BOOM-BATTLE Een boom voor je huis waarbij de grond rondom de boom een verzamelplek is voor zwerfafval, hondenpoep, vuilniszakken en fietsen. Herkenbaar? Dat kan veel leuker! Vandaar dat de Creatieve Coöperatie met steun van vele vrijwilligers, DeltaWonen en de Gemeente Zwolle een wedstrijd organiseert om de ‘boomtuintjes’, ook wel boomspiegels genoemd, (het stukje grond rondom een boom in openbare ruimtes) in Zwolle aan te pakken. Maak kennis met de BoomBattle.
Kick-off Rembrandtlaan Op zaterdag 13 september 2014 vindt de kick-off van de Boom-Battle plaats in de Rembrandtlaan. De kick-off is de start van deze wedstrijd die in heel Zwolle zal gaan plaatsvinden. Op deze dag gaan bewoners van de Rembrandtlaan onder professionele begeleiding aan de slag met de boomspiegels in deze straat. Niemand minder dan tuinontwerper Harry Pierik neemt de bewoners mee in de do’s & don’ts aan de hand van diverse voorbeelden. Door deze kick-off kunnen de inwoners van Zwolle een indruk krijgen van wat de mogelijkheden zijn met een boomspiegel en wat het doet voor het straatbeeld en de saamhorigheid. Het is de bedoeling je daarna zelf aan de slag gaat! De uitdaging luidt:
“Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie heeft de mooiste boomspiegel van het land?” Deze kun je creëren door het aanplanten van groene en vrolijke bloeiende planten een zelfgemaakt bankje, vogelhuisjes of een bijzonder kunstwerk. De sluitingsdatum is op maandag 31 augustus 2015. Tot die tijd kan je op eigen initiatief aan de slag met een door jou uitgekozen boomspiegel. Wel moet je rekening houden met bepaalde richtlijnen. Lees daarom de do’s & don’ts goed door. Vanaf 1 september 2015 kan er via Facebook gestemd worden op alle inzendingen, de meest populaire worden bezocht en beoordeelt door een bekende Zwolse (vak)jury en maken kans op De hoofdprijs; een straatbarbeque t.w.v. €750,-.
Hoe doe je mee?
Het is belangrijk dat de boomspiegels geregistreerd worden bij de gemeente, zodat de gemeente (die eigenaar blijft van de boom en de grond) weet wat er mee gebeurt. Je kan
nu al beginnen en jouw boom registreren door het aanmeldingsformulier in te vullen via deze link.
LET OP: - Boomspiegels in de binnenstad zijn uitgesloten van deelname. - Een boomspiegel is de ruimte rondom een boom die los in de bestrating staat. Een boom in een grasberm of in een vak met struiken valt hier dus niet onder! Bij bomen in een vak met struiken of in het gras zijn er ook mogelijkheden, maar dan alleen als de hele strook struiken of gras wordt ‘geadopteerd’.
