ARRANGEMENTKAART schriftelijke taal Dagbesteding maart 2013 VSO- AFDELING Standaarden VSO Leeftijd à Gevorderd Voldoende Minimum
25% 75% 90%
13
14
15
16
17
18
19
10 7 3
10 7 4
11 8 4
11 8 4
11 9 5
12 9 5
12 10 5
Arrangementen dagbesteding VSO Oriëntatiefase Leerjaar 1 (de leerling wordt Leerjaar 2, 13 jaar) 14 Jaar
Leeftijd à
Verdiept % Basis % Intensief % Arrangementen arbeid VSO
6 4 2
Oriëntatiefase Leerjaar 1 (de leerling wordt Leerjaar 2, 13 jaar) 14 Jaar
Leeftijd à Verdiept Basis Intensief
5-6 3-4 1-2
% % %
9 7-8 5-6
9 8 6
Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
Verdiepingsfase
Integratiefase
Leerjaar 3, 15 Jaar
Leerjaar 4, 16 jaar
Leerjaar 5, 17 jaar
Leerjaar 6, 18 jaar
Leerjaar 7, 19 Jaar
6-7 4-5 2-3
7 5 3
7-8 5-6 3-4
8 6 4
8-9 6-7 4-5
Verdiepingsfase
Leerjaar 8, 20 jaar 9 7 5
Integratiefase
Leerjaar 3, 15 Jaar
Leerjaar 4, 16 jaar
Leerjaar 5, 17 jaar
Leerjaar 6, 18 jaar
Leerjaar 7, 19 Jaar
10 8-9 6-7
10 9 7
11 9-10 7-8
11 10 8
12 10-11 8-9
Leerjaar 8, 20 jaar 12 11 9
Schriftelijke taal Leerjaar 1 en 2 oriëntatiefase Standaarden VSO Leeftijd à Gevorderd Voldoende Minimum
25% 75% 90%
13 10 7 3
14 10 7 4
15 11 8 4
16 11 8 4
17 11 9 5
18 12 9 5
19 12 10 5
LEERJAAR 1 en 2
Verdiept arrangeme ntBasisarra ngement + extra
Standaard (minimum beheersingsniveau aan het einde van dit jaar)
Streefniveau en Aanbod
Aantal belangrijke doelen uit deze fase
Methodes en materialen Welke materialen, leerstof, middelen zet ik in?
Aanpak/methodiek (hoe) Hoe geef ik instructie en begeleiding?
5
5-6
Niveau 5 1.1 – Houdt potlood / pen vast met
Handschriftontwikkeling: Schrijfvisie
Visuele ondersteuning (bijvoorbeeld pictogram) Totale communicatie Instructie vanuit ervaring en herhaling Iemand die hem/haar vaardigheden voordoet (model leren) Ondersteunende lesmaterialen Van korte naar verlengde instructie (van allen bespreking opdracht, naar herhaling van basisinstructie, helpen bij keuze juiste oplossingsstrategie) Intensief contact nodig voor leerrendement Praktisch, handelend leren Feedback op uitvoering van opdrachten
statische pincetgreep. De pen / het potlood wordt met in de pincetgreep met alle vingers vastgehouden, maar wordt nog niet gestuurd met de vingers. – Schrijft met de voorkeurshand – Schrijft zijn eigen voornaam na – Schrijft enkele letters bij vrij schrijven. Gebruikt de aangeleerde schrijfwijze bij het vormgeven van de letter. 1.2 – Legt 3-letter-woorden bovenop een voorbeeld Niveau 6 1.1 – Houdt potlood / pen vast met
laterale driepuntsgreep. Duim ligt over de wijsvinger heen, pen wordt gestuurd door de handbewegingen. – Schrijft zonder voorbeeld zijn eigen voornaam 1.2 – Legt of stempelt 3-letter-woorden na
Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
Leertijd Hoeveel lestijd staat voor dit vak op het rooster?
Evaluatie Hoe, waarmee. Resultaat.
