Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteitskaart zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek ‘implementatiekoffer’ bevat alle informatie en handreikingen die in het kader van de Kwaliteitsagenda Primair Onderwijs worden ontwikkeld om het onderwijs in de basisvaardigheden te verbeteren.
INLEIDING - Lezen Kunst van lezen Kinderen die graag lezen, gaan meer lezen. Kinderen die meer lezen, gaan beter lezen. Kinderen die beter lezen, gaan beter leren. Leesbevordering is daarom een belangrijk thema bij het versterken van taal/leesonderwijs.
De plaatselijke bibliotheek kan leerkrachten met advies, materiaal en praktische ondersteuning helpen om boeken in de klas te brengen. Het aanbod van kinderboeken en andere materialen is enorm. De bibliotheek ondersteunt bij het maken van een keuze op maat en een verantwoorde boekencollectie in de school. Daarnaast kan de bibliotheek de school helpen bij het vormgeven en uitvoeren van een kwalitatief hoogwaardige en structurele doorgaande leeslijn.
Er zijn landelijke, provinciale en gemeentelijke leesbevorderingsactiviteiten. Niet iedere bibliotheek biedt hetzelfde pakket aan, en niet alle programma’s passen bij iedere school. Leerkrachten maken in overleg met de jeugdbibliothecaris of educatief medewerker van de bibliotheek in de buurt een keuze uit de mogelijkheden.
KWALITEITSKAART
LEZEN - Kunst van Lezen
KW kaart
Groep 1 en 2 Activiteit/Materiaal
Beschrijving
Meer informatie
De Nationale Voorleesdagen, Voorleesontbijt
De Nationale Voorleesdagen zijn bestemd voor kinderen die nog niet zelf lezen. Ze worden jaarlijks rond 1 februari georganiseerd en beginnen met het Voorleesontbijt.
www.denationalevoorleesdagen.nl www.cpnb.nl
Boekenpret
Jonge kinderen en hun ouders ontdekken het plezier van voorlezen. De bedoeling is om de taalontwikkeling te stimuleren. Boekenpretproducten worden ook aangeboden aan voorschoolse instellingen.
www.boekenpret.nl
Vanaf Groep 3 Activiteit/Materiaal
Beschrijving
Meer informatie
De Nederlandse Kinderjury
Tussen begin februari en half mei stemmen kinderen van 6 tot en met 12 jaar op hun favoriete boeken (maximaal 3). Deze boeken moeten in het voorgaande jaar voor het eerst zijn verschenen.
www.kinderjury.nl
Vanaf Groep 5 Activiteit/Materiaal
Beschrijving
Meer informatie
Makkelijk Lezen Plein
Een Makkelijk Lezen Plein (MLP) biedt kinderen met leesmoeilijkheden toegang tot informatie. Ze kunnen zelfstandig een keus maken uit de materialen voor hun werkstuk of spreekbeurt. Daarnaast biedt het MLP aantrekkelijk leesmateriaal. Veel bibliotheken hebben een Makkelijk Lezen Plein (MLP) of openen er binnenkort een. Er kan ook een MLP op de school worden ingericht.
www.makkelijklezenplein.nl
Schoolbieb.nl
Op schoolbieb.nl vinden kinderen informatie zoals leuke leestips, materiaal voor een spreekbeurt of werkstuk, handleidingen om te leren zoeken op Internet. Daarnaast ook lesmateriaal en ondersteuning voor mediathecarissen.
www.schoolbieb.nl
2
KW kaart
Vanaf Groep 7/8 Activiteit/Materiaal
Beschrijving
Meer informatie
De Nationale Voorleeswedstrijd
Jaarlijks landelijk voorleesproject waarbij leerlingen voorlezen uit favoriete boeken. Na de wedstrijden in de school strijden de winnaars lokaal, regionaal en ten slotte landelijk tegen elkaar.
www.denationalevoorleeswedstrijd.nl
Schoolbreed Activiteit/Materiaal
Beschrijving
Meer informatie
Leesprogramma
Het jaarlijks terugkerende Leesprogramma stimuleert het lezen van kinderen door hen een kleine beloning te geven voor het lezen (en verwerken) van een aantal boeken. De bibliotheek voert dit programma uit op een vrij te bepalen moment en in overleg met de school. Aan dit programma doen jaarlijks ongev. 100.000 kinderen mee. Het Leesprogramma heeft ieder jaar een ander thema waarbij boeken en andere materialen worden geleverd door de bibliotheek samen met les- en verwerkingssuggesties.
www.leesplein.nl
Kinderboekenweek
De Kinderboekenweek wordt elk jaar in oktober gehouden. Tijdens het tien dagen durende evenement zijn er in het hele land allerlei activiteiten rond het kinderboek. Op basisscholen staat de Kinderboekenweek vast op de activiteitenkalender. Vraag na bij uw plaatselijke bibliotheek wat zij voor uw school kan betekenen.
www.kinderboekenweek.nl
Leerkrachten
Beschrijving
Meer informatie
De Nieuwe schoolstrijd. Voorleeswedstrijd voor leerkrachten
De Nieuwe Schoolstrijd is een landelijke voorleeswedstrijd voor leerkrachten in het basisonderwijs. De leesboeken die horen bij de vijftig vensters van de cultuurhistorische canon van Nederland staan centraal.
http://www.entoen.nu/jeugdboeken.a spx
3
KW kaart
SAMENWERKING - tussen school en bibliotheek
Naast landelijke acties en programma’s kunnen bibliotheken en scholen in overleg leesbevorderende activiteiten ontwikkelen.
