Lestip 'Dummie de mummie en de gouden scarabee' Over het boek Een eeuwenoude Egyptische mummie wordt door een vrachtwagen naar een museum gebracht. Maar onderweg gebeurt er een ongeval. Door een bliksemschicht wordt de mummie weer tot leven gewekt! Toevallig verstopt hij zich in de slaapkamer van Goos. En dat betekent dat Goos en zijn papa een mummie op bezoek hebben. Maar wat doe je met een jongetje, dat helemaal is ingepakt in windsels, en vreselijk stinkt bovendien? Het is de start van een knettergek avontuur... Auteur(s) Tosca Menten, Elly Hees (illustrator) Uitgeverij Van Goor / 2009 Aantal pagina's 251 p. ISBN 9789047508809 Genre Fictie Doelgroep 2de leerjaar, 3de leerjaar Trefwoorden fantasieverhalen, humor Auteur lestip Veerle Verbruggen
Aan de slag Aanzet Oude Egypte Je legt foto’s, tekeningen, kaarten, boeken en voorwerpen uit het Oude Egypte in het midden van de kring. Belangrijke begrippen die in het verhaal voorkomen, laat je aan bod komen zodat kinderen er tijdens het voorlezen niet over struikelen: woestijn, piramide, grafkamer, sarcofaag, mummie, farao, hogepriester, hiernamaals, scarabee, museum… Je nodigt de kinderen uit te vertellen wat ze over het Oude Egypte weten. EINDTERMEN ● ●
Lager - Wereldoriëntatie - Tijd (historische tijd) 5.7 Lager - Wereldoriëntatie - Tijd (historische tijd) 5.9
Darwishi Ur-Atum Msamaki Minkabh Ishaq Eboni Op een wereldkaart duid je Egypte, Nederland en België aan. Je toont het boek Dummie de Mummie en leidt het in. Dit verhaal begint in het Oude Egypte, zo’n 4000 jaar geleden. Je maakt kennis met Darwishi Ur-Atum Msamaki Minkabh Ishaq Eboni, kortweg Dummie. Dan maak je een sprong in de tijd en leer je Goos Guts kennen. Die woont in een dorp in Nederland en bereidt zich met zijn klas voor op een scholenwedstrijd over Egypte. Goos zal
iets vreemds meemaken… De echte naam van Dummie is eigenlijk te lang en te moeilijk om te onthouden. Sommige kinderen zullen zich uitgedaagd voelen om het toch te proberen. Je hangt de lange naam van Dummie bij een poster van een mummie of bij een tekening van Dummie, de beginletters geef je een opvallende kleur. Leer ze voor de aardigheid ook een woordje Egyptisch aan: ‘maashi’ betekent ‘oké’, ‘sirsar’ geeft aan dat iets niet goed is. Zo kan je feedback geven als iemand Dummies echte naam probeert uit te spreken. EINDTERMEN ●
Lager - Nederlands - (Inter)culturele gerichtheid 7
Verwerkingsactiviteiten Schelden Lees de inleidende hoofdstukken en hoofdstuk één voor. Goos en zijn vader mogen niet écht schelden van elkaar. Als iets misloopt of als ze boos zijn, gebruiken ze krachttermen die ze zelf bedacht hebben als ‘Lelijke Pimpoffel!’, ‘Plofzak Drollemans’ en ‘Bomkak Dinges’. Waarschijnlijk mogen de leerlingen thuis en op school ook niet schelden. Toch kan het deugd doen om het bij pijn, frustratie of kwaadheid uit te schreeuwen. Gebruiken zij bepaalde uitdrukkingen in de plaats van scheldwoorden? Kunnen ze een aanvaardbaar scheldwoord verzinnen? Alleen of per twee demonstreren ze wanneer het scheldwoord te pas komt en hoe ze het willen gebruiken.