CITO ZML kaart
LEERJAAR 1 en 2
Basisarran gement
3
Niveau 3 1.1
3-4
- Trekt blokletters uit de methode over. Hanteert daarbij de aangeleerde schrijfwijze, eventueel verbaal ondersteund door de leerkracht (lange stok naar beneden, terug omhoog en poortje naar beneden) - Werkt van links naar rechts (zonder begrip van links en rechts)
Handschriftontwikkeling: Schrijfvisie
Visuele ondersteuning (bijvoorbeeld pictogram) Totale communicatie Instructie vanuit ervaring en herhaling Iemand die hem/haar vaardigheden voordoet (model leren) Ondersteunende lesmaterialen Van korte naar verlengde instructie (van allen bespreking opdracht, naar herhaling van basisinstructie, helpen bij keuze juiste oplossingsstrategie) Intensief contact nodig voor leerrendement Praktisch, handelend leren Feedback op uitvoering van opdrachten
CITO ZML kaart
Handschriftontwikkeling: Schrijfvisie
Visuele ondersteuning (zowel in materiaal als pictogram) Totale communicatie Instructie vanuit ervaring en herhaling Iemand die hem/haar vaardigheden voordoet (model leren) Ondersteunende lesmaterialen Verkorte instructie in reële context (alleen bespreking opdrachten, korte aanduiding van oplossings strategie) Actief leren (doe opdrachten).
CITO ZML kaart
Niveau 4 1.1
- Schrijft de beginletters van de schrijfmethode na. Hanteert daarbij de aangeleerde schrijfwijze, mogelijk verbaal ondersteund door de leerkracht (lange stok naar beneden, terug omhoog en poortje naar beneden)
Intensief arrangeme nt Basisarran gement + extra aanbod
1
Niveau 1 1.1
1-2
Houdt een potlood vast met de punt naar beneden. Omklemt potlood met hele hand, waarbij de pink onder en de duim boven zit. - Maakt schrijf- / tekenbeweging vanuit de schouder. - Trekt rechte lijn over - Trekt golflijn over Niveau 2 1.1
- Trekt zaaglijn over - Maakt rechte lijn af - Maakt rechte lijn na van voorbeeld - Maakt golflijn af - Maakt golflijn na van voorbeeld
Schriftelijke taal Leerjaar 3 en 4 verdiepingsfase Standaarden VSO Leeftijd à
13
14
15
Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
16
17
18
19
Gevorderd Voldoende Minimum
25% 75% 90%
10 7 3
10 7 4
11 8 4
11 8 4
11 9 5
12 9 5
12 10 5
LEERJAAR 3 en 4 Standaard (minimum beheersingsniveau aan het einde van dit jaar)
Streefniveau en Aanbod
Aantal belangrijke doelen uit deze fase
Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
Methodes en materialen Welke materialen, leerstof, middelen zet ik in?
Aanpak/methodiek (hoe) Hoe geef ik instructie en begeleiding?
Leertijd Hoeveel lestijd staat voor dit vak op het rooster?
Evaluatie Hoe, waarmee. Resultaat.
LEERJAAR 3 en 4
Verdiept arrangeme ntBasisarra ngement + extra
6
6-7
Niveau 6 1.1 – Houdt potlood / pen vast met
laterale driepuntsgreep. Duim ligt over de wijsvinger heen, pen wordt gestuurd door de handbewegingen. – Schrijf- / tekenbeweging vanuit de vingers en pols. – Trekt de cijfersymbolen 0 tot en met 9 over. Hanteert de aangeleerde schrijfwijze bij het vormgeven van het cijfer. – Schrijft de cijfersymbolen 0 tot en met 5. Hanteert de aangeleerde schrijfwijze bij het vormgeven van het cijfer. 1.3 – Schrijft een tweewoordzin foutloos na bij een afbeelding of eigen werkstuk (Ik loop, Mijn huis) – Schrijft zijn eigen naam op een kaartje Niveau 7 1.1 – Houdt een potlood vast met een
dynamische pincetgreep (duim, wijsvinger, middelvinger). Er wordt een ronde ruimte gevormd tussen wijsvinger en duim, de pen / het potlood wordt gestuurd vanuit de vingers . – Schrijft alle letters van de schrijfmethode na. Hanteert de aangeleerde schrijfwijze bij het vormgeven van de letter. 1.2 – Legt of stempelt klankzuivere KM/ MK woorden (aap, om, af, in)
Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
Handschriftontwikkeling: Schrijfvisie
