Magazine over ruimte en milieu wonen, wijken en integratie

Magazine over ruimte en milieu wonen, wijken en integratie

VROM.nl

w Michael Braungart wil geen milieudictatuur w Grenzen stellen en kansen bieden aan Roma w De gemeenteraadsverkiezingen van 2010: kleur bekennen

Met internetbijlage 12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

AYh\Yhdfc^YWhGbY``Yf6YhYfkYf_Yb XYa]b]ghYf]YgjUbJFCAYbJYbKgUaYb aYhVYÙb[\YVVYbXYbUUbYYbVYhYfY jccfVYfY]X]b[ VYgì]hjcfa]b[Yb i]hjcYf]b[jUb]bZfUghfiWhifY`Ydfc^YWhYb" 8cY`]g\U`jYf]b[jUbXYfYU`]gUh]Yh]^XjUb b]YikY]bZfUdfc^YWhYbhch[Ya]XXY`X +ÛUf"6YghUUbXYdfc^YWhYb_f]^[YbYYb jYfgbY``]b[kUhcd_cfhYhYfa]^b fYgi`hYYfh]bYYb_fUW\h][YYWcbca]gW\Y ]adi`g"

?]^_jccfaYYf]bZcfaUh]Ycdkkk"gbY``YfYbVYhYf"bi

Er is een tijd van komen ... ... Ruim tien jaar geleden begon de korte geschiedenis van het magazine VROM.NL. In dit blad hebben we u de mogelijkheid gegeven te leren van medeprofessionals, uw eigen kennis en kunde te delen, en gaven we u tien keer per jaar nieuwe informatie over VROM-thema’s. Zowel nieuw beleid, de uitvoering van beleid als de handhaving ervan kwamen in elk nummer aan bod. De informatie en de informatie-uitwisseling zijn daarbij beeldend vormgegeven. VROM.NL heeft daardoor meerdere vakprijzen in de wacht gesleept. En het belangrijkste: u waardeert het blad enorm, zo blijkt uit lezersonderzoek. Toch leest u nu het laatste nummer van het blad. Na ruim tien mooie jaren stoppen we ermee. Daar liggen organisatorische, communicatieve en milieuredenen aan ten grondslag. We willen zorgvuldig omgaan met het budget wat ons ter beschikking staat én we willen u een platform blijven bieden waar u beleidsinformatie vindt, kennis en ervaringen kunt uitwisselen en contact kunt zoeken met VROM. Dat nieuwe platform bieden we u digitaal. Vrom.nl op internet is vernieuwd en biedt meer

interactiemogelijkheden dan voorheen. In dit laatste nummer geven wij u uitgebreide informatie over de mogelijkheden van onze website, mocht dat nog nodig zijn. We ruilen dus dit papieren magazine in voor een digitaal platform. Logisch in deze tijd, afgewogen ook, maar toch valt het besluit om te stoppen met het blad zwaar. Ik hou van print, van informatie en verhalen, en foto’s op papier. Ik ga het missen. Ik wil alle medewerkers bedanken die er de afgelopen jaren een geweldig magazine van hebben gemaakt. En u natuurlijk, als trouwe lezer. Ik ga ervan uit dat wij elkaar niet uit het oog verliezen. Zo hoop ik u regelmatig te treffen op de website vrom.nl. Want VROM vertelt daar niet alleen wat we doen, maar we luisteren ook graag naar u, hoe het in de praktijk gaat.

Klein & Groot 4 Adviezen Trends 5 Biomassa Vragen over VROM 6 Column Tracy Metz 7 Foto.nl 32 Oplossing 33 Column Radboud Engbersen 34 Gids 36 Mooi Nederland

Achtergrond 14 Grenzen stellen en kansen bieden Roma waren lang een vergeten minderheid. Komt daar nu veran dering in? “We hebben het nog niet eens over integratie.”

Signaal 11 Contactcentrum BLokartikel 30 Van het slot Smaakmaker 8 Michael Braungart De bijzonder hoogleraar Cradle to Cradle aan de Erasmus Universiteit over de kringloopecono mie: “Het komt alleen goed als we pragmatisch denken.”

Sicco Louw Directeur Communicatie VROM --------

SIGNAAL 23 Kleur bekennen Met de gemeenteraads verkiezingen in aantocht, moeten politieke partijen

zich bezinnen op hun strategie. “Tot voor kort kon je als gemeente vertellen dat je alles wilde zijn. Daar is binnenkort geen geld meer voor.”

Beeldverhaal 26 Graften, schurvelingen en tuunwallen De Landschapswacht luidt de noodklok. “Tal van eeuwenoude groene erfafscheidingen dreigen te verdwijnen.”

Met internetbijlage: w Alle sites uit VROM.NL 2009 w Haal alles uit www.vrom.nl

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

klein & groot

P 1/8

Trends Als het gaat om woontrends, dan springen vijf thema’s eruit: consumentengedrag, groei of krimp, citymarketing, leefstijlen en veranderende woonwensen van senioren. Daar ligt althans de focus bij de studiemiddag Weten over wonen, die het Nicis Institute samen met VSO platform Wonen en de gemeente Den Haag houdt. Donderdag 28 januari van half een tot half vijf zijn onderzoekers en beleidsmedewerkers op woongebied welkom in het Haagse stadhuis, waar ze kunnen kiezen uit verschillende workshops. Deelname is gratis en men kan zich aanmelden via www.nicis.nl (kijk onder bijeenkomsten).

--------

foto: Jiri Büller/HH

Adviezen Om vragen van gemeenten over hoogspanningslijnen beter te kunnen beantwoorden, heeft het expertnetwerk waarin onder andere de ministeries van VROM en Economische Zaken vertegenwoordigd zijn, een nieuwe website in het leven geroepen. Op www.steunpunthoogspanningslijnen.nl staat informatie over onder meer techniek, gezondheid en weten regelgeving. In de eerste helft van 2010 organiseert het steunpunt regionale bijeenkomsten waarin gemeenten praktische adviezen kunnen krijgen en van elkaars ervaringen kunnen leren. De precieze data voor deze bijeenkomsten maakt het steunpunt via de site bekend.

--------

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

klein & groot

P 2/8

w vragen over vrom w Een kennis van mij heeft om vrijstelling van het inburgeringsexamen gevraagd. Is bij afwijzing hoger beroep mogelijk? Of iemand wordt vrijgesteld van het inburgeringsexamen is geen besluit volgens de Algemene Wet Bestuursrecht. Iemand voldoet aan de voorwaarden voor vrijstelling of iemand voldoet er niet aan en er hoeft dus geen besluit genomen te worden. Omdat er geen sprake is van een besluit, is er geen beroep mogelijk. De vrijstelling vloeit voort uit de wet. Maar als iemand vindt dat de gemeente de wet onjuist heeft toegepast, kan hij of zij wel bezwaar maken bij het college van burgemeester en wethouders.

--------

w Nu het kouder wordt, valt het mij op dat de meeste winkels hun deuren toch nog openhouden. Het lijkt mij dat gesloten winkeldeuren veel CO2 besparen. Kan dat niet verplicht worden gesteld? foto: Maarten Hartman/HH

Biomassa Begin november heeft de Commissie Duurzaamheidsvraagstukken Biomassa (ook wel de Commissie Corbey genoemd) haar eerste drie adviezen uitgebracht aan minister Cramer. De commissie adviseert een rapportageplicht van leveranciers over aard en herkomst van biobrandstoffen te hanteren, duurzaamheidscriteria bij biomassa voor energie en transport te laten gelden en om ongewenste en onbedoelde effecten bij de grootschalige inzet ervan serieus te nemen. Meer informatie over de commissie, haar missie en de adviezen is te vinden op www.corbey.nl.

--------

Het is niet expliciet verboden om winkeldeuren open te houden als de winkelruimte wordt verwarmd. Het onnodig open houden van winkeldeuren kost niet alleen een hoop energie, maar ook een hoop geld en is minder comfortabel voor de aanwezige klanten. In het Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer (ofwel het Activiteitenbesluit) zijn eisen opgenomen met betrekking tot het verplicht treffen van energiebesparende maatregelen. Indien sprake is van een minimaal jaarlijks aardgasverbruik van 25.000 m3, moet een ondernemer alle rendabele energiebesparende maatregelen treffen. Het is de taak van de gemeenten om winkeliers de weg te wijzen naar mogelijke energiebesparende maatregelen, bijvoorbeeld Energiebesparing en Winst van InfoMil. De ondernemer heeft de verantwoordelijkheid om de rendabele energiebesparende maatregelen te treffen. Onlangs is in Amsterdam een proef gedaan met een automatisch opengaande winkeldeur met luchtgordijn. Dit leverde een besparing van zo’n 43 procent in de verwarmingskosten op. Bovendien bleek een automatische entreedeur geen ongunstige invloed op het aantal bezoekers te hebben.

