Docentenhandleiding Mijn Verkade-album Groep 7 en 8

Docentenhandleiding Mijn Verkade-album Groep 7 en 8

Erfgoed in het Zaans Museum Thema Verkade

Mijn Verkade-album

Docentenhandleiding Groep 7 en 8

© Zaans Museum 2014

Zaans Museum Schansend 7, 1509 AW Zaandam Tel: 075 681 00 00 Fax: 075 617 69 80

E-mail: [email protected] Website: www.zaansmuseum.nl Mijn Verkade-album 7 en 8 Docentenhandleiding

2

Inhoudsopgave

1. Voorwoord

4

2. Inleiding

5

Opzet van het project Aansluiting bij de kerndoelen Minimale tijdsinvestering Inhoud van de leskist

3. Praktische informatie

7

4. Achtergrondinformatie voor de leerkracht

9

Hoe de Zaanstreek de Provisiekast van Nederland werd De geschiedenis van het bedrijf Verkade

5. Voorbereidingsles

11

6. Belevenis op locatie

13

7. Verwerkingsles

14

8. Andere lessuggesties

16

9. Literatuurlijst

17

8. Verantwoording en credits

18

Bijlage: Antwoorden opdrachten Verkade Paviljoen

19

Mijn Verkade-album 7 en 8 Docentenhandleiding

3

1. Voorwoord Bij de start van het project Erfgoed à la Carte in de Zaanstreek is een inventarisatie gemaakt van de wensen van de scholen met betrekking tot het gebruik van erfgoed. Eén van die wensen was een bezoek aan een fabriek, om te laten zien wat werken in de Zaanstreek inhoudt. Het bezoeken van een echte fabriek is tegenwoordig echter door strenge veiligheidseisen niet mogelijk. In 2009 werd het Verkade Paviljoen geopend, waar bezoekers verschillende onderdelen van de Verkade fabrieken in werking kunnen zien. Het Zaans Museum heeft hiermee de mogelijkheid gecreëerd een fabriek in al zijn facetten te ervaren. Met een subsidie van de Provincie Noord-Holland kan het Verkade Paviljoen nu ook door schoolklassen bezocht worden. Voor u ligt het educatief project dat samen met een klankbordgroep van leerkrachten ontwikkeld is. Wij wensen jullie veel plezier!


4

2. Inleiding Mijn Verkade-album is een educatief project ontwikkeld bij het Verkade Paviljoen van het Zaans Museum. Het is een afwisselend en actief project voor leerlingen van groep 7 en 8 van de basisschool. Aan de hand van een verhaal, geschreven door de Zaanse kinderboekenschrijver Hans Kuyper, gaan leerlingen aan het gen meer betrokken bij het industrieel erfgoed van de Zaanstreek. Opzet van het project De leerlingen lezen op school als voorbereiding het verhaal van Hans Kuyper. Het verhaal is geschreven vanuit het perspectief van een kind; Mara Zoomer. Mara is in 1974 twaalf jaar en heeft een werkstuk geschreven over Verkade, aan de hand van haar familieleden die allemaal voor Verkade werken/werkten. Vader in het laboratorium, moeder in het kinderdagverblijf, oma in de chocoladefabriek en oud-oma in de waxinefabriek. In het Zaans Museum gaan de leerlingen na een korte gezamenlijke introductie in het Verkade Paviljoen zelfstandig werken aan opdrachten op de verschillende afdelingen van de fabriek, waar ook de familie van Mara heeft gewerkt. Op school wordt de opgedane kennis en ervaring verwerkt en in historische perspectief geplaatst met behulp van een tijdlijn. Daarnaast worden een aantal lessuggesties gegeven om het project verder uit te bouwen. De antwoorden van de opdrachten die de leerlingen in het Verkade Paviljoen hebben gemaakt, zijn terug te vinden in de bijlage aan het einde van dit document. Aansluiting bij de kerndoelen Nederlands, schriftelijk taalonderwijs: 4. Leerlingen leren informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder 9. Leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen bestemde verhalen, gedichten en informatieve teksten. Oriëntatie op jezelf en de wereld: Natuur en techniek 44. Leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgevingrelaties te leggen tussen werking, de vorm en het materiaalgebruik. Ruimte 47. De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland, vanuit de perspectieven landschap, wonen, werken, bestuur, verkeer, recreatie, welvaart, cultuur en levensbeschouwing. Mijn Verkade-album 7 en 8 Docentenhandleiding

