leerlingendossier bij een film voor leerlingen van het 1ste SO en ouder
voor de film
Na de plotse dood van zijn vader keert zakenman Luo Yusheng na 10 jaar terug naar zijn geboortedorp in NoordChina. Zijn troosteloze moeder wil dat het lichaam van haar man, dat in de stad opgebaard ligt, naar een in onbruik geraakte traditie naar de begraafplaats gedragen wordt en niet gereden. Een moeilijke opdracht in een dorp waar alleen nog maar vrouwen, kinderen en bejaarden wonen. Terwijl zijn moeder de lijkwade weeft, denkt de zoon terug aan de verhalen over de tijd dat zijn vader - de dorpsonderwijzer - en zijn moeder verliefd werden.
The Road Home (Wode Fuqin Muqin) China 1999 89’ regie: Zhang Yimou muziek: Bao San hoofdrolspelers: bejaarde Di: Zhao Yuelin jonge Di: Zhang Ziyi Changyu: Zhang Hao Yusheng: Sun Honglei
open doek
'The Road Home'
1
na de film
- Vond je de film goed/niet goed? Waarom?
- Was hij wat je ervan verwachtte? Hoezo?
- Is er iets bijzonders blijven hangen? Wat?
- Als je een nieuwe titel op de film mocht plakken, welke zou dat dan zijn? Waarom?
open doek
'The Road Home'
2
- In de film komt vooral het karakter van Di sterk naar voor. Kan je aan de hand van enkele voorbeelden jouw beeld van het meisje geven? Welke eigenschappen zou je haar toebedelen?
- En hoe zit het met Changyu? Hoe voel je hem aan? Kan je je antwoord staven met een voorbeeld?
- Even uitrekenen: het jaar waarin Changyu naar het dorp kwam was 1958. Hij was toen 20, zij 18. Weet jij dan onder welk Chinees teken zij geboren werden? Kan je aan de hand van de gegevens over hun Chinese horoscoop de karakterontleding die je net maakte staven? En hoe zit het met je eigen Chinese horoscoop? Kan je er jezelf in herkennen? Surf eens naar www.chinees.net en zoek jouw en hun horoscoop!
open doek
'The Road Home'
3
kleuren
- Wat viel op bij het kleurgebruik in de film? Kan je een voorbeeld geven?
- Heb je dit al eens eerder gezien? Wat zou de regisseur hiermee kunnen aantonen?
muziek
- Welk soort muziek werd er op de film gezet?
- Welk gevoel gaf jou dit?
- Wat denk je, zou je de muziek van deze film kunnen knippen en hem op een andere kunnen plakken? Op welke film zou jij dat dan doen?
- Hiermee komen we bij de vraag van de filmaffiche die in 'The Road Home' te zien is. Om welke affiche ging het en wat zou hier de bedoeling van kunnen zijn?
open doek
'The Road Home'
4
weerkerende voorwerpen/beelden
- Welke voorwerpen zag je regelmatig terugkomen in de film?
- Het speldje dat Di kreeg van Changyu voor zijn vertrek raakt al snel kwijt. Ook de kom die zij altijd gebruikte voor het eten van Changyu viel aan diggelen. Weet je nog welke delen van het verhaal op deze twee gebeurtenissen volgden?
- Niet alleen voorwerpen waren regelmatig te zien, ook één bepaalde kleur viel telkens weer op. Weet je ook welke? Waarom zou dat kunnen zijn?
- De seizoenen worden duidelijk in beeld gebracht. Kan je enkele scènes beschrijven waarvan je nog weet in welk seizoen ze zich afspelen? Hoe komt het denk je dat je dit bijgebleven is?
open doek
'The Road Home'
5
Wat vinden jullie van de liefdesbetuigingen van Di? Is dit overdreven en ongeloofwaardig of doe je dit zelf ook? Denk eens aan de dagelijkse wandeling van Di naar de afgelegen waterput, in de hoop een glimp van Changyu op te vangen of "om zijn prachtige stem te horen". De vrouw blijft dit tot aan de dood van haar man volhouden. Of denk aan de uren die Di in de sneeuw doorbracht, wachtend op de terugkomst van de droomprins. Ze trekt er zelfs op uit om hem te zoeken nadat hij niet is weergekeerd op de afgesproken dag. Ook de teleurstelling van het meisje, telkens de jongeman weer maar eens naast haar eten grijpt, spreekt boekdelen. Behoort dit tot de Chinese gebruiken en tradities volgens jou of doen wij ook zo 'gek'? Hoezo?
- In de film kon je kennismaken met een aantal zaken die voor ons vreemd maar voor Di en haar dorpsgenoten heel gebruikelijk leken. Zo mochten de vrouwen, naar aloude traditie, niet meehelpen met het bouwen van de school. De bouwwerf was zelfs verboden terrein voor hen. De taak van de vrouwen bestond uit het brengen van eten voor de werkers. Het mooiste meisje uit het dorp (Di) werd na de bouw van de school uitgekozen om een rode doek te weven die rond een draagbalk van het dakgedeelte van de school werd bevestigd. Deze doek gold als geluksbrenger. Heb je zelf ook een aantal zaken die je absoluut niet doet omdat je bang bent dat het je ongeluk zal brengen? Of doe je een aantal dingen net wel in de hoop dat ze je geluk brengen? Wat dan?