Zodra de boomspiegel af is, stuur je per mail een foto (met de daarbij behorende locatiegegevens van de boom en je naam) naar
[email protected] o.v.v. ‘deelnemende boom’. Bomen in de stad hebben het moeilijk In een dichtbebouwde buurt moeten de wortels van bomen hun weg vinden onder het asfalt dat geen lucht of water doorlaat. De grond is vaak verdicht waardoor weinig zuurstof bij de wortels komt. Een boomspiegel mag een boom dus niet extra belasten. Maar bomen hebben ook baat bij een boomspiegel. Fietsen worden minder tegen de boom geparkeerd, een beetje voetganger loopt om de boomspiegel heen zodat de aarde niet verdicht en de planten aan de voet van de boom zorgen dat het vocht vast gehouden wordt. Do’s & Don’ts over beplanting rondom een boom Er is nogal wat misverstand over het beplanten van de grond rondom bomen. Daarom een paar do’s and don’ts van boomdeskundige Els Couenberg: • Plant geen planten rond een boom die jonger is dan 5 jaar, of net geplant is. Bij jonge bomen kan door beplanting stagnatie bij de groei optreden. Bomen die geplant worden zijn meestal ouder dan 5 jaar, toch moet de boom eerst aanslaan, pas na een jaar is het tijd om de boomspiegel te beplanten. • Vermijd het planten van hoge struiken direct naast een boom vanwege wilgenhoutrups. Flinke struiken kunnen prima in een boomspiegel geplant worden mits de stamvoet vrij blijft en goed zichtbaar is. Dit is nodig om mogelijke schimmels en rotte plekken vroegtijdig te kunnen spotten. De wilgenhoutrups die zulke grote gangen maakt dat een boom een gevaar voor de omgeving kan worden komt vaker voor als er struiken bij de stam staan. • Voorkom ophogen van de aarde rondom de boom. Boomwortels hebben zuurstof nodig om te kunnen groeien maar ook om water en mineralen op te nemen. Als er voldoende water in de bodem is maar onvoldoende zuurstof kan een boom toch sterven aan vochtgebrek. Alle zuurstof in een bodem komt van boven. Hoe dieper de grond hoe minder zuurstof. Het is zelfs zo dat op 1 meter onder de stoeptegels vaak onvoldoende zuurstof is om wortels te laten groeien. Hoog je de aarde op dan krijgen de wortels opeens minder zuurstof. Ook kan er door het ophogen eerder rot optreden. Het ophogen van de aarde rondom een boom is hierdoor maximaal 5 cm.
• Kijk voor je planten koopt eerst hoeveel (zon)licht er bij de boom is. Een plantje in de winkel heeft meestal een kaartje waarop is af te lezen hoeveel licht hij nodig heeft. • Laat dikke wortels op hun plek zitten. Het is voor een boom niet zo’n probleem om enkele dunne wortels (dunner dan 2 cm) kwijt te raken, maar niet teveel. • Pas op met een scherpe schop. Met een scherpe schop kun je dikke wortels lelijk beschadigen. • Maak optimaal gebruik van alle seizoenen. Onder een bladverliezende boom is er in het voorjaar veel meer licht en zon dan in de rest van het groeiseizoen. Hier kan je op inspelen door voorjaarsgroeiers te planten zoals bolletjes. • Tip om droogte tegen gaan. Houd er rekening mee dat boomspiegels altijd aan de droge kant zijn. Door twee keer per jaar een laagje compost aan te brengen houdt de grond meer vocht vast. Daarnaast is het wijsheid de planten regelmatig van water te voorzien. • Wind droogt extra uit. Staat de boom op een plek waar het vaak hard waait maak dan gebruik van laagboeiers. Hoge planten en planten met groot blad zijn kwetsbaar en drogen sneller uit. Een plant die goed tegen harde wind kan is; Armeria maritima (Engels gras). • Let op met paaltjes. Meestal kunnen dunne paaltjes best tussen de wortels worden geslagen, maar hou op als je weerstand voelt en zoek dan een ander plekje. • Pas op met elektra. Soms ligt er elektra- of andere kabels onder de boomspiegel vanaf 40 cm diepte. Voel je tijdens het graven weerstand ga dan eerst kijken waar je opstuit voor je verder graaft om grote problemen te voorkomen. • Haal uitgebloeide bloemen van de plant. Dit voorkomt dat de plant zijn energie stopt in zaadvorming en bevorderd de energiestroom naar nieuwe knoppen.
Meer over de lichtbehoefte van planten Over het algemeen zijn planten in tuincentra voorzien van labels waarop de licht- & waterbehoefte van de planten staan aangegeven. Ook kan je hierop zien of planten giftig zijn en hoe hoog ze worden. Hieronder staat een korte omschrijving over wat een bepaalde lichtbehoefte inhoudt om je een richtlijn te geven waar je naar op zoek moet, zodra het gaat om beplanting rondom de boom. Volle Zon: Het grootste deel van de dag in de zon (dus ook warm en droog). • Voorbeelden: Mediterrane planten (lavendel), weideplanten, heide en rotsplanten. Halfschaduw: Ongeveer 3 tot 5 uur van de dag in de zon. Schaduw van gebouwen of bomen, hierdoor is het minder heet en droog. • Voorbeelden: Vrouwenmantel, vingerhoedskruid, stokrozen. Schaduw: Schaduw van hoge gebouwen of dichte begroeiing, vaak krijgen planten op deze plekken ook weinig regenwater.