5

Tijd 51. Leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen, zoals aanwezig in ons cultureel erfgoed en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren. 52. Leerlingen leren over de kenmerkende aspecten van de tijdvakken: burgers en stoommachines, wereldoorlogen en Holocaust, televisie en computer. Kunstzinnige oriëntatie: 56. Leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. De exacte kennis- en vaardigheidsdoelen worden per les geformuleerd. Aansluiting bij bestaande lesstof: - Als op school thematisch gewerkt wordt, dan kan dit project gebruikt worden in het kader van het onderwerp Werken. - Dit project sluit aan bij de tijdvakken Tijd van de wereldoorlogen en Tijd van de televisie en computer. Minimale tijdsinvestering Voorbereidingsles Belevenis op locatie Verwerking

60 minuten 120 minuten 60 minuten

Het is noodzakelijk om de voorbereidingsles in de klas gedaan te hebben. Tijdens het bezoek aan het Verkade paviljoen wordt hierop voortgebouwd. De leskist wordt door een vrijwilliger van Fluxus Onderwijs gebracht en gehaald naar school. NB: indien jullie school niet via Fluxus heeft geboekt, laat dit dan weten aan de afdeling Educatie via [email protected] Inhoud van de leskist 

1 handleiding



1 Canon van de Zaanstreek



6 Mijn Verkade-album



1 Verkade-album Zomer



1 magnetische tijdlijn



18 losse magneetjes


6

3. Praktische informatie Ontvangst en verloop van het bezoek In het museum worden jullie ontvangen door een museumdocent die jullie gedurende het hele bezoek zal begeleiden. De groep wordt verdeeld in 6 groepjes: het is raadzaam deze verdeling vast op school te doen. Er gaat gewerkt worden! Zorg ervoor dat de kinderen makkelijke en oude kleren dragen. Calamiteiten Zijn jullie verhinderd? Geeft dit z.s.m aan ons door! Indien jullie groep via Fluxus geboekt heeft, dan graag contact opnemen met Yvonne Slagboom, via: 075-6350451 of per email: [email protected] EN met de afdeling Educatie van het Zaans Museum, telefoon: 075-681 00 00, email: [email protected]. Indien jullie groep niet via Fluxus naar het museum komt, dan graag alleen doorgeven aan de afdeling Educatie van het Zaans Museum: 075-681 00 00 of via [email protected] Algemene informatie Zaans Museum Het Zaans Museum ligt op de Zaanse Schans, Schansend 7, 1509 AW te Zaandam. Algemeen telefoonnummer: 075 6810000, email: [email protected]. Voor meer informatie kunt u altijd terecht op onze website: www.zaansmuseum.nl.

Bereikbaarbaarheid Per auto Vanuit Amsterdam A8 richting Zaanstad/Purmerend, afslag A7 en dan de borden Zaanse Schans volgen. Vanuit Purmerend A7 richting Zaanstad, afslag Wormerveer en dan de borden Zaanse Schans volgen. Vanuit Alkmaar richting Wormerveer/Zaandam en dan de borden Zaanse Schans volgen.

Parkeren Het parkeerterrein gelegen naast het Zaans Museum is eigendom van de Zaanse Schans. Boekt u een educatief programma voor het basisonderwijs bij het Zaans Museum dan zijn de kosten voor het parkeren daarbij inbegrepen. Let op: uw parkeerkaart wordt door de museumdocent bij de balie van het Zaans Museum gevalideerd deze kaart is niet te verkrijgen bij de betaalautomaat op het terrein.

