Leerjaar 4, 8 jaar. Leerjaar 5, 9 Jaar

ARRANGEMENTKAART SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING / SOCIAAL GEDRAG SO- AFDELING

Standaarden Rafael Leeftijd

5

6

7

8

9

10

11

12

Gevorderd

25%

5

5

6

6

7

7

8

9

Voldoende

75%

3

3

4

4

5

5

6

6

Minimum

90%

1

2

2

2

2

2

3

3

Arrangementen Rafael

Leeftijd

Leerjaar 1 (de leerling wordt 5 jaar)

Leerjaar 2 6 jaar

Leerjaar 3, 7 jaar

Leerjaar 4, 8 jaar

Leerjaar 5, 9 Jaar

Leerjaar 6, 10 Jaar

Leerjaar 7, 11 Jaar

Leerjaar 8, 12 Jaar

4-5

6

7

8

9

10

11

12

Verdiept

25%

4-5

5-6

6-7

7

7-8

8

9

10

Basis

50%

2-3

3-4

4-5

4-5

5-6

5-6

6-7

6-8

Intensief

15%

1-2

2

2-3

2-3

3-4

3-4

3-5

3-5

Zeer Intensief

10%

0

0

0-1

0-1

0-2

0-2

0-2

0-2

SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING / SOCIAAL GEDRAG Leerjaar 1 (4 en 5 jaar) Standaarden Rafael Leeftijd

5

6

7

8

9

10

11

12

Gevorderd

25%

5

5

6

6

7

7

8

9

Voldoende

75%

3

3

4

4

5

5

6

6

Minimum

90%

1

2

2

2

2

2

3

3

Verdiept arrangement Basisarrangement + extra

LEERJAAR 1 Streefniveau

Aanbod

Aantal belangrijke doelen uit deze fase

Methodes en materialen

Aanpak/methodiek

Leertijd

Evaluatie

4

4 en 5

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt een bewuste keuze (komt niet steeds terug op besluit) Aardig doen Geeft een complimentje over het uiterlijk of een werkje

Methode Beste vrienden Vreedzame school voor speciaal onderwijs. Doos vol gevoelens

Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Daagt de leerling uit tot het maken van bewuste keuzes. Vermijdt abstract taalgebruik. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op overschatting. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen.

Deze vakoverstijgende doelen komen bij alle vakken en activiteiten aan bod. Tijdens spel, drama/rollenspel, muziek en bewegen op muziek wordt er extra aandacht besteed aan de doelen. Tijdens het buitenspelen passen de leerlingen de doelen toe in de praktijk. Methode Beste vrienden: in de lestijd komt sociaalemotionele ontwikkeling één keer in de week 30 min aan de orde. Per week wordt er aan een specifiek doel gewerkt.

Toetsen en observaties: Welke toets wordt ingezet? Welke score verwacht je minimaal van de leerling

Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap: blok 1: Jezelf presenteren Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld blok 2: Opkomen voor jezelf Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Omgaan met gevoelens Troost op eigen initiatief een verdrietige medeleerling Omgaan met ruzie Uit boosheid zonder anderen fysiek pijn te doen Geeft verbaal aan dat de ruzie voorbij is blok 3: Omgaan met gevoelens Troost op eigen initiatief een verdrietige medeleerling Aardig doen Geeft een complimentje over het uiterlijk of een werkje blok 4: Ervaringen delen Vertelt in de kring (aan het einde van de dag) wat hij/zij die dag op school heeft meegemaakt

Materialen/middelen Spelmaterialen Concreet materiaal Handpoppen (aap en tijger) Picto’s van de emoties blij, boos, verdrietig en bang Muziek

Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, zelfstandig spel en samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Participatieladder*

Afname SCOL in mei en oktober

LEERJAAR 1

Basisarrangement

2

2-3

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen genoemde mogelijkheden, zonder concreet voorbeeld Aardig doen Zegt sorry wanneer iemand er op wijst Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap: Blok 2 Opkomen voor jezelf Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Zegt het tegen een medeleerling als die iets doet wat niet leuk is Omgaan met gevoelens Uit gevoelens van angst en van verdriet en vraagt om te troosten Omgaan met ruzie Beheerst zich als hij/zij boos is wanneer dit van hem gevraagd wordt Aardig doen Zegt sorry wanneer iemand er op wijst Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Blok 3 Omgaan met gevoelens Uit gevoelens van angst en van verdriet en vraagt om te troosten Blok 4: Ervaringen delen Noemt een naam om de aandacht van de ander op iets te vestigen

Methode Beste vrienden Vreedzame school voor speciaal onderwijs. Doos vol gevoelens Materialen/middelen Spelmaterialen Concreet materiaal Handpoppen (aap en tijger) Picto’s van de emoties blij, boos, verdrietig en bang Muziek

Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Daagt de leerling uit tot het maken van keuzes. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel en eigen spel naast een andere leerling) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Participatieladder*


Toetsen en observaties: Welke toets wordt ingezet? Welke score verwacht je minimaal van de leerling Afname SCOL in mei en oktober

LEERJAAR 1 1

1 (en 2)

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt met geluid en/of gebaar duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen twee concreet aangeboden voorwerpen Aardig doen Deelt iets met een ander als hem dit gevraagd wordt Troost een ander wanneer die verdrietig is met een aai of kus

Intensief arrangement Basisarrangement + extra aanbod

Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 ? Blok 2 Opkomen voor jezelf Laat niet zomaar een voorwerp van zich afpakken Omgaan met gevoelens 2 Reageert zichtbaar op een prettige of onprettige ervaring Blok 3 Reageert zichtbaar op een prettige of onprettige ervaring Blok 4 Ervaringen delen Trekt met geluid, gebaar of mimiek actief aandacht als hij iets wil zeggen Aardig doen



Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. Daagt de leerling uit tot het maken van keuzes tussen twee concreet aangeboden voorwerpen. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringspelletjes Spel (begeleid spel en sensopathisch spel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Participatieladder*

Deze vakoverstijgende doelen komen bij alle vakken en activiteiten aan bod. Tijdens spel, drama/rollenspel, muziek en bewegen op muziek wordt er extra aandacht besteed aan de doelen. Tijdens het buitenspelen passen de leerlingen de doelen toe in de praktijk. Methode Beste vrienden: in de lestijd komt sociaalemotionele ontwikkeling één keer in de week 30 min aan de orde. Per week wordt er aan een specifiek doel gewerkt. Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.


