Leefstijlinterventies met stip op 1!
The Epidemiological Evidence Edith Feskens,
[email protected]
Inhoud
Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type 2 diabetes Voeding en Serumlipiden Ent tot slot: Wint voeding het van medicatie?
Over de zgn. Preventieparadox
Er komen absoluut gezien
meer ziektegevallen voort uit de groep met matige drinkers dan uit de groep met sterke drinkers!
Opgemerkt door Sir Geoffrey Rose (UK)
Maar de sterke drinker
heeft zelf het meeste baat bij interventie!
= de Preventie-paradox
1
Voorbeeld van de PP: het effect van bloeddrukverlaging op sterfte
Bloeddruk
Risicofactor voor hartinfarct en CVA Veel verschillende medicatie, werkt maar ook bijwerkingen
Rol voor voeding/leefstijl bij preventie en behandeling?
Dietary Treatment of Hypertension
– NEJM June 2010
2
Dietary Treatment of Hypertension
Resultaten DASH – trial
Results Omniheart study
– NEJM June 2010
(NEJM 1997, 2001)
(JAMA, 2005)
Eiwitten en
onverzadigde vetzuren verlagen BP wat meer dan koolhydraten
3
Bloeddrukeffecten van voeding Gewicht (ca.10 kg verlies):
5-20 mmHg
DASH voedingspatroon (zonder zoutreductie): 6-10 mmHg Zout:
2-8 mmHg
Beweging:
4-9 mmHg
Alcohol:
2-4 mmHg
Overige (vezel, K, Ca, visolie, polyfenolen…):
1-5 mmHg
TOTAAL:
>20mmHg
Bron: Geleijnse JM
En wat betekent dit voor sterfte in de bevolking?
Vetzuren en plasma cholesterol: al zo’n oud verhaal en nog steeds discussie…
Ancel Keys (1904-2004)
4
FIGURE 4. Predicted changes ({Delta}) in the ratio of serum total to HDL cholesterol when mixed fat constituting 10% of energy in the "average" US diet is replaced isoenergetically with a particular fat or with carbohydrates
Mensink, R. P et al. Am J Clin Nutr 2003;77:1146-1155
Copyright ©2003 The American Society for Nutrition
Voeding, statines en plasma cholesterol
Statines reduceren het LDL cholesterol met 30-40% Voeding (vetzuren, phytosterolen, pectine, fytoestrogenen) met ~ 20%
Vergelijking effecten vetzuren op CHZ
-9% -10% -13%
Mozaffarian, 2010
5
Effect van statines op CHZ: -30%
Brugts BMJ 2009
Voeding, statines en CHZ
Statines verlagen latere CHZ met
~30%
Het vervangen van 5 energie-% VV door dezelfde hoeveelheid MOV verlaagt CHZ met ~ 10%
Stages and risk factors in development of Type 2 diabetes mellitus
6
Percent developing diabetes Incidence of Diabetes in DPP All Placebo (n=1082)
Cumulative incidence (%)
40
30
participants
Metformin (n=1073, p<0.001 vs. Placebo) Lifestyle (n=1079, p<0.001 vs. Met , p<0.001 vs. Plac ) Lifestyle p<0.001vs.vs. Metformin , Metformin(n=1079, (n=1073, p<0.001 Plac) Placebo (n=1082) p<0.001 vs. Placebo)
Risk reduction 31% by metformin 58% by lifestyle
20
10
0 0
1
2
3
4
Years from randomization The DPP Research Group, NEJM 346:393-403, 2002
Results Diabetes Prevention Program Follow-up
Lancet 2009
Study on Lifestyle Intervention IGT Maastricht
SLIM (PI Ellen Blaak, Edith Feskens) N=147 Randomized, design DPS IGT subjects Control treatment: leaflets Intervention approach: dietician, sports + advice (Richtlijnen Goede Voeding, Nederlandse Norm Bewegen)
4-6 yr Intervention Annual examinations
Publications: M Mensink / E Corpeleijn / C Roumen
7
SLIM - Leefstijlinterventie Healthy diet according to general health recommendations
Carbohydrates Fat Saturated fatty acids Proteins Cholesterol Dietary Fibre
55 En% 30-35 En% <10 En% 10-15 En% < 33 mg/MJ > 3 g/MJ
Gewichtsverlies 5-10% Voedingsadvies van ervaren dietiste elke 3 maanden
2x/week gratis sporten olv ervaren trainer
with permission
SLIM: de resultaten
Diabetes: - 31%
Van SLIM tot SLIMMER
Werkt SLIM-aanpak ook in de praktijk? Wordt in 2012-2014 getest in Amersfoort (en
Doetinchem) i.s.m. huisartsen (POH), dietisten en fysiotherepeuten;
150 personen in interventiegroep, 150 als controle Effecten van 1 jaar interventie, daarna nog 6 maanden meting om te zien of effect beklijft
PLUS: aanpassing voor mensen met lage opleiding, en Turkse/Marokkaanse afkomst in Arnhem/Eindhoven
8
Voeding/Leefstijl versus medicatie?
Niet veel onderzoeken vergelijken voeding/leefstijl met medicatie ‘head to head’;
Vetzuren, phytosterolen verlagen LDL-cholesterol DASH / zoutreductie en gewichtsverlies hebben indrukwekkende resultaten op bloeddruk
Richtlijnen Gezonde Voeding en Nederlandse Norm
Bewegen voorkomen type 2 diabetes (SLIM); en in VS onderzoek blijken deze leefstijlinterventies effectiever te zijn dan medicatie (DPP)
(Overgewicht: Laag-vet dieet met orlistat geeft niet veel betere resultaten dan specifiek dieet)
Dus…?
Er is bewijs dat gezonde voeding/leefstijl
bijdraagt aan de preventie en behandeling van CVD en type 2 diabetes.
Dat is fijn, want medicatie heeft ook bijwerkingen, en met gezonde leefstijl vang je veel vliegen in 1 klap tegelijk..
Maar…?
Is de consument/patiënt zich dit voldoende bewust (en doen ze er wat aan)?
Zijn de behandelaars zich dit voldoende bewust.? Zijn de beleidsmakers zich dit voldoende bewust? Zo nee… wat te doen?
9