EINDTERMEN ● ●
Lager - Nederlands - Taalbeschouwing (overkoepelende attitudes) 6.1 Lager - Muzische vorming - Drama 3.5
Pictionary Het verhaal van Dummies ongeval en vlucht wordt met tekeningetjes weergegeven. Dummie en Goos spreken niet dezelfde taal: ze behelpen zich met een beeldtaal die ze min of meer delen. Speel een variante van pictionary. Je verdeelt de klas in twee groepen: één groep links en één rechts. Van elke groep komt er een afgevaardigde aan het bord. Zij krijgen een kaartje met een begrip op rond Egypte, geheimen of boeken… Op jouw signaal tekenen ze wat op het kaartje staat. Met enkele krijtlijnen moeten ze de essentie proberen weer te geven. De leerling die als eerste het juiste antwoord zegt, scoort voor zijn groep. Daarna zijn twee nieuwe tekenaars aan de beurt.
EINDTERMEN ●
Lager - Nederlands - (Inter)culturele gerichtheid 7
Tussendoor Gebruik uitspraken of situaties uit het boek als aanleiding voor een gesprek tussendoor: –Op pagina 45 zegt Klaas: ‘Je kunt wennen aan hoe iemand eruit ziet. Het is veel erger als je rot bent vanbinnen.’ Wat bedoelt hij daarmee? –Op pagina 49 raakt Goos niet in slaap. Hij heeft nu immers een erg groot geheim. Kan een geheim je uit je slaap houden? EINDTERMEN ●
Lager - Nederlands - Spreken 2.6
Hiëroglyfen Lees hoofdstuk twee voor. Op de plaats van het ongeval ontdekken Klaas, Goos en Dummie een boekje met hiëroglyfen. Zet een aantal woorden in hiëroglyfenschrift op het bord. Leerlingen ontcijferen ze met het hiëroglyfenalfabet dat je downloadt van internet of opzoekt in een boek over Egypte. Daarna tekenen de leerlingen hun eigen naam in een cartouche – een ovalen vorm waarin het hiëroglyfenschrift past. Krassen in een plak klei is ook mogelijk. Dummie leert Nederlands. Van een ‘s’ en een ‘z’ maakt hij een ‘sh’ (spreek uit: ‘sj’): shtaan, shitten. Van ‘h’ en ‘g’ maakt hij een ‘gh’ (spreek uit: ‘ch’): ghras, ghuis, gheel ghoed. Dat precies die lettertekens in het Oude Egypte anders werden uitgesproken dan wij gewoon zijn, wordt duidelijk als je er een meer gedetailleerde hiëroglyfenkaart bijneemt: sommige letters of tweeklanken ontbreken. Dat verklaart waarom Dummie een andere uitspraak van het Nederlands heeft. Misschien hoor je het ook als een vriendje in de klas Nederlands spreekt, maar thuis een andere taal gewoon is. EINDTERMEN ● ●
Lager - Nederlands - (Inter)culturele gerichtheid 7 Lager - Wereldoriëntatie - Tijd (historische tijd) 5.7
Lied Je leest hoofdstuk drie voor. Over Dummie vind je een lied op het internet. Je kan dit lied introduceren en het voor of na een voorleessessie samen zingen. Als leerlingen het lied kennen, verzinnen ze er bewegingen bij. EINDTERMEN ● ●
Lager - Muzische vorming - Muziek 2.4 Lager - Muzische vorming - Beweging 4.5
Liegen Je leest hoofdstuk vier voor. Om hun grote geheim te bewaren, moeten Klaas en Goos niet alleen de waarheid verzwijgen, ze moeten zelfs liegen, bijvoorbeeld tegen die goede meester Krabbel: –Heb jij al eens een leugen verteld? –Mag je liegen om iets goeds geregeld te krijgen? Ken je de uitdrukking ‘een leugentje om bestwil’? –Waaraan merk je dat iemand liegt? (Een leugenaar praat wel eens met een andere stem dan je gewend bent: luider, sneller of net trager; Een leugenaar kan met zijn handen aan zijn gezicht wriemelen, beginnen zweten, wegkijken of rood worden). Enkele leerlingen vertellen zo overtuigend mogelijk een gebeurtenis die waar of niet waar is. De andere leerlingen raden. EINDTERMEN ●
Lager - Muzische vorming - Drama 3.5
Anders Je leest hoofdstuk vijf voor. Anna-Lies en Lissy pesten Dummie. Ze houden niet van iemand die anders is. Doordat Dummie uit een ander land komt, vinden ze dat hij hier niet thuishoort: –Wanneer is het fijn als iemand anders is? –Wanneer vind je het moeilijk?