open doek
'The Road Home'
6
leerkrachtendossier bij een film voor leerlingen van het 1ste SO en ouder
voor de film
over de film
In 'The Road Home' roept Zhang Yimou op een ontwapenende manier de naïviteit en zuiverheid van een prille liefde op. Een Chinese 'Titanic', maar zonder ramp of Hollywoodsentiment. Zhang voegde de poster van 'Titanic' toe als een verwijzing naar de invloed van de Amerikaanse cultuur in China. De overeenkomsten in de structuur en de muziek zijn puur toeval. Zoals wel vaker in films van Zhang Yimou zitten ook in 'The Road Home' enkele mildkritische trekjes. Enkele voorbeelden hiervan zijn het pleidooi voor beter onderwijs en de kritiek op de wandaden van de Culturele Revolutie. Yimou pleit voor menselijke waarden, die volgens hem in het huidige, materialistisch en economisch denkend China net zo onder druk staan als tijdens de Culturele Revolutie. De regisseur plaatst de vrouw centraal om de situatie in China duidelijk te maken aan de kijker. In de Chinese maatschappij worden de vrouwen onderdrukt. Typisch voor de regisseur is dat hij het leven op het platteland verheerlijkt en de stad beschouwt als de duivel. Meestal is romantiek ook niet ver uit de buurt. Net als in het reeds eerder vertoonde 'Not One Less' speelt het verhaal zich af op het Chinese platteland. Het heden, gefilmd in zwart-wit, contrasteert sterk met het romantische en kleurrijk gefilmde verleden. De hoofdrolspeelster, Zhang Ziyi, was ook te zien in 'Crouching Tiger, Hidden Dragon' Interessant om te weten is dat Zhang ook met non-professionals werkte in 'The Road Home'. De moederfiguur, die niet kon lezen, kreeg het hele scenario verteld door Yimou en de vrouw vergat geen woord. Haar acteerprestaties zijn realistisch en nooit vals of kunstmatig.. 'The Road Home' won in 2000 de Zilveren Beer op het filmfestival van Berlijn en één jaar later de Publieksprijs tijdens filmfestival 'Open Doek', in Turnhout.
over de regisseur
Zhang Yimou, geboren in Xian, in 1950, is één van de jongeren die tijdens de Culturele Revolutie (1966) hun studies zagen opgeschort. Hij werd in '68, in het kader van het heropvoedingprogramma, tewerkgesteld op een boerderij, om drie jaar later als arbeider aan de slag te gaan. Pas in 1978 kreeg hij opnieuw de kans om te gaan studeren. Zhang schreef zich in voor het internationaal examen van de filmacademie van Peking maar werd, ondanks zijn hoge punten, geweigerd wegens 'te oud'. Na twee onsuccesvolle reizen naar Peking om de beslissing aan te vechten, schreef hij een brief naar de Chinese Minister van Cultuur. Deze brief vormde een aanklacht tegen de Culturele Revolutie, die het hem (en vele anderen) onmogelijk had gemaakt te studeren. Twee maanden later werd hij toegelaten tot de afdeling cinematografie van de filmacademie. Nadat hij in 1982 was afgestudeerd, werd hij aangeduid om te werken in de Guangxi Film Studio. In 1985 stapte hij over naar Xian Film Studio. In 1988 debuteerde Yimou als regisseur met de film 'Red Sorghum' en won meteen de Gouden Beer op het Berlijnse Filmfestival. De film 'Ju Dou' ('91) werd genomineerd voor een oscar. De scheiding van zijn levensgezellin en muze Gong Li bracht bij Zhang Yimou een stijlbreuk teweeg. Zijn drang naar overesthetisering evolueerde naar een meer directe en realistische aanpak. Een voorbeeld daarvan is de film 'The Road Home'.
open doek
'The Road Home'
7
Yimou sluit uit dat hij ooit de overstap naar Hollywood zal maken. Ondanks interessante aanbiedingen uit de Amerikaanse filmfabriek vindt hij dat film alles te maken heeft met mensen in hun dagelijkse omgeving. Een regisseur moet de realiteit dagelijks met alle zintuigen registreren om ze op pellicule te kunnen overzetten, aldus Zhang. "De huidige situatie kan niet eeuwig blijven duren en daarom wil ik altijd in China blijven en er films maken!" De films (oa 'The Story of Qui Ju', en 'Not one Less' (resp. winnaars van de Gouden Leeuw, Venetië in '92 en '99) Zhang Yimou waren nog tot einde 1992 verboden in China. Maar ook de directeur van het Internationale filmfestival van Cannes weigerde twee jaar geleden nog de films 'Not one Less' en 'The Road Home'.