LEERJAAR 1

Zeer intensief arrangement

<1

0

Plancius leerlijnen Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Geeft een consequente reactie op iets dat hij wel/niet wil (bepaald speelgoed altijd wegduwen) Wijst naar een object (op afstand) dat hij wil hebben Omgaan met gevoelens Laat zich kalmeren door een vertrouwd voorwerp die een ander aanreikt (knuffel, lapje) aardig doen ? Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Herkent zichzelf in de spiegel (voelt aan zijn pet als hij in de spiegel ziet dat hij hem op heeft) Blok 2 Opkomen voor jezelf Geeft een consequente reactie op iets dat hij wel/niet wil (bepaald speelgoed altijd wegduwen) Omgaan met gevoelens Drukt verschillende basale emoties uit (blijdschap, verdriet, boosheid, angst) Laat zich kalmeren door een vertrouwd voorwerp die een ander aanreikt (knuffel, lapje) Omgaan met ruzie ? Blok 3 Omgaan met gevoelens Drukt verschillende basale emoties uit (blijdschap, verdriet, boosheid, angst) Laat zich kalmeren door een vertrouwd voorwerp die een ander aanreikt (knuffel, lapje) Aardig doen ? Blok 4 Ervaringen delen ?


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. Spreekt in korte eenvoudige zinnen, en maakt contact van korte afstand. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen en/of foto’s. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringspelletjes Spel (begeleid spel en sensopathisch spel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Participatieladder*

Deze vakoverstijgende doelen komen bij alle vakken en activiteiten aan bod. Tijdens spel, drama/rollenspel, muziek en bewegen op muziek wordt er extra aandacht besteed aan de doelen. Tijdens het buitenspelen passen de leerlingen de doelen toe in de praktijk. In de lestijd komt sociaalemotionele ontwikkeling op een speelse wijze één keer in de week 30 min aan de orde. Per week wordt er aan een specifiek doel gewerkt. Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.


SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING / SOCIAAL GEDRAG Leerjaar 2 (6 jaar) Standaarden Rafael Leeftijd

5

6

7

8

9

10

11

12

Gevorderd

25%

5

5

6

6

7

7

8

9

Voldoende

75%

3

3

4

4

5

5

6

6

Minimum

90%

1

2

2

2

2

2

3

3



Aanbod



Aanpak/methodiek

Leertijd

Evaluatie

5

(5 en ) 6

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Vertelt dat hij/zij een andere keuze wil maken dan een ander Aardig doen Deelt uit zichzelf iets met een ander Ervaringen delen Vertelt over iets dat hij/zij heeft beleefd en hoe hij/zij zich daarbij voelde


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Daagt de leerling uit tot het maken van keuzes. Vermijdt abstract taalgebruik. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op overschatting. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen.

Deze vakoverstijgende doelen komen bij alle vakken en activiteiten aan bod. Tijdens spel, drama/rollenspel, muziek en bewegen op muziek wordt er extra aandacht besteed aan de doelen. Tijdens het buitenspelen passen de leerlingen de doelen toe in de praktijk. Methode Beste vrienden: in de lestijd komt sociaal-emotionele ontwikkeling één keer in de week 30 min aan de orde. Per week wordt er aan een specifiek doel gewerkt.


Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Doet een voorstel aan een medeleerling voor een gezamenlijke activiteit Stelt zichzelf voor in een bekende omgeving Een keuze maken Vertelt dat hij/zij een andere keuze wil maken dan een ander Blok 2 Opkomen voor jezelf Zegt het als hij/zij wordt overgeslagen of als iets dat beloofd is vergeten wordt Omgaan met gevoelens Verplaatst zich in de gevoelens van een ander Omgaan met ruzie Biedt excuses aan (met oogcontact) en past het gedrag daarna aan Vertelt waarom hij/zij boos is op een ander Benoemt manieren om rustig te blijven als hij boos is ander Blok 3 Omgaan met gevoelens Verplaatst zich in de gevoelens van een ander Blok 4 Ervaringen delen Vertelt over iets dat hij/zij heeft beleefd en hoe hij/zij zich daarbij voelde Aardig doen Deelt uit zichzelf iets met een ander


Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, zelfstandig spel en samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Participatieladder*


LEERJAAR 2

Basisarrangement

3

3-4

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze. Maakt een (vrije) keuze zonder genoemde keuzemogelijkheden Aardig doen Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Zegt sorry wanneer dit gepast is Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 ? Blok 2 Opkomen voor jezelf Zegt het tegen een medeleerling als die iets doet wat niet leuk is Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Omgaan met gevoelens Uit gevoelens van angst en van verdriet en vraagt om te troosten Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Omgaan met ruzie Beheerst zich als hij/zij boos is wanneer dit van hem gevraagd wordt Benoemt waarom hij/zij een ander geen pijn mag doen Blok 3 Omgaan met gevoelens Uit gevoelens van angst en van verdriet en vraagt om te troosten Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Aardig doen. Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Zegt sorry wanneer dit gepast is Blok 4 Ervaringen delen Vertelt in de kring over iets dat hij/zij zojuist op school heeft meegemaakt



Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Daagt de leerling uit tot het maken van keuzes. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, eigen spel naast een andere leerling en begin samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Participatieladder*

Deze vakoverstijgende doelen komen bij alle vakken en activiteiten aan bod. Tijdens spel, drama/rollenspel, muziek en bewegen op muziek wordt er extra aandacht besteed aan de doelen. Tijdens het buitenspelen passen de leerlingen de doelen toe in de praktijk. Methode Beste vrienden: in de lestijd komt sociaal-emotionele ontwikkeling één keer in de week 30 min aan de orde. Per week wordt er aan een specifiek doel gewerkt.


LEERJAAR 2


2

2

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen drie concreet aangeboden voorwerpen of pictogrammen Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 ? Blok 2 Opkomen voor jezelf Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Omgaan met gevoelens Uit passief en/of actief de gevoelens en wijst naar de aanleiding Aardig doen Deelt iets met een ander als dit gevraagd wordt Blok 3 Omgaan met gevoelens Uit passief en/of actief de gevoelens en wijst naar de aanleiding Blok 4 Ervaringen delen Wijst naar of benoemt een voorwerp dat hij/zij een ander wil laten zien


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. Daagt de leerling uit tot het maken van keuzes tussen twee concreet aangeboden voorwerpen. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringspelletjes Spel (begeleid spel, sensopathisch spel en eigen spel naast een andere leerling) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Participatieladder*

Deze vakoverstijgende doelen komen bij alle vakken en activiteiten aan bod. Tijdens spel, drama/rollenspel, muziek en bewegen op muziek wordt er extra aandacht besteed aan de doelen. Tijdens het buitenspelen passen de leerlingen de doelen toe in de praktijk. Methode Beste vrienden: In de lestijd komt sociaal-emotionele ontwikkeling één keer in de week 30 min aan de orde. Per week wordt er aan een specifiek doel gewerkt. Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.


LEERJAAR 2


<2

0

Plancius leerlijnen Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Noemt zijn eigen naam of wijst op zichzelf om aan te geven dat hij iets wil of dat iets van hem is Maakt een keuze tussen twee lekkere dingen (pindakaas of jam) Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Gebruikt de woorden ‘ik’ en ‘jij’ (nog niet consequent) Blok 2 Opkomen voor jezelf Noemt zijn eigen naam of wijst op zichzelf om aan te geven dat hij iets wil of dat iets van hem is Omgaan met gevoelens ? Omgaan met ruzie ? Blok 3 Omgaan met gevoelens ? Aardig doen ? Blok 4 Ervaringen delen Laat een gevoel van trots zien als hem iets lukt (klapt in zijn handen, wijst, lacht)


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. Spreekt in korte eenvoudige zinnen, en maakt contact van korte afstand. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen en/of foto’s. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden: Kringspelletjes Spel (begeleid spel en sensopathisch spel ) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Participatieladder*

Deze vakoverstijgende doelen komen bij alle vakken en activiteiten aan bod. Tijdens spel, drama/rollenspel, muziek en bewegen op muziek wordt er extra aandacht besteed aan de doelen. Tijdens het buitenspelen passen de leerlingen de doelen toe in de praktijk. In de lestijd komt sociaal-emotionele ontwikkeling op een speelse wijze één keer in de week 30 min aan de orde. Per week wordt er aan een specifiek doel gewerkt. Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.



5

6

7

8

9

10

11

12

Gevorderd

25%

5

5

6

6

7

7

8

9

Voldoende

75%

3

3

4

4

5

5

6

6

Minimum

90%

1

2

2

2

2

2

3

3


Aanbod



Aanpak/methodiek

Leertijd

Evaluatie

LEERJAAR 3

erdiept arrangement Basisarrangement + extra

6

6 en 7

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Houdt bij samen kiezen rekening met de voorkeur van een ander Omgaan met ruzie Vertelt waarom een ander boos op hem is bij het vertonen van ongewenst gedrag Vertoont spijt en maakt het goed met een ander Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Oppert een idee aan medeleerlingen Benoemt dingen waarvan hij/zij vindt dat hij/zij ze goed kan Neemt beleefd afscheid van anderen door te groeten en/of een hand te geven Blok 2 Opkomen voor jezelf Zegt tegen de ander als diegene onaardig doet Omgaan met gevoelens Geeft adequaat aan dat hij/zij zich wel of niet prettig voelt Gaat adequaat om met gevoelens van verlegenheid en onzekerheid Vertelt wat liegen en eerlijk zijn is Omgaan met ruzie Vertelt waarom een ander boos op hem is bij het vertonen van ongewenst gedrag Vertoont spijt en maakt het goed met een ander Blok 3 Omgaan met gevoelens Geeft adequaat aan dat hij/zij zich wel of niet prettig voelt Gaat adequaat om met gevoelens van verlegenheid en onzekerheid Vertelt wat liegen en eerlijk zijn is Aardig doen ? Blok 4 Ervaringen delen Legt zijn/haar gevoel richting een ander uit Vertelt over een buitenschoolse ervaring


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt. Geeft de leerling bevestiging in wat hij kan. Vermijdt abstract taalgebruik. Is alert op overschatting. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, zelfstandig spel en samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Participatieladder*



