud, context en een netwerk uit het bedrijfsleven de school in, inspireert hij collega’s, voedt hij de directie en geeft hij leerlingen een breed perspectief mee.
Wat levert deelname uw school op?
Ronald Schepers, afdelingsleider Gymnasium+ op het Arentheem College.
Uw school heeft 2 jaar lang parttime de beschikking over een talentvolle academicus (60% in het eerste jaar, 80% in het
“Scholen die niet meedoen zouden het echt meteen moeten overwegen. Je krijgt toppers. Niets meer en niets minder.”
Aanmelden vóór 31 maart 2013 Past dit ambitieuze programma bij uw schoolorganisatie en wilt u graag profiteren van zorgvuldig geselecteerde excellente academici? Meld uw school dan vóór 31 maart 2013 aan via de website van Eerst de Klas. Wilt u meer weten over Eerst de Klas? Bezoek dan onze website of de informatiebijeenkomst op woensdagmiddag 20 maart 2013 in Utrecht. U kunt zich hiervoor aanmelden via:
[email protected], onder vermelding van uw contactgegevens, functie en schoolnaam.
www.eerstdeklas.nl
Masterclasses
In 2013 organiseert School aan Zet een reeks masterclasses rond het thema HRM/Lerende organisatie. Centraal daarin staat de vraag: hoe werken schoolleider en leraar in afstemming aan professionalisering van zichzelf en de organisatie? De masterclasses duren van 15.00 tot 19.00 uur en zijn gratis toegankelijk. Houd onze website in de gaten voor de data en de mogelijkheid tot aanmelden!
Tip:
In de database op www.schoolaanzet.nl vindt u een aantal interessante praktijkvoorbeelden op het gebied van HRM/Lerende organisatie! V.l.n.r.: afdelingsleider Ronald Schepers en de (oud-)trainees Bert Buurman, Jan van Haren en Cazimir ten Brink.
6
7
Van goed naar beter met een goede basis
Visie
L
erende organisaties zijn organisaties waarin mensen voortdurend hun capaciteiten vergroten om de resultaten te bereiken die ze voor ogen hebben. Lerende organisaties weten zich enerzijds snel aan te passen en anderzijds de eigen richting en identiteit te bewaren.
O
m de ambities te realiseren biedt School aan Zet scholen richtingwijzers voor hun ontwikkeling van goed naar beter. Scholen kunnen deze gebruiken bij hun eigen ontwikkelroute. Binnen het thema HRM/Lerende organisatie biedt School aan Zet het volgende:
•
School aan Zet heeft een duidelijke visie op deze thema’s, die we ondersteunen met instrumenten en voorbeelden voor deelnemende scholen om hun ontwikkelproces te stimuleren. In dit magazine zetten we voor u op een rij wat die visie op deze twee thema’s is en wat School aan Zet kan bieden om de ambities binnen uw organisatie te realiseren.
Het zijn echter niet de organisaties zelf die leren; het zijn de mensen die het verschil maken. Zij stellen een scherpe focus: wat is de opdracht van de school en welke opbrengsten moeten worden bereikt? Goede leraren zijn bepalend voor goed onderwijs. Goed HR-beleid is een van de voorwaarden voor het
Waarmee
•
Een goed personeelsbeleid en een doelgerichte werkwijze zijn de basis voor goed onderwijs. Niet voor niets zijn HRM/Lerende organisatie en Opbrengstgericht werken de twee basisthema’s van School aan Zet. Elke school heeft op een of beide van deze thema’s ambities geformuleerd.
Op de speciale Wijzerkaart HRM/Lerende organisatie leest u welke onderwerpen ertoe doen binnen het thema en hoe u, op een opbrengstgerichte wijze, werk kunt maken van uw HRM-beleid. Rond de verschillende onderwerpen binnen het thema ontwikkelt School aan Zet een aantal kwaliteitskaarten. Zo verschenen dit jaar al twee kaarten rondom de gesprekkencyclus en professionalisering.
•
•
•
verkrijgen en behouden van goede leraren. School aan Zet legt het accent binnen dit thema op de individuele ontwikkeling van de professional in relatie tot schoolontwikkeling.
