> Mijn Album 2014 Welkom op World Press Photo 14 tentoonstelling. Tijdens deze les leer je wat persfotografie is. Waarom staan er bijvoorbeeld vaak nare dingen in de krant? Je leert ook wat persvrijheid betekent, en aan welke regels persfotografen zich moeten houden. Dit is al de 57ste keer dat World Press Photo een tentoonstelling organiseert. In de tentoonstelling zijn de beste persfoto’s van het afgelopen jaar te zien. De winnaars zijn gekozen door een onafhankelijke jury van over de hele wereld. Eén van de winnende foto’s wordt door de jury aangewezen tot World Press Photo van het Jaar: de allerbeste foto. De tentoonstelling is niet alleen hier te zien, maar op nog ongeveer honderd andere plekken in de wereld. De tentoonstelling staat bijvoorbeeld ook in Londen en Tokio, Rio de Janeiro en Moskou. Genoeg gepraat, tijd voor de opdrachten! De les is ingedeeld in gewone vragen en verdiepingsvragen. Vraag aan je docent of je ook de verdiepingsvragen moet maken. Je kan met een groepje aan de slag, of in je eentje. Vul de antwoorden in op de stippellijntjes onder de vraag. Misschien wil je docent ze na jullie bezoek aan de tentoonstelling bekijken. Veel plezier!
Kijk & Klik > Mijn Album
Kijkwijzer Voortgezet Onderwijs 13 t/m 17 jaar
1
►Opdracht 1: NIEUWS Persfoto’s zijn anders dan reclamefoto’s of kunstfoto’s. Op persfoto’s staat nieuws. Wat nieuws precies is, daar denkt iedereen anders over. Maar twee dingen zijn belangrijk. 1. Nieuws is iets wat bijna niemand nog weet, en net is gebeurd. Dat een storm huizen heeft verwoest, of dat er een bom is geëxplodeerd. 2. Nieuws is iets wat voor veel mensen grote gevolgen heeft. Dat er een grote overstroming is in een dichtbevolkt gebied. Of dat Oeganda een nieuwe wet heeft die homoseksualiteit verbiedt.
► Waaraan zie je in de fotoserie dat er net iets ergs is gebeurd? Of misschien nog wel bezig is? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
►Verdiepingsvraag Zoek de serie waar deze foto instaat:
• •
• • • •
Pas als iets anders is dan normaal, dan wordt het nieuws. Als jij al drie jaar vrienden bent met iemand in je klas, dan is dat normaal. Je vertelt niet elke dag aan je ouders dat je vrienden bent. Maar als jullie ruzie krijgen, dan is dat bijzonder. Dan wil je dat vertellen. Omdat het afwijkt van wat er normaal in je leven gebeurt. En omdat je er misschien boos of verdrietig door bent. De meeste dingen in de wereld gaan goed. Mensen leven vredig samen. De natuur houdt zich in. Omdat dat altijd zo is, is dat geen nieuws. Iedereen weet het al. Maar als iemand vermoord wordt, dan
►Opdracht 2: EMOTIE Zoek deze foto:
En er zijn nog meer kenmerken die bepalen of iets nieuws is:
•
Zoek de serie waar deze foto in zit:
Deze serie is een voorbeeld van ‘hard nieuws’: iets ergs dat net is gebeurd, en dat nog bijna niemand weet. Bovendien is ‘hard nieuws’ nieuws waar de fotograaf zich niet op kon voorbereiden omdat het heel plotseling gebeurt.
wijkt dat af van het normale leven. Net zoals oorlog, een overstroming of een aardbeving. Die dingen zijn wel nieuws, want die dingen zijn anders dan normaal. Gelukkig maar.
Het is nog niet of nauwelijks bekend Het is belangrijk voor een grote groep lezers/kijkers Het voelt voor de lezer/kijker alsof het dichtbij gebeurd is Het gaat over een actueel thema Het heeft grote gevolgen Het brengt emotie en spanning teweeg bij de lezer/kijker Het heeft betrekking op bekende mensen
► Waarom is deze serie over het dagelijkse leven in een Russisch stadje toch nieuws? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
Bekijk de foto. Een goede persfoto brengt emotie te weeg bij de kijker. Je denkt: ‘oh, wat erg!’ Of: ‘oh, wat mooi!’ ► Wat voel jij bij deze foto? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... .......................................................... Door emotie op te roepen, trekt de fotograaf de aandacht van de kijker. En daardoor krijgt de fotograaf de kans om de kijker een verhaal te vertellen. Misschien staan er daarom vaak kinderen op foto’s uit rampgebieden. Want iedereen vindt kinderen sneller zielig dan volwassenen.
2
3
► Hoe denk je dat deze mensen in deze houding terecht zijn gekomen? En wat vertelt dat? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
►Opdracht 3: EEN FOTO VERTELT MEER Zoek de World Press Photo van het Jaar.
► Wat zijn de mensen aan het doen, denk je? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... Dit is een foto die je pas goed begrijpt als je weet wat je ziet. Lees nu het bijschrift.