Visuele ondersteuning (bijvoorbeeld pictogram) Totale communicatie Instructie vanuit ervaring en herhaling Iemand die hem/haar vaardigheden voordoet (model leren) Ondersteunende lesmaterialen Van korte naar verlengde instructie (van allen bespreking opdracht, naar herhaling van basisinstructie, helpen bij keuze juiste oplossingsstrategie) Intensief contact nodig voor leerrendement Praktisch, handelend leren Feedback op uitvoering van opdrachten
CITO ZML kaart
LEERJAAR 3 en 4
Basisarran gement
4
4-5
Niveau 4
1.1 – Trekt de letters van de eigen voornaam over – Schrijft de beginletters van de schrijfmethode na. Hanteert daarbij de aangeleerde schrijfwijze, mogelijk verbaal ondersteund door de leerkracht (lange stok naar beneden, terug omhoog en poortje naar beneden. Niveau 5 1.1 – Houdt potlood / pen vast met
statische pincetgreep. De pen / het potlood wordt met in de pincetgreep met alle vingers vastgehouden, maar wordt nog niet gestuurd met de vingers. – Schrijft met de voorkeurshand – Schrijft zijn eigen voornaam na – Schrijft enkele letters bij vrij schrijven. Gebruikt de aangeleerde schrijfwijze bij het vormgeven van de letter. 1.2 – Legt 3-letter-woorden bovenop een voorbeeld
Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
Handschriftontwikkeling: Schrijfvisie
Visuele ondersteuning (bijvoorbeeld pictogram) Totale communicatie Instructie vanuit ervaring en herhaling Iemand die hem/haar vaardigheden voordoet (model leren) Ondersteunende lesmaterialen Van korte naar verlengde instructie (van allen bespreking opdracht, naar herhaling van basisinstructie, helpen bij keuze juiste oplossingsstrategie) Intensief contact nodig voor leerrendement Praktisch, handelend leren Feedback op uitvoering van opdrachten
CITO ZML kaart
LEERJAAR 3 en 4
Intensief arrangeme nt Basisarran gement + extra aanbod
2
2-3
Niveau 2 1.1
- Houdt potlood vast met punt naar beneden, omklemt potlood met hele hand van bovenaf (duim onder). - Werkt van links naar rechts of andersom (niet van boven naar beneden)
Niveau 3 1.1
- Werkt van links naar rechts (zonder begrip van links en rechts) - Maakt rechte lijn zonder een voorbeeld - Maakt golflijn zonder een voorbeeld
Schriftelijke taal Leerjaar 5 en 6 integratiefase Standaarden VSO Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
Handschriftontwikkeling: Schrijfvisie
Visuele ondersteuning (zowel in materiaal als pictogram) Totale communicatie Instructie vanuit ervaring en herhaling Iemand die hem/haar vaardigheden voordoet (model leren) Ondersteunende lesmaterialen Verkorte instructie in reële context (alleen bespreking opdrachten, korte aanduiding van oplossings strategie) Actief leren (doe opdrachten).
CITO ZML kaart
13
14
15
16
17
18
19
Gevorderd
Leeftijd à 25%
10
10
11
11
11
12
12
Voldoende Minimum
75% 90%
7 3
7 4
8 4
8 4
9 5
9 5
10 5
LEERJAAR 5 en 6 Standaard (minimum beheersingsniveau aan het einde van dit jaar)
Streefniveau en Aanbod
Aantal belangrijke doelen uit deze fase
Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
Methodes en materialen Welke materialen, leerstof, middelen zet ik in?
Aanpak/methodiek (hoe) Hoe geef ik instructie en begeleiding?
Leertijd Hoeveel lestijd staat voor dit vak op het rooster?
Evaluatie Hoe, waarmee. Resultaat.
LEERJAAR 5 en 6
Verdiept arrangeme ntBasisarra ngement + extra
7
7-8
Niveau 7 1.1
Schrijf- / tekenbeweging vanuit de vingers. – Schrijft alle letters van de schrijfmethode na. Hanteert de aangeleerde schrijfwijze bij het vormgeven van de letter. - Schrijft de cijfersymbolen 0 tot en met 9. Hanteert de aangeleerde schrijfwijze bij het vormgeven van het cijfer. 1.2 – Schrijft klankzuivere MKM
woorden (peen, dik) foutloos na 1.3 – Schrijft een driewoordzin foutloos
na bij een afbeelding of eigen werkstuk (Een gele fiets) Niveau 8 1.1 –Schrijft zonder voorbeeld alle letters
volgens de schrijfmethode - Schrijft de letters zonder omkeringen in een eenvoudig woord 1.2 – Schrijft woorden met combinaties
van 3 klinkers (aai, mooi) 1.3 – Schrijft een driewoordzin (voorgelezen door de leerkracht) foutloos na bij een afbeelding of eigen werkstuk
Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
Handschriftontwikkeling: Schrijfvisie
Visuele ondersteuning (bijvoorbeeld pictogram) Totale communicatie Instructie vanuit ervaring en herhaling Iemand die hem/haar vaardigheden voordoet (model leren) Ondersteunende lesmaterialen Van korte naar verlengde instructie (van allen bespreking opdracht, naar herhaling van basisinstructie, helpen bij keuze juiste oplossingsstrategie) Intensief contact nodig voor leerrendement Praktisch, handelend leren Feedback op uitvoering van opdrachten
CITO ZML kaart
LEERJAAR 5 en 6
Basisarran gement
5
5-6
Niveau 5 1.1 – Schrijft na het noemen van de
beginletters de letters volgens de schrijfmethode. Hanteert de aangeleerde schrijfwijze bij het vormgeven van de letter. – Trekt de cijfersymbolen 0 tot en met 5 over. Hanteert daarbij de aangeleerde schrijfwijze, eventueel verbaal ondersteund door de leerkracht. Niveau 6 1.1 – Houdt potlood / pen vast met
laterale driepuntsgreep. Duim ligt over de wijsvinger heen, pen wordt gestuurd door de handbewegingen. – Schrijft zonder voorbeeld zijn eigen voornaam – Schrijft de cijfersymbolen 0 tot en met 5. Hanteert de aangeleerde schrijfwijze bij het vormgeven van het cijfer. 1.2 – Legt of stempelt 3-letter-woorden na 1.3 – Schrijft zijn eigen naam op een kaartje
Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
Handschriftontwikkeling: Schrijfvisie
Visuele ondersteuning (bijvoorbeeld pictogram) Totale communicatie Instructie vanuit ervaring en herhaling Iemand die hem/haar vaardigheden voordoet (model leren) Ondersteunende lesmaterialen Van korte naar verlengde instructie (van allen bespreking opdracht, naar herhaling van basisinstructie, helpen bij keuze juiste oplossingsstrategie) Intensief contact nodig voor leerrendement Praktisch, handelend leren Feedback op uitvoering van opdrachten
CITO ZML kaart
LEERJAAR 5 en 6
Intensief arrangeme nt Basisarran gement + extra aanbod
3
3-4
Niveau 3 1.1
- Maakt guirlande na van een voorbeeld (slinger van lussen, opwaarts of neerwaarts) - Trekt arcade over (slinger van boogjes, opwaarts of neerwaarts) - Maakt arcade af (slinger van boogjes, opwaarts of neerwaarts) - Maakt arcade na van een voorbeeld (slinger van boogjes, opwaarts of neerwaarts) - Legt de eigen naam na - Trekt blokletters uit de methode over. Hanteert daarbij de aangeleerde schrijfwijze, eventueel verbaal ondersteund door de leerkracht (lange stok naar beneden, terug omhoog en poortje naar beneden)
Niveau 4 1.1
- Trekt de letters van de eigen voornaam over - Schrijft de beginletters van de schrijfmethode na. Hanteert daarbij de aangeleerde schrijfwijze, mogelijk verbaal ondersteund door de leerkracht (lange stok naar beneden, terug omhoog en poortje naar beneden)
Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
Handschriftontwikkeling: Schrijfvisie
Visuele ondersteuning (zowel in materiaal als pictogram) Totale communicatie Instructie vanuit ervaring en herhaling Iemand die hem/haar vaardigheden voordoet (model leren) Ondersteunende lesmaterialen Verkorte instructie in reële context (alleen bespreking opdrachten, korte aanduiding van oplossings strategie) Actief leren (doe opdrachten).
CITO ZML kaart
Schriftelijke taal Leerjaar 7 en 8 integratiefase - uitstroom Standaarden VSO 13
14
15
16
17
18
19
Gevorderd
Leeftijd à 25%
10
10
11
11
11
12
12
Voldoende Minimum
75% 90%
7 3
7 4
8 4
8 4
9 5
9 5
10 5
LEERJAAR 7 en 8 Standaard (minimum beheersingsniveau aan het einde van dit jaar)
Streefniveau en Aanbod
Aantal belangrijke doelen uit deze fase
Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
Methodes en materialen Welke materialen, leerstof, middelen zet ik in?
Aanpak/methodiek (hoe) Hoe geef ik instructie en begeleiding?
Leertijd Hoeveel lestijd staat voor dit vak op het rooster?
Evaluatie Hoe, waarmee. Resultaat.