In 2013 wordt een reeks masterclasses georganiseerd (14 in totaal). Deze worden verzorgt door experts op het thema HRM zoals Ben van der Hilst en Jos van der Waals. In het voorjaar van 2013 verschijnt op onze website, speciaal voor deelnemende scholen, een online HRscan. Deze scan geeft de mogelijkheid zelf te bepalen op welke wijze HR haar bijdrage en ondersteuning aan het onderwijs in de eigen school kan vergroten. Er komt een audit HR; scholen worden uitgenodigd in te schrijven op peer-review. Op regionale bijeenkomsten worden schoolleiders, P&O-medewerkers en leraren getraind in het opzetten en voeren van een collegiale visitatie gericht op HRM / Lerende Organisatie
Visie
O
pbrengstgericht werken is het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van de leerresultaten van leerlingen, waarbij leerlingen, leraren, schoolleiding en bestuurders hun handelen laten leiden door de uitkomsten van resultaatmetingen en observaties.
Waarmee
O
m de ambities te realiseren biedt School aan Zet scholen richtingwijzers voor hun ontwikkeling van goed naar beter. Scholen kunnen deze gebruiken bij hun eigen ontwikkelroute. Binnen het thema OGW biedt School aan Zet het volgende:
schoolontwikkeling
gesprekkencyclus 8
•
• •
•
Op de speciale Wijzerkaart Opbrengstgericht werken leest u welke onderwerpen ertoe doen binnen het thema en hoe u uw onderwijs opbrengstgerichter kunt organiseren. Rond de verschillende onderwerpen binnen het thema ontwikkelt School aan Zet een aantal kwaliteitskaarten. Zo verschenen eerder al de kwaliteitskaarten ‘Datagestuurd en planmatig werken op teamniveau’ en
professionalisering
HRM/LERENDE ORGANISATIE
Scholen die opbrengstgericht werken, werken systematisch en doelgericht aan het maximaliseren van de leerresultaten van leerlingen. Hierbij laten leerlingen, leraren, schoolleiding en bestuurders hun handelen leiden door de uitkomsten van metingen, stellen leraren duidelijke en ambitieuze doelen die bekend zijn
•
bij ouders en worden de leerlingen ten minste twee maal per jaar met goede en betrouwbare instrumenten getoetst om de leerwinst in kaart te brengen.
‘opbrengstgericht leiderschap’. Gedurende de looptijd van het programma zullen er voor ruim 600 deelnemers (PO) diverse masterclasses georganiseerd worden rondom taal/lezen, rekenen/ wiskunde en opbrengstgericht werken. Voor scholen die met opbrengstgericht werken willen oefenen in een gesimuleerde praktijk is een interactieve simulatie ontwikkeld. Lees hierover op onze website. Medio maart verschijnt het Ontwikkelassessment Leraar PO op onze website. Dit ontwikkelinstrument stelt leraren, schoolleiders, IB’ers en coordinatoren in de gelegenheid hun eigen vaardigheid in beeld te brengen. Momenteel wordt bekeken of er voor VO ook een dergelijk instrument ontwikkeld kan worden.
schoolplan bekwaamheidsdossier
gebruik data
OGW
pdcacyclus
lerende cultuur 9
PRAKTIJKVOORBEELD
Dubbele samenwerking met School aan Zet S
BO De Blinker in Geleen is al jaren actief op het gebied van Wetenschap en Techniek. Maar wat levert het op? Om de opbrengstgerichtheid onder de loep te nemen en om het landelijke netwerk uit te breiden, is Fons Vossen, coördinator Wetenschap & Techniek bij SBO De Blinker, in gesprek gegaan met School aan Zet. Hier blijft de samenwerking echter niet bij. Vossen heeft namelijk nog een veel grotere uitdaging voor zowel zijn school als School aan Zet.
SBO De Blinker is een speciale school voor basisonderwijs. De school, gelegen in het hartje van Geleen, heeft een rijke historie op het gebied van wetenschap- en techniekonderwijs. Vossen: “Onze school is al ruim 15 jaar heel actief bezig met wetenschap en techniek. In de loop der tijd hebben we al aan verschillende trajecten en pilots meegedaan om bijvoorbeeld het lesmateriaal te verbeteren. Over ons onderwijsprogramma zijn wij inmiddels zeer tevreden. Daarom zijn wij nu op zoek naar de diepere laag: waarom doen we dit allemaal en wat levert het ons op? Om meer expertise op te bouwen en deze te kunnen delen met anderen, zijn we in gesprek gegaan met School aan Zet.”