Per trein Vanaf Amsterdam CS/Zaandam de stoptrein nemen richting Alkmaar en vanuit Alkmaar de stoptrein richting Amsterdam tot station Koog-Zaandijk. Loop vervolgens via de Stationstraat in 15 minuten naar de Zaanse Schans.


7

Per bus Vanaf station Amsterdam CS vertrekt ieder half uur een Connexxionbus (lijn 391) naar de Zaanse Schans. De bus rijdt via NS-station Zaandam Kogerveld. Vanaf station Zaandam vertrekt ieder half uur een bus (lijn 69) richting de Zaanse Schans. De bus stopt bij

Per fiets Het Zaans Museum is vanuit de Zaanstreek ook goed met de fiets bereikbaar. Goed om te weten 

De leerkracht en/of begeleiders zijn verantwoordelijk voor het verloop van het bezoek en het gedrag van de leerlingen. Bereid de kinderen voor op het museumbezoek.



Het Zaans Museum beseft zich, dat veel ouders zich ieder schooljaar inzetten om de kinderen naar het museum te begeleiden en zelfs het vervoer te regelen. Dit stellen wij zeer op prijs. Daarom willen wij ook graag de begeleiders, die onmisbaar zijn voor een geslaagde dag, ontvangen in ons museum. Wanneer scholen een educatief programma boeken, mogen (naast de groepsleerkracht) maximaal 6 begeleiders mee het museum in om mee te helpen met het begeleiden van de groep. Zij betalen hiervoor geen toegang.



Een museum laat unieke en authentieke voorwerpen zien. Deze mogen beslist niet aangeraakt worden.



De leerlingen mogen geen overlast veroorzaken voor andere bezoekers. Hollen en schreeuwen wordt niet op prijs gesteld. Aanwijzingen van het museumpersoneel moeten dan ook worden opgevolgd.



Er mag niet gegeten, gedronken en gerookt worden in het museum. Informeer vooraf naar de mogelijkheid om (zelf meegebrachte) etenswaren te nuttigen in het museumcafé.



De jassen en tassen worden in (de kluisjes van) de garderobe achtergelaten.



Het educatief programma is inclusief museumdocent, entreegeld en educatief materiaal en exclusief parkeergeld.


8

4. Het Thema Verkade Achtergrondinformatie voor de leerkracht Hoe de Zaanstreek de Provisiekast van Nederland werd. In 1974 werden zeven zelfstandige gemeenten samen gevoegd tot de Gemeente Zaanstad. De slogan van de gemeente was toen: Zaanstad; de Provisiekast van Nederland. Nog steeds zijn er een groot aantal fabrieken die voedingsmiddelen produceren: Lassie produceert toverrijst in Wormer. ADM Cocoa produceert cacao in Koog aan de Zaan (voorheen Cacao de Zaan). United Biscuits produceert koekjes op de Westzijde 103 in Zaandam (voorheen Verkade). Een aantal bekende fabrieksgebouwen hebben inmiddels een nieuwe functie gekregen, waardoor het industrieel erfgoed behouden is gebleven. De Adelaar (voorheen een zeepziederij) werd het hoofdkantoor van het modebedrijf Vanilia. Cacao- en chocoladefabriek De Arend in Wormerveer werd het hoofdkantoor van de woningcorporatie Parteon. Pakhuis Mercurius in Wormer werd een archeologisch depot. In de Verkadefabriek aan het Westzijde 188 zijn nu ateliers, winkels, horeca, een sportschool en appartementen gevestigd.