over film in China
Ondanks de verschillende regimes die de jongste eeuw de scepter zwaaiden over China, was het wachten tot de vroege jaren '80 vooraleer de Chinese cinema voluit zijn kansen kon gaan. De Chinese cinemageschiedenis wordt ingedeeld in (tot op heden) 6 generaties. De eerste 3 generaties, makers van heel poëtische cinema, situeren zich voor de jaren '60. De 4de generatie, minstens even getalenteerd, werd gekortwiekt dor de politieke toestand in de jaren '60. De (communistische) Culturele Revolutie woede in alle hevigheid en maakte kunstenaars, ook cineasten, monddood. Films dienden enkel als propaganda voor China en het Maoïsme. De 5de generatie zorgde voor de grote doorbraak. Deze filmmakers groeiden op onder het regime van de grote leider Mao. Na diens dood kregen zij in de jaren '80 de kans om hun carrière als cineast te ontplooien. Hun werk oogstte in het westen grote bewondering, maar in eigen land kwamen die films op de index te staan wegens 'te kritisch'. Armoede en onderontwikkeling mochten immers niet aan de buitenwereld getoond worden. De censuur gebeurde heel subtiel door ze bijvoorbeeld op zo'n kleine schaal uit te brengen dat het vrijwel onmogelijk was om het werk in China te bekijken. Gelukkig zorgde de welvarende filmbusiness in Hongkong ervoor dat toch heel wat Chinese producties hun weg naar het westen vonden. Zhang Yimou behoort tot deze vijfde generatie. De films profileren zich als artistieke, mooie films, met veel aandacht voor de traditionele cultuur en de arme plattelandsbewoners. Door zich te concentreren op de problemen van de gewone man, kan men bescheiden commentaar geven op de toestand in het land, zonder écht kritiek te leveren op het functioneren van de grote Chinese staat. Ondertussen is er dus al een 6de generatie cineasten opgestaan. Deze nieuwe generatie regisseurs die de laatste tijd furore begint te maken, portretteert de problemen waarmee de postmoderne (Chinese) maatschappij te kampen heeft. Zij hebben vooral aandacht voor het stedelijke leven, voor jongeren die dromen van westerse verworvenheden. Eén van de spilfiguren van deze generatie is Lou Ye (regisseur van 'Suzhou River). Sereen camerawerk ruimt vaak plaats voor hypernerveuze beeldjes, traditionele muziek ruimt plaats voor westerse beats en nieuwe normen qua liefde en seks nemen de plaats in van 'preutsheid'. Door te werken met heel kleine budgetten maken deze cineasten zich zo min mogelijk afhankelijk van de Chinese overheid.
over China
China is een enorm land, bijna een continent. Het is met een oppervlakte van ongeveer 10 miljoen vierkante kilometer na de voormalige Sovjet-Unie het grootste land ter wereld, groter dan de Verenigde Staten van Amerika en groter dan Europa. Zijn grenzen hebben een lengte van ruim 25.000 km. Je moet als reiziger 5.000 km van noord tot zuid en nog eens 5.000 km van oost tot west afleggen om het reusachtige land in beide richtingen te doorkruisen. Het is dan ook begrijpelijk dat het land er op alle terreinen een is van diversiteit. Toch zou je voorzichtig kunnen stellen dat China een grote cultuurhistorische continuïteit kent, onder meer te danken aan de behoudsgezindheid van de boerenbevolking. Hun levensopvattingen en levenswijze bleven, door een conservatief denken, duizenden jaren vrijwel intact. Natuurlijk is het niet relevant ervan uit te gaan dat China een eenzijdige politieke, culturele en maatschappelijke open doek
'The Road Home'
8
ontwikkeling kent. Toch heeft onder meer de bouw van de Chinese Muur beïnvloeding van buitenaf zoveel mogelijk kunnen tegenhouden.
politiek: toen
Mao Zedong of Mau Tse-toeng (1893-1976) was een boerenzoon met een lerarenopleiding. Hij werd leider van de Chinese communistische beweging in de jaren ‘30-’40 en in 1949 staatshoofd van China. Mao week af van het Marxistische model van de Sovjet-Unie toen hij een socialistische samenleving probeerde op te bouwen, gebaseerd op kleinschalige landbouw in plaats van op een gecentraliseerde, bureaucratische, geïndustrialiseerde economie. Tijdens zijn communistisch bewind in China werden vele waardevolle hervormingen ingevoerd. Maar het communisme kende ook negatieve kanten, onder meer de ‘Grote Sprong Voorwaarts’, in 1958. Deze campagne moest zorgen voor een snelle economische groei, voor een doorbraak in de kringloop van de Chinese geschiedenis. De volkscommunes en stedelijke bedrijven zouden ministaten worden met gratis voedsel, onderdak, garantie op werk en verzorging van de wieg tot het graf. Elk dorp zou over kleine hoogovens beschikken, waardoor China binnen een tijd van twee jaar de staalproductie van Engeland moest overtreffen. Verder mocht er geen onderscheid meer zijn tussen stad en platteland. Dit alles had als bedoeling de Chinese maatschappij er een te maken van overvloed. De Grote Sprong Voorwaarts eindigde echter in een catastrofe. De industriële productie maakte een diepe val toen de grondstoffen- en energietoevoer en de transportfaciliteiten ontoereikend bleken. Signalen over een komende voedselramp bereikten de ‘hoofdkwartieren’. Miljoenen mensen werden gedemobiliseerd en van de fabrieken naar de akkers en rijstvelden gestuurd. De actie kwam te laat. In 1960 en 1961 stierven meer dan twintig miljoen mensen ten gevolge van voedseltekorten. Tijdens de daarop volgende ‘Culturele Revolutie’ (1967-1976) werd de jeugd onder leiding van de ‘Bende van Vier’ opgeroepen om de bevolking wakker te schudden en zo te voorkomen dat het communisme zou vastroesten. De ‘Bende van Vier’ bestond uit een groep radicale communisten, waaronder ook Mao’s vrouw Jiang Qing. Ze richtten zich tegen de strakke partijorganisatie, de bureaucratie en alle westerse (ook Russische) invloeden. De radicale jongeren, meestal scholieren en studenten, waren te herkennen aan rode armbanden. Ze noemden zich Rode Gardisten en trokken met duizenden van stad tot stad. Ze bestormden universiteiten, verbrandden boeken en vernietigden oude bouwwerken en kloosters. Het Rode Boekje, hun eigen ‘Bijbel’, bevatte een bloemlezing van de geschriften van Mao. Iedereen moest het Rode Boekje bestuderen en zoveel mogelijk van buiten kennen. Ze hadden geen tijd voor school en hun motto was : “Hoe langer je studeert, hoe dommer je wordt”. Professoren en leraren waren niet meer nodig en studenten moesten naar het platteland, om ‘van de boeren te leren’. Toen de chaos te groot werd, liet Mao het leger ingrijpen. Kenmerkend voor de Culturele Revolutie zijn de proletarische bloempotkapsels en vlechtjes, de verplichte vormeloze blauwe, grijze, zwarte of groene uniseks-Mao-pakken. Op het gebied van seksualiteit heerste er een klimaat van onthouding en veroordeling.