Experts met een kritische blik Inmiddels heeft het ambitiegesprek met School aan Zet plaatsgevonden. Vossen: “Tijdens het eerste gesprek werd direct duidelijk dat we spraken met experts die wisten waar ze het over hadden. Na
vijf minuten zaten we al op het niveau waar we naar op zoek waren. Dat is toch een verademing”. Vossen weet dan ook precies wat hij met deelname aan School aan Zet wil bereiken: “Als school denk je een goed traject te volgen, maar soms is het belangrijk dat iemand met een kritische blik met je meekijkt. Ik
verwacht dat School aan Zet ons helpt met goede tips en adviezen, maar ik hoop ook dat wij een landelijk netwerk kunnen opbouwen dankzij de contacten die we leggen met andere scholen. Dat hebben we als school hard nodig om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen op het gebied van w&tonderwijs.”
Interessante uitdaging Dit is echter niet het enige contact tussen Vossen en School aan Zet. Met ingang van dit schooljaar is Vossen door Stichting Kindante ook aangesteld als coördinator W&T op bestuursniveau. Deze scholenkoepel bestaat uit 52 basisscholen en speciale basisscholen. Vossen: “Het is de bedoeling dat we w&t-onderwijs een stevige plek geven in het alledaagse onderwijs van al deze scholen. Je kunt echter niet simpelweg bestaande
uitvoeren, daar gaat een heel proces aan vooraf met de betrokken partijen. Ook als gehele scholenkoepel Kindante hebben wij gesprekken gevoerd met School aan Zet, om te kijken in hoeverre zij ons hierbij kunnen ondersteunen. Het is voor zowel School aan Zet als voor ons een enorme uitdaging, omdat het een groot en bovenal nieuw project is. Maar ik verwacht dat het vooral leuk en interessant wordt!”
vaak. Ik hoop dat dat bij School aan Zet niet het geval is. Ook na dit programma wil ik de contacten warm houden, maar na het ambitiegesprek en de telefoongesprekken die ik inmiddels gevoerd heb met School aan Zet denk ik dat het wel goed komt. We zitten dan wel in de beginfase, maar ik zie de toekomst met School aan Zet zeer positief tegemoet!”
Hoewel het tweede gesprek voor zowel SBO De Blinker als Kindante nog moet plaatsvinden, denkt Vossen al na over de toekomst: “Uit de praktijk blijkt dat veel van dit soort trajecten afgebakend zijn tot een bepaalde periode. Daarna verwatert het contact
programma’s kopiëren en
Quickscan Wetenschap & Techniek Wilt u aan de slag met wetenschap- en techniekonderwijs bij u op school? Of bent u al bezig, maar wilt u dit verder versterken? Doe dan de quickscan Wetenschap & Techniek! Deze quickscan helpt u met het vormgeven van het w&t-onderwijs bij u op school. De quickscan bestaat uit twee delen: een vragenlijst in pdf-vorm waarmee u het eerste gezamenlijke uitgangspunt formuleert en een digitale vragenlijst die u adviezen voor de verdere vormgeving van uw w&t-onderwijs oplevert. U vindt de quickscan op de website van School aan Zet onder de sector Primair Onderwijs bij het thema Wetenschap & Techniek. Heeft u een smartphone? Dan kunt u via onderstaande QR-code direct naar de quickscan toe! bit.ly/12tAOD7
10
11
Kwaliteitskaarten handige tips voor in de praktijk
S
chool aan Zet ontwikkelt voor deelnemende scholen kwaliteitskaarten die direct toepasbaar zijn in de praktijk. De kwaliteitskaarten bevatten handige tips voor bijvoorbeeld het stellen van doelen voor zwakke rekenaars of het opbrengstgericht werken voor schoolbesturen.
Staatssecretaris Dekker verricht aftrap VO-managementcoach Begin februari ging het traject VO-managementcoach van start. De aftrap werd verricht door staatssecretaris Sander Dekker, die de 150 deelnemende schoolleiders toesprak en uit zijn eigen ervaring een paar handige coaching-tips opdiepte.
V
O-managementcoach is een pilottraject waarin 100 beginnende leidinggevenden gekoppeld zijn aan 50 ervaren collega's, die een opleiding tot coach krijgen en hen dit jaar als coach begeleiden bij hun ontwikkelingsvraag. De VO-academie van de VO-raad voert deze pilot in samenwerking met School aan Zet uit. Samen geven zij hierdoor enerzijds ervaren leidinggevenden de kans hun kennis en expertise met collega’s te delen en kunnen anderzijds beginnende leidinggevenden met behoefte aan ondersteuning worden gecoacht in hun ontwikkeling. Het traject is onderdeel van het nietformeel professionaliseringsaanbod van de VO-academie en beoogt via professionalisering van leidinggevenden een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van scholen en onderwijs. Dekker benadrukte tijdens de aftrap, in een interview door Fabienne Hendricks (programmamanager School aan Zet), de kracht van VO-managementcoach: ‘Dit traject is echt een win-winsituatie. Iedereen wordt er beter van. Het traject sluit aan bij de ambities van het kabinet om de lat in het onderwijs hoger te leggen.’
