Studenten
Lespakket bij de World Press Photo tentoonstelling in Kampen Kijkwijzer Voortgezet Onderwijs 13 t/m 17 jaar
Studenten
Opdracht 1
Nieuws
nieuws waar de fotograaf zich niet op kon voor bereiden omdat het heel plotseling gebeurt. Waaraan zie je in de fotoserie dat er net iets ergs is gebeurd? Of misschien nog wel bezig is?
Persfoto’s zijn anders dan reclamefoto’s of Welkom op de World Press Photo 14 tentoonstelling. Tijdens deze les leer
kunstfoto’s. Op persfoto’s staat nieuws. Wat
je wat persfotografie is. Waarom staan er bijvoorbeeld vaak nare dingen
nieuws precies is, daar denkt iedereen anders
in de krant? Je leert ook wat persvrijheid betekent, en aan welke regels
over. Maar twee dingen zijn belangrijk.
Dit is al de 57ste keer dat World Press Photo een tentoonstelling organiseert. In de tentoonstelling zijn de beste persfoto’s van het afgelopen jaar te zien. De winnaars zijn gekozen door een onafhankelijke jury van over de hele wereld. Eén van de winnende foto’s wordt door de jury aangewezen tot World Press Photo van het Jaar: de allerbeste foto. De tentoonstelling is niet alleen hier te zien, maar op nog ongeveer honderd andere plekken in de wereld. De tentoonstelling staat 2
bijvoorbeeld ook in Londen en Tokio, Rio de Janeiro en Moskou. Genoeg gepraat, tijd voor de opdrachten! De les is ingedeeld in gewone vragen en verdiepingsvragen. Vraag aan je docent of je ook de verdiepingsvragen moet maken. Je kan met een groepje aan de slag,
2014
persfotografen zich moeten houden.
• Nieuws is iets wat bijna niemand
Verdiepingsvraag
nog weet, en net is gebeurd. Dat een storm huizen heeft verwoest, of dat
Zoek de serie waar deze foto in staat.
er een bom is geëxplodeerd. • Nieuws is iets wat voor veel mensen grote gevolgen heeft. Dat er een grote overstroming is in een dicht
3
bevolkt gebied. Of dat Oeganda een nieuwe wet heeft die homoseksuali teit verbiedt.
of in je eentje. Vul de antwoorden in op de stippellijntjes onder de vraag. Misschien wil je docent ze na jullie bezoek aan de tentoonstelling bekijken.
Zoek de serie waar deze foto in zit.
Pas als iets anders is dan normaal, dan wordt het nieuws. Als jij al drie jaar vrienden bent met
Veel plezier!
iemand in je klas, dan is dat normaal. Je vertelt niet elke dag aan je ouders dat je vrienden bent. Maar als jullie ruzie krijgen, dan is dat bijzonder. Dan wil je dat vertellen. Omdat het afwijkt van wat er normaal in je leven gebeurt. En omdat je er misschien boos of verdrietig door bent. De meeste dingen in de wereld gaan goed. Mensen leven vredig samen. De natuur houdt zich in. Om dat dat altijd zo is, is dat geen nieuws. Iedereen Deze serie is een voorbeeld van ‘hard nieuws’:
weet het al. Maar als iemand vermoord wordt,
iets ergs dat net is gebeurd, en dat nog bijna
dan wijkt dat af van het normale leven. Net zoals
niemand weet. Bovendien is ‘hard nieuws’
oorlog, een overstroming of een aardbeving.
Die dingen zijn wel nieuws, want die dingen zijn
Bekijk de foto.
anders dan normaal. Gelukkig maar. En er zijn nog meer kenmerken die bepalen
Een goede persfoto brengt emotie te weeg bij de
of iets nieuws is:
kijker. Je denkt: ‘oh, wat erg!’ Of: ‘oh, wat mooi!’
• Het is nog niet of nauwelijks bekend • Het is belangrijk voor een grote groep
Wat voel jij bij deze foto?
Opdracht 3
Een foto vertelt meer
Dit is een foto die je pas goed begrijpt als je weet wat je ziet. Lees nu het bijschrift. Welk groter verhaal vertelt deze foto?
lezers/kijkers •H et voelt voor de lezer/kijker alsof
Zoek de World Press Photo van het Jaar.
het dichtbij gebeurd is • Het gaat over een actueel thema • Het heeft grote gevolgen •H et brengt emotie en spanning teweeg bij de lezer/kijker • Het heeft betrekking op bekende mensen Waarom is deze serie over het dagelijkse leven in een Russisch stadje toch nieuws? 4
5
Een goede persfoto vertelt meer dan alleen
Opdracht 2
Emotie
Door emotie op te roepen, trekt de fotograaf de
wat op de foto staat. Een goede foto kan een
aandacht van de kijker. En daardoor krijgt de
symbool zijn voor een groter verhaal. De mensen
fotograaf de kans om de kijker een verhaal te ver
op de vorige foto, die in een omhelzing gestorven
tellen. Misschien staan er daarom vaak kinderen
zijn, staan symbool voor alle mensen die in de
op foto’s uit rampgebieden. Want iedereen vindt
fabriek zijn omgekomen. En de foto vertelt nog
kinderen sneller zielig dan volwassenen.
meer: over de erbarmelijke omstandigheden
Verdiepingsvraag
Zoek de serie waar deze foto in zit:
waarin mensen die onze kleding maken soms Hoe denk je dat deze mensen in deze houding
moeten werken.
terecht zijn gekomen? En wat vertelt dat? Bekijk de World Press Photo van het Jaar, maar lees het bijschrift nog niet. Wat zijn de mensen aan het doen, denk je?