ontstond in de Zaanstreek? - De gunstige ligging ten opzichte van Amsterdam en haar haven. - De Zaan als belangrijkste aanvoerweg van grondstoffen voor de molens en later fabrieken. - Het open veenweide gebied als ideale locatie voor molens. - De bouw van de eerste molen met krukas (Het Juffertje) in Zaandam. - De molens als leveranciers van energie voor de productie van halffabricaten. e

e

- De lage belastingtarieven in de 16 en 17 eeuw maakten de Zaanstreek voor de industrie een interessante vestigingplaats. - Het ontbreken van conservatieve regulerende gilden in de Zaanstreek maakte het ondernemen gemakkelijker. - De vestiging van ambachtelijke bedrijven die de halffabricaten verwerkten tot consumptiegoederen. Met de komst van de stoom en later de elektriciteit veranderden deze ambachtelijke bedrijven in fabrieken. Fabrieken die voor een groot deel levensmiddelen produceerden. In de leskist vindt u een boekje met de Canon van de Zaanstreek. De volgende vensters gaan dieper op


9

bovenstaande factoren in:

-

1596-1610), pagina 26.

-

-1800), pagina 33. 1833-1940) pagina 59. 1870-1970), pagina 65.

andere landen (Spanje, Italië en later Turkije en Marokko) geworven werden. Door de technische o machines en computers. Er waren minder werknemers nodig bij het productieproces; de industriële werkgelegenheid kromp. De volgende vensters van de canon gaan daar dieper op in: -

1960-1980), pagina 81. 1960-1990), pagina 84.


10

De geschiedenis van het bedrijf Verkade.

1886 Het bedrijf Verkade is opgericht in 1886 door Ericus Verkade. Daarvoor had hij al een patentoliefabriek gehad, maar die ging in vlammen op en in 1886 begon hij in Zaandam met een Stoombrood- en Beschuitfabriek. Met behulp van een stoommachine kon er in korte tijd veel brood en beschuit gebakken worden. De Stoombrood- en Beschuitfabriek was nieuw in Nederland, daarvoor werden brood en beschuit gebakken door kleine bakkerijen. Het brood uit de fabriek was veel goedkoper en werd na wat opstartproblemen een succes. Verkade was de eerste die de beschuiten niet meer los verkocht, maar voorverpakt in een blik. Dan bleven de beschuiten lekker lang vers en knapperig. Het vreemde was dat Ericus Verkade zelf helemaal geen verstand van broodbakken had. Maar hij wist wel hoe je een bedrijf op moest zetten en hij zorgde ervoor om de juiste mensen in zijn bedrijf te laten werken. Ericus Verkade had vijf zonen en zijn idee was om voor elke zoon een bedrijf op te zetten. Maar er waren twee zonen met andere ambities. Edgar werd toneelspeler en Jan werd kunstschilder. Twee zonen Ericus en Arnold werden in 1887 de directeuren van de Stoombrood- en Beschuitfabriek. En voor Anton werd in 1898 een Waxinelicht-fabriek opgericht in Amsterdam. Later werkten een groot aantal van de kleinkinderen en achterkleinkinderen ook in de fabrieken.

1911 De familie Verkade hield ervan om steeds nieuwe dingen te doen en het bedrijf verder te laten groeien. In 1911 werd een proefbakkerij ingericht. Daar werd geëxperimenteerd met biscuitjes bakken. Anton ging zelfs naar Engeland om daar de kunst van het biscuitjes bakken goed onder de knie te krijgen op een biscuitbakkersschool. In 1915 begon men met de bouw van de biscuitfabriek en in 1919 werden daar de eerste biscuitjes gebakken. In datzelfde jaar werd ook begonnen met de productie van chocoladerepen en bonbons. Door nieuwe technologische ontwikkelingen werden de productieprocessen in de fabriek steeds beter. Er kon steeds sneller gewerkt worden. Verkade was als één van de eerste bedrijven in Nederland actief bezig reclame te maken voor hun producten. Ze besteden veel aandacht aan de vormgeving van de verpakkingen. Cees Dekker was de grafisch vormgever die vanaf 1923 voor Verkade werkte. Zijn ontwerp voor de beschuitbus met de Oost Indische kers is bijvoorbeeld erg bekend geworden. Vanaf 1903 lanceerde Verkade de plaatjes in de koekverpakkingen, die in speciale plaatjesalbums verzameld konden worden. Deze albums waren ongekend populair. Mensen konden zelfs bij Verkade hun dubbele plaatjes ruilen, hiervoor was een speciaal kantoortje ingericht (dat in het Verkade-paviljoen nagebouwd is). Mijn Verkade-album 7 en 8 Docentenhandleiding