EINDTERMEN
● ●
Lager - Nederlands - Spreken 2.1 Lager - Nederlands - Spreken 2.6
Scarabee Je leest hoofdstuk zes voor. Dat is gewijd aan de scarabee van Mukatagara. In het Oude Egypte dachten ze dat de scarabee of mestkever zomaar tot leven kwam uit bolletjes mest. Ze wisten niet dat de oude kevers daar eerst hun eitjes hadden gelegd. Zo werd de scarabee symbool voor nieuw leven. De Oude Egyptenaren zagen de scarabee zijn mestballetjes voortrollen. Dat deed hen denken aan de zonnegod die de zonneschijf de hemel induwt. Zo werd de scarabee ook symbool voor de zon. De scarabee werd – soms met magische formules - als amulet gebruikt om de drager te beschermen tegen onheil. Aan een dode werd een scarabee meegegeven om hem bescherming te bieden tegen ongeluk en boze machten op zijn tocht door het hiernamaals. In opdracht van de farao gaf hogepriester Hepsetsoet Dummie de machtige, gouden scarabee van Mukatagara mee op zijn reis door het hiernamaals. Wie de amulet steelt, haalt een vloek over zich. Je leest er meer over in hoofdstuk zeven.
Amulet Vertel je leerlingen aansluitend op hoofdstuk zeven over amuletten (ter bescherming) en bij uitbreiding over talismannen (geluksbrengers). Je kan voorwerpen of afbeeldingen meebrengen die de begrippen concreter maken: een kruisje (een christelijke amulet), het boze oog (een blauwe amulet met zuiverende kleur die boze oog wegkijkt, bekend in de Islamwereld), een konijnenpoot… Amuletten werden vaak gemaakt van natuurlijke producten zoals hout, steen, klei, bot, veertjes, kruiden en schelpen. Ze werden meestal aan een kettinkje gedragen of bevestigd aan kledij. Leerlingen mogen zelf een amulet of talisman maken. Waartegen moet deze amulet hen beschermen? Hebben ze liever een talisman? Voor welk geluk moet die dan zorgen? Je kan vooraf kiezen voor één bepaald materiaal, bijvoorbeeld klei, maar je kan ook verschillende materialen aanbieden en de kinderen vanuit het materiaal tot een idee laten komen. Ze maken in elk geval een soort sierraad aan een ketting of speld. Wie dat wil kan tekens aanbrengen die iets meer zeggen over de bedoeling van de amulet of talisman. EINDTERMEN ● ●
Lager - Wereldoriëntatie - Tijd (historische tijd) 5.8 Lager - Muzische vorming - Beeld 1.5
Tot slot Je leest de laatste hoofdstukken na elkaar voor. Je laat de leerlingen reageren op de problemen die zich stellen en de oplossingen die zich aandienen.
En verder Dummie schuift door Buiten of in de turnzaal organiseer je speelse activiteiten die met Dummie te maken hebben. De leerlingen vormen groepjes van vier. Er zijn minstens zoveel doorschuifactiviteiten als groepen. Opruimen en doorschuiven gebeurt op het lied ‘Dummie de Mummie’. Suggesties voor activiteiten: –Is er een grote zandbak of kan je een zandtafel gebruiken, dan maken de leerlingen daar een voorstelling van het Oude Egypte met de Nijl, piramiden, palmbomen… Dat kan ook met blokken, karton en papier.
EINDTERMEN ●
Lager - Wereldoriëntatie - Tijd (historische tijd) 5.7
●
Kleuter - Lichamelijke opvoeding - Motorische competenties (groot-motorische en klein-motorische vaardigheden in gevarieerde situaties) 1.26
–Dummie kan zijn evenwicht meestal goed bewaren. Hij houdt erg van klimmen en klauteren. Je voorziet een opdracht met toestellen (evenwichtsbalk, klimrek…).