Persfotografen vertellen verhalen die nog niet bij veel mensen bekend zijn, en die ze belang rijk vinden om te laten zien. Persfotografen leren ons dus iets over de wereld. Soms zijn dat bijzondere dingen, zoals de fotoserie over
nudisten aan de Zwarte Zee. Maar vaak gaat het over iets naars. Dat komt omdat persfoto grafen het belangrijk vinden dat het vastgelegd wordt, en dat de wereld weet dat die erge dingen gebeuren. Zodat de wereld er iets aan kan doen.
Opdracht 4
Regels pers fotografie
Verdiepingsvraag Vorig jaar kwamen er 76 journalisten om, onder andere in Syrië. De organisatie Reporters without Borders houdt die cijfers bij. Sommigen worden vermoord omdat iemand wil voorkomen dat ze verhalen de wereld in brengen. Anderen
Bekijk de serie en lees het bijschrift.
Zoek de serie waar deze foto in zit.
komen om door geweld dat ze proberen vast te
Welk groter verhaal vertelt deze foto?
Bekijk de serie en lees het bijschrift.
leggen, of doordat ze in een oorlogsgebied zijn en er daar iets mis gaat. Het werk van een fotojournalist kan dus heel gevaarlijk zijn. Toch wagen persfotografen en andere journalisten soms hun leven, omdat ze het belangrijk vinden dat andere mensen op de wereld zien wat er gebeurt. Wat vind jij ervan dat persfotografen hun leven
6
Opdracht 5
Subjectiviteit 7
wagen om misstanden te laten zien? De foto lijkt net een scène uit een actiefilm in 3D,
Zoek deze foto:
met die rondvliegende stenen. Bij films en games worden dat soort details meestal geanimeerd, ze zijn niet echt. Maar persfotografen mogen niets Waarom denk je dat de fotograaf het
animeren. Een persfoto moet de werkelijkheid
belangrijk vindt om dit verhaal te vertellen?
laten zien. Daar moet de kijker op kunnen vertrou wen. De fotograaf mag achteraf wel een beetje de scherpte of het contrast aanpassen, maar dingen weghalen of toevoegen is ten strengste verboden. Dat de rondvliegende stenen haarscherp zijn is dus heel knap, of een gelukkig toeval. Als fotografen in een risicovolle situatie terecht-
Bekijk de foto en lees het bijschrift.
Denk je dat de fotograaf dichtbij of ver weg stond?
komen, wie is dan verantwoordelijk voor hun
Zou hij geraakt kunnen zijn door de stenen?
veiligheid en alle kosten die daarbij horen?
Persfotografen moeten hun onderwerpen zo
De fotografen zelf of hun bazen en de media
neutraal (objectief) mogelijk op de foto zetten.
die de foto’s willen publiceren? En waarom?
Maar 100% objectiviteit is onmogelijk. In elke foto zit ook een vleugje van de mening of het wereldbeeld van de fotograaf. Zo’n persoonlijke zienswijze heet subjectiviteit.
Hoe staan de twee mannen die straks worden
Bekijk de foto’s en lees het bijschrift.
geëxecuteerd op de foto? Als gevaarlijke misda-
Wie zouden er tegen deze foto’s over vervuiling kunnen zijn? En waarom?
Als de fotograaf de vervuiling vanaf de grond
digers of als zielige jongens?
had willen fotograferen, waren het hele andere foto’s geworden. Misschien had je in die foto’s niet kunnen zien hoe de giftige drab het land schap aantast. Kun je nog een reden bedenken waarom de fotograaf de vervuiling misschien niet van de grond had kunnen fotograferen? Waar zie je dat aan?
Wat vind jij van de doodstraf?
Opdracht 7
Persvrijheid
8
Verdiepingsvraag Een foto is maar een momentopname. Ook iemand die altijd vrolijk lijkt, kijkt wel eens agressief. Maak je net op dat moment een foto, dan ziet de kijker een agressief persoon.