LEERJAAR 3

Basisarrangement

4

4-5

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt een bewuste keuze (komt niet steeds terug op besluit) Aardig doen Geeft een complimentje over het uiterlijk of een werkje Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld Blok 2 Opkomen voor jezelf Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Omgaan met ruzie Uit boosheid zonder anderen fysiek pijn te doen Geeft verbaal aan dat de ruzie voorbij is Blok 3 Omgaan met gevoelens Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Blok 4 Ervaringen delen Vertelt in de kring (aan het einde van de dag) wat hij/zij die dag op school heeft meegemaakt


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Daagt de leerling uit tot het maken van bewuste keuzes. Vermijdt abstract taalgebruik. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op overschatting. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, zelfstandig spel en samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Participatieladder*



LEERJAAR 3


2

2-3

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen genoemde mogelijkheden, zonder concreet voorbeeld Aardig doen Zegt sorry wanneer iemand er op wijst Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld Blok 2 Opkomen voor jezelf Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Zegt het tegen een medeleerling als die iets doet wat niet leuk is Omgaan met ruzie Beheerst zich als hij/zij boos is wanneer dit van hem gevraagd wordt Blok 3 Omgaan met gevoelens Uit gevoelens van angst Uit gevoelens van verdriet en vraagt om te troosten Blok 4 Ervaringen delen


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. Daagt de leerling uit tot het maken van keuzes. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel en eigen spel naast een andere leerling) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Participatieladder*



LEERJAAR 3 <2

0-1

Plancius leerlijnen t/m de niveaus die hieronder beschreven staan


Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt met geluid en/of gebaar duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen twee concreet aangeboden voorwerpen Aardig doen ?

Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren ? Blok 2 Opkomen voor jezelf Laat niet zomaar een voorwerp van zich afpakken Omgaan met ruzie ? Blok 3 Omgaan met gevoelens Reageert zichtbaar op een prettige of onprettige ervaring Blok 4 Ervaringen delen Trekt met geluid, gebaar of mimiek actief aandacht als hij iets wil zeggen


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. Daagt de leerling uit tot het maken van keuzes tussen twee concreet aangeboden voorwerpen. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringspelletjes Spel (begeleid spel en sensopathisch spel ) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Participatieladder*




5

6

7

8

9

10

11

12

Gevorderd

25%

5

5

6

6

7

7

8

9

Voldoende

75%

3

3

4

4

5

5

6

6

Minimum

90%

1

2

2

2

2

2

3

3


Aanbod



Aanpak/methodiek

Leertijd

Evaluatie

LEERJAAR 4


6

7

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Houdt bij samen kiezen rekening met de voorkeur van een ander Aardig doen Zegt sorry wanneer iemand er op wijst Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Oppert een idee aan medeleerlingen Benoemt dingen waarvan hij/zij vindt dat hij/zij ze goed kan Neemt beleefd afscheid van anderen door te groeten en/of een hand te geven Blok 2 Opkomen voor jezelf Zegt tegen de ander als diegene onaardig doet Omgaan met ruzie Vertelt waarom een ander boos op hem is bij het vertonen van ongewenst gedrag Vertoont spijt en maakt het goed met een ander Blok 3 Omgaan met gevoelens Geeft adequaat aan dat hij/zij zich wel of niet prettig voelt Gaat adequaat om met gevoelens van verlegenheid en onzekerheid Vertelt wat liegen en eerlijk zijn is Blok 4 Ervaringen delen Legt zijn/haar gevoel richting een ander uit Vertelt over een buitenschoolse ervaring


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt. Geeft de leerling bevestiging in wat hij kan. Vermijdt abstract taalgebruik. Is alert op overschatting. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, zelfstandig spel en samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Coöperatief spel Participatieladder*



LEERJAAR 4

Basisarrangement

4

4-5

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt een bewuste keuze (komt niet steeds terug op besluit) Aardig doen Geeft een complimentje over het uiterlijk of een werkje Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld Blok 2 Opkomen voor jezelf Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Omgaan met ruzie Uit boosheid zonder anderen fysiek pijn te doen Geeft verbaal aan dat de ruzie voorbij is Blok 3 Omgaan met gevoelens Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Blok 4 Ervaringen delen Vertelt in de kring (aan het einde van de dag) wat hij/zij die dag op school heeft meegemaakt


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Daagt de leerling uit tot het maken van bewuste keuzes. Vermijdt abstract taalgebruik. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op overschatting. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, zelfstandig spel en samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Coöperatief spel Participatieladder*



LEERJAAR 4


2

2-3

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen genoemde mogelijkheden, zonder concreet voorbeeld Aardig doen Zegt sorry wanneer iemand er op wijst Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren ? Blok 2 Opkomen voor jezelf Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Zegt het tegen een medeleerling als die iets doet wat niet leuk is Omgaan met ruzie Beheerst zich als hij/zij boos is wanneer dit van hem gevraagd wordt Blok 3 Omgaan met gevoelens Uit gevoelens van angst Uit gevoelens van verdriet en vraagt om te troosten Blok 4 Ervaringen delen ?