11

1940-1945 In de oorlogsjaren was er minder activiteit in de Verkade fabrieken wegens de grondstoffenschaarste. Het assortiment werd aangepast. En de hoeveelheden per verpakking werden aangepast aan het bonnensysteem. Koek werd als De fabriek heeft lang kunnen functioneren tot december 1944, toen de laatste aanwezige grondstoffen werden gevorderd en de gasvoorziening werd gestaakt. De directie besloot om het toen nog aanwezige personeel door te betalen. Ze werden o.a. ingeschakeld bij het werk in de gaarkeuken van Zaandam.

Wederopbouw Na de Tweede Wereldoorlog zijn de Verkadefabrieken verder uitgebreid. Er werden steeds nieuwe producten gelanceerd. Verkade deed in biscuits, waxinelichtjes, beschuiten, koekjes, wafels, zoutjes, chocolade en snoep. Deze producten werden over de hele wereld geëxporteerd. Verkade is altijd een sociaal bedrijf geweest. Feestjes werden uitbundig en voor het gehele personeel gevierd. Het bedrijf had als één van de eerste bedrijven in Nederland kinderopvang, er was interne scholing en er was een vakantiehuis waar ook werknemers kwamen. Er was de Verkade-Harmonie en het Verkadevoetbalteam.

Dipje In 1972 verkeerde het bedrijf Verkade in een kleine crisis. Er werd een reorganisatie doorgevoerd.

Overname In 1990 is Verkade onderdeel geworden van het Engelse bedrijf United Biscuits.


12

5. Voorbereidingsles Verhalen van Verkade Activiteit: Let op: het is van essentieel belang dat deze voorbereidende les met de leskist gedaan is omdat het programma in het Verkade Paviljoen voortborduurt op deze voorbereidende les. Doel:  leerlingen worden nieuwsgierig naar het onderwerp,  leerlingen vormen zich een beeld van het bedrijf Verkade,  leerlingen kunnen de verschillende personages in de tijd plaatsen, Organisatie: klassikaal of in groepjes (er zijn 6 boekjes voor 6 groepen) Duur: 60 minuten Benodigdheden: De magnetische tijdlijn, 5 losse magneetjes met de personages uit Mijn Verkade-album Voorbereiding: hang de magnetische tijdlijn op een hoogte dat alle leerlingen hem kunnen zien en erbij kunnen.

Lesomschrijving De lessen ziin zowel klassikaal als in groepjes uit te voeren.

Klassikaal Laat de leerlingen het verhaal lezen. Vertel erbij dat het niet in deze tijd is geschreven. Bespreek het verhaal aan de hand van de volgende vragen: - In welk jaar is dit werkstuk geschreven? - Wie heeft het geschreven? - Hoe oud is ze nu? (Iets ouder dan de meeste ouders van de kinderen.) - Waarom schrijft ze een werkstuk over Verkade? - Welke fabrieken had de familie Verkade? - Welke was het oudste? - Denk je dat Verkade de Maraton echt gemaakt heeft? - Zijn de Verkadefabrieken nu nog van de familie Verkade? - Kennen jullie iemand die bij Verkade werkt? - Ben je weleens in een fabriek geweest?

- Wie staan er op de foto? - Kun je ze in chronologische volgorde leggen? - Kun je ze op de juiste plek op de tijdlijn leggen? Mijn Verkade-album 7 en 8 Docentenhandleiding

13

In groepjes Maak zes groepjes en laat elk groepje een deel van het verhaal lezen; Verkade, oud-oma, oma, vader, moeder en de toekomst. Elk groepje bereidt een korte presentatie voor en vertelt aan de rest van de groep over de persoon en zijn of haar werk bij Verkade. Ze plaatsen de foto (het magneetje) van hun personage op de juiste plaats op de tijdbalk.