open doek
'The Road Home'
9
The Road home:
tussendoortje van Zhang Yimou Twee jaar geleden bood de Chinese regisseur Zhang Yimou het festival van Cannes twee films aan. Maar festivaldirecteur Gilles Jacob weigerde zowel 'Not one less' als 'The Road home'. Beide na elkaar gedraaide films werden respectievelijk opgevist door Venetië en door Berlijn. Waar ze de Gouden Leeuw en een Zilveren Beer wonnen... …In 'The Road home' duiken typische Zhang Yimou-ingrediënten op. Hij verheerlijkt het leven op het platteland en de stad beschouwt hij als des duivels. Dat laatste evoceert hij op een suggestieve manier. Zhang Yimou weet anderzijds ook dat het leven op het platteland niet veel toekomstperspectieven bood voor de zoon van Zhao Di. Maar hij kan het niet laten om de zoon in de onderwijzersrol van zijn vader te duwen. Romantiek is bij Zhang Yimou veelal niet ver uit de buurt. Denk maar aan zijn onovertroffen 'You Du'. In zijn jongste film trekt de regisseur echter alle registers open. De bloemetjes bloeien en de bijtjes zingen bij zoveel liefde. En alsof dat niet volstaat, druipt de stroop van de klankband… De Standaard, 17/01/2001 Raf Butstraen
Er zijn van die regisseurs die nooit slechte films maken. Zhang Yimou bijvoorbeeld. Na Het Rode Korenveld, Ju Dou, De Rode Lantaams, Qui Ju, Shanghai Traid, To Live en Not One Less doet deze Chinese grootmeester ons opnieuw verbazen met The Road Home. Verbazen, omdat Yimou een geboren verteller is, maar ook omdat de cineast nieuwe paden bewandelt. Nooit eerder was Zhang zo onbeschroomd, romantisch, melodramatisch en nostalgisch. 'The Road Home' is zijn eerste snotterfilm over de liefde van een koppig meisje voor een eenvoudige jongen. Een Chinese Titanic, maar dan zonder ramp of Hollywoodsentiment. Zhang Yimou moet lachen wanneer ik zijn film vergelijk met die van James Cameron. Maar in één scène van zijn film herken je de overbekende poster en zoals in Titanic tref je een flashbackstructuur, heroïsche liefdesmuziek en het thema van de eeuwige liefde aan. "Er zijn misschien overeenkomsten", zegt Yimou plots ernstig, "maar die poster heb ik toegevoegd als een verwijzing naar de invloed van de Amerikaanse cultuur in China. De hype rond 'Titanic' was tijdens de draaiperiode helemaal losgebarsten. De overeenkomsten in de structuur en de muziek zijn volgens mij puur toeval. Als er overeenkomsten zijn, heb ik dat in ieder geval niet bewust gedaan."
Amerikanen
- Waarom plaatst u altijd een vrouw centraal in uw films?
Yimou: "Je kan enkel het verhaal in de film ontsluieren als het hoofdpersonage geconfronteerd wordt met geweld of druk. In de Chinese maatschappij zijn het de vrouwen die het meest onderdrukt werden. De dingen worden dus veel duidelijker met een vrouwelijke heldin." - The Road Home' werd gemaakt met de hulp van Columbia Pictures. Hoe was het om te werken met een grote Amerikaanse studio?
Yimou: "Dit was niet mijn eerste samenwerking met een buitenlandse filmmaatschappij. Maar ik begreep geen woord Engels en had dus geen idee van de structuur van die maatschappijen. Ik heb alleen directe contacten... in het Chinees. open doek
'The Road Home'
10
Ik voelde dus niet dat ik met Amerikanen werkte. Het is iets moeilijker om te organiseren. In China bestaat er een film-, televisie- en nieuwsministerie. Als je een puur Chinese film wilt maken, heb je alleen de toestemming nodig van het centrale bureau. Maar als je met een buitenlandse maatschappij werkt, heb je het fiat van het ministerie nodig. We zijn die manier van werken echter gewoon. Het is geen ramp. Als filmmaker in China, moet je de feiten wel onder ogen zien."
Zeldzaam - Hoe werkt u met niet-professionele acteurs?
