Maatschappelijke kosten baten analyse (MKBA)

9-3-2015

Maatschappelijke kosten baten analyse (MKBA) Een introductie

Inhoud Deel 1 - Theorie • Wat is een MKBA? • Hoe stel ik een MKBA op? • Voor- en nadelen Deel 2 - Praktijk • Praktijkvoorbeeld: bedrijventerrein ‘t Heen • Onze ervaringen

Marisa Korteland/5 maart 2015

2

1

9-3-2015

Wat is een MKBA? (1) Maatschappelijke Kosten Baten Analyse: • Effecten voor de samenleving als geheel • Uitkomst is maatschappelijk rendement van project - Waardering van toekomstige effecten (tijdshorizon 20-30 jaar) - Som van winsten > som van verliezen - Naast financieel rendement (business case) • Cruciaal is systematisch vergelijk van: - projectalternatief - nul alternatief (BAU)


3


4

Wat is een MKBA? (2)

Bron: N. Mouter

2

9-3-2015

Hoe stel ik een MKBA op? (1) Drie stappen: 1. Effectbepaling • directe kosten en baten: investering, onderhoud, kostenbesparing • externe effecten: milieu, landschap, natuur, sociaal • indirecte effecten: werkgelegenheid, toerisme 2. Economische waardering van effecten • (markt) prijzen: vraag en aanbod • schaduwprijzen: maatschappelijke waarde die aan een product of dienst wordt gegeven waar geen markt voor is → schadekosten (o.a. fysiek en betalings-/acceptatie bereidheid) → preventiekosten (kosten overheidsbeleid)


5

Hoe stel ik een MKBA op (2) 3. Bepaal saldo kosten en baten: –

Geef per jaar per post het verwachte effect aan

–

Fictief voorbeeld: Optie 1 Investeringskosten (miljoen €) Operationele kosten

2020 6,5

2021 0

2022 0

… 0

2030 0

2050 0

0

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

0 0

0,4 2,1

0,4 2,1

0,4 2,1

0,4 2,1

0,3 1,9

CO2 reductie

0

0,9

0,9

0,9

1,2

1,2

…

…

…

…

…

…

Energiebesparing Gas Elektriciteit

–

Reken per post de effecten terug naar een bepaald basisjaar: verdisconteren m.b.t discontovoet → Netto Contante Waarde

–

Saldeer de NCWs

–

Evt. gevoeligheidsanalyses


6

3

9-3-2015

Hoe stel ik een MKBA op? (3)

Gebiedsontwikkeling

Stap 1

Groene daken

E-wagenpark

Windmolens

Effecten exploitanten

Smart Grids

Effecten omgeving Bodem

Directe kosten

Klimaat

Natuur

Directe baten

Lucht

Vestigingsklimaat

Baat = fysieke effect x prijskaartje

Stap 2 Externe effecten

Financiële saldo Stap 3 Maatschappelijk saldo

Voordelen MKBA • Gestructureerde en transparante manier voor analyse: - Nut en noodzaak beleidsalternatief - Prioriteren van investeringsalternatieven - Effecten wegen • Diverse detailniveaus mogelijk (kentallen, uitgebreide MKBA) • Kosten zijn beperkt (<0,2% van investeringsbedrag) • Aandacht voor impact op maatschappelijke welvaart: - Niet alleen financiële grootheden doen mee - Prijskaartje aan andere effecten door schaduwprijzen → tevens kritiek


8

4

9-3-2015

Nadelen MKBA • Waardering sommige effecten blijven lastig of omstreden - Discussie over cijfers - Ethisch: intrinsieke waarde, waardering van (statistische) mensenlevens, afhankelijk van waar je woont... Maar: niet waarderen betekent veelal niet meenemen in besluitvorming • Interpretatie van uitkomsten: orde grootte inschattingen Is een hulpmiddel bij besluitvorming → Laatste jaren toename van MKBA’s


9

Vragen?

5

9-3-2015

Inhoud Deel 1 - Theorie • Wat is een MKBA? • Hoe stel ik een MKBA op? • Voor- en nadelen Deel 2 - Praktijk • Praktijkvoorbeeld: bedrijventerrein ‘t Heen • Onze ervaringen


11

Bedrijventerrein ‘t Heen - Katwijk

12

6

9-3-2015

Introductie • Gemeente wil investeren in energiebesparing en duurzame energie • Rol van de MKBA: input voor politieke besluitvorming • 5 beleidsmaatregelen: - Hout gestookte stoomketel (snoeihout Van Gansewinkel) voor warmtenet - Biomassavergisting (slib RWZI en bermgras) voor gaslevering aan Beckers, Ouwehand, Katwijk Chemie - Aanleg zonnecellen op beschikbare dakoppervlakte - Toepassing groene daken beschikbare dakoppervlakte - Plaatsing van windmolen(s)


13

Opbouw MKBA ‘t Heen • Nationale insteek, focus op impact van energievoorziening • Kosten: investeringen en onderhoudskosten • Baten: Type effect

Effect

Meegenomen in MKBA?