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. Daagt de leerling uit tot het maken van keuzes. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel en eigen spel naast een andere leerling) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Coöperatief spel Participatieladder*



LEERJAAR 4 <2

0-1

Plancius leerlijnen t/m de doelen die hieronder beschreven staan


Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt met geluid en/of gebaar duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen twee concreet aangeboden voorwerpen Aardig doen ? Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren ? Blok 2 Opkomen voor jezelf Laat niet zomaar een voorwerp van zich afpakken Omgaan met ruzie ? Blok 3 Omgaan met gevoelens Reageert zichtbaar op een prettige of onprettige ervaring Blok 4 Ervaringen delen Trekt met geluid, gebaar of mimiek actief aandacht als hij iets wil zeggen


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. Daagt de leerling uit tot het maken van keuzes tussen twee concreet aangeboden voorwerpen. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringspelletjes Spel (begeleid spel en sensopathisch spel ) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Coöperatief spel Participatieladder*




5

6

7

8

9

10

11

12

Gevorderd

25%

5

5

6

6

7

7

8

9

Voldoende

75%

3

3

4

4

5

5

6

6

Minimum

90%

1

2

2

2

2

2

3

3


Aanbod



Aanpak/methodiek

Leertijd

Evaluatie

LEERJAAR 5


7

7 en 8

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Legt een bekende zijn/haar keuze uit Aardig doen Komt voor een ander op Betrekt een leerling die alleen is Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Benoemt een goede eigenschap van zichzelf Benoemt een goede eigenschap van een ander Blok 2 Opkomen voor jezelf Vertelt de reden als hij/zij een voorstel van een medeleerling afslaat Omgaan met ruzie Verzint een oplossing bij ruzie Blok 3 Omgaan met gevoelens Toont verschil in omgang met familie, vrienden, kennissen, collega’s en vreemden Blok 4 Ervaringen delen Vraagt een ander naar een (buiten)schoolse ervaring

Methode Beste vrienden Vreedzame school voor speciaal onderwijs. Doos vol gevoelens Materialen/middelen Spelmaterialen Concreet materiaal Emotie pollepels Picto’s van de emoties blij, boos, verdrietig en bang Muziek

Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt. Geeft de leerling bevestiging in wat hij kan en daagt kind uit in het bedenken van oplossingen. Vermijdt abstract taalgebruik. Is alert op overschatting. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, zelfstandig spel en samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Coöperatief spel Participatieladder*



LEERJAAR 5

Basisarrangement

5

5-6

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt een bewuste keuze (komt niet steeds terug op besluit) Aardig doen Deelt uit zichzelf iets met een ander Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld Doet een voorstel aan een medeleerling voor een gezamenlijke activiteit Blok 2 Opkomen voor jezelf Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Zegt het als hij/zij wordt overgeslagen of als iets dat beloofd is vergeten wordt Omgaan met ruzie Uit boosheid zonder anderen fysiek pijn te doen Blok 3 Omgaan met gevoelens Blok 4 Ervaringen delen Vertelt over iets dat hij/zij heeft beleefd en hoe hij/zij zich daarbij voelde


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Daagt de leerling uit tot het maken van keuzes. Stimuleert de leerling om iets te delen met de ander. Vermijdt abstract taalgebruik. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op overschatting. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, zelfstandig spel en samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Coöperatief spel Participatieladder*



LEERJAAR 5


2

3-4

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt een (vrije) keuze zonder genoemde keuzemogelijkheden Aardig doen Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Zegt sorry wanneer dit gepast is

Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren ? Blok 2 Opkomen voor jezelf Zegt het tegen een medeleerling als die iets doet wat niet leuk is Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Omgaan met ruzie Beheerst zich als hij/zij boos is wanneer dit van hem gevraagd wordt Benoemt waarom hij/zij een ander geen pijn mag doen Blok 3 Omgaan met gevoelens Uit gevoelens van angst en van verdriet en vraagt om te troosten Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Blok 4 Ervaringen delen Vertelt in de kring over iets dat hij/zij zojuist op school heeft meegemaakt


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. Daagt de leerling uit tot het maken van keuzes. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, eigen spel naast een andere leerling en begin samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Coöperatief spel Participatieladder*

Deze vakoverstijgende doelen komen bij alle vakken en activiteiten aan bod. Tijdens spel, drama/rollenspel, muziek en bewegen op muziek wordt er extra aandacht besteed aan de doelen. Tijdens het buitenspelen passen de leerlingen de doelen toe in de praktijk. Methode Beste vrienden: In de lestijd komt sociaalemotionele ontwikkeling één keer in de week 30 min aan de orde. Per week wordt er aan een specifiek doel gewerkt. Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.


LEERJAAR 5


<2

0-2

Plancius leerlijnen t/m de doelen die hieronder beschreven staan: Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen twee of drie concreet aangeboden voorwerpen of pictogrammen Aardig doen Deelt iets met een ander als dit gevraagd wordt Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren ? Blok 2 Opkomen voor jezelf Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Omgaan met ruzie ? Blok 3 Omgaan met gevoelens Uit passief en/of actief de gevoelens en wijst naar de aanleiding Blok 4 Ervaringen delen Wijst naar of benoemt een voorwerp dat hij/zij een ander wil laten zien


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. Daagt de leerling uit tot het maken van keuzes tussen twee concreet aangeboden voorwerpen. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringspelletjes Spel (begeleid spel, sensopathisch spel en eigen spel naast een andere leerling) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Coöperatief spel Participatieladder*




5

6

7

8

9

10

11

12

Gevorderd

25%

5

5

6

6

7

7

8

9

Voldoende

75%

3

3

4

4

5

5

6

6

Minimum

90%

1

2

2

2

2

2

3

3



Aanbod



Aanpak/methodiek

Leertijd

Evaluatie

7

8

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Legt een bekende zijn/haar keuze uit Aardig doen Komt voor een ander op Betrekt een leerling die alleen is


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt. Geeft de leerling bevestiging in wat hij kan en daagt kind uit in het bedenken van oplossingen. Vermijdt abstract taalgebruik. Is alert op overschatting. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen.



Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Benoemt een goede eigenschap van zichzelf Benoemt een goede eigenschap van een ander Blok 2 Opkomen voor jezelf Vertelt de reden als hij/zij een voorstel van een medeleerling afslaat Omgaan met ruzie Verzint een oplossing bij ruzie Blok 3 Omgaan met gevoelens Toont verschil in omgang met familie, vrienden, kennissen, collega’s en vreemden Blok 4 Ervaringen delen Vraagt een ander naar een (buiten)schoolse ervaring

Materialen/middelen Spelmaterialen Concreet materiaal Emotie pollepels Picto’s van de emoties blij, boos, verdrietig en bang Muziek

Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, zelfstandig spel en samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Coöperatief spel Participatieladder*


LEERJAAR 6

Basisarrangement

5

5-6

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt een bewuste keuze (komt niet steeds terug op besluit) Aardig doen Deelt uit zichzelf iets met een ander Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld Doet een voorstel aan een medeleerling voor een gezamenlijke activiteit Blok 2 Opkomen voor jezelf Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Zegt het als hij/zij wordt overgeslagen of als iets dat beloofd is vergeten wordt Omgaan met ruzie Uit boosheid zonder anderen fysiek pijn te doen Blok 3 Omgaan met gevoelens Blok 4 Ervaringen delen Vertelt over iets dat hij/zij heeft beleefd en hoe hij/zij zich daarbij voelde

Methode Beste vrienden Vreedzame school voor speciaal onderwijs. Doos vol gevoelens Materialen/middelen Spelmaterialen Concreet materiaal Emotie pollepels Picto’s van de emoties blij, boos, verdrietig en bang Muziek

Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Daagt de leerling uit tot het maken van keuzes. Stimuleert de leerling om iets te delen met de ander. Vermijdt abstract taalgebruik. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto’s/afbeeldingen. Is alert op overschatting. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, zelfstandig spel en samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Coöperatief spel Participatieladder*



LEERJAAR 6


2

3-4

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt een (vrije) keuze zonder genoemde keuzemogelijkheden Aardig doen Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Zegt sorry wanneer dit gepast is Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren ? Blok 2 Opkomen voor jezelf Zegt het tegen een medeleerling als die iets doet wat niet leuk is Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Omgaan met ruzie Beheerst zich als hij/zij boos is wanneer dit van hem gevraagd wordt Benoemt waarom hij/zij een ander geen pijn mag doen Blok 3 Omgaan met gevoelens Uit gevoelens van angst en van verdriet en vraagt om te troosten Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Blok 4 Ervaringen delen Vertelt in de kring over iets dat hij/zij zojuist op school heeft meegemaakt





LEERJAAR 6 <2

0-2

Plancius leerlijnen t/m de doelen die hieronder beschreven staan Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen twee of drie concreet aangeboden voorwerpen of pictogrammen Aardig doen Deelt iets met een ander als dit gevraagd wordt


Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Blok 2 Opkomen voor jezelf Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Omgaan met ruzie Blok 3 Omgaan met gevoelens Uit passief en/of actief de gevoelens en wijst naar de aanleiding Blok 4 Ervaringen delen Wijst naar of benoemt een voorwerp dat hij/zij een ander wil laten zien






5

6

7

8

9

10

11

12

Gevorderd

25%

5

5

6

6

7

7

8

9

Voldoende

75%

3

3

4

4

5

5

6

6

Minimum

90%

1

2

2

2

2

2

3

3


Aanbod



Aanpak/methodiek

Leertijd

Evaluatie

LEERJAAR 7


8

9

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Houdt bij het kiezen rekening met de voorkeuren van een ander Aardig doen Houdt rekening met de voorkeur van een ander Geeft een complimentje over een handeling of gedrag Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Durft zichzelf te laten zien in een onbekende situatie Blok 2 Opkomen voor jezelf Komt voor zichzelf op wanneer hij/zij onjuist behandeld wordt Omgaan met ruzie Benoemt de oorzaak en het gevolg van eigen gedrag Benoemt verschillende oorzaken en oplossingen bij ruzie Blok 3 Omgaan met gevoelens Gaat adequaat om met gevoelens van verliefdheid Gaat adequaat om met gevoelens van nervositeit en onrust Blok 4 Ervaringen delen Stelt een wedervraag om ervaringen te delen Vertelt wat hij/zij die week op school heeft gedaan


Materialen/middelen Spelmaterialen Concreet materiaal Picto’s van de emoties blij, boos, verdrietig en bang Muziek

Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt en een ander (inlevingsvermogen) Schenkt aandacht aan oorzaakgevolg. Is alert op overschatting. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, zelfstandig spel en samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Coöperatief spel Participatieladder*



LEERJAAR 7

Basisarrangement

6

6-7

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Houdt bij samen kiezen rekening met de voorkeur van een ander Aardig doen Deelt uit zichzelf iets met een ander


Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Oppert een idee aan medeleerlingen Benoemt dingen waarvan hij/zij vindt dat hij/zij ze goed kan Neemt beleefd afscheid van anderen door te groeten en/of een hand te geven Blok 2 Opkomen voor jezelf Zegt het als hij/zij wordt overgeslagen of als iets dat beloofd is vergeten wordt Zegt tegen de ander als diegene onaardig doet Omgaan met ruzie Vertelt waarom hij/zij boos is op een ander Vertelt waarom een ander boos op hem is bij het vertonen van ongewenst gedrag Vertoont spijt en maakt het goed met een ander Blok 3 Omgaan met gevoelens Verplaatst zich in de gevoelens van een ander Geeft adequaat aan dat hij/zij zich wel of niet prettig voelt Blok 4 Ervaringen delen Vertelt over iets dat hij/zij heeft beleefd en hoe hij/zij zich daarbij voelde


Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt en daagt kind uit in het bedenken van oplossingen. Geeft de leerling bevestiging in wat hij kan. Vermijdt abstract taalgebruik. Is alert op overschatting. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, zelfstandig spel en samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Coöperatief spel Participatieladder*