--------

--------

Postbus 51 geeft antwoord op vragen van burgers, overheden en bedrijven over VROM-beleid: tel. 0800 80 51, e-mail: [email protected] of via www.vrom.nl

--------

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

klein & groot

tekst Tracy Metz beeld Maaike Koning

P 3/8

w COLUMN Ruimtehonger Het optimisme in de zaal is voelbaar. Vijftig doctoraalstudenten aan Harvard, zowel aan de Kennedy School of Government als de Graduate School of Design, hebben hoge verwachtingen van mijn gastcollege over planning in Nederland. In het land dat de sprawl en de big box retail heeft uitgevonden wordt Nederland nog altijd gezien als het mekka van de ruimtelijke ordening. Hier weten we de auto in toom te houden en het openbaar vervoer aantrekkelijk, de steden compact en het onderscheid tussen het urbane en het rurale scherp. Een land dat zeventig procent van zijn bruto nationaal product beneden de zeespiegel weet te verdienen, moet toch een organisatorisch en logistiek wonder zijn? Anderhalf uur later is het optimisme toch wel enigszins getemperd, als ik aan dat wensbeeld een scheutje hedendaagse werkelijkheid heb toegevoegd. Ja, compacte mooie historische steden, maar ook uitdijende verstedelijking in de weilanden. Jazeker, naast de auto hebben we treinen, bussen, trams en fietsen, héél veel fietsen, maar ook heeft 93 procent van de huishoudens een auto (twintig procent heeft er zelfs twee) en we rijden er graag in. De Nederlandse levensstijl is de Amerikaanse achterna gegaan: de binnenstad als vermaakscentrum gebruiken, veel met de auto doen, in grotere huizen wonen in rustige buitenwijken. Als praktijkhoogleraar woningbouw aan de TU Delft baseert architect Rudy Uytenhaak zijn onderzoek naar dichtheid (www.stedenvolruimte.nl) op het gegeven dat we in de loop van de afgelopen eeuw met twee keer zo weinig mensen in huizen wonen die twee keer zo groot zijn geworden. Uytenhaak schat dat door de combinatie van kleinere huishoudens en grotere woningen de ruimtebehoefte in 2040 zal zijn verdubbeld. Op de hoopvolle gezichten in de zaal zie ik het beeld van Nederland als leeuwentemmer van de ruimtehonger geleidelijk verdampen. Al pratend over de toekomst van de Randstad komen we op de Structuurvisie voor de Randstad 2040 en op de nieuwste loot aan de stam van de Nederlandse stadsontwikkeling, het besluit van het kabinet om in te zetten op de dubbelstad Amsterdam-Almere. De plannen zijn

12/2009

VROM.NL

ambitieus: 100.000 banen, 60.000 woningen in de komende twintig jaar waarvan 10.000 buitendijks, een nieuwe spoorlijn door het IJmeer (waar minister Cramer zelf gemengde gevoelens bij heeft), mogelijk een verbreding van de Hollandse brug voor de vele duizenden auto’s die er met die banen en huizen mee zullen komen – maar daar hoor je niet zo veel over. In een stuwend betoog in het NRC de dag vóór het kabinetsbesluit omschrijft de bouwlobby – Wientjes, Brinkman, Hermans – Almere als “de groenste stad van de Randstad”. Ongemerkt, met dank aan Adri Duivesteijn, is Almere kennelijk op onze mental map verhuisd van ‘het nieuwe land’ en opgenomen in de Randstad – terwijl het pas in 2030 de vijfde stad van het land moet worden. Het valt niet mee om aan een Amerikaans gehoor uit te leggen waarom dit strookt met het voornemen van de Structuurvisie Randstad 2040 om de vier bestaande grote steden in het westen van het land nog dichter te bebouwen. Wat betekenen compactheid en dichtheid dan in de nieuwe planningspeak? Zijn er dan geen alternatieven dichterbij de stad, die niet miljarden aan infrastructuur kosten? En waarom in het water aan de westkant van de stad bouwen als er zulke grote lappen grond klaarliggen ten oosten van de stad? Zelfs in de Amerikaanse perceptie is een sprong van de verbeelding nodig om het opseksen van Almere, op dertig kilometer van Amsterdam, als een verdichting van de bestaande stad te zien. Het zal wel daarom ‘schaalsprong’ heten. In Amerika noemen ze dat gewoon sprawl. ---------------

Tracy Metz is journaliste, auteur en visiting fellow aan de Graduate School of Design van Harvard. Ze schreef onder andere PRET! Leisure en landschap en Op de Grond. Observaties vanuit Harvard. Zij werkt nu aan twee boeken, The Glamour Zone: De Binnenstad in Amerika en Europa en Sweet & Salt: Design Response to Climate Change.

--------

NR 10

JAARGANG 11

foto.nl

beeld Theo Captein

P 4/8

w foto.nl --------

Hoe zie jij Nederland? Die vraag stelt VROM.nl elke maand aan een andere fotograaf.

-------“Snel geld verdienen en aanzien verwerven bij leeftijdsgenoten lijken de belangrijkste drijfveren voor jeugdcriminaliteit. De ernst van de incidenten is niet te negeren. Maar in plaats van alleen beschuldigend te wijzen, zou er ook aandacht moeten zijn voor goede initiatieven die ik tegenkwam op mijn zoektocht naar ‘de hangjongere’. Waarom zien we de jeugd nergens zelf aan het woord, en zijn er niet genoeg voorbeelden van jongeren die een mooie toekomst voor zichzelf willen? Deze deelnemers van Jongerenteam Utrecht Noord bijvoorbeeld. Dit project laat jongeren vrijwillig onder begeleiding aan hun minder sterke punten werken. Ik wilde met dit afstudeerproject de kijker dicht op de huid brengen van mensen die van hun fouten willen leren en daadwerkelijk met hun eigen toekomst en die van hun directe omgeving bezig zijn.”

--------

Theo Captein (1983) studeerde afgelopen juni af aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag en werkt nu als freelance reportage- en documentair fotograaf. Zijn interesse gaat met name uit naar straatfotografie en jeugdcultuur. Het eindexamenproject Level 2 over het Utrechtse Jongerenteam bestaat uit een fotomagazine en een documentaire film.

--------

www.theocaptein.nl

--------

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

interview

beeld

Jiri Büller

P 1/3

“Het komt alleen goed als we pragmatisch denken.” 12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

interview

tekst Pjotr van Lenteren

P 2/3

Wat heeft milieuoptimist Michael Braungart toch met Nederland? “Jullie romantiseren de natuur niet. En de Chinezen vinden jullie aardig. Dat is nodig om de wereld te redden.” Hij is bijzonder hoogleraar Cradle to Cradle aan de Erasmus Universiteit, loopt als adviseur de deuren van bedrijven en overheden plat, werkt mee aan het netwerk voor een duurzaam hoger onderwijs en heeft zelfs overwogen om hier te komen wonen: de Duitse chemicus en milieuoptimist professor Michael Braungart. Samen met de Amerikaanse duurzame architect William McDonough wil hij van ons land een voorpost maken van het Cradle to Cradle-principe: producten en huizen zo ontwerpen, dat ze na gebruik weer opgenomen kunnen worden in de natuurlijke kringloop en dus geen afval meer opleveren. Het grootste probleem van dit plan om de wereld te redden is niet de techniek. Die laat zich eenvoudig uitleggen en is nu wel in brede kringen bekend. Het lastige is: iedereen meekrijgen, vooral als je net als Michael Braungart een hekel hebt aan het woord ‘moeten’. Toch is hij ervan overtuigd dat steeds meer goede voorbeelden steeds beter nagevolgd zullen worden. “En dat allemaal binnen vijftien jaar. Zonder milieudictatuur!” Het tweede boek over de kringloopeconomie, werktitel C2C2, verschijnt komend jaar.

zich wel eens aangevallen gevoeld. Wij riepen dat wat zij al die jaren gedaan hebben een druppel op de gloeiende plaat was. Terwijl we hun kennis en ervaring hard nodig hebben. Dat hebben we niet altijd duidelijk genoeg gezegd. In ons volgende boek besteden we dan ook veel meer aandacht aan de culturele, maatschappelijke en sociale kant van ons verhaal. We hebben naast slimme techniek vooral goed management, goede wetten en goede communicatie nodig. Het technische verhaal is prachtig, maar niet genoeg.”

w Jullie eerste boek is zeven jaar oud. Hadden we niet veel verder moeten zijn? “Er gebeurt een hoop, zeker hier in Nederland zijn allerlei enthousiastelingen met veelbelovende projecten begonnen. Ik maak me nog geen zorgen, maar dat we er nog niet zijn kan alleen betekenen dat we onze ideeën nog niet goed genoeg hebben uitgelegd. Daar ligt nog werk voor ons.”

w Waarom gaat het niet sneller? “Wat bedrijven tegenhoudt, is diezelfde overheid. Zowel op het gebied van regels als op het gebied van het eigen inkoopbeleid. De overheid werkt bijvoorbeeld nog steeds met papier dat wel gerecycled of recyclebaar is, maar nog altijd giftige stoffen bevat. Terwijl er al lang papier bestaat dat je niet eens hoeft te recyclen. Dat kan zo de natuur in als voedsel voor nieuwe bomen. Daarmee geeft de overheid het signaal dat het allemaal zo’n vaart niet hoeft te lopen. Als de overheid nu zegt dat ze vanaf medio volgend jaar niets anders meer koopt dan het perfecte papier, dan moet de industrie wel. Een ander punt is de legalisering van bepaalde niet zo heel giftige stoffen in de Europese richtlijn voor de chemische industrie, REACH. De overheid levert daarmee halfslachtig werk, geeft het slechte voorbeeld en

w Wat hebben jullie geleerd sinds het verschijnen van Cradle to Cradle? “We hebben geleerd ons bescheidener op te stellen. Wij staan op de schouders van milieupioniers, die zich sinds de jaren zeventig hard maken voor het milieu. Wetenschappers, activisten, beleidsmakers. Dankzij hen kunnen wij nu een stap verder gaan. Maar zij hebben

12/2009

VROM.NL

w Kortom: jullie zijn nog steeds aan het uitleggen. Komt het op tijd goed met de wereld? “Die vraag komt vooral uit de overheidshoek. Wij geloven dat als de boel eenmaal in beweging is, er ineens heel snel een merkbare omslag zal zijn. Bedrijven zijn wendbaar. De Nederlands-Belgische tapijtfabriek Desso vind ik een mooi voorbeeld. Daar kun je binnenkort het gebruik van een tapijt kopen, in plaats van een tapijt dat je weggooit als het versleten is. Ze waren eerst heel kritisch en voorzichtig, maar liggen nu al twee jaar voor op schema.”