Bekijk de serie en lees het bijschrift.
► Welk groter verhaal vertelt deze foto? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
► Welk groter verhaal vertelt deze foto? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
►Verdiepingsvraag Een goede persfoto kan meer vertellen dan alleen wat op de foto staat. Een goede foto kan een symbool zijn voor een groter verhaal. De mensen op de vorige foto, die in een omhelzing gestorven zijn, staan symbool voor alle mensen die in de fabriek zijn omgekomen. En de foto vertelt nog meer: over de erbarmelijke omstandigheden waarin mensen die onze kleding maken soms moeten werken. Bekijk de World Press Photo van het Jaar, maar lees het bijschrift nog niet.
Persfotografen vertellen verhalen die nog niet bij veel mensen bekend zijn, en die ze belangrijk vinden om te laten zien. Persfotografen leren ons dus iets over de wereld. Soms zijn dat bijzondere dingen, zoals de fotoserie over nudisten aan de Zwarte Zee. Maar vaak gaat het over iets naars. Dat komt omdat persfotografen het belangrijk vinden dat het vastgelegd wordt, en dat de wereld weet dat die erge dingen gebeuren. Zodat de wereld er iets aan kan doen.
Zoek de serie waar deze foto in zit:
► Waarom denk je dat de fotograaf het belangrijk vindt om dit verhaal te vertellen? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
►Opdracht 4: REGELS PERSFOTOGRAFIE Zoek de serie waar deze foto in zit:
Bekijk de serie en lees het bijschrift. De foto lijkt net een scene uit een actiefilm in 3D, met die rondvliegende stenen. Bij films en games worden dat soort details meestal geanimeerd, ze zijn niet echt. Maar persfotografen mogen niets animeren. Een persfoto moet de werkelijkheid laten zien. Daar moet de kijker op kunnen vertrouwen. De fotograaf mag achteraf wel een beetje de scherpte of het contrast aanpassen, maar dingen weghalen of toevoegen is ten strengste verboden. Dat de rondvliegende stenen haarscherp zijn is dus heel knap, of een gelukkig toeval. ► Denk je dat de fotograaf dichtbij of ver weg stond? Zou hij geraakt kunnen zijn door de stenen? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
4
5
►Verdiepingsvraag Vorig jaar kwamen er 76 journalisten om, onder andere in Syrië. De organisatie Reporters without Borders houdt die cijfers bij. Sommigen worden vermoord omdat iemand wil voorkomen dat ze verhalen de wereld in brengen. Anderen komen om door geweld dat ze proberen vast te leggen, of doordat ze in een oorlogsgebied zijn en er daar iets mis gaat. Het werk van een fotojournalist kan dus heel gevaarlijk zijn. Toch wagen persfotografen en andere journalisten soms hun leven, omdat ze het belangrijk vinden dat andere mensen op de wereld zien wat er gebeurt. ► Wat vind jij ervan dat persfotografen hun leven wagen om misstanden te laten zien? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ► Als fotografen in een risicovolle situatie terechtkomen, wie is dan verantwoordelijk voor hun veiligheid en alle kosten die daarbij horen? De fotografen zelf of hun bazen en de media die de foto’s willen publiceren? En waarom? ................................................................... ................................................................... ...................................................................
................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
►Opdracht 5: SUBJECTIVITEIT Zoek deze foto:
Bekijk de foto en lees het bijschrift. Persfotografen moeten hun onderwerpen zo neutraal (objectief) mogelijk op de foto zetten. Maar 100% objectiviteit is onmogelijk. In elke foto ziet ook een vleugje van de mening of het wereldbeeld van de fotograaf. Zo’n persoonlijk zienswijze heet subjectiviteit. ► Hoe staan de twee mannen die straks worden geëxecuteerd op de foto? Als gevaarlijke misdadigers of als zielige jongens? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
► Waar zie je dat aan? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
► Wat vind jij van de doodstraf? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
►Verdiepingsvraag
►Opdracht 6: PERSVRIJHEID
Een foto is maar een momentopname. Ook iemand die altijd vrolijk kijkt, kijkt wel eens agressief. Maak je net op dat moment een foto, dan ziet de kijker een agressief persoon. Fotografen hebben eindeloos veel manieren om te bepalen hoe jij de situatie die op de foto staat beoordeelt. Voordat jij de foto ziet, heeft er meestal een beeldredacteur van een krant of een website een keuze gemaakt uit een heleboel foto’s. Deze fotograaf had ook meer foto’s gemaakt van de executie. Vast ook eentje waarop de jongens er niet zo meelijwekkend uitzien. ► Waarom denk je dat een beeldredacteur juist deze foto zou kiezen voor in de krant? ................................................................... ...................................................................
Blijf staan bij deze serie over vervuilde landschappen in Polen.
Bekijk de foto’s en lees het bijschrift. Als de fotograaf de vervuiling vanaf de grond had willen fotograferen, waren het hele andere foto’s geworden. Misschien had je in die foto’s niet kunnen zien hoe de giftige drab het landschap aantast.