LEERJAAR 7


3

3-5

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt een bewuste keuze (komt niet steeds terug op besluit) Aardig doen zegt sorry wanneer iemand er op wijst bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Geeft een complimentje over het uiterlijk of een werkje Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld Blok 2 Opkomen voor jezelf zegt ‘nee’ tegen een zeer onredelijk verzoek, ook na aandringen Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Omgaan met ruzie Uit boosheid zonder anderen fysiek pijn te doen Geeft verbaal aan dat de ruzie voorbij is Blok 3 Omgaan met gevoelens Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Blok 4 Ervaringen delen Vertelt in de kring (aan het einde van de dag) wat hij/zij die dag op school heeft meegemaakt






LEERJAAR 7 <2

0-2

Plancius leerlijnen t/m de doelen die hieronder beschreven staan Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen twee of drie concreet aangeboden voorwerpen of pictogrammen Aardig doen Deelt iets met een ander als dit gevraagd wordt


Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Blok 2 Opkomen voor jezelf Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Omgaan met ruzie Blok 3 Omgaan met gevoelens Uit passief en/of actief de gevoelens en wijst naar de aanleiding Blok 4 Ervaringen delen Wijst naar of benoemt een voorwerp dat hij/zij een ander wil laten zien







5

6

7

8

9

10

11

12

Gevorderd

25%

5

5

6

6

7

7

8

9

Voldoende

75%

3

3

4

4

5

5

6

6

Minimum

90%

1

2

2

2

2

2

3

3



Aanbod



Aanpak/methodiek

Leertijd

Evaluatie

8

10

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Vertelt waarom hij/zij eerlijk moet zijn Aardig doen Helpt uit zichzelf iemand die iets minder leuks moet doen





Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Vertelt in een gesprek met leerkracht of baas aan welke werkzaamheden hij graag wil doen Vertelt in het gesprek met een (nieuwe) baas wat hij/zij goed kan en wat hij moeilijk vindt Blok 2 Opkomen voor jezelf ? Omgaan met ruzie Vertelt bij navraag welk aandeel hij heeft gehad bij onenigheid Sluit een compromis Blok 3 Omgaan met gevoelens ? Blok 4 Ervaringen delen Maakt onderscheid tussen wat hij/zij aan bekenden en onbekenden vertelt

Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt en een ander (inlevingsvermogen) Het dragen van verantwoordelijkheid wordt gestimuleerd. Schenkt aandacht aan oorzaakgevolg. Is alert op overschatting. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, zelfstandig spel en samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Coöperatief spel Participatieladder*


LEERJAAR 8

Basisarrangement

6

6-8

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Legt een bekende zijn/haar keuze uit Aardig doen Deelt uit zichzelf iets met een ander Komt voor een ander op Betrekt een leerling die alleen is Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Oppert een idee aan medeleerlingen Benoemt een goede eigenschap van zichzelf Benoemt een goede eigenschap van een ander Blok 2 Opkomen voor jezelf Zegt het als hij/zij wordt overgeslagen of als iets dat beloofd is vergeten wordt Zegt tegen de ander als diegene onaardig doet Omgaan met ruzie Benoemt manieren om rustig te blijven als hij boos is Vertoont spijt en maakt het goed met een ander Verzint een oplossing bij ruzie Blok 3 Omgaan met gevoelens Geeft adequaat aan dat hij/zij zich wel of niet prettig voelt Toont verschil in omgang met familie, vrienden, kennissen, collega’s en vreemden Blok 4 Ervaringen delen Vertelt over een buitenschoolse ervaring Vraagt een ander naar een (buiten)schoolse ervaring



Leerkracht geeft les volgens het ADI-model. Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt en een ander(inlevingsvermogen). Geeft de leerling bevestiging in wat hij kan. Vermijdt abstract taalgebruik. Is alert op overschatting. Is alert op de doelen die voor de leerling gesteld zijn en geeft hier gericht feedback op. Werkt met positieve bekrachtiging door gewenst gedrag bewust te belonen. Aanbevelingen voor oefening (naast de methode Beste vrienden): Kringgesprekken Spel (begeleid spel, zelfstandig spel en samenspel) Drama/rollenspel Muziek Bewegen op muziek Coöperatief spel Participatieladder*



LEERJAAR 8


3

3-5

Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt een bewuste keuze (komt niet steeds terug op besluit) Aardig doen zegt sorry wanneer iemand er op wijst bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Geeft een complimentje over het uiterlijk of een werkje Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld Blok 2 Opkomen voor jezelf zegt ‘nee’ tegen een zeer onredelijk verzoek, ook na aandringen Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Omgaan met ruzie Uit boosheid zonder anderen fysiek pijn te doen Geeft verbaal aan dat de ruzie voorbij is Blok 3 Omgaan met gevoelens Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Blok 4 Ervaringen delen Vertelt in de kring (aan het einde van de dag) wat hij/zij die dag op school heeft meegemaakt






LEERJAAR 8 <2

0-2

Plancius leerlijnen t/m de doelen die hieronder beschreven staan:


Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze maken Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen twee of drie concreet aangeboden voorwerpen of pictogrammen Aardig doen Deelt iets met een ander als dit gevraagd wordt



Doelen die gekoppeld zijn aan burgerschap Blok 1 Jezelf presenteren Blok 2 Opkomen voor jezelf Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Omgaan met ruzie ? Blok 3 Omgaan met gevoelens Uit passief en/of actief de gevoelens en wijst naar de aanleiding Blok 4 Ervaringen delen Wijst naar of benoemt een voorwerp dat hij/zij een ander wil laten zien

*Participatieladder: De mate van verantwoordelijkheid die een leerling aankan waardoor zijn eigenwaarde groeit.