LEERJAAR 7 en 8
Verdiept arrangeme ntBasisarra ngement + extra
8
8-9
Niveau 8 1.1 – Schrijft cijfers in de juiste
verhouding tot elkaar. Hanteert de aangeleerde schrijfwijze bij het vormgeven van het cijfer. - Heeft een voor anderen herkenbaar handschrift (Schrifteigenheid) 1.2 – Schrijft niet-klankzuivere woorden
fonetisch (oopaa) 1.3 – Schrijft losse woorden bij een
afbeelding of eigen werkstuk (hond, lief) Niveau 9 1.1 – Schrijft zijn eigen voor- en
achternaam – Schrijft lettergroepen (l-k, a-n, j-g) in een onderling variërende hoogte - Laat even grote spaties tussen woorden 1.2 – Schrijft niet-klankzuivere MK en KMK woorden (vla, opa) - Schrijft eenvoudige bekende meervoudsvormen (hond – honden) 1.3 – Schrijft een verhaaltje (in tweewoordzinnen) aan de hand van opeenvolgende afbeeldingen. Deze zin bestaat uit een onderwerp en persoonsvorm. – Eindigt elke zin met een punt. – Schrijft een verlanglijst (pen, kompjoeter, srift, stikker)
Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
Handschriftontwikkeling: Schrijfvisie
Visuele ondersteuning (bijvoorbeeld pictogram) Totale communicatie Instructie vanuit ervaring en herhaling Iemand die hem/haar vaardigheden voordoet (model leren) Ondersteunende lesmaterialen Van korte naar verlengde instructie (van allen bespreking opdracht, naar herhaling van basisinstructie, helpen bij keuze juiste oplossingsstrategie) Intensief contact nodig voor leerrendement Praktisch, handelend leren Feedback op uitvoering van opdrachten
CITO ZML kaart
LEERJAAR 7 en 8
Basisarran gement
6
6-7
Niveau 6 1.1 – Schrijf- / tekenbeweging vanuit de
vingers en pols. – Schrijft zonder voorbeeld zijn eigen voornaam 1.3 – Schrijft een tweewoordzin foutloos na bij een afbeelding of eigen werkstuk (Ik loop, Mijn huis) Niveau 7 1.1
– Houdt een potlood vast met een dynamische pincetgreep (duim, wijsvinger, middelvinger). Er wordt een ronde ruimte gevormd tussen wijsvinger en duim, de pen / het potlood wordt gestuurd vanuit de vingers . – Schrijft de cijfersymbolen 0 tot en met 9. Hanteert de aangeleerde schrijfwijze bij het vormgeven van het cijfer. 1.2 – Schrijft klankzuivere MKM woorden
(peen, dik) foutloos na 1.3 – Schrijft een driewoordzin foutloos na
bij een afbeelding of eigen werkstuk (Een gele fiets)
Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
Handschriftontwikkeling: Schrijfvisie
Visuele ondersteuning (bijvoorbeeld pictogram) Totale communicatie Instructie vanuit ervaring en herhaling Iemand die hem/haar vaardigheden voordoet (model leren) Ondersteunende lesmaterialen Van korte naar verlengde instructie (van allen bespreking opdracht, naar herhaling van basisinstructie, helpen bij keuze juiste oplossingsstrategie) Intensief contact nodig voor leerrendement Praktisch, handelend leren Feedback op uitvoering van opdrachten
CITO ZML kaart
LEERJAAR 7 en 8
Intensief arrangeme nt Basisarran gement + extra aanbod
4
4-5
Niveau 4
1.1 - Tekent na het noemen van korte stok, lange stok en cirkel de juiste vorm - Schrijft de beginletters van de schrijfmethode na. Hanteert daarbij de aangeleerde schrijfwijze, mogelijk verbaal ondersteund door de leerkracht (lange stok naar beneden, terug omhoog en poortje naar beneden)
Niveau 5 1.1
- Houdt potlood / pen vast met statische pincetgreep. De pen / het potlood wordt met in de pincetgreep met alle vingers vastgehouden, maar wordt nog niet gestuurd met de vingers. - Schrijft na het noemen van de beginletters de letters volgens de schrijfmethode. Hanteert de aangeleerde schrijfwijze bij het vormgeven van de letter - Trekt de cijfersymbolen 0 tot en met 5 over. Hanteert daarbij de aangeleerde schrijfwijze, eventueel verbaal ondersteund door de leerkracht.
Arrangementskaart VSO, Dagbesteding, Schriftelijke taal
Handschriftontwikkeling: Schrijfvisie
Visuele ondersteuning (zowel in materiaal als pictogram) Totale communicatie Instructie vanuit ervaring en herhaling Iemand die hem/haar vaardigheden voordoet (model leren) Ondersteunende lesmaterialen Verkorte instructie in reële context (alleen bespreking opdrachten, korte aanduiding van oplossings strategie) Actief leren (doe opdrachten).
CITO ZML kaart