NR 10

JAARGANG 11

10

interview

legaliseert in feite dingen die niet goed zijn. Dat is echt funest.” w Als u bij bedrijven zoveel succes heeft, waarom dan zoveel tijd steken in studenten? “Goede vraag. Daar ben ik nog niet helemaal uit. Tegen de tijd dat die generatie het voor het zeggen heeft, over een jaar of twintig, moeten de cruciale beslissingen allang genomen zijn. Maar het is fantastisch om les te geven, dat heb ik altijd graag gedaan, en studenten zijn de consumenten van straks. Die kunnen dan de juiste vragen stellen.” w U schijnt een hoop mensen voor bètavakken te interesseren. “Wij krijgen inderdaad vaak jonge mensen over de vloer met het verhaal dat ze de verkeerde studie hebben gekozen. Onzin natuurlijk: we hebben iederéén nodig. Voor een cultuurverandering kom je er niet met het technische verhaal alleen. Alleen als juristen zorgen voor goede wetgeving en journalisten voor goede communicatie krijgen we een heel land aan de Cradle to Cradlegedachte.” w Maar waarom wij, waarom Nederland? “Simpel, omdat de Chinezen jullie aardig vinden. En de Chinezen zijn onze volgende stap. Zij zitten ook in een dichtbevolkte delta, ze snappen hoe Nederlanders denken. Ze investeren zelfs al miljoenen in jullie economie. Dus we hopen dat jullie via China alle opkomende economieën van Azië over de streep gaan trekken. Daarbij helpt dat Nederland een paar grote, overal gerespecteerde multinationals huisvest. En, belangrijk: jullie zijn zo succesvol omdat jullie de natuur nooit geromantiseerd hebben. Jullie zitten hier niet met enorme schuldgevoelens waar de Duitsers en de Britten zo’n last van hebben. Het komt uiteindelijk alleen maar goed als we pragmatisch denken.”

“Hoe konden we zo idioot zijn dat we afval uitvonden?”

P 3/3

w Maar is het niet alleen in een dictatuur te realiseren, wat jullie willen? “Als dat zo is, dan liever geen C2C. Nee, wij geloven dat dit een inzicht is dat even ingrijpend zal blijken te zijn als de ontdekking dat de aarde niet plat is. Die gedachte heeft de wereld ook zonder geweld veroverd. Op een dag zullen mensen zeggen: hoe konden we ooit zo idioot zijn, dat we zoiets als afval uitvonden?” w Jullie zijn fundamenteel optimistisch. “Ja. We zijn overtuigd van ons verhaal, dit klopt, dit gaat lukken. We lachen ook wat af samen. Er zijn al heel wat C2C-moppen die ik hier maar niet navertel. Wij geloven dat mensen die niet bang zijn en van het leven genieten, in de regel gul en gastvrij en positief zijn. Wij moeten dus zorgen dat mensen niet bang zijn. Dan komt de rest vanzelf. Eigenlijk is dat het geheim.” w Maar wat er ook verbetert, we blijven toch met te veel mensen op deze planeet? “Jij zit nog helemaal vast in het doemdenken uit de jaren tachtig! Er zijn veel meer mieren en hebben we daar last van? Nee! De gehele wereldpopulatie mieren heeft de hoeveelheid calorieën nodig van dertig miljard mensen. Toch gaat de wereld niet naar de knoppen, want alles wat ze doen is onderdeel van een gezonde cyclus. We moeten leren van de mieren, mét de natuur gaan leven in plaats van ernaast. Dat is overigens al langer bekend. Wij denken alleen wel dat we de sleutel hebben gevonden van de poort daar naartoe.” --------

Michael Braungart is bijzonder hoogleraar Cradle to Cradle bij het Dutch Research Institute For Transitions (DRIFT) van de Erasmus Universiteit en werkt in Nederland ook mee aan het netwerk Duurzaam Hoger Onderwijs, dat streeft naar het integreren van duurzaamheid in het hoger onderwijs.

--------

www.dho.nl

--------

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

11

Contactcentrum

beeld Peter Hilz/HH

P 1/3

Contactcentrum Postbus 51 verstrekt al sinds de jaren vijftig informatie aan burgers. Ook in dit digitale tijdperk is daaraan veel behoefte. “Wij zijn publiekswoordvoerders van rijksbeleid.”

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

12

Contactcentrum

tekst Barbara Schilperoort

P 2/3

“Burgers zijn mondiger en kritischer geworden.”

Wie iets wil weten van de overheid, komt al snel terecht bij Postbus 51. De drempel is laag en veel Postbus 51vragen hebben dan ook betrekking op de actualiteit. “Mensen vangen een nieuwsbericht op en willen er vervolgens meer van weten. Vooral als het ze persoonlijk raakt. Of als ze er belang bij hebben, zoals bij subsidieregelingen het geval is. Andere vragen zijn seizoensgebonden. Op het moment dat bijvoorbeeld in april de brief over de jaarlijkse huurverhoging in de bus valt, gaan veel huurders op zoek naar méér informatie. Willen weten wat de maximale huurprijs voor hun woning is, wat dat systeem voor het waarderen van woningen precies inhoudt, enzovoort.” Aan het woord is Jetske Eefting van de afdeling klantbeheer bij Postbus 51. Het aantal vragenstellers blijft stijgen, ondanks het feit dat het aantal computergebruikers ook toeneemt en allerlei informatie makkelijk via internet te achterhalen is. Eefting: “Waarschijnlijk omdat burgers mondiger en kritischer zijn geworden. Iedereen wil precíes weten hoe het zit.” Hot items In augustus van dit jaar namen 22.000 mensen via mail en telefoon contact op met de dienst. In ruim 1800 gevallen ging het om VROM-zaken. In juli betrof het 28.000 vragenstellers en 2200 VROMgerelateerde kwesties. Over zorg en gezondheid, werk en loopbaan en onderwijs komen de meeste vragen binnen. De vaccinatie tegen baarmoederhalskanker en de Mexicaanse griep zijn – vanzelfsprekend – dé hot items van 2009. En dat terwijl de informatie op de website van Postbus 51 duidelijk is gerangschikt volgens thema’s. Het hele beleidsterrein van VROM is terug te vinden in de thema’s wonen en leefomgeving, natuur en milieu en maatschappij en samenleving met als sub-

12/2009

VROM.NL

thema’s: het huren en verhuren; kopen en verkopen van woningen; wonen en vergunningen; gezond en veilig wonen; wijkverbetering; afval en recycling; bodemvervuiling; klimaatverandering; milieubeleid, natuurbeheer, water; immigratie, inburgering en integratie. Google Adwords De campagne Het begint met taal gaf in maart dit jaar aanleiding tot de meeste VROMgerelateerde vragen. Over het hele jaar genomen blijken de meeste betrekking te hebben op subsidieregelingen voor isolatieglas, de sloopregeling voor oude auto’s en regels voor bouwen en verbouwen. Webbezoekers vinden op elk onderdeel de meest gestelde vragen en de bijbehorende antwoorden. Dankzij Google Adwords – een manier om googlende zoekers gericht naar bepaalde sites te sturen – komen surfers snel bij de site terecht. Ook als ze eerst rondkijken op de sites van de afzonderlijke departementen. Zo groeide de centrale postbus (met nummer 51) die de rijksoverheid in de jaren vijftig voor burgervragen opende, uit tot een merk dat publieksinformatie van alle ministeries op één plek verzamelt en toegankelijk maakt. Onder water Postbus 51 huist in een historisch pand aan het Haagse Buitenhof. Met zicht op de Hofvijver, de parlementsgebouwen en in de directe nabijheid van vele ministeries. Het zogeheten contactcenter beantwoordt de minder complexe vragen. Een training van zeven weken stoomt aspirant-medewerkers van deze eerste lijn klaar voor hun taak. Voor het deskundig beantwoorden van alle vragen gebruiken zij zowel de gegevens op de publiekssite als de extra informatie ‘onder water’ die alleen voor interne gebruikers toegankelijk is en niet voor de websurfers. Waar nodig verwijzen zij door naar

NR 10

JAARGANG 11

13

Contactcentrum

P 3/3

Publiekspost Publieksvoorlichters krijgen in hun dagelijks werk soms heel bijzondere vragen. Een selectie uit de binnengekomen post voor VROM. • “Ik wil voor mijn slaapkamerraam een rolluik aanbrengen. Is het mogelijk dat ik hiervoor subsidie krijg?” • “Wat zijn de normen voor het geluidsniveau van deurbellen bij seniorenwoningen?” • “Is er wel eens nagedacht over het idee om gevangenen te laten fietsen om energie op te wekken?”

andere loketten en gemeenten. Dan krijgen bellers bijvoorbeeld algemene informatie over bouwregelgeving via Postbus 51 maar moeten zij bij het loket in hun woonplaats verder informeren naar de gemeentelijke regels. De eerste lijn streeft ernaar vragenstellers binnen twee werkdagen antwoord te geven. Speciale antenne Complexere vragen komen terecht bij de mensen van de tweede lijn waar onder anderen Lukas Westerhof en Sophie Pelinck ter Haseborg werken. “Jaarlijks leggen Postbus 51 en de respectievelijke ministeries schriftelijk vast uit welke betrouwbare bronnen we kunnen putten om alle vragen goed te kunnen beantwoorden. Juist omdat zoveel vragen met actualiteiten te maken hebben, is het zaak dat wij zelf goed op de hoogte blijven van het nieuws. We lezen ‘s morgens alle kranten, volgen de berichtenstroom op de sites van de departementen. Zodoende hebben we een speciale antenne ontwikkeld waarmee we proberen te voorspellen welke publieksvragen we kunnen verwachten”, vertelt Westerhof. Dat geldt ook voor de aanpak van grote voorlichtingscampagnes, die Postbus 51 zelf of in nauwe samenwerking met de betreffende ministeries ontwikkelt. “Op verschillende manieren proberen we vooraf een beeld te krijgen van de reacties die een campagne zal oproepen. Des te beter kunnen we onze voorlichters instrueren en de informatie op onze site vormgeven”, vult Pelinck ter Haseborg aan.

