Aandacht voor voeding bij het ouder worden: kwaliteit en kwantiteit
Lisette CPGM de Groot Afdeling Humane Voeding Wageningen Universiteit
Some facts about ageing Netherlands
2010
2050
Life expectancy
78.8
83.7
(years)
82.7
86.8
Proportion 65+
14%
25%
% institutionalized
5%
Richtlijnen Goede Voeding 2006
-
Voeding & bewegen Vetzuursamenstelling beter Meer groente en fruit Beperking suikers, alcohol en zout Nadruk op totale voedingspatroon!! Ook voor ouderen ! ?
SENECA: lifestyle (diet, physical activity, non-smoking, alcohol in moderation) and survival
unhealthy lifestyle
4 healthful lifestyle factors: 65 % less mortality
4 factors: 2.0 ± 0.3 extra years Haveman-Nies et al, Am J Epidemiol 2002 Knoops, de Groot et al, JAMA 2004
Kwaliteit van de voeding - ook voor ouderen! Specifiek voor ouderen: vocht, vit. D en B12
2000
2007
Deficiëntie – statusparameter 25(OH)D Bevolkingsgroep
Criterium 25(OH)D
Prevalentie (% - jaar rond)
Volwassenen – lichte huid
< 30 nmol/l
5-10
Volwassenen – donkere huid
< 30 nmol/l
15-60
Ouderen – zelfstandig wonend
< 50 nmol/l
50
SENECA (zelfst wonend)
< 30 nmol/l
29
V-FIT (fragiel)
< 30 nmol/l
39
VIB-studie (verpleeghuis )*
< 30 nmol/l
85
Gezondheidsraad 2008
Eigen Onderzoek
*Manders, JNHA 2009
Naar een toereikende voorziening van vitamine D
Dagelijks overdag een kwartier buiten Gezonde voeding volstaat tot 50 () of 70 () jaar
Additioneel
• 10 g/d, 50+ () of 70+ () jaar • 20 g/d in geval van
osteoporose, verblijf in verzorgings/verpleeghuis, 50+/70+ en donkere huidskleur/ onvoldoende buiten, 50+ sluier dragend Gezondheidsraad 2008
Ondervoeding en zorgafhankelijkheid !
2010
1 op 2 „at risk‟ 1 op 5 ondervoed * LPZ 2009
Wat is ondervoeding?
Een lichamelijke toestand voortkomend uit een tekort aan voedingsstoffen, gepaard gaand met gewichtsverlies en verminderde biologische functie Multidisciplinaire richtlijn…, 2001
A state of nutrition in which a deficiency of energy, protein or other nutrients causes measurable adverse effects on tissue/body form and function, and clinical outcome Stratton, 2003
Gewichtsverlies: meerdere oorzaken cachexie: ziekte + voeding
sarcopenie: beweging
anorexia of ageing: voeding
+
+ sociaal/psychologisch/medisch
voeding (eiwit/D)
Rolland 2006: + dehydration
Veroudering: sarcopenie
Bamman 2004 60 +: 5-10%; 80+: > 50%
Effect van eiwit-suppletie Reviews: • Synergistic Use of Higher-Protein Diets or Nutritional Supplements with Resistance Training to Counter Sarcopenia; Campbell 2007 •
Loss of skeletal muscle mass in ageing; Thomas 2007
Limited research For persons with sarcopenia, the primary intervention should include resistance exercise interventions.
Nutritional supplementation for sarcopenia has been controversial; protein intakes moderately above the RDA (0.8 g/kg BW) may enhance FFM accretion in older persons who regularly perform resistance training More studies are needed to evaluate the impact of a combination of strength training and nutritional supplementation on muscle mass.
Anorexia of ageing
“The physiological decrease in food intake occurring to counterbalance reduced physical activity and lower metabolic rate, not compensated in the long term”
Morley and Silver, 1988 Cicero, de Senectute, 46 n Chr Morley, Clin Geriatr Med 2002
M
edications
E
motional causes (depression)
A
Lcoholism
L
ate life paranoia
S
wallowing problems
O
ral problems
N
o money (poverty)
W
andering and other dementia related problems
H
hyperthyroidism
E
nteric problems (malabsorption)
E
ating problems (tremor)
L
ow salt, low cholesterol diet (in general therapeutic diets)
S
hopping and meal preparation problems Triggers/ Reversibele oorzaken gewichtsverlies
Verstoring van de energiebalans
Gevolgen van gewichtsverlies
mortaliteit
mobilititeit
opname VPH
gewichtsverlies
HR
studie
ref
> 5 kg/ 5 jaar
2,2
HALE
Knoops 2007
2-5 kg/ 5 jaar
1,3
HALE
Knoops 2007
> 5 pounds/yr unintentional, BMI < 25
2.5
Health ABC
Sun 2005
> 5 pounds/yr unintentional, BMI 35
3.8
Health ABC
Sun 2005
5 kg/yr
1.7
Canadian
Payette, 2000
adjusted for age,education, MI, stroke, diabetes, cancer, smoking, baseline BMI, prelim. data HALE, Knoops in prep
Trials: drinks, capsules, taste enhancer, ambiance NF92 VFit VIB Ambiance Taste
Nutritional status
- energy & nutrient intake - weight - blood biochemistries Quality of Life
Mariahoeve Boxtel
Functional outcomes
WWW
- immunity
COSTA
- physical performance
Brain12
- cognitive function - bone health
Bijvoeding: eiwit en energie - meta-analyse
1,2
62 studies/ 10‟187 deelnemers
Mortality – relative risks
1
Gem. Gewicht: 2.2 % Mortaliteitsrisico: RR 0.79 (95% CI 0.64-0.97) „Few trials were able to suggest any functional benefit‟
0,8
0,6
0,4 total pop
undernourished well nourished
Milne, 2009
Gewicht (kg) 75
Vitamine D deficientie (%) wk 0
wk 24
100
wk 0
wk 24
80 70
60 40
65
20 60
0 supplement
placebo
supplement
placebo
Verhoging thcy (%) 50
wk 0
Verbetering - voedingstoestand
wk 24
40 30 20 10 0 supplement
placebo
Manders, Eur J Clin Nutr 2009
Ambiance…
multidisciplinaire aanpak
Nijs, 2006
Schermers, 23 maart 2009: botervloot op tafel
Ambiance improvement in 5 nursing homes Intervention
Quality of Life (0-100) Performance (0-48) Fine movements (0-24) Weight (kg)
(n=95)
Controls
(n=83)
Baseline
Change
Baseline
Change
60
+0.3
59
-4.9
25
+0.2
24
-2.2
17.7
-0.5
16.4
-2.1
73.8
+0.5
74.6
-1.1
Nijs, 2006
De Genietende Groene Tafel
Meer groenten, appelmoes.......minder saus MMidZ: Ambiance ....plus
Kwaliteit en kwantiteit … Ambiance (Nijs, 2006) plus mooie maaltijd … Richtlijnen Goede Voeding, plus vitamine D … Nederlandse Norm Gezond Bewegen voor 55+
Dank U voor Uw aandacht!
