Educatief partnerschap voor betere schoolprestaties
Leerlijnen voor ouders In het kader van handelingsgericht werken proberen leerkrachten ouders zo veel mogelijk te betrekken bij de ontwikkeling van hun kind op school. Ouders zijn immers belangrijke partners om goed onderwijs te kunnen realiseren. Leerkrachten beseffen goed dat ouders medeverantwoordelijk zijn voor het proces en het resultaat. Hun inbreng en medewerking kan kinderen zelfs cognitief flink doen groeien. Maar hoe geef je dit partnerschap als leerkracht op een effectieve manier vorm? Claudy van Valburg is intern begeleider op basisschool Hof ter Weide en auteur van Snap je kind! (www.snapjekind.nl)
Onderwijsonder steunend gedrag van ouders thuis heeft meer invloed op de school prestaties dan participatie van ouders op school
38
JSW 9 mei 2015
H
et betrekken van ouders bij school leeft enorm. Het ministerie van OC&W en de PO-Raad onderschrijven dit belang van partnerschap en hebben dit thema als speerpunt in hun beleid opgenomen. Het is uit wetenschappelijk onderzoek gebleken dat ouderbetrokkenheid belangrijk is voor schoolsucces (Marzano, 2007). Marzano pleit voor het versterken van de communicatie met ouders. Het partnerschap tussen ouders en school is een stimulans voor de leerprestaties van het kind. En de samenwerking met ouders vergroot het welbevinden van het kind. Het is dus vanzelfsprekend dat een school in betrokkenheid van ouders investeert. Hoe gebeurt het nu? Scholen doen meestal veel moeite om ouders bij school te betrekken. Ze vragen ouders om met kinderen te lezen, ze hebben ouders die helpen bij uitjes, overblijfouders, luizenouders, enzovoort. En dan is er nog de oudercommissie met een belangrijke organisatorische taak. Daarnaast proberen scholen om ouders meerdere malen per jaar op school te spreken over hun kind. De afstemmingsgesprekken, tienminutengesprekken en plenaire ouderavonden worden vaak goed bezocht en de lijntjes lijken kort tussen leerkrachten en ouders. Je zou toch denken dat het wel goed zit met die ouderbetrokkenheid. Maar worden kinderen daar daadwerkelijk wijzer van? Zijn deze contactmomenten op school ook van meerwaarde voor de schoolprestaties van kinderen? De Engelse onderzoekers Desforges en Abouchaar (2003) hebben in opdracht van het Engelse ministerie van onderwijs tientallen
onderzoeken gedaan naar de effecten van ouderbetrokkenheid op de schoolprestaties van kinderen. De onderzoekers concluderen dat niet zozeer de participatie op school, maar de betrokkenheid thuis een grote bijdrage levert aan de ontwikkeling en het leersucces van kinderen. Dat wordt ‘good parenting at home’ genoemd. Investeren in de ouderbetrokkenheid thuis draagt dus voor een belangrijk deel bij aan het vergroten van de ontwikkelingsmogelijkheden van kinderen. Ook de Amerikaanse onderwijswetenschapper Robert Marzano (2003) onderstreept het belang van zogenoemd onderwijsondersteunend gedrag. Het is belangrijk dat school en ouders zich realiseren dat niet alleen de school, maar ook ouders invloed hebben op het schoolsucces van het kind. Met onderwijsondersteunend gedrag dragen zij bij aan een maximale ontwikkeling van het kind, bijvoorbeeld door het kind op tijd en uitgerust op school te krijgen, maar ook door thuis het kind te ondersteunen en achter de aanpak van de leerkracht te staan. Miscommunicatie Leerkrachten horen ouders vaak zeggen: ’Geef alsjeblieft aan als ik thuis wat kan doen.’ Ouders die hun kind thuis ondersteunen en vooruit helpen, dat klinkt ideaal voor de leerkracht. Maar in de praktijk zijn ouders en school vaak niet tevreden over deze steun vanuit thuis. Wat loopt er dan niet soepel? Als leerkracht zit je vaak niet te wachten op ouders die hun kind de lesstof net anders uitleggen en voor verwarring zorgen. Iedereen kent de leerling wel die compleet verward tijdens