• “Ik hoor dat er het een en ander gewijzigd is in de stankhoeveelheid die een zeug produceert. Weet u waar ik die informatie kan vinden?” • “Er schijnt een wettelijke regeling te zijn dat vervuilende bedrijven bomen moeten planten. Kan ik mezelf opgeven, dat een bedrijf die bij mij komt aanplanten?” • “Hoe belangrijk moet je zijn om een standbeeld te krijgen in Nederland?”

passen. Maar als het nodig is, is er meer contact. Want als de mensen uit de tweede lijn het goede antwoord op publieksvragen niet kunnen vinden, stuurt Postbus 51 de vraag door naar het betreffende ministerie. Formeel behoort de vragensteller dan binnen zes werkdagen antwoord te krijgen. Westerhof en Pelinck ter Haseborg zien het zo: “Ministers hebben woordvoerders die de pers te woord staan. Ons kun je beschouwen als publiekswoordvoerders van rijksbeleid. Wij geven informatie waar mensen recht op hebben.” --------

Meer weten? www.postbus51.nl

--------

Meer contact Maandelijks krijgen alle departementen van Postbus 51 een rapportage waaruit blijkt wat er per beleidsterrein leeft bij burgers. De ministeries kunnen vervolgens hierop hun communicatie aan-

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

14

Grenzen stellen en Kansen bieden

beeld Peter van Beek/Henri Brekveld

P 1/9

Grenzen stellen en Kansen bieden 12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

15


tekst Tycho Hoff

P 2/9

Roma waren lang een vergeten minderheid. Nu halen gemeenten de verloren tijd in. Het is balanceren op het dunne koord van vertrouwen. “We hebben het nog niet eens over integratie.”

“Zigeuners”, slissen de mensen in de supermarkt tegen meisjes van dertien. Kostana Jovanovic kan dat woord niet meer horen. Het staat voor haar – voorzitter van het landelijke Roma-platform – symbool voor de manier waarop autochtone Nederlanders tegen Roma aankijken. Zwartharige woonwagenbewoners die herrie maken en stelen als de raven, daar komt het kort gezegd op neer. Die beeldvorming komt niet uit de lucht vallen. In een aantal steden zijn de problemen met Roma groot. Net als andere nomadische volken hebben ze moeite met gezag. Kinderen die nauwelijks naar school gaan, ouders in de bijstand, criminaliteit en overlast: het wordt – hoewel niet op etniciteit wordt geregistreerd – door niemand ontkend. Ook niet door de Roma zelf. “We bagatelliseren de problemen niet”, zegt Jovanovic. “Maar wij denken liever in oplossingen. Daarom hebben we ons verenigd en nemen we zelf initiatief. Maar dan willen we wel serieus genomen worden, en dat gebeurt vaak niet.” Lange tijd knepen de lokale en rijksoverheid een oogje dicht bij de maatschappelijke problemen. Sinds kort waait er echter een nieuwe wind: integratie van minderheden staat hoger op de politieke agenda en een aantal gemeenten ontwikkelde programma’s om de groep uit het verdomhoekje te halen. Veldhoven, Capelle aan den

De Praktijk Fotografen Peter van Beek en Henri Brekveld trokken voor VROM.NL naar een aantal plekken in Nederland waar Roma wonen. locatie: Lunetten, Utrecht

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

16


IJssel en Nieuwegein zijn de voorlopers. Hoewel de contacten niet overal even vlotjes verlopen, nemen Roma daar steeds actiever deel aan het maatschappelijke leven. Argwanend ‘Roma-gemeente’ Nieuwegein wil met het project Wisselgeld de Roma uit de negatieve spiraal halen. “In een combinatie van handhaving en zorg”, zegt wethouder Carla Curvers. Spil van het ontwerp zijn intermediairs en gezinscoaches: betrokken professionals, dicht bij de doelgroep, die het wantrouwen tussen bestuur en Roma moeten overbruggen. Toch ging het mis: de Roma twijfelden aan de goede bedoelingen van de gemeente, en vice versa. Kostana Jovanovic stapte uit het project. “Beleidsmakers denken al snel dat ze Roma-experts zijn. Het ging te veel over ons, en te weinig met ons”, zegt ze. “35 jaar lang had niemand naar ons omgezien, en nu moesten we ineens van alles. De gemeente scheert iedereen over één kam. Een gemeenschap die al argwanend tegenover de ‘blanke autoriteit’ staat, trekt dat niet.” Een van de grootste problemen is het schoolverzuim onder Roma-kinderen. Als nomadische stam brengen de vaak analfabete ouders hun kinderen groot met verhalen; behoefte aan een kantoorbaan is er ook nooit geweest. Gaan Roma-kinderen naar school, dan hebben zij een achterstand op autochtone kinderen. Complicerende factor is dat in de Roma-cultuur meisjes vanaf hun vroege puberteit niet met jongens in een ruimte mogen zitten. Gezamenlijk lesgeven is daarmee zo goed als onmogelijk. Rolmodellen Nieuwegein probeert het met het zogeheten Roma-klasje: een lokaal waarin alleen meisjes les krijgen. Zeven meisjes gaan inmiddels twee dagen per week naar school, van de twintig in Nieuwegein. Voor wethouder Curvers is de meisjesklas een eerste opstap naar het regulier onderwijs: “We accepteren niet meer dat Roma-kinderen niet naar school gaan.

P 3/9

Het is pijnlijk om te zien hoe hun ontwikkeling en hun toekomst daardoor geremd wordt. Daarnaast willen we de leerplicht handhaven, zoals we dat ook bij andere groepen doen. Maar handhaven, dat ligt moeilijk bij deze groep.” De Roma-woordvoerders hebben zich inmiddels teruggetrokken uit het scholingsproject. Volgens hen maakt de gemeente goede sier met het speciale klasje, maar houdt de aandacht na de opleiding op. Michelle Mila van Burik, secretaris van het Roma-platform: “Roma worden op de arbeidsmarkt gediscrimineerd. Ik kreeg als loopbaanadvies van het CWI mee: laat je haar knippen en doe je oorbellen uit, want anders wordt het niks. Ik zat op de universiteit! Kinderen horen dat ze blij mogen zijn als ze vmbo aankunnen, terwijl ze meerdere talen spreken.” De Roma-jongeren hebben behoefte aan succesvolle rolmodellen, stelt Van Burik. “Ik geef toe: werken voor een baas vinden Roma moeilijk. Maar begeleiding bij het starten van een eigen bedrijf is toch niet te veel gevraagd?” Versteningsproject De Roma in Nederland wonen allang niet meer allemaal in woonwagens. Sinds de afschaffing van de Woonwagenwet in 1999 bepalen de gemeenten zelf wie in woonwagenkampen mogen wonen, en waar. Wat volgde was een ontmoedigingsbeleid, waardoor veel Roma-families midden in de ‘burgermaatschappij’ kwamen te wonen, in huurhuizen of portiekflats. Tot verdriet van de Roma zelf, die hun gemeenschap misten, en niet zelden ook van omwonenden, die slapeloze nachten hadden van luidruchtig bezoek. In Roma-gemeente Veldhoven kozen ze voor een andere oplossing: hier worden op speciale Roma-locaties stenen huizen gebouwd, op zo’n manier dat ernaast geen toercaravans kunnen worden geplaatst. Veldhoven kent ongeveer 220 Roma in 57 gezinnen, verdeeld over vier locaties. Dat werden er steeds meer: Roma-kinderen trouwen jong (in een Roma-huwelijk, volgens hun eigen wetten) en willen dan op zichzelf wonen.

“Als men ons positief benadert, gaan wij het redden.”

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

17


P 4/9

locatie: Lunetten, Utrecht

Roma en Sinti Volgens schattingen zijn er zo’n 3500 Roma in Nederland. Zij worden vaak in een adem genoemd met de Sinti. Beide groepen zijn oorspronkelijk afkomstig uit India, en hebben een geschiedenis van uitroeiing en vervolging. Misschien omdat de Sinti eerder in Nederland waren dan de Roma, gelden zij als beter geïntegreerd. De Roma zelf verschillen onderling ook: de groep die de ‘oude Roma’ wordt genoemd kwam rond 1900 naar Nederland. Nieuwere groepen volgden met de pardonregeling van 1978; deze Roma kregen opvang in woonwagenkampen in elf aangewezen Roma-gemeenten. Zij zijn dikwijls stateloos. Mede daardoor komen ze moeilijk aan werk en scholing toe.