Yimou: «In 'The Road Home' waren alle acteurs van het verhaal dat in het heden speelt nonprofessionals. We hebben zo'n vier maanden naar acteurs gezocht. De moederfiguur bijvoorbeeld. Die oude dame kon niet lezen en dus heb ik haar het scenario verteld. Wanneer ze acteerde, was dat zeer realistisch en nooit vals of kunstmatig. En ze kon elk woord onthouden. Ik denk dat het geen rol speelt of je nu beroepsacteurs of non-professionals kiest. Alles hangt af van het onderwerp. De belangrijkste taak van een regisseur is advies geven en de acteur onderwijzen. Maar ieder mens heeft een andere benadering nodig. Hoe meer je in contact komt met acteurs, hoe complexer dat wordt en hoe meer kennis je vergaart. Dit heeft niets te maken met verstand, maar alles met gevoel." - Ziet u de film als een rea1isatie tegen de huidige stromingen in de Chinese cinema?
Yimou: "Ja, eigenlijk is het een anti-trendfilm, omdat heel wat mensen in China denken dat we Hollywoodfilms moeten maken. Tien jaar geleden was het erg gemakkelijk om een Chinese film zoals 'The Road Home' te vinden, maar nu is zo'n film een zeldzaamheid. Eigenlijk maken zeer weinig mensen dit soort films, want er is bijna geen geld voor. De mensen focussen zich enkel nog op geld, op het oppervlakkige. Met als gevolg dat de sociale evolutie verloren gaat. We worden onbewust beïnvloed door de gecommercialiseerde realiteit. Eigenlijk moeten we uit onze geest stappen en opnieuw in contact komen met de echte wereld." Auteur: Chris Craps
kijkopdracht Jongeren zijn vaak vertrouwd met films die tegen een hoog tempo over het scherm razen. Maar een film als 'The Road home' kan de aandacht trekken met mooie beelden, subtiele details of symboliek. Dieper kijken of leren kijken en het leren aanvoel van filmtaal zijn belangrijk voor het al dan niet appreciëren van films. Hiervoor is het geven van een kijkopdracht een echte aanrader. Breng de leerlingen onder in 3 verschillende groepen en geef elke groep een andere kijkopdracht. De leerlingen hoeven geen notities te nemen tijdens de film. Het is immers niet de bedoeling dat ze er een klus aan hebben, wel dat ze meer gaan genieten van filmkijken. Moedig hen gewoon aan om aandachtig te zijn. Het is zeker nuttig om als leerkracht deze kijkopdracht zelf ook in het achterhoofd te houden. 1. Wat doet de regisseur met kleur in de film en wanneer doet hij dat? 2. Let op de muziek in de film. 3. Een aantal voorwerpen/beelden keren regelmatig terug in de film. Probeer er enkele te onthouden. Je kan ook de hele klas de volgende zoekopdracht meegeven: - In de film krijg je een poster van een andere film te zien. Probeer eens uit te vissen welke. open doek
The Road Home'
11
na de film Je kan de leerlingen individueel de (vereenvoudigde) vragen in hun dossier laten invullen. Toch is het aan te raden de leerlingen in groep te laten zoeken naar mogelijke verklaringen. Als leerkracht kan je misschien enkele opvallende antwoorden noteren die later het vertrekpunt van een groepsgesprek kunnen vormen. Kies je ervoor om de leerlingen in kleine groepjes te laten denken, laat hen dan per groepje een voorzitter, tijdsbewaker en verslaggever aanduiden. De voorzitter zorgt ervoor dat iedereen aan bod komt en dat er geluisterd wordt naar mekaar. De tijdsbewaker let op de klok. (Wordt er niet te lang stilgestaan bij een vraag, wordt er niet te veel afgeweken van de vragen?). De verslaggever noteert wat er gezegd wordt en brengt later verslag uit voor de klas. Hou er rekening mee dat het niet de bedoeling is dat de leerlingen de dieper liggende betekenis achter een aantal zaken gaan vinden. De verklaringen bij de vragen zijn enkel ter duiding. Je kan ze aan de leerlingen meegeven indien er behoefte aan is. Je gaat met hen dus niet op zoek naar sluitende antwoorden op vragen. Het is eerder het uiten van een eigen standpunt of mening.
- Voor je aan een groepsgesprek begint, is het belangrijk eerst jezelf, bij wijze van voorbereiding, te bevragen. Door zelf eerst na te denken over het onderwerp krijg je er voeling mee en kom je niet zo snel voor verrassingen te staan. Praat er eventueel over met een collega. - Zet jezelf bij het bord en noteer toonaangevende opmerkingen. Op deze manier blijft iedereen een overzicht houden en kan ernaar verwezen worden in de loop van het gesprek. - Zorg dat iedereen mekaar kan zien, bv door de stoelen in een kring te zetten. - Bewaak het tempo. Zorg dat er niet te snel heen en weer gesproken wordt want dan gaat de helft van de opmerkingen verloren. Dit kan je doen door het stellen van tussenvraagjes als: - Wat bedoel je precies? - Herhaal dat nog eens? - Vat dat eens kort samen. - Zeg dat eens in 1 of 2 woorden. - Bedoel je dit: …? - Als gespreksleider doe je zelf niet mee aan de discussie. Zorg wel dat je betrokken bent en benoem je rol. - Je hoeft natuurlijk niet alle vragen de revue te laten passeren. Je kan er ook vooraf enkelen uitpikken waarover je met de leerlingen praat. Probeer in dit geval wel het onderwerp te bewaken, maw: wijk niet af van de vraag. - Hou in elk geval de klok in de gaten. Na 45 minuten babbelen heeft het gesprek waarschijnlijk het beste gehad. Rond de discussie af met een eventuele conclusie. Let wel, je bent met je groep niet op zoek naar een sluitend antwoord!