Human Touch Photo
de rekenles uitroept dat papa die optelsommen heel anders heeft uitgelegd. Ouders willen wel helpen, maar spreken de taal van de school niet. De leerkracht vraagt door hun verkeerde uitleg af waarom het kind met extra hulp van thuis juist minder goed zijn lesstof lijkt te snappen. De oorzaak? De school heeft nooit gecommuniceerd welke rekenmethodes ze gebruiken. De ouders gebruiken een andere aanpak, en het kind raakt in de war. De goed bedoelde hulp van ouders werkt daardoor averechts. Ouders vinden het lastig om hun kind te ondersteunen. Ze hebben te weinig zicht op de lesinhoud. En heeft de leerkracht ze wel op de hoogte gebracht van het aanbod, dan is het nog lastig hun kind thuis te ondersteunen. Lesstof is doorgaans anders dan vroeger en het is vaak jaren geleden dat ze zelf in de schoolbanken zaten. De meeste ouders haken af bij begrippen als hakken en plakken, splitsen en bussommen. En hun kind op weg helpen met die nieuwe manier van staartdelingen is helemaal een brug te ver. De taal die de leerkracht op school gebruikt bij uitleg, is niet de taal die ouders
gewend zijn te gebruiken. Het probleem is dus dat ouders hun kind thuis wel willen helpen, maar het niet kunnen. Lotte (6 jaar) ‘Papa, Ik heb vandaag op school bussommen gemaakt en dat kon ik supergoed! En toen er twee instapten, snapte Iris er niks meer van, maar ik wel!’ Lotte pakt stift en papier erbij en tekent de bussom, omdat papa het niet helemaal kan volgen. Frustratie komt naar boven als ze er ineens niet meer uitkomt. ‘Op school kon ik het nog zo goed!’ Papa heeft geen idee wat een bussom is, maar doet toch een poging haar wat te helpen. Hij brengt wat goed bedoelde veranderingen in haar tekening aan. ‘Pap, jij snapt er ook niks van! Jij maakt het alleen maar moeilijker!’ Boos stampt Lotte de kamer uit. Geen zin meer in uitleg van papa.
rs door Informeer oude r de het jaar heen ove lesinhoud
Bussom groep 3: 4+3=7
JSW 9 mei 2015
39
in Spelling
Licht voor ouders spellingregels toe, leg taalbegrippen uit en zet reken strategieën naast elkaar
‘The most critical parent involvement is what happens in the home, but parents need specific information on how to help and what to do.’ Bron: The parent/teacher home visit project (www.pthvp.org)
40
JSW 9 mei 2015
Partnerschap is pas effectief als door school en ouders dezelfde taal wordt gesproken. Wil je inzetten op goede steun vanuit thuis, dan is een betere afstemming een voorwaarde. Hoe kun je dat als leerkracht bewerkstelligen? Enkele suggesties: 1. Informeer ouders door het jaar heen over de lesinhoud. Leg ze bijvoorbeeld eens per twee maanden in een beknopte mail uit waar je op dat moment mee bezig bent en vooral ook hoe je dat de kinderen uitlegt. 2. Plan een afstemmingsgesprek van ongeveer twintig minuten aan het begin van het jaar. Spreek wederzijdse verwachtingen uit en stel leerdoelen voor het kind op. Dit eerste contact zorgt ervoor dat ouders een persoonlijke relatie krijgen met de leerkracht en zich sneller zullen committeren aan gezamenlijke doelen en afspraken. Ouders en school laten zien samen verantwoordelijk te zijn voor de ontwikkeling van hun kind. 3. Sta open voor vragen van ouders. Organiseer twee keer per jaar een inloopuurtje voor ouders waarop ze specifiek vragen kunnen stellen over het lesaanbod. 