6
7
► Kun je nog een reden bedenken waarom de fotograaf de vervuiling misschien niet van de grond had kunnen fotograferen? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... Persvrijheid betekent dat journalisten en persfotografen vrij zijn om te schrijven en te laten zien wat zij willen. Het betekent dat iedereen op de wereld informatie kan krijgen, en dat niemand die informatie mag verdoezelen. Ook niet een president die wil voorkomen dat mensen weten dat hij burgers laat doodschieten. Maar bedrijven hebben ook recht op privacy, zij hoeven niet alles te delen. Als het voor burgers toch heel belangrijk is om de informatie van de bedrijven te hebben, dan mogen journalisten die geheimen wel publiceren. Soms worden daar ook rechtszaken over gevoerd. ► Wie zouden er tegen deze foto’s over vervuiling kunnen zijn? En waarom? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
►Opdracht 6: PERSVRIJHEID
►Verdiepingsvraag Zoek deze foto’s:
Zoek deze foto en lees het bijschrift:
Er is dus persvrijheid zodat journalisten misstanden aan het licht kunnen brengen. Journalisten informeren de wereld, zodat de wereld misschien in actie kan komen. ► De bommen die deze man maakt, gaan straks misschien mensen doden. Vind jij dat de fotograaf zelf in actie had moeten komen en deze bommenmaker had moeten tegenhouden? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ► Wat zou jij gedaan hebben? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
► Als jij een selfie maakt, houd je met heel veel dingen rekening. Welke kant van je gezicht je fotografeert; hoe je lacht. Waar let je nog meer op? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... Persfotografen zijn ook altijd bezig met het kiezen van de beste hoek, het perspectief. De fotograaf mag niks in scene zetten, maar hij kan wel kiezen of hij een closeup maakt of juist een totaalplaatje. Of hij zwart-wit fotografeert of in kleur. Al deze beslissingen bepalen hoe de gebeurtenis op de foto komt te staan. De fotograaf beslist dus hoe jij kijkt naar de gebeurtenis die hij heeft vastgelegd. Lees nu het bijschrift bij de foto’s. Deze fotograaf heeft wel een heel extreem perspectief gekozen. De kleding is speciaal voor de foto’s zo neergelegd. Want de kleding ligt eigenlijk in dozen in een bureau van de overheid. Misschien komt daar ooit een moeder of een vriend langs van de persoon die de kleren droeg, en komen ze er zo achter dat hun vermiste dierbare vermoord is en daarna begraven werd. ► Waarom zou de fotograaf voor deze vorm hebben gekozen? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
8
►
9
Tot volgend jaar!
►Verdiepingsvraag
►Opdracht 8: ZELF JURYLID OF JOURNALIST ZIJN
De kledingstukken zijn speciaal voor de foto neergelegd; eigenlijk zijn de foto’s dus in scene gezet. Bij nieuwsfotografie mag dat eigenlijk niet, heb je net geleerd.
Bekijk de hele tentoonstelling nog eens goed en kies je favoriete foto.
► Waarom denk je dat de fotograaf dat bij dit onderwerp wel zo mocht doen? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
► Leg hieronder uit waarom dat jouw World Press Photo van het Jaar zou zijn. ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
► Wat vind jij ervan dat de fotograaf het zo heeft aangepakt? ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
►Verdiepingsvraag ► Kies een van de drie foto’s hiernaast en schrijf er een journalistiek, dus feitelijk, verhaal over van ongeveer 500 woorden. Lees het bijschrift en zoek extra informatie, het grotere verhaal bij de foto, op internet. Pas op dat je niet je eigen mening verwoordt (subjectiviteit), maar objectief bent in de tekst.
World Press Photo Jacob Obrechtstraat 26 1071 KM Amsterdam Nederland Telefoon: +31 (0)20 676 60 96 Fax: +31 (0)20 676 44 71
[email protected] www.worldpressphoto.org Photo credits: > Tyler Hicks VS, The New York Times > Elena Chernyshova Rusland, voor Fondation Jean-Luc Lagardère > Taslima Akhter Bangladesh > John Stanmeyer VS, VII voor National Geographic > Robin Hammond Nieuw Zeeland > Goran Tomasevic Servië, Reuters > Amir Pourmand Iran, ISNA > Kacper Kowalski Polen, Panos Pictures > Moises Saman Spanje, Magnum Photos voor Wired magazine > Fred Ramos El Salvador, El Faro > Abbie Trayler-Smith Verenigd Koninkrijk, Panos Pictures > Peter van Agtmael VS, Magnum Photos > Jana Ašenbrennerová Tsjechië Colofon: © 2014 World Press Photo Wijzigingen voorbehouden Samenstelling en tekst: Liedewij Loorbach Ontwerp: Karen Drost Projectmanagement: Erik de Kruijf Advies: Erik de Kruijf, Kari Lundelin en Jennifer Noland Mede tot stand gekomen met steun van:
10
