Lesbrief De stoomtram in Alkmaar voor basisschool groep 6
Toelichting voor de leerkracht De lesbrief is ook te vinden op www.alkmaar.nl (zoekopdracht lesbrief stoomtram). Info:
[email protected] Bijgevoegd: - Een kaart met de routes van de vroegere tramlijnen - Kopieën van de informatiepanelen die in Alkmaar zijn geplaatst Tips voor de geïnteresseerden: A. Ritje met de museumstoomtram Wie wil ervaren hoe het is om met een stoomtram te reizen, kan een ritje maken met de museumstoomtram tussen Hoorn en Medemblik. Een enkele reis kost op dit moment € 11,70 voor een volwassene en € 8,60 voor kinderen tussen 4 en 12 jaar. Bij groepen vanaf 12 personen bedragen de kosten € 10,- en € 7,50. B. Presentatie door deskundige Bob de Mon is journalist en spoorwegdeskundige. Hij weet erg veel over de stoomtram in Alkmaar en geeft vaak lezingen over dit onderwerp. Hij is van harte bereid een presentatie te geven over dit onderwerp, aangepast op het niveau van de bovenbouw van de basisschool. Nodig: een beamer en een presentatiewand (of digitaal schoolbord). Bob de Mon is te bereiken via e-mail:
[email protected] Antwoorden en informatie bij de vragen in de lesbrief: 1. Als u de kinderen wilt laten uitzoeken hoe lang de reis per trein naar Haarlem duurt, kunt u ze gebruik laten maken van de website www.9292ov.nl. Waarschijnlijk moeten ze hierbij wel een beetje op weg geholpen worden omdat je moet kiezen tussen een station en een adres als vertrek- en aankomstpunt. Handig is in dit geval een reis van station Alkmaar naar station Haarlem te plannen. 2. Toiletten waren er alleen op de tramstations. Dit waren de zogenoemde poepdozen. 3. Gewacht werd vaak in een café waar je gewaarschuwd werd als de tram in aantocht was. 4. Douchen vraagt gemiddeld 50 liter water per keer. Je kunt dus honderd keer douchen van de 5000 liter water die nodig zijn voor een retour met de stoomtram tussen Hoorn en Medemblik. 5. Misschien is het ook leuk om een wandeling te maken naar een (deel van een) tramroute nabij de school. Als je de bijgevoegde teksten van de panelen bekijkt, zie je dat er op sommige plekken in Alkmaar nog herkenbare dingen zijn, zoals een opgegraven stuk rails bij de Geestmolen. 6. Hier zijn veel antwoorden mogelijk. O.a. vroeger vier verschillende klassen, nu 2 (in de trein); aandrijving vroeger met stoom nu op elektriciteit; toiletten vroeger poepdozen op de stations, tegenwoordig moderne toiletten op de stations en in de meeste treinen; vroeger was er een extra personeelslid nodig om het vuur brandend te houden (de stoker); vroeger klonk er een bel als de tram vertrok, tegenwoordig laat de conducteur op de trein een fluittoon horen, terwijl in de trams in de grote steden nog steeds een belletje klinkt; enzovoort. 7. Bello heeft zijn naam te danken aan de bel op de locomotief (die overigens ook op stoom werkt). De locomotief kwam uit Berlijn, waar veel meer van deze locomotieven zijn gemaakt, die in veel gevallen ook Bello werden genoemd. 8. Behalve mensen, vervoerde de tram ook vee, melk en groenten en andere producten die de boeren wilden verkopen.
9. Een trein rijdt langere stukken zonder te stoppen, de treinstations liggen vaak buiten de stad terwijl een tram vooral haltes in de stad zelf hebt. En in de trein heb je verschillende klassen (nu nog alleen eerste en tweede klas). In een trein is ook vaak een wc aanwezig (tegenwoordig niet meer altijd). En de moderne trams in de drukke steden zijn uitgerust met richtingaanwijzers. Die heb je niet op een trein. 10. Omdat het erg lastig reed met een kar door het zand, zijn mensen latten gaan neerleggen waar de wielen overheen konden rijden. In de mijnen werden voor het eerst ijzeren staven gebruikt als rails, waarover dan karren reden met ijzeren wielen. Dit bleek de beste combinatie. 11. In de jaren dertig van de vorige eeuw werd steenkool steeds duurder, waardoor het reizen met de tram ook duurder werd. Daarbij kwam dat de wegen beter werden, dus het was niet meer echt nodig om over rails te rijden. Je kon net zo goed de bus nemen, die was ook comfortabeler. En boeren namen steeds vaker de vrachtwagen voor hun vee en hun producten. Zo werd de stoomtram langzamerhand overbodig.