Programma’s
Activiteiten
Bibliotheekbezoek
Een bezoek aan de bibliotheek opent een nieuwe wereld voor veel kinderen. Kinderen van groep 3 maken kennis met eerste leesboekjes, groep 5 met informatieve boeken om te gebruiken bij mondelinge en schriftelijke presentaties en kinderen van groep 6 leren werken met de catalogus. Bij veel bibliotheken kunnen boeken klassikaal worden geruild of kan een voorleesprogramma worden uitgevoerd. Bij de groepsbezoeken wordt gebruik gemaakt van speciaal daarvoor (landelijk) ontwikkelde programma’s, die ook in de klas kunnen worden ingezet.
Les- en themakisten
Bibliotheken leveren themakisten bij uiteenlopende onderwerpen en voor verschillende leeftijdscategorieën om in te zetten in het onderwijs.
Wisselcollecties
Heeft de school geen eigen collectie, dan is een wisselcollectie een mogelijkheid. Daarbij beschikt de school twee of drie keer per jaar over een geheel nieuwe collectie.
Programma’s voor Leesbevordering
Veel bibliotheken bieden programma’s voor leesbevordering aan die speciaal voor het onderwijs zijn ontwikkeld. Materialen en leskisten voorzien van duidelijke handleidingen en lesbrieven maken onderdeel uit van dit aanbod. Een belangrijk doel is het stimuleren van het plezier in lezen. Deze producten kunnen een vast onderdeel zijn van het leesbevorderingprogramma van de school, en daarmee zorgen voor een structurele en doorgaande aanpak.
50+ leest voor
Voorlezen door ouderen. Dit programma wordt op veel locaties in het land georganiseerd en begeleid door de bibliotheek.
Ondersteuning en advies
cursussen
Ondersteuning bij collectiebeleid
Het aanbod van boeken en andere materialen is overweldigend. De bibliotheek heeft grote ervaring in het samenstellen van collecties. Ook het saneren van verouderde collecties kan door de bibliotheek worden verzorgd.
Bibliotheekmedewerker in de school
In sommige regio’s kan de bibliotheek een medewerker detacheren in de school. In onderling overleg helpt deze bij het uitvoeren van leesbevorderingsactiviteiten en/of het schoolmediatheekwerk.
4
KW kaart
Ondersteuning en advies
cursussen
Cursus leescoördinator
Steeds meer scholen stellen een leescoördinator aan, die binnen de school verantwoordelijk is voor de doorgaande lijn van leesbevordering. De leescoördinator is ook de contactpersoon naar de bibliotheek. De cursus Open Boek voor Leescoördinatoren en wordt in 2009 herzien en daarna regionaal of lokaal door bibliotheekorganisaties aangeboden.
Educat-B
Mediatheeksysteem dat u kunt laten onderhouden en beheren door de bibliotheek. Educat-B sluit aan bij vrijwel alle in de Nederlandse bibliotheken gebruikte catalogussystemen.
SLOT - Kunst van Lezen Lezen en literatuur geven zin en glans aan het leven. Uit dat oogpunt wil het kabinet dat ieder kind kennismaakt met de waarde en het plezier van lezen, thuis en op school. Omdat het niet vanzelfsprekend is dat iedereen voldoende in aanraking komt met de wereld van het boek, heeft het ministerie van OCW het programma Kunst van Lezen geïnitieerd. De Vereniging van Openbare Bibliotheken en Stichting Lezen coördineren het programma. Kunst van Lezen kent vier programmalijnen: Een dienstenpakket voor scholen die deelnemen aan de Pilots Taalbeleid Onderwijsachterstanden Proef met Boekstart in Nederland (zie www.boekstart.nl) Kennismaking cultuurhistorische canon Landelijk dekkende voorziening van netwerken. Uitgangspunt bij deze programmalijnen is dat leesbevordering het meest effectief is bij een doorlopend aanbod van ondersteunende en bij het taalonderwijs aansluitende activiteiten. Het leesbevorderingsbeleid krijgt het beste vorm in structurele en inhoudelijke samenwerking tussen bibliotheken, scholen, overheden, vakinstellingen en consultatiebureaus. Het plezier in lezen, bij voorkeur van cultureel waardevolle teksten, is bij de programmalijnen een belangrijk vertrekpunt. Meer informatie over de vier programmalijnen: www.kunstvanlezen.nl.
Colofon De Kwaliteitskaart Kunst van Lezen is samengesteld door Lea Kessels, Coördinator Kunst van Lezen ― onderdeel Taalpilots OA en Taal/leesverbetertrajecten en is een uitgave van Projectbureau Kwaliteit. Het Projectbureau Kwaliteit draagt zorg voor de uitvoering van de Kwaliteitsagenda PO Scholen voor morgen. Dit gebeurt onder verantwoordelijkheid van de PO Raad.
Varrolaan 60 3584 BW Utrecht e-mail
[email protected] www.schoolaanzet.nl
5