- Vond je de film goed/niet goed? Waarom? - Was hij wat je er van verwachtte? Hoezo? - Is er iets bijzonders blijven hangen? Wat? - Als je een nieuwe titel op de film mocht plakken, welke zou dat dan zijn? Waarom?
open doek
'The Road Home'
12
- In de film komt vooral het karkater van Di sterk naar voor. Kan je aan de hand van enkele voorbeelden jouw beeld op het meisje geven? Welke eigenschappen zou je haar toebedelen? Het leven van Di is niet zoals wij dat kennen van een doorsnee meisje van 18. Maar Di is dan ook allesbehalve een 'doorsnee' meisje. Zij staat stevig in haar schoenen, weet wat ze wil en gaat er voor. Niets of niemand kan haar stoppen om haar doel te bereiken. Ondanks het feit dat ze het niet makkelijk heeft – zij is niet naar school geweest en staat alleen voor het huishouden en de zorg voor haar blinde moeder – blijft zij een vrolijk levenslustig meisje. Ze straalt als het ware haar genot in het leven uit. Tegelijkertijd komt ze naïef en impulsief over. Ook op haar oude dag heeft Di haar vechtlust niet verloren. Zij weigert haar man naar het dorp te laten rijden zet – koppig als zij is – haar wil om Changyu een traditionele begrafenisstoet te geven, door. Het is pas dan dat zij rust krijgt, wat gesymboliseerd wordt door de jonge, lachende Di, die je in de eindscène ziet weghuppelen. - En hoe zit het met Changyu? Hoe voel je hem aan? Kan je je antwoord staven met een voorbeeld? Changyu is een jongen van 20 jaar van hogere afkomst. Hij heeft gestudeerd en geniet hierdoor veel aanzien in het dorp. Hij is trouw en gedreven. Zo 'ontsnapt' hij uit de stad om 2 uur te waken bij het bed van de zieke Di. Tot aan zijn dood zal hij blijven ijveren voor de school. Zelfs nadien geniet hij veel respect. Tegen alle verwachtingen in komen tientallen oud-leerlingen van hem opdagen om de onderwijzer te begeleiden op zijn laatste tocht naar huis. Komt daarbij dat na jarenlange strijd ook het schooltje zal verbouwd worden. De manier waarop het einde van de film in beeld wordt gebracht spreekt eveneens boekdelen over wie Changyu (vooral voor Di) was. Je ziet zijn zoon voor de klas staan en hem net dezelfde les geven als zijn vader zoveel jaar geleden. De stemmen van beide mannen zijn te horen en lopen synchroon om uiteindelijk in elkaar te vloeien tot één geheel. Natuurlijk kan je deze feiten ook lezen als een sterke aanklacht tegen de Culturele Revolutie, die ervoor zorgde dat heel wat jongeren (onder wie ook de regisseur) gedwongen werden om hun studies af te breken. Over de reden waarom Changyu terug moest naar de stad krijg je weinig duiding. Wel is het zeker dat ook hier diezelfde Culturele Revolutie een grote rol speelt. - Even uitrekenen: het jaar waarin Changyu naar het dorp kwam was 1958. Hij was toen 20, zij 18. Weet jij dan onder welk Chinees teken zij geboren werden? Kan je aan de hand van de gegevens over hun Chinese horoscoop de karakterontleding die je net maakte staven? En hoe zit het met je eigen Chinese horoscoop? Kan je er jezelf in herkennen? (www.chinees.net)
open doek
'The Road Home'
13
kijkopdracht Je kan deze opdracht laten uitwerken in groepjes van ongeveer 6. Deel de groepjes zo in dat er van elke kijkopdracht 2 leerlingen vertegenwoordigd zijn. Aan de hand van onderstaande vragen wordt dieper in gegaan op het belang van kleur, geluid en symboliek in de film.
kleuren - Wat viel op bij het kleurgebruik in de film? Kan je een voorbeeld geven? De film bevat zowel zwart/wit fragmenten als scènes met uitgesproken kleurgebruik. Het gebruik van zwart/wit en kleur gebeurt afwisselend onder de vorm van verhaalblokken. Alle delen die zich in het verleden afspelen (de flashbacks) zijn opvallend gekleurd, terwijl de scènes die de tegenwoordige tijd in beeld brengen zwart/wit getint zijn. - Heb je dit al eens eerder gezien? Wat zou de regisseur hiermee kunnen aantonen? Natuurlijk krijg je zo een duidelijke scheidingslijn tussen twee in tijd verschillende periodes in de film, die in elkaar verweven zijn. Aangezien er geen chronologische verhaalstructuur is, is dit een handige visuele situering. Toch is het opvallend dat de regisseur er voor koos om het verleden in kleur weer te geven en het heden in zwart/wit. Meestal zie je het omgekeerde gebeuren en krijgt het verleden het zwart/witte kleedje aangepast. Toch lijkt het in dit geval veel logischer om deze gewoonte te doorbreken en om te keren. Het verhaal begint heel sec, met een duidelijke situatieschets. Je krijgt een zwart/wit beeld van een grauw winterlandschap waarin vrij emotieloos het wie, wat en waar uit de doeken wordt gedaan. Helemaal niks om vrolijk over te zijn: Een zoon rijdt vanuit zijn vertrouwde omgeving (de ongetwijfeld drukke – stad) naar zijn afgelegen, leeggelopen geboortedorp om er zijn vader te begraven, een vader die hij in 10 jaar niet meer zag. Hij treft zijn treurende moeder in de vrieskou aan bij het dorpsschooltje, dat er verlaten bijligt. Het verhaaldeel dat zich in het heden afspeelt heeft weinig vrolijk om het lijf. Het ontbreken van kleur versterkt dit gevoel alleen maar. Alles wat zich in het verleden situeert, draait echter rond de liefde die de ouders van Luo voor elkaar voel(d)en. En hoe kan je de warmte van die liefde beter versterken, het gevoel van de kracht beter op je publiek overbrengen dan met warme, krachtige kleuren?