Informatie bij de opdrachten in de lesbrief: (De opdrachten kunnen eventueel thuis worden uitgevoerd): Voorstel: Verdeel de opdrachten over de klas, wellicht in groepjes. Niet alle opdrachten hoeven door iedereen te worden uitgevoerd. Het is wel de bedoeling om het resultaat vervolgens aan de klas te tonen. 1. Antwoord: Met bus 165 van Connexxion rijd je in 20 minuten van Alkmaar naar Egmond aan Zee. Tip om de kinderen op weg te helpen: Zoek op Google met de trefwoorden Openbaar vervoer, Alkmaar en Egmond aan Zee. 2. Tip: Zoek op Wikipedia naar tram en kies vervolgens (onder de foto van de tram) bij aandrijving voor stoommachine. Dan krijg je onderaan een bewegende afbeelding van aandrijving door stoom. 3. Het zou leuk zijn als één van de leerlingen een stoommachientje mee van huis kan nemen om de werking te demonstreren. 4. De aandrijving van wielen kan vaak heel mooi in beeld gebracht worden met onderdelen van lego. 5. Het geluid van een stoomtram vind je op de website van de museumstoomtram, onder multimedia. Of volg de volgende link: http://www.museumstoomtram.nl/stoomtram/Home/home3.html 6. De link naar het filmpje van de laatste rit van Bello: http://www.youtube.com/watch?v=Fn0H3r9lUEE
Locatie van de informatiepanelen Alkmaarse historische tramlijnen
Locatie informatiepaneel tramlijn Alkmaar – Bergen. In Koedijk, nabij de Koedijkervlotbrug en de Sluismolen. Langs het fietspad van de Oude Helderseweg.
Locatie informatiepaneel tramlijn Alkmaar-Egmond. In Hoefplan, op het terrein van de Geestmolen langs het Hoeverpad. Tegenover de molenaarswoning op nr. 13
Locatie informatiepaneel tramlijn Alkmaar – Purmerend. Op het Schermereiland, naast het schoolplein van OBS de Zeswielen. In het Prinses Amaliaplantsoen, bij de terrastrappen aan het water.
Locatie informatiepaneel tramlijn Alkmaar – Haarlem. Langs de singel om de binnenstad. In het wandelplantsoen langs het water van de Nieuwlandersingel, tegenover huisnr. 55.
Ovitiis dist voluptatia et dolorit ibusda dolupta accupic to que ratur magnatem adia con rerum vent aut eum fuga. Aceribea dolupta conse nes rehent inusdae. Optate plibuscium elendi omnia dest ut magnisci nimi, omnist ereiur? Tumquiberum in none pero eicim nonsequia debist, simporroria voloresectur suntistio ipsam idelitem ium ut volupta tecerunto ea sum fuga. Icil esto blam nos exerum quam, quidem vendandest, consent, sandel ipsum voluptatur simint, iuntur atis dolor sero odi volendae erumque in et eum non es reped quaspid ut enit, iniendae quatate sus exerit quo est a
Daest, corisi aut ut omnim
Rae necti ommo ditio quis el mi, optas este dem ulparum secera consequam nonsequi rem rehenim voluptat dolupta tiatisci deligen imendes asperfe rovitem. Ut laut latur? Et enes debistr untioru ntotatur serum sequi as acimillum a nis dolut et velesciet faccus eium es ut eos ilis vitat rerum eatur? Ugiam, cuptat. Pidebitibus min cus excercilit aut hilitinciis acea quosape rferferum, que nus si omni doluptat hillic tem velique volor si digenis aut quossinis volum lit offici iscieniet repratecae pos et ut qui quam fugiti aut rem etur, occullaces derf
Me nim quibusant qui nescid
quuntios quam latem audis mos aut repelest, seque receptam fuga. Em quam velignatam quiam verunti optaspis estotatur recaerum velis este delique sandis et exercium et ullaborum venis audio. Rovit ea con pre nihil idelit, si optatia quam ent estemporest, omnienimin et provit facil molumque pa comnis dellitiuri core millabo ruptatia doles eum evere laborepe es voluptam atint ad quiduntior sust isimper natemqui aut ut fugitin nita porehen disqui alique pella digenis dolorempor se dolut hiti atur, alit idus dolupturist premporero intion rehendunt pratur ressunt remolorate plam, ullatur?
Ad ma debis dipsam verupt
Stadstram Alkmaar
Locatie informatiepaneel tramroute Station NS - Langestraat – Haarlem. In de binnenstad, nabij de molen van Piet. Langs het wandelpad in het Kennemerpark tegenover de voetgangersingang van parkeergarage de Vest aan het eind van het Ritsevoort.