4. Nodig ouders uit in de klas en laat ze een deel van een ochtend of middag meekijken hoe je als leerkracht de kinderen bepaalde lesstof uitlegt en hoe je kinderen laat oefenen. Hardop denken en handelen vanuit het kindperspectief (modellen) is hierbij een goede strategie. De leerkracht doet voor welke aanpak kinderen gebruiken. Kinderen leren hiervan en ouders luisteren mee. Je kunt ook kinderen vragen de ouders uitleg te geven over de lesinhoud. Snappen wat je kind leert De rol van de school moet erop gericht zijn om ouders te stimuleren in hun actieve rol als educatief opvoeder. Zorg als school dat ouders daadwerkelijk goede ondersteuning kunnen bieden. Ze moeten snappen wat hun kind leert en de taal van de leerkracht spreken. Er zijn al veel scholen op de goede weg. Zij informeren ouders tijdens ouderavonden aan het begin van het schooljaar over de lesstof. Sommen worden getoond en spellingregels passeren de revue. De meeste ouders stellen dit jaarlijkse initiatief erg op prijs en krijgen deze informatie graag. Maar weten zij in december nog wat er wanneer aan bod komt? Kunnen zij hun kind met deze informatie voldoende steunen? Er zijn gelukkig ook steeds meer leerkrachten die ouders door het jaar heen op de hoogte houden van de lesstof om dit wegzakken te voorkomen. Als de informatievoorziening door
ABC
groep 5
e nk zuiver je met kla rijf t als 4 veelal t zo sch ep 3 en se taal die je ne e in gro derland gebeurd woorden is de Ne en zijn spellen s te kig en ord luk en wo . Ge derland Lez vere tloos Ne speeltuin Klank zui . fou en s en om bo t woord ls hek, het nie t je kind eek t, zoa leren. ze uitspr . Toch red ls aan te nk zuiver ge kla gre k llin redelij r de spe , zonde schrijven
. ingregels kele spell or ten kt met en nde so is gemaa verschille . al kenn Ui tl eg d dat er ak je kind np eer eft aa gel he 4 eigen ep 4 al In groep eist een d in gro soor t ver eft je kin Ook he ere woord zijn. Ied woorden ls ze rijf t ze zoa
worden
ABC
uit-
w e e r? Je sch o o k al woorden: al kent. el luister worst. at H e t dat je Hoe z l, woord orden ofw uivere wo rbeeld bloemkoo net zoals het hoe – Klankz . Bijvoo dit woord onthoud gesproken orden: Schrijf ur. woord en kle = r het zeu van als wo = maai, ige foto len. – Net eld kraai een denkbeeld llen en spe isje. Bijvoorbe w en me rbeeld spe : Maak pau oo den bij Bijv . oor eld toe – Weetw rijf t. Bijvoorbe de goede regel je het sch op! Pas den: Let nog d oor kin elw oor je – Reg
In de lan ge vorm vera en de f - veran dert in Nieuw dit jaar zijn ook f-v. Je kin d heeft al eerd en - z en - f en - v banden k meetrille n. Daar dan de - s - en - f - waarb Er kunn en echter fouten o niet ste mloos uit spreekt dan nie o t ver tro uwen op sen) en zij moet da n gewo onw
l srege toenging en van v e r le el is alle mwoorden gingsreg De verlen zelfstandige naa ). Je mag op ten t nspassing kas kas hoeden, passen bij persoo ra (hoed aan de ext el niet toe m deze reg nk bijvoorbeeld de hij-vor De vormen! altijd schrijf t bij - in d een je hoor je je - t - die ). Ook al (worden), (hij wordt bij verlenging ord het wo - dt -. toch een schrijf t
ard els bij wa uwe reg paar nie ven. n er een te schrij 5 kome ed weet r. In groep rden go oo ord lange elw wo t he meer reg Ik maak . een - d -. verlengen ik schrijf orden te , een - t -, Ik hoor d om wo (één boek eer ten gel zet al of d 4 bepa len ep 3 en meervou t en gro he ler in in nu heeft hij - of woord Je kind gen za l t een - d ent het dat verlen eind hoor t me en betek sis van t Verleng ba he n Op aa teken). je een ij twee bo arb ord wa . Hij je een wo teraan schrijft. honden ach gen tot het een - t et verlen - d - aan hond mo met een gs t woord verlengin het woord d dat hij he arbij de schrijft wa hij n s voorbeel zij du Hij leert bij -, en een - d elgoed is k woord spe en. oo ler er ord t hoor t nu on wo is da Van het ord gewo g lastig is. wo Er t ng d. he ssi ein pa moet t van toe Je kind nie n! el ke reg te ma ervoud geen me
met ijk je hond Pr ak t het woord Ik hoor een hrijf ik ? Stijn: ‘Sc - d - achteraan - of een - t - t -!’