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

18


12/2009

VROM.NL

P 5/9

NR 10

JAARGANG 11

19


P 6/9

De terreinen in Veldhoven raakten overvol. “Het ging niet zonder slag of stoot, maar het versteningsproject past perfect in ons beleid”, vertelt burgemeester Jack Mikkers. “Grenzen stellen en consequent zijn, maar ook kansen bieden met respect voor elkaars cultuur. En niet te veel willen: participatie vinden we al heel wat, over integratie hebben we het niet eens. Dat streven hebben we lang geleden al losgelaten.” Sjiek De methode van Veldhoven verschilt zo op het oog niet van Nieuwegein: beide gemeenten hebben intermediairs en gezinscoaches en er is continu contact met het regionale veiligheidshuis, waarin onder meer politie, justitie, ggd, ggz, bureau jeugdzorg en de Raad voor de Kinderbescherming samenwerken. Ook de resultaten zijn vergelijkbaar: in Nieuwegein gaan nu veertig kinderen naar de basisschool, van de 89 die een jaar geleden thuis bleven. In Veldhoven is in vijf jaar tijd het aandeel schoolgaande kinderen van dertig naar negentig procent gegaan. Volgens burgemeester Mikkers is dat vooral een kwestie van vertrouwen, zachte dwang en persoonlijk contact. “We volgen alle kinderen intensief, vanaf de basisschool. We blijven niet achter de pc hangen maar zoeken hen op. Onze contacten met de jongeren zijn goed en we proberen maatwerk te bieden. Een opleiding tot heftruckchauffeur voor de jongens bijvoorbeeld. Nee, de meisjes laten we voorlopig nog maar even. We doen het stapje voor stapje.” Inmiddels zijn in Veldhoven zes Roma-jongens aan het

“We spreken hen aan op een typische Roma-waarde: onafhankelijkheid.” locatie: Escamplaan, Den Haag

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

20


P 7/9

werk. “Enthousiaste, gemotiveerde mensen”, zegt Mikkers. “Ver verwijderd van het stereotiepe beeld dat de meeste Nederlanders van hen hebben. We spreken hen ook aan op een typische Roma-waarde: onafhankelijkheid. Het is sjiek om een eigen inkomen te hebben.” Frontlinie Op die trots speelt ook de gemeente Capelle aan den IJssel in. Van 2005 tot 2007 liep daar het project Roma in business, waarmee jongere en oudere Roma de weg naar de arbeidsmarkt moesten vinden. Cyril Tholen, destijds projectleider, stelde onderweg zijn verwachtingen bij. “We begonnen heel ambitieus, zoals elk project. Maar gaandeweg bleek dat we, net als onze professionele partners, stereotiep over de Roma dachten. Je moet niet alleen kijken naar de groep als geheel, maar vooral naar de individuele ambities, mogelijkheden en belemmeringen. Na het project gingen we heel gericht met de Roma werken. Geen grote beloften in een projectplan, maar de mensen leren kennen.” Het was prima dat Roma in business ophield, vindt Tholen: het op weg helpen van mensen hoort gewoon bij het reguliere werk van een gemeente. “De Roma zouden in aanpak niet van andere groepen met meervoudige problemen moeten verschillen.” Daarmee schuift Tholen niet de specifieke Roma-cultuur terzijde. Pas als je de doelgroep leert kennen, is zijn credo, kun je meepraten. “Kenmerkend voor de oudere Roma is hun voorkeur voor ondernemerschap. Voor de jongere generatie wordt loondienst normaler. Een aantal Roma-mannen volgt nu een opleiding voor vrachtwagenchauffeur. We horen dat jongens trots op school vertellen dat hun vaders naar hun werk zijn gegaan.” De resultaten van de ‘projectloze’ Capelse aanpak spreken boekdelen: geen enkel kind zit structureel thuis. Net als de Veldhovense burgemeester Mikkers benadrukt Tholen het belang van de professionals in de frontlinie. Politiemannen, leerplichtambtenaren, ambtenaren van sociale diensten en leraren: zij moeten uit het juiste

locatie: Den Bosch

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

21


12/2009

VROM.NL

P 8/9

NR 10

JAARGANG 11

22


hout gesneden zijn. “Als zij hun werk goed kunnen doen, krijg je de doelgroep mee. Werk dan wel aan intervisie en kennisuitwisseling. Het is belangrijker dat een politieman uit Capelle praat met een politieman uit Utrecht, dan de ene projectleider met de andere.” Afstand Handhaving versus zorg, rechten versus plichten, discriminatie versus kansen en respect: op microniveau lijkt de Roma-problematiek op hetzelfde dunne koord te balanceren als het landelijke integratiedebat. Of niet? Kostana Jovanovic en Michelle Mila van Burik kijken jaloers naar alle aandacht en kansen die andere minderheden krijgen. En waarom mogen de Polen wel in woonwagens wonen, en Roma niet? Alleen in Frankrijk en Nederland maken Roma volgens hun woordvoerders geen deel uit van een landelijk minderhedenoverleg. Toch heeft VROM/WWI hen in het vizier: een delegatie van de Roma ging al op bezoek bij het ministerie, buiten de reguliere kaders om. “Wij vinden

P 9/9

onszelf niet zielig”, zegt Jovanovic. “Wij komen van heel ver, maar als iedereen ons positief benadert, gaan we het redden. De afstand tussen ons en de officiële instanties is altijd groot geweest, maar nu worden we uitgenodigd op gemeentehuizen en ministeries. En dan komen we graag. Wat denk je dan? Ook onze moeders willen het beste voor hun kinderen.” --------

Meer weten? www.vrom.nl/integratie

--------

Roma-platform Negen gemeenten die Roma huisvesten hebben zich via de VNG verenigd in het Platform Roma-gemeenten: Capelle aan den IJssel, Ede, Enschede, Veldhoven, Lelystad, Nieuwegein, Oldenzaal, Utrecht en Amsterdam Zuid-Oost. Het is de bedoeling dat meer gemeenten zich daarbij aansluiten. Gemeenten voeren hun eigen Roma-beleid, maar de problematiek overstijgt vaak de spankracht van gemeenten. Daarom vroegen zij begin dit jaar het Rijk om hulp. Die komt er ook. Er is voor 2010 600.000 euro gereserveerd voor het tegengaan van schoolverzuim onder Roma-meisjes van 11 tot 15 jaar. De wijze waarop dat gaat gebeuren, staat nog open. Daarnaast ondersteunt minister Van der Laan het Platform Roma-gemeenten met jaarlijks 60.000 euro in de periode 2010–2012 voor het uitwisselen van best practices bij handhaving. De voorzitter van het Platform, burgemeester De Vos van Nieuwegein, is blij dat het onderwerp nu op de politieke agenda in Den Haag staat. De financiële bijdrage voor versterking van de leerplicht is een goed begin, aldus De Vos.

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

23

Kleur bekennen

tekst Sigrid van Iersel

P 1/3

Kleur bekennen De gemeenteraadsverkiezingen van maart volgend jaar hebben spannende VROM-thema’s. VROM.NL keek alvast naar enkele prangende lokale kwesties.

Blauwestad tussen Scheemda, Midwolda en Winschoten is op zijn zachtst gezegd een ambitieus project. Weilanden en akkers zijn veranderd in een waterrijk natuurgebied van circa 1150 hectare. Langs de oevers van het meer komen meer dan 1400 luxe koopwoningen, die hogere inkomensgroepen naar deze regio moeten lokken. Volgens de oorspronkelijke plannen uit de jaren negentig hadden in Blauwestad al meer dan duizend mensen moeten wonen. Maar de kopers blijven weg en de bouw ligt daardoor vrijwel stil. Daarmee is de toekomst van Blauwestad een heikel item geworden voor de betrokken gemeenten, die nu onder meer ozb-inkomsten mislopen. Deze problemen worden nog verergerd door de bevolkingskrimp, waardoor het inwonertal in OostGroningen tot 2025 met negen procent zal afnemen. Bezuinigingsronde Bij de komende gemeenteraadsverkiezingen zullen politieke partijen zich dan ook uit moeten spreken hoe het verder moet met de leegstaande nieuwbouwwoningen in Blauwestad. “Om kopers te trekken voor deze woningen, moet een doorstroming op gang komen op de woningmarkt”, vertelt

12/2009

VROM.NL

Harry Jansema, namens de VVD wethouder Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken in Winschoten. “De partijen moeten dus aangeven hoe ze deze kopersmarkt weer op gang willen brengen.” Zijn eigen partij wil de vicieuze cirkel doorbreken door ergens in de regio huizen uit de markt te halen. Niet alleen huurwoningen, maar ook koopwoningen. Daarmee ligt er in Winschoten een ingrijpend voorstel op tafel, dat gemeenten tot harde keuzes dwingt. En daarmee ook de kiezer. Politieke partijen willen zich sterker profileren met keuzes over de toekomst, signaleert ook bestuurskundige Marcel Boogers van de Universiteit van Tilburg. “Tot voor kort kon je als gemeente vertellen dat je alles wilde zijn: een duurzame stad, een creatieve stad, noem maar op. Maar er komt een fikse bezuinigingsronde aan, dus daar is binnenkort geen geld meer voor. Dat betekent dat de politieke partijen meer kleur moeten bekennen.” Kiezer In Schiedam moeten politieke partijen zich eveneens beraden op hun standpunten. Een meerderheid van de gemeenteraad heeft zich altijd tegenstan-

NR 10

JAARGANG 11

24

Kleur bekennen

beeld Martijn Beekman/hh

P 2/3

“Ik verwacht dat lokale partijen een stringenter integratiebeleid bepleiten.”