1.Oud-oma (1886)

2. Oma (1909)

3. vader (1931)

4. moeder (1933)

5. Mara (1962)


14

6. Belevenis op locatie Bezoek Verkade Paviljoen Activiteit: Leerlingen werken in de tentoonstelling in het Verkade Paviljoen. Doel:  leerlingen ervaren met alle zintuigen wat het is om in een fabriek te werken  leerlingen werken met historische bronnen Organisatie: Klassikaal en in 6 groepjes Duur: 120 minuten Voorbereiding: Maak op school al 6 groepjes, zorg dat de voorbereidingsles is gedaan of dat in ieder geval het werkstuk uit de leskist is gelezen.

Omschrijving van het museumprogramma In het museum gaan de leerlingen, onder begeleiding van een educatief medewerker, na een korte gezamenlijke introductie, in het Verkade Paviljoen zelfstandig werken aan opdrachten in zes groepjes. Op deze manier zien ze alle onderdelen van de tentoonstelling: het kantoor, de waxinefabriek, de chocoladefabriek, de biscuitfabriek, het laboratorium en de vitrines met verpakkingen. Bovendien kunnen ze heel actief aan het werk in de opstellingen. Als afsluiting gaan de kinderen langs de visiteerklok om te controleren of er niemand wat gestolen heeft uit de fabriek. De antwoorden van de vragen die gemaakt zijn in het Verkade Paviljoen zijn terug te vinden in de bijlage aan het einde van deze handleiding.


15

7. Verwerkingsles De magnetische tijdlijn Activiteit: Doel: 

leerlingen plaatsen ervaringen en kennis opgedaan in het Verkade Paviljoen in een historisch perspectief Organisatie: klassikaal/in groepjes Duur: 60 minuten Benodigdheden: magnetische tijdlijn, kleine magneetjes, Voorbereiding: hand de tijdlijn op

Lesomschrijving Als verwerking op school wordt het bezoek aan het Verkade-paviljoen nabesproken. Het werkboekje kan worden nagekeken. De antwoorden zitten als bijlage in deze handleiding. Om de opgedane ervaringen en kennis in een historisch perspectief te plaatsen worden de losse magneetjes op de tijdlijn geplaatst door de leerlingen. De leerlingen kunnen Mijn Verkade-album gebruiken als naslagwerk. Dat kan aan de hand van de volgende vragen:

Magneetjes over de geschiedenis van Verkade

Magneet

Vraag

Jaartal

Beschuitbus

Wanneer werd de Stoombrood- en

1886

Beschuitfbriek opgericht? Vrouwen aan het werk

-Hoe werd de waxinefabriek

Met een stoommachine, maar er

aangedreven?

werd ook nog veel met de hand

-Wanneer werd de waxinefabriek

gedaan.

opgericht? 1898


16

Voorkant zomer

Wanneer werd het Verkade-album

1907

Zomer uitgegeven? Waarom werden er plaatjes bij de

Reclame

koekjes gedaan? Bonbons

Van wanneer was de chocoladefabriek

1935

in het Verkade-paviljoen? Vrouwen die koekjes

Van wanneer was de biscuitfabriek in

inpakken

het Verkade-paviljoen?

Verpakking Maraton

Wanneer is de Maraton gemaakt door

1955

1975

Verkade?

Magneetjes over de algemene historische en technische ontwikkelingen tussen 1880-2010 Magneet

Vraag

Jaartal

Tekening stoommachine

Wanneer werden stoommachines

1880 (en daarvoor ook al maar

gebruikt in Nederland?

dat staat niet op de tijdlijn).

Foto oude stopcontacten

Vanaf wanneer werden elektrische

Vanaf 1900 steeds meer

en schakelaars

machines in Nederland gebruikt?