G r O eP
L1 5 | D ee
5
Je kind leert be gin groe regels: p 5 dat h – Aan het eind van een - z - sta Nederla an. Niet n diev, ma ar dief. – Ook leert je kind ho - f - sch e hij wo rijft wa orde nneer hij die lange Woorden die eindig veel geva en op een llen een lang - z - als kaas - ka er een uit zen, me es-mezen eindigen . Dat geb op -oes, -uis, -ie s, -eus en Een
muis eet kaas en Muizen de poes eten kaz lust we l een en en po ezen lus ten
muiz Woorden die eindig veel geva en op een llen een lange kla -vbrief - br ieven, raa als er een uitga ng eindigen f - raven . Dat geb op -oef, -uif, -eu eur f en -ijf , maar n De duif bracht
© Snap je kind
De duive
6
G r o ep
5 | d ee l1
de leerkracht goed en consequent door het hele jaar heen gebeurt, heb je als ouder al aardig de leerlijnen in beeld. Lesstof delen met ouders lijkt gemakkelijk, maar is een hele klus voor de leerkracht. De leerlijnen staan beschreven in vele methoden, maar wat vertel je aan ouders en wat niet? Vaak blijft de informatievoorziening van de leerkracht aan ouders een opsomming van onderwerpen. Ouders kunnen daar vervolgens niets mee. Beste ouders van groep 6 A, Komende 2 weken komen de volgende spellingsregels aan bod: - ezel/kikker regel - stomme -eHet woordpakket zit in de bijlage. Veel succes maar weer! Groetjes meester Kelvin Juf Jonneke (leerkracht groep 7): ‘Ik houd mijn ouders elke maand op de hoogte van de nieuwste spellingregels en mail ook het woordpakket. Zo kunnen ze thuis eventueel oefenen met hun kind. Ook mail ik als we weer nieuwe rekenstof behandelen. Soms komen ouders bij me langs, om na te vragen hoe ik iets uitleg. Ik begrijp van hen dat veel lesstof nu anders wordt uitgelegd dan vroeger. Verwarrend hoor!’
een lief briefje bij n bracht de juf. en lieve brieven bij de juf .
ABC waardoor je kind waa rom nieuwe regels bij kent en er een paar meer regels hij In groep 5 kom te schrijven. Hoe den goed weet en. je kind zal mak meer regelwoor minder fouten hoe , assen en kan toep van de gebruik maken je steeds meer of verdeze leeftijd zie snel een tekstje Kinderen van thuis tikken ze woord fout school en ook computer. Op fouten. Als je een er zond niet gaat dit is erg handig voor haaltje. Meestal llijn onder. Dit weet hoe er een rode karte akt en heel goed intikt, verschijnt utje heeft gema otte e die een tikfo ingcontrole tensl spell een volwassen de is uter schrijven. Daar spellen. De comp leren je een woord moet nog moet eld Maar een kind Neem bijvoorbe voor bedoeld. niet de spelling. k -, komt er slade tikfouten, maar wel één met geert t corri d intik ingcontrole, en. Als je dit woor spell slakk de d: door woor erd het t niet gecorrige n een slake word Dat (‘Zij . is d staan ken te rlands woor moet je zelf d slaken een Nede omdat het woor op. Spelling, daar t er dus niets mee gil’). Je kind schie . over nadenken
Tips
andert de - s - in een - z n een v -.
