LEERLEKKERLAND Stijlen van leven lang leren in Nederland Leren doen we allang niet meer alleen op school. We
waarop volwassen Nederlanders zijn in te delen.
leren overal en op verschillende manieren. Onze
In deze publicatie vindt u de meest interessante
samenleving is zo dynamisch dat kennis snel verandert.
resultaten uit dit onderzoek. En natuurlijk zijn de vier
Om mee te kunnen blijven doen, voor ons werk of voor
leerstijlen beschreven en uitgelicht aan de hand van
ons plezier blijven we daarom leren. Een leven lang.
interviews en illustraties.
Om in kaart te brengen hoe Nederlanders leren heeft
Omdat leren overal in onze samenleving gebeurt, is
Teleac/NOT het initiatief genomen voor een onderzoek
deze publicatie een must-have voor iedereen die zich
naar leervoorkeuren van Nederlanders tussen de
bezighoudt met educatie in Nederland. Of dit nu
18 en 65 jaar. In samenwerking met Motivaction
binnen het reguliere onderwijs is, in een cursuslokaal,
en Open Universiteit Nederland is zo een eerste
in het plaatselijk buurtcentrum of in de media.
verkenning gedaan naar de leerstijlen van de volwassen
Deze publicatie geeft een handvat aan iedereen die
Nederlander. Dit heeft geresulteerd in een inkijk in hoe
bij wil dragen aan een leven lang leren in Nederland:
dat leven lang leren er nu uitziet en in vier leerstijlen
aan een Leerlekkerland.
Stijlen van leven lang leren in Nederland
Inhoud Voorwoord en inleiding van Rob Martens
2
Hoofdstuk 1 – Het onderzoek naar leerstijlen
6
Hoofdstuk 2 – Uitkomsten in beeld De cijfers uit het onderzoek geïllustreerd
8
Kader - Verschillende leerstijlen
18
Hoofdstuk 3 – De leerstijlen Groep 1: Taakgerichten Groep 2: Einddoelgerichten Groep 3: Detailgerichten Groep 4: Kennisgerichten
20 22 26 30 34
Hoofdstuk 4 – Hoe verder?
38
Steekproef en weging bij het onderzoek
40
Colofon
42
1
Voorwoord & inleiding Onderwijs en vorming zijn van groot belang, en
Het belang van leren Ook zijn er grote zorgen over steeds moeilijker te
met duidelijke leerdoelen en vaak met toetsing,
overbruggen kloven in onze samenleving.
noemen we formeel leren. Om dit leren en de kennis
Bijvoorbeeld de digitale kloof tussen zij die wel
die we ermee opdoen zou je een eerste cirkel kunnen
meekomen in onze digitaliserende maatschappij, en
daarom regelmatig onderwerp van discussies.
leren dat we kennen uit onze schooltijd. Sterker
trekken. Daaromheen komt dan een tweede cirkel, die
diegenen (vaak ouderen) die dit niet meer kunnen.
Dat bleek de afgelopen jaren maar weer toen een
nog: mensen leren altijd, levenslang. Verschillende
van het non-formele leren. Daarbij gaat het nog wel
In een samenleving waarin de vrije markt een steeds
lang publiek debat over onderwijsvernieuwingen
recente onderzoeken laten zien dat de meeste expertise
om doelgericht leren, maar dan buiten de reguliere
groter beroep doet op het vermogen om zelf goede
uitmondde in een parlementair onderzoek onder
van werknemers in bedrijven helemaal niet tot hun
onderwijsinstellingen. De derde schijf is veel groter
keuzen te maken. Wie aan de verkeerde kant van de
leiding van Jeroen Dijsselbloem. Opvallend was dat
schooltijd te herleiden is, maar juist op de werkplek
en vormt die van het informele leren. Bekijk eens tien
digitale kloof staat, krijgt daardoor steeds meer moeite
er weinig vooruitgang leek te zitten in die publieke
zelf wordt opgedaan. Dat leren gebeurt meestal niet
willekeurige foto’s uit uw woonplaats. Waarschijnlijk
met dagelijkse handelingen zoals (internet)bankieren,
discussie. Niet alleen in de media, de politiek en onder
eens op een ’schoolse’ manier – bijvoorbeeld met
herkent u ze moeiteloos en zonder na te denken waar
digitale loketten, informatie opzoeken, enzovoorts.
beleidsmakers, maar ook op veel scholen ontstonden
studieboeken en tentamens – maar vooral op een
ze genomen zijn. U hebt dus een bijna fotografisch
Een andere gevreesde kloof is die van de taal;
twee ‘kampen’: de voor- en tegenstanders van
informele manier. Bovendien leren mensen ook buiten
beeld van grote delen van uw woonplaats in uw
Nederlanders die de Nederlandse taal niet goed
onderwijsvernieuwing. Mensen betrokken een stelling
de werkplek, niet alleen in de vorm van studies en
hoofd. Dat heeft u informeel geleerd, zonder examens,
genoeg beheersen kunnen slechter meekomen en
en bleven daarin volharden. De onderwijspraktijk in
cursussen, maar ook door het beoefenen van hobby’s,
leerdoelen, cursussen of wat dan ook. Het is ‘vanzelf’
maken minder kans op een baan. Ook op het gebied
Nederland is, als een van de grootste bestedingen van
door gesprekken met vrienden of door het kijken naar
gegaan en valt daardoor nauwelijks op. Het informele
van gezondheid en voedingsvoorlichting is er een
onze publieke middelen, zo groot en complex dat voor-
televisieprogramma’s of surfen op internet.
leren is een grijs gebied dat nog maar weinig verkend
groep die nauwelijks te bereiken lijkt. Er zijn zorgen
en tegenstanders van onderwijsvernieuwingen altijd
De educatieve omroep Teleac/NOT laat zien dat
is. Dit onderscheid is voor een leven lang leren cruciaal,
over jonge mensen die zich de gevaren van internet
wel argumenten kunnen vinden om hun gelijk te halen.
onderwijs en vorming ook buiten werk of school verder
omdat het laat zien hoe complex het onderwerp is.
niet voldoende realiseren. En wat te denken van
Soms leek het te ontbreken aan een goed overzicht
gaan. De multimediale programma’s van Peutertv,
Waar het bij het formele onderwijs al lastig is een goed
groepen die niet de normen en waarden delen die
van de feiten of was er verwarring over wat bepaalde
Schooltv en Teleac zijn te bekijken en beluisteren via
overzicht van wat er geleerd wordt te krijgen, is het dat
het samenleven in een democratische maatschappij
onderwijsvernieuwingen eigenlijk inhouden. Niemand
radio, tv, internet en andere media. Dit kan op scholen,
bij een leven lang leren nog meer. Maar aan het belang
mogelijk maken. We kunnen lacherig doen over
leek meer echt te weten waar het bij een begrip als
maar ook thuis in de vrije tijd en uit eigen interesse.
van een leven lang leren wordt tegenwoordig nauwelijks
mensen die niet in staat zijn Frankrijk of Griekenland
bijvoorbeeld het ‘nieuwe leren’ precies om ging. De
Bijna tweederde van de Nederlandse bevolking
meer getwijfeld. We leven in een tijd waarin kennis
op de kaart aan te wijzen, maar het kennisgebrek is wel
nuchtere feiten en heldere onderzoeksgegevens die het
maakt gebruik van deze programma’s over de meest
steeds sneller vernieuwt en zien een samenleving
degelijk zorgelijk als de schuldenproblematiek groeit
overtuigende argument konden leveren bij prangende
uiteenlopende onderwerpen. De omvang van dit soort
die complexer wordt. De programmeerkennis die
omdat mensen complexere financiële producten of hun
vragen en twistpunten ontbraken. Dat maakte deze
vormen van ‘informeel leren’ wordt meestal sterk
eerstejaarsstudenten informatica opdoen is al
eigen financiële draagkracht niet kunnen overzien.