Foto bonnen

Wanneer kon in Nederland alleen

1940-1945

voedsel gekocht worden met een

In de tweede wereldoorlog. En

distributiebon?

daarna ook nog, sommige producten waren tot 1952 op de bon.

Foto lopende band

Wanneer werden de eerste lopende

Rond 1950.

banden gebruikt in Nederland? Foto gastarbeiders

Vanaf wanneer kwamen er veel

Rond 1970

gastarbeiders in Nederland? Foto computer

Vanaf wanneer werden computers

Rond 1980

gebruikt om fabrieken aan te sturen?


17

8. Andere lessuggesties 0. Van grondstof tot eindproduct, (leuk als extra voorbereidingsles) Introduceer de volgende begrippen: Elk product bestaat uit verschillende grondstoffen die bewerkt worden in het productieproces. Grondstoffen kunnen overal vandaan komen. Bijvoorbeeld Cacao uit Afrika, suiker uit Nederland, tarwe uit Polen, amandelen uit Spanje. Neem verschillende verpakt etenswaren mee naar school en laat de leerlingen uitzoeken welke grondstoffen er in zitten. Bijvoorbeeld; biscuits, chocolade, jam, pindakaas, thee, macaroni. Laat de leerlingen ook uitzoeken uit welke landen deze grondstoffen afkomstig zijn, met de computer of encyclopedie. Waarschijnlijk zijn er ook lessen in de aardrijkskundemethode die hier mooi bij aansluiten.

juiste plaats op de tijdlijn geplaatst. Zo ontdekken de leerlingen dat hun eigen familie ook een plaats in de geschiedenis -

2. Interview je familieleden over hun werk Laat leerlingen familieleden interviewen over het werk dat ze doen/deden. Waar was het? Vonden ze het leuk? Was het zwaar? Is het werk veranderd in de loop van de tijd?

3. Fotografeer oude fabrieken Ga met de leerlingen naar buiten en kijk of er buurt van de school ook fabrieken zijn, oude of nieuwe. Maak

Waarom worden deze oude fabrieksgebouwen opnieuw gebruikt?

4. Bedenk een efficiënt productieproces en bak koekjes Ga met de kinderen koekjes bakken. Het is helemaal leuk als ze bijvoorbeeld in het kader van een feest echt een groot aantal koekjes moeten bakken. Laat ze van te voren in groepjes bedenken hoe ze de taken zo kunnen verdelen dat er snel (en goedkoop) heel veel koekjes gebakken kunnen worden. Ze kunnen het productieproces, stap voor stap tekenen en beschrijven op een lange strook papier. (Taakverdeling? Hoeveel kinderen voor welke taak? Gebruik deegkommen en ander materieel? Hoeveelheid ingrediënten? Gebruik oven, meerdere bakplaten?) Er kunnen sommen bij bedacht worden. - Hoeveel geld kosten de ingrediënten bij elkaar? - Wat is de kostprijs per koekje? - Wat is de kostprijs als ook het uurloon van de kinderen meegerekend wordt? Er kunnen verpakkingen voor de koekjes gemaakt worden. Mijn Verkade-album 7 en 8 Docentenhandleiding

18

Er kan reclame voor de koekjes gemaakt worden.

5. Maak een familiestamboom met beroepen In het Verkade-paviljoen hebben de leerlingen de stamboom van de familie Verkade ingevuld. Laat de kinderen op school een stamboom van hun eigen familie maken. Ze schrijven bij elk familielid welk beroep

Op het internet zijn werkbladen met een stamboom te vinden.