k de reg els rondo m het geb der geleer ruik va d n de s-z kan horen dat je het versch en il tussen . Bij de - z - en de - s rdoor ga -vat de let ter duide laat je je stembij je nie lijk ande t je stem, rs klink maar we ontstaa en l lucht geb n als je kind de ruikt. of ande stemloz re mens e - s - of en dat nie jn gehoo -ft doen. r (kl Je kind weg ontho ankzuivere be kan naderin uden ho g toe e je het woord sch pasrijft.
and ers . Je hoor t ffffff. HeT kan ook letter genoemd wel de fietspomp De - f - wordt ook v. sssss. vlieg. Je hoor t vvvv emd. Je hoor t De - v - is van geno letter ook wel de slang De - s - wordt n zwemt. nletter. De zwaa De - z - is de zwaa
hij kan terug va llen op de volge nde nds wo ord kan nooit . Niet va az, maar een - v - of een vaas. en die ein digen op een - s er maak of een t (meer vouden ). ge klank en een s - krijg tgang ach en in ter komt . Denk beur t oo aan k bij -ijs, beha de woorden die lve bij kru isen.
n muis. zen.
ank en een - f krijgen g achter in komt. De nk aan t ook bij de woord en die niet bij fotograf en.
1 G r o ep 5 | d eel
7
leg van Voorbeelden uit uders lesinhoud aan o Wil je ouders echt recht doen, dan zorg je dat ouders meer informatie krijgen dan alleen de lesstof op een rij. Dus naast het wat, ook het hoe. Dat betekent spellingregels toelichten, taalbegrippen uitleggen, rekenstrategieën naast elkaar zetten. Pas dan kunnen ouders een bijdrage leveren aan het leerproces van hun kind en educatief partner zijn. Ouders kunnen hun kind goed ondersteunen, het kind voelt zich begrepen, en dat komt het schoolwerk ten goede. De ouder is een waardevolle educatieve partner en zijn steun doet ertoe! Lust of last voor school? Er zijn leerkrachten die zich op de vingers gekeken voelen als ouders geïnformeerd worden over de lesstof. Ze denken ook dat ouders overdreven vaak gaan oefenen met hun kind en houden ouders liever op afstand. Maar ouders die inzicht willen in de lesstof en thuis willen ondersteunen, gaan zelf wel zoeken naar bruikbare informatie op internet. Met het gevaar dat ze kinderen met behulp van verkeerde informatie ondersteunen en denken vooruit te helpen. Dan kunnen ouders maar beter correcte informatie krijgen vanuit school. Goede ondersteuning Wanneer je als leerkracht weet dat ouders thuis goede steun kunnen bieden zul je waarschijnlijk ook meer resultaat verwachten van het kind.