Opdracht 6
Persvrijheid
Fotografen hebben eindeloos veel manieren
Zoek deze foto en lees het bijschrift:
Persvrijheid betekent dat journalisten en pers fotografen vrij zijn om te schrijven en te laten zien
om te bepalen hoe jij de situatie die op de
Blijf staan bij deze serie over vervuilde land-
wat zij willen. Het betekent dat iedereen op de
foto staat beoordeelt. Voordat jij de foto ziet,
schappen in Polen.
wereld informatie kan krijgen, en dat niemand
heeft er meestal een beeldredacteur van een
die informatie mag verdoezelen. Ook niet een
krant of een website een keuze gemaakt uit
president die wil voorkomen dat mensen weten
een heleboel foto’s. Deze fotograaf had ook
dat hij burgers laat doodschieten. Maar bedrij
meer foto’s gemaakt van de executie. Vast
ven hebben ook recht op privacy, zij hoeven niet
ook eentje waarop de jongens er niet zo
alles te delen. Als het voor burgers toch heel
meelijwekkend uitzien.
belangrijk is om de informatie van de bedrijven
Er is dus persvrijheid zodat journalisten misstan
te hebben, dan mogen journalisten die gehei
den aan het licht kunnen brengen. Journalisten
Waarom denk je dat een beeldredacteur juist
men wel publiceren. Soms worden daar ook
informeren de wereld, zodat de wereld misschien
deze foto zou kiezen voor in de krant?
rechtszaken over gevoerd.
in actie kan komen.
9
De bommen die deze man maakt, gaan straks
Verdiepingsvraag
misschien mensen doden. Vind jij dat de fotograaf zelf in actie had moeten komen en deze bommenmaker had moeten tegenhouden?
Zoek deze foto’s:
Als jij een selfie maakt, houd je met heel veel
Waarom zou de fotograaf voor deze
dingen rekening. Welke kant van je gezicht je
vorm hebben gekozen?
fotografeert; hoe je lacht. Waar let je nog meer op?
Verdiepingsvraag De kledingstukken zijn speciaal voor de foto neergelegd; eigenlijk zijn de foto’s dus in scène gezet. Bij nieuwsfotografie mag dat eigenlijk niet, heb je net geleerd. 10
11
Persfotografen zijn ook altijd bezig met het Wat zou jij gedaan hebben?
kiezen van de beste hoek, het perspectief. De
Waarom denk je dat de fotograaf dat
fotograaf mag niks in scène zetten, maar hij kan
bij dit onderwerp wel zo mocht doen?
wel kiezen of hij een close-up maakt of juist een totaalplaatje. Of hij zwart-wit fotografeert of in kleur. Al deze beslissingen bepalen hoe de gebeurtenis op de foto komt te staan. De foto graaf beslist dus hoe jij kijkt naar de gebeurtenis die hij heeft vastgelegd. Lees nu het bijschrift bij de foto’s. Wat vind jij ervan dat de fotograaf het zo heeft Deze fotograaf heeft wel een heel extreem per spectief gekozen. De kleding is speciaal voor de foto’s zo neergelegd. Want de kleding ligt eigen lijk in dozen in een bureau van de overheid. Mis schien komt daar ooit een moeder of een vriend langs van de persoon die de kleren droeg, en komen ze er zo achter dat hun vermiste dierbare vermoord is en daarna begraven werd.
aangepakt?
Opdracht 8
Notities
Zelf jurylid of journalist zijn Bekijk de hele tentoonstelling nog eens goed en kies je favoriete foto. Leg hieronder uit waarom deze jouw World Press Photo van het Jaar zou zijn.
12
13
Verdiepingsvraag Kies een van de drie foto’s hiernaast en schrijf er een journalistiek, dus feitelijk, verhaal over van ongeveer 500 woorden. Lees het bijschrift en zoek extra informatie, het grotere verhaal bij de foto, op internet. Pas op dat je niet je eigen mening verwoordt (subjectiviteit), maar objectief bent in de tekst.
Notities
14
Notities
15
Tot volgend jaar! Stichting World Press Photo Kampen (WPPK) I.s.m Cameratools Apeldoorn, Canon Nederland, Flashworks en Ikonenmuseum Kampen Contactpersoon Stefan Lanjouw Contactgegevens Boven Nieuwstraat 29, 8261HA Kampen 038 332 70 79 -
[email protected] - www.wppk.nl Photo credits John Stanmeyer - USA - VII for National Geographic Signal, Djibouti City, 26 February - World Press Photo of the year 2013 Goran Tomasevic - Serbia - Reuters Rebels attack government checkpoint, Damascus, Syria, 30 January Moises Saman - Spain - Magnum Photos for Wired magazine Bomb maker, Aleppo, Syria, 20 March
16
Amir Pourmand - Iran - ISNA Moments before the hanging, Iran, 20 January Robin Hammond - New Zealand War and mental health after crisis Fred Ramos - El Salvador - El Faro The last outfit of the missing, Honduras, Guatemala and El Salvador Elena Chernyshova - Russia Days of night - nights of day, Norilsk, Russia Jana Ašenbrennerová - Czech Republic Living unnoticed - gay community in the Democratic Republic of Congo Abbie Trayler-Smith - UK - Panos Pictures Shannon, Sheffield, United Kingdom Kacper Kowalski - Poland - Panos Pictures Toxic beauty, Poland Taslima Akhter - Bangladesh Victims of garment factory collapse, Dhaka, Bangladesh, 25 April Tyler Hicks - USA - The New York Times Massacre at Westgate mall, Nairobi, Kenya, 21 September Colofon Wijzigingen voorbehouden. Samenstelling & tekst: Liedewij Loorbach Ontwerp: VORMSHOP voor het Deltion College in Zwolle