6. Fabrieken aan de Zaan Via de website van het gemeentearchief Zaanstad kunt u een kaart met de fabrieken en ondernemingen aan de Zaan in 1946 bekijken. Website: http://zaanstad.pictura-dp.nl/ Zoek op nummer: 53.00387

7. Filmpjes Op de website van Het Klokhuis zijn filmpjes te bekijken o.a. over cacao en koekjes. http://www.hetklokhuis.nl/tv-uitzendingen/


19

9. Literatuurlijst -Erik Verkade, Co Verkade - Een leven in biscuit en chocolade, Wormer 2005. -Ineke Hogema en Ivonne van der Padt, Ruytermeisjes en Verkadevrouwen, Schiedam. -Klaas Woudt, Willem Nieuwenhuys, Honderd jaar Verkade 1886-1986, Wormer, 1986. -Marga Coesèl, Natuurlijk Verkade, het verhaal van de albums, Zaandam, 1999. -Diederik Aten e.a., Canon van de Zaanstreek, Haasbeek 2009. -Encyclopedie van de Zaanstreek. -Ach lieve Tijd, tien eeuwen Zaanstreek en de Zaankanters.


20

10. Verantwoording en credits Projectgroep Dirk de Lange (De Jagersplas) Bart Dijkstra (Wormer Wieken) Marlene Henneke (DeVuurvogel) Annelies Limonard (De Jagersplas) Nelly de Leeuw (De Mei) Jolanda Wijnand (Het Schatrijk) Marijke Schauikes (Cultureel Erfgoed Noord-Holland) Ellen van Veen (Zaans Museum) Eva Rijs (Zaans Museum)

Ontwikkeling lespakket Marije Visser in samenwerking met het Zaans Museum

Eindredactie Marijke Schauikes Zaans Museum

Mei 2010 In opdracht van OBS De Jagersplas i.s.m. Cultureel Erfgoed Noord-Holland en het Zaans Museum Dit project is ontwikkeld met een subsidie van de Provincie Noord-Holland.


21

Bijlage: Antwoorden opdrachten Verkade Paviljoen

A. De familie Verkade Ericus Verkade en Eduarda Thalia Koning hadden 5 zonen en een 3 dochters. De zonen die in de Verkade fabriek gingen werken: 1868: Ericus. Zijn zoon was Jan (1902) 1872: Arnold. Zijn zonen waren Frans (1904), Jacobus (1906) en Arnold (1909) 1875: Anton. Zijn zoon was Tom (1905) De laatste twee Verkades van de stamboom: Eric (uit 1947) was de zoon van Tom (1905) Arnold (1933) was de zoon van Arnold (1909) B. De waxinefabriek 1. Het in elkaar zetten van het waxinelichtje werd helemaal met de hand gedaan. Blikje, lont en vetje kwamen uit verschillende machines en vervolgens met de hand in elkaar gezet tot een waxinelichtje. Ook het inpakken van de waxinelichtjes ging met de hand. 2. Voor het verwarmen van bijvoorbeeld thee. Ook is het waxinelichtje een bron van licht en was een voorloper van elektrisch licht. 3. Als sfeerverlichting op donkere dagen. C. De chocoladefabriek 1. Voor pure chocolade heb je nodig: cacaomassa, cacaoboter en suiker Voor melk chocolade heb je nodig: cacaomassa, cacaoboter, suiker en melkpoeder. Voor witte chocolade heb je nodig: cacaoboter, suiker en melkpoeder. 2. - Het inpakken van de bonbons - De cacaobonen in de oven plaatsen - De cacaomassa van de melangeur naar de walsen verplaatsen - De massa van de walsen naar de conge verplaatsen. 3. D. Laboratorium en proefbakkerij Er kan vergeleken worden in de klas hoe het gedaan is. Welke manier werd er gebruikt bij de vingervlugge toets? Zijn alle geuren goed geraden? Hoe ging het stansen van het koekje met de klei? E. De biscuitfabriek

F. De ontwerpafdeling De ontwerpen in elkaar gezet worden en vervolgens vergeleken worden op de volgende punten: wat staat er op, welke kleuren zijn gebruikt en waarom, zou het product met deze verpakking verkopen?


22


23

Docentenhandleiding Mijn Verkade-album Groep 7 en 8

Recommend Documents