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

25

Kleur bekennen

der getoond van de aanleg van de rijksweg A4 door Midden-Delfland, vlak langs Schiedam. De ministers Cramer (VROM) en Eurlings (Verkeer en Waterstaat) hebben onlangs besloten dat de aanleg van deze weg toch doorgaat. Dat betekent dat ook Schiedam opnieuw positie moet kiezen. Er moet namelijk ook nog een ontwerp-tracébesluit genomen worden. Wethouder Yorick Haan (Verkeer en Milieu) is bij de komende verkiezingen lijsttrekker van Progressief Schiedam. “De fractie van GroenLinks in Schiedam wil desnoods organisaties steunen die nog wel bezwaar mogen maken. Aan de andere kant van het spectrum zit de VVD, die wil dat de weg er zo snel mogelijk komt. De aanleg van de A4 hangt ons weliswaar al bijna veertig jaar boven het hoofd, maar de kiezer krijgt het gevoel dat het er nu om gaat spannen.” Strategie Haan ging de vorige gemeenteraadsverkiezingen in met het standpunt dat de weg er absoluut niet mocht komen. Nu de ministers anders besloten hebben, is hij niet bang daarop afgerekend te worden door de kiezer. “Volgens een enquête in de lokale krant is 68 procent van de Schiedammers nog steeds tegen de aanleg van de A4”, weet hij. “Mensen zien in mij iemand die dat standpunt altijd heeft verwoord. Ik verzet mij als wethouder met hart en ziel tegen de aanleg.” Nu moet zijn partij zich bezinnen op haar strategie. “We kunnen alle juridische mogelijkheden gaan benutten om ons te verzetten tegen de weg. Maar hoe realistisch is dat als de Tweede Kamer wel voorstander is? Of mikken we op een zo goed mogelijke inpassing? En dan is er nog de crisis- en herstelwet die het aantal mogelijkheden tot juridisch verzet beperkt. Welke mogelijkheden blijven voor ons over als de Kamer deze wet aanneemt?” Vertrouwen Ook integratievraagstukken zullen naar verwachting een grote rol spelen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Uit de peilingen blijkt dat er een enorm electoraat is voor de Partij van de Vrijheid van Geert Wilders. Deze partij doet weliswaar in slechts twee gemeenten mee met de verkiezingen, maar andere partijen zullen niet om deze grote groep kiezers heen kunnen, denkt bestuurskundige Boogers. “Ik verwacht dat lokale partijen een stringenter integratiebeleid bepleiten. Mensen als Job Cohen doen steeds vaker stevige uitspraken die vooral bedoeld zijn om de aanhangers van Wilders de wind uit de zeilen te nemen.

12/2009

VROM.NL

P 3/3

Zo willen ze de kiezers het vertrouwen geven dat hun belangen bij hun partij in goede handen zijn.” Aandacht Mary Fiers, PvdA-wethouder Wonen en Ruimte in de gemeente Eindhoven, houdt er niet van om ‘populair te doen’ in de gunst om de PVV-aanhang. “Ik kijk naar de problemen in de wijken en buurten en hoe we daarmee aan de slag kunnen. Of het nu om stoeptegels gaat of om overlast van Marokkaanse jongeren, steeds proberen we kansen te benutten en problemen aan te pakken. Wel heb je in de krachtwijken daarvoor vaak een lange adem nodig. Het punt is dat je ook kortetermijnresultaten moet laten zien om de aandacht vast te houden.” Fiers heeft naar eigen zeggen veel afspraken uit de afgelopen collegeperiode kunnen realiseren. Ze is dan ook niet bang op haar beleid voor de krachtwijken te worden afgerekend. “We zijn dag in dag uit in de stad aan het werk: dichtbij, durven en doen. Dat zit in je houding.” Stoeptegels Kiezers laten zich voor een groot deel leiden door zaken die dichtbij huis plaatsvinden, zoals het betere onderhoud van het plantsoen, is de ervaring van alle drie de wethouders. “We hebben in een aantal buurten de stoeptegels weer recht gelegd en speeltuintjes samen met bewoners opgeknapt, zodat het straatbeeld in één keer flink opgeknapt is”, vertelt Fiers. “Dat zie je meteen.” Directe aandacht voor bewoners speelt ook in OostGroningen, waar per 1 januari 2010 Scheemda, Reiderland en Winschoten verdergaan als de nieuwe gemeente Oldambt. “Bij de verkiezingen zal niet Blauwestad maar de herindeling het allergrootste item zijn”, verwacht wethouder Jansema. “De dorpen vrezen dat na de herindeling alle aandacht naar Winschoten gaat, dat met 20.000 inwoners hier als het stedelijke gebied geldt. Politieke partijen zullen dus vooral moeten laten horen hoe ze de dorpen leefbaar willen houden.” --------

NR 10

JAARGANG 11

26

Graften, schurvelingen en TuunWallen

beeld Evelyne Jacq/HH

P 1/4

Graften, schurvelingen en tuunwallen

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

27


tekst Ellen de Jong

P 2/4

De Landschapswacht luidt de noodklok. Tal van landschappelijke elementen, kenmerkend voor bepaalde gebieden in Nederland, dreigen te verdwijnen door gebrek aan geld of kennis. Want wie weet nog hoe een graft eruit ziet, of een schurveling of een duinrel? Erik van Gelderen van Vereniging Nederlands Cultuurlandschap, de opdrachtgever van de Landschapswacht: “Het gaat ons om groene erfafscheidingen in het landschap die soms al honderden jaren oud zijn. Julius Caesar beschreef al de Maasheggen. Bedoeld als veekering, maar in die tijd ook ‘menskering’.” Elke streek heeft zijn karakteristieke erfgrensbeplanting, gemaakt van natuurlijke materialen die daar te vinden zijn. Zo kende Texel nauwelijks steen of hout en daarom werden daar van plaggen muurtjes gestapeld: tuunwallen. Staphorst heeft elzensingels en in de Achterhoek vinden we hout- en eswallen. Natuurlijk, dit alles is door mensen aangelegd en is geen wilde natuur. Dus hoe erg is het dan als deze elementen verdwijnen? Van Gelderen: “Het is niet alleen bepalend voor de schoonheid van het landschap. In deze groene afscheidingen bevinden zich tal van dieren en planten, het bevordert de biodiversiteit. En het houdt CO2 vast – prikkeldraad doet dat allemaal niet.” Daarnaast kunnen afbakeningen een rol spelen bij de verwachte klimaatverandering. Men voorspelt immers dat het in Nederland steeds vaker hevig zal gaan regenen. “In Zuid-Limburg kalven de heuvels daardoor af. Als we gewoon de heggen herstellen die daar altijd al waren, gebeurt dat niet.” Volgens de vereniging is de oplossing simpel. “We moeten in Nederland boeren structureel en marktconform betalen voor het onderhoud. Maar het gaat erom dat we deze landschapselementen met z’n allen belangrijk gaan vinden.” --------

Meer weten? De Landschapswacht heeft de afgelopen jaren op dertig plekken in Nederland het landschap gerestaureerd. De weerslag van dit project is te vinden in de rapportage Landschap verdwijnt, Nederland verliest zijn gezicht. Hierin staan ook conclusies en aanbevelingen. De vereniging heeft daarnaast een demonstratielandschap aangelegd waarin alle genoemde landschapselementen zijn toegepast. Daarnaast is er een groen ‘Madurodam’ met kopieën van karakteristieke Nederlandse landschappen. Beide zijn toegankelijk voor publiek. www.nederlandscultuurlandschap.nl

--------

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

28


Foto boven: een goed onderhouden heggenlandschap, Boxmeer. Foto onder: een vervallen heggenlandschap, Nederasselt.

04/2009 12/2009

VROM.NL

beeld Google Earth

P 3/4

Rechterpagina Foto boven: een goed onderhouden houtwallenlandschap, Agelo. Foto onder: een vervallen houtwallenlandschap, Almelo.

NR 03 NR 10

JAARGANG 11

29


12/2009

VROM.NL

P 4/4

NR 10

JAARGANG 11

30

Van het slot

beeld Peter Hilz/HH

P 1/2

Van het slot Door de recessie blijven huizenzoekers zitten en liggen bouwprojecten stil. Hoe kunnen gemeenten die situatie verbeteren?

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

31

Van het slot

tekst Mieke van Poll

P 2/2

Frans van Vessem, senior beleidsmede-

Alida Kastelein, wethouder Volkshuis-

werker Wonen & Milieu, gemeente Alkmaar “Wij hebben een aanjager woningbouw die banken, makelaars en projectontwikkelaars bij elkaar heeft gebracht. Deze partijen nemen alle woningbouwprojecten door en bespreken wat er nodig is om die projecten te ondersteunen. Zo kunnen er ook in deze tijd projecten worden afgemaakt of desnoods aangepast. In Alkmaar hebben vooral jongeren moeite een woning te vinden. Er zijn wachttijden voor huurwoningen en koopwoningen zijn vaak te duur. Vooral voor starters onder de 35 jaar zijn extra regelingen getroffen. Zo is er voor nieuwe kopers sinds 2005 een starterslening. Die overbrugt het verschil tussen de aankoopkosten van de woning en het bedrag dat je als starter maximaal kan lenen volgens de normen van de Nationale Hypotheek Garantie. Dit jaar heeft de gemeente het budget, de maximale lening en de koopprijsgrens verhoogd om het starters nog iets makkelijker te maken. Zo komt ook de doorstroom naar een hoger segment op gang. Starters hebben een stijgend inkomen in het vooruitzicht, waardoor zo’n lening nauwelijks risico’s met zich meebrengt voor de koper en voor de gemeente.”

vesting, gemeente Zwolle “Wij hebben ons in eerste instantie gericht op bouwondernemers en woningcorporaties, zodat de meeste projecten toch door konden gaan. Vooral voor de werkgelegenheid is het belangrijk dat die projecten niet blijven liggen. Toch zijn de dalingen nog zichtbaar. Normaal komen er in de gemeente Zwolle zo’n 900 nieuwbouwwoningen per jaar bij, de komende twee jaar verwachten we er slechts 450 per jaar op te leveren. We willen ons nu richten op de consument, en onzekerheden bij potentiële kopers wegnemen door bepaalde risico’s te verkleinen. Ik noem het Zwolse kortingsarrangement waarbij kopers vier maanden lang rentevrij mogen lenen, en nog twee jaar lang een gratis werkloosheidsverzekering krijgen. Binnen drie weken zijn er al achttien arrangementen verstrekt. Ook de verhoging van de starterslening heeft grote effecten gehad. Vorig jaar zijn er 28 startersleningen uitgekeerd, dit jaar zitten we al op 61. Zo kun je net dat duwtje in de rug geven.”