Directe effecten

Besparing op het energiegebruik

Ja

Externe effecten

Effecten op CO2-uitstoot

Ja

Lokale effecten op NOx, Ja fijn stof en overige luchtverontreinigende emissies

Indirecte effecten

Leveringszekerheid energie Extra werkgelegenheid

Nee Nee

• Tijdshorizon 2010-2060, herinvestering na afschrijving. • Discontovoeten 5,5 % (standaard) en 4% (milieueffecten)


14

7

9-3-2015

Biomassavergisting • Effecten: Effect beleidsalternatief Kosten (mln. Euro 2008)

2,0

Onderhoud (% van investering)

6%

Afschrijvingstermijn (jaren)

20

Energiebesparing (miljoen m3 gas/jaar)

1,1

Effect op CO2 t.o.v. referentie

-7%

Duurzame invulling bedrijventerrein (% van warmtevraag) Effect lokale luchtkwaliteit

25% 0

• Energiebesparing: lange termijn gasprijs (21,1 €cent/m3 in 2010) • Schaduwprijzen voor externe effecten: Stof

2010

2020

2030

2040

2050

25

40

55

70

85

Koolstofdioxide (CO2)


15

Biomassavergisting • Kosten en baten van een investering in biomassavergisting in mln €2010, NCW in 2010 Investering en onderhoud

Kosten € 3,52 Besparing energiekosten Externe effecten: CO2 Externe effecten: overige emissies Totaal Saldo Baten/Kosten

Baten € 10,32 € 1,07 € 0,00 € 11,22 € 7,77 320%

• Conclusie: bedrijfseconomisch én maatschappelijk rendabel


16

8

9-3-2015

Resultaten • Kosten en baten verschillende opties, in mln €2010, NCW in 2010 NCW-saldo

Baten/Kosten ratio

Zonnecellen 10%

- € 6,83

34%

Zonnecellen 100%

- € 68,24

34%

€ 1,96

153%

Biomassa - snoeihout Biomassa – slib & bermgras

€ 7,77

320%

Groene daken 10%

- € 0,95

17%

Groene daken 100%

- € 9,50

17%

Windenergie

€ 57,55

647%

• Conclusie: biomassa en windenergie rendabel • Rol gemeente evt. gunstige (voor)financiering van investeringen • Gevoeligheidsanalyse zonnecellen kosten -60%, opbrengsten +70% NCW-saldo Zonnecellen 10% Zonnecellen 100%

B/K ratio

€ 1,94 € 19,41

147% 147%


17

Toekomst ‘t Heen • MKBA als instrument bij beleidsvorming • Input voor visie “Revitalisering bedrijventerrein” 2012 • Individuele duurzaamheidsmaatregelen van bedrijven (scans, tot 2019) • Bestemmingsplan + nader onderzoek naar: - biomassavergisting - zonnepanelen door verwachte verbetering van rendement en lagere kosten - windturbines ruimtelijk niet inpasbaar i.v.m. veiligheidscontouren • Intentie is er, veranderproces gaat langzaam (veel betrokkenen, politiek)


18

9

9-3-2015

Vragen?

19

CE Delft

• Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 • Energie, transport en grondstoffen • Economische, technische en beleidsmatige expertise • 40 medewerkers • Not-for-profit Opdrachtgevers:

Overheden (Europa, nationaal, regionaal) Bedrijven, brancheorganisaties en NGO’s

Zie onze publicaties op www.ce.nl of @CEDelft


20

10

9-3-2015

Ervaring MKBA • Specifiek : www.ce.nl/mkba • MKBA Wind op Zee (2014) • MKBA Windmolenplan Lage Weide (2013) • MKBA Intelligente Netten (2012) • MKBA Opschaling windenergie in Flevoland (2012) • MKBA’s diverse gemeenten (2010- 2012) • MKBA’s diverse uitbreidingsplannen internationale luchthavens (Heathrow, Nantes, München) • MKBA NEC-plafonds • Handleiding MKBA Duurzame Bedrijventerreinen (2010) • Leidraad MKBA Milieubeleid (2006)


21

Dank voor jullie aandacht M.H. (Marisa) Korteland MSc senior researcher/consultant +31 (0)15-2150150 [email protected]

11

Maatschappelijke kosten baten analyse (MKBA)

Recommend Documents