Bijlage 1: Onderstaande criteria worden gebruikt om te behalen of een doel uit de leerlijn als behaald (+) mag worden gescoord in het LVS: De leerling laat dit gedrag nooit zien

  

De leerling laat het doel niet zien bij bekende personen. De leerling laat het doel in geen enkele situatie zien. De leerling laat het doel vergeleken bij leeftijdsgenoten / groepsgenoten in het ZML niet zien.

Voor het vinken van de doelen op de leerlijn geldt: Als de leerling aan deze beschrijving voldoet is het doel in de leerlijnen niet behaald. De leerling laat dit gedrag zelden / nauwellijks zien

   

De leerling is voor het vertonen van het doel afhankelijk van de vaste leerkracht/assistent (maximaal drie relatiepersonen) De leerling is voor het beheersen van het doel afhankelijk van de volgende omgevingsomstandigheden: een bekende, rustige, gestructureerde omgeving en vast dagprogramma. De leerling is voor het beheersen van het doel afhankelijk van individueel gericht activerend gedrag van de leerkracht (de leerling reageert niet of nauwelijks op groepsinstructie) De leerling laat het doel veel minder zien dan leeftijdsgenoten / groepsgenoten in het ZML.

Voor het vinken van de doelen op de leerlijn geldt: Als de leerling aan deze beschrijving voldoet is het doel in de leerlijnen niet behaald. De leerling laat dit gedrag soms / af en toe zien

 

 

De leerling is voor het vertonen van het doel afhankelijk van bekende personen (de leerling heeft meer dan drie relatiepersonen) De leerling is voor het beheersen van het doel minder afhankelijk van de omgevingsomstandigheden; de leerling blijft afhankelijk van een gestructureerde omgeving, maar is minder afhankelijk van het vaste dagritme (het gedrag komt voor in situaties die hiertoe duidelijk uitnodigen). De leerling is voor het beheersen van het doel afhankelijk van activerend /uitlokgedrag van de leerkracht (de leerling reageert ook regelmatig groepsinstructie) De leerling laat het doel minder zien dan leeftijdsgenoten / groepsgenoten in het ZML.

Voor het vinken van de doelen op de leerlijn geldt: Als de leerling aan deze beschrijving voldoet is het doel in de leerlijnen niet behaald.

De leerling laat dit gedrag regelmatig zien

   

De leerling is voor het vertonen van het doel niet uitsluitend afhankelijk van bekende personen. De leerling is voor het beheersen van het doel nauwelijks afhankelijk van de omgevingsomstandigheden; in onvoorspelbare of stress-situaties is het gedrag niet vaak zichtbaar (dus als de situatie tegen zit). De beheersing van het doel is bij de leerling ook zichtbaar zonder extra activerend gedrag van de leerkracht. De leerling reageert op groepsinstructie. De leerling laat het doel meestal zien, net zo vaak als leeftijdsgenoten / groepsgenoten in het ZML.

Voor het vinken van de doelen op de leerlijn geldt: Als de leerling aan deze beschrijving voldoet is het doel in de leerlijnen behaald. De leerling laat dit gedrag vaak / meestal zien

   

De leerling is voor het vertonen van het doel niet afhankelijk van bekende personen. De leerling is voor het beheersen van het doel nauwelijks afhankelijk van de omgevingsomstandigheden; de leerling vertoont het gedrag ook in onvoorspelbare situaties. De beheersing van het doel is bij de leerling ook zichtbaar zonder extra activerend gedrag van de leerkracht. De leerling reageert op groepsinstructie en vertoont het gedrag vanuit zichzelf. De leerling laat het doel vaak zien, vaker dan leeftijdgenoten / groepsgenoten in het ZML, namelijk ook als de situatie daar niet direct toe uitnodigt.

Voor het vinken van de doelen op de leerlijn geldt: Als de leerling aan deze beschrijving voldoet is het doel in de leerlijnen behaald.

Overige opmerkingen Grotere betrouwbaarheid kan worden verkregen door twee verschillende personen op basis van de bovenstaande criteria de doelen voor een leerling te laten evalueren en hen daarna in overleg tot een gezamenlijk oordeel over de doelen te laten komen (Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid) Het is mogelijk om in de toekomst te komen tot aanpassingen in de bovenstaande criteria op basis van kenmerken van Specifieke doelgroepen (Jonge kinderen / MG)

BIJLAGE 2 – jaarcyclus Sociaal-emotionele ontwikkeling SO Schema voor jaarlijks leerstofaanbod voor vakoverstijgend kerndoelen sociaal emotioneel: zelfbeeld & sociaal gedrag

Kerndoelen per leerjaar:

zelfbeeld

zelfbeeld

zelfbeeld

zelfbeeld

sociaal gedrag

sociaal gedrag

sociaal gedrag

2 keuze maken

3 opkomen voor jezelf

4 omgaan met gevoelens

5 ervaringen delen

6 aardig doen

7 omgaan met ruzie

Subdoelen:

1 jezelf Presenteren

In periodes van 5/6 weken van ieder leerjaar staat binnen de SO afdeling telkens een subdoel van sociaal emotioneel centraal. Elk jaar komen zo alle subdoelen aan de orde. Voor leerlingen die tussentijds of in een volgend jaar instromen, wordt op die manier een doorlopend leerstofaanbod gegarandeerd. Wanneer een leerling naar een volgende fase doorstroomt, zal in die volgende fase worden bekeken of zijn arrangement moet worden voortgezet of bijgesteld.

Leerjaar 4, 8 jaar. Leerjaar 5, 9 Jaar

Recommend Documents