publieke discussie soms onoplosbaar, contraproductief
onderschat. Vaak omdat het volkomen ongemerkt en
verouderd als ze enkele jaren later de collegebanken
Een moderne samenleving kan dus niet zonder een
en daardoor helaas ook beschadigend voor het imago
moeiteloos gaat.
van het onderwijsveld. Dat is jammer, want onderwijs
2
verdwenen, is dat leren veel meer is dan alleen het
Manieren van leren Het leren op onderwijsinstellingen, sterk intentioneel
verlaten. De internationale competitie wordt
leven lang leren. Zoals gezegd: het formele onderwijs
steeds groter, waarbij het steeds meer gaat om het
kan dit nooit alleen opvangen. De vereiste kennis is
is van eminent belang. Wat in het vuur van de
kennisniveau en de expertise van werknemers en het
te veel omvattend en complex. De periode waarin
onderwijsdiscussie ook een beetje uit beeld is
innovatieve vermogen van onze industrieën.
iemand deelneemt aan regulier onderwijs is bovendien
3
4
maar beperkt, waardoor de opgedane kennis altijd zal
we geprobeerd deze op verschillende manieren
zich bezighoudt met scholing en vorming in Nederland.
verouderen. Deze moet dus een leven lang worden
hanteerbaar en inzichtelijk te maken. Allereerst met
Ook diegenen die werkzaam zijn in de ‘oude’ of
bijgehouden en bijgespijkerd. Het gaat hierbij om
een onderzoeksmethodologische benadering uit de
‘nieuwe’ media en zich afvragen wie nu eigenlijk thuis
langetermijndoelen. Vaak is niet meteen duidelijk
sociale wetenschappen: na statistische analyses zijn
achter de televisie, krant of computer zit en wat zo
wat mensen non-formeel of informeel leren. Of wat
profielen gemaakt van mensen die leren, gebaseerd
iemand nu interessant vindt, kan door het lezen van
daar precies de effecten van zijn. Maar dat maakt het
op kenmerken en leerstijlen. Leerstijlen, die verderop
deze publicatie waardevolle kennis opdoen. Wij vinden
niet minder belangrijk. Wij zijn ervan overtuigd dat
gedetailleerd aan bod komen, zijn een soort ‘containers’
dit onderwerp van groot belang en hebben er met veel
aandacht hiervoor van cruciaal belang is om op de
waarin vaak samen voorkomende combinaties van
plezier aan gewerkt. We zien de publicatie die u nu in
langere termijn een leefbare samenleving te houden.
bepaalde vaardigheden, benaderingen en strategieën
handen heeft als een eerste verkenning die we jaarlijks
worden gevat. Sommige lerende mensen zijn
willen opvolgen met nieuw en verdiepend onderzoek.
Het onderzoek
bijvoorbeeld meer gericht op inzicht en begrip en
We zijn erg geïnteresseerd in uw vragen, opmerkingen
Om aan te sluiten bij een leven lang leren, nam
anderen meer op feiten en van buiten leren. Sommigen
en commentaren. Wilt u meer weten of reageren?
Teleac/NOT het initiatief voor een onderzoek naar de
zijn meer generalistisch, terwijl anderen het prettig
Kijkt u in het colofon op pagina 42.
leervoorkeuren van Nederlanders tussen de 18 en
vinden om grondig en systematisch te werk te gaan.
65 jaar. In dit onderzoek wordt voor het eerst breed
Deze leerstijlen zijn gebaseerd op wetenschappelijk
geïnventariseerd hoe volwassen Nederlanders leren.
onderzoek en veel onderwijsgevenden zullen er wel
Teleac/NOT wil met de uitkomsten van dit onderzoek
iets van uit de praktijk herkennen. We laten zien
Hoogleraar Multimediale educatie op de Dr. Gerard
bijdragen aan een meer concrete invulling van hoe dat
welke profielen van een leven lang leren er zijn, zodat
Veringa leerstoel aan de Open Universiteit Nederland.
leren eruit ziet en hoe het zich verder ontwikkelt.
het onzichtbare enigszins een gezicht krijgt. Op die
Wat beweegt de volwassen Nederlander om te blijven
manier denken we een zo verantwoord mogelijke
leren, hoe leren ze graag en met welke middelen?
samenvatting te geven van de enorme hoeveelheid
Op een unieke wijze worden in dit onderzoek
gegevens die onderzoeksbureau Motivaction in
kenmerken van leerstijlen en levensstijlen bij elkaar
opdracht van Teleac/NOT verzamelde. Om de resultaten
gebracht. Met deze publicatie willen we bijdragen aan
van onze verkenning verder te verhelderen gebruiken
een concreter beeld van hoe de Nederlander leert en
we ook veel illustraties en grafische weergaven van
wil leren. We schetsen in deze publicatie het gebied
het cijfermateriaal. De nadruk ligt op non-formeel
van het onoverzichtelijke en soms zelfs onzichtbare
leren, maar ook de andere vormen van leren komen
leven lang leren, als een eerste verkenning. Feiten
aan bod. Het onderzoek dat aan de basis ligt van
komen boven tafel, maar we laten de conclusies het
deze publicatie, is gebaseerd op een grote steekproef.
liefst zoveel mogelijk aan uzelf. Want als het debat
Motivaction heeft deze steekproef vervolgens
over onderwijsvernieuwing één ding heeft laten zien, is
gewogen tot een representatieve vertegenwoordiging
het dat je een debat eerst met feiten moet beginnen.
van de Nederlandse bevolking. Daarmee is deze
Omdat die feiten soms erg abstract zijn, hebben
publicatie niet alleen een must-have voor iedereen die
In deze publicatie spreken we over ‘hij’ wanneer we over mensen in een bepaalde leerstijl schrijven. Vanzelfsprekend hebben we het dan over zowel mannen als vrouwen.
Rob Martens
5
Hoofdstuk 1
Analyses In de vragenlijst zijn zes dimensies, ontleend aan
Het onderzoek naar leerstijlen
- Met de factor ‘Globaal leren’ wordt het
onderwijspsychologische literatuur, gebruikt om
gebrek aan behoefte aan verdieping gemeten.
‘typen’ van leren te onderscheiden (theoretisch/
Respondenten die hoog scoren op deze factor
praktisch, gedetailleerd/globaal, concreet/abstract,
zijn voornamelijk in eindconclusies of de
concluderend/variërend, subjectief/objectief en
‘executive summary’ geïnteresseerd.
ervaren/observeren) vertaald naar stellingen. Aan de Vraag en doelstelling
als input voor een kwalitatief onderzoek in de vorm
hand van deze stellingen bekeken we welke factoren
Via een clusteranalyse hebben we vervolgens de
Op het gebied van het formele leren wordt veel
van groepsdiscussies met personen uit de verschillende
een rol spelen bij het leerproces van de respondenten.
respondenten aan de hand van deze factoren zodanig
onderzoek gedaan en ontbreekt het bepaald niet aan
Mentality-milieus, ontwikkeld door Motivaction.
beleidsontwikkeling. Als het gaat om non-formeel (niet
Middels deze groepsdiscussies zijn onder meer de
Factoren:
zoveel mogelijk op elkaar lijken, terwijl respondenten
regulier georganiseerd) en informeel (ongeorganiseerd)
leervoorkeuren in kaart gebracht. Aan de hand van deze
leren is er veel minder onderzocht of in kaart gebracht.
discussies hebben we stellingen geformuleerd en deze
gegroepeerd dat respondenten in eenzelfde cluster - De factor ‘Kritisch leren’ meet in hoeverre
verschillen. Uiteindelijk leverde dat de volgende vier groepen/leerstijlen op.