muziek -Welk soort muziek werd er op de film gezet? Je hoort hoofdzakelijk klassieke muziek. Een steeds terugkerend melodietje versterkt een aantal scènes. - Welk gevoel gaf jou dit? Het meeslepende, bijna melige muziekje maakt dat je er niet onderuit kan: het verhaal van Di en Changyu is romantiek van de bovenste plank. Het gaat hier om 'ware liefde' die alle tijden en beproevingen doorstaat. Maar ook over hoop op en geloof in die eeuwigdurende liefde. - Wat denk je, zou je de muziek van deze film kunnen knippen en hem op een andere kunnen plakken? Op welke film zou jij dat dan doen? Er wordt nogal snel over 'volksmuziek' of 'wereldmuziek' gesproken, met als tegenhanger gewoon 'muziek' – en daarmee bedoelen we dan 'onze' (lees Westerse) muziek. Ook hebben we het graag over 'typisch Chinese klanken' – door sommigen gedegradeerd tot tjingeltjangel. Maar bestaat er wel zoiets als typisch Chinese muziek of wereldmuziek? Een film als 'The Road home' kan hierop een antwoord open doek
'The Road Home'
14
geven. Plaats de muziek van deze film op een prent als 'Titanic' en waarschijnlijk niemand die een verschil zou merken. Het omgekeerde kan je natuurlijk ook stellen. - Hiermee komen we bij de vraag van de filmaffiche die in 'The Road home' te zien is? Heeft iemand het gezien? Om welke affiche ging het en wat zou hier de bedoeling van kunnen zijn? In de woonkamer van Di (in het heden) hangt tegen de muur, naast de deur, een poster van 'Titanic'. Volgens de regisseur is dit enkel om aan te tonen dat deze kaskraker ook in China een groot succes was. Toch zou je kunnen denken dat in 'The Road Home' nog andere zaken verwijzen naar 'Titanic' (de grote liefde, de lucht die zwanger is van romantiek, de beproevingen, het afscheid en ja, ook de muziek).
weerkerende voorwerpen/beelden - Welke voorwerpen zag je regelmatig terugkomen in de film? Zowel het rode jasje van Di, als de kom waar zij het eten voor de onderwijzer in serveert, als de speld en de rode doek die rond een balk van de school hangt (…) komen regelmatig terug. - Het speldje dat Di kreeg van Changyu voor zijn vertrek raakt al snel kwijt. Ook de kom die zij altijd gebruikte voor het eten van Changyu viel aan diggelen. Weet je nog welke delen van het verhaal op deze twee gebeurtenissen volgden? Het deel dat daarna aanvangt is er één van eindeloos wachten. Changyu lijkt niet meer terug te komen en Di lijkt haar speldje niet meer terug te vinden. De gebarsten kom wordt als een soort relikwie hersteld en bewaard. Beide feiten zouden kunnen geïnterpreteerd worden als onheilsbodes, voorspellers van het ongeluk. (Denk maar aan een spiegel die valt en zeven jaar ongeluk voorspelt.) - Niet alleen voorwerpen waren regelmatig te zien, ook één bepaalde kleur viel telkens weer op. Weet je ook welke? Waarom zou dat kunnen zijn? De kleur die overheerst is rood (het jasje van Di, haar haarspeld, de doek… De kleur zou nog maar eens een extra versterking van liefde kunnen zijn. Maar aangezien het hier om een film gaat, gemaakt door een kind van de Culturele Revolutie zou dit rood net zogoed symbool kunnen staan voor communisme, verzet, woede, … vul zelf het rijtje gerust verder aan. Er zijn heel wat interpretatiemogelijkheden. - Ook de seizoenen worden duidelijk in beeld gebracht. Kan je enkele scènes beschrijven waarvan je nog duidelijk weet in welk seizoen ze zich afspelen? Hoe komt het denk je dat je dit bijgebleven is? Vooral de scènes van het lange wachten van Di op haar geliefde zitten waarschijnlijk nog goed in het geheugen. De eindeloosheid van haar wachten, het verdriet dat zij voelt en de machteloosheid (onrechtvaardigheid?) worden hiermee extra beklemtoond. Maar ook haar doorzettingsvermogen, haar trouw aan en liefde voor Changyu spreken hieruit. Wanneer de twee verliefd worden op elkaar is het echter lente. De bomen staan in bloei en de lente staat als seizoen symbool voor vruchtbaarheid, voor nieuw ontluikend leven. Wanneer Changyu weggevoerd wordt naar de stad is het herfst. Ook voor Di is de zomer van haar leven op dat moment gedaan. Er breekt een lange tijd van wachten en treuren aan, vooraleer de 'lente' weer begint. In deze nieuwe lente keert Changyu eindelijk tijdelijk weer en komt Di er lichamelijk (letterlijk) weer bovenop. Bij de dood van Changyu is het winter. De tocht met zijn kist, van de stad naar het dorp, wordt bemoeilijkt door de bittere kou en de hevige sneeuwval…
open doek
'The Road Home'
15