EINDTERMEN ● ●
Lager - Lichamelijke opvoeding - Motorische competenties (groot-motorische vaardigheden en acties in gevarieerde situaties) 1.9 Lager - Lichamelijke opvoeding - Motorische competenties (groot-motorische vaardigheden en acties in gevarieerde situaties) 1.14
–Toen Dummie nog in Egypte was, voetbalde hij wel eens met het hoofd van een vijand. Je laat de leerlingen voetballen met een ongewone bal. Van krantenpapier maak je een flinke prop. Je windt er lappen omheen. Je maakt alles vast met stukken touw. EINDTERMEN ●
Lager - Lichamelijke opvoeding - Motorische competenties (groot-motorische vaardigheden en acties in gevarieerde situaties) 1.17
–De leerlingen mogen elkaar inpakken als een mummie. Ze maken gebruik van witte t-shirts, toiletpapier, oude lakens, touw… Je zorgt voor minstens twee kopieën van het binnenkaft van het boek. Eén mummie neemt een houding aan van het kaft. De andere mummies raden welke. Wie het goed geraden heeft, is daarna aan de beurt. EINDTERMEN ●
Lager - Muzische vorming - Drama 3.5
–Fietsen is voor Dummie een hele ervaring. In het begin komt hij heel wat hindernissen tegen. De leerlingen mogen een hindernissenparcours afleggen. Met krijt teken je een weg. Je plaatst er hindernissen op, bijvoorbeeld: •Een grote doos vouw en snijd je helemaal open. Je zet die als een tunnel neer. •Op een balkje leg je een lange, brede houten plank: een fietswip. •Met kegels maak je een smalle doorgang. Met blauw krijt teken je er een beek naast. Dummie moet oppassen voor water! •Kleine blokjes zijn scherpe steentjes of spijkers en moeten vermeden worden. Iedere fietser telt zijn fouten en probeert er bij een tweede beurt minder te maken.
EINDTERMEN ●
Lager - Lichamelijke opvoeding - Gezonde en veilige levensstijl 2.5
–De leerlingen maken een reportage voor de plaatselijke krant. Ze schrijven eerst een kort artikel. Zijn ze klaar, dan nemen ze een kijkje bij de andere groepjes en nemen om een foto. Leerlingen uit het derde leerjaar kunnen de artikels uittikken. Bij de foto’s bedenken de leerlingen titels.
Er zijn zoveel artikels als groepjes:
•Wie is Dummie? (groep één) •Hoe is Dummie bij Goos en Klaas terechtgekomen? (groep twee) •Dummie is een vrolijke mummie. Hij gaat graag naar school. Waar houdt hij van? (groep drie) •Dummie wordt gepest op school. Door wie? Hoe gebeurt dat? (groep vier) •Dummie verliest zijn gouden scarabee. Hoe komt dat? Waarom is het zo erg? (groep vijf) •Hoe geraakt de gouden scarabee terug in het bezit van Dummie? (groep zes).
EINDTERMEN ● ●
Lager - Nederlands - Schrijven 4.4 Lager - Muzische vorming - Media 5.3
Quiz De klas van Goos en Dummie neemt deel aan een scholenwedstrijd over Egypte. Parallel met het verhaal, kan je veel informatie meegeven over het Oude Egypte. Een quiz waarin je op een leuke manier peilt naar wat de leerlingen onthouden hebben, sluit zeker aan bij het boek. Een vragenreeks uit het Verstandige Gedachten-spel (zie: De geestige spookschool) kan je vervangen door een aantal vragen over Egypte.
EINDTERMEN ● ●
Lager - Wereldoriëntatie - Tijd (historische tijd) 5.7 Lager - Wereldoriëntatie - Tijd (historische tijd) 5.9
Bibliografie Boeken De mestkever / naar het verhaal van HC Andersen, bewerkt door Stuffmakers. Het geluidshuis, 2008 [audioboek] Dummie de Mummie en de tombe van Achnetoet / Tosca Menten en Elly Hees (ill.). Van Goor, 2010 Het oude Egypte (Kididoc) / Sylvie Baussier. Biblion, 2007 Websites www.dummiedemummie.nl -> met informatie, spelletjes, het lied en filmpjes van Dummie www.patricklagrou.be/hierogliefen.htm -> hiërogliefenalfabet