Wat mensen leren op school wordt nauwkeurig
in een kwantitatief online onderzoek voorgelegd aan
respondent niet ophoudt bij het ‘wat’ maar
vastgelegd en getoetst. Wat en hoe mensen leren uit de
personen tussen 18 en 65 jaar.
doorvraagt naar het ‘waarom.’
krant, op een cursus of van elkaar is veel minder helder, maar daarom niet minder waardevol. Uitgangspunt voor dit onderzoek was daarom om het leven lang leren in Nederland in al zijn hoedanigheden te verkennen,met de blik op volwassenen tussen 18 en 65 jaar.
in verschillend clusters juist zoveel mogelijk van elkaar
respondenten grondig leren en of de
- ‘Systematisch leren’ meet in hoeverre de De volgende onderzoeksvragen staan centraal: • Welke leervoorkeuren zijn er wat betreft inhoud, vorm en media? • Welke leerstijlen zijn te onderscheiden?
• Taakgerichten (ofwel TG: 23% van de
studie grondig, methodisch en met
Nederlanders tussen de 18 en 65 jaar)
hulpmiddelen wordt gedaan.
• Einddoelgerichten (ofwel EG: 29%)
- De factor ‘Visueel leren’ meet of respondenten
• Detailgerichten (ofwel DG: 25%)
een voorkeur hebben voor ‘belevend leren’.
• Kennisgerichten (ofwel KG: 23%)
• Hoe hangen leer- en leefstijlen samen? Opzet
Het onderzoek is een verkenning en beoogt een eerste
Het leerstijlenonderzoek ging van start met een
representatieve en toegankelijke schets te geven van hoe
literatuurstudie en gesprekken met enkele experts op het
volwassen Nederlanders leren en willen leren.
gebied van (non-formeel) leren. De resultaten dienden Experts Zowel in het begin- als het eindtraject van het onderzoek heeft een aantal experts op het gebied van onderwijs en non-formeel leren meegekeken naar de inhoudelijke koers van het onderzoek. Zij gaven feedback en waardevolle aanvullingen waarmee het onderzoek verder vorm kon krijgen.
6
Deze deskundigen waren: B. Janssen, Open Universiteit Nederland - R. Martens, Open Universiteit Nederland en Universiteit Leiden - J. de Sousa, Rijks Universiteit Groningen - J. van der Linden, Rijks Universiteit Groningen - J. Houtepen, Beraadsgroep Vorming - T. Bastiaens, Fernuniversität Hagen en Open Universiteit Nederland L. Plugge, Raad SURF Foundation en T. Maes, Kennisnet.
In een schema ziet de segmentatie er als volgt uit:
Cluster / Factor
Kritisch leren
Systematisch leren
Visueel leren
Globaal leren
Taakgerichten
-
-
--
+/-
Einddoelgerichten
-
--
+/-
+
+ ++
+ ++
+/+
-+
Detailgerichten Kennisgerichten + = positieve correlatie
- = negatieve correlatie
7
Populairste thema’s op het gebied van hobby’s en vrije tijd.
Hoofdstuk 2 Uitkomsten in beeld
13%
heeft dat gedaan in het kader van vrije tijd, hobby of interesse.
In het kwantitatieve onderzoek zijn veel gegevens verzameld over het
17%
leergedrag en de
16%
Computercursussen.
Persoonlijke vaardigheden als omgaan met pubers en EHBO.
leervoorkeuren van volwassen Nederlanders. De meest interessante uitkomsten die over alle Nederlanders gaan (ongeacht leerstijl) geven we hieronder geïllustreerd weer.
20%
De volledige uitkomsten zijn in tabelvorm te vinden op:
Diverse concrete aanleidingen.
Meestgenoemde aanleiding om een niet-werkgerelateerde opleiding of cursus te volgen.
www.teleacnot.nl.
Leren in de afgelopen drie jaar. 5% 53%
speciale aanbieding.
Nederlanders die een cursus of opleiding volgden.
6%
8
Een folder, reclamespot, advertentie of
Via vriend of vriendin.
9
Populairste thema’s voor een toekomstige cursus in kader van hobby of vrije tijd.
Voorkeur voor leervormen. 50%
15%
Persoonlijke vaardigheden.
17%
Bekijken van beeldfragmenten.
Hobbycursussen.
Ja 48% 40%
60%
Opdrachten met anderen uitvoeren.
Individueel opdrachten uitvoeren.
Komend jaar weer een opleiding of cursus?
10
11
Waar is de cursus of opleiding gevolgd?
Thema’s waarvoor men zich interesseert.
46%
8%
38%
39%
Computervaardigheden.
31%
Talen.
28%
Werkgerelateerd.
Buurthuis of cultureel centrum.
Overige.
8%
12
Officiële onderwijsinstelling.
Particulier.
13
Reden om geen cursus of opleiding te volgen.
Aantrekkelijke informatiebronnen bij het leerproces.
31%
25%
14
Geen geld.
nr. 1
Internet.
nr. 2
Boeken & televisie
Geen tijd.
21%
Te oud.
15
Het belang van televisie als leermiddel. • Meer dan een kwart van de Nederlanders wil graag iets leren via televisie; televisie is niet alleen vermaak. • Meer dan de helft van de Nederlanders geeft aan dat ze ook werkelijk iets leren als ze televisie kijken. • 40% van de Nederlanders geeft aan dat een tv-programma aanleiding geeft om zich verder te verdiepen in een onderwerp. • 37% vind tv een geschikt medium om te leren. Als voordeel wordt genoemd: via televisie komt een onderwerp veel beter tot leven. Het nadeel volgens respondenten is dat het vaak oppervlakkig blijft. Dit laatste kan bijvoorbeeld opgelost worden door aanvullende informatie aan te bieden via internet (crossmediale aanpak) of het programma aantrekkelijker te maken door mooie visuals en (bekende) deskundigen.
• De helft van de Nederlanders vindt dat er te weinig leerzame programma’s worden uitgezonden. Meer dan 41% heeft behoefte aan meer leerzame programma’s op tv. 23% geeft aan complete cursussen via de televisie te willen volgen en wil dit graag afsluiten met een diploma. • Bijna 41% van de Nederlanders heeft een voorkeur om tussen 18:00 en 22:00 uur naar leerzame en informatieve programma’s te kijken.
Verschillende leerstijlen De in dit onderzoek van Teleac/NOT en Motivaction
leerproces maakt hij onderscheid in vier verschillende
geïdentificeerde leerstijlen hebben specifiek
fases. Iedereen die leert, doorloopt alle fases voor een
betrekking op volwassenen in Nederland in deze tijd.
totaal leerproces. Maar Kolb stelt dat iedereen een
Over leerstijlen in zijn algemeenheid zijn ook eerder
eigen voorkeurfase heeft om in te beginnen en een
ontwikkelde modellen bekend, die hier kort
leerfase waaraan hij het meeste tijd besteedt. Daarom
worden samengevat.
pleit Kolb voor extra aandacht voor de leerfase waar je je het minst in vindt. Wanneer je elke fase vertaalt
Persoonlijkheidstypen voor leerprocessen
naar een leerstijl, levert dat de volgende vier leerstijlen
In 1942 ontwikkelden Katherine Briggs en Isabel Briggs
op: doener, denker, bezinner en beslisser. Omdat het
Meyers de Myers-Briggs Type Indicator (MBTI). Met
model van Kolb niet is gebaseerd op wetenschappelijk
deze indicator is het mogelijk de persoonlijkheidstypen
onderzoek, kreeg hij kritiek van verschillende onder-
van Carl Jung met een makkelijke test te vertalen
zoekers. Toch wordt dit model in het onderwijs nog
naar de levenshouding en gedragsstijl van iemand.
regelmatig gebruikt.