• Voorbeelden: Gele dovenetel, klimop, struikklimop, bonte kardinaalsmuts (Euonymus fortunei), hosta, lelietje-der-dalen. Soorten boomspiegels die je kunt maken BASIS BOOMSPIEGEL - Begin met bodembedekkers voor een basisbegroeiing. - Kies zon of (half)schaduwplanten afhankelijk van het aantal uren zonneschijn bij de boom. - Planten die variëren in de hoogte geven samen een mooier beeld. – Neem niet teveel verschillende soorten en neem van elk soort een aantal planten. BUDGETBOOMSPIEGEL - Vaste planten gaan jarenlang mee. - Veel planten krijgen na de bloei zaadjes waarmee je nieuwe plantjes kunt kweken (bijv. stokrozen en klaprozen) laat ze drogen en strooi ze uit bij de boom of kweek ze eerst in een potje met aarde. - Vraag in je naaste omgeving om (geschikte) uitgebloeide planten die een volgend jaar opnieuw uitlopen en zet ze in de aarde (bijv. bloembolletjes zoals narcissen en blauwe druifjes, hyacinten, - Zelf composteren is goedkoper dan tuinaarde en koemestkorrels. ONDERHOUDSARME BOOMSPIEGEL - Kies planten die weinig water nodig hebben (bijv. rotsplanten) - Voeg materialen aan de bodem toe die vocht vast houden (restmateriaal van kokos of vermiculiet) dat scheelt water geven. Dat geldt ook voor mulchen (twee keer per jaar compost aanbrengen). Geef geen water als dat niet nodig is. - Eénjarige planten moet je ieder jaar opruimen en vervangen. Vaste planten geven minder onderhoud. - Kies bloembollen die zichzelf vermeerderen dan hoef je in het najaar geen bollen in de grond te zetten. - Strooi een zadenmengsel en kijk gewoon eens wat het oplevert. ONVERWOESTBARE BOOMSPIEGEL - Kies sterke planten die tegen een stootje kunnen (bijv. smeerwortel). - Er zijn planten waar honden en katten het liefst omheen lopen (wijnruit, tuingeraniums, afrikaantjes). - Plantjes met stekels houden dieren en mensen uit de buurt. - Een onbegroeide bodem is al snel een hondenWC. Plant dus bodembedekkers. - Een wat hogere begroeiing vermindert de kans op geparkeerde fietsen in de boomtuin. BLOEIENDE BOOMSPIEGEL (MET BIJEN EN VLINDERS) - Plant bollen in het najaar, dan bloeit de boomtuin het hele voorjaar. - Spreid de aankoop van plantjes. Wie in ieder seizoen een paar bloeiende vaste planten koopt heeft het volgende jaar ook weer in ieder seizoen een bloeiende boomtuin. - Kies uitbundige bloeiers, zoals kaasjeskruid, papavers, stokrozen, oostindische kers, goudsbloem, zonnehoed, (karpatische) campanula’s, spoorbloemen, vlijtig liesje en afrikaantjes (éénjarig) en sedum(najaar). - Verwijder de uitgebloeide bloemen, dat stimuleert de plant te bloeien.
UITDAGENDE BOOMSPIEGEL - Deze boomspiegel bestaat niet (alleen) uit planten, maar wordt op een andere manier van kleur, vorm, geur en smaak voorzien. - Ga aan de slag met hout, stenen of ijzer en gerycled materiaal. - Zaag, klem, vouw, las en bouw je eigen kunstwerk en laat het samensmelten met de boom. - Let op de veiligheid bij het maken van je ontwerp. Het e.e.a. moet stevig in elkaar zitten en geen scherpe punten bevatten. Het mag de openbare ruimte niet belemmeren. - Een echte uitdaging waar een flinke dosis creativiteit voor nodig is, dus weet waar je aan begint.