Ruud Luchtenveld, wethouder Wonen en Ruimtelijke Ordening, gemeente Amersfoort “Om het vertrouwen in de woningmarkt te herstellen hebben wij in Amersfoort gezocht naar concrete maatregelen. Met andere partijen – van corporaties en ontwikkelaars tot banken en regiogemeenten – stelden we een pakket maatregelen samen. Woningcorporaties bieden bijvoorbeeld een verhuispremie aan wanneer hun huidige huurders besluiten een huis van de corporatie te kopen. Een andere lokale maatregel betreft het tegengaan van het tussentijds verhogen van rente. Ontwikkelaars berekenen de extra rentekosten als gevolg van een latere bouwstart niet door aan kopers. En de gemeente betaalt bij een snelle bouwstart de helft van de leges terug. Dit alles zorgt voor meer vertrouwen bij zowel de potentiële koper als de ontwikkelaar, makelaar en bank. De eerste resultaten zijn positief: projecten worden weer opgestart, want de kopers happen toe.”

Kees Jan de Vet, lid directieraad VNG “De VNG werkt met de rijksoverheid aan een aantal maatregelen, maar we mogen niet verwachten dat we het woningmarktvraagstuk wel even oplossen. De markt moet zichzelf herstellen en wij kunnen alleen de scherpste kanten van de crisis afhalen. Ik denk dat bouwtradities moeten veranderen. Vasthouden aan de huidige manier van denken vergroot het probleem. Vanaf de jaren zestig begon elke nieuwe gemeenteraad meer en betere bouwprojecten – dat kan nu niet meer. Dat zal vooral tot uiting komen na de volgende gemeenteraadsverkiezingen. De bestuursprogramma’s zullen grote veranderingen op het gebied van wonen en bouwen bevatten. In sommige gemeenten zal dat zichtbaarder zijn dan in andere. Neem Heerlen. Deze gemeente heeft naast de problemen die de crisis met zich meebrengt, ook nog eens te maken met een bevolkingskrimp.”

--------

Meer weten? www.amersfoort.nl/economischecrisis www.dezwolseaanpak.nl

--------

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

32

Klein & Groot de Oplossing

tekst Ellen De Jong beeld Daan Paans

P 5/8

w De Oplossing Wonen aan de Wand Typisch Nederlands, om vele functies op een klein oppervlak met elkaar te verweven. Zo is Goirle nu een bijzonder geluidsscherm rijker. Want het houdt niet alleen herrie en fijn stof van de snelweg tegen, maar vormt tegelijkertijd ook de achterkant van 178 woningen die zich pal aan de A58 bevinden. “We wilden bewust niet een saai scherm”, zegt Elsebeth de Landmeter, projectleider van de gemeente. “Woningen en scherm zijn nu één geheel, één gebouw eigenlijk.” Je zou het vanaf de snelweg niet zeggen, maar de bewoners wonen heel rustiek. Pal voor hun voordeur begint het bos. De gedachte is dat dat bos verbonden moet worden met het

12/2009

VROM.NL

groen vóór het gebouw. De eerste stap daartoe is het plaatsen van dertien zwevende boombakken aan de wand. In de strook tussen gebouw en snelweg is verder een ecologische zone met groen voorzien. Als extra aandachtstrekker zijn er in het scherm led-lampen aangebracht, waardoor ’s avonds het effect van een streepjescode optreedt. Hierdoor ontstaat een markant punt, denkt De Landmeter. “Als mensen vragen waar je woont, kun je zeggen: daar bij die lampjes.”

--------

NR 10

JAARGANG 11

33

Klein & Groot

tekst Radboud Engbersen beeld Tryntsje Nauta

P 6/8

w COLUMN De ziel van de eigenaar

--------

Radboud Engbersen is socioloog en literatuurwetenschapper. Hij is werkzaam als programmaregisseur bij de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV). Als publicist schrijft hij over actuele sociale vraagstukken in stedelijke en landelijke settings.

--------

De crisis heeft het bestaande in de volkshuisvesting ineens weer hip en chic gemaakt. Tot voor kort lag het bestaande onder druk. Zeker in de vroegnaoorlogse wijken. De slopershamer was daar nooit ver weg. Met een passend sloopfeest werd een mogelijk trauma van de vertrokken flatbewoners voorkomen. Als het nodig is, blijken stoere volkshuisvesters en corporatiedirecteuren bijzondere therapeutische talenten te kunnen aanspreken. Boem knal, we pikken allemaal een traantje weg, maar gaan dan weer daadkrachtig voorwaarts. Nieuwe wijken, nieuwe huizen, nieuwe mensen. Die daadkracht is gestagneerd. Of in de woorden van Jacqueline Tellinga: ‘de grote verbouwing’ is tot stilstand gekomen. Tellinga organiseerde in 2004 in het Nederlands Architectuurinstituut de gelijknamige expositie en schreef een boek waarin de eindeloos lange opsomming van sloopprojecten in Nederlandse naoorlogse wijken indruk maakte. Tellinga verzette zich tegen onnadenkende sloop en brak een lans voor de naoorlogse wijk. Ze vond daarin een medestander in het Rotterdamse architectenbureau Van Schagen. De renovatieprojecten van dit bureau in vroegnaoorlogse wijken vond ze creatiever en eleganter dan de meeste nieuwbouwprojecten. Henk van Schagen nam deze zomer afscheid van het bureau met een symposium over de bestaande stad in tijden van crises. De wal gaat het schip keren, had hij me ooit gezegd, en hij lijkt nu zijn gelijk te krijgen. Want de grote verbouwing is zich aan het verplaatsen. Van sloop naar renovatie. Teken aan de wand is de popu-

12/2009

VROM.NL

lariteit van de klushuizen in Rotterdam. Nieuwe huizen worden nog maar mondjesmaat gebouwd en verkocht, maar klushuizen zijn niet aan te slepen. En daar wordt met hart en ziel in gesloopt en verbouwd. Soms met hulp van een architect, maar vaak op eigen kompas. Het wachten is natuurlijk op het beschikbaar komen van de eerste klusflats. Wie krijgt de kans om daar zijn droomwoning in te realiseren? Een flathuis van een aantal etages of juist een horizontaal flathuis dat zich over een deel van één etage uitstrekt. In steden is de creatieve klasse tegenwoordig steeds vaker in leegstaande kantoorgebouwen te vinden, met flatgebouwen zullen ze ook wel raad weten. Welke corporatie pakt deze uitdaging op? Natuurlijk moet er juist plaats blijven voor al die groepen die niet op sloop zitten te wachten. Veel meer dan nu zouden zij de kans moeten krijgen hun omgeving naar hun hand te zetten. Laat ze gewassen verbouwen in moestuinen en in sleutelwerkplaatsen en autowasserijen geld verdienen. Ruimte genoeg. Keurig en netjes zal het er niet worden, maar wie zit daar op te wachten? Het nieuwe heeft altijd iets totalitairs. Zeker als je weinig geld in je zakken hebt, heb je maar te accepteren wat anderen voor je hebben bedacht. De bestaande woning die je met eigen handen herschept, is altijd humaner. Daarom zijn volkstuinen en kluspanden zo populair. De ziel van de eigenaar zit erin. De grote verbouwing in de naoorlogse wijken kan beginnen! --------

“Het nieuwe heeft altijd iets totalitairs.”

NR 10

JAARGANG 11

34

klein & groot

Colofon

w Publicaties

VROM.nl is een uitgave van het ministerie van VROM. Verschijnt 10x per jaar. Overname van artikelen uit VROM.nl is toegestaan met bronvermelding en na goedkeuring van de redactie. De artikelen in VROM.nl weerspiegelen niet per se de opvattingen van de bewindslieden van VROM.

-------

Eindredactie Ellen de Jong

-------

Beeldredactie Francisca Bett

-------

Vormgeving Kummer & Herrman, Utrecht

-------

Aan dit nummer werkten mee: Radboud Engbersen, Tracy Metz, Sophie Pelinck ter Haseborg, Barbara Schilperoort, Laura Witschge, Maters en Hermsen Journalistiek: Marieke van Gils, Tycho Hoff, Sigrid van Iersel, Pjotr van Lenteren, Mieke van Poll.

-------

Druk DeltaHage, Den Haag VROM.nl wordt gedrukt op 100 grams Go Matt, FSCgecertificeerd papier. Oplage 13.000 exemplaren.

-------

Redactieadres Ministerie van VROM Redactie VROM.nl Postbus 20951 2500 EZ Den Haag tel. 070 339 32 76 fax 070 339 11 44 e-mail [email protected]

-------

Op de hoogte blijven van de VROM-beleidsterreinen? VROM verspreidt diverse digitale nieuwsbrieven en -berichten. Kijk voor een overzicht hiervan en aanmelding op www.vrom.nl/ abonneren.

-------

-------

Ministerie van VROM staat voor ruimte, milieu, wonen, wijken en integratie. Beleid maken, uitvoeren en handhaven. Nederland is klein. Denk groot.