Het gedrag is hiermee te verklaren vanuit een persoonlijkheid. Ook is in dit model opgenomen
Bron: UvA
hoe iemand informatie opneemt. Het model bestaat uit zestien persoonlijkheidstypes. MBTI is het meest
De Leerstijlen van Vermunt
gebruikte en best onderzochte instrument om de
De Nederlandse hoogleraar Jan Vermunt maakte
verschillen tussen persoonlijkheden te herkennen. Aan
in 1992 een onderscheid in vier leerstijlen:
de hand van vier voorkeursschalen (energie, informatie,
betekenisgericht, reproductief, toepassingsgericht
beslissingen en buitenwereld) met ieder twee opties,
en ongericht. Deze Inventaris van LeerStijlen (ILS)
wordt het type bepaald. Bij het informatie vergaren
van Vermunt laat zien op welke manier een leerling
wordt onder meer dieper ingegaan op de manier
zich de leerstof eigen maakt. Waar Kolb zich op
waarop iemand leert.
leren in het algemeen richt, beperkt Vermunt zich tot onderwijssituaties. Zijn onderzoek deed hij onder
Learning Style Inventory van Kolb
studenten van het hbo en wo.
David Kolb is een leerpsycholoog en pedagoog uit de Verenigde Staten. Begin jaren zeventig van de
18
vorige eeuw ontwikkelde hij een leercyclus. In het
19
Hoofdstuk 3
De leerstijlsegmenten
De leerstijlen
++ Kritisch leren
Bron: Tijdschrift voor Onderwijsresearch Op de komende pagina’s vindt u de leerstijlen zoals
De meest enthousiaste cursisten zijn de Detail-
die uit het onderzoek naar voren komen. Deze vier
gerichten (25%). Zij volgen graag een cursus.
groepen hebben allemaal een andere benadering
Meestal omdat ze vaardigheden willen ontwikkelen,
van leren en een andere motivatie om te leren. Ook
maar ook vaak omdat een onderwerp hen interesseert.
hebben alle groepen eigen kenmerken wat betreft de inhoud en vorm van leren en hebben ze verschillende
De laatste groep bestaat uit de Kennisgerichten
mediavoorkeuren.
(23%). Deze groep heeft een ijzeren discipline in het
Zo zijn er de Taakgerichten (23% van de
doen dit vaak om verder te komen in hun carrière of
Nederlandse bevolking tussen 18 en 65 jaar).
om hun kennis uit te breiden. Ze schuwen dan ook niet
Dit is een groep die weinig tot niets heeft met het leren
zo breed mogelijk op zoek te gaan naar informatie om
in verplichte vorm. Taakgerichten hebben weinig drang
het leertraject mee te verrijken.
volgen van cursussen of opleidingen. Kennisgerichten
Detailgerichten (25%)
Kennisgerichten (23%)
- - Visueel leren
Visueel leren ++ Einddoelgerichten (29%)
om zichzelf verder te ontwikkelen ten behoeve van hun carrière, en de motivatie om een ander soort cursus
Op de volgende pagina’s leert u de leerstijlen kennen.
dan werkgerelateerd te volgen ontbreekt vaak. De Taakgerichten (pag. 22) De grootste groep onder de leerstijlen wordt
De Einddoelgerichten (pag. 26)
gevormd door de Einddoelgerichten (29%). Zij
De Detailgerichten (pag. 30)
zouden een cursus volgen wanneer deze bijvoorbeeld
De Kennisgerichten (pag. 34).
Taakgerichten (23%)
werkgerelateerd is. Hun interesses zijn wel iets breder dan die van de Taakgerichten. Zo is deze groep sterk
De figuur rechts laat zien hoe de vier leerstijlen, zoals in
gericht op het gezin. Cursussen of media in deze
dit onderzoek onder Nederlandse volwassen gevonden,
richting zijn dan ook populair bij de Einddoelgerichten.
zich tot elkaar verhouden wat betreft de factoren ‘visueel
20
leren’ en ‘ kritisch leren’ (zie ook beschrijving op pag.9).
Kritisch leren - -
21
Motivatie
Leervorm Vakdocent die alles weet.
De werkgever.
Taakgerichten “Leren doe je als je jong bent en op school zit. Wat
tot middelbaar opgeleide die zich weinig met de
moet ik nu nog leren? Ik heb een baan en een leven
toekomst bezighoudt. Vandaar dat deze persoon
dat prima loopt.” Reinier, 40 jaar, Hoorn
ook niet snel een cursus zal volgen om bijvoorbeeld
Taakgerichten zijn geen studiebollen. Zelfs wanneer het
Wanneer de Taakgerichte aan het leren gaat, is dit vaak
buurthuis om de hoek een leuke cursus buikdansen,
een vakgerichte keuze. Ze volgen dan een opleiding
klussen of ander aansprekend thema geeft, is deze
voor hun middenstandsdiploma of een cursus tot
een volgende stap in de carrière te kunnen nemen.
Niet carrière gericht.
Rode draad is belangrijk.
groep moeilijk enthousiast te krijgen, al is het nog zo
pedicure: typische opleidingen die je volgt met als
dichtbij. Ze zijn in hun dagelijks leven simpelweg niet
doel iets anders te gaan doen en niet zozeer om
zo geïnteresseerd in leren. De Taakgerichte ‘leert’ pas
omhoog te klimmen op de carrièreladder. Vaak mist
als het moet. Bijvoorbeeld omdat op het werk een
de Taakgerichte de motivatie om iets te gaan leren.
nieuw systeem is ingevoerd en iedere werknemer
Bovendien hechten veel Taakgerichten aan hun vrijheid
een cursus moet volgen om deze onder te knie te
en geen verplichtingen hebben.
krijgen. De Taakgerichte is relatief vaak een lager
Mediagebruik Films, series & reallity programma’s.
Vrije tijd is belangrijk.
22
23
Leerstijl
Taakgerichten hebben een groot
Ze zien het niet als leermoment of
Wanneer je deze groep graag
vertrouwen in hun docent en
informatievoorziening. Talkshows
enthousiast wilt krijgen voor
nemen niets aan van de eerste de
zijn zeer geliefd, en dus ook
een cursus moet je vooral geen
beste ervaringsdeskundige.
uitermate geschikt voor een
ingewikkelde maatschappelijke
(verstopte) educatieve boodschap
Interview “Ik leer alles wat ik wil weten toch wel in het dagelijks leven.”
thema’s aansnijden. Wanneer een
Media
bij deze groep. Zolang de
onderwerp te complex is om snel
Taakgerichten kijken graag naar de
onderwerpen maar persoonlijk en
te begrijpen, mijdt deze groep
commerciële tv-zenders – films,
herkenbaar zijn. Met een leerzame
het onderwerp. Een cursus moet
series of reality programma’s zijn
documentaire doe je deze
nu al veertien jaar voor dezelfde baas. Het leukste aan
het type dat altijd naar school wil. Maar als ik een
“Ik heb veel verschillende bazen gehad, maar ik werk
“Ik hou wel van een beetje leren, maar ik ben niet
voor Taakgerichten overzichtelijk
dan favoriet – en lezen relatief
groep geen plezier, net zomin
mijn werk bij het tankstation is het contact met klanten.
boekje lees blijft het wel hangen. Ik leer dus ook het
zijn. Wanneer teveel thema’s of
weinig boeken. Wel zijn ze graag
als met een educatief spelletje.