Wat vinden jullie van de liefdesbetuigingen van Di? Is dit overdreven en ongeloofwaardig of doe je dit zelf ook? Denk eens aan de dagelijkse wandeling van Di naar de afgelegen waterput in de hoop een glimp van Changyu op te vangen of om zijn "prachtige stem te horen". De vrouw blijft dit tot aan de dood van haar man volhouden. Of denk aan de uren die Di in de sneeuw doorbracht, wachtend op de terugkomst van de droomprins. Ze trekt er zelfs op uit om hem te zoeken nadat hij niet is weergekeerd op de afgesproken dag. Ook de teleurstelling van het meisje, telkens de jongeman weer maar eens naast haar eten grijpt, spreekt boekdelen. Behoort dit tot de Chinese gebruiken en tradities volgens jou of doen wij ook zo 'gek'? Dit alles is minder vreemd of overdreven dan we wel denken. Ga met je klas eens op zoek naar vergelijkbare situaties in ons leven van alledag. De leerlingen vinden er vast een heleboel. Je kan hen een aanzet geven door te putten uit onderstaande stellingen. Kunnen zij zich hierin terugvinden? Natuurlijk is het zo dat de liefde tussen Di en Changyu vrij onrealistisch en overdreven overkomt. Door het aaneenschakelen van de pogingen van Di, de close-ups van haar sprekende blikken, het toevoegen van de muziek en de krachtige kleuren krijg je haast een onnatuurlijke versterking van hun gevoelens. Toch is dit één van de efficiëntste manieren om de duurzaamheid van en de overgave aan de liefde op een zo korte tijd (die van de duur van de film) in beeld te brengen. Deze opdracht kan zowel in kleine groepjes als onder de vorm van een groepsgesprek uitgevoerd worden. - Mijn ouders bellen/mailen elke dag naar elkaar van op hun werk en ik vind het ook wel leuk als ik elke dag minstens 1 smsje van mijn vriend/vriendin krijg. Ik durf zelfs lastig te zijn als hij/zij eens een keertje niet meteen reageert op mijn berichtje. - Na school sta ik mijn vriend/vriendin op een vaste plek op te wachten en soms duurt het wachten mij te lang. Vooral als het regent of sneeuwt. - Als ik weet dat ik 'hem' (of haar natuurlijk) tegen ga komen, zorg ik ervoor dat ik er op mijn best uitzie. Zit mijn haar wel goed? En passen deze kleren mij wel of zou ik iets anders aan doen? - Vorige week heb ik aan mijn vrienden een uitnodiging geven voor mijn verjaardagsfuif. De mooiste uitnodiging heb ik stiekem bewaard voor 'hem'/'haar'. Ik heb er in ieder geval voor gezorgd dat de uitnodiging met een scheurtje in en die met een kreuk, naar iemand anders gingen. - In de film kon je kennismaken met een aantal zaken die voor ons vreemd maar voor Di en haar dorpsgenoten heel gebruikelijk leken. Zo mochten de vrouwen, naar aloude traditie, niet meehelpen met het bouwen van de school. De bouwwerf was zelfs verboden terrein voor hen. De taak van de vrouwen bestond uit het brengen van eten voor de werkers. Het mooiste meisje uit het dorp (Di) werd na de bouw van de school uitgekozen om een rode doek te weven die rond een draagbalk van het dakgedeelte van de school werd bevestigd. Deze doek gold als geluksbrenger. Heb je zelf ook een aantal zaken die je absoluut niet doet omdat je bang bent dat het je ongeluk zal brengen? Of doe je een aantal dingen net wel in de hoop dat ze je geluk brengen? Wat dan? Heel wat jongeren zullen tot de conclusie komen dat ook onze leefwereld bol staat van gebruiken. Zo branden heel wat ouders/grootouders een kaarsje terwijl hun kind/kleinkind een zware toets moet afleggen. Of zijn er misschien leerlingen die een klavertje vier of een gelukspoppetje op zak hebben? Of die een wens doen bij een vallende ster? Langs de andere kant doen wij ook heel wat zaken niet om rampspoed te voorkomen. Zo kan je maar beter voorzichtig zijn op vrijdag de 13de of kan je beter niet onder een ladder lopen of een paraplu openen binnen in huis. En wat met die zwarte kat die net mijn pad kruiste? open doek
'The Road Home'
16
bibliografie Smits Walter De wereld en Europa 1918-heden DNB Uitgeverij Pelckmans 1994 Kielich Wolf Volken en stammen Amsterdam Boek B.V. 1978 Hamm Harry China Uitgeverij Artis 1970 www.cinemaparadiso.nl/roadhome.html www.chinees.net www.sonyclassics.com/theroadhome/gallery/main.html www.destandaard.be interessante adressen Alfa/Vlio Koning Albertstraat 15 2300 Turnhout 014/41.94.39
[email protected] www.alfavzw.be Wereldwijd Hoogstraat 139 1000 Brussel 02/213.12.70 www.wereldwijd.be
Dit dossier is een uitgave van Alfa vzw, in samenwerking met het KHK, dep. Lerarenopleiding, in opdracht van Open Doek, gefinancierd door DGIS
open doek
The Road Home'
17