12
Wat is het belang van schoolleiders volgens u? ‘Leraren en schoolleiders maken samen de school. De professionalisering van leraren moet mogelijk gemaakt worden door schoolleiders. Schoolleiders en leraren zijn een co mbi, maar de schoolleider runt uiteindelijk de school. De schoolleider inspireert, geeft het voorbeeld en schakelt een tandje bij als het nodig is.’
“Ik heb veel geleerd over de valkuilen voor een leidinggevende die de rol van coach wil vervullen!” Joost van Rijn, directeur-bestuurder ORS Lek&Linge
Als we kijken naar de invulling van dit traject, welke ervaring hebt u zelf met coachen of gecoacht worden? ‘Sinds mijn start in de politiek heb ik twee mensen die ik twee keer per jaar om feedback vraag op mijn functioneren. Ook coach ik zelf een aantal keer per jaar jonge politici uit de diverse
bestuurslagen. De coaches kan ik uit mijn ervaring aanraden om vooral vragen te stellen die de gecoachte aan het denken zet. Je moet niet direct zeggen wat je ziet en vooral helpen ontdekken. Als coach is het soms zaak om je tong eraf te bijten. De beginnende schoolleiders moeten zich kwetsbaar durven opstellen. Laat het op je inwerken en durf je echt open te stellen. Het kan heel confronterend zijn.’
Wanneer is dit traject in uw ogen een geslaagd traject? ‘Dit traject is het startpunt van een veel bredere beweging. Ik zie dat leraren én schoolleiders zeggen: wij willen professionaliseren. Dat ondersteun ik natuurlijk volledig. Het is voor de deelnemers aan dit traject, als voorlopers, zaak om de handschoen op te pakken. Ik hoop dat het traject zo’n succes is dat de deelnemers de onderlinge coaching verder zullen verspreiden en dat ze hier veel energie uithalen die mee de school in wordt genomen.’
Interesse in deelname als coach of gecoachte? Voor de pilot van VOmanagementcoach zijn 50 ervaren schoolleiders en 100 beginnende schoolleiders uit het voortgezet onderwijs geselecteerd. Helaas is aanmelden voor de pilot niet meer mogelijk. Bij succes wordt de pilot echter verlengd en krijgt een nieuwe groep schoolleiders de kans te solliciteren naar de rol van coach of gecoachte. Meer informatie hierover wordt te zijner tijd bekend gemaakt via www.schoolaanzet.nl en www.vo-academie.nl.
Alle kwaliteitskaarten zijn terug te vinden op de website van School aan Zet in de rijk gevulde database met praktijkvoorbeelden, instrumenten en kennis. Hieronder lichten we een paar interessante kwaliteitskaarten voor het primair onderwijs uit.
Het onderwijs in het schrijven van teksten
Tips om het schrijfonderwijs op uw school te verbeteren. Met een handige kwaliteitsscan en analyses van verschillende schrijfmethoden.
bit.ly/11AgT6Y
Rol van de intern begeleider en de taal-/ rekencoördinator bij opbrengstgericht werken Checklists met de taken die de intern begeleider en de taal-/ rekencoördinator (in samenwerking met de schoolleider) kunnen vervullen in het kader van opbrengstgericht werken.
bit.ly/14W4ycm
Rekenen tot 1000 Drie tips om leerlingen in groep 5 aan het einde van het schooljaar vlot te kunnen laten optellen en aftrekken tot 1000. bit.ly/15hcLsI
De gesprekkencyclus
Uitleg over de onderdelen van een goede gesprekkencyclus, de koppeling tussen individuele ontwikkeling en schoolontwikkeling, en een aantal waardevolle tips om de cyclus in uw voortgezet onderwijs organisatie te optimaliseren. bit.ly/XDYlNm
Vloeiend lezen
Een kwaliteitskaart rondom vloeiend lezen. Waarom is vloeiend lezen belangrijk, hoe geef je de instructie vorm en hoe kun je de ontwikkeling van leerlingen volgen? bit.ly/14uw7sS
13
BOUWSTENEN S
chool aan Zet wil scholen versterken door ze met elkaar te verbinden. Dat wordt niet alleen bereikt door samen gesprekken te voeren, maar ook door ervaringen met elkaar uit te wisselen. Binnen de vier gesprekken met experts, ontwikkelen alle deelnemende scholen daarom een bouwsteen per school. Een bouwsteen is een omschrijving van een ontwikkelde aanpak uit
een format van School aan Zet een poster van de bouwsteen. Tijdens het derde gesprek nemen experts en collega-scholen de bouwsteen nader onder de loep. Door elkaars bouwsteen te bekijken, krijgen alle scholen specifieke handreikingen hoe ze hun bouwsteen verder kunnen ontwikkelen en implementeren. Het leren van elkaar en het onderling feedback geven
de praktijk van de school, die overdraagbaar is en aansluit op (één van) de gekozen thema’s. Denk aan een aanpak voor interne professionalisering van leraren of aan de invoering van een talentklas Science.