Ik ben hier terecht gekomen via een uitzendbureau. De
liefst in de praktijk. Ik zou nu niet een-twee-drie
onderdelen worden behandeld,
op de hoogte van de laatste
Wie Taakgerichten graag een
jaren daarvoor heb ik verschillende banen gehad. Zo
weten welke cursus ik nog zou willen volgen.
zien zij de rode draad niet meer
roddels en medianieuwtjes. Deze
programma met een leermoment
werkte ik bij een tuincentrum en een ander tankstation,
Dat is toch iets waar je dan in rolt, via werk bijvoor-
en raken al gauw het spoor bijster.
vergaren ze via entertainment-
wil brengen, kan de boodschap
en mijn man en ik hebben zelfs een eigen groentezaak
beeld. Ik ben niet iemand die zegt: ‘oh dat ga ik
Taakgerichten zijn gevoelig voor
bladen en vrouwen- en mannen-
het beste verstoppen in een
gehad.”
morgen doen’. Voor een hobbycursus ben ik sowieso
informatie-overload. De kunst is dus
magazines. Media zijn voor
smakelijke soap. Daarin zijn prima
het thema zo rechtlijnig en helder
Taakgerichten echt vermaak.
maatschappelijke thema’s met een
mogelijk bij de cursist te brengen.
niet het type. Ik leer alles wat ik wil weten toch wel “Vroeger heb ik ook in het ziekenhuis gewerkt. Dat
in de praktijk, gewoon in het dagelijks leven. In mijn
leermoment te verwerken, al moet
heb ik altijd heel leuk gevonden en had ik graag nog
vrije tijd lees ik ontzettend graag. Daar kan ik uren
De Taakgerichte leert graag van
daar niet de nadruk op liggen.
gedaan. Maar ik was toen niet zo van het leren. En
voor zitten. Daarnaast ben ik veel bezig met de
een vakman of vakvrouw. Hij
Verbergen in een hoop drama
om daar vast te gaan werken moest je een opleiding
kleinkinderen.”
neemt aan wat de docent hem
heeft de meeste kans van slagen.
doen. Of in ieder geval interne cursussen. Ik deed dat
vertelt en gaat ervan uit dat dit
werk toen als een soort stage vanuit school en in mijn
de juiste informatie is. Kortom,
vakantieperiode. Ik vind het wel jammer dat ik daar niet
en ik wel naar een warm land willen. De taal leren
ben blijven werken.”
spreken zou dan wel belangrijk zijn. Maar ik zou het
“Straks, als ik met pensioen ga, zouden mijn man
bijvoorbeeld niet via een televisiecursus willen leren. “Voor de groentezaak heb ik eigenlijk mijn
Dan zit je weer zo vast aan dat verplichte leren. Ik maak
eerste cursussen gedaan. Ik had natuurlijk een
het meestal toch niet af. Als het vanuit het werk gaat,
middenstandsdiploma nodig. En ik heb mijn rijbewijs
gaat het spelenderwijs. Maar om te zeggen: daar ga ik
gehaald. Bij mijn huidige baas heb ik mijn mbo gedaan.
me voor inzetten... nee, dat doe ik dan niet.”
Dat was prima te doen. Je leert de leerstof thuis en
24
ik werd klassikaal met andere medewerkers getoetst.
Trees, 52 jaar, servicemedewerkster
Voor het doorgroeien naar hogere functies kon je dan
tankstation, opleiding: mbo. Volgde een cursus
nog verder leren.”
Middenstandsdiploma.
25
Motivatie
Leervorm
Einddoelgerichten
Visueel en vraaggericht. “Toen mijn dochter een jaar oud was, ben ik op zoek gegaan naar een leuke cursus over opvoeden.
De werkgever.
E=
De Einddoelgerichte leert het liefst één onderwerp tegelijk, dat is overzichtelijk en behapbaar.
Je kunt wel veel boeken lezen en je krijgt genoeg
...MC2
raad van andere ouders, maar het werkt toch beter
Media
wanneer een docent die zelf kinderen heeft, iedere
Ook de Einddoelgerichten kijken graag televisie, vooral
les een ander onderdeel behandelt en laat zien hoe
naar de commerciële zenders. Maar in tegenstelling
je een probleem het beste kunt aanpakken.” Lea,
tot Taakgerichten, kijkt deze groep bij voorkeur naar
27 jaar, Rhenen
programma’s waar de hele familie naar kan kijken. Via televisie leert deze groep graag, omdat het onderwerp in
Mediagebruik Cursus is vaak werkgerelateerd.
Programma’s voor het hele gezin.
De grootste groep onder de leerstijlen vormen de
televisieprogramma’s tot leven komt. Datzelfde geldt voor
Einddoelgerichten (29%). Dit zijn mensen die vooral
andere media. Einddoelgerichten lezen weinig boeken,
kunnen genieten van een makkelijk en plezierig leven. Ze
maar des te meer tijdschriften. Ook hierbij is het thema
zien niet per se het nut in van het volgen van cursussen
vaak gerelateerd aan het gezin. Einddoelgerichten lezen
voor persoonlijke ontwikkeling of maatschappelijke
ook graag mannen- en vrouwenbladen. Einddoelgerichten
belangen. Dat betekent niet dat de Einddoelgerichten een
kijken het liefst televisie wanneer dit leerzaam en
hekel hebben aan leren, maar als ze iets leren is dat vaak
vermakelijk is voor het hele gezin. Met name de vrouwen
werkgerelateerd. Eigenlijk dus vooral omdat het moet.
binnen deze groep kun je oprecht een plezier doen met
Omdat zij zo specifiek leren, zijn ze ook meer gericht op
een opvoedkundig programma in een reality-jasje gebracht,
het einddoel dan op het proces om daar te komen. Het
zoals Supernanny. Ze zijn bij dergelijke programma’s gericht
leren zelf is minder belangrijk dan wat je er uiteindelijk
op het spelenderwijs leren. Ze kunnen namelijk op deze
mee kunt.
manier bij een ander gezin meekijken hoe iets in de praktijk werkt, om vervolgens de geleerde lessen toe te passen bij
Leerstijl
hun eigen kroost. En ook hier weer is het eindresultaat – je
Visueel, vraaggericht en met kernachtige formuleringen: zo
kinderen laten gehoorzamen – het belangrijkst. Voor
zou je een ideale cursus voor de Einddoelgerichten kunnen
het realiseren van een televisie-programma voor deze
omschrijven. Deze leerstijl heeft moeite met complexiteit
doelgroep, zou het dus ook een goede zet zijn de leerstof
en wil daarom erg gericht en bondig zijn lesmateriaal
in een vermakelijk format te gieten, met een aansprekende,
ontvangen. Een goede cursus voor deze groep gaat slechts
bekende presentator en een onderdeel waarbij de stof in de
over één onderwerp en weidt daarbinnen niet teveel uit.
praktijk wordt gebracht.
27
Interview “Een cursus volgen vind ik leuk hoor. Extra kennis opdoen is altijd goed.” “Ik werk sinds een klein jaar bij een
Ik vind het heel prettig als er een boek bij is.
gerechtsdeurwaarderkantoor. Hiervoor ben ik
Daar staat al je informatie en de kennis die je moet
financieel adviseur geweest. Op den duur zou ik graag
leren overzichtelijk in.”
gerechtsdeurwaarder worden. Dan kan ik mijn eigen bedrijf beginnen. Voor jezelf beginnen is altijd leuk, maar daar moet ik een diploma voor hebben. Een
“Een cursus volgen vind ik leuk hoor. Extra kennis opdoen is altijd goed, maar ik hoef nu niet perse
officieel certificaat dat je kunt halen met een langere
binnenkort een cursus te doen. In mijn vak heb je wel
opleiding. Die wil ik op den duur wel een keer doen,
vaak te maken met veranderende regeltjes. Dat zal
maar nu nog niet. Ten eerste moet ik er geld voor
ongetwijfeld de eerstvolgende cursus zijn. Verder zijn
hebben, want je bekostigt dit natuurlijk zelf, en ten
er geen cursussen die ik wil doen.”
tweede ben je er wel even mee bezig in de avonduren. Dat komt later nog wel een keer.”