Praktische invulling In september 2011 is er een initiatief vanuit ouders en leerkrachten gestart om educatief partnerschap een praktische invulling te geven. Deze groep ouders en leerkrachten zagen een uitdaging in het goed informeren van ouders over de lesstof, zodat ouders per schooljaar kunnen volgen wat en hoe hun kind op school leert. Dit neemt scholen veel werk uit handen. De meest gebruikte methoden van taal en rekenen zijn op een rij gezet en de belangrijkste lesstof is begrijpelijk en compact beschreven. Het resultaat is een reeks van achtentwintig opvolgende boekjes, met de naam Snap je kind. Voor groep 1 en 2 zijn er twee boekjes en voor groep 3 tot en met 8 vier boekjes per leerjaar. Begrippen en werkwijzen worden per periode uitgelegd en de ouder krijgt tips om op speelse wijze met zijn kind te oefenen. Er zijn twee boekjes per schooljaar voor groep 1 en 2 en vier boekjes voor groep 3 tot en met 8. Dus zit de leerling in groep 3, dan kan de ouder thuis per kwartaal lezen wat zijn kind leert. De boekjes informeren ouders over wat er aan lesstof voor taal en rekenen op de basisschool wordt aangeboden. Het is geschreven door ervaren leerkrachten en ouders samen. Bij een ouderabonnement ontvangen ouders de boekjes per kwartaal thuis. Scholen kunnen er ook voor kiezen de boekjes eenmalig aan ouders te schenken, om zo een impuls te geven aan educatief partnerschap. Kijk op www.snapjekind.nl voor meer informatie en een inkijkexemplaar. Tip: leerkrachten kunnen gratis kennismakingsfolders voor ouders en een poster voor in de klas bestellen. Tilly Melissen, directeur van KBS Hof ter Weide: ‘Partnerschap is een speerpunt voor ons. Ouders zijn onze belangrijkste partner om goed onderwijs te kunnen realiseren. Ouders worden door middel van de boekjes op de hoogte gehouden van het lesaanbod en kunnen daardoor veel beter volgen wat hun kind doet. Wij hebben dit schooljaar al onze ouders de boekjes eenmalig geschonken. Dit om het partnerschap op onze school even een goede impuls te geven. Veel ouders zijn zo enthousiast dat ze voor het volgend schooljaar zelf een abonnement hebben genomen.’
Want leerkrachten die meer verwachten van de ondersteuning van ouders, hebben doorgaans ook hogere verwachtingen van de leerprestaties van het kind van deze ouders (Smit et al, 2006). En, heb je hogere verwachtingen van een kind, dan zal het kind die verwachtingen vaak ook waarmaken.●
LITERA TUUR! • Marzano, R.J. (2003). What works in school. Translating research into action. Virginia: ASCD. • Desforges C, & Abouchaar A. (2003). The Impact of Parental Involvement, Parental Support and Family Education on Pupil Achievements and Adjustment: A Literature Review. Nottingham: DfES Publications. • Smit, F., Driessen, G., Sluiter, R. & Bus, M. (2006). Ouders, scholen en diversiteit. Ouderbetrokkenheid en –participatie op scholen met veel en weinig achterstandsleerlingen. Nijmegen: ITS.
JSW 9 mei 2015
41
hét vakblad voor het basisonderwijs
Wil je meer lezen?
Neem dan nú een proefabonnement! KLIK HIER
Nummer
2014
g 98, mei
9, jaargan
w w w.j
sw -o
nl in e. nl
Nummer 8,
jaargang 98,
en Wereld School ijs, Jeugd in basisonderw voor het g Vakblad en opleidin onderwijs speciaal
w w w. jsw
JSW biedt maandelijks een stevig aanbod van vakkennis dat direct aansluit op de innovatie in het onderwijs en dit vertaalt naar de praktijk van alledag. Elke editie brengt een gevarieerd overzicht met praktische (overzichts)artikelen, methodebesprekingen of -vergelijkingen, ervaringen van leerkrachten met een bepaalde aanpak of werkwijze en interviews met onderwijsgevenden en deskundigen.
april 2014
-o nl in e. nl
Jeugd in Scho ol en Wer eld Vakblad voor het basisonde rwijs, speciaal onde rwijs en oplei ding
ren kend le
oe Onderz
pulairder steeds po n! Nederland aa in t n he le k o h : pa Zomersc kinderen icht bij ten? en lim p Overgew m werken co Wanneer -1.indd
7_TDS_nr9
JSW14_023
24-04-14
Zoekgedr
Werk je in het (speciaal) basisonderwijs of ben je (pabo)student? Ontvang JSW geheel vrijblijvend en inclusief toegang tot het digitale archief, drie maanden lang voor slechts € 13,50! Zo blijf jij als professional helemaal op de hoogte!
14:00
ag op intern
1
Gesprekken over onderw ijsbehoefte Kun je reke n nen met pr entenboeke Zo leer je go n? ed gedrag aan JSW14_0152_
TDS_nr8.indd
et
1
27-03-14
15:26
Meer weten? Ga naar www.jsw-online.nl of bel 088-2265243