zijn belangrijke aspecten van de bouwstenen.
In de aanloop naar het derde gesprek uit de gesprekkencyclus maakt de school op basis van
Hiernaast vindt u het format voor de bouwsteenposter, zoals dat door alle deelnemende scholen wordt ingevuld. Het format is terug te vinden in de gesloten omgeving Mijn School aan Zet, tussen de voorbereidingstaken voor het derde gesprek.
Tip: Op de website van School aan Zet vindt u in de database met praktijkvoorbeelden, instrumenten en kennis veel interessante bouwstenen. Hier kunt u alvast inspiratie opdoen voor uw eigen bouwsteen!
14
Titel Bouwsteen
Thema-iconen die niet van toepassing zijn verwijderen; kies zelf het gewenste thema
1
Hier vult u in welke leervraag ten grondslag lag aan uw aanpak
2
Naam school
LEERVRAAG
1
OMV
E&H
BV
W&T
OGW
HRM
Wat hebben we gedaan?
2 Beschrijf hier wat uw bouwsteen inhoudt; de opzet, de belangrijkste onderdelen en de uitwerking in vogelvlucht.
Zet in de inleiding: • Wat is het streefdoel waarop deze bouwsteen betrekking heeft? • Hoe sluit de bouwsteen aan bij aan de thema’s van School aan Zet? • Voor welke uitdaging of probleem is dit een oplossing of impuls?
3
3
Inleiding
4
4
AFBEELDING Hier kunt u de belangrijkste ervaringen met de bouwsteen kwijt. Benoem belangrijke randvoorwaarden, zoals eisen aan leraren, werkvormen en werkruimtes, cultuur en draagvlak in de school en interactie tussen leraren, leerlingen en ouders.
Tips voor wie dit ook wil
5
5 Meer informatie: Wat is de opbrengst?
Hier kunt u de opbrengsten benoemen. Zowel kwalitatief als kwantitatief. Nog niet begonnen? Beschrijf dan de beoogde opbrengsten.
6
Hier noteert u de namen, functies en contactgegevens van personen in de school die meer informatie kunnen verstrekken over de bouwsteen. Voeg daar de schoolgegevens en links naar extra informatie (notities, plannen, lesmateriaal, filmpjes, etc.) aan toe.
7
7
6
AFBEELDING
LOGO SCHOOL
15
‘Ambities verbinden’ Driedaagse studieconferentie Lunteren, 25, 26 en 27 maart 2013
‘Ambities verbinden!’ Dat is het thema van alweer de 12e editie van de jaarlijkse studieconferentie voor het primair onderwijs in Congrescentrum De Werelt te Lunteren. Deze conferentie wordt georganiseerd door School aan Zet op 25, 26 en 27 maart 2013. Deze driedaagse conferentie staat geheel in het teken van de zes thema’s van School aan Zet. Op deze conferentie kunt u een rijk programma aan masterclasses, workshops, praktijksessies en informatiestands verwachten. Alle inhoudelijke bijdragen zijn gekoppeld aan één of meerdere thema’s van School aan Zet. Naast de mogelijkheid om uw eigen programma samen te stellen, zal er per thema een aanbevolen route zijn. De uitwisseling van kennis en ervaringen staat centraal. Activiteiten die vanuit School aan Zet en de onderwijsinstellingen en onderwijsprofessionals zelf worden geïnitieerd en gestimuleerd, komen aan bod in drie dagen. Begin januari is het complete programma bekend en kunt u zich inschrijven. Houd onze website in de gaten en noteer de data alvast in uw agenda! Voor meer informatie en inschrijven kunt u terecht op www.deelnameregistratie.nl.
16