”Mijn nieuws haal ik van internet. En ook wel uit gratis kranten, maar ik heb nog nooit een Telegraaf of Parool
“De cursussen die ik tot nu toe heb gevolgd heb ik
gekocht. Ik lees ook graag boeken. Ik heb net ‘Komt
allemaal via mijn werk gedaan. Het waren vaak leuke
een vrouw bij de dokter’ van Kluun gelezen. En op
cursussen, maar voor mijn functie vaak verplicht. Dit
televisie kijk ik graag actiefilms.”
zijn cursussen variërend van hoe je met conflictsituaties moet omgaan tot hoe om te gaan met verschillende
Rachid, 25 jaar, medewerker
cliënten en burgers. Ik heb net een cursus gedaan
gerechtsdeurwaarderskantoor,
waarin je leert om te gaan met verschillende
opleiding: hbo Rechten en Maatschappelijk
persoonlijkheden, hoe je die moet begeleiden.
werk & dienstverlening.
Deze cursus duurde een week. Ik kreeg drie uur per dag les, en alle informatie stond in een boek van 200 pagina’s. Een deel van het boek lees je voor de cursus al en tijdens de cursus behandel je het per hoofdstuk.
29
Motivatie
Leervorm Brede interesse.
De werkgever.
Verdieping.
Persoonlijke vaardigheden.
Detailgerichten “Ik heb een nieuw huis gekocht waar ik heel veel
Praktisch.
Mediagebruik
Leerstijl
aan moet doen. Om de kosten te drukken ga ik
Deze groep staat het meest open voor leerprogramma’s.
veel zelf klussen. Dus heb ik vijf zaterdagen lang
Ze vinden het leuk om fysiek een cursus te volgen,
een cursus stucen gevolgd. Mijn leraar was nog van
en hebben hoe dan ook een brede interesse voor
de oude school, dus ik heb nog echt ambachtelijke
leermiddelen. Globaal leren is niet echt aan hen besteed.
technieken meegekregen. Het is intensief, maar
Detailgerichten – de naam zegt het al – zijn meer
een heel leuke, leerzame en geldbesparende
gericht op de weg er naartoe, op de details. Tijdens
cursus.”
hun leerproces zijn ze op zoek naar verdieping van het
Hanneke, 32 jaar, Utrecht
onderwerp. Toch heeft deze leerstijl ook een nadeel. Omdat deze groep zo breed geïnteresseerd is, zien zij
Als er één groep is die zich enthousiast op het leren
door de bomen het bos soms niet meer en vinden ze het
stort, dan is dat wel de groep Detailgerichten. Je kunt
moeilijk een keuze te maken uit het grote cursusaanbod.
ze omschrijven als kritisch, maar wel met een grote
De Detailgerichte toetst zijn opgedane kennis graag in de
verantwoordelijkheid ten opzichte van de maatschappij.
praktijk. Ze vinden dat je niet voor niets leert en kiezen
Ook staan ze open voor het opdoen van nieuwe
daarom vaak voor praktische cursussen of cursussen met
ervaringen. De ideale cursist dus. Detailgerichten leren
thema’s die dicht bij hun leefwereld en interesses liggen.
overigens niet werkgerelateerd of carrièregericht,
Deze cursus...
...of deze cursus?
Digitale themakanalen.
maar voornamelijk omdat ze zich graag ontplooien en
Media
persoonlijke vaardigheden willen opdoen. Deze groep
Detailgerichten maken vergeleken met de andere
heeft een brede interesse en zoekt cursussen op basis
leerstijlen relatief veel gebruik van dagbladen en
van wat hen op dat moment interesseert. Dit kan in
opinietijdschriften. Ze lezen om hun kennis te vergroten.
de huiselijke sfeer zijn, maar ook op het gebied van
Hier halen ze vaak ook inspiratie vandaan om te kiezen
zingeving. Detailgerichten leren dan ook vanuit een
voor een cursus of opleiding. Detailgerichten kijken
intrinsieke motivatie en niet omdat ze bijvoorbeeld
relatief weinig televisie en halen hun informatie veel meer
maatschappelijke erkenning zoeken. Daarom is een
uit kranten en opiniebladen. Als ze wel tv-kijken dan is het
diploma aan het eind van de cursus voor deze groep
naar de publieke omroepen of de (digitale) themakanalen.
niet noodzakelijk.
Een Detailgerichte die tv-kijkt is vaak op zoek naar een programma waar hij iets van leert. Daarom staan ze ook het meest open voor educatieve programma’s op televisie.
31
Interview interessant, maar na een paar maanden wil ik weer iets “Talen leren is altijd leuk, ook al doe ik er praktisch niets mee.”
nieuws leren. Korte, compacte cursussen zijn daarom ideaal voor mij. Wanneer je in de lessen meteen de stof in de praktijk kunt brengen leer ik het makkelijkst.
“Ik ben alweer aan het kijken naar nieuwe cursussen.
Je ziet bij zo’n kluscursus meteen hoe het moet en de
Ik heb nu een school gevonden waar verschillende
leraar kan je bijstaan wanneer je iets fout doet en bij
soorten yoga gegeven worden. Daar kan ik een
Spaans kun je bijvoorbeeld meteen iets aan je uitspraak
introductiecursus doen waar ik iedere week een ander
doen. Iedereen heeft zijn eigen knelpunten en daar
soort yoga krijg. Zo kan ik kijken welke soort mij het
kom je toch pas achter wanneer je meteen Spaans gaat
leukst lijkt. Ik wil iets doen met bewegen, maar ik wil
praten. We moesten bijvoorbeeld in het Spaans ons
ook nog graag een cursus kleding maken doen en een
drankje bestellen in de pauze. Of elkaar groeten aan
cursus kunstgeschiedenis. En ik kreeg de folder van
het begin van de les. En in Cuba aangekomen bracht
een opleidingsinstituut waarin een workshop creatief
ik de kennis ook meteen in de praktijk door gewoon te
denken stond beschreven. Lijkt me ook erg leuk.”
gaan praten. Zo leer ik het snelst.”
Zelf klusjes doen “Dit jaar heb ik mijn Engels bijgespijkerd bij een
Ideale leraar “Mijn ideale leraar voor een cursus is iemand die leuk
bevriende leraar Engels. Ik heb ook een cursus Spaans
en praktisch kan lesgeven. Niet zozeer een docent dus,
gedaan. Deze zomer ben ik naar Cuba en Nicaragua
maar iemand die meer met de praktijk heeft en dit leuk
geweest. Behalve dat het een leuke taal is, was het dus
kan vertalen naar de leerlingen. Aan een diploma hecht
ook een praktische overweging mijn Spaans weer op te
ik niet. Ik weet toch zelf wel wat ik heb geleerd? Als ik
halen in een cursus. En ik heb laatst een kluscursus voor
maar tevreden ben. Mocht iemand er ooit naar vragen
beginners afgerond. Dat was vooral praktisch, zodat ik
dan zoek ik wel mijn bankafschrift waar het cursusgeld
de kleine klusjes thuis zelf kan doen. Nu kan ik zelf de
op staat. Dat is toch bewijs genoeg?”
zwanenhals achter de wc vervangen!” Els, 31 jaar, trendadviseur, opleiding: Toegepaste Toepassen in de praktijk “Het is prettig naar een cursus te kunnen gaan, maar het moet niet te lang duren. Ik ben snel weer uitgekeken
32
op het onderwerp. Meestal vind ik het wel heel
communicatiewetenschappen. Volgde een cursus Photoshop, Frans, Aikido, Spaans, Klussen voor beginners, Engels voor gevorderden.