-------

12/2009

w Titel: Inspiratie voor een mooi en concurrerend Nederland. Tien pilots bedrijventerreinen artikelcode: 9264 Ministers Van der Hoeven (EZ) en Cramer (VROM) hebben samen met het IPO en de VNG tien pilots ingesteld. Bij vijf van deze pilots staat de herstructurering van bedrijventerreinen centraal, bij de andere vijf pilots ligt de nadruk op het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit. Bij alle pilots gaat het om regionaal maatwerk en samenwerking. Door het aanwijzen van deze pilots wil het Rijk een impuls geven aan de ontwikkeling van innovatieve oplossingen en ideeën ten behoeve van de nieuwe aanpak. Via het Kennis- en Leertraject Mooi Nederland wisselen de pilots ervaringen met andere professionals.

-------

w Titel: Consequenties van demografische ontwikkelingen in Zeeland artikelcode: w1311 In de zomer van 2009 is afgesproken de opdracht van het Topteam Krimp (een team ingesteld door minister Van der Laan en staatssecretaris Bijleveld en bestaande uit Hans Dijkstal en Jan Mans) te verbreden naar Groningen en Zeeland. Daarvoor had het

VROM.NL

P 7/8

team zich gericht op de regio Parkstad Limburg. Deze rapportage heeft betrekking op Zeeland. Een van de conclusies is dat de voorlopige prognoses tot 2040 aangeven dat op langere termijn in Zeeuws-Vlaanderen wel sprake zal zijn van krimp volgens de definitie van het Topteam. Ook de huidige demografische ontwikkeling in ZeeuwsVlaanderen (het structureel uitblijven van groei) stelt de partijen voor complexe opgaven.

-------

w Titel: Wet op het overleg huurder verhuurder. Welke rechten hebben huurdersorganisaties en bewonerscommissies? artikelcode: 9284 De Wet op het overleg huurders verhuurder (Wohv) is per 1 januari 2009 uitgebreid. Dit informatieblad zet de rechten die huurdersorganisaties en bewonerscommissies van huurders nu hebben op een rij.

-------

w Titel: Wet op het overleg huurder verhuurder. Waaraan moet een huurdersorganisatie of bewonerscommissie voldoen? artikelcode: 9285 De Wet op het overleg huurders verhuurder (Wohv) is per 1 januari 2009 uitgebreid. Dit informatieblad zet op een rij aan welke voorwaarden een huurdersorganisatie of een bewonerscommissie moet voldoen om met de verhuurder te kunnen overleggen over het beleid en beheer van de verhuurder en daarover te mogen adviseren.

-------

NR 10

w Titel: Wet op het overleg huurder verhuurder: wat is er veranderd? artikelcode: 9283 De Wet op het overleg huurders verhuurder (Wohv) is per 1 januari 2009 uitgebreid. Dit informatieblad zet de wijzigingen op een rij.

-------

w Titel: Duurzame stedelijke vernieuwing: de logica van de wijk artikelcode: 9241 De stedelijke vernieuwing is in beweging. Meer en meer richten projecten zich op de leefkwaliteit in de omgeving, nu en voor de toekomst. De fysieke ruimte en de sociale, economische en ecologische kwaliteit van de wijk worden samen aangepakt. Een bij uitstek duurzame benadering. Deze brochure beschrijft de dwarsverbanden tussen fysieke, sociale, economische en ecologische opgaven aan de hand van duurzame vernieuwingsprojecten uit de praktijk. Hoe hebben die projecten de verschillende

JAARGANG 11

35

Klein & Groot De Gids

domeinen geïntegreerd? Welke afwegingen hebben zij gemaakt? Welke lessen kunnen we uit die processen trekken?

w Titel: Must do & can do – Geleerde lessen en aandachtspunten invoering participatiebudget artikelcode: w1312 Handreiking, opgesteld in opdracht van de ministeries van VROM/WWI, SZW en OCW, geeft een overzicht van wat een gemeente moet doen om het participatiebudget in te voeren.

-------

P 8/8

nemen die de luchtkwaliteit in Nederland verbeteren.

-------

-------

w Titel: Basisregistraties Adressen en Gebouwen artikelcode: w1291 Deze folder geeft algemene informatie over de Registraties Adressen en Gebouwen én beschrijft wat de wettelijke verplichting BAG per 1 juli 2009 voor u betekent als bronhouder.

-------

w Titel: Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) voor afnemers artikelcode: w1292 Deze folder beschrijft de gebruiksplicht per 1 juli 2011 van BAG-gegevens uit de landelijke voorziening. Wat dit voor u betekent en welke producten en diensten beschikbaar worden gesteld, leest u in deze publicatie.

-------

12/2009

w Titel: Handreiking outputverdeelmaatstaven inburgering participatiebudget artikelcode: w1313 In deze handreiking wordt allereerst ingegaan op het doel van de prestatiestimulans, op welke outputverdeelmaatstaven er zijn en op de budgetverdeling op basis van de outputverdeelmaatstaven. Vervolgens wordt beschreven aan welke wettelijke eisen de outputverdeelmaatstaven voor inburgering moeten voldoen en op welke wijze deze geregistreerd moeten worden. Outputverdeelmaatstaven worden gebruikt voor de budgetverdeling over de gemeenten van het beschikbare macrobudget dat het ministerie voor WWI en (op een later tijdstip) het ministerie van OCW inbrengen in het Participatiebudget. De outputverdeelmaatstaven bevatten de prestaties van de gemeente op een aantal indicatoren. Hoe beter een gemeente hierop presteert, des te hoger het budget dat deze twee jaar later ontvangt.

-------

w Titel: Taalcoach worden artikelcode: 9299 De folder geeft informatie over wat een taalcoach doet en wat je kunt doen om taalcoach te worden. Wanneer iemand in Nederland komt wonen is het belangrijk dat diegene de taal leert en leert hoe we in Nederland wonen en leven. Migranten leren de taal door het volgen van een inburgeringscursus maar ze leren de taal vooral door te oefenen in de praktijk. Taalcoaches spelen daarin een belangrijke rol.

gebied. Bij de vormgeving van die samenwerking moeten tal van praktische en juridische vraagstukken worden opgelost. De Reiswijzer 2009 geeft handreikingen voor de selectie van private partners in gebiedsontwikkeling. Ook is er veel aandacht voor initiatieven van private partners, die al dan niet een grond- of vastgoedpositie hebben. Met voorbeelden uit de praktijk laat deze Reiswijzer het verloop zien bij de totstandkoming van complexe projecten, aangevuld met tips voor de gebruiker.

-------

-------

w Titel: Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit artikelcode: 9278 Dit rapport is het resultaat van een intensief interbestuurlijk samenwerkingstraject, waarbij alle betrokken overheden zich maximaal inzetten om maatregelen te

w Titel: Reiswijzer Gebiedsontwikkeling 2009. Een praktische routebeschrijving voor marktpartijen en overheden artikelcode: 9224 Overheid en marktpartijen zoeken naar samenwerking bij het realiseren van complexe projecten en de herinrichting van het stedelijk en landelijk

VROM.NL

NR 10

-------

Op de website www.vrom.nl is een aparte bestelmodule opgenomen om publicaties te downloaden of te bestellen. Als publicaties bestelbaar zijn, dan kan dit ook via de Postbus 51 Infolijn, tel. 0800 8051.

-------

JAARGANG 11

--------

beeld Beatrice Jansen

Zeggen wat er lelijk is aan de openbare ruimte is makkelijker te verwoorden dan zeggen wat je mooi vindt. Want wat is mooi? Toch is ook dat antwoord interessant. Daarom vraagt VROM.NL elke maand iemand: wat is voor jou mooi Nederland? Dit keer Kees Moeliker.

--------

w Dynamiek Eenmaal doordrongen van het feit dat ongerepte natuur in Nederland niet bestaat, ben ik het gemaakte landschap gaan waarderen. De Maasvlakte is mijn favoriete plek. De schoonheid zit in de dynamiek die er heerst. De uitzichten zijn wijds, het landschap vlak, de luchten hoog. Contrasten zijn scherp: een meeuwenkolonie naast een naftakraker, velden vol orchideeën onder hoogspanningsmasten, een slechtvalk op een energiecentrale, een sportvisser naast een mammoettanker. Overal waar je kijkt zijn natuur en industrie dicht bij elkaar. Het is een plek voor pioniers: flora en fauna, bedrijven en recreanten. Er zijn duinstruwelen, strandvlakten, asfaltwegen, spoorwegen, slikken en schorren, poelen, zandhopen en graslanden. Deze biotopen ontstaan en verdwijnen met verbazingwekkende snelheid, samen met hun bewoners. Het land ligt braak. Zee, wind, planten, dieren, vogels en mensen hebben er vrij spel. Er woedt een doorlopende strijd tussen industrie en natuur, waarbij iedereen toch zijn plek vindt. Strenge natuurbeschermingswetten zorgen ervoor dat de strijd niet ongelijk is. Zeldzame rugstreeppadden zijn verplaatst naar speciaal aangelegde poelen, waar ze zich in alle rust kunnen voortplanten zodat er elders gebouwd kan worden. Leidingstraten – daar waar allerhande buizen en kabels gebundeld zijn ingegraven – blijven onberoerd. Wilde flora en insecten profiteren ervan: de soortenrijkdom is verbluffend. De grootste meeuwenkolonies van Europa bevinden zich op de zwaarbewaakte terreinen van olieraffinaderijen. Achter de hekken broeden ze, veilig voor loslopende honden en ander onheil. Ze zijn er altijd en overal. Het onophoudelijke meeuwengekrijs is misschien nog wel het mooiste van alles. Of dat ene wilgenbosje in de grote leegte, waar altijd wel een zeldzaam vogeltje piept. Kees Moeliker conservator Natuurhistorisch Museum Rotterdam schrijver van ‘De eendenman’ --------

12/2009

VROM.NL

NR 10

JAARGANG 11

Magazine over ruimte en milieu wonen, wijken en integratie

Recommend Documents