33
Motivatie
Leervorm
Kennisgerichten Daarom willen ze cursussen vooral volgen aan officiële “Een opleiding volgen draagt bij aan kennis
Werk & maatschappij.
instellingen. Thema’s die deze groep interessant vindt
vergaren die belangrijk is voor je toekomst. Voor
variëren van onderwerpen die direct aansluiten bij het
mij is het belangrijk een cursus af te ronden, zodat
werk tot maatschappelijke thema’s. Wel is ambitie een
ik het papiertje kan laten zien wanneer ik straks
drijvende kracht om een cursus te volgen, want de
verder solliciteer. Anders blijf je stilstaan.”
Kennisgerichte ziet dit als sleutel tot doorgroeien in zijn
Revi, 28 jaar, Rotterdam.
carrière. De Kennisgerichte neemt niet zomaar aan wat een docent vertelt. Hij verifieert zijn kennis graag bij
De werkgever.
Via officiële instelling.
Carrièregericht leren, met die term zijn Kennisgerichten
deskundigen en ervaringsdeskundigen. Crossmediaal
het beste te omschrijven. Dat wil zeggen dat ze
leren is daarom voor deze groep geschikt. Zo kunnen
doelmatig en serieus met leren bezig zijn om kennis
ze meerdere bronnen raadplegen.
te vergaren. Vaak zijn ze ambitieus en willen ze met
Mediagebruik Weinig televisie. Crossmediaal.
behulp van cursussen of opleidingen hogerop komen.
Media
Wanneer ze met een onderwerp bezig zijn, gaan
Kennisgerichten zijn internetgebruikers. Ze lezen er
ze vaak op zoek naar de mening van deskundigen
verhalen, halen er hun nieuws vandaan en vinden
hierover. Ze stellen zichzelf bij het leerproces ook
er informatie over hun interesses. Als ze thuis zijn
altijd de ‘waarom’-vraag. Omdat ze vrij statusgevoelig
tenminste, want Kennisgerichten zijn vaak buiten de
zijn, hechten Kennisgerichten veel waarde aan een
deur en gebruiken media daardoor niet frequent.
diploma of officieel document na het afronden van de
Als ze thuis zijn kijken ze televisie voor vermaak.
opleiding. Toch zien ze leren ook als zelfontplooiing.
Ze leren niet graag via dit medium. Ze staan hier
Ze gaan echter niet voor de gezelligheid op cursus, of
kritisch tegenover omdat zij het aanbod vaak te
omdat ze zo graag iets meer willen weten over een
beperkt vinden en de inhoud oppervlakkig. Leren
bepaald onderwerp. De aanleiding om te gaan leren
via televisie kan wel, maar dan zien zij dit graag in
moet concreet zijn voor Kennisgerichten. De meest
een meer officiële vorm, inclusief diploma. Wat voor
voorkomende reden is dan ook dat ze via hun werk de
Kennisgerichten een perfecte oplossing zou zijn, is
mogelijkheid krijgen een cursus of opleiding te volgen.
een crossmediaal concept: een leerprogramma via televisie met aanvullend een interactief deel dat zij zelf
Carrièregericht.
34
Leerstijl
kunnen uitvoeren. Hiermee kan de Kennisgerichte zijn
Kennisgerichten leren kritisch en systematisch. Ze zijn
eigen media kiezen bij het leren. Maar ook hier is het
gericht op de feiten en leren eigenlijk het liefst formeel.
diploma een wenselijk papiertje ter afsluiting.
35
Interview “Inzicht en kennis vergaren voor mijn werk en persoonlijke ontwikkeling.”
ik wel drie jaar vooruit. Met het idee dat je ook vooruit
“Een goede docent is voor mij een door de wol geverfde
“Deze Leergang duurt nog tot november.
kunt met wat je leert. Er zijn veel dingen die je meteen
professional, die boven de stof staat. Als je zo iemand
Daarna ga ik me meer concentreren op softskills die ik
kunt toepassen, maar je kijkt toch wat de vervolgstappen
voor de klas hebt staan ben je gemotiveerd, stap je
nog wil ontwikkelen of versterken. Ik vind het ontzettend
zijn. Bij de Leergang Projectmanagement moet je aan
sneller op deze persoon af en kun je gerelateerde
leuk deze cursus te volgen. Je krijgt kennis en ontwikkelt
Projectmanagement. Deze duurt nog tot november en
het einde een afstudeerrapport schrijven waarin je laat
praktijksituaties bespreken. Deze cursus behandelt veel
inzichten die je op het werk, maar ook persoonlijk verder helpen.”
“Voor mijn werk zit ik nu midden in de Leergang is in totaal 10 maanden met een belasting van 240 uur.
zien dat je het geleerde in de praktijk kunt brengen.
methodieken en technieken. Deze schrijf ik op om ze
Deze opleiding volg ik omdat ik ben doorgegroeid naar
Dit wordt door een examencommissie getoetst tijdens
later uit te kunnen werken, zodat je ze vervolgens met je
de functie van projectmanager en ik mijn skills voor
een afstudeerpraatje. Je krijgt voor het behalen van het
mentor aan de dagelijkse werkelijkheid kunt toetsen. Ik
Roelof, 36 jaar, IT-projectmanager, opleiding:
deze functie deels nog wil ontwikkelen. Voorafgaand
theoriegedeelte een certificaat met een stempel van een
maak dan ook gebruik van internet, om te zoeken wat
Elektrotechniek. Volgde diverse Microsoft en Citrix
aan zo’n cursus stel je dan ook, onder begeleiding van
officiële onderwijsinstelling, dat ook internationaal geldig
het ook alweer inhoudt en wat er over geschreven is.”
certificering-trajecten en cursussen Projectmatig
je mentor, leerdoelen op die je tijdens de opleiding gaat
is. Je kunt zo wel laten zien dat jij een slag hebt gemaakt
werken, Itil, Prince2, Leergang Projectmanagement,
verwezenlijken. Er is een praktisch en een theoretisch
die anderen niet hebben.”
Fotografie, Kanoën, Spaanse les en een Wijncursus.
gedeelte. Het theoretische gedeelte sluit je af met een examen. Het praktische gedeelte toets je in de praktijk en verwerk je in een portfolio en een afstudeerrapport.” “Bij mijn bedrijf werk je over het algemeen met een persoonlijk opleidingsplan waarin je je ontwikkelt. Ieder jaar spreek je samen met je manager af welke cursussen je kunt volgen om zo het plan te realiseren. Dit kan een carrière- of functiegerichte cursus zijn. Met mijn Leergang Projectmanagement merk ik dat bepaalde softskills minder ontwikkeld zijn. Deze kan ik in een persoonsgerichte cursus ontwikkelen.” “Persoonlijke groei vind ik heel belangrijk. Je merkt dat je vooruit gaat en het is ook toepasbaar op je werk. Je verbreedt je kennis en je skills. Wat dat betreft kijk
36
37
Hoofdstuk 4 Hoe verder?
Met deze LLL-index zouden we de jaarlijkse
wordt voorgeschreven, maar in wat hen zelf beweegt.
ontwikkeling van de LLL-activiteit in Nederland kunnen
Dat kan een carrièremotief zijn, maar ook de wens om
monitoren en bijvoorbeeld in samenhang brengen met
de computer en internet te leren gebruiken, de taal van
beleid en initiatieven die op dit vlak ontwikkeld worden.
het favoriete vakantieland te leren of om eerste hulp
Teleac/NOT en de Open Universiteit willen met deze
Gebruik en vervolg van dit Leerstijlonderzoek
passen binnen de waarden die mensen geven aan
te kunnen bieden bij een ongeval. Een tweede sleutel
publicatie én de intentie tot vervolgonderzoek ook
Dit onderzoek biedt een eerste brede verkenning
bijvoorbeeld hun doelen in het leven. Maar ook
ligt in het ontwikkelen van begrip voor de verschillende
andere organisaties op het gebied van educatie
van hoe volwassen Nederlanders leren en willen
hun leefstijl, hoe ze staan ten opzichte van werk en
leerstijlen van mensen. Dit onderzoek licht een tip
nadrukkelijk uitnodigen om aan te sluiten op dit
leren. Met dit onderzoek heeft initiatiefnemer Teleac/
presteren, de invulling van hun vrije tijd en hoe ze
van die sluier op. Het is daarmee een eerste actuele
onderzoek en de mogelijke vervolgstappen.
NOT vooral naar boven willen halen welke leerstijlen
omgaan met familie en relaties worden door het
verkenning van leerstijlen en leerwensen van volwassen
te onderscheiden zijn en voor welke inhoud, vorm
Mentality-model zichtbaar. Deze onderzoeksresultaten
Nederlanders, juist ook op het gebied van het non-
Zie voor contactgegevens het
en media volwassen Nederlanders een voorkeur
zijn voor Teleac/NOT, de Open Universiteit en andere
formele leren.
colofon op pagina 42.
hebben bij leren. Deze publicatie biedt een inzicht
partners van het nationaal initiatief Lang Leve Leren!
in de uitkomsten zonder hier maatschappelijke of
(waaronder Kennisnet en SURF) een instrument om nog
Het onderzoek vraagt om verdieping en een vervolg in
onderwijskundige waarde-oordelen aan te koppelen.
beter aan te sluiten bij de wensen en behoeften van
de tijd. Samen met de Open Universiteit heeft Teleac/
Het onderzoek helpt Teleac/NOT als educatieve
diverse doelgroepen.
NOT zich dan ook voorgenomen om in de tweede
omroep om een multimediaal educatief aanbod te
38
sleutel tot leren onder volwassenen ligt niet in wat hen
helft van 2008 een vervolgmeting te laten uitvoeren
verzorgen dat aansluit op actuele leerbehoeften in de
Vervolgonderzoek
door Motivaction met enerzijds verdiepingsvragen over
samenleving.
Dit onderzoek sluit ook aan op bredere maat-
leermotivatie en leervormen en anderzijds vragen die
schappelijke vraagstukken rondom leren. Vragen waar
de basis kunnen vormen voor het samenstellen van een
Leerstijlen en leefstijlen
vele organisaties uit het onderwijs, de overheid en de
‘Leven Lang Leren-index’ (LLL-index).
De samenwerking met Motivaction maakte het
media mee bezig zijn. Hoe ontwikkelen we Nederland
mogelijk om de resultaten van leerstijlonderzoek te
verder als kennissamenleving? Hoe stimuleren en
koppelen aan de acht Mentality-milieus (een model van
ondersteunen we een leven lang leren? Hoe verkleinen
leefstijlen) van Motivaction (www.motivaction.nl). Door
we taal- en ontwikkelingsachterstanden? Dit onderzoek
deze koppeling zien we hoe de leerstijlen in de acht
geeft geen rechtstreeks antwoord op die vragen, maar
Mentality-milieus zijn vertegenwoordigd en waarin de
het biedt wel een opstap om antwoorden te kunnen
Mentality-milieus zich onderscheiden. Zo ontstaat een
vinden. Een opstap op basis van de bestudering van
volledig beeld van hoe hun leerwensen en leerambities
het leergedrag en de leerbehoeften van de burgers op wie deze vragen betrekking hebben. Een belangrijke
39
Steekproef en weging bij het onderzoek Steekproef Uit het online panel heeft Motivaction een steekproef
in bepaalde mate gecorrigeerd worden voor non-
getrokken. Deze steekproef is achteraf gewogen
respons. Motivaction maakt hierbij gebruik van de
volgens de propensity wegingsmethode en is daarmee
zogenaamde propensity-scoretechniek (Rosenbaum &
representatief gemaakt voor de Nederlandse bevolking.
Rubin, 1983). Het basisprincipe van propensity score
In totaal hebben 991 respondenten de volledige
weighting is dat afwijkingen door zelfselectie kunnen
vragenlijst ingevuld. Het veldwerk vond plaats in de
worden gemodelleerd door de betreffende steekproef
eerste weken van december 2007. Voorafgaand aan het
te matchen met representatieve referentiegegevens.
veldwerk vond een pilot met 10 respondenten plaats.
Propensitytechnieken maken het mogelijk om te
Hierbij is de vragenlijst, met name het onderdeel van
corrigeren voor een groot aantal variabelen, die van
de leerstijlstellingen, getest op begrijpelijkheid.
verschillend meetniveau kunnen zijn. Cruciaal in dit proces is de beschikking over betrouwbare en valide
Weging
referentiegegevens.
Zowel bij traditioneel schriftelijk of telefonisch
40
onderzoek als bij online panelonderzoek worden
De basis hiervoor is Mentality™, het unieke waarden-
steekproeven niet samengesteld op basis van een
en leefstijlonderzoek van Motivaction. Mentality™
strikte aselecte trekking. Respondenten bepalen bij alle
beschikt over een zorgvuldig opgebouwde database
vormen van onderzoek of ze wel of niet deelnemen
met meer dan 22.000 respondenten. In de weging van
aan het onderzoek. Zo ontstaat non-respons. Een
de steekproef van het Leerstijlenonderzoek zijn vijf
groot voordeel van het hier gebruikte online
variabelen en hun onderlinge interacties betrokken:
panelonderzoek is dat van het online panel allerlei
leeftijd, geslacht, opleiding, Nielsen-regio en Mentality-
achtergrondkenmerken bekend zijn. Het is dus duidelijk
milieu. De minimum en maximum weegfactoren zijn
op welke manier de non-respondenten afwijken van
respectievelijk 0,49 en 2,61. Als eikbestand voor de
de mensen die wel deelnemen aan het onderzoek.
sociodemografische variabalen fungeert de MOA
Hierdoor kan bij online panelonderzoek
Gouden Standaard en Motivactions eigen onderzoek.
41
Colofon
Informatie Ga voor meer informatie over
Deze publicatie is uitgebracht in opdracht van
dit onderzoek naar de website
Teleac/NOT en samengesteld in samenwerking met
www.teleacnot.nl.
Open Universiteit Nederland en Motivaction.
Reacties Projectleider: Fons Visser, Teleac/NOT
Heeft u vragen of wilt u reageren op deze publicatie, dan kunt u
Redactieraad:
contact opnemen met:
Ben Janssen (Open Universiteit Nederland) Mirko Lukács (Teleac/NOT)
Mirko Lukács bij Teleac/NOT op
Rob Martens (Open Universiteit Nederland)
telefoonnummer 035-6293411 of
Fons Visser (Teleac/NOT)
via e-mail
[email protected].
Onderzoek: Motivaction Hedwig Boerboom, Corien van der Linden Productie & vormgeving: YoungWorks
Illustraties: Rik van Schagen, Zone 5300 Copyright Teleac/NOT. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van Teleac/NOT